ตัวชี้วัดสาระภูมิศาสตร์ฯ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560)

geo-literacy การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู
ความสามารถ กระบวนการ
ชั้น ตัวช้ีวัด มโนทัศนสําคญั คาํ ถามสาํ คัญ ทักษะ คาํ สําคัญ เครอ่ื งมอื วัด
และประเมนิ ผล

ป.๕ ๒. วิเคราะหอ ิทธพิ ลของ อทิ ธิพลของสิ่งแวดลอม อทิ ธพิ ลของสงิ่ แวดลอ ม ๑. ความเขา ใจ ๑. การสังเกต วเิ คราะห - แบบทดสอบ
ส่งิ แวดลอมทางธรรมชาติ ทางธรรมชาติกอ ใหเกิด ทางธรรมชาติกอใหเกิดวิถี ระบบธรรมชาติ ๒. การแปลความ อิทธพิ ล.... เขียนตอบ
ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง ที่กอ ใหเกิดวถิ กี ารดําเนนิ ชวี ิต วิถีการดาํ เนินชวี ติ การดาํ เนินชีวติ ในภูมิภาค และมนษุ ย - เกณฑ
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ในภมู ภิ าคของตน ในภูมภิ าคของตน ของตนอยางไร ๒. การใหเหตุผล ขอ มูลทาง ทก่ี อ ใหเกดิ ...... การใหคะแนน
ทางภูมศิ าสตร ภมู ิศาสตร
๓. การใชเ ทคนคิ
และเครอ่ื งมือ
ทางภูมศิ าสตร

๓. นาํ เสนอตัวอยา งท่สี ะทอน แนวทางการจดั การ ตวั อยางท่สี ะทอ นให ๑. ความเขา ใจ ๑. การสงั เกต - นําเสนอตวั อยา ง - แบบทดสอบ
ใหเหน็ ผลจากการรักษา สงิ่ แวดลอ มในภมู ิภาค เหน็ ผลจากการรกั ษา ระบบธรรมชาติ ๒. การแปลความ - เสนอแนวทาง เขียนตอบ
สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) และทาํ ลายส่ิงแวดลอม แตกตา งกนั ไปตามลกั ษณะ และทําลายสง่ิ แวดลอม และมนษุ ย ขอมูลทาง - เกณฑ
และเสนอแนวทาง ทางกายภาพและ ในภูมภิ าคของตนมี ๒. การใหเ หตุผล ภูมศิ าสตร การใหคะแนน
45 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู ในการจดั การสิง่ แวดลอ ม การดําเนินชวี ิต อะไรบา ง ทางภมู ศิ าสตร ๓. การใชเ ทคนคิ
ในภูมภิ าคของตน แนวทางในการจัดการ ๓. การตดั สนิ ใจ และเครื่องมอื
สิ่งแวดลอ มในภมู ภิ าค อยางเปน ทางภมู ศิ าสตร
มีอะไรบาง ระบบ ๔. การใชเทคโนโลยี

ป.๖ ๑. วิเคราะหป ฏิสมั พนั ธ ภูมปิ ระเทศ ภมู ิอากาศ ลักษณะทางกายภาพ ๑. ความเขา ใจ ๑. การตั้งคาํ ถาม ๑. การสงั เกต วิเคราะห - แบบทดสอบ
ระหวางสิง่ แวดลอ ม และทรัพยากรธรรมชาติ สง ผลตอกิจกรรม ระบบธรรมชาติ เชงิ ภูมศิ าสตร ๒. การแปลความ ปฏิสัมพันธ เขยี นตอบ
ทางกายภาพกบั ลกั ษณะ สง ผลตอ กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ทางเศรษฐกิจและสังคม และมนุษย ๒. การรวบรวม ขอมูลทาง ระหวาง..... - เกณฑ
กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ และสงั คมในประเทศไทย ในประเทศไทยอยางไร ๒. การใหเหตผุ ล ขอ มลู ภูมิศาสตร กับ......... การใหค ะแนน
และสงั คมในประเทศไทย และขณะเดยี วกันกจิ กรรม กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ทางภูมศิ าสตร ๓. การจดั การ ๓. การใชเทคนคิ - แบบทดสอบ
ทางเศรษฐกจิ และสังคม และสังคมในประเทศไทย ขอ มลู และเครอื่ งมือ เลือกตอบ
ในประเทศไทย ก็สงผล สงผลใหเ กิด ทางภูมิศาสตร

geo-literacy การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
ความสามารถ กระบวนการ
ชั้น ตวั ชว้ี ดั มโนทัศนส ําคัญ คําถามสําคญั ทกั ษะ คําสาํ คญั เคร่อื งมอื วัด
และประเมนิ ผล

ป.๖ ใหเ กิดการเปลย่ี นแปลง การเปลย่ี นแปลงของ ๔. การวิเคราะห ๔. การคิด
สิ่งแวดลอมทางกายภาพ สงิ่ แวดลอ ม ขอ มลู เชงิ พน้ื ท่ี
ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง ของประเทศไทยดว ย ทางกายภาพอยา งไร ๕. การสรุป
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม เพ่ือตอบ
๒. วเิ คราะหก ารเปลีย่ นแปลง การเปลีย่ นแปลงทางกายภาพ การเปลีย่ นแปลง ๑. ความเขาใจ คําถาม ๑. การสงั เกต - วเิ คราะห - แบบทดสอบ
ทางกายภาพของประเทศไทย มีทง้ั ที่เกิดข้ึนเองตามธรรมชาติ ทางกายภาพของ ระบบธรรมชาติ ๒. การแปลความ การเปลยี่ นแปลง เขยี นตอบ
ในอดีตกับปจ จบุ ัน และ และจากกจิ กรรมของมนุษย ประเทศไทยในอดีต และมนษุ ย ขอ มลู ทาง - วเิ คราะหผ ล - เกณฑ
ผลท่เี กดิ ข้นึ จากการ และการเปลีย่ นแปลง กับปจจบุ ันเปน อยา งไร ๒. การใหเ หตุผล ภมู ิศาสตร การเปลย่ี นแปลง การใหค ะแนน
เปล่ยี นแปลง สงผลตอกจิ กรรม การเปลยี่ นแปลง ทางภูมิศาสตร ๓. การใชเ ทคนิค - แบบทดสอบ
ทางเศรษฐกิจและสังคม ทางกายภาพของ และเคร่ืองมือ เลอื กตอบ
สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) ประเทศไทยสง ผลตอ ทางภูมศิ าสตร
กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ๔. การคิดเชิงพ้นื ที่
46 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู และสังคมอยา งไร

๓. นําเสนอตัวอยางทส่ี ะทอน แนวทางการจดั การ ตัวอยา ง ทีส่ ะทอ นให ๑. ความเขาใจ ๑. การสงั เกต - นาํ เสนอตวั อยา ง - แบบทดสอบ
ใหเห็นผลจากการรักษา ทรพั ยากรและสิ่งแวดลอ ม เห็นผลจากการรักษา ระบบธรรมชาติ ๒. การแปลความ - เสนอแนวทาง เขียนตอบ
และทําลายทรัพยากรและ ทยี่ ัง่ ยนื ในประเทศไทย ทรัพยากรและและ และมนุษย ขอมูลทาง - เกณฑ
สิง่ แวดลอ ม และเสนอ แตกตา งกนั ไปตามลักษณะ ทาํ ลายสิง่ แวดลอ ม ๒. การใหเหตุผล ภมู ศิ าสตร การใหคะแนน
แนวทางในการจัดการ ทางกายภาพและ ในประเทศไทย ทางภูมิศาสตร ๓. การใชเทคนคิ
ทีย่ ง่ั ยืนในประเทศไทย การดาํ เนินชีวิต มีอะไรบา ง ๓. การตัดสิน และเครอื่ งมือ
แนวทางในการจดั การ ใจอยา งเปน ทางภูมศิ าสตร
ทรัพยากรและ ระบบ ๔. การคิด
ส่งิ แวดลอ มอยา งย่ังยืน แบบองครวม
ในประเทศไทยมอี ะไรบาง ๕. การคดิ เชงิ พืน้ ที่

geo-literacy การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู
ความสามารถ กระบวนการ
ชั้น ตัวชว้ี ัด มโนทศั นสําคัญ คาํ ถามสําคัญ ทกั ษะ คาํ สําคญั เคร่ืองมือวัด
ป.๖ และประเมนิ ผล

ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง ๖. การใช
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม เทคโนโลยี

ม.๑ ๑. สาํ รวจและระบทุ าํ เลทตี่ ั้ง ทําเลท่ีต้งั ของกิจกรรม ทาํ เลทตี่ ง้ั ของกิจกรรม ๑. ความเขาใจ - ๑. การสงั เกต - สํารวจ - แบบทดสอบ
ของกิจกรรมทางเศรษฐกจิ ทางเศรษฐกจิ และสงั คม ทางเศรษฐกิจและสงั คม ระบบธรรมชาติ ๒. การแปลความ - ระบุ เขียนตอบ
และสังคมในทวปี เอเชีย ในทวีปเอเชยี ทวีปออสเตรเลีย ในทวปี เอเชยี ทวีปออสเตรเลีย และมนษุ ย ขอ มลู ทาง - เกณฑ
ทวปี ออสเตรเลยี และโอเชยี เนีย และโอเชียเนีย อยบู รเิ วณ ๒. การใหเหตผุ ล ภูมิศาสตร การใหคะแนน
และโอเชียเนยี มคี วามสมั พนั ธกบั ลกั ษณะ ใดบา ง และมีลกั ษณะ ทางภูมิศาสตร ๓. การใชเทคนคิ - แบบทดสอบ
ภูมิประเทศ ภมู ิอากาศ อยางไร และเครอื่ งมือ เลือกตอบ
และทรพั ยากรธรรมชาติ ทางภูมิศาสตร
สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) ๔. การใชเทคโนโลยี

47 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู ๒. วิเคราะหปจ จยั ทางกายภาพ ปจ จัยทางกายภาพและ ปจ จยั ทางกายภาพและ ๑. ความเขาใจ ๑. การตัง้ คาํ ถาม ๑. การสงั เกต วิเคราะหปจ จัย..... - แบบทดสอบ
และปจจัยทางสงั คม ปจ จัยทางสังคมมีผลตอ ปจ จัยทางสงั คมสง ผล ระบบธรรมชาติ เชงิ ภูมิศาสตร ๒. การแปลความ ที่มีผลตอ.... เขียนตอบ
ทส่ี ง ผลตอ ทาํ เลทต่ี ้ังของ การเปลี่ยนแปลงทาง ตอ ทําเลท่ตี ้ังของกิจกรรม และมนษุ ย ๒. การรวบรวม ขอ มูลทาง - เกณฑ
กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ประชากร เศรษฐกิจ สงั คม ทางเศรษฐกจิ และสงั คม ๒. การใหเ หตุผล ขอ มลู ภูมศิ าสตร การใหค ะแนน
และสงั คมในทวีปเอเชีย และวฒั นธรรมในทวปี ในทวีปเอเชีย ทางภูมศิ าสตร ๓. การจัดการ ๓. การใชเทคนคิ - แบบทดสอบ
ทวีปออสเตรเลีย เอเชยี ทวีปออสเตรเลยี ทวปี ออสเตรเลยี ๓. การตัดสนิ ใจ ขอมูล และเครือ่ งมอื เลอื กตอบ
และโอเชียเนยี และโอเชยี เนยี และโอเชียเนยี อยางไร อยางเปน ๔. การวิเคราะห ทางภูมิศาสตร
ระบบ ขอมูล ๓. การคิด
๕. การสรปุ แบบองคร วม
เพ่ือตอบ ๔. การคิด
คาํ ถาม เชงิ พ้ืนที่

geo-literacy การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
ความสามารถ กระบวนการ
ชั้น ตวั ช้วี ัด มโนทศั นส าํ คัญ คาํ ถามสําคัญ ทกั ษะ คาํ สําคัญ เครอ่ื งมอื วดั
และประเมินผล

ม.๑ ๓. สบื คน อภิปรายประเดน็ ส่ิงแวดลอ มทางกายภาพ ปญ หาท่ีเกิดจากการ ๑. ความเขาใจ ๑. การตง้ั คําถาม ๑. การสงั เกต - สืบคน - แบบทดสอบ
ปญหาจากปฏิสมั พันธ มีอิทธพิ ลตอ กจิ กรรม มปี ฏสิ มั พันธร ะหวา ง ระบบธรรมชาติ เชิงภมู ศิ าสตร ๒. การแปลความ - อภปิ ราย เขียนตอบ
ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง ระหวางส่ิงแวดลอ มทาง ของมนุษย ขณะเดียวกัน สิ่งแวดลอ มทางกายภาพ และมนุษย ๒. การรวบรวม ขอ มลู ทาง - เกณฑ
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม กายภาพกับมนษุ ย กิจกรรมของมนุษยก ส็ ง ผลตอ กับมนษุ ยท่เี กดิ ขน้ึ ๒. การใหเ หตุผล ขอมลู ภมู ศิ าสตร การใหค ะแนน
ที่เกิดข้นึ ในทวปี เอเชยี สงิ่ แวดลอมทางกายภาพ ในทวีปเอเชีย ทางภูมิศาสตร ๓. การจัดการ ๓. การใชเทคนิค
ทวปี ออสเตรเลยี และ และกอใหเ กดิ ปญ หา ทวีปออสเตรเลยี ๓. การตัดสินใจ ขอ มลู และเคร่อื งมือ
โอเชียเนยี การทาํ ลายสง่ิ แวดลอม และโอเชยี เนยี มอี ะไรบาง อยา งเปน ๔. การวิเคราะห ทางภูมิศาสตร
ในทวปี เอเชีย มสี าเหตุจากอะไร และ ระบบ ขอมูล ๔. การคิดแบบ
ทวปี ออสเตรเลยี สงผลกระทบอยา งไรบา ง ๕. การสรปุ องครวม
และโอเชยี เนีย เพื่อตอบ ๕. การคดิ
สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) คาํ ถาม เชงิ พนื้ ท่ี
๖. การใช
48 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู เทคโนโลยี

๔. วเิ คราะหแนวทาง การจัดการภัยพบิ ัตแิ ละ การจดั การภยั พิบัติ ๑. ความเขา ใจ ๑. การแปลความ วิเคราะห - แบบทดสอบ
การจัดการภยั พิบัติและ การจดั การทรพั ยากร และ ที่เกิดขึ้นในทวีปเอเชีย ระบบธรรมชาติ ขอมลู ทาง เขียนตอบ
การจัดการทรพั ยากร สิ่งแวดลอ มในทวปี เอเชยี ทวีปออสเตรเลยี และ และมนุษย ภูมิศาสตร - เกณฑ
และสงิ่ แวดลอม ทวปี ออสเตรเลีย โอเชียเนยี มีแนวทาง การใหคะแนน
ในทวีปเอเชยี และโอเชียเนีย จะชวยให อยางไร ๒. การใหเหตผุ ล ๒. การคิดแบบ - แบบทดสอบ
ทวปี ออสเตรเลยี และ มนุษยอ าศัยอยรู วมกบั การจดั การทรพั ยากร ทางภูมศิ าสตร องครวม เลอื กตอบ
โอเชยี เนียท่ยี ั่งยืน ธรรมชาติไดอ ยางยง่ั ยนื และสงิ่ แวดลอ ม
ในทวีปเอเชยี ๓. การตดั สินใจ ๓. การคดิ
ทวปี ออสเตรเลยี และ อยางเปน เชงิ พน้ื ท่ี
โอเชียเนียท่ีย่ังยนื ระบบ
๔. การใช
เทคโนโลยี

๕. การใชสถิติ
พ้นื ฐาน

geo-literacy การวัดและประเมินผลการเรียนรู
ความสามารถ กระบวนการ
ชั้น ตัวชี้วัด มโนทัศนส าํ คัญ คาํ ถามสาํ คญั ทักษะ คําสาํ คัญ เคร่ืองมอื วัด
และประเมนิ ผล

ม.๒ ๑. สํารวจและระบทุ ําเลท่ตี งั้ ทาํ เลทตี่ งั้ ของกิจกรรม ทาํ เลทต่ี งั้ ของกจิ กรรมทาง ๑. ความเขาใจ ๑. การสังเกต - สํารวจ - แบบทดสอบ
ของกจิ กรรมทางเศรษฐกิจ ทางเศรษฐกิจและสังคม เศรษฐกจิ และสังคมใน ระบบธรรมชาติ - ๒. การแปลความ - ระบุ เขยี นตอบ
ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง และสงั คมในทวปี ยุโรป ในทวีปยโุ รป และทวปี แอฟริกา ทวปี ยโุ รป และทวีป และมนุษย - เกณฑ
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม และทวปี แอฟรกิ า มีความสัมพนั ธกับลกั ษณะ แอฟรกิ าอยบู รเิ วณใดบา ง ๒. การใหเหตุผล ขอมูลทาง การใหคะแนน
ภูมิประเทศ ภมู อิ ากาศ และมีลักษณะอยางไร ทางภูมิศาสตร ภมู ิศาสตร - แบบทดสอบ
และทรพั ยากรธรรมชาติ ๓. การใชเทคนคิ เลือกตอบ
และเครือ่ งมอื
ทางภมู ิศาสตร
๔. การใช
เทคโนโลยี

สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) ๒. วิเคราะหปจจัยทางกายภาพ ปจจัยทางกายภาพและ ปจ จัยทางกายภาพและ ๑. ความเขา ใจ ๑. การตงั้ คาํ ถาม ๑. การสงั เกต วเิ คราะหปจ จัย..... - แบบทดสอบ
และปจจัยทางสงั คมที่ ปจ จัยทางสงั คมมผี ลตอ ปจจยั ทางสังคมทส่ี ง ผลตอ ระบบธรรมชาติ เชงิ ภูมิศาสตร ๒. การแปลความ ทมี่ ีผลตอ ........ เขยี นตอบ
49 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู สง ผลตอทําเลที่ตั้งของ การเปลย่ี นแปลงทาง ทําเลที่ตง้ั ของกิจกรรม และมนุษย ๒. การรวบรวม ขอมลู ทาง - เกณฑ
กจิ กรรมทางเศรษฐกิจ ประชากร เศรษฐกจิ สังคม ทางเศรษฐกิจ และสังคม ๒. การใหเหตุผล ขอมูล ภมู ิศาสตร การใหค ะแนน
และสังคมในทวปี ยุโรป และวัฒนธรรมในทวปี ยุโรป ในทวีปยโุ รป และ ทางภูมศิ าสตร ๓. การจัดการ ๓. การใชเ ทคนคิ - แบบทดสอบ
และทวปี แอฟรกิ า และทวีปแอฟริกา ทวปี แอฟริกาอยางไร ๓. การตัดสินใจ ขอมูล และเครอื่ งมือ เลอื กตอบ
อยา งเปน ๔. การวิเคราะห ทางภมู ศิ าสตร
ระบบ ขอมลู ๔. การคิด
๕. การสรปุ เชงิ พน้ื ท่ี
เพ่ือตอบ ๕. การคดิ แบบ
คําถาม องครวม

geo-literacy การวัดและประเมินผลการเรียนรู
ความสามารถ กระบวนการ
ช้ัน ตัวชวี้ ดั มโนทศั นสําคญั คําถามสาํ คญั ทักษะ คาํ สาํ คญั เครอื่ งมือวดั
และประเมนิ ผล

ม.๒ ๓. สบื คน อภิปรายประเดน็ สิ่งแวดลอ มทางกายภาพ ปญ หาท่เี กิดจากการ ๑. ความเขาใจ ๑. การตั้งคําถาม ๑. การสังเกต - สืบคน - แบบทดสอบ
ปญหาจากปฏสิ ัมพนั ธ มอี ิทธิพลตอ กจิ กรรม มีปฏิสมั พันธระหวา ง ระบบธรรมชาติ เชงิ ภูมิศาสตร ๒. การแปลความ ความสัมพันธ เขยี นตอบ
ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง ระหวา งสิง่ แวดลอม ของมนุษย ขณะเดียวกนั สง่ิ แวดลอ มทางกายภาพกับ และมนุษย ๒. การรวบรวม ขอมูลทาง ระหวาง.... - เกณฑ
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ทางกายภาพกับมนษุ ย กจิ กรรมของมนุษยก ็สง ผล มนษุ ยท่เี กิดข้ึนในทวปี ยุโรป ๒. การใหเหตผุ ล ขอ มลู ภูมิศาสตร กบั ..... การใหค ะแนน
ทเ่ี กิดข้ึนในทวีปยุโรป ตอ ส่ิงแวดลอ มทางกายภาพ และทวปี แอฟริกามีอะไรบาง ทางภมู ิศาสตร ๓. การจดั การ ๓. การใชเทคนิค - อภปิ ราย
และทวปี แอฟริกา และกอ ใหเ กิดปญ หา มีสาเหตุจากอะไร และ ๓. การตดั สิน ขอมูล และเครื่องมอื ความสมั พนั ธ
การทาํ ลายสิ่งแวดลอ ม สง ผลกระทบอยางไรบา ง ใจอยา งเปน ๔. การวิเคราะห ทางภมู ศิ าสตร ระหวา ง......
ในทวปี ยโุ รป ระบบ ขอ มูล ๔. การคิดเชิงพ้นื ท่ี กับ.....
และทวปี แอฟริกา ๕. การสรุป ๕. การคิดแบบ
เพอื่ ตอบ องครวม
สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) คาํ ถาม ๖. การใชเทคโนโลยี

50 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู ๔. วิเคราะหแ นวทาง การจดั การภยั พิบตั ิและ การจดั การภัยพบิ ัติ ๑. ความเขา ใจ ๑. การตงั้ คําถาม ๑. การแปลความ วเิ คราะห - แบบทดสอบ
การจดั การภัยพิบตั แิ ละ การจัดการทรัพยากรและ ท่ีเกดิ ขน้ึ ในทวปี ยโุ รป ระบบธรรมชาติ เชิงภูมิศาสตร ขอมูลทาง เขียนตอบ
การจัดการทรพั ยากรและ ส่ิงแวดลอมในทวปี ยุโรป และทวปี แอฟรกิ า และมนุษย ๒. การรวบรวม ภมู ิศาสตร - เกณฑ
สิง่ แวดลอมในทวีปยโุ รป และทวปี แอฟรกิ า มีแนวทางอยา งไร ๒. การใหเ หตผุ ล ขอ มลู ๒. การคิดเชิงพืน้ ท่ี การใหค ะแนน
และทวีปแอฟรกิ า จะชว ยใหม นุษยอ าศยั การจดั การทรัพยากร ทางภูมศิ าสตร ๓. การจัด ๓. การคดิ แบบ - แบบทดสอบ
ที่ยั่งยืน อยูรวมกับธรรมชาติ และสิง่ แวดลอม ๓. การตัดสิน การขอ มูล องครวม เลือกตอบ
ไดอยา งยง่ั ยนื ในทวปี ยุโรป ใจอยางเปน ๔. การวเิ คราะห ๔. การใช
และทวีปแอฟริกา ระบบ ขอมลู เทคโนโลยี
ทย่ี ่งั ยนื มีแนวทาง ๕. การสรุป ๕. การใชสถติ ิ
อยา งไร เพือ่ ตอบ พ้ืนฐาน
คําถาม

geo-literacy การวดั และประเมินผลการเรยี นรู
ความสามารถ กระบวนการ
ชั้น ตัวช้วี ัด มโนทศั นสาํ คัญ คาํ ถามสาํ คัญ ทกั ษะ คําสาํ คัญ เครื่องมือวดั
และประเมินผล

ม.๓ ๑. สาํ รวจและระบทุ ําเลทต่ี ้ัง ทาํ เลทต่ี ้ังของกจิ กรรมทาง ทําเลทตี่ ั้งของกจิ กรรม ๑. ความเขา ใจ - ๑. การสังเกต - สํารวจ - แบบทดสอบ
ของกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ เศรษฐกิจ และสงั คมใน ทางเศรษฐกิจและสังคม ระบบธรรมชาติ ๒. การแปลความ - ระบุ เขยี นตอบ
ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง และสังคมในทวีป ทวีปอเมรกิ าเหนอื และ ในทวปี อเมริกาเหนือ และมนษุ ย ขอ มูลทาง - เกณฑ
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม อเมริกาเหนือ และทวปี ทวีปอเมริกาใต มคี วาม และทวีปอเมริกาใต ๒. การใหเ หตุผล ภมู ิศาสตร การใหค ะแนน
อเมริกาใต สมั พันธ กับลักษณะ อยูบรเิ วณใดบา ง ทางภูมศิ าสตร ๓. การใชเทคนคิ - แบบทดสอบ
ภูมิประเทศ ภมู ิอากาศ และมลี กั ษณะอยา งไร และเครื่องมอื เลือกตอบ
และทรพั ยากรธรรมชาติ ๔. การใช
เทคโนโลยี

สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) ๒. วิเคราะหปจ จัยทางกายภาพ ปจจัยทางกายภาพและ ปจจยั ทางกายภาพและ ๑. ความเขาใจ ๑. การต้งั คาํ ถาม ๑. การสังเกต วเิ คราะหปจ จยั ..... - แบบทดสอบ
และปจ จัยทางสงั คม ปจ จัยทางสงั คมมผี ลตอ ปจจยั ทางสังคมสงผลตอ ระบบธรรมชาติ เชงิ ภูมศิ าสตร ๒. การแปลความ ที่มีผลตอ ..... เขยี นตอบ
51 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู ที่สงผลตอ ทาํ เลทต่ี ั้งของ การเปลยี่ นแปลง ทําเลทีต่ ง้ั ของกิจกรรม และมนษุ ย ๒. การรวบรวม ขอ มลู ทาง - เกณฑ
กิจกรรมทางเศรษฐกจิ และ ทางประชากร เศรษฐกจิ ทางเศรษฐกิจ และสงั คม ๒. การใหเ หตุผล ขอมูล ภมู ศิ าสตร การใหคะแนน
สงั คมในทวปี อเมริกาเหนือ และสงั คม และวัฒนธรรม ในทวีปอเมรกิ าเหนือ ทางภมู ศิ าสตร ๓. การจัดการ ๓. การใชเทคนคิ - แบบทดสอบ
และทวปี อเมรกิ าใต ในทวปี อเมริกาเหนือ และทวีปอเมรกิ าใตอ ยา งไร ๓. การตัดสินใจ ขอ มูล และเคร่ืองมอื เลอื กตอบ
และทวปี อเมรกิ าใต อยา งเปน ๔. การวิเคราะห ทางภมู ิศาสตร
ระบบ ขอมลู ๔. การคดิ เชิง
๕. การสรปุ พืน้ ที่
เพ่อื ตอบ ๕. การคิด
คําถาม แบบองคร วม

geo-literacy การวัดและประเมินผลการเรยี นรู
ความสามารถ กระบวนการ
ช้นั ตัวชว้ี ดั มโนทศั นสาํ คญั คาํ ถามสําคัญ ทกั ษะ คําสําคัญ เคร่อื งมอื วัด
และประเมนิ ผล

ม.๓ ๓. สืบคน อภิปรายประเด็น สงิ่ แวดลอ มทางกายภาพ ปญหาทีเ่ กิดจากการ ๑. ความเขา ใจ ๑. การตัง้ คําถาม ๑. การสงั เกต สืบคน - แบบทดสอบ
ปญ หาจากปฏิสมั พนั ธ มอี ิทธพิ ลตอ กจิ กรรม มปี ฏสิ ัมพนั ธระหวาง ระบบธรรมชาติ เชงิ ภูมิศาสตร ๒. การแปลความ ความสัมพนั ธ เขียนตอบ
ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง ระหวางสง่ิ แวดลอม ของมนุษย ขณะเดียวกนั ส่งิ แวดลอมทางกายภาพกบั และมนุษย ๒. การรวบรวม ขอมลู ทาง ระหวา ง.... - เกณฑ
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ทางกายภาพกับมนษุ ย กิจกรรมของมนุษย มนษุ ยท เี่ กิดขน้ึ ๒. การใหเหตุผล ขอ มลู ภมู ศิ าสตร กับ..... การใหค ะแนน
ทเี่ กดิ ข้ึน ในทวปี อเมรกิ าเหนือ ก็สง ผลตอส่งิ แวดลอ มทาง ในทวปี อเมริกาเหนอื และ ทางภูมิศาสตร ๓. การจัดการ ๓. การใชเ ทคนิค - แบบทดสอบ
และทวปี อเมรกิ าใต กายภาพ และกอ ใหเกดิ ทวปี อเมริกาใตมอี ะไรบาง ๓. การตัดสินใจ ขอมูล และเครื่องมือ เลอื กตอบ
ปญ หาการทําลายสง่ิ แวดลอม มีสาเหตจุ ากอะไร อยา งเปน ๔. การวิเคราะห ทางภมู ศิ าสตร
ในทวปี อเมรกิ าเหนือ และสงผลกระทบอยา งไร ระบบ ขอ มลู ๔. การคดิ
และทวีปอเมรกิ าใต ๕. การสรุป เชิงพ้นื ที่
เพอ่ื ตอบ ๕. การคดิ
สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) คาํ ถาม แบบองคร วม
๖. การใชเ ทคโนโลยี
52 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู
๔. วเิ คราะหแนวทาง การจัดการภยั พิบัตแิ ละ การจดั การภัยพิบัติ ๑. ความเขาใจ ๑. การตั้งคาํ ถาม ๑. การแปล วเิ คราะห - แบบทดสอบ
การจดั การภยั พิบัติ การจดั การทรพั ยากร ท่เี กดิ ขึ้นในทวปี ระบบธรรมชาติ เชิงภมู ศิ าสตร ความขอมูล เขียนตอบ
และการจัดการทรัพยากร และส่งิ แวดลอม อเมริกาเหนอื และมนษุ ย ๒. การรวบรวม ทางภมู ศิ าสตร - เกณฑ
และสิ่งแวดลอ ม ในทวีป ในทวปี อเมรกิ าเหนือ ทวีปอเมริกาใต ๒. การใหเ หตุผล ขอ มูล ๒. การคดิ การใหค ะแนน
อเมรกิ าเหนอื และ และทวีปอเมรกิ าใตจะชว ย มีแนวทางอยางไร ทางภมู ศิ าสตร ๓. การจดั การ เชงิ พื้นท่ี - แบบทดสอบ
ทวปี อเมรกิ าใตอ ยางยง่ั ยืน ใหมนษุ ยอ าศยั อยรู ว มกบั การจัดการทรัพยากร ๓. การตัดสินใจ ขอ มูล ๓. การคิดแบบ เลอื กตอบ
ธรรมชาติไดอ ยา งยั่งยนื และส่ิงแวดลอม อยางเปน ๔. การวเิ คราะห องคร วม
ในทวีปอเมรกิ าเหนือ ระบบ ขอ มลู ๔. การใช
และทวปี อเมรกิ าใต ๕. การสรปุ เทคโนโลยี
อยางยัง่ ยนื มแี นวทาง เพ่ือตอบ ๕. การใชสถติ ิ
อยางไร คําถาม พ้นื ฐาน

geo-literacy การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู
ความสามารถ กระบวนการ
ชัน้ ตวั ชวี้ ดั มโนทัศนส าํ คัญ คําถามสําคญั ทกั ษะ คาํ สาํ คัญ เครื่องมือวัด
และประเมินผล

ม.๓ ๕. ระบคุ วามรว มมอื ระหวาง วิกฤตการณท รัพยากรและ เปาหมายการพัฒนา - - - - ระบุเปา หมาย - แบบทดสอบ
ประเทศทม่ี ผี ลตอการ สิง่ แวดลอมสง ผลกระทบ ทย่ี ่งั ยนื ของโลกมอี ะไรบาง - ระบุความ เขียนตอบ
ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง จดั การทรพั ยากรและ ตอภูมภิ าคตางๆ ของโลก ความรว มมอื ระหวา ง รวมมอื - แบบทดสอบ
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ส่ิงแวดลอ ม การจัดการทรพั ยากร ประเทศที่มผี ลตอ การ เลอื กตอบ
และส่งิ แวดลอมจงึ ตอ งอาศยั จัดการทรพั ยากรและ
ความรวมมอื ระหวางประเทศ ส่ิงแวดลอ ม มีในรปู
เพ่ือการพัฒนาท่ยี ง่ั ยนื แบบใดบาง อยางไร

ม.๔-๖ ๑. วเิ คราะหปฏสิ ัมพนั ธ วิถกี ารดําเนินชวี ิตของ สง่ิ แวดลอมทางกายภาพ ๑. ความเขา ใจ ๑. การตัง้ คําถาม ๑. การแปลความ - วิเคราะห - แบบทดสอบ
ระหวา งสงิ่ แวดลอ ม ทองถิ่นทัง้ ในประเทศไทย สง ผลตอ วถิ กี ารดําเนนิ ชีวิต ระบบธรรมชาติ เชงิ ภมู ิศาสตร ขอ มลู ทาง ปฏสิ มั พันธ เขียนตอบ
สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) ทางกายภาพกบั กจิ กรรม และภมู ภิ าคตางๆ ของโลก ของมนุษยใน และมนุษย ๒. การรวบรวม ภมู ิศาสตร ระหวาง..... - เกณฑ
ของมนษุ ยใ นการสรางสรรค เกดิ จากปฏสิ ัมพนั ธระหวาง ประเทศไทยและ ๒. การใหเ หตุผล ขอ มลู ๒. การใชเ ทคนิค กบั .... การใหคะแนน
53 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู วิถกี ารดําเนินชวี ติ ของ ส่งิ แวดลอ มทางกายภาพ ภูมภิ าคตา งๆ ของโลก ทางภูมิศาสตร ๓. การจัดการ และเครื่องมือ - เห็นความ - แบบทดสอบ
ทอ งถ่ินท้ังในประเทศไทย กับกิจกรรมของมนษุ ย อยางไร ๓. การตดั สิน ขอ มลู ทางภมู ิศาสตร สําคญั เลือกตอบ
และภูมิภาคตางๆ ของโลก นอกจากน้ี กระแสโลกาภิวตั น วถิ ีการดาํ เนินชีวิต ใจอยา งเปน ๔. การวิเคราะห ๓. การคดิ
และเหน็ ความสําคญั ของ ทําใหเ กิดการเปลย่ี นแปลง ของมนุษยกอ ใหเ กิด ระบบ ขอมูล เชงิ พื้นท่ี
สิ่งแวดลอมทม่ี ีผลตอ สิ่งแวดลอ มทางกายภาพ การเปล่ียนแปลง ๕. การสรุป ๔. การคดิ
การดํารงชวี ิตของมนุษย และวถิ ีการดาํ เนนิ ชีวิต สิง่ แวดลอ มทางกายภาพ เพื่อตอบ แบบองคร วม
ในประเทศไทยและ คําถาม
ภูมภิ าคตางๆ ของโลก
อยางไรภายใตก ระแส
โลกาภิวัตน

geo-literacy การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
ความสามารถ กระบวนการ
ชั้น ตวั ชว้ี ัด มโนทัศนส ําคัญ คําถามสําคัญ ทกั ษะ คาํ สาํ คญั เครอื่ งมอื วัด
และประเมินผล

ม.๔-๖ ๒. วิเคราะหส ถานการณ กิจกรรมของมนุษย การเปล่ียนแปลง ๑. ความเขาใจ ๑. การตง้ั คําถาม ๑. การสงั เกต - วเิ คราะหส าเหตุ - แบบทดสอบ
สาเหตุและผลกระทบ เปนสาเหตสุ าํ คญั ทที่ าํ ให สภาพภมู อิ ากาศ ระบบธรรมชาติ เชงิ ภูมิศาสตร ๒. การแปลความ - วเิ คราะห เขียนตอบ
ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง ของการเปลี่ยนแปลง เกิดการเปลี่ยนแปลง ความเสอื่ มโทรมของ และมนษุ ย ๒. การรวบรวม ขอ มูลทาง ผลกระทบ - เกณฑ
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ดา นทรัพยากรธรรมชาติและ ดานทรพั ยากรธรรมชาติ ส่งิ แวดลอม ปญ หา ๒. การใหเ หตผุ ล ขอ มูล ภูมิศาสตร การใหค ะแนน
ส่งิ แวดลอมของประเทศไทย และสง่ิ แวดลอมของ ความหลากหลาย ทางภูมศิ าสตร ๓. การจดั การ ๓. การใชเทคนิค - แบบทดสอบ
และภมู ิภาคตา งๆ ของโลก ประเทศไทยและ ทางชีวภาพและภัยพิบัติ ๓. การตัดสินใจ ขอ มลู และเครอ่ื งมือ เลือกตอบ
ภูมิภาคตา งๆ ของโลก มสี าเหตมุ าจากอะไร อยา งเปน ๔. การวเิ คราะห ทางภมู ิศาสตร
ซึ่งอาจสง ผลกระทบ และมผี ลกระทบอยา งไร ระบบ ขอมลู ๔. การคดิ
ท้งั ในระดับประเทศ การจัดการภัยพิบัติ ๕. การสรุป เพื่อ เชงิ พื้นท่ี
ภมู ิภาค และโลก มแี นวทางอยา งไร ตอบคาํ ถาม ๕. การคดิ แบบ
สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) องครวม

54 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู ๓. ระบมุ าตรการปองกัน การแกไ ขสถานการณ มาตรการปอ งกันและ ๑. ความเขา ใจ - ๑. การคิด ระบุ - แบบทดสอบ
และแกไ ขปญหา กฎหมาย ดานทรัพยากรธรรมชาติ แกไขปญหา กฎหมาย ระบบธรรมชาติ เชิงพนื้ ท่ี เขยี นตอบ
และนโยบายดา น และสิ่งแวดลอ มตองอาศยั และนโยบาย และมนุษย ๒. การคิด - แบบทดสอบ
ทรพั ยากรธรรมชาติ การบังคบั ใชกฎหมาย ดา นทรพั ยากรธรรมชาติ ๒. การใหเ หตผุ ล แบบองครวม เลอื กตอบ
และสง่ิ แวดลอ ม บทบาท การกาํ หนดนโยบาย และ และสิ่งแวดลอม ทางภูมศิ าสตร
ขององคก ารทเี่ กี่ยวขอ ง ความรวมมือ ท้งั ในและ มอี ะไรบาง ๓. การตดั สนิ ใจ
และการประสาน ระหวางประเทศ การประสานความ อยา งเปน
ความรว มมอื ทัง้ ในประเทศ รว มมือขององคกร ระบบ
และระหวา งประเทศ ดา นทรพั ยากรธรรมชาติ
และสง่ิ แวดลอม
ท้งั ในประเทศ และ
ระหวา งประเทศ
มีบทบาทอยางไร

geo-literacy การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
ความสามารถ กระบวนการ
ชัน้ ตวั ช้วี ดั มโนทัศนสําคญั คําถามสาํ คญั ทกั ษะ คําสาํ คัญ เครอื่ งมือวัด
และประเมินผล

ม.๔-๖ ๔. วิเคราะหแนวทาง การจดั การทรพั ยากร แนวทางในการจัดการ - ๑. การต้งั คาํ ถาม ๓. การแปลความ - วเิ คราะห - แบบทดสอบ
และมสี วนรวมในการ ธรรมชาติและสงิ่ แวดลอม ทรัพยากรธรรมชาติ เชิงภมู ิศาสตร ขอมูลทาง แนวทาง เขียนตอบ
ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง จดั การทรัพยากรธรรมชาติ เพ่อื การพัฒนาทย่ี ่ังยนื และสง่ิ แวดลอม ๒. การรวบรวม ภมู ิศาสตร - มีสว นรว ม - เกณฑ
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม และส่งิ แวดลอม ตอ งอาศยั ความรวมมอื เพ่อื การพัฒนาทย่ี ง่ั ยืน ขอมูล ๔. การใชเ ทคนคิ การใหค ะแนน
เพื่อการพัฒนาทีย่ ัง่ ยืน จากทุกภาคสว น และ มอี ยางไรบาง และ ๓. การจดั การ และเคร่อื งมอื - แบบทดสอบ
การมีสว นรว มของทุกคน นกั เรียนจะมีสว นรว ม ขอ มลู ทางภูมศิ าสตร เลอื กตอบ
ในฐานะสมาชิกของ อยา งไร ๔. การวเิ คราะห ๕. การคิด
พลเมืองโลก ขอ มลู เชิงพนื้ ท่ี
๕. การสรุป ๖. การคิด
เพือ่ ตอบ แบบองคร วม
สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) คาํ ถาม

55 ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู

แนวทางการวัดและประเมนิ ผลการรเู รอ่ื งภมู ิศาสตร

ในการวัดและประเมินผลการรูเรื่องภูมิศาสตร ซึ่งมีองคประกอบท่ีสําคัญ ๓ ประการ คือ ความสามารถ
ทางภมู ศิ าสตร กระบวนการทางภมู ศิ าสตร และทกั ษะทางภมู ศิ าสตร ผสู อนตอ งทาํ ความเขา ใจความหมายของความสามารถ
กระบวนการ และทกั ษะทางภมู ศิ าสตรอ ยา งถอ งแท รวมถงึ ศพั ทเ ทคนคิ ทเี่ กยี่ วขอ ง กบั การรเู รอื่ งภมู ศิ าสตร ซง่ึ สามารถศกึ ษา
ไดจ ากอภธิ านศพั ทใ นเอกสารฉบับนี้ ตลอดจนอนกุ รมวิธานของทักษะพสิ ยั (psychomotor domain) ซ่งึ เปนพฤตกิ รรม
การเรียนรูที่เกี่ยวของกับการปฏิบัติงานตางๆ ท่ีผูเรียนตองแสดงทักษะ ความสามารถโดยดําเนินการตามกระบวนการ
ในการปฏิบัติงาน หรือสรางผลงานจากการปฏิบัติงานน้ัน ดังนั้นส่ิงที่ขาดไมไดท่ีผูสอนตองดําเนินการเพื่อการวัดและ
ประเมนิ ผลการรเู รอ่ื งภมู ศิ าสตร คอื การกาํ หนดงานและสถานการณใ หผ เู รยี นนาํ ไปปฏบิ ตั ิ ประเดน็ สาํ คญั คอื การวางแผน
วาจะใชสถานการณใดในการประเมินการรูเร่ืองภูมิศาสตร เพ่ือใหผูเรียนแสดงทักษะ ความสามารถท่ีตองการวัดออกมา
ไดช ดั เจนทสี่ ดุ โดยสง่ิ สาํ คญั ทผ่ี สู อนควรคาํ นงึ ถงึ คอื ผสู อนตอ งไดส งั เกตพฤตกิ รรมของผเู รยี นอยา งใกลช ดิ รปู แบบของงาน
สําหรับประเมินทกั ษะการปฏิบัตมิ หี ลายรปู แบบ ดังน้ี

รปู แบบท่ี ๑ งานสาํ หรบั ประเมนิ อยา งสนั้ มกั จะใชใ นการประเมนิ ความรอบรใู นหลกั การพน้ื ฐาน กระบวนการ
ความสัมพันธของข้ันตอนการปฏิบัติงาน รวมถึงทักษะการคิดในเรื่องตางๆ โดยท่ัวไป งานในรูปแบบนี้ใชเวลาไมนาน
งานสาํ หรบั ประเมินอยา งสนั้ อาจเปนคําถามปลายเปด (open-end tasks) หรอื แผนผังมโนทศั น (concept mapping)
ก็ได งานในรปู แบบนน้ี ยิ มใชกบั การประเมนิ ผเู รียนรายบุคคล

รปู แบบที่ ๒ งานทเ่ี ปน เหตกุ ารณ สามารถวดั ความสามารถของผเู รยี นไดอ ยา งกวา งขวาง เชน ความคลอ งแคลว
ในการใชเครื่องมือทางภูมิศาสตร การแปลความหมายขอมูลทางภูมิศาสตร ทักษะ การตัดสินใจอยางเปนระบบ
ทักษะการแกปญหา งานที่เปนเหตุการณสามารถสะทอนถึงทักษะและระดับความสามารถในการนําความรู ทักษะ
และความสามารถไปประยกุ ตใ ช งานรปู แบบนใี้ ชเ วลาในการประเมนิ นานกวา ในรปู แบบที่ ๑ และอาจจะเปน การประเมนิ
การเขยี น การประเมินกระบวนการทํางานทางภูมศิ าสตรต า งๆ หรืองานการวิเคราะหแ ละการแกปญ หาได

รูปแบบท่ี ๓ งานสําหรับประเมินระยะยาว เปนงานที่มีลักษะเปนโครงการท่ีมีเปาหมายหลายประการ และ
ใชเวลาในการปฏบิ ัติงานมากกวางานรปู แบบท่ี ๑ และ ๒ โดยในชว งแรกหรือชว งตน ภาคการศึกษา ผสู อนมอบหมายงาน
ใหผ เู รยี นไดแ สดงทกั ษะ ความสามารถ กระบวนการทางภมู ศิ าสตรด า นตา งๆ ทซ่ี บั ซอ น งานรปู แบบท่ี ๓ นมี้ กั เปน โครงการ
ระยะยาว เชน โครงการวิจัยตางๆ โครงงานทางภูมิศาสตร นอกจากนี้ เมื่อสิ้นสุดภาคการศึกษาแลว ผูประเมินหรือ
ครูผสู อนใหผ เู รียนจดั นิทรรศการเพือ่ นาํ เสนอผลการปฏิบตั ิงานตอผทู เ่ี กยี่ วของหรอื ตอสาธารณะตอ ไป

56ตัวชว้ี ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภูมศิ าสตร (ฉบบั ปรบั ปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกจิ กรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรียนรสู งั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

ตารางแสดงตัวอยางการกําหนดงานหรือสถานการณท ี่ใชใ นการประเมินการรเู รื่องทางภูมศิ าสตร

การรเู รอ่ื งทางภมู ิศาสตร การประเมนิ ภาระงานและชน้ิ งาน
ความสามารถทางภูมิศาสตร การตอบคาํ ถาม การเขียนรายงาน การวาดผงั แบบฝก หดั แบบทดสอบ รายงาน
มโนทศั น ฯลฯ
กระบวนการทางภมู ิศาสตร โครงงาน
การประเมินโครงงาน การคน ควาอสิ ระ
การประเมินการคน ควาอสิ ระ
ฯลฯ

ทกั ษะทางภูมิศาสตร การประเมินการใชเ ครอื่ งมือ และเทคโนโลยี การทาํ แผนที่ การวัดระยะ การใชเข็มทศิ
ทางภมู ิศาสตรท่เี หมาะสม การใชอินเทอรเน็ตในการสบื คน
การประเมินการอา นและแปลความหมาย การใช Google Earth
แผนที่ การอานแผนที่ รูปถา ยทางอากาศ
การประเมนิ การสงั เกตจากการเก็บขอ มลู ภาพจากดาวเทียม
ภาคสนาม การสาํ รวจพืน้ ทีใ่ นโรงเรยี นหรือชุมชน
การประเมนิ การคิดเชิงพื้นท่ี การทําแผนท่ี เชน การทาํ แผนทต่ี น ไม
การประเมินการคดิ วจิ ารณญาณ ในโรงเรียน การทาํ แผนท่ชี มุ ชน
การประเมนิ การแกป ญ หา การทาํ แผนทกี่ ารเดินทาง
การประเมินการคดิ วิเคราะห
การประเมินการคิดเชงิ ระบบ แบบทดสอบ รายงาน โครงงาน
ฯลฯ

ส่งิ ท่สี าํ คัญอกี ประการท่ีตอ งคาํ นงึ ถึงในข้นั ตอนนี้คอื จํานวนงาน หรือกิจกรรมท่จี ะใหผูเ รียนปฏบิ ัติ กลาวคือ
ผเู รียนอาจปฏิบัตงิ านท่ีวดั ในดา นเดยี วกนั หลายงานไดในระดบั คณุ ภาพที่ไมเทากัน ดังน้ัน คะแนนทไ่ี ดจากการปฏบิ ัติงาน
เพียงคร้ังเดียวหรืองานเดียวอาจไมเปนตัวแทนที่ดีของทักษะที่ตองการวัด ดังน้ัน ผูสอนควรกําหนดใหผูรับการประเมิน
ปฏบิ ตั งิ านมากกวา ๑ งาน เพอื่ ปอ งกนั ปญ หาดงั กลา ว โดยเครอ่ื งมอื ทว่ี ดั และประเมนิ ทกั ษะการปฏบิ ตั มิ หี ลากหลายเครอ่ื งมอื
แตใ นเอกสารฉบบั นี้ ขอกลาวถึงเฉพาะเครือ่ งมอื ท่ีไมใ ชการทดสอบ ไดแก เกณฑการใหค ะแนน

เกณฑการใหค ะแนน (Scoring Rubric)
มีลักษณะเปนระดับที่แสดงลักษณะหรือความสําเร็จของการปฏิบัติงานหรือผลงานของทักษะที่ประเมิน
ซงึ่ เกณฑก ารใหค ะแนนจะมคี าํ อธบิ ายพฤตกิ รรมหรอื ลกั ษณะทส่ี ะทอ นถงึ ทกั ษะประเมนิ ในแตล ะระดบั การประเมนิ กาํ กบั ไว
ต้ังแตระดับสูงจนถึงระดับลาง เหมาะสําหรับการประเมินการรูเรื่องทางภูมิศาสตร ที่มีรายละเอียดคอนขางมากหรือ
ซับซอ น ประกอบดวย ๖ ขน้ั ตอนหลัก ดงั นี้

57ตวั ชี้วดั และสาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระภูมิศาสตร (ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกจิ กรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

๑. ศกึ ษาและทาํ ความเขา ใจทฤษฎแี ละแนวคดิ เกย่ี วกบั การรเู รอ่ื งทางภมู ศิ าสตรท ตี่ อ งการประเมนิ โดยเฉพาะ
อยางยงิ่ ความหมายและองคป ระกอบทส่ี ําคญั ทต่ี อ งการวัด

๒. กาํ หนดขอ รายการประเมนิ ใหช ัดเจน ซ่ึงอาจเปนขนั้ ตอนในการปฏบิ ัติหรือพฤตกิ รรมยอยในการปฏบิ ัติ
๓. เรยี งลาํ ดบั ขอ รายการประเมนิ โดยเรยี งลาํ ดบั ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั หิ รอื พฤตกิ รรมยอ ยทจ่ี ะประเมนิ ตามลาํ ดบั
เกดิ ขนึ้ จริงเม่อื ผูเรียนปฏิบตั ิ
๔. เขียนชอ งรายการประเมินใหเ ปนไปตามจาํ นวนระดับผลประเมินทีต่ อ งการ เชน ๔ ระดับ
๕. กาํ หนดคําบง ช้รี ะดบั หรอื คะแนนในแตล ะระดบั ทกี่ าํ หนดไวใ นขั้นตอนที่ ๔
๖. ระบชุ ือ่ แบบประเมนิ คา ตามทกั ษะการปฏบิ ัติทตี่ อ งการประเมนิ

ตวั อยาง เกณฑก ารประเมนิ ในการวาดแผนผงั เพ่อื แสดงตาํ แหนงท่ตี ั้งของสถานทสี่ ําคญั ในโรงเรียน

การรูเร่ือง ดีมาก ระดบั คณุ ภาพ ตองปรับปรงุ
ภมู ศิ าสตร ดี พอใช

ความสามารถ สํารวจสิ่งทีเ่ กดิ ขึ้นเองตาม สาํ รวจสงิ่ ท่เี กดิ ขนึ้ เอง สํารวจส่งิ ท่ีเกดิ ขน้ึ เองตาม สํารวจส่งิ ที่เกิดข้ึนเอง
ทางภูมศิ าสตร ธรรมชาตแิ ละส่ิงท่ีมนุษย ตามธรรมชาตแิ ละส่ิงท่ี ธรรมชาตแิ ละสง่ิ ทีม่ นษุ ย ตามธรรมชาตแิ ละส่งิ ท่ี
สรา งข้นึ ภายในโรงเรียนได มนษุ ยส รางขน้ึ ภายใน สรางขน้ึ ภายในโรงเรียน มนษุ ยสรางขึ้นภายใน
อยา งถูกตอง และครบถวน โรงเรยี นไดอ ยางถูกตอ ง ไดถกู ตอ งบางสวน และ โรงเรยี นไดบาง
แตไมค รบถวน ไมค รบถว น

กระบวนการ ดําเนนิ การตามกระบวนการ ดําเนนิ การตามกระบวนการ ดาํ เนินการตามกระบวนการ ดาํ เนินการตาม
ทางภูมศิ าสตร ทางภูมิศาสตรไดถ ูกตอง ทางภูมิศาสตร ไดถ กู ตอ ง ทางภูมิศาสตรไ ดถ ูกตอง กระบวนการ
และครบทุกข้นั ตอน แตไ มครบ ทกุ ข้นั ตอน บางสว น และไมค รบถวน ทางภูมิศาสตรไ ดบ า ง

ทักษะทางภูมิศาสตร วาดผงั แสดงสิ่งตา งๆ วาดผงั แสดงสงิ่ ตางๆ วาดผังแสดงสงิ่ ตางๆ วาดผงั แสดงส่ิงตางๆ
ตามความสมั พนั ธข องตาํ แหนง ตามความสมั พันธข อง ตามความสมั พนั ธข อง ตามความสมั พันธข อง
ระยะ และทศิ ทางไดอ ยาง ตาํ แหนง ระยะ และ ตาํ แหนง ระยะ และ ตําแหนง ระยะ และ
ถกู ตอ ง ครบถว น ทิศทาง ไดอ ยา งถูกตอง ทิศทาง ไดถกู ตอ ง ทศิ ทางไดบ าง
แตไ มครบถวน บางสว น และไมค รบถว น

58ตัวชว้ี ัดและสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภูมศิ าสตร (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู
กลุม สาระการเรียนรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

ตัวอยางแผนการจดั กิจกรรมการเรียนรู ระดบั ประถมศึกษาตอนตน เวลา ๓ ช่วั โมง

เรื่อง การจัดการสิ่งแวดลอมในชมุ ชน

สาระภูมศิ าสตร กลุมสาระการเรียนรสู งั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม
ชนั้ ประถมศึกษาปที่ ๓

มาตรฐาน/ตัวชีว้ ดั
มาตรฐาน ส ๕.๒ เขาใจปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกับสิ่งแวดลอมทางกายภาพที่กอใหเกิดการสรางสรรค

วิถกี ารดําเนินชวี ิต มจี ิตสาํ นกึ และมสี ว นรว มในการจดั การทรพั ยากรและสิ่งแวดลอมเพือ่ การพฒั นาท่ีย่งั ยืน
ส ๕.๒ ป.๓/๖ มสี วนรว มในการจัดการสง่ิ แวดลอมในชุมชน

มโนทศั นสําคญั (Key Concept)
การมีสวนรวมในการจดั การสง่ิ แวดลอ มในชมุ ชนเปนหนา ท่ขี องทกุ คนในชุมชน

คาํ ถามสําคัญ (Big Question)
นักเรยี นมสี วนรวมในการจดั การส่ิงแวดลอมในชุมชนไดอ ยา งไร

จุดประสงคก ารเรยี นรู
๑. นกั เรยี นสามารถกําหนดบทบาทหนา ทขี่ องตนในการจดั การกับสิง่ แวดลอ มในชมุ ชนไดอ ยางเหมาะสม
๒. นกั เรยี นสามารถปฏบิ ัตติ นตามแนวทางที่กําหนดได

การรเู รื่องภูมศิ าสตร

ความสามารถ กระบวนการ ทักษะ
๑. ความเขา ใจระบบธรรมชาติ - ๑. การสงั เกต
๒. การแปลความขอมูล
และมนุษย
๒. การใหเหตผุ ลทางภมู ศิ าสตร ทางภมู ิศาสตร
๓. การตดั สนิ ใจอยา งเปนระบบ

คุณลกั ษณะอันพึงประสงคแ ละสมรรถนะสาํ คัญ สมรรถนะสาํ คัญ
๑. ความสามารถในการส่ือสาร
คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค ๒. ความสามารถในการคิด
๑. มงุ มั่นในการทาํ งาน
๒. มีจติ สาธารณะ

59ตวั ชวี้ ัดและสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กิจกรรมการเรยี นรู
กลมุ สาระการเรียนรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

การจัดกจิ กรรมการเรียนรู
ช่วั โมงท่ี ๑

๑. ครแู จกบัตรคําแสดงสถานภาพของคนในชุมชนใหนักเรียนทุกคนๆ ละ ๑ ใบ เชน

ผอู ํานวยการโรงเรยี น ครู นกั การภารโรง

แมบ าน พอ แม

ผปู กครอง กาํ นัน ผูใหญบ า น

นายก อบต. นายกเทศมนตรี นักเรียน

ตาํ รวจ ทหาร บรุ ุษไปรษณีย

เกษตรกร พอคา รบั จาง

๒. ใหน ักเรียนยนื เปนวงกลม โดยแบง พน้ื ที่วงกลมเปน ๒ สว น คือ ความเขาใจระบบธรรมชาติ
สว นสีนาํ้ เงนิ (สวนท่ไี ดประโยชน) และมนุษย
สวนสแี ดง (สว นทีไ่ ดร ับผลกระทบทางลบ) การใหเ หตุผลทางภูมศิ าสตร

๓. ครูนํานักเรียนเลนเกม “อะไร.....กับฉัน” โดยกําหนดเง่ือนไขวา
ใหนักเรยี นสวมบทบาทเปน บุคคล ตามบตั รคํา เมอื่ ครูอา นขอ ความ
จบแลว ใหนักเรยี นตอบคาํ ถามดงั น้ี
๓.๑ ขอความดังกลาวมผี ลกระทบตอ ธรรมชาติอยา งไร
๓.๒ ขอ ความดังกลาวทาํ ใหต นเองไดประโยชน หรือเสียประโยชน
หรอื ไมไ ดท้ังประโยชนห รอื ไมเ สยี ประโยชน จากขอ ความ
ดังกลาว
- ถาคดิ วาตนเองไดป ระโยชนใ หเดนิ ไปอยูในสวนสีน้าํ เงนิ
- ถาคิดวาตนเองเสยี ประโยชนใหเดินไปอยูในสวนสแี ดง
- ถาคดิ วา ตนเองไมไดทัง้ ประโยชนและเสยี ประโยชน
ใหยืนอยทู ีเ่ ดมิ

ตวั อยา งขอความ

ปลกู ตน ไมเ ยอะชวยกรองอากาศ ปดน้าํ ทกุ ครัง้ ขณะแปรงฟน
ตองปลูกบา นหางจากถนน แมนาํ้ ไมน อยกวา ๑๐ เมตร ท้ิงขยะตรงไหนกไ็ ด

ถมคลองเปน ถนน ขอถุงพลาสติกใสของจากแมค าทกุ ครัง้

60ตวั ชีว้ ัดและสาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบบั ปรบั ปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู
กลุม สาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

๔. ครสู ุมถามเหตผุ ลนักเรียนทเี่ ลือกยืนในสว นตา ง ๆ เมื่ออา นขอ ความจบ ความเขาใจระบบธรรมชาติ
ในแตละบตั ร เชน และมนุษย
- ตัวเองไดประโยชนอยางไรกับการท้ิงขยะตรงไหนก็ได จากการถม การสังเกต
คลองเปน ถนน ฯลฯ
- ทําไมถงึ คิดวาตวั เองเสียประโยชนจ ากการถมคลองเปน ถนน ทิ้งขยะ การแปลความขอมลู
ตรงไหนกไ็ ด ฯลฯ ทางภมู ิศาสตร
- ทาํ ไมคดิ วา ตนไมไ ดป ระโยชนห รอื ไมเ สยี ประโยชน (ไมเ กย่ี วกบั ตนเอง) การตัดสนิ ใจอยา งเปน ระบบ
จากการถมคลองเปน ถนน ทง้ิ ขยะตรงไหนกไ็ ด ฯลฯ)

นกั เรยี นรว มกนั สรปุ วา ทกุ คนในชมุ ชนตา งมสี ว นเกย่ี วขอ งกบั สง่ิ แวดลอ มดว ย
กันทัง้ นั้น ท้งั ทไี่ ดป ระโยชนแ ละเสียประโยชน สง่ิ แวดลอมบางอยาง มนษุ ยทําใหเ กดิ ขึน้
และสงผลเสียกับคนในชุมชน เชน การทิ้งขยะไมถูกที่ การกําจัดขยะไมถูกวิธี รวมทั้ง
การเพม่ิ ปรมิ าณขยะ ลวนสง ผลลบมาถงึ คนในชมุ ชนทงั้ สนิ้
ช่ัวโมงท่ี ๒ - ๓

๑. ครถู ามนกั เรยี นวา นกั เรยี นเดนิ ทางจากบา นไปตลาด โรงเรยี น หรอื ไปใน
ทีต่ างๆ ในชมุ ชน นักเรยี นสังเกตเหน็ สภาพชุมชนมีลักษณะเปน อยา งไรบาง ทาํ ไมจึงเปน
เชน นน้ั

๒. แบงนกั เรียนเปน กลุมๆ ละ ๓ - ๕ คน รว มกนั บอกถึงปญหาส่งิ แวดลอม
ในชุมชนของตนเองอาศยั อยูว าเปน อยา งไร (มีกล่ินขยะ ตนไมรกรุงรงั ลาํ คลอง ต้ืนเขิน
มีขยะลอย บานเรือนแออัด มีกล่ินควันรถ เสียงดัง มีปาไม มีทุงนา แมนํ้าใสสะอาด)
โดยนักเรียนระบตุ ําแหนง ปญ หาส่ิงแวดลอ มท่ีสงั เกตเหน็ ไดลงในแผนทช่ี มุ ชน

๓. ครใู หน กั เรยี นศกึ ษาแผนทชี่ มุ ชนทแ่ี สดงปญ หาสง่ิ แวดลอ มทร่ี ว มกนั ระบุ
ตําแหนงขนึ้ เพือ่ รว มกันพิจารณาวา ปญ หาสง่ิ แวดลอมใดปรากฏในชมุ ชนมากท่ีสดุ และ
ปญหาใดควรเปน ปญ หาเรงดว นทีค่ วรแกไข

๔. นักเรียนทั้งหองเลือกปญหาสิ่งแวดลอมใดในชุมชนที่เปนปญหาเรงดวน
ควรไดรับการแกไข แลวชวยกันคิดวา “นักเรียนจะมีสวนรวมในการเขาไปจัดการกับ
เรอ่ื งนน้ั ไดอ ยา งไรบา ง และคดิ วา มใี ครบา งทต่ี อ งเขา ไปจดั การ” (การจดั การขยะในชมุ ชน
การรักษาแมนํ้าใหใสสะอาดอยูอยางน้ี) โดยอาจทําเปนแผนผังความคิด วาดภาพลง
ในกระดาษบรฟู หรอื แสดงบทบาทสมมตุ ิ

๕. แตละกลมุ สง ตัวแทนนาํ เสนอหนา ชัน้ เรยี น
๖. ใหนักเรียนรวมกันวางแผนตอวา หากจะปฏิบัติตามท่ีนักเรียนแตละ
กลมุ นาํ เสนอแนวทางมาจะทาํ เม่อื ไหร ที่ไหน ทาํ อยางไร (ประสานกับใคร วสั ดุอปุ กรณ
ท่ีตองใช ฯลฯ)
๗. ครใู หน กั เรยี นปฏบิ ตั ติ ามแนวทางทนี่ าํ เสนอในฐานะนกั เรยี นทเ่ี ปน สมาชกิ
ในชมุ ชน แลว ใหน กั เรยี นนาํ เสนอหนา ชนั้ ถงึ สงิ่ ทไี่ ดป ฏบิ ตั แิ ละผลทเ่ี กดิ ขนึ้ จากการปฏบิ ตั ิ

61ตวั ช้ีวัดและสาระการเรยี นรูแกนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรยี นรู
กลมุ สาระการเรียนรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

สอ่ื /แหลง การเรยี นรู
๑. บัตรคําแสดงสถานภาพของคนในชมุ ชน
๒. พ้นื ที่วงกลมเปน ๒ สวน คือ สวนสีน้าํ เงิน (สวนที่ไดประโยชน) สว นสแี ดง (สว นทีไ่ ดร ับผลกระทบทางลบ)
๓. บตั รขอความ เกม “อะไร.....กบั ฉนั ”
๔. กระดาษปรฟู
๕. ปากกาเคมี
๖. สไี ม

การวัดและประเมินผลการเรยี นรู

รายการวดั วธิ ีการ เครอื่ งมอื
การมีสว นรวมในการจดั การสิง่ แวดลอ ม
ในชุมชน - ตรวจกระบวนการทาํ ผลงาน (แผนผงั - เกณฑการใหค ะแนน
ความคิด/วาดภาพ/แสดงบทบาทสมมุต)ิ
- ตรวจผลงาน - เกณฑก ารใหคะแนน
- ตรวจกระบวนการลงปฏบิ ัตงิ านในชุมชน - แบบสงั เกต

62ตัวชวี้ ดั และสาระการเรยี นรูแ กนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กิจกรรมการเรยี นรู
กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

ตัวอยางแผนการจัดกจิ กรรมการเรียนรู ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน เวลา ๓ ช่วั โมง

เรอื่ ง รอบรู พรอ มรบั ภยั พิบัติ

สาระภมู ิศาสตร กลมุ สาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม
ช้นั มัธยมศึกษาปที่ ๑

มาตรฐาน/ตัวชี้วดั
มาตรฐาน ส ๕.๑ เขา ใจลกั ษณะทางกายภาพของโลกและความสมั พนั ธข องสรรพสง่ิ ซงึ่ มผี ลตอ กนั ใชแ ผนทแี่ ละ

เครื่องมอื ทางภมู ศิ าสตรในการคนหา วิเคราะห และสรปุ ขอ มูลตามกระบวนการทางภมู ิศาสตร ตลอดจนใชภ ูมสิ ารสนเทศ
อยางมปี ระสทิ ธภิ าพ

ส ๕.๑ ม.๑/๓ วเิ คราะหส าเหตกุ ารเกิดภยั พบิ ตั ิและผลกระทบในทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลีย และโอเชยี เนยี
มาตรฐาน ส ๕.๒ เขาใจปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกับส่ิงแวดลอมทางกายภาพที่กอใหเกิดการสรางสรรค
วิถกี ารดาํ เนินชีวิต มีจติ สํานกึ และมีสว นรวมในการจดั การทรพั ยากรและสิ่งแวดลอ ม เพ่อื การพัฒนาท่ีย่งั ยืน
ส ๕.๒ ม.๑/๔ วิเคราะหแนวทางการจัดการภัยพิบัติและการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดลอมในทวีปเอเชีย
ทวีปออสเตรเลยี และโอเชยี เนยี ท่ยี ั่งยนื
มโนทศั นสําคัญ (Key Concept)

ลักษณะทางกายภาพของทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย และโอเชียเนีย สงผลตอการเกิดภัยพิบัติ
ทีแ่ ตกตางกัน การจดั การภัยพิบัติและการจดั การทรพั ยากรและสงิ่ แวดลอมในทวีปเอเชยี ทวีปออสเตรเลีย และโอเชยี เนีย
จะชว ยทาํ ใหมนุษยอ าศยั อยรู วมกับธรรมชาตไิ ดอยา งย่งั ยืน
คําถามสาํ คญั (Big Question)

๑. การเกิดภัยพิบัติของทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย และโอเชียเนียมีอะไรบาง เกิดจากสาเหตุใด
และมีผลกระทบอยางไร

๒. การจัดการภัยพิบัติและการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดลอมในทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย
และโอเชียเนียท่ียง่ั ยืน มแี นวทางอยา งไรบา ง
จดุ ประสงคก ารเรยี นรู

๑. นักเรียนสามารถวิเคราะหสาเหตุของการเกิดภัยพิบัติและผลกระทบในทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย
และโอเชยี เนยี ได

๒. นักเรียนสามารถอธิบายความสัมพันธระหวางลักษณะทางกายภาพกับภัยพิบัติที่เกิดข้ึนในทวีปเอเชีย
ทวปี ออสเตรเลยี และโอเชียเนยี ได

๓. นักเรยี นสามารถวเิ คราะหแ นวทางการจดั การภัยพบิ ตั ิในทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลีย และโอเชยี เนยี ได
๔. นกั เรียนสามารถเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเพอื่ ใหต นเองปลอดภัยจากภยั พิบัติได

63ตัวชีว้ ัดและสาระการเรยี นรูแ กนกลาง สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม

การรูเ รอ่ื งภมู ศิ าสตร กระบวนการ ทักษะ
๑. การต้ังคําถามเชงิ ภมู ศิ าสตร ๑. การสังเกต
ความสามารถ ๒. การรวบรวมขอ มูล ๒. การแปลความขอ มลู ทางภูมิศาสตร
๑. ความเขาใจระบบธรรมชาติ ๓. การจัดการขอมลู ๓. การใชเทคนคิ และเครอื่ งมอื
๔. การวเิ คราะหขอมูล
และมนษุ ย ๕. การสรุปเพ่อื ตอบคําถาม ทางภูมิศาสตร
๒. การใหเ หตุผลทางภูมศิ าสตร ๔. การคดิ เชงิ พ้ืนที่
๓. การตัดสินใจอยางเปน ระบบ ๕. การคดิ แบบองครวม
๖. การใชเ ทคโนโลยี
๗. การใชส ถิตพิ น้ื ฐาน

คุณลักษณะอนั พงึ ประสงคและสมรรถนะสาํ คัญ สมรรถนะสาํ คัญ
๑. ความสามารถในการสือ่ สาร
คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค ๒. ความสามารถในการคิด
๑. ใฝเ รียนรู ๓. ความสามารถในการแกป ญ หา
๒. มุงมน่ั ในการทาํ งาน ๔. ความสามารถในการใชเทคโนโลยี

การจัดกจิ กรรมการเรยี นรู การสังเกต
ชว่ั โมงท่ี ๑ - ๒
ข้ันการตัง้ คําถามเชิงภมู ศิ าสตร

๑. ครเู ปด วดี ิทัศนต ัวอยางภัยพิบตั ทิ เ่ี กดิ ขน้ึ ในทวีปเอเชยี ทวปี ออสเตรเลีย
และโอเชียเนีย เชน แผนดินไหว ภูเขาไฟปะทุ น้ําทวม ภัยพิบัติ ไฟปา และพายุหมุน
เขตรอ น จากนัน้ ใหน ักเรยี นต้งั คําถามเกยี่ วกบั ภยั พบิ ัตดิ ังกลา ว เพือ่ จะหาคาํ ตอบทจ่ี ะชว ยให
นกั เรยี นรอดจากภยั พบิ ตั ดิ งั กลา วได (ตวั อยา งคาํ ถามทนี่ กั เรยี นเปน คนตง้ั ขนึ้ เชน ภยั พบิ ตั ิ
เกิดจากสาเหตุใด (Why) บริเวณเสี่ยงภัยคือท่ีใด (Where) เกิดเมอื่ ไหร เกดิ บอ ยเพยี งใด
(When) จะตองเตรยี มตวั อยางไร (How)

แผนดนิ ไหวญ่ีปุน ครั้งที่ ๒ ในรอบ ๒๔ ชั่วโมง แผนดินไหวญี่ปนุ คร้ังท่ี ๒ ในรอบ ๒๔ ชั่วโมง

อางอิงภาพขา ว : https://www.youtube.com/watch?v=avuLhc5_x10

64ตัวชีว้ ดั และสาระการเรยี นรูแ กนกลาง สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรียนรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม

๒. นักเรียนแบงกลุมออกเปน ๖ กลุม ตามประเภทภัยพิบัติท่ีเกิดข้ึน - การใชเ ทคโนโลยี
ในทวีปเอเชยี ทวีปออสเตรเลีย และโอเชยี เนีย - การใชส ถิติพ้ืนฐาน
- การแปลความขอมูล
กลมุ ที่ ๑ แผนดนิ ไหว กลมุ ที่ ๔ ภเู ขาไฟปะทุ
กลมุ ที่ ๒ นํ้าทวม กลุมที่ ๕ ภยั พบิ ัติ ทางภมู ิศาสตร
กลุมที่ ๓ ไฟปา กลมุ ท่ี ๖ พายุหมนุ เขตรอ น
ขน้ั การรวบรวมขอมูล - การใชเ ทคนคิ และ
๓. นักเรียนแตละกลุมหาคําตอบใหนักเรียนแตละกลุมใชเคร่ืองมือส่ือสาร เครือ่ งมอื ทางภูมศิ าสตร
(คอมพวิ เตอร แทบ็ เล็ต สมารท โฟน) เพ่ือสืบคน ขอ มูลสถติ ิของการเกดิ ภัยพบิ ตั ิในบรเิ วณ
ทวีปเอเชีย และทวีปออสเตรเลียและโอเชียเนีย ตลอดจนความรูเก่ียวกับภัยพิบัติและ - การคิดเชิงพน้ื ที่
วิธีการปฏิบัติตนอยางเหมาะสมเม่ือเกิดภัยพิบัติขึ้น โดยการดาวนโหลดแอปพลิเคชัน - การใหเ หตุผลทาง
ความรเู กีย่ วกบั ภัยพบิ ัติ ขอ มลู ศนู ยภ ัยพิบตั ิ แนวทางในการลดความเสียหาย อนั เกดิ จาก
ภัยพิบัติ (Disaster Edu. ของสถาบันพัฒนาครู คณาจารยและบุคลากรทางการศึกษา ภูมิศาสตร
กระทรวงศึกษาธิการ) โดยใชเครอ่ื งมอื ส่อื สาร (คอมพิวเตอร แท็บเล็ต สมารทโฟน) หรอื - การแปลความขอ มูล
เขาเวบ็ ไซตศนู ยเ ตอื นภยั พิบัติแหง ชาติ http://www.ndwc.go.th/web/e-book.htm
ขัน้ การจัดการขอ มลู ทางภมู ิศาสตร
๔. ครูใหนักเรียนแตละกลุมทํากิจกรรม “ปกหมุดพ้ืนท่ีภัยพิบัติ” โดยให - การคดิ เชงิ พื้นที่
นักเรียนปกหมุดบริเวณท่ีเคยเกิดลงบนแผนที่กายภาพของทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย - การคดิ แบบองครวม
และโอเชียเนยี หนา หองเรียน
ขั้นการวเิ คราะหขอ มลู
๕. จากแผนทป่ี ก หมดุ พนื้ ทภี่ ยั พบิ ตั หิ นา หอ งเรยี น นกั เรยี นแตล ะกลมุ รว มกนั
สรุปพื้นที่เส่ียงที่เกิดภัยพิบัติแตละประเภท โดยวิเคราะหใหเห็นความสัมพันธระหวาง
ลักษณะทางกายภาพกับภัยพิบัติน้ัน (ตัวอยางเชน เหตุแผนดินไหวและภูเขาไฟปะทุ
สว นใหญเ กดิ บรเิ วณรอยตอ ของเปลอื กโลก โดยเฉพาะบรเิ วณรมิ ชายฝง มหาสมทุ รแปซฟิ ก
หรอื ท่เี รยี กวา วงแหวนแหง ไฟ)

65ตัวช้วี ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

๖. นักเรียนแตละกลมุ รวมกันอธบิ ายผลกระทบทีเ่ กดิ จากภยั พบิ ตั ิ จากนัน้ - ความเขา ใจระบบ
ครูและนกั เรยี นรว มกนั สรปุ ผลกระทบทม่ี ีรว มกันจากภยั พบิ ตั ิ ธรรมชาตแิ ละมนุษย
ขัน้ การสรุปเพอื่ หาคําตอบ

๗. นักเรียนสรุปคําตอบจากคําถามเชิงภูมิศาสตรที่ตั้งขึ้นลงในใบงาน
จากนําเสนอคําตอบหนาหองเรียน ครแู ละนักเรียนรวมกันตรวจสอบคําตอบรวมกัน

ชั่วโมงท่ี ๓ - การใชเทคโนโลยี
๘. ครูใหนักเรียนสืบคนแนวทางการจัดการภัยพิบัติของประเทศตางๆ - การตดั สินใจอยางเปน

ในทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย และโอเชียเนีย จากนั้นรวมกันวิเคราะหความเหมือน ระบบ
และความตา ง และความจาํ เปนของแนวทางการจัดการภัยพบิ ัติ
- ความเขา ใจระบบ
๙. นักเรียนรวมกันยกตัวอยางแนวทางการจัดการภัยพิบัติที่เปนไปได ธรรมชาตแิ ละมนุษย
ในประเทศไทย จากน้ันรวมกันนําเสนอแนวทางการจัดการภัยพิบัติในประเทศไทย
โดยแบงเปนการปองกันกอ นการเกดิ ภยั พบิ ตั ิ และการรบั มอื เมื่อเกดิ ภยั พิบัติน้นั ไปแลว - การตัดสนิ ใจอยางเปน
ระบบ
๑๐. ตวั แทนนกั เรยี นแตล ะกลมุ นําเสนอหนา หอ งเรียน
๑๑. ครแู บง กลมุ นกั เรยี น ๕ กลมุ ทาํ กจิ กรรม “เผชญิ หนา ภยั พบิ ตั ”ิ โดยแตล ะ - การคดิ แบบองคร วม
กลุม ไดรบั สถานการณดงั ตอไปน้ี

สถานการณท ่ี ๑ ติชาเดินแฟชั่นโชวบริเวณลานหนาหางสรรพสินคา
กลางกรุงไทเป ในขณะน้ันเกิดเหตุแผนดินไหว ติชาควรจะปฏิบัติตนอยางไร จึงจะ
ปลอดภยั จากสถานการณดังกลาว

สถานการณท ี่ ๒ นพพรนงั่ ประชมุ กบั ลกู คา อยบู นตกึ สาํ นกั งานชน้ั ๓๐
ใจกลางกรงุ โตเกยี ว ประเทศญป่ี นุ ในขณะนน้ั เกดิ เหตแุ ผน ดนิ ไหว นพพรควรจะปฏบิ ตั ติ น
อยา งไร จงึ จะปลอดภยั จากสถานการณด ังกลาว

สถานการณท ี่ ๓ นพดลไปแขงขันรักบ้ีท่ีสนามกีฬาแหงชาติ ประเทศ
นวิ ซแี ลนด ในขณะนน้ั เกดิ เหตแุ ผน ดนิ ไหว นพดลควรจะปฏบิ ตั ติ นอยา งไร จงึ จะปลอดภยั
จากสถานการณด ังกลา ว

สถานการณท ี่ ๔ มาเรยี กาํ ลงั ดาํ นาอยใู นทน่ี าขนั้ บนั ไดของเธอบนเกาะ
ลซู อน ประเทศฟล ปิ ปน ส ในขณะนนั้ เกดิ เหตภุ เู ขาไฟปะทุ มาเรยี ควรจะปฏบิ ตั ติ นอยา งไร
จงึ จะปลอดภยั จากสถานการณด ังกลาว

สถานการณท ี่ ๕ อีซาสตั้งถ่ินฐานอยูบริเวณท่ีราบดินดอนสามเหล่ียม
ปากแมน้ําคงคาและพรหมบุตร ประเทศบังคลาเทศ อีซาสควรจะปฏิบัติตนอยางไร
จงึ จะปลอดภยั จากพายุไซโคลน และนา้ํ ทวมฉบั พลัน

ครูใหนักเรียนรวมกันอภิปราย และนําเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเพ่ือให
ปลอดภยั จากสถานการณภ ยั พบิ ตั ดิ งั กลา ว จากนนั้ ใหส มาชกิ ในกลมุ เดยี วกนั แยกตวั ออก
จากกลมุ เดิม และไปรวมกลุมใหม โดยมเี งือ่ นไขวา สมาชกิ ของกลุมใหมน ้ันจะตองมาจาก
ทั้ง ๕ สถานการณ เพ่ือแลกเปลี่ยนเรียนรูจากสิ่งท่ีไดอภิปรายมาจากกลุมสถานการณ
ของตนเอง แลว บันทกึ ลงในใบงาน เร่ือง รูรอดปลอดภัยจากภัยพิบัติ

66ตัวช้วี ัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขนั้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรยี นรู
กลุม สาระการเรียนรูสังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

ส่ือ/แหลงการเรยี นรู
- วดี ทิ ัศนเ ก่ยี วกับภยั พิบัติทีเ่ กดิ ในทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลีย และโอเชียเนยี
- แผนท่กี ายภาพของทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลยี และโอเชยี เนยี
- แอปพลิเคชั่นความรูเกี่ยวกับภัยพิบัติ ขอมูลศูนยภัยพิบัติ แนวทางในการลดความเสียหายอันเกิดจาก
ภยั พบิ ัติ (Disaster Edu. ของสถาบนั พัฒนาครู คณาจารย และบุคลากรทางการศกึ ษากระทรวงศึกษาธิการ)
- เวบ็ ไซตศ ูนยเ ตอื นภัยพิบัตแิ หงชาติ http://www.ndwc.go.th/web/e-book.htm
- ใบงาน เร่ือง รรู อดปลอดภัยจากภัยพิบตั ิ

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

รายการวดั วธิ กี าร เครือ่ งมือ
วิเคราะหสาเหตุการเกิดภยั พบิ ัติและ - สงั เกตกระบวนการทาํ กจิ กรรมแผนท่ี - แบบสังเกต
ผลกระทบในทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลยี ปก หมดุ
และโอเชียเนยี - ตรวจใบงาน รรู อดปลอดภยั จากภัยพิบตั ิ - เกณฑการใหคะแนน
- กจิ กรรมท่ี ๑ รูรอบภัยพบิ ตั ิ

วเิ คราะหแ นวทางการจดั การภยั พบิ ตั ิ - ตรวจใบงาน รรู อดปลอดภยั จากภัยพิบตั ิ - เกณฑการใหค ะแนน
และการจดั การทรพั ยากรและสง่ิ แวดลอม - กจิ กรรมท่ี ๒ เผชิญหนา ภยั พบิ ัติ
ในทวีปเอเชยี ทวีปออสเตรเลีย และ
โอเชียเนยี ท่ีย่ังยืน

67ตัวชีว้ ัดและสาระการเรียนรูแ กนกลาง สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู
กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม

ใบงาน เรอ่ื ง รรู อดปลอดภัยจากแผนดินไหว ภเู ขาไฟปะทุ

กิจกรรมที่ ๑ รูร อบภัยพิบัติ
คาํ ช้ีแจง : ใหนกั เรยี นตอบคําถามตอไปน้ี

ช่อื ภยั พบิ ัต.ิ ...........................................................

คาํ ถาม คําถามเชงิ ภูมิศาสตร คําตอบ

When

Where

Why

How

68ตวั ชว้ี ดั และสาระการเรยี นรูแกนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขนั้ พนื้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู
กลมุ สาระการเรียนรสู งั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

กจิ กรรมท่ี ๒ เผชิญหนา ภัยพบิ ตั ิ
คําชแี้ จง : ใหนักเรียนพิจารณาสถานการณตอไปนี้ แลวนําเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเพ่ือใหเกิดความปลอดภัยจาก

สถานการณภยั พบิ ตั ดิ งั กลา ว
สถานการณท ่ี ๑ ตชิ า เดนิ แฟชน่ั โชวบ รเิ วณลานหนา หา งสรรพสนิ คา กลางกรงุ ไทเป ในขณะนนั้ เกดิ เหตแุ ผน ดนิ ไหว
ตชิ าควรจะปฏิบตั ิตนอยางไร จึงจะปลอดภยั จากสถานการณดงั กลา ว

อา งองิ ภาพ : http://blog.asianinny.com/fashion-and-
decor/taipei-in-style-2013/

แนวทางการปฏิบตั ิตนเพอื่ ใหเ กดิ ความปลอดภยั :
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...

69ตัวช้วี ัดและสาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระภูมศิ าสตร (ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรียนรสู ังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

สถานการณท่ี ๒ นพพรนั่งประชุมกับลูกคาอยูบนตึกสํานักงานช้ัน ๓๐ ใจกลางกรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุน
ในขณะน้นั เกดิ เหตแุ ผน ดนิ ไหว นพพรควรจะปฏบิ ตั ติ นอยา งไร จงึ จะปลอดภยั จากสถานการณดังกลาว

อางองิ ภาพ : http://blog.asianinny.com/fashion-
and-decor/taipei-in-style-2013/

แนวทางการปฏบิ ตั ิตนเพอ่ื ใหเ กดิ ความปลอดภยั :
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...

สถานการณท่ี ๓ นพดลไปแขงขันรักบ้ที ่ีสนามกีฬาแหงชาติ ประเทศนิวซีแลนด ในขณะนนั้ เกดิ เหตุแผน ดินไหว
นพดลควรจะปฏบิ ตั ิตนอยางไร จงึ จะปลอดภัยจากสถานการณด ังกลาว

อางองิ ภาพ : https://i.ytimg.com/vi/f2B0EviQDB0/
maxresdefault.jpg

แนวทางการปฏบิ ัติตนเพ่อื ใหเ กดิ ความปลอดภยั :

…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...

70ตวั ช้ีวัดและสาระการเรยี นรูแ กนกลาง สาระภูมิศาสตร (ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กิจกรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรยี นรูส ังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

สถานการณท่ี ๔ มาเรียกําลังดํานาอยูในท่ีนาข้ันบันไดของเธอบนเกาะลูซอน ประเทศฟลิปปนส ในขณะนั้น
เกิดเหตุภเู ขาไฟปะทุ มาเรียควรจะปฏบิ ัติตนอยางไร จงึ จะปลอดภยั จากสถานการณดงั กลา ว

อางองิ ภาพ : http://aseannotes.blogspot.
com/2014/08/3.html

แนวทางการปฏบิ ตั ติ นเพ่อื ใหเกดิ ความปลอดภยั :
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...

สถานการณท่ี ๕ อีซาสตั้งถ่ินฐานอยูบริเวณท่ีราบดินดอนสามเหลี่ยมปากแมน้ําคงคาและพรหมบุตร ประเทศ
บังคลาเทศ อีซาสควรจะปฏิบตั ติ นอยางไร จงึ จะปลอดภัยจากพายไุ ซโคลน และน้าํ ทว มฉบั พลัน

อางอิงภาพ : https://reliefweb.int/report/sri-
lanka/better-urban-planning-needed-dodge-
disasters

แนวทางการปฏิบัติตนเพือ่ ใหเกิดความปลอดภัย :

…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...

71ตัวชี้วดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรยี นรู
กลุมสาระการเรียนรสู งั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

ตัวอยา งแผนการจดั กจิ กรรมการเรียนรู ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย เวลา ๕ ช่วั โมง

เรอ่ื ง สิ่งแวดลอ มทางกายภาพกบั กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ

สาระภมู ศิ าสตร กลุมสาระการเรียนรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม
ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๔ - ๖

มาตรฐาน/ตวั ชว้ี ัด
มาตรฐาน ส ๕.๒ เขาใจปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกับส่ิงแวดลอมทางกายภาพที่กอใหเกิดการสรางสรรค

วถิ ีการดําเนนิ ชวี ติ มีจติ สํานึกและมสี วนรวมในการจดั การทรัพยากรและส่งิ แวดลอม เพอ่ื การพัฒนาทย่ี ง่ั ยืน
ส ๕.๒ ม.๔-๖/๑ วิเคราะหปฏิสัมพันธระหวางสิ่งแวดลอมทางกายภาพกับกิจกรรมของมนุษยในการ

สรา งสรรคว ถิ กี ารดาํ เนนิ ชวี ติ ของทอ งถน่ิ ทงั้ ในประเทศไทยและภมู ภิ าคตา ง ๆ ของโลก และเหน็ ความสาํ คญั ของสงิ่ แวดลอ ม
ท่ีมผี ลตอ การดาํ รงชีวติ ของมนษุ ย
มโนทศั นส ําคญั (Key Concept)

การกระจายของกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ในประเทศไทยและภมู ภิ าคตา ง ๆ ของโลก เกดิ จากปฏสิ มั พนั ธร ะหวา ง
สิ่งแวดลอมทางภายภาพกับกิจกรรมของมนุษย นอกจากน้ีกระแสโลกาภิวัตนยังทําใหเกิดการเปล่ียนแปลงส่ิงแวดลอม
ทางกายภาพและวิถีการดําเนนิ ชีวิตอกี ดวย
คาํ ถามสาํ คัญ (Big Question)

๑. สง่ิ แวดลอ มทางกายภาพสง ผลตอ วถิ กี ารดาํ เนนิ ชวี ติ ของมนษุ ยใ นประเทศไทยและภมู ภิ าคตา ง ๆ ของโลก
อยา งไร

๒. วิถีการดําเนินชีวิตของมนุษยกอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดลอมทางกายภาพในประเทศไทยและ
ภูมภิ าคตา ง ๆ ของโลกอยา งไรบา งภายใตกระแสโลกาภวิ ัตน
จดุ ประสงคการเรยี นรู

๑. นกั เรยี นสามารถวเิ คราะหปฏสิ มั พันธร ะหวา งสงิ่ แวดลอ มทางกายภาพกบั กจิ กรรมทางเศรษฐกิจของมนษุ ยได
๒. นกั เรยี นนาํ เสนอทางออกในการแกป ญ หาทเ่ี กดิ จากผลของการปฏสิ มั พนั ธร ะหวา งสง่ิ แวดลอ มทางกายภาพ
กับกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ของมนุษยภ ายใตก ระแสโลกาภวิ ัตนได
การรูเรื่องภมู ิศาสตร

ความสามารถ กระบวนการ ทักษะ
๑. ความเขา ใจระบบธรรมชาติ ๑. การตงั้ คําถามเชงิ ภูมศิ าสตร ๑. การแปลความขอมลู ทางภมู ิศาสตร
๒. การรวบรวมขอ มลู ๒. การใชเ ทคนคิ และเครอื่ งมือ
และมนุษย ๓. การจัดการขอ มูล
๒. การใหเ หตุผลทางภูมิศาสตร ๔. การวเิ คราะหขอ มูล ทางภมู ิศาสตร
๓. การตัดสนิ ใจอยางเปน ระบบ ๕. การสรุปเพ่อื ตอบคาํ ถาม ๓. การคิดเชงิ พ้ืนที่
๔. การคิดแบบองคร วม

72ตัวช้ีวัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กิจกรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรยี นรูส ังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงคและสมรรถนะสําคญั

คุณลักษณะอนั พึงประสงค สมรรถนะสาํ คัญ
๑. ใฝเ รยี นรู ๑. ความสามารถในการส่ือสาร
๒. มงุ มน่ั ในการทาํ งาน ๒. ความสามารถในการคิด
๓. ความสามารถในการแกป ญหา
๔. ความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี

การจัดกิจกรรมการเรยี นรู - การใชเ ทคนิคและ
ชัว่ โมงท่ี ๑ - ๓ เครอ่ื งมอื ทางภูมศิ าสตร
ขั้นการตง้ั คําถามเชงิ ภมู ศิ าสตร
- การแปลความขอมลู
๑. นักเรียนดูตัวอยางภาพกิจกรรมทางเศรษฐกิจรูปแบบตางๆ เชน ทางภมู ศิ าสตร
การเพาะปลูก การเลี้ยงสัตว การประมง การทาํ ปา ไม การทาํ เหมืองแร อุตสาหกรรม
การผลิต และการทองเที่ยว จากนั้นครูใหนักเรียนวิเคราะหวา ลักษณะกิจกรรม - การคิดเชงิ พน้ื ท่ี
ทางเศรษฐกิจแตละชนดิ มคี วามแตกตา งกันอยา งไร
- การใชเ ทคนิคและ
๒. ครูแบงกลุมนักเรียนเปน ๗ กลุม ตามกิจกรรมทางเศรษฐกิจ ตัวแทน เคร่ืองมอื ทางภูมศิ าสตร
นกั เรียนรบั แผนทแ่ี สดงทตี่ ้งั หรอื เขตของกจิ กรรมทางเศรษฐกิจในภูมภิ าคตางๆ ของโลก
จากนนั้ ใหน กั เรยี นศกึ ษาแผนทแี่ ละรว มกนั ตงั้ คาํ ถามจากแผนทท่ี นี่ กั เรยี นไดร บั โดยคาํ ถาม - การแปลความขอ มูล
น้นั ตอ งแสดงความสมั พนั ธระหวา งสง่ิ แวดลอมทางกายภาพกับกิจกรรมทางเศรษฐกิจ ทางภมู ศิ าสตร

(ตวั อยางคาํ ถามท่นี ักเรียนต้ังขน้ึ มา ไดแก - การใหเ หตผุ ลทาง
- กจิ กรรมทางเศรษฐกิจดังกลาวมีลักษณะสําคญั อยางไร ภูมิศาสตร
- กจิ กรรมทางเศรษฐกิจดงั กลาวอยบู รเิ วณใด
- เพราะเหตุใดกิจกรรมทางเศรษฐกจิ ดังกลา วจึงอยูบริเวณน้นั - การคดิ แบบองคร วม
- บริเวณท่ีมีกิจกรรมทางเศรษฐกิจดังกลาวมีส่ิงแวดลอมทางกายภาพ

อยางไร
ขัน้ การรวบรวมขอมลู

๔. นักเรียนแตละกลุมสืบคนขอมูลจากอินเทอรเน็ตและแผนที่เลม
เพอ่ื ศกึ ษาลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ ภมู อิ ากาศและทรพั ยากรธรรมชาตทิ ม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ กจิ กรรม
ทางเศรษฐกิจที่ไดรบั มอบหมาย และเพอื่ ตอบคําถามเชิงภมู ิศาสตรลงไปในใบงาน
ข้ันการจดั การขอมูล

๕. นักเรียนนําขอมูลที่ไดจากการรวบรวม มาจําแนกออกเปนปจจัยทาง
กายภาพ และปจ จยั ทางสังคมที่สง ผลตอกจิ กรรมทางเศรษฐกิจทีไ่ ดร บั มอบหมาย
ขนั้ การวเิ คราะหขอ มูล

๖. นักเรียนแตละกลุมวิเคราะหอิทธิพลของปจจัยทางกายภาพและปจจัย
ทางสงั คมทีส่ งผลตอกิจกรรมทางเศรษฐกิจทไ่ี ดร ับมอบหมาย โดยเขียนเปน แผนผังลูกโซ
ลงในกระดาษฟลปิ ชารต

73ตวั ช้วี ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภูมิศาสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู
กลุม สาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

ตัวอยาง กิจกรรมทางเศรษฐกิจ : ประมง

ปจจัยทางกายภาพ ติดทะเล ทาํ ประมง อุดมไปดว ย
ปจ จัยทางสังคม ชายฝง เวา แหวง สรา งทาเรือได สัตวน า้ํ
การไหลของกระแสน้าํ เปน ทว่ี างไขข องปลา อดุ มดวยแพลงตอน
เขตประชากร กระแสน้ําอุน ปะทะ เปนเขตปลาชุม
กระแสน้าํ เย็น
ใกลตลาด

๗. ครูอธิบายความหมาย สาเหตุและลักษณะของโลกาภิวัตน จากนั้น - ความเขาใจระบบ
นกั เรยี นวเิ คราะหผ ลกระทบของโลกาภวิ ตั นท มี่ ตี อ กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ไดแ ก การลงทนุ ธรรมชาตแิ ละมนษุ ย
ขา มภมู ภิ าค การเกดิ การคา เสรรี ะหวา งประเทศ การเคลอ่ื นยา ยอาหาร สนิ คา และบรกิ าร
เปน ตน - การใหเ หตผุ ล
ทางภมู ิศาสตร
๘. นักเรียนแตละกลุมรวมกันวิเคราะหผลจากกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
ที่มีตอการเปลี่ยนแปลงของส่ิงแวดลอมทางกายภาพและวิถีการดําเนินชีวิตของมนุษย
ภายใตก ระแสโลกาภวิ ตั น
ข้นั การสรุปเพื่อตอบคาํ ถาม

๙. นักเรียนแตละกลุมตัวแทนนําเสนอคําตอบของคําถามเชิงภูมิศาสตร
โดยนําเสนอดวยแผนภาพแสดงปฏิสัมพันธระหวางส่ิงแวดลอมทางกายภาพกับกิจกรรม
ทางเศรษฐกจิ ลงในกระดาษฟลปิ ชารต

ตัวอยา ง การประมง

สงิ่ แวดลอมทางกายภาพ การเปลีย่ นแปลง
ของพ้นื ทีช่ ายฝง
ชายฝง เวา แหวง กิจกรรมทาง การขยายตัวของเมือง
มีอาณาเขตตดิ ทะเล เศรษฐกจิ และเมืองทา
เปนเขตนาํ้ ตืน้ ของมนษุ ย การอพยพของแรงงาน
มกี ระแสนา้ํ อนุ กับ การทําลายปะการังและ
กระแสนา้ํ เย็นชนกัน ประมง ระบบนเิ วศชายฝง

๑๐. นักเรียนแตละกลุมนําเสนอแผนภาพ จากนั้นครูและนักเรียนรวมกัน
ตรวจคําตอบของเพื่อน และสรุปถึงปฏิสัมพันธระหวางส่ิงแวดลอมทางกายภาพกับ
กิจกรรมทางเศรษฐกิจของมนษุ ย

74ตวั ช้ีวัดและสาระการเรยี นรูแกนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กิจกรรมการเรยี นรู
กลมุ สาระการเรียนรูส ังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

ชั่วโมงที่ ๔ - ๕ - การใชเทคนิคและ
๑๑. ครูมอบหมายใหนักเรียนแตละกลุมออกไปสํารวจชุมชนบริเวณรอบ เครื่องมือทางภูมิศาสตร

โรงเรียน เพื่อดูวาชุมชนรอบโรงเรียนมีความสัมพันธระหวางกิจกรรมทางเศรษฐกิจของ - การแปลความขอ มูล
มนุษยกับส่ิงแวดลอมทางกายภาพเปนอยางไร ซึ่งแตละกลุมท่ีสํารวจนั้น ตองวางแผน ทางภูมิศาสตร
รวมกันวาแตละกลุมจะไปสํารวจบริเวณใด เพ่ือไมใหซ้ํากัน โดยครูแจกแบบบันทึก
การสาํ รวจชุมชนใหน กั เรียน เพอื่ บันทกึ การสํารวจลงพนื้ ท่ใี นครัง้ น้ี - ความเขา ใจระบบ
ธรรมชาติและมนุษย
๑๒. นกั เรียนรว มกนั ทาํ แผนทีช่ มุ ชนแสดงกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ
๑๓. ครูใหน ักเรยี นพิจารณาแผนทช่ี มุ ชน แลวใหน ักเรียนตอบคําถามดงั น้ี - การใหเ หตผุ ล
ทางภูมิศาสตร
๑๓.๑ กิจกรรมทางเศรษฐกิจของมนุษยกับส่ิงแวดลอม ทางกายภาพ
ของชุมชนวา มคี วามสัมพันธกันอยา งไร - การตดั สนิ ใจอยางเปน
ระบบ
๑๓.๒ กิจกรรมทางเศรษฐกิจดังกลาวสงผลกระทบตอสิ่งแวดลอม
ทางกายภาพในชมุ ชนอยางไรบาง - การคิดแบบองคร วม

๑๓.๓ อีก ๑๐ ป จะเกิดการเปลย่ี นแปลงสิง่ แวดลอ มและวิถีชวี ติ ของ
มนุษยในชุมชนอยางไร จะเกิดปญหาอะไรบาง หากเรายังคงดําเนินกิจกรรมในลักษณะ
ดงั กลา วตอ ไป โดยระบุการเปล่ียนแปลงท่เี กดิ ขึน้ ในแผนทชี่ มุ ชนในขอ ๑๒

๑๓.๔ นักเรียนจะตัดสนิ ใจในการปฏิบัติตนอยา งไรไดบ าง เพ่ือปองกัน
ไมใ หเ กดิ การเปลยี่ นแปลงทเี่ ปน ผลเสยี ตอ สง่ิ แวดลอ มทางกายภาพและวถิ ชี วี ติ ของมนษุ ย
ในชมุ ชน

๑๔. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายถึงความสัมพันธระหวางสิ่งแวดลอม
ทางกายภาพกบั กจิ กรรมของมนุษย อนั นําไปสขู อสรุปทีว่ า กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ของมนุษย
ลวนแตมีความสัมพันธกับสภาพแวดลอมทางกายภาพในบริเวณน้ัน ในขณะเดียวกัน
กิจกรรมดังกลาวก็มีผลตอการเปล่ียนแปลงสิ่งแวดลอมทางกายภาพและวิถีการดําเนิน
ชวี ิตของมนุษยเ ชน กนั

ส่ือ/แหลง การเรียนรู
ภาพกจิ กรรมของทางเศรษฐกจิ ของมนุษย
แบบบนั ทกึ การสาํ รวจชุมชน
แผนท่แี สดงกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
กระดาษฟลิปชารต

75ตัวช้ีวัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู
กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู

รายการวดั วธิ ีการ เครือ่ งมอื
- เกณฑก ารใหคะแนน
วิเคราะหปฏสิ ัมพนั ธร ะหวางสง่ิ แวดลอม - ตรวจผลงาน ช่ือ แผนผังลูกโซ - เกณฑก ารใหคะแนน
ทางกายภาพกบั กจิ กรรมของมนษุ ยใ นการ - ตรวจผลงาน ชอื่ แผนภาพปฏสิ มั พันธ - เกณฑก ารใหคะแนน
สรา งสรรควิถีการดาํ เนนิ ชีวติ ของทอ งถ่ิน - ตรวจแบบบันทึกการสาํ รวจชมุ ชน
ท้งั ในประเทศไทยและภมู ิภาคตางๆ ของโลก

เห็นความสาํ คัญของสงิ่ แวดลอ มที่มผี ลตอ - สังเกตพฤติกรรมในการรวมกจิ กรรม - แบบสงั เกตพฤติกรรมการรว มกจิ กรรม
การดาํ รงชีวิตของมนุษย การสํารวจชุมชน - แบบบันทึกพฤตกิ รรมการรว มอภิปราย
- แบบบันทึกพฤตกิ รรมในกิจกรรม
รว มอภปิ รายความสมั พนั ธร ะหวา ง
ส่ิงแวดลอ มทางกายภาพกบั กิจกรรม
ทางเศรษฐกิจของชุมชน

76ตวั ชีว้ ดั และสาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู
กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม

บนั ทกึ การสาํ รวจชุมชน

คําช้แี จง
๑. ใหนักเรียนสํารวจชมุ ชนและบันทึกขอมูลลงในตารางดานลา ง
ลักษณะของพนื้ ที่

ติดภาพ กจิ กรรมทางเศรษฐกิจ
ของมนุษยท่พี บ
เพราะเหตใุ ดจึงพบกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ดังกลาว

๒. กิจกรรมทางเศรษฐกิจเหลานั้นสงผลกระทบตอสง่ิ แวดลอ มทางกายภาพในชุมชนอยา งไรบา ง
นาํ เสนอเปน แผนผังลูกโซ

77ตวั ชี้วดั และสาระการเรยี นรูแ กนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู
กลุม สาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม

ตวั อยา งแผนการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู

เร่ือง สายนา้ํ กับการสลกั เสลาภูมทิ ัศน

สาระภูมศิ าสตร กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

ชนั้ มัธยมศึกษาปท ่ี ๔-๖ เวลา ๓ ช่วั โมง

มาตรฐาน/ตวั ชี้วัด
มาตรฐาน ส ๕.๑ เขา ใจลักษณะทางกายภาพของโลกและความสมั พันธของสรรพส่งิ ซึ่งมีผลตอ กนั ใชแผนที่

และเคร่ืองมือทางภูมิศาสตรในการคนหา วิเคราะห และสรุปขอมูลตามกระบวนการทางภูมิศาสตร ตลอดจน
ใชภูมิสารสนเทศอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ

ส ๕.๑ ม.๔-๖/๑ วเิ คราะหการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพในประเทศไทยและภมู ภิ าคตา งๆ ของโลก ซ่งึ ไดร ับ
อิทธิพลจากปจ จัยทางภูมศิ าสตร

ส ๕.๑ ม.๔-๖/๒ วิเคราะหลกั ษณะทางกายภาพซ่งึ ทาํ ใหเ กิดปญหาและภัยพบิ ัติทางธรรมชาติ ในประเทศไทย
และภมู ิภาคตา งๆ ของโลก

ส ๕.๑ ม.๔-๖/๓ ใชแ ผนทแ่ี ละเครอ่ื งมอื ทางภมู ศิ าสตรใ นการคน หา วเิ คราะห และสรปุ ขอ มลู ตามกระบวนการ
ทางภูมิศาสตร และนําภูมิสารสนเทศมาใชประโยชนใ นชวี ติ ประจําวัน
มโนทศั นสาํ คญั (Key Concept)

การเปลย่ี นแปลงทางกายภาพสง ผลตอ การเกดิ ภมู ปิ ระเทศ ในขณะเดยี วกนั ลกั ษณะทางกายภาพทแ่ี ตกตา งกนั
สงผลใหเกดิ ปญหาและภัยพบิ ัตทิ างธรรมชาตทิ ี่แตกตางกนั
คาํ ถามสาํ คญั (Big Question)

๑. การเปล่ียนแปลงทางกายภาพสงผลตอภูมิประเทศ ภูมิอากาศ และทรัพยากรธรรมชาติในประเทศไทย
และภมู ภิ าคตางๆ ของโลกอยางไร

๒. ลักษณะทางกายภาพสงผลใหเกิดปญหาและภัยพิบัติทางธรรมชาติในประเทศไทยและในภูมิภาคตางๆ
ของโลก ทั้งดา นประเภท ความถ่ี และความรนุ แรงไดอยา งไรและเพยี งใด

๓. การอา นแผนท่ี และการแปลความหมายรปู ถา ยทางอากาศ และภาพจากดาวเทยี มรวมทงั้ การคน หาขอ มลู
จากเครื่องมือทางภูมศิ าสตรม ีวิธีการอยางไร และนําภูมิสารสนเทศไปใชในชวี ติ ประจาํ วันไดอยา งไร
จดุ ประสงคก ารเรียนรู

๑. นักเรียนสามารถวิเคราะหการเปล่ียนแปลงทางกายภาพในประเทศไทยและภูมิภาคตางๆ ของโลก
ท่ีเกดิ จากการกระทาํ โดยธารนาํ้ ไหลได

๒. นักเรียนสามารถวิเคราะหลักษณะทางกายภาพซ่ึงทําใหเกิดปญหาและภัยพิบัติทางธรรมชาติ
ในประเทศไทยและภมู ิภาคตางๆ ของโลกได

๓. นักเรียนสามารถใชแผนท่ีและเคร่ืองมือทางภูมิศาสตรในการคนหา วิเคราะห และสรุปขอมูล
ตามกระบวนการทางภูมศิ าสตร และนาํ ภมู ิสารสนเทศมาใชประโยชนใ นชวี ติ ประจําวนั

78ตัวชี้วดั และสาระการเรียนรูแกนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู
กลมุ สาระการเรยี นรูสังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม

การรูเร่อื งภมู ศิ าสตร กระบวนการ ทกั ษะ
๑. การตั้งคาํ ถามเชงิ ภูมศิ าสตร ๑. การสงั เกต
ความสามารถ ๒. การรวบรวมขอ มลู ๒. การแปลความขอมูลทางภูมศิ าสตร
๑. ความเขาใจระบบธรรมชาติ ๓. การจดั การขอมูล ๓. การใชเทคนคิ และเคร่ืองมอื ทางภูมศิ าสตร
๔. การวเิ คราะหขอ มูล ๔. การคดิ เชิงภมู สิ มั พันธ
และมนษุ ย ๕. การสรปุ เพอ่ื ตอบคําถาม ๕. การคิดแบบองครวม
๒. การใหเ หตุผลทางภมู ิศาสตร ๖. การใชเ ทคโนโลยี
๓. การตดั สินใจอยางเปน ระบบ

คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงคและสมรรถนะสาํ คัญ สมรรถนะสําคัญ
๑. ความสามารถในการสื่อสาร
คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค ๒. ความสามารถในการคดิ
๑. มีวินัย ๓. ความสามารถในการแกปญหา
๒. มงุ ม่ันในการทาํ งาน ๔. ความสามารถในการใชเทคโนโลยี

การจัดกจิ กรรมการเรยี นรู
๑. ครูสาธิตการไหลของนํ้าจากที่สูงสูที่ราบโดยใชการราดนํ้าใหเหมือน
ฝนตกลงบนกองดนิ หรอื ผา ยางทปี่ ใู หก องนนู ขน้ึ เหมอื นเปน ภเู ขาสงู จากนนั้ ครตู งั้ คาํ ถาม การสงั เกต
ชวนคิดวา การไหลของน้ํามีลักษณะอยา งไร เพราะเหตใุ ดถึงเปน เชน น้ัน การใหเหตุผล
๒. ครูใหนักเรียนเปรียบเทียบกับการไหลของนํ้าในเขตพื้นท่ีลุมน้ําต้ังแต ทางภูมศิ าสตร
ตนน้ําไปยังปลายน้ํา เพ่ือใหเขาใจถึงธรรมชาติของแมน้ําวา การไหลของนํ้าในบริเวณ
ตนนํ้าจะมีการไหลแรงและเช่ียว มีการกัดเซาะดานลึกมากกวาดานขาง และไหลอยูใน
เขตหบุ เขา เมอื่ นาํ้ หลายสายไหลมารวมกนั กจ็ ะกลายเปน นาํ้ จากสายเลก็ จนเปน สายใหญ
แมน าํ้ ใดทไี่ หลบนทร่ี าบจะมลี กั ษณะทคี่ ดเคย้ี ว การกดั เซาะดา นขา งจะมมี ากกวา ดา นลกึ
๓. ครูแบงนักเรียนออกเปน ๘ กลุม จากน้ันแจกบัตรคําและภาพถาย
ลักษณะภมู ปิ ระเทศแตล ะประเภททเี่ กดิ จากการกระทําของธารนา้ํ ไหล ดงั น้ี
หบุ เขาตัววี (แคนยอน) นํ้าตกและแกง
กมุ ภลกั ษณ เนนิ ตะกอนรูปพัด
ทร่ี าบนาํ้ ทวมถงึ ทะเลสาบรูปแอก
ลานตะพกั ลําน้าํ ดินดอนสามเหลยี่ มปากแมน ํ้า

79ตวั ชว้ี ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภูมิศาสตร (ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กิจกรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

ข้นั การตัง้ คาํ ถามเชิงภมู ศิ าสตร
๔. จากนั้นครูใหนักเรียนต้ังคําถามเชิงภูมิศาสตรจากภาพ โดยคําถามนั้น

ตองนํามาสูการหาคําตอบถึงความแตกตางของลักษณะภูมิประเทศ จากน้ันครูรวมกัน
สรุปคําถามของนักเรียนออกเปนประเดน็ คาํ ถามหลัก ดังนี้

๑. ภูมปิ ระเทศดังกลาวมีกระบวนการเกดิ อยา งไร
๒. ภมู ปิ ระเทศดงั กลา วพบบรเิ วณใดของแมน า้ํ /ธารนาํ้ ไหล เพราะเหตใุ ด

ถงึ พบบริเวณนัน้
๓. มนุษยใชป ระโยชนจากภมู ิประเทศท่ไี ดรับอยา งไรบาง

ข้นั การรวบรวมขอมูล - การแปลความขอ มูล
๕. ครูมอบหมายใหนักเรียนสืบคนขอมูลเพ่ือตอบคําถามเชิงภูมิศาสตร ทางภูมิศาสตร

ท่ีรวมกันกําหนดขึ้น และหารูปถายทางอากาศหรือภาพจากดาวเทียมท่ีแสดงถึงการใช - การใชเ ทคนิคและ
ประโยชนข องภมู ิประเทศท่ไี ดร ับ เครื่องมอื ทางภูมิศาสตร
ขนั้ การจดั การขอ มลู
- การใชเ ทคโนโลยี
๖. นักเรยี นนําขอ มูลท่ไี ดบ นั ทึกลงในโปสเตอร ดงั นี้ - ความเขาใจระบบ
๖.๑ ใหน ักเรยี นวาดภาพลงกรอบส่ีเหล่ียมจาํ นวน ๓ ภาพ โดยใหเหน็
ธรรมชาตแิ ละมนษุ ย
ลําดับการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพตามลาํ ดบั พรอมเขยี นคาํ อธบิ ายประกอบใตภาพ - การใหเหตุผลทางภูมศิ าสตร
ตวั อยา งการตอบ

แมน้าํ โคงตวดั นาํ้ ไหลจะทาํ ให ตอมาแมน ้ําไดกดั เซาะจนเชื่อม แมนาํ ไดพดั พาตะกอนมาทบั ถม
เกิดการกดั เซาะและพัดพา สวนโคงแมน ้ําอกี ฝง จนทาํ ให จนทําใหสวนโคงเดิมของน้ําขาด
ตะกอนมาทับถมดังภาพ จากกันจนเปน ทะเลสาบดังภาพ
แมน ํ้าเปล่ียนเสน ทาง

๖.๒ ติดภาพรูปถายทางอากาศหรือภาพจากดาวเทียม พรอมระบุ - การแปลความขอ มลู
ตาํ แหนงทพ่ี บและแสดงการใชป ระโยชนจ ากภมู ิประเทศ ทางภมู ศิ าสตร

- การใชเ ทคนิคและ
เครือ่ งมือทางภูมิศาสตร

80ตวั ชี้วดั และสาระการเรยี นรูแกนกลาง สาระภูมิศาสตร (ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรียนรูส งั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

ขน้ั การวเิ คราะหข อ มูล
๗. ครูใหนักเรียนวิเคราะหลักษณะภูมิประเทศท่ีไดรับวา หากพิจารณา - การคิดเชิงพน้ื ท่ี
ในประเทศไทยและในภูมิภาคตางๆ ของโลก เราจะพบภูมิประเทศดังกลาว ท่ีใดบาง - ความเขาใจระบบ
โดยครูใหน ักเรียนระบตุ ําแหนงในแผนทโ่ี ลกและแผนทปี่ ระเทศไทย
๘. นกั เรยี นแตล ะกลมุ รว มกนั วเิ คราะหถ งึ ปญ หาทางกายภาพหรอื ภยั พบิ ตั ิ ธรรมชาติและมนษุ ย
ที่จะเกิดขึ้นในภูมิประเทศแบบตางๆ พรอมระบุเหตุผล และสถิติการเกิดภัยพิบัติ - การคิดเชิงพ้นื ที่
ทีเ่ กี่ยวขอ ง และเขยี นคาํ ตอบลงในใบงานของกลมุ
ตัวอยางคาํ ตอบ การใชส ถิติพืน้ ฐาน
ทีร่ าบน้าํ ทว มถงึ และทะเลสาบรปู แอก : อทุ กภัย - การตดั สินใจอยางเปน
ดนิ ดอนสามเหลย่ี มปากแมนา้ํ : แมนา้ํ ตื้นเขนิ
หบุ เขาตวั วี : ดนิ ถลม น้าํ ปา ไหลหลาก ระบบ
จากนั้นนักเรียนพิจารณาลักษณะสําคัญของภูมิประเทศ ปญหา
ทางกายภาพและภยั พบิ ตั ทิ พ่ี บ แลว ใหน กั เรยี นนาํ เสนอแนวทางในการใชป ระโยชนท ด่ี นิ - ความเขาใจระบบ
ทเ่ี หมาะสมกบั ภูมปิ ระเทศน้นั ธรรมชาติและมนุษย

ข้นั การสรปุ เพอ่ื ตอบคําถาม - การคดิ เชิงพนื้ ท่ี
๙. ครูวาดรูปแผนที่ลุมน้ําแสดงการไหลของแมนํ้าจากเขตตนนํ้า กลางนํ้า

สปู ลายน้าํ จากนัน้ ใหนกั เรียนแตล ะกลมุ นาํ เสนอหนาชน้ั เรยี นตามคําถาม เชงิ ภูมิศาสตร
จากนน้ั ใหต ดิ โปสเตอรข องกลมุ ลงบนแผนที่ พรอ มโยงลกู ศร แสดงตาํ แหนง ทพี่ บลกั ษณะ
ภมู ปิ ระเทศดงั กลาว

81ตวั ชี้วัดและสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู
กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม

๑๐. ในขณะทต่ี ัวแทนกลุมนําเสนอหนาชัน้ เรยี น นักเรยี นบนั ทกึ คาํ ตอบของ - ความเขา ใจระบบ
เพอ่ื นลงในใบงานรายบคุ คล โดยเติมคําตอบชอื่ ภมู ิประเทศ ลักษณะการเกดิ และระบุ ธรรมชาติและมนษุ ย
ประเภทของการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพวา เปนการเพ่ิมระดับ (การทับถม) หรือ
การลดระดับ (การกดั เซาะ)

ตําแหนง ช่ือภมู ปิ ระเทศ ประเภทกระบวน ลกั ษณะการเกดิ ปญหากายภาพ/
การจัดระดับ ภยั พบิ ัตทิ ่ีพบ
๑ตามลําดบั
เพิ่มระดบั
ลดระดบั

๑๑. ครูและนักเรียนรวมกันสรุปถึงการกระทําของแมนํ้าหรือธารนํ้าไหล
ทีส่ ง ผลใหเกิดการเปล่ียนแปลงทางกายภาพ และปญ หากายภาพหรือภัยพิบตั ิทเ่ี กิดขน้ึ
สอ่ื /แหลง การเรยี นรู

- กองดนิ หรือผายาง
- นา้ํ
- แผนท่ีกายภาพประเทศไทยและโลก
- รปู ถา ยทางอากาศและภาพจากดาวเทียม
- ใบงานรายกลุม เรอ่ื ง สายนํา้ กับการสลักเสลาภูมิทศั น
- ใบงานรายบุคคล เรื่อง สายนํา้ กบั การสลกั เสลาภูมทิ ศั น
การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู

รายการวดั วธิ ีการ เครื่องมอื
เกณฑก ารใหคะแนน
วเิ คราะหก ารเปล่ยี นแปลงทางกายภาพ - ตรวจผลงานโปสเตอร
ของพน้ื ท่ีในประเทศไทยและภูมภิ าคตา งๆ - ตรวจผลงาน เรอ่ื ง สายนํา้ กับ
ของโลก ซึ่งไดรบั อทิ ธิพลจากปจ จยั การสลักเสลาภูมิทศั น
ทางภมู ิศาสตร

วิเคราะหลักษณะทางกายภาพ ซงึ่ ทําใหเกดิ ตรวจผลงาน เรอื่ ง สายนาํ้ กบั การสลกั เสลา เกณฑก ารใหค ะแนน
ปญหาและภัยพบิ ัตทิ างธรรมชาติ ภูมทิ ศั น
ในประเทศไทยและภมู ภิ าคตา งๆ ของโลก

ใชแ ผนท่แี ละเคร่ืองมือทางภมู ิศาสตร ตรวจกระบวนการทาํ ผลงานโปสเตอร แบบมาตรวดั ประเมินคา
ในการคน หา วิเคราะห และสรุปขอมูล
ตามกระบวนการทางภมู ิศาสตร

82ตวั ชว้ี ดั และสาระการเรียนรูแ กนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พืน้ ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรยี นรู
กลุมสาระการเรยี นรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

ช่อื ภมู ิประเทศ (ตวั อยางโปสเตอร) วาดภาพ
กระบวนการเกดิ
วาดภาพ
วาดภาพ

คาํ อธบิ าย

ภาพแสดงการใชประโยชนจากทีด่ นิ

ติดภาพ

ปญหากายภาพ/ภัยพบิ ตั ิทีพ่ บ

83ตวั ชว้ี ดั และสาระการเรียนรูแ กนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรียนรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

ชอ่ื ...............................................................นามสกลุ ...............................................................ชัน้ ................เลขที่..............

ใบงาน เรอ่ื ง สายนํ้ากับการสลักเสลาภูมทิ ัศน

คาํ สงั่ จากการนาํ เสนอหนาชั้น ใหน กั เรยี นสรุปคําตอบลงในตารางใหถกู ตอง

ตาํ แหนง ชื่อภมู ิประเทศ ประเภทกระบวน ลักษณะการเกิด ปญหากายภาพ/
การจดั ระดบั ภัยพิบัติทพ่ี บ
๑ตามลําดับ
๒ เพม่ิ ระดับ
๓ ลดระดับ
๔
๕ เพิ่มระดับ
๖ ลดระดับ
๗
๘ เพิ่มระดับ
ลดระดบั

เพิ่มระดบั
ลดระดับ

เพิม่ ระดบั
ลดระดบั

เพ่ิมระดับ
ลดระดับ

เพิ่มระดบั
ลดระดับ

เพิ่มระดับ
ลดระดบั

84ตัวช้วี ดั และสาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู
กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

เอกสารอางองิ

กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย. (๒๕๕๗). หนังสือคําศัพทดานการบริหารจัดการความเสี่ยง
จากภัยพิบัติ. กรงุ เทพฯ : กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย.

กมลวรรณ ตังธนกานนท. (๒๕๕๙). การวัดและประเมินทักษะการปฏิบัติ. กรุงเทพมฯ : สํานักพิมพแหงจุฬาลงกรณ
มหาวทิ ยาลัย.

กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. (๒๕๕๓). หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑. พมิ พค รง้ั ที่ ๒. กรงุ เทพฯ :
โรงพมิ พช มุ นมุ สหกรณก ารเกษตรแหงประเทศไทย จํากดั .

โชติกา ภาษีผล. (๒๕๕๙). การสรางและพัฒนาเครื่องมือในการวัดและประเมินผลการศึกษา. กรุงเทพฯ :
สาํ นกั พมิ พแ หงจุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลัย.

พจนานุกรมนักเรียน ฉบับราชบัณฑิตยสภา. เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ในโอกาสฉลองพระชนมายุ ๕ รอบ ๒ เมษายน ๒๕๕๘. น. ๒๙๗.

พจนานุกรมนักเรียน ฉบับราชบัณฑิตยสภา. เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ในโอกาสฉลองพระชนมายุ ๕ รอบ ๒ เมษายน ๒๕๕๘. น. ๓๕๑.

พจนานกุ รมศพั ทภมู ศิ าสตร ฉบับราชบณั ฑติ ยสภา พ.ศ. ๒๕๔๙.
พจนานุกรมศพั ทส ังคมวทิ ยา ฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน. (๒๕๕๗). พิมพค ร้ังที่ ๔. กรงุ เทพฯ : อรณุ การพิมพ.
ศริ ชิ ยั กาญจนวาสี. (๒๕๕๖). ทฤษฎีการทดสอบแบบดั้งเดมิ . กรุงเทพฯ : สํานกั พิมพแหง จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลยั .
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (๒๕๕๑). ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง กลุมสาระการเรียนรู

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พช ุมนุมสหกรณก ารเกษตรแหง ประเทศไทย จํากัด.
สาํ นักวิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา. (๒๕๕๗). แนวปฏิบัติการวดั และประเมินผลการเรยี นรู ตามหลักสตู รแกนกลาง

การศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑. พมิ พคร้งั ที่ ๔. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพช มุ นุมสหกรณการเกษตร
แหงประเทศไทย จํากัด.
สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา. (๒๕๕๘). แนวทางการวัดและประเมินผลการเรียนรู กลุมสาระการเรียนรู
คณิตศาสตร ที่สะทอนความสามารถดานภาษา ดานคํานวณ และดานเหตุผล. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ
ชุมนมุ สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จํากดั .
Australian Curriculum, Assessment and Reporting Authority. 2011. Shape of the Australian
Curriculum : Geography. Sydney : ACARA Copyright Administration.
Daniel C. Edelson 2017. Geo-literacy : Preparation for 21st Century Decision-Making. National
Geopgraphic Society. From https://media.nationalgeographic.org/assets/file/Geo-literacy_Back-
grounder.pdf.

85ตัวชวี้ ดั และสาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พืน้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู
กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

อภธิ านศัพท

ก

คํา คาํ อธบิ าย

การคดิ เชิงพนื้ ที่ การระบุ การวเิ คราะห และการทําความเขา ใจ ทตี่ ้ัง ขนาด แบบรปู และแนวโนม
(spatial thinking) ของความสัมพนั ธเ ชงิ ภมู ศิ าสตรก บั เวลา ทเี่ กยี่ วขอ งกบั ขอ มูล ปรากฏการณ และ
ประเด็นตางๆ ทางภมู ิศาสตร

การจดั การทรพั ยากร การนําสง่ิ ตางๆ มาใชอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพเพอ่ื ใหเกิดประโยชนในการดาํ รงชพี ของ
(resource management) มนุษย ดว ยการจดั หา การเกบ็ รกั ษา การซอมแซม การใชอ ยางประหยดั และการ
การจดั การสงิ่ แวดลอ ม สงวนเพ่ือใหทรัพยากรเหลา นั้นสามารถใหผ ลไดอ ยางยาวนาน
(environmental การดําเนินงานอยา งมีประสิทธภิ าพเพอื่ หลีกเล่ยี งและปอ งกันไมใ หเ กดิ ผลกระทบ
management) ตอ สง่ิ ทอ่ี ยรู อบตวั เรา เชน การปอ งกนั มลพษิ ทางนา้ํ ดว ยการไมท ง้ิ ขยะและสง่ิ ปฏกิ ลู
ลงในนํ้า และการบําบัดน้ําเสียกอนทิ้งหรือปลอยลงในแหลงน้ําสาธารณะเปน
สว นหนงึ่ ของการจัดการสง่ิ แวดลอม

การตั้งถนิ่ ฐาน (settlement) การเขาไปต้ังบานเรอื นที่อยูอาศัยในบริเวณท่ีอาจจะมหี รือไมมผี ใู ดอาศัยอยูกอน
การขยายเขตเมือง การที่สัดสวนของประชากรที่อาศัยอยูในเขตเมืองเพ่ิมข้ึน ซึ่งอาจเนื่องมาจาก
กระบวนการกลายเปน เมอื ง สาเหตุสําคัญ คือ (๑) ผูคนยายถิ่นจากชนบทเขามาอาศัยอยูในเมืองมากขึ้น
(urbanization)๓ (๒) มกี ารขยายเขตพ้ืนที่ท่ีเรียกวา เปนเขตเมืองออกไป
การเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ การทโ่ี ครงสราง รูปรา ง และลักษณะของสิง่ แวดลอมทั้งทางธรรมชาตแิ ละทม่ี นุษย
(physical change) สรางข้ึนแตกตางไปจากเดิม การเปล่ียนแปลงของส่ิงแวดลอมทางธรรมชาติ เชน
แมนํ้าเปลี่ยนทางเดิน ดินถลม แผนดินทรุด การเปล่ียนแปลงของส่ิงแวดลอม
ทม่ี นษุ ยสรา งขึน้ เชน การแผว ถางทด่ี ิน เพ่อื ใชเ พาะปลูก การขยายถนน

การเปล่ียนแปลง การเปล่ียนแปลงของภูมิอากาศในระยะยาว เปนผลมาจากปรากฏการณโลกรอน
ภมู ิอากาศ (climate change) และกิจกรรมของมนุษยท้ังทางตรงและทางออม กอใหเกิดการเปลี่ยนแปลง
ของอุณหภูมิ ปริมาณฝน ความถี่และความรุนแรงของการเกิดพายุ รวมถึง
การเปลี่ยนแปลงของระดับนํ้าทะเล และการเปล่ียนแปลงองคประกอบของ
บรรยากาศโลก

การบริโภคอยา งรับผิดชอบ การบริโภคส่ิงที่มีความจําเปนตอชีวิต โดยบริโภคอยางพอดี พอมี พอกิน พอใจ
(responsible consumption) ในส่ิงท่ีมีและไดร ับ มกี ารคาํ นึงถึงทั้งในวนั น้แี ละวันหนา และดาํ เนนิ ชีวติ อยา งมีสติ

อยูในทางสายกลาง โดยอาศยั ความเพียร ความรอบรูรอบคอบ ความระมัดระวงั

๓ พจนานกุ รมศพั ทส ังคมวทิ ยา ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน. พมิ พค ร้งั ท่ี ๔. กรุงเทพฯ : อรุณการพมิ พ. ๒๕๕๗.

86ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภมู ิศาสตร (ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรยี นรูส ังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

คาํ คําอธิบาย
รูจักการประเมินและวิเคราะหสถานการณเพ่ือคนหาขอจํากัดที่ตนมี และ
การรูเ ร่อื งภมู ศิ าสตร นํามาใชประกอบการตัดสินใจในการเลือกรูปแบบการบริโภคท่ีกอใหเกิด
(geo-literacy) ความสมดลุ ระหวา งความสขุ ในการดาํ เนนิ ชวี ติ ทสี่ ามารถพงึ่ ตนเองไดก บั ทรพั ยากร
ที่มีจาํ กัดในโลกน้ี รวมถงึ มกี ารแบง ปน ใหกับสังคมรอบขา ง และมีความเออ้ื อาทร
ข ตอระบบนิเวศ
ความสามารถในการใชความเขาใจและการใหเ หตุผลทางภมู ิศาสตร (geographic
คํา reasoning) เพอื่ การตดั สนิ ใจเชงิ ภมู ศิ าสตรอ ยา งเปน ระบบ ในการแกไ ขปญ หาและ
ขอมูลทางภมู ิศาสตร การวางแผนในอนาคต โดยอาศัยความรทู สี่ าํ คญั ๓ ประการ ไดแ ก ๑) การเขาใจ
(geographic data) ปฏิสมั พนั ธ (interaction) ของระบบธรรมชาติและระบบมนษุ ย ๒) การเขา ใจการ
เกดิ ปรากฏการณใ นแตล ะสถานท่ี ผา นการเชอ่ื มโยงระหวา งกนั (interconnection)
ค และ ๓) การเขาใจความหมายโดยนัย (implication) ระหวางความรูเรื่องการมี
ปฏิสัมพันธกับการเชือ่ มโยงระหวา งกนั ของสิง่ ตางๆ
คํา
เคร่อื งมือทางภมู ศิ าสตร คําอธิบาย
(geographic tools) รายละเอยี ดของสงิ่ ทปี่ รากฏอยบู นพนื้ โลกหรอื ใกลพ น้ื โลก ซง่ึ อธบิ ายไดด ว ยตาํ แหนง
หรือท่ตี ัง้ (location) ท่ีสามารถอา งอิงกบั พ้นื โลก และรายละเอยี ดอนั เปน ลักษณะ
ประจํา (attribute) เชน โรงเรียนตั้งอยู ณ ตําแหนงคาพิกัด ๑๕ องศาเหนือ
๑๐๑ องศาตะวันออกในระบบพิกัดภูมิศาสตร และมีรายละเอียดที่เปนลักษณะ
ประจํา เชน ช่อื โรงเรยี น จํานวนครู จาํ นวนนกั เรียน

คาํ อธบิ าย
อุปกรณที่ชวยใหทราบตําแหนงท่ีต้ัง ขอบเขต ความสัมพันธของขอมูล ไดอยาง
รวดเร็ว ถูกตอง และทันสมัยอยูเสมอ สามารถจัดเก็บหรือเรียกใชไดอยางเปนระบบ
เปนประโยชนตอการเดินทางการพัฒนาเศรษฐกิจสังคมการวางแผนการใชท่ีดิน
และผังเมือง เครอื่ งมือทางภูมศิ าสตรมหี ลายประเภท ไดแก

ประเภทใชข อ มูล เชน แผนท่ี ลูกโลก รปู ถายทางอากาศ ภาพจากดาวเทยี ม
ประเภทเครอ่ื งมือ เชน เทอรโมมเิ ตอร เขม็ ทิศ เทปวดั ระยะ
ประเภทจัดเก็บและเรยี กใช เชน การรบั รูจากระยะไกล (RS) ระบบการกาํ หนด
ตําแหนงบนโลก (GPS) ระบบสารสนเทศภมู ิศาสตร (GIS)

87ตวั ชว้ี ัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู
กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

คํา คาํ อธบิ าย
คําถามเชิงภมู ศิ าสตร ขอ สงสัยที่เกย่ี วของกับ “ทีต่ ั้ง” (location) เชน อะไรต้งั อยูท ี่ใด เหตใุ ด จึงไปต้งั อยู
(geographic question) ในที่น้ันๆ และท่ีต้ังนั้นๆ มีความสําคัญอยางไร เชน ไรนาอยูท่ีใด เหตุใดจึงทําไร
ทาํ นาในบริเวณนั้น มีปจจยั ทางภมู ศิ าสตรใ ดบางที่ทําใหบรเิ วณดงั กลา วเหมาะสม
แกการทําไรหรือทํานา แทนท่ีจะทําอุตสาหกรรมหรือใชประกอบกิจกรรมอื่นๆ
การตั้งคําถามเชิงภูมิศาสตรจะชวยใหผูถามมีทักษะในการใหเหตุผลเชิงภูมิศาสตร
(geographic reasoning) ไดดีขนึ้ สามารถระบุประเดน็ และปญหาเชงิ ภมู ิศาสตร
ตลอดจนสามารถพฒั นาคาํ ถามวจิ ยั ใหมๆ และตงั้ สมมตฐิ านเชงิ ภมู ศิ าสตรเ พอ่ื การศกึ ษา
คนควาไดลึกซ้ึงย่ิงขึ้น กระบวนการใหไดมาซึ่งคําตอบเชิงภูมิศาสตรเริ่มท่ีผูเรียน
จะตอ งตงั้ คาํ ถามเชงิ ภมู ศิ าสตร แลว เกบ็ รวบรวมและประมวลขอ มลู ทางภมู ศิ าสตร
ทเี่ กี่ยวของ จากนนั้ จงึ วิเคราะหข อมลู เหลานั้นเพอ่ื ตอบคาํ ถามเชงิ ภูมศิ าสตรท่ไี ดตง้ั ไว

ช คําอธิบาย
สวนของผิวโลกและบริเวณใกลเคียงผิวโลก รวมทั้งช้ันบรรยากาศซ่ึงเปนที่อยูของ
คํา สิง่ มชี ีวติ ทงั้ หลาย
ชีวภาค (biosphere)

ท คําอธบิ าย

คํา สิ่งทั้งปวงอันมคี าเทียบไดกบั ทรัพย ในทนี่ ีห้ มายถึง ทรัพยากรธรรมชาติ ทรัพยากรน้าํ
สิ่งตา งๆ ทเ่ี กดิ ขน้ึ เองตามธรรมชาติ และมนุษยส ามารถนาํ มาใชป ระโยชนได เชน
ทรัพยากร (resource) บรรยากาศ ดนิ นํ้า ปาไม ทุง หญา สตั วป า แร ธาตุ พลงั งาน และกาํ ลังแรงงานมนุษย
ทรัพยากรธรรมชาต๒ิ ตําแหนงของพื้นผิวโลก กําหนดตามการโคจรของดวงอาทิตยเปนหลัก เชน
(natural resource) ทิศตะวันออก ทิศตะวนั ตก ทศิ เหนอื และทิศใต
ทิศ๓ (cardinal direction แนวหรอื ทางที่มุงไป
or cardinal point)
ทศิ ทาง๒ (direction)

ธ

คํา คําอธบิ าย

ธรณีภาค (lithosphere) สวนของโลกท่ีเปนของแข็งหุมหออยูช้ันนอกสุดของโลก มีความหมายถึง
สวนของโลกท่ีประกอบดว ยหินและดิน

๒ พจนานกุ รมนกั เรยี น ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสภา เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ
๕ รอบ ๒ เมษายน ๒๕๕๘. น. ๒๙๗.

๓ ปรบั ปรุงจาก พจนานกุ รมนกั เรียน ฉบับราชบณั ฑิตยสภา. น. ๓๑๒.

88ตัวชี้วดั และสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภูมศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู
กลุม สาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

บ คําอธิบาย

คาํ อากาศท่ีหมุ หอ โลก
บรรยากาศ๒
(atmosphere) คาํ อธิบาย

ป การกระทําระหวางกันในพื้นท่ี อาทิ การเดินทางติดตอ การเคล่ือนยายและ
การขนสง สงิ่ ตา งๆ ระหวา งสถานท่ี สง่ิ ทเี่ คลอื่ นยา ยอาจเปน ความรู ความคดิ ขา วสาร
คาํ พลงั งาน สินคา หรือประชากรกไ็ ด
ปฏสิ ัมพันธเชิงพนื้ ที่ ปจจัยทางกายภาพและชีวภาพในพ้ืนที่หน่ึง เชน ภูมิอากาศ การกระจายของ
(spatial interaction) พืชพรรณและสัตวปา ชนดิ ดนิ ลกั ษณะภมู ิประเทศ ท่ีสงผลตอการดาํ รงชีวิตของ
มนุษยภายในพื้นทน่ี น้ั
ปจจยั ทางภูมศิ าสตร การเปลย่ี นแปลงสภาพของพน้ื ผวิ โลก โดยมตี วั กระทาํ จากกระบวนการทางธรรมชาติ
(geographic factor) และมนุษย ทาํ ใหเ กดิ การเปลย่ี นแปลงอยา งชา ๆ หรอื ทันทที ันใด สงผลกระทบตอ
สง่ิ มชี วี ติ ทงั้ ทางตรงและทางออ ม และกอ ใหเ กดิ ความเสยี หายตอ ชวิ ตและทรพั ยส นิ
ปญ หาทางกายภาพ เชน ภยั ธรรมชาติ ผลกระทบจากการเปลยี่ นแปลงภมู อิ กาศ และปญ หาสงิ่ แวดลอ ม
(physical problem)

ผ คําอธิบาย

คาํ สอื่ รปู แบบหนงี่ ทถ่ี า ยทอดขอ มลู ของโลกในรปู ของกราฟก โดยการยอ สว นใหเ ลก็ ลง
แผนท๑ี่ (map) ดวยมาตราสวนขนาดตางๆ และเสนโครงแผนที่แบบตางๆ ใหเขาใจตรงตาม
วตั ถปุ ระสงคด ว ยการใชส ญั ลกั ษณ แผนทแ่ี บง เปน ๒ ประเภทใหญๆ คอื (๑) แผนท่ี
แผนท่ภี มู ปิ ระเทศ๑ อางอิง (general reference map) เชน แผนที่ภูมิประเทศ แผนท่ีชุด และ
(topographic map) (๒) แผนท่เี ฉพาะเร่ือง (thematic map) เชน แผนทป่ี ระชากร แผนทีย่ ทุ ธศาสตร
แผนทีเ่ ฉพาะเรอื่ ง๑ แผนท่ีแสดงรายละเอียดของพื้นผิวโลก เชน ภูมิลักษณ รวมทั้งส่ิงท่ีเกิดขึ้นเอง
(thematic map) ตามธรรมชาตแิ ละท่มี นุษยส รา งขึน้ ตามปกติมกั เปน แผนทมี่ าตราสว นใหญ
แผนท่ีที่แสดงเร่ืองราวที่เปนประเด็นเฉพาะอยาง หรือเปนแผนที่แสดงขอมูล
เชงิ พนื้ ท่ีทเ่ี ก่ียวของกับสาขาวชิ าใดวชิ าหน่งึ

๒ พจนานกุ รมนกั เรยี น ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสภา เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ
๕ รอบ ๒ เมษายน ๒๕๕๘. น. ๓๕๑.

89ตัวช้ีวดั และสาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระภูมศิ าสตร (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกิจกรรมการเรยี นรู
กลุมสาระการเรียนรูสังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

พ คําอธบิ าย
คาพิกัดในแกนนอนและแกนตัง้ ที่อางองิ กบั พ้ืนโลก ระบบพิกดั ภูมศิ าสตรบ นทรงรี
คาํ ระบตุ าํ แหนง บนโลกดว ยคา ละตจิ ดู และลองจจิ ดู และยงั มรี ะบบพกิ ดั ภมู ศิ าสตรอ น่ื
พิกดั ทางภมู ิศาสตร บนระนาบสองมิติ เชน ยูทีเอ็ม (Universal Transverse Mercator : UTM)
(geographic coordinate) กริดแหง ชาติสหราชอาณาจักร (British National Grid)

ภ คาํ อธบิ าย
เปน วชิ าทเี่ ชอ่ื มระหวา งวชิ าวทิ ยาศาสตรก บั สงั คมศาสตร นกั ภมู ศิ าสตรศ กึ ษาลกั ษณะ
คํา ของพื้นผิวโลกและผลที่มีตอมนุษย โดยเนนที่ต้ังและความสัมพันธระหวางมนุษย
ภมู ศิ าสตร (geography) กับส่ิงแวดลอม เพ่ือใหผูเรียนเขาใจลักษณะทางกายภาพ ความเปนอยูของมนุษย
โดยใชเ ทคนคิ ทางภมู ิศาสตรช ว ยในการศึกษา สบื คน วเิ คราะห และอธิบายสาเหตุ
ภยั พิบัติ (disaster)๔ การเกดิ ปรากฏการณท างพน้ื ท่ี หรอื สรา งแบบจาํ ลองเพอ่ื คาดการณผ ลทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ
ในพน้ื ทศ่ี กึ ษาเมอ่ื กาํ หนดลกั ษณะสภาพแวดลอ มทางกายภาพ และ/หรอื ทางสงั คม
ใหกบั พ้นื ท่ีนั้นๆ
ภัยทางธรรมชาติหรือเกิดจากมนุษย ซง่ึ สง ผลตอชวี ติ ทรพั ยส ิน สังคม เศรษฐกิจ
และสิ่งแวดลอมอยางกวางขวาง เกินกวาความสามารถของชุมชนหรือสังคม
ทไี่ ดร ับผลกระทบดังกลาวจะรับมือไดโดยใชท รัพยากรทม่ี ีอยู

ร

คํา คาํ อธบิ าย

ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร เครื่องมือท่ีทํางานดวยคอมพิวเตอรเพ่ือการจัดเก็บ จัดการ วิเคราะห และแสดงภาพ
(จีไอเอส) (geographic ขอ มูลภูมศิ าสตรบ นแผนที่
information system [GIS])

ระบบกําหนดตาํ แหนง บนโลก ระบบสญั ญาณวทิ ยใุ นอวกาศของสหรฐั อเมรกิ าทช่ี ว ยระบตุ าํ แหนง บนโลก ในรปู แบบ
(จีพีเอส) (global positioning สามมติ ิ (คา ละตจิ ดู คา ลองจจิ ดู และคา ความสงู ) ดว ยความแมน ในระดบั เมตร และ
system [GPS]) เซนตเิ มตร และใหค า เวลาทม่ี คี วามละเอยี ดระดบั นาโนวนิ าที ณ ทกุ หนแหง บนโลก
จีพีเอสประกอบดว ย ๓ สว น คือ สว นอวกาศ ประกอบดว ย ดาวเทยี มของรัฐบาล
สหรฐั อเมรกิ าอยางนอ ย ๒๔ ดวง โคจรรอบโลกทุกๆ ๑๒ ชัว่ โมง สวนภาคพืน้ ดิน
ประกอบดว ย สถานเี ฝา สงั เกตและดูแลรักษาดาวเทยี ม สว นผูใช ไดแ ก เคร่ืองรับ
สญั ญาณจพี เี อส ซง่ึ ทาํ หนา ทป่ี ระมวลผลสญั ญาณจากดาวเทยี ม และคาํ นวณผลลพั ธ

๑ พจนานุกรมศพั ทภูมิศาสตร ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสภา พ.ศ. ๒๕๔๙.
๔ กรมปอ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั กระทรวงมหาดไทย. ๒๕๕๗. หนงั สอื คาํ ศพั ทด า นการบรหิ ารจดั การความเสยี่ งจากภยั พบิ ตั .ิ กรงุ เทพฯ :

กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย.

90ตวั ชีว้ ัดและสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภูมิศาสตร (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกจิ กรรมการเรียนรู
กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม

คาํ คําอธบิ าย
เปนตําแหนงและเวลา อยางไรก็ตาม ในปจจุบันหลายประเทศไดพัฒนาระบบ
ทีส่ ามารถใหคาตาํ แหนงบนพ้ืนโลกดวยดาวเทียม เชน กาลเิ ลโอ (Galileo) พัฒนา
โดยสหภาพยุโรป โกลนาส (GLONASS) พัฒนาโดยประเทศรัสเซีย ระบบเหลา
นี้มีชื่อเรียกโดยรวมวา ระบบดาวเทียมนําหนบนโลก หรือจีเอ็นเอสเอส (global
navigation satellite system [GNSS])

ล คาํ อธบิ าย
ลักษณะตามธรรมชาติของสถานทีซ่ งึ่ ประกอบขึน้ จากสง่ิ แวดลอ ม เชน ภูมปิ ระเทศ
คํา ภูมอิ ากาศ และทรพั ยากรธรรมชาติ
ลกั ษณะทางกายภาพ
(physical characteristic)

ส คําอธบิ าย
สรรพสงิ่ ทม่ี องเหน็ ได ประกอบดว ย สงิ่ ทเี่ กดิ ขน้ึ เองตามธรรมชาติ เชน ดนิ นาํ้ ตน ไม
คํา สัตว และสิ่งทมี่ นุษยสรางขน้ึ เชน ตึก บาน รถยนต
สรรพส่งิ ท่ีมนุษยส รา งขนึ้ แตไมใชว ัตถุ เชน ศาสนา ความเชอ่ื ประเพณี การเมือง
ส่ิงแวดลอ มทางกายภาพ กฎหมาย
(physical environment)
สิ่งแวดลอมทางสงั คม
(social environment)

ห คาํ อธิบาย
การอธบิ ายในเชงิ เหตแุ ละผลเกยี่ วกบั สงิ่ ตา งๆ ทไี่ ดพ บเหน็ ในพน้ื ท่ี รวมถงึ ความสมั พนั ธ
คํา ของส่ิงเหลา นัน้
เหตุผลทางภมู ศิ าสตร
(geographic reason)

อ คาํ อธิบาย
รูปวัตถุดิบเปนวัตถุสําเร็จรูป โดยใชเคร่ืองจักรเปนเครื่องมือในการดําเนินงาน
คํา ในโรงงานตรงกันขามกับอุตสาหกรรมประเภทหัตถศิลป ซึ่งใชแรงงานจากมือ
เปน สว นมาก
อตุ สาหกรรมการผลติ สว นที่เปน นาํ้ ท้งั หมดบนพน้ื ผิวโลกและนา้ํ ใตดิน
อตุ สาหกรรมโรงงาน๑
(manufacturing industry)
อุทกภาค๑
(hydrosphere)

91ตัวชวี้ ัดและสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู
กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม



คณะผจู ดั ทํา

ทป่ี รึกษา เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน
๑. นายการุณ สกลุ ประดิษฐ รองเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน
๒. นายบุญรกั ษ ยอดเพชร ทป่ี รึกษาดานพัฒนากระบวนการเรยี นรู สพฐ.
๓. นางสุกัญญา งามบรรจง

ผูรบั ผิดชอบโครงการ
๑. นางสาวรตั นา แสงบวั เผื่อน ผูอาํ นวยการกลุม พฒั นาหลกั สตู รและมาตรฐานการเรยี นรู
สาํ นกั วชิ าการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๒. นางสาวประภาพรรณ แมนสมุทร นกั วิชาการศึกษา สาํ นกั วิชาการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๓. นางณัฐา เพชรธนู นกั วชิ าการศกึ ษา สาํ นกั วิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา สพฐ.

คณะทํางานเตรียมงานและประมวลผลการประชุมระดมความคิดเห็นการปรับปรุงหลักสูตรและการเรียนการสอน
สาระภูมิศาสตร ในกลุมการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ระหวางวันท่ี ๗ - ๑๐ กุมภาพันธ ๒๕๖๐
ณ โรงแรมตรงั กรุงเทพมหานคร
๑. นางวันเพญ็ สทุ ธากาศ ขาราชการบํานาญ
๒. นายวบิ ลู ยศกั ดิ์ พระภจู าํ นงค ขา ราชการบํานาญ
๓. นางเครือชุลี เรืองแกว ศกึ ษานิเทศก สพป.เพชรบรุ ี เขต ๑
๔. นางสาวสมลกั ษณ วิจบ ศกึ ษานเิ ทศก สพป.ชยั ภูมิ เขต ๓
๕. นายบุญยฤทธ์ิ ปยะศรี ครู โรงเรียนซบั ใหญวทิ ยาคม สพป.ชยั ภูมิ เขต ๓
๖. นายปฏพิ ทั ธ ม่ันชํานาญ ครู โรงเรยี นวงั นํา้ เยน็ วิทยาคม สพม. เขต ๗
๗. นายปานมนฎั เหลา จนั ทร ครู โรงเรยี นหาดใหญวทิ ยาลยั สพม. เขต ๑๖
๘. นางสาวรัตนา แสงบวั เผอ่ื น ผูอํานวยการกลมุ พฒั นาหลกั สตู รและมาตรฐานการเรียนรู
สาํ นักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๙. นางมทั นา มรรคผล นักวิชาการศกึ ษา สาํ นักวิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา สพฐ.
๑๐. นางสาวชยพร กระตายทอง นักวิชาการศึกษา สาํ นักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๑๑. นางสาวประภาพรรณ แมน สมทุ ร นกั วชิ าการศกึ ษา สาํ นกั วชิ าการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๑๒. นางณฐั า เพชรธนู นักวิชาการศึกษา สาํ นักวชิ าการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๑๓. นางสาวกิตยาภรณ ประยรู พรหม นักวชิ าการศกึ ษา สาํ นักวชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา สพฐ.
๑๔. นายวชริ ะ ชัยสนุ ทร นักวชิ าการศกึ ษา สํานกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา สพฐ.
๑๕. นางสาวโสภี ศริ ิกลุ นกั วิชาการศึกษา สํานักวชิ าการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๑๖. นายอิทธิชยั ไชยสวน นักวิชาการศกึ ษา สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๑๗. นายพฒุ ิพงษ เจรญิ ชาศรี นักวชิ าการศึกษา สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๑๘. นางสาวปาณติ า วฒั นพานิช เจาหนา ทีธ่ รุ การ สาํ นกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา สพฐ.

93ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรแู กนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู
กลุมสาระการเรยี นรูส งั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

คณะทาํ งานประชมุ เชิงปฏบิ ัตกิ ารทบทวนและพฒั นามาตรฐานการเรยี นรแู ละตวั ช้วี ดั สาระภมู ศิ าสตร
ในกลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ครั้งท่ี ๑ สาํ หรับชั้นมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย
ระหวา งวนั ที่ ๑๔ - ๑๘ มีนาคม ๒๕๖๐ ณ โรงแรมแกรนด ทาวเวอร อินน กรุงเทพมหานคร
๑. นางสกุ ัญญา งามบรรจง ผอู าํ นวยการสํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๒. รศ.ผอ งศรี จนั่ หา ว ประธานสาขาภูมิศาสตร มูลนิธิสงเสริมโอลิมปกวิชาการและพัฒนา
มาตรฐานวิทยาศาสตรศึกษา ในพระอุปถัมภสมเด็จพระเจาพี่นางเธอ
เจาฟากัลยาณิวฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครินทร (สอวน.)
๓. นายสุพจน วฒุ ิโสภณ ผูเชย่ี วชาญ สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี (สสวท.)
๔. รศ.กลุ ยา วิจติ เสวี ภาควชิ าภูมศิ าสตร คณะศกึ ษาศาสตร มหาวิทยาลยั รามคาํ แหง
๕. ผศ.ดร.พรรณี ชวี นิ ศิรวิ ัฒน ภาควชิ าภูมิศาสตร คณะอักษรศาสตร จุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลัย
๖. ผศ.ดร.ฐติ ริ ัตน ปน บํารุงกิจ ภาควิชาภูมศิ าสตร คณะอกั ษรศาสตร จุฬาลงกรณม หาวิทยาลยั
๗. ผศ.ดร.อรรถพล อนันตวรสกลุ ภาควิชาการสอนสงั คมศึกษา คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลยั
๘. ผศ.ดร.อภิเศก ปนสุวรรณ ภาควิชาภูมิศาสตร คณะอกั ษรศาสตร มหาวทิ ยาลัยศิลปากร
๙. ดร.กลั ยา เทยี นวงศ ภาควิชาการสอนสังคมศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศิลปากร
๑๐. ดร.ชูเดช โลศริ ิ ภาควชิ าภมู ศิ าสตร คณะสงั คมศาสตร มหาวทิ ยาลยั ศรีนครินทรวโิ รฒ
๑๑. นายอลงกต ศรวี จิ ิตรกมล กรมสงเสริมคุณภาพสิ่งแวดลอ ม
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ ม
๑๒. นายบณั ฑติ ชนะชัย ศึกษานิเทศก สพม. เขต ๓๑
๑๓. นายบญุ ยฤทธิ์ ปยะศรี ครู โรงเรยี นซับใหญว ทิ ยาคม สพป.ชัยภูมิ เขต ๓
๑๔. นายกนก จันทรา ครู โรงเรียนสาธติ จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลัย ฝา ยมธั ยม
๑๕. นายนาํ โชค อนุ เวยี ง ครู โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา สพม. เขต ๑
๑๖. นายปรญิ ญา ประเทศ ครู โรงเรียนสนั ตริ าษฎรว ทิ ยาลัย สพม. เขต ๑
๑๗. นายณัฏฐเมธร ดลุ คณติ ครู โรงเรยี นราชวินติ มธั ยม สพม. เขต ๑
๑๘. นายวรวฒุ ิ อาจเดช ครู โรงเรียนราชวินติ มัธยม สพม. เขต ๑
๑๙. นายพรพรรษ อมั พรพฤติ ครู โรงเรียนวดั นวลนรดศิ สพม. เขต ๑
๒๐. นางฉัฐรส พฒั นารมย ครู โรงเรียนเทพลีลา สพม. เขต ๒
๒๑. นายปฏพิ ัทธ ม่ันชาํ นาญ ครู โรงเรียนวงั นํ้าเยน็ วทิ ยาคม สพม. เขต ๗
๒๒. นางสาวพัชราวรรณ เจรญิ พันธุ ครู โรงเรยี นกรรณสูตศกึ ษาลยั สพม. เขต ๙
๒๓. นายทวชิ ลักษณส งา ครู โรงเรยี นราชนิ บี ูรณะ สพม. เขต ๙
๒๔. นางสาวรตั นา แสงบวั เผื่อน ผอู าํ นวยการกลมุ พัฒนาหลักสตู รและมาตรฐานการเรยี นรู
สํานักวิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา สพฐ.
๒๕. นางพรพรรณ โชตพิ ฤกษวนั ผอู ํานวยการกลมุ พฒั นาและสง เสรมิ การวดั และประเมินผลการเรียนรู
สํานักวชิ าการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๒๖. นายเฉลมิ ชยั พนั ธเลิศ ผูอํานวยการกลุม สถาบันสงั คมศึกษา
สาํ นักวชิ าการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๒๗. นางสาวประภาพรรณ แมน สมทุ ร นกั วิชาการศกึ ษา สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
๒๘. นางณฐั า เพชรธนู นักวิชาการศกึ ษา สํานกั วิชาการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.

94ตวั ชวี้ ัดและสาระการเรียนรูแ กนกลาง สาระภมู ศิ าสตร (ฉบบั ปรบั ปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พื้นฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ และแนวการจดั กจิ กรรมการเรียนรู
กลุมสาระการเรียนรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม