การอ่านแบบไฟฟ้า

2

2. การเขยี นแบบและอา่ นแบบ

การเขียนแบบและอา่ นแบบ เป็นความรพู้ นื้ ฐานของงานช่างไฟฟา้ เนอื่ งจากเป็นสื่อกลาง
ในการสือ่ สารระหวา่ งชา่ งไฟฟา้ และบุคคลทเ่ี กี่ยวข้อง การเขยี นแบบและอา่ นแบบมคี วามสาคญั
ต่องานไฟฟ้า ทัง้ นเ้ี พราะจะนาเสนองานประเภทเสน้ ทางการเดนิ สายไฟฟ้าและอุปกรณ์ไฟฟ้าที่
ตอ้ งการตดิ ต้ังเป็นหลกั การเขียนแบบในงานไฟฟ้ามกั จะแสดงรายละเอยี ดของกระแสไฟฟ้า
ค่าความตา้ นทาน หรอื รายละเอียดตา่ ง ๆ ที่จาเปน็ ในการตดิ ตัง้ สายไฟฟ้าและอุปกรณ์ไฟฟา้
(มานัส ครรภาฉาย, 2549 : 4)

2.1 สญั ลกั ษณท์ ใ่ี ชใ้ นงานไฟฟา้

งานตดิ ต้งั ระบบไฟฟา้ หรอื งานปฏบิ ัตกิ ารเดินสายไฟฟา้ ถา้ เขียนในรปู ของอุปกรณ์
งานจริงจะทาให้เสยี เวลามาก ดงั น้ันตอ้ งมกี ารเขียนแบบและอ่านแบบ การทจ่ี ะเขยี นแบบและอา่ น
แบบได้น้ัน จาเป็นต้องกาหนดสัญลักษณข์ น้ึ มาแทนอุปกรณ์งานจริง เพื่อความสะดวกและรวดเร็ว
ในการปฏบิ ตั ิงาน สัญลักษณท์ ีใ่ ช้ในการเขยี นแบบและการเดินสายไฟฟา้ ไดก้ าหนดไวห้ ลาย
มาตรฐาน ไดแ้ ก่

- DIN (Deutsches Institute fur Normung e.V.) เป็นมาตรฐานการเขียนแบบของ
เยอรมัน

- ANSI (American National Standard Institute) เปน็ มาตรฐานการเขยี นแบบของ
สหรฐั อเมริกา

- IEC (International Electrotechnical Commission) เป็นมาตรฐานสากลทางไฟฟา้
นานาชาติ

- JIS (Japan Industrial Standard) สานกั งานมาตรฐานอตุ สาหกรรมญป่ี ่นุ

3

สญั ลักษณท์ างไฟฟา้ ที่นยิ มใช้ในการเขยี นวงจร หรอื เขยี นแบบทางไฟฟา้ ใช้มาตรฐานDIN
และ มาตรฐาน ANSI คอื

2.1.1 สัญลักษณท์ ่ใี ช้ในงานไฟฟ้าตามมาตรฐาน DIN

ชื่ออุปกรณ์ไฟฟา้ แบบงานเส้นเดียว แบบงานแผนผัง แบบงานการเดินสาย
สัญลกั ษณห์ ลอดไฟ
Incandescent Lamp

หลอดไฟเรอื งแสง
Fluorescent Lamp

สตาร์ตเตอร์

บลั ลาสต์

สัญลักษณส์ วิตช์
แบบต่าง ๆ
สวติ ช์ปุม่ กด

4

ช่อื อุปกรณ์ไฟฟา้ แบบงานเส้นเดยี ว แบบงานแผนผัง แบบงานการเดินสาย
สวติ ช์ข้ัวเดียว
\

สวติ ช์ 2 ทาง 3 ขวั้

สญั ลักษณเ์ ตา้ รบั
แบบต่าง ๆ

เตา้ รับเดี่ยวไมม่ ีสายดิน

เตา้ รับเดยี่ วมสี ายดนิ
เซอร์กิตเบรกเกอร์

ฟิวส์

ตารางที่ 2.1 แสดงสัญลักษณ์ไฟฟ้าแยกตามมาตรฐาน DIN
(ทมี่ า : กิจจา แกน่ ศริ .ิ เขยี นแบบไฟฟ้า. กรุงเทพฯ : เอมพันธ,์ 2545 : หนา้ 9)

5

2.1.2 สญั ลกั ษณท์ ใ่ี ช้ในงานไฟฟา้ ตามมาตรฐาน ANSI

ช่ืออุปกรณ์ไฟฟ้า แบบงานเส้นเดยี ว แบบงานแผนผงั แบบงานการเดนิ สาย

สัญลกั ษณห์ ลอดไฟ
Incandescent Lamp

หลอดฟลอู อเรสเซนต์
Fluorescent Lamp

สตารต์ เตอร์

สวติ ชข์ ้วั เดยี ว

สวิตช์ 2 ทาง 3 ขว้ั

เตา้ รบั คชู่ นิดมสี ายดนิ

6

ช่ืออปุ กรณไ์ ฟฟ้า แบบงานเสน้ เดยี ว แบบงานแผนผัง แบบงานการเดนิ สาย
บัลลาสต์

เซอร์กติ เบรกเกอร์

ฟิวส์

ตารางท่ี 2.2 แสดงสัญลกั ษณ์ไฟฟา้ แยกตามมาตรฐาน ANSI
(ที่มา : กิจจา แกน่ ศิร.ิ เขยี นแบบไฟฟา้ . กรงุ เทพฯ : เอมพันธ,์ 2545 : หนา้ 14-15)

2.2 ขน้ั ตอนการเขียนแบบและอ่านแบบเพอื่ ติดตัง้ อปุ กรณ์

การเขียนแบบและอา่ นแบบเพ่อื ติดตั้งอุปกรณ์มีขน้ั ตอนโดยทว่ั ไป ดังนี้
2.2.1 เขยี นแบบหรอื เขยี นแปลนไฟฟา้
ผตู้ ดิ ตง้ั จะเขยี นแบบข้ึนเองจากสถานที่จริง หรอื ใชแ้ บบแปลนไฟฟ้าทีผ่ เู้ ขยี นแบบไวแ้ ลว้

มาเขียนวงจรงานตดิ ตง้ั (One line diagram)

7

ภาพท่ี 2.1 แสดงตวั อย่างผังหรือแบบแปลนไฟฟ้าท่ผี ู้เขียนแบบไว้
(ท่มี า : สุชาติ ยอดเกลยี้ ง. การตดิ ตง้ั ไฟฟา้ ในอาคารและในโรงงาน. กรุงเทพฯ : เอมพันธ,์ 2547 : หนา้ 252)

8

ภาพที่ 2.1 แสดงตัวอย่างผงั หรอื แบบแปลนไฟฟา้ ท่ีผู้เขยี นไดเ้ ขียนแบบไว้
จะสงั เกตเห็นผเู้ ขียนแบบตอ้ งการติดตง้ั หลอดไส้ขนาด 100 วตั ต์ ควบคมุ ด้วยสวิตชท์ างเดียว 1 หลอด
และตดิ ตง้ั เต้ารับ 1 จดุ โดยตดิ ตั้งในห้องขนาด 1.20 เมตร X 1.20 เมตร โดยมรี ายละเอียดการตดิ ต้ัง
คือ การเดินสายใชว้ ธิ ีเดินบนผวิ ผนงั (ใช้เขม็ ขัดรัดสาย) สวติ ช์และเต้ารับแบบตดิ ลอย ใหห้ ลอดไส้
ติดต้ังบนเพดาน สวติ ชต์ ดิ สงู จากพ้นื 120 เซนติเมตร เตา้ รับติดสงู จากพืน้ 30 เซนติเมตร

2.2.2 เขยี นวงจรการทางานของอุปกรณ์
การเขยี นวงจรการทางานของอปุ กรณ์ เพอ่ื ให้เขา้ ใจการทางานของวงจรแสดง
อปุ กรณ์แตล่ ะตัวทางานสมั พนั ธ์กันอยา่ งไร

220 V

ภาพที่ 2.2 แสดงการเขียนวงจรการทางานของอปุ กรณ์ หรือวงจรสคเี มตกิ (Schematic diagram)
จากภาพท่ี 2.2 แสดงการเขยี นวงจรการทางานของอปุ กรณ์ หรือวงจรสคเี มตกิ

(Schematic diagram) จะเขยี นแบบแสดงการทางานของวงจรจะมสี ายไลน์ (L) และสายนวิ ทรอล (N)
จ่ายไฟ 220 โวลท์ มีสวิตช์ใชค้ วบคุมเปดิ ปดิ หลอดไส้ และจา่ ยใหเ้ ตา้ รับ

9

2.2.3 เขียนวงจรสายเดยี ว หรือแบบงานตดิ ตั้ง ( One line diagram )
เพ่อื ให้มองเหน็ อุปกรณ์ในการตดิ ตั้งและขนาดของสายทต่ี อ้ งการเดนิ

ภาพที่ 2.3 แสดงวงจรสายเดยี ว หรือแบบงานตดิ ตง้ั (One line diagram)
(ทีม่ า : สุชาติ ยอดเกลย้ี ง. การตดิ ตงั้ ไฟฟา้ ในอาคารและในโรงงาน. กรุงเทพฯ : เอมพนั ธ,์ 2547 : หน้า 253)

จากภาพท่ี 2.3 แสดงวงจรงานติดต้งั ( One line diagram ) จะเขยี นแสดงสายท่ใี ช้เดนิ จาก
แหล่งจ่าย 220 โวลท์ เป็นสาย VAF ขนาด 2X2.5 ตารางมลิ ลเิ มตร สายเดินเต้ารับเปน็ สาย VAF ขนาด
2X2.5 ตารางมลิ ลิเมตร และสายเดนิ สวติ ชเ์ ปน็ สาย VAF ขนาด 2X1 ตารางมลิ ลิเมตร โดยต่อผ่านสวิตช์
ทางเดยี วควบคุมการเปิดปิด

2.2.4 เขียนแบบรา่ งจรงิ
การเขยี นแบบร่างจรงิ โดยกาหนดจุดติดตง้ั อปุ กรณ์ ตามผังที่กาหนด โดยบอกความกว้าง
ยาวของห้อง ตาแหน่งของอปุ กรณภ์ ายในห้อง ระบุขนาดสายท่ใี ชเ้ ดนิ

ภาพที่ 2.4 แสดงแบบร่างงานจรงิ

10

จากภาพที่ 2.4 แสดงแบบร่างงานจริง จะเขยี นแสดงรูปอปุ กรณ์ ทตี่ ดิ ต้ังภายในหอ้ ง
โดยบอกขนาดของห้องทั้งความกวา้ ง ยาวและสูง พรอ้ มแสดงจดุ ตดิ ตง้ั หลอด สวิตช์ และเตา้ รับไว้ชดั เจน

2.2.5 เขยี นวงจรแบบงานสาเรจ็

N

220 V

L

ภาพที่ 2.5 แสดงการเขยี นวงจรแบบงานสาเรจ็
(ทม่ี า : สุชาติ ยอดเกลยี้ ง. การตดิ ตงั้ ไฟฟา้ ในอาคารและในโรงงาน. กรงุ เทพฯ : เอมพันธ,์ 2547 : หนา้ 253)

ภาพที่ 2.5 แสดงการตอ่ วงจรงานสาเร็จ จะเขยี นแสดงเสน้ วงจรจากแหล่งจา่ ย 220 โวลท์
สายไลน์ (L) และสายนวิ ทรอล (N) เข้าอปุ กรณ์แตล่ ะตวั เพ่อื ใช้เขยี นรูปการต่อวงจรงานจริง

2.2.6 เขยี นรปู การตอ่ วงจรงานจริง
การเขียนรปู การเชื่อมตอ่ สายของอปุ กรณใ์ นกล่องตอ่ สายหรอื แปน้ ยึดอปุ กรณ์

VAF 2 XV1AFตร2.มXม1.

VAF 2 X 2.5 ตร.มม VAF 2 VXA2.F5 2ตร.มม
X2.5 ม.

ภาพที่ 2.6 แสดงการตอ่ วงจรงานจริง

11
จากภาพที่ 2.6 แสดงการตอ่ วงจรงานจรงิ จะแสดงใหเ้ ห็นถงึ การเชื่อมปลายสาย L และ N
เข้ากบั อปุ กรณไ์ ฟฟา้ ใต้ Box อย่างชดั เจน
ในกรณที ก่ี ารตอ่ วงจรงานจรงิ โดยมีอุปกรณอ์ ืน่ ๆ เพิ่มขน้ึ เชน่ สวติ ซท์ างเดยี ว 2 ตวั แยก
ควบคุมหลอด 2 หลอด หรอื การตอ่ เต้ารับ 3 ตวั สามารถแสดงการตอ่ วงจรงานจรงิ ดงั ภาพที่ 2.7-2.8

ภาพที่ 2.7 แสดงการต่อวงจรงานจรงิ สวิตซท์ างเดยี ว 2 ตวั แยกควบคุมหลอด 2 หลอด

ภาพท่ี 2.8 แสดงการตอ่ วงจรงานจรงิ การต่อเตา้ รบั 3 ตวั
(ทมี่ า : สชุ าติ ยอดเกลยี้ ง. การติดตง้ั ไฟฟา้ ในอาคารและในโรงงาน. กรุงเทพฯ : เอมพันธ,์ 2547 : หนา้ 234)