รำวงมาตรฐาน

รําวงมาตรฐาน

รําวงมาตรฐาน เป็นการแสดงที่มีววิ ฒั นาการมาจาก รําโทน เป็นการรําและร้องของชาวบา้ น ซ่ึงจะมีผรู้ ําท้งั
ชายและหญิง ราํ กนั เป็นคู่ ๆ รอบ ครกตาํ ขา้ วท่ีวางคว่าํ ไว้ หรือไมก่ ็รํากนั เป็นวงกลม โดยมีโทนเป็นเคร่ือง
ดนตรีประกอบจงั หวะ ลกั ษณะการรํา และร้องเป็นไปตามความถนดั ไมม่ ีแบบแผนกาํ หนดไว้ คงเป็นการรํา
และร้องง่าย ๆ มุ่งเนน้ ท่ีความสนุกสนานร่ืนเริงเป็นสาํ คญั เช่น เพลงช่อมาลี เพลงยวนยาเหล เพลงหลอ่ จริง
นะดารา เพลงตามองตา เพลงใกลเ้ ขา้ ไปอีกนิด ฯลฯ ดว้ ยเหตุท่ีการราํ ชนิดน้ีมีโทนเป็นเครื่องดนตรีประกอบ
จงั หวะ จึงเรียกการแสดงชุดน้ีวา่ รําโทน ตอ่ มาเม่ือปี พ.ศ. ๒๔๘๗ ในสมยั จอมพล ป. พิบลู สงคราม เป็น
นายกรัฐมนตรี รัฐบาลตระหนกั ถึงความสาํ คญั ของการละเลน่ รื่นเริงประจาํ ชาติ และเห็นวา่ คนไทยนิยมเล่น
รําโทนกนั อยา่ งแพร่หลาย ถา้ ปรับปรุงการเล่นราํ โทนใหเ้ ป็นระเบียบท้งั เพลงร้องลีลาท่าราํ และการแต่งกาย
จะทาํ ใหก้ ารเลน่ รําโทนเป็นที่น่านิยมมากยง่ิ ข้นึ จึงไดม้ อบหมายใหก้ รมศิลปากรปรับปรุงราํ โทนเสียใหม่ให้
เป็นมาตรฐาน มีการแต่งเน้ือร้อง ทาํ นองเพลงและนาํ ท่ารําจากแมบ่ ทมากาํ หนดเป็นทา่ ราํ เฉพาะแต่ละเพลง
อยา่ งเป็นแบบแผน

รําวงมาตรฐาน ประกอบดว้ ยเพลงท้งั หมด ๑๐ เพลง กรมศิลปากรแต่งเน้ือร้องจาํ นวน ๔ เพลง คือ
เพลงงามแสงเดือน เพลงชาวไทย เพลงรําซิมาราํ เพลงคืนเดือนหงาย ท่านผหู้ ญิงละเอียด พบิ ลู สงคราม แตง่
เน้ือร้องเพิ่มอีก ๖ เพลง คือ เพลงดวงจนั ทร์วนั เพญ็ เพลงดอกไมข้ องชาติ เพลงดวงจนั ทร์ขวญั ฟ้า เพลง
หญิงไทยใจงาม เพลงบชู านกั รบ เพลงยอดชายใจหาญ ส่วนทาํ นองเพลงท้งั ๑๐ เพลง กรมศิลปากร และกรม
ประชาสมั พนั ธเ์ ป็นผแู้ ตง่

จากการสัมภาษณ์นางสุวรรณี ชลานุเคราะห์ ศิลปิ นแห่งชาติ สาชาศิลปะการแสดง (นาฏศิลป์ ไทย) ปี
พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๓ อธิบายวา่ “ทา่ รําเพลงราํ วงมาตรฐานประดิษฐท์ า่ ราํ โดย นางลมุล ยมะคุปต์ นางมลั ลี คง
ประภศั ร์ และนางศภุ ลกั ษณ์ ภทั รนาวิก ซ่ึงเป็นผเู้ ช่ียวชาญการสอนนาฏศิลป์ ไทย วิทยาลยั นาฏศิลป์ ส่วนผคู้ ิด
ประดิษฐ์จงั หวะเทา้ ของเพลงดวงจนั ทร์วนั เพญ็ คือนางจิตรา ทองแถม ณ อยธุ ยา อาจารยใ์ หญโ่ รงเรียนสังคตี
ศิลป์ ปัจจุบนั คือ วิทยาลยั นาฏศิลป์ ปี พ.ศ.๒๔๘๕ – ๒๔๘๖

เมื่อปรับปรุงแบบแผนการเล่นราํ โทนใหม้ ีมาตรฐาน และมีความเหมาะสม จึงมีการเปลี่ยนแปลงชื่อ
จากราํ โทนเป็น “รําวงมาตรฐาน” อนั มีลกั ษณะการแสดงที่เป็นการรําร่วมกนั ระหวา่ งชาย – หญิง เป็นคู่ ๆ
เคล่ือนยา้ ยเวียนไปเป็นวงกลม มีเพลงร้องท่ีแต่งทาํ นองข้ึนใหม่ มีการใชท้ ้งั วงปี่ พาทยบ์ รรเลงเพลงประกอบ
และบางเพลงก็ใชว้ งดนตรีสากลบรรเลงเพลงประกอบ ซ่ึงเพลงร้องที่แตง่ ข้ึนใหม่ท้งั ๑๐ เพลง มีทา่ ราํ ท่ี
กาํ หนดไวเ้ ป็นแบบแผนคือ
- เพลงงามแสงเดือน ท่าสอดสร้อยมาลา- เพลงชาวไทย ทา่ ชกั แป้งผดั หนา้ - เพลงราํ มาซิมาราํ ท่าราํ ส่าย-

เพลงคืนเดือนหงาย ทา่ สอดสร้อยมาลาแปลง- เพลงดวงจนั ทร์วนั เพญ็ ท่าแขกเตา้ เขา้ รัง และทา่ ผาลาเพียง
ไหล่- เพลงดอกไมข้ องชาติ ท่าราํ ยว่ั - เพลงหญิงไทยใจงาม ทา่ พรหมสี่หนา้ และท่ายงู ฟ้อนหาง- เพลงดวง
จนั ทร์ขวญั ฟ้า ทา่ ชา้ งประสานงา และท่าจนั ทร์ทรงกลดแปลง- เพลงยอดชายใจหาญ หญิงทา่ ชะนีร่ายไม้ ชาย
ทา่ จ่อเพลิงกลั ป์ - เพลงบูชานกั รบ หญิงทา่ ขดั จางนาง และท่าล่อแกว้ ชายทา่ จนั ทร์ทรงกลดต่าํ และทา่ ขอแกว้

รําวงมาตรฐานนิยมเล่นในงานรื่นเริงบนั เทิงต่าง ๆ และยงั นิยมนาํ มาใชเ้ ลน่ แทนการเตน้ ราํ สาํ หรับ
เครื่องแต่งกายก็มีการกาํ หนดการแตง่ กายของผแู้ สดงใหม้ ีระเบียบดว้ ยการใชช้ ุดไทย และชุดสากลนิยม โดย
แต่งเป็นคู่ รับกนั ท้งั ชายและหญิง อาทิ ผชู้ ายนุ่งโจงกระเบน สวมเส้ือคอกลม มีผา้ คาดเอว ผหู้ ญิงนุ่งโจง
กระเบน ห่มสไบอดั จีบ ผชู้ ายนุ่งโจงกระเบน สวมเส้ือราชประแตน ผหู้ ญิงแต่งชุดไทยแบบรัชกาลท่ี ๕ ผชู้ าย
แตง่ สูท ผหู้ ญิงแตง่ ชุดไทยเรือนตน้ หรือไทยจกั รี

รําวงมาตรฐาน เป็นการราํ ที่ไดร้ ับความนิยมสืบมาจนถึงปัจจุบนั มกั นิยมนาํ มาใชห้ ลงั จากจบการ
แสดง หรือจบงานบนั เทิงต่าง ๆ เพอื่ เชิญชวนผูร้ ่วมงานออกมาราํ วงร่วมกนั เป็นการแสดงความสามคั คีกลม
เกลียว อีกท้งั ยงั เป็นท่ีนิยมของชาวตา่ งชาติในการออกมารําวงเพ่อื ความสนุกสนาน

การแสดงรําวงมาตรฐานมีผูแ้ สดงคร้ังแรกดงั น้ี นางสุวรรณี ชลานุเคราะห์
นางศิริวฒั น์ ดิษยนนั ทน์
นายอาคม สายาคม นางสาวสุนนั ทา บณุ ยเกตุ
นายจาํ นง พรพสิ ุทธ์ิ
นายธีรยทุ ธ ดวงศรี

รูปแบบและลกั ษณะการแสดง

รําวงมาตรฐาน เป็นการรําหม่ปู ระกอบดว้ ยผแู้ สดง ๘ คน ทา่ รําประดิษฐ์ข้นึ จากทา่ ราํ มาตรฐานใน
เพลงแม่บท ความสวยงามของการราํ อยทู่ ี่กระบวนทา่ ราํ ที่มีลกั ษณะเฉพาะในแตล่ ะเพลง และเครื่องแต่งกาย
ไทยสมยั ต่างๆ รวมท้งั รูปแบบการแสดงในลกั ษณะการแปรแถวเป็นวงกลม
การราํ แบ่งเป็นข้นั ตอนต่าง ๆ ไดด้ งั น้ี

ข้นั ตอนท่ี ๑ ผแู้ สดงชาย และหญิงเดินออกมาเป็นแถวตรงสองแถวหนั หนา้ เขา้ หากนั ต่างฝ่ายทาํ ความ
เคารพดว้ ยการไหว้

ข้นั ตอนที่ ๒ รําแปรแถวเป็นวงกลมตามทาํ นองเพลง และราํ ตามบทร้องรวม ๑๐ เพลง โดเปล่ียนทา่ ราํ ไป
ตามเพลงต่าง ๆ เริ่มต้งั แต่เพลงงามแสงเดือน เพลงชาวไทย เพลงรําซิมารํา เพลงคนื เดือนหงาย เพลงดวง
จนั ทร์วนั เพญ็ เพลงดอกไมข้ องชาติ เพลงหญิงไทยใจงาม เพลงดวงจนั ทร์ขวญั ฟ้า เพลงยอดชายใจหาญ และ

เพลงบชู านกั รบ

ข้นั ตอนที่ ๓ เมื่อราํ จบบทร้องในเพลงที่ ๑๐ ผแู้ สดงราํ เขา้ เวที ทีละคตู่ ามทาํ นองเพลงจนจบ

ดนตรี และเพลงท่ใี ช้ประกอบการแสดง
ใชว้ งปี่ พาทยไ์ มน้ วม
เพลงที่ใชป้ ระกอบการแสดง ไดแ้ ก่ เพลงงามแสงเดือน เพลงชาวไทย เพลงราํ ซิมาราํ เพลงคืนเดือน

หงาย เพลงดวงจนั ทร์วนั เพญ็ เพลงดอกไมข้ องชาติ เพลงหญิงไทยใจงาม เพลงดวงจนั ทร์ขวญั ฟ้า เพลงยอด
ชายใจหาญ และเพลงบูชานกั รบ
เครื่องแต่งกาย

เคร่ืองแต่งกายของราํ วงมาตรฐาน ประกอบดว้ ย ๔ แบบดงั น้ี

แบบท่ี ๑ แบบชาวบา้ น
ชาย นุ่งผา้ โจงกระเบน สวมเส้ือคอพวงมาลยั เอวคาดผา้ ห้อยชายดา้ นหนา้
หญงิ นุ่งโจงกระเบน ห่มผา้ สไบอดั จีบ ปลอ่ ยผม ประดบั ดอกไมท้ ี่ผมดา้ นซา้ ย คาดเขม็ ขดั ใส่เครื่องประดบั

แบบที่ ๒ แบบรัชกาลท่ี ๕
ชาย นุ่งโจงกระเบน สวมเส้ือราชประแตน ใส่ถุงเทา้ ร้องเทา้
หญิงนุ่งโจงกระเบน สวมเส้ือลูกไม้ สไบพาดบ่าผกู เป็นโบว์ ทิ้งชายไวข้ า้ งลาํ ตวั ดา้ นซา้ ย ใส่เคร่ืองประดบั มกุ

แบบท่ี ๓ แบบสากลนิยม
ชาย นุ่งกางเกง สวมสูท ผกู ไท้
หญิง นุ่งกระโปรงป้ายขา้ ง ยาวกรอมเทา้ ใส่เส้ือคอกลม แขนกระบอก

แบบท่ี ๔ แบบราตรีสโมสร
ชาย นุ่งกางเกง สวมเส้ือพระราชทาน ผา้ คาดเอวหอ้ ยชายดา้ นหนา้
หญิง นุ่งกระโปรงยาวจีบหนา้ นาง ใส่เส้ือจบั เดรป ชายผา้ หอ้ ยจากบ่าลงไปทางดา้ นหลงั เปิ ดไหลข่ วา ศีรษะ
ทาํ ผมเกลา้ เป็นมวยสูง ใส่เก้ียวและเครื่องประดบั

บทร้องรําวงมาตรฐาน

๑. เพลงงามแสงเดือน งามใบหนา้ เมื่ออยวู่ งราํ (ซ้าํ )
เปล้ืองทกุ ขว์ ายระกาํ
งามแสงเดือนมาเยอื นส่องหลา้ เพอื่ สามคั คีเอย
เราเล่นกนั เพอ่ื สนุก
ขอใหเ้ ลน่ ฟ้อนรํา

๒. เพลงชาวไทย ขออยา่ ละเลยในการทาํ หนา้ ที่
ชาวไทยเจา้ เอ๋ย เปล้ืองทุกขส์ บายอยา่ งน้ี
การที่เราไดเ้ ลน่ สนุก มีเอกราชสมบูรณ์
เพราะชาติเราไดเ้ สรี ใหเ้ ก่งกาจเจิดจาํ รูญ
เราจึงควรช่วยชูชาติ ของชาวไทยเราเอย
เพือ่ ความสุขเพ่มิ พูน
เริงระบาํ กนั ใหส้ นุก
๓. รําซิมารํา ไม่ละไม่ทิง้ จะเกิดเขญ็ ขกุ
รํามาซิมาราํ ตามเชิงเช่นเพ่อื ใหส้ ร่างทุกข์
ยามงานเราทาํ งานกนั จริง ๆ เล่นสนุกอยา่ งวฒั นธรรม
ถึงยามวา่ งเราจึงราํ เล่น ใหง้ ามใหเ้ รียบจึงจะคมขาํ
ตามเยยี่ งอยา่ งตามยคุ มาเลน่ ระบาํ ของไทยเราเอย
เล่นอะไรใหม้ ีระเบียบ
มาซิมาเจา้ เอ๋ยมาฟ้อนรํา เยน็ พระพายโบกพลิว้ ปลิวมา
เท่าเยน็ ผกู มิตรไมเ่ บ่ือระอา
๔. เพลงคืนเดือนหงาย เยน็ ยง่ิ น้าํ ฟ้ามาประพรมเอย
ยามกลางคืนเดือนหงาย
เยน็ อะไรกไ็ ม่เยน็ จิต ลอยเด่นอยใู่ นนภา
เยน็ ร่มธงไทยปกไปทว่ั หลา้ รัศมีทอแสงงามตา
ฉายงามส่องฟ้า
๕. เพลงดวงจนั ทร์วันเพญ็ นวลนอ้ งยองใย
ดวงจนั ทร์วนั เพญ็ จริตกิริยาน่ิงนวลละไม
ทรงกลดสดสี อ่อนหวานจบั ใจ
แสงจนั ทร์อร่าม ยว่ั ยวนหทยั
ไมง่ ามเท่าหนา้ ขวญั ใจชาติเอย
งามวงพกั ตร์ยง่ิ ดว้ ยจนั ทรา
วาจากงั วาน
รูปทรงสมส่วน
สมเป็ นดอกไม้

๖. เพลงดอกไม้ของชาติ

ขวญั ใจดอกไมข้ องชาติ งามวิลาศนวยนาดร่ายรํา (ซ้าํ )
เอวองคอ์ ่อนงาม ตามแบบนาฏศิลป์
ช้ีชาติไทยเนาถ่ิน
งามทุกสิ่งสามารถ เจริญวฒั นธรรม (สร้อย)
ดาํ เนินตามนโยบาย
สร้างชาติช่วยชาย
๗. เพลงหญงิ ไทยใจงาม
เดือนพราว ดาวแวววาวระยบั สู้ทนเหนื่อยยากตรากตรํา (สร้อย)
ดวงหนา้ โสภาเพยี งเดือนเพญ็
ขวญั ใจ หญิงไทยส่งศรีชาติ แสงดาวประดบั ส่องใหเ้ ดือนงามเด่น
เกียรติยศ กอ้ งปรากฏทวั่ คาม คุณความดีท่ีเห็น เสริมใหเ้ ด่นเลิศงาม
รูปงามพิลาศ ใจกลา้ กาจเรืองนาม
๘. เพลงดวงจนั ทร์ขวัญฟ้า หญิงไทยใจงาม ยง่ิ เดือนดาวพราวแพรว
ดวงจนั ทร์ขวญั ฟ้า
จนั ทร์ประจาํ ราตรี ช่ืนชีวาขวญั พ่ี
ท่ีเทิดทนู คือชาติ แตข่ วญั พี่ประจาํ ใจ
ถนอมแนบสนิทใน เอกราชอธิปไตย
คอื ขวญั ใจพีเ่ อย
๙. เพลงยอดชายใจหาญ
โอย้ อดชายใจหาญ ขอสมานไมตรี
นอ้ งขอร่วมชีวี กอร์ปกรณีกิจชาติ
แมส้ ุดยากลาํ เคญ็ ไมข่ อเวน้ เดินตาม
นอ้ งจกั สู้พยายาม ทาํ เตม็ ความสามารถ

๑๐. เพลงบูชานักรบ ที่มน่ั คงท่ีมน่ั คงกลา้ หาญ
นอ้ งรักรักบชู าพ่ี สมศกั ด์ิชาตินกั รบ
เป็นนกั สู้เช่ียวชาญ ที่มานะที่มานะอดทน
นอ้ งรักรักบูชาพี่ เกียรติพีข่ จรจบ
หนกั แสนหนกั พ่ผี จญ ที่ขยนั ท่ีขยนั กิจการ
นอ้ งรักรักบชู าพ่ี ทาํ ทุกดา้ นทาํ ทกุ ดา้ นครันครบ
บากบนั่ สร้างหลกั ฐาน

นอ้ งรักรักบชู าพ่ี ที่รักชาติท่ีรักชาติยง่ิ ชีวี
เลือดเน้ือพ่ีพลีอุทิศ ชาติยงอยยู่ งอยคู่ ูพ่ ภิ พ