บทที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับภาษีเงินได้นิติบุคคล

บทท่ี 1
ความร้เู บอ้ื งตน้ เกย่ี วกบั ภาษีเงนิ ได้นติ บิ คุ คล

อ.อนญั ญานัฏ เพง็ ศรีโคตร

ผ้มู หี นา้ ทเี่ สียภาษเี งินไดน้ ิติบุคคล

1.ผู้มีหน้าท่ีเสยี ภาษเี งนิ ไดน้ ติ ิบคุ คล ไดแ้ ก่ บรษิ ัท หรือห้างหุน้ ส่วนนติ บิ คุ คลที่จด
ทะเบยี นตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณชิ ย์ และหมายความรวมถึงนติ บิ ุคคลอน่ื ๆ ที่ไมไ่ ดจ้ ด
ทะเบยี นตามประมวลกฎหมายแพง่ และพาณชิ ยด์ ้วย

1.1 บรษิ ทั หรอื หา้ งหนุ้ ส่วนนิตบิ คุ คลทต่ี ้ังขน้ึ ตามกฎหมายไทย
1.1.1 บรษิ ทั จากัด
1.1.2 บรษิ ทั มหาชน จากัด
1.1.3 หา้ งหุ้นส่วนจากดั
1.1.4 ห้างห้นุ ส่วนสามัญจดทะเบียน

ผมู้ หี น้าทเี่ สียภาษเี งนิ ไดน้ ิติบคุ คล

1.2 บรษิ ทั หรอื หา้ งหนุ้ ส่วนนิตบิ คุ คลท่ีตัง้ ข้ึนตามกฎหมายต่างประเทศ
มีหน้าที่เสียภาษีเงินได้นิติบุคคลในประเทศไทย ก็ต่อเม่ือเข้าเง่ือนไขข้อใดข้อหนึ่ง

ดังตอ่ ไปนี้
1.2.1 บรษิ ทั หรือห้างห้นุ ส่วนนติ ิบุคคลตา่ งประเทศนน้ั เขา้ มากระทากจิ การในประเทศไทย
1.2.2 บรษิ ัทหรอื หา้ งหุ้นส่วนนติ ิบคุ คลต่างประเทศนัน้ กระทากิจการในท่ีอ่ืนๆ รวมท้ังใน

ประเทศไทย
1.2.3 บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลต่างประเทศน้ันกระทากิจการอื่นๆ รวมทั้งใน

ประเทศไทย และกิจการทีก่ ระทานั้นเป็นกจิ การขนสง่ ระหว่างประเทศ

ผู้มีหน้าทเ่ี สียภาษเี งินได้นติ บิ คุ คล

1.2.4 บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลต่างประเทศน้ันมิได้ประกอบกิจการใน
ประเทศไทยแต่ได้รับเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (2) (3) (4) (5) หรือ (6) ที่จ่าย
จากหรือในประเทศไทย

1.2.5 บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลต่างประเทศที่เสียภาษีเงินได้นิติบุคคลใน
ประเทศไทยตามมาตรา 76 วรรคสอง และมาตรา 76 ทวิ แห่งประมวลรัษฎากร ได้จาหน่าย
เงินกาไรหรือเงินประเภทอื่นทกี่ ันไวจ้ ากกาไร หรือถอื ไดว้ ่าเปน็ เงินกาไรออกไปจากประเทศไทย

1.2.6 บรษิ ัทหรือห้างห้นุ ส่วนนิตบิ คุ คลต่างประเทศนั้นมิได้เข้ามาทากิจการในประเทศ
ไทยโดยตรง หากแต่มีลูกจ้างหรือผู้ทาการแทนหรือผู้ทาการติดต่อในการประกอบกิจการใน
ประเทศไทย ซ่งึ เปน็ เหตใุ หไ้ ด้รับเงนิ ไดห้ รือผลกาไรในประเทศไทย

ผ้มู หี นา้ ทเ่ี สียภาษีเงินไดน้ ติ บิ คุ คล

1.3 กจิ การซ่งึ ดาเนนิ การเปน็ ทางค้าหรือหากาไร
1.3.1 รฐั บาลตา่ งประเทศ
1.3.2 องคก์ ารของรฐั บาลต่างประเทศ
1.3.3 นติ ิบคุ คลอ่นื ทตี่ ัง้ ขน้ึ ตามกฎหมายของตา่ งประเทศ

ผ้มู หี นา้ ทเ่ี สยี ภาษเี งินได้นิติบคุ คล

1.4 กจิ การร่วมค้า (Joint Venture)
1.4.1 บริษัทกับบรษิ ทั
1.4.2 บริษทั กบั หา้ งหนุ้ สว่ นนิติบคุ คล
1.4.3 ห้างห้นุ ส่วนนติ ิบคุ คลกับห้างหุน้ สว่ นนติ บิ ุคคล
1.4.4 บรษิ ทั และหรอื ห้างหนุ้ สว่ นนติ ิบคุ คลกับบุคคลธรรมดา
1.4.5 บรษิ ัทและหรอื ห้างหนุ้ ส่วนนิตบิ คุ คลกับคณะบุคคลทีม่ ใิ ช่นติ บิ ุคคล
1.4.6 บริษัทและหรอื ห้างหุ้นส่วนนิตบิ ุคคลกบั ห้างห้นุ ส่วนสามัญ
1.4.7 บริษทั และหรอื หา้ งหุ้นส่วนนิตบิ ุคคลกบั นติ บิ คุ คลอ่ืน

ผู้มีหนา้ ทเ่ี สียภาษีเงนิ ไดน้ ติ ิบคุ คล

1.5 มลู นธิ ิหรอื สมาคม
ซ่ึงประกอบกิจการซึ่งมีรายได้ แต่ไม่รวมถึงมูลนิธิหรือสมาคมที่รัฐมนตรีประกาศ

กาหนดใหเ้ ป็นองคก์ ารหรอื สถานสาธารณกุศล
1.6 นิตบิ คุ คลที่อธิบดกี าหนด
โดยอนุมัติรัฐมนตรีและประกาศในราชกิจจานุเบกษาให้เป็นบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติ

บคุ คลตามประมวลรัษฎากร

นติ บิ ุคคลทไ่ี มต่ อ้ งเสยี ภาษเี งินได้นิตบิ ุคคล

1. บรษิ ัทหรือห้างหุ้นสว่ นนิตบิ ุคคลตามขอ้ ผกู พันทป่ี ระเทศไทยมีอยู่ ตามสัญญาว่าด้วยความร่วมมือ
ทางเศรษฐกิจ หรอื ทางเทคนิคระหว่างรฐั บาลไทยกับรฐั บาลต่างประเทศ

2. บรษิ ทั จากดั ทไี่ ดร้ บั การยกเวน้ ภาษีเงินไดต้ ามกฎหมายวา่ ดว้ ยการส่งเสริมการลงทนุ

นิติบุคคลที่ไมต่ อ้ งเสยี ภาษเี งนิ ไดน้ ิตบิ คุ คล

3. บริษัทจากัดและนิติบุคคลท่ีมีสภาพเช่นเดียวกับบริษัทจากัดซึ่งตั้งข้ึนตามกฎหมายไทยหรือ
กฎหมายต่างประเทศไดร้ ับการยกเวน้ ภาษีเงินไดน้ ติ ิบคุ คล ตามพระราชบัญญตั ภิ าษีเงินได้ปิโตรเลียม

4. บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่อยู่ในประเทศท่ีมีอนุสัญญาว่าด้วยการเว้นการเก็บภาษีซ้อน
กับประเทศไทย ตามเงอื่ นไขทก่ี าหนดในอนุสัญญา

ฐานภาษีของภาษเี งินได้นติ ิบคุ คล

ภาษีเงินได้นิติบุคคล คานวณจากเงินได้ท่ีใช้เป็นหลักฐานในการคานวณภาษีคูณ
ดว้ ยอตั ราภาษที ่กี าหนด ดังนนั้ เงินไดท้ ตี่ อ้ งเสียภาษีเงนิ ไดน้ ิตบิ คุ คลหรอื ฐานภาษีเงินได้
นิติบุคคลนั้น โดยทั่วไปได้แก่ กาไรสุทธิที่คานวณตามเงื่อนไขท่ีกาหนด แต่เพ่ือความ
เปน็ ธรรมและอุดช่องวา่ งในการจดั เกบ็ ภาษเี งนิ ได้

ภาษีเงนิ ไดน้ ติ ิบุคคล คานวณจากกาไรสทุ ธิ

ผ้มู หี นา้ ทเี่ สยี ภาษีเงนิ ได้จากกาไรสุทธิ ไดแ้ ก่
1. บริษัทหรอื หา้ งห้นุ สว่ นนติ บิ คุ คลทีต่ ง้ั ขน้ึ ตามกฎหมายไทย
2 บริษทั หรอื ห้างหนุ้ สว่ นนติ ิบคุ คลทต่ี ัง้ ขนึ้ ตามกฎหมายของตา่ งประเทศ
3 กจิ การซง่ึ ดาเนนิ การเปน็ ทางการค้าหรือหากาไร

ภาษีเงนิ ได้นติ ิบคุ คล คานวณจากกาไรสุทธิ

4 กิจการรว่ มค้า
4.1 รอบระยะเวลาบัญชี
4.2 กาไรสทุ ธิเพื่อเสยี ภาษีเงินไดน้ ติ ิบุคคล
4.3 เงอ่ื นไขการคานวณกาไรสทุ ธิตามมาตรา 65 ทวิ
4.4 เง่อื นไขการคานวณกาไรสทุ ธิตามมาตรา 65 ตรี (รายจ่ายตอ้ งห้าม)
4.5 อัตราภาษีและการคานวณภาษี

ภาษเี งนิ ไดน้ ติ ิบคุ คล คานวณจากยอดรายได้กอ่ นหกั รายจ่าย

ผ้มู หี นา้ ท่ีเสยี ภาษี
ได้แก่กิจการขนส่งระหว่างประเทศของบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลต่างประเทศและมูลนิธิหรือ

สมาคมท่ีประกอบกจิ การแล้วมีรายได้
ฐานภาษี
1 กรณีกจิ การขนสง่
1) กรณีรับขนคนโดยสาร
2) กรณรี ับขนของ

ภาษเี งนิ ไดน้ ติ ิบคุ คล คานวณจากยอดรายได้ก่อนหักรายจ่าย

2 กรณีมลู นธิ หิ รอื สมาคม
3 การย่ืนแบบแสดงรายการและชาระภาษี

1) กจิ การขนส่งระหวา่ งประเทศของบรษิ ัทหรือนิติบุคคลต่างประเทศ
2) มูลนิธแิ ละสมาคมท่ีประกอบกจิ การมีรายได้

ภาษีเงนิ ได้นติ ิบคุ คล สาหรบั เงินได้ทีจ่ ่ายจากหรอื ในประเทศ

ผู้มหี น้าท่ีเสียภาษี ได้แก่ บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลท่ีตั้งขึ้นตามกฎหมายของต่างประเทศ
ที่มิได้ประกอบกิจการในประเทศไทย และได้รับเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (2) (3) (4)
(5) หรือ (6)

เงินได้ที่ต้องหักภาษี เงินได้ของบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลต่างประเทศซ่ึงผู้จ่ายมีหน้าท่ี
ต้องหกั ภาษี ได้แก่ เงนิ ได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (2) (3) (4) (5) หรือ (6)

ภาษีเงนิ ได้นติ ิบคุ คล สาหรบั เงินได้ทจ่ี ่ายจากหรอื ในประเทศ

1 เงินไดพ้ งึ ประเมนิ ตามมาตรา 40 (2)
ได้แก่ เงินได้เนื่องจากหน้าท่ีหรือตาแหน่งงานที่ทา หรือจากการรับทางานให้

(ค่าธรรมเนยี มคา้ ประกันเงินกยู้ ืม ในทางปฏิบตั ิถอื เป็นเงนิ ไดพ้ ึงประเมินประเภทท่ี 8)
2 เงนิ ได้พงึ ประเมนิ ตามมาตรา 40 (3)
ได้แก่ คา่ แห่งกู๊ดวิลล์ คา่ แห่งลิขสิทธห์ิ รือสทิ ธอิ ย่างอน่ื เงินปีหรือเงินได้มีลักษณะเป็นเงิน

รายปอี นั ได้มาจากพนิ ัยกรรม นิตกิ รรมอยา่ งอืน่ หรอื คาพพิ ากษาของศาล

ภาษีเงนิ ไดน้ ติ บิ คุ คล สาหรบั เงินได้ทีจ่ า่ ยจากหรอื ในประเทศ

3 เงินไดพ้ งึ ประเมนิ ตามมาตรา 40 (4)
3.1 ดอกเบี้ยพันธบัตร ดอกเบี้ยเงินฝาก ดอกเบี้ยหุ้นกู้ ดอกเบ้ียตั๋วเงิน ดอกเบี้ย

เงนิ กยู้ มื ไมว่ า่ จะมหี ลักประกันหรือไม่กต็ าม
3.2 เงินปันผล เงินส่วนแบ่งของกาไร หรือประโยชน์อ่ืนใดที่ได้จากบริษัทหรือห้าง

หนุ้ สว่ นนิติบคุ คลหรือกองทนุ รวม
3.3 เงินโบนัสท่จี า่ ยแก่ผถู้ อื หุ้นหรือผเู้ ปน็ ส่วนในบริษัทหรือหา้ งหุ้นสว่ นนติ บิ คุ คล
3.4 เงนิ ลดทนุ ของบริษทั หรือหา้ งหุ้นส่วนนิตบิ ุคคล เฉพาะสว่ นที่จ่ายไม่เกินกว่ากาไร

และเงนิ ทีก่ นั ไวร้ วมกนั

ภาษเี งินได้นติ ิบคุ คล สาหรับเงินได้ทจี่ ่ายจากหรอื ในประเทศ

3.5 เงินเพิ่มทุนของบริษัทหรือห้างหุ้นสว่ นนิตบิ ุคคลซึ่งต้ังกาไรท่ีได้มา หรือเงินท่ีกัน
ไว้รวมกัน

3.6 ผลประโยชน์ท่ีได้จากการที่บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลควบเข้ากันหรือรับ
ชว่ งกันหรอื เลกิ กัน ซงึ่ ตรี าคาเป็นเงนิ ไดเ้ กนิ กว่าเงินทุน

3.7 ผลประโยชน์ที่ได้จากการโอนการเป็นหุ้นส่วนหรือโอนหุ้นหุ้นกู้พันธบัตรหรือต๋ัว
เงินหรอื ตราสารแสดงสิทธิในหน้ีทีบ่ รษิ ทั หรอื ห้างหนุ้ ส่วนนิตบิ ุคคลหรอื บคุ คลอืน่ เป็นผ้อู อก

ภาษเี งินไดน้ ติ บิ คุ คล สาหรบั เงินไดท้ จ่ี า่ ยจากหรอื ในประเทศ

4 เงนิ ไดพ้ งึ ประเมินตามมาตรา 40 (5)
ไดแ้ ก่ เงนิ หรอื ประโยชนอ์ ยา่ งอ่ืนที่ไดเ้ น่อื งจากการใหเ้ ช่าทรพั ย์สนิ

5 เงนิ ได้พงึ ประเมนิ ตามมาตรา 40 (6)
ได้แก่ เงินได้จากวิชาชีพอิสระ คือนักกฎหมาย การประกอบโรคศิลปะ วิศวกร

สถาปนกิ นักบญั ชี และช่างประณตี ศิลปกรรม

วธิ กี ารคานวณหกั ภาษฐี านน้ี

1. เงินได้พึงประเมินมาตรา 40 (2) (3) (4) (5)
และ (6) นอกจากเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (4) (ข)
ดงั จะกล่าวตอ่ ไปในขอ้ 2 ให้คานวณหักภาษใี นอัตรารอ้ ยละ 15

2. เงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (4) (ข) ให้
คานวณหักภาษีในอัตราร้อยละ 10

“การหกั ภาษเี งนิ ได้นติ บิ ุคคล ณ ทจี่ า่ ยสาหรับบริษัทต่างประเทศขา้ งตน้ ผู้
จา่ ยเงินไดจ้ ะต้องหักภาษี ณ ทจ่ี า่ ย และยน่ื แบบแสดงรายการและนาสง่ ภาษี
ภายใน 7 วันนับแตว่ นั ส้นิ เดอื นของเดือนที่จา่ ยเงินได้พงึ ประเมิน”

—การย่นื แสดงรายการ ชาระภาษี

ภาษีเงินไดน้ ติ บิ คุ คล สาหรับการจาหน่ายกาไรไปนอกประเทศ

ผู้มหี น้าท่เี สยี ภาษีฐานนี้ ได้แก่ บริษัทหรือห้างหุ้นสว่ นนิตบิ ุคคลซ่ึงจาหน่ายเงิน
กาไรหรือเงินประเภทอ่ืนใดที่กันไว้จากกาไรหรือที่ถือได้ว่าเป็นเงินกาไรออกไปจาก
ประเทศไทย ใหเ้ สยี ภาษีเงนิ ไดโ้ ดยหักภาษีจากจานวนเงนิ ทีจ่ าหน่าย

สถานท่ยี น่ื แบบ แสดงรายการภาษี

ในเขตกรงุ เทพมหานคร
1. สานักงานสรรพากรพ้ืนที่สาขา (สรรพากรเขต/อาเภอเดิม) ในท้องท่ีท่ี

สานกั งานใหญต่ ัง้ อยู่
2. ธนาคารพาณิชยไ์ ทยและสาขา ในเขตกรุงเทพมหานคร

ในเขตจงั หวัดอืน่
1. ทีว่ ่าการอาเภอหรือกงิ่ อาเภอท้องท่ีทีส่ านักงานใหญต่ งั้ อยู่
2. สานักงานสาขาของธนาคารพาณิชย์ไทยในเขตอาเภอหรือกิง่ อาเภอท้องท่ี

ทส่ี านกั งานใหญต่ ้ังอยู่