สามัคคีเภทคำฉันท์ กลุ่มที่ 7 เลขที่ 1,2,4,18

สามัคคีเภทคำฉันท์

สัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙ & อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑

หน้า ๑๓๓

เลขที่ ๑,๒,๔,๑๘ ม.๖/๒

สัททุลวิกกีฬิ ต ฉันท์ ๑๙

รูปแบบ “สัททูลวิกกีฬิตะ” แปลว่า “คาถาที่ออกเสียงเหมือนการกระโดดของเสือดาว”
เป็นคาถา ๔ บาท บาทละ ๑๙ คำ มีสูตรว่า “อกฺกสฺเสหิ ยติ มฺสชา สตตคา, สทฺ
ทูลวิกฺกีฬิตํ” มีจังหวะหยุด ๑๒ และ ๗ พยางค์ ชื่อว่า“สัททูลวิกกีฬิตคาถา”

ั = ครุ , ุ = ลหุ

๑ บทมี ๒ บาท และ ๑ บาทมี ๓ วรรค
วรรคที่ ๑ มี ๑๒ พยางค์ จังหวะ ๓/๓/๒/๔
วรรคที่ ๒ มี ๕ พยางค์ จังหวะ ๒/๓
วรรคที่ ๓ มี ๒ พยางค์ จังหวะ ๒

จอมทัพมาคธราษฎร์ ธ ยาตรพยุหกรี นคร
ธาสู่วิสาลี อะไร

โดยทางอันพระทวารเปิดนรนิกร
ฤๅรอต่อรอน

ถอดความ

จอมทัพแห่งแคว้นมคธกรีธาทัพเข้าเมืองเวสาลีทางประตูเมืองที่เปิดอยู่โดยไม่มีผู้คน
หรือทหารต่อสู้ประการใด

คุณค่าด้านวรรณศิลป์

สัมผัสอักษร : ทัพ-ธ ทาง-ทวาร นร-นิ รอ-รอน
สัมผัสสระ : ราษฎร์-ยาตร
โวหารภาพพจน์ : บรรยายโวหาร

คำศัพท์

นรนิกร หมายถึง ฝูงชน

เบื้องนั้นท่านคุรุวัสสการทิชก็ไป มคธ
นำทัพชเนนทร์ ไท และโดย

เข้าปราบลิจฉวิขัตติย์รัฐชนบท
สู่เงื้อมพระหัตถ์หมด

ถอดความ

ขณะนั้นวัสสการพราหมณ์ผู้เป็นอาจารย์ก็ไปนำทัพของกษัตริย์แห่งมคธ
เข้ามาปราบกษัตริย์ลิจฉวี อาณาจักรทั้งหมดก็ตกอยู่ในเงื้อมพระหัตถ์

คุณค่าด้านวรรณศิลป์

สัมผัสอักษร : ทิช-ท่าน ทัพ-ไท เข้า-ขัต
สัมผัสสระ : คุ-รุ วิ-ติ
โวหารภาพพจน์ : บรรยายโวหาร

คำศัพท์ ทิช หมายถึง ผู้เกิด ๒ ครั้งคือพราหมณ์
ชเนนทร์ หมายถึง ผู้เป็นใหญ่ในฝูงชน
ขัตติย์ หมายถึง พระเจ้าแผ่นดิน

ไป่พักต้องจะกะเกณฑ์นิกายพหลโรย ประยุทธ์
แรงเปลืองระดมโปรย ณ เดิม

ราบคาบเสร็จ ธ เสด็จลุราชคฤหอุต
คมเขตบุเรศดุจ

ถอดความ

โดยที่กองทัพไม่ต้องเปลืองแรงในการต่อสู้ เมื่อปราบราบคาบแล้วเสด็จไปยัง
ราชคฤห์เมืองยิ่งใหญ่ดังเดิม

คุณค่าด้านวรรณศิลป์ คำศัพท์

สัมผัสอักษร : กะ-เกณฑ์ แรง-ระ ราบ-ราช คาบ-คฤห ประยุทธ์ หมายถึง ทำศึก,ต่อสู้
สัมผัสสระ : ราบ-คาบ บุเรศ หมายถึง เมือง
โวหารภาพพจน์ : บรรยายโวหาร อุปมาโวหาร

เรื่องต้นยุกติก็แต่จะต่อพจนเติม ประสงค์ คำศัพท์
ภาษิตลิขิตเสริม ตริดู
ยุกติ หมายถึง ยุติ จบสิ้น
ปรุงโสตเป็นคติสุนทราภรณจง ปรุงโสต หมายถึง ตกแต่งให้ไพเราะน่าฟัง
จับข้อประโยชน์ตรง

ถอดความ

เนื้อเรื่องแต่เดิมจบลงเพียงนี้ แต่ประสงค์จะแต่งสุภาษิตเพิ่มเติมให้ได้รับฟัง
เพื่อเป็นคติอันทรงคุณค่านำไปคิดไตร่ตรอง

คุณค่าด้านวรรณศิลป์

สัมผัสอักษร : ต้น-ติ-แต่-ต่อ-เติม จะ-จน โสต-สุน
สัมผัสสระ : ษิต-ขิต
โวหารภาพพจน์ : บรรยายโวหาร

อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑

ั = ครุ , ุ= ลหุ อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑ จะมีแบบแผนเหมือนกับ กาพย์
ยานี ๑๑ แต่เพิ่ม ครุ, ลหุ เข้าไป อินทรวิเชียร แปลว่า
เพชรพระอินทร์ หมายถึง ฉันท์ที่มีลีลาอย่างเพชรของ
พระอินทร์ นิยมใช้แต่งข้อความที่เป็นบทชมหรือบท

คร่ำครวญนอกจุ ากนี้ยังแต่งเป็นบทสวด หรือพากย์โขน

รูปแบบ

๑ บทมี ๒ บาท และ ๑ บาทมี ๒ วรรค
วรรคที่ ๑ มี ๕ พยางค์ จังหวะ ๒/๓
วรรคที่ ๒ มี ๖ พยางค์ จังหวะ ๓/๓

อันภูบดีรา ชอชาตศัตรู
ได้ลิจฉวีภู วประเทศสะดวกดี
วรราชวัชชี
แลสรรพบรรดา ฑอนัตถ์พินาศหนา
ถึงซึ่งพิบัติบี

ถอดความ

พระเจ้าอชาตศัตรูได้แผ่นดินวัชชีอย่างง่ายดาย และกษัตริย์ลิจฉวีทั้งหลายก็
ถึงซึ่งความพินาศล่มจม

คุณค่าด้านวรรณศิลป์ คำศัพท์

สัมผัสอักษร : ชอ-ชาต ดวก-ดี บัติ-บี ภูบดี หมายถึง พระเจ้าแผ่นดิน
สัมผัสสระ : ประ-สะ ถึง-ซึ่ง บีฑ หมายถึง เบียดเบียน,เจ็บปวด
โวหารภาพพจน์ : บรรยายโวหาร อนัตถ์ หมายถึง ไม่เป็นประโยชน์

เหี้ยมนั้นเพราะผันแผก คณะแตกและต่างมา
ถือทิฐิมานสา หสโทษพิโรธจอง
ทนสิ้น บ ปรองดอง
แยกพรรคสมรรคภิน ตริมลักประจักษ์เจือ
ขาดญาณพิจารณ์ตรอง

ถอดความ

เหตุเพราะความแตกแยกกันต่างก็มีความยึดมั่นในความคิดของตน
ผูกโกรธซึ่งกันและกัน ต่างแยกพรรค แตกสามัคคีกัน ไม่ปรองดองกัน
ขาดปัญญาที่จะพิจารณาไตร่ตรอง

คุณค่าด้านวรรณศิลป์ สัมผัสอักษร : ผัน-แผก แตก-ต่าง จักษ์-เจือ
สัมผัสสระ : ทิ-ฐิ โทษ-โรธ พรรค-มรรค

ปรอง-ดอง ญาณ-จารณ์
โวหารภาพพจน์ : เทศนาโวหาร

คำศัพท์ เหี้ยมนั้น หมายถึง เหตุนั้น
สมรรคภินทน หมายถึง การแตกความสามัคคั

เชื่ออรรถยุบลเอา รสเล่าก็ง่ายเหลือ คำศัพท์
เหตุหาก ธ มากเมือ คติโมหเป็นมูล
อรรถยุบล หมายถึง ถ้อยคำ,เรื่องราว
ถอดความ โมห หมายถึง ความหลุ่มหลง

เชื่อถ้อยความของบรรดาพระโอรสอย่างง่ายดาย เหตุที่เป็นเช่นนั้นเพราะ
กษัตริย์แต่ละพระองค์ทรงมากไปด้วยความหลง

คุณค่าด้านวรรณศิลป์

สัมผัสอักษร : อรรถ-เอา เหตุ-หาก มาก-เมือ โมห-มูล
สัมผัสสระ : หาก-มาก
โวหารภาพพจน์ : เทศนาโวหาร

รายชื่อสมาชิก ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๖/๒

นายกิตติภณ ประดับเพชชรัตน์ นายณัฐนันท์ ชุมแสง นายปริวิช แย้มอิ่ม นายธนิสร จิตรหมั้น
เลขที่ ๑ เลขที่ ๒ เลขที่ ๔ เลขที่ ๑๘

เสนอ

คุณครูสิริภา แสงสมัคร

Thank you!