รายงาน เห็นนางฟ้าภูฐาน

รายงาน

เรอื่ ง เหด็ นางฟ้าภฐู าน

จดั ทาํ โดย
นายภรู ิเดช บุญแปลง รหสั นักศกึ ษา 6410530432028

นักศกึ ษาชัน้ ปี ท1ี่ /2564 (ภาคพเิ ศษ)

สาขาการปกครอง คณะสังคมศาสตร์
มหาวิทยาลัย มหามกฏุ ราชวิทยาลัยวทิ ยาเขตล้านนา

จงั หวัดเชียงใหม่

คาํ นาํ

รายงานฉบบั นี้ เป็นรายงานผลการดาเนนิ งานกิจกรรมทดลองวทิ ยาศาสตรเ์ พราะเหด็
นางฟา้ ภฐู าน ตามเปา้ หมายของ พ่ีนอ้ งบญุ แปลง

หวงั เป็นอย่างย่ิงวา่ แบบรายงาน ฉบบั นี้ จะเป็นประโยชนต์ ่อผทู้ ่เี ก่ียวขอ้ งและสนใจ
ศกึ ษาตอ่ ไป

นายถรู เิ ดช บญุ แปลง

ผจู้ ดั ทา

สารบญั

เรอ่ื ง หนา้
คานา ก
สารบญั ข
ท่ีมาและความสาคญั 4
ขอ้ มลู เห็ด 5
การทา 7
สรุป 10
เอกสารอา้ งองิ 11

ทม่ี าและความสาํ คัญ

จากการปลกู พืชผกั สวนครวั ท่เี ห็นในชีวิตประจาวนั นอ้ งดรีมไดส้ นใจท่จี ะไปปลกู ผกั จงึ
ชวนพ่ดี วิ ไปสารวจสวนของบา้ นสวนนอ้ ยพอเพยี ง มีการปลกู ผกั สวนครวั ประเภทต่างๆ การ
ปลกู ผกั ไฮโดรโปรนคิ และ การเพราะเห็ดนางฟา้ ซง่ึ ทาใหพ้ ่นี อ้ งไดเ้ รยี นรูว้ ิธีการปลกู ผกั กินเองมี
ประโยชนแ์ ละปลอดสารพิษโดยสามารถสรา้ งอาชีพและเพิ่มรายไดอ้ กี ดว้ ย

เหด็ นางฟ้าภูฐาน

เห็ดนางฟา้ ภฐู านเป็นเหด็ ท่เี กิดขนึ้ บนตน้ ไมเ้ นอื้ ออ่ นท่ตี ายแลว้ เจรญิ เติบโตไดเ้ รว็ มาก
ซ่งึ พบท่ีประเทศภฐู าน เป็นเหด็ ตระกลู เดียวกบั เห็ดนางฟ้าทาการคดั เลอื กโดยอาจารยอ์ านนท์
เออื้ ตระกลู เม่อื ครงั้ ท่ไี ปดารงตาแหน่งผเู้ ช่ยี วชาญเหด็ ขององคก์ ารอาหารและเกษตรแห่ง
สหประชาชาติ ณประเทศภฐู าน ท่านไดร้ บั เชญิ จากองคก์ ารอาหารแห่งสหประชาชาตใิ หเ้ ป็น
ผเู้ ช่ยี วชาญเห็ดประจาประเทศภฐู าน ไดร้ วบรวมและคดั เลอื กสง่ กลบั เมืองไทยเพ่อื ใหท้ ดลองซา้
ใหแ้ น่ใจอีกครงั้ หนึ่ง

ความดีเด่นของเห็ดนางฟ้าภฐู าน คือเสน้ ใยเจริญไดด้ ี และเรว็ มาก ทง้ั ในอาหารวนุ้ และ
หวั เชอื้ เมล็ดธญั พืช เสน้ ใยเจรญิ บางในระยะแรกแลว้ จะรวมตวั กนั หนาขึน้ เดินเตม็ แตห่ วั เชอื้
บรสิ ทุ ธิ์ จะมีการอ่อนตวั เรว็ มาก หากทาการต่อเชอื้ บอ่ ยครงั้ สิ่งท่เี ด่นกว่าเห็ดชนิดอ่ืนคอื การ
ออกดอกเห็ดเรว็ ระยะชว่ งห่างของการออกดอกสนั้ มีความสามารถในการใชอ้ าหารสงู ถา้ ใส่
อาหารมากผลผลติ ก็มาก มีความตา้ นทานราสเี ขยี วและราสดี าสงู

ฤดูผลติ เหด็ นางรม เหด็ นางฟ้าภูฐาน และเหด็ นางฟ้า

ในการวางแผนการผลติ เพ่อื ใหม้ ีประสิทธิภาพสงู สดุ ผเู้ พาะเลยี้ งเห็ดควรเขา้ ใจสภาพ
อากาศท่มี ีต่อการเจรญิ ของเหด็ แต่ละพนั ธุ์ เห็ดนางรมและเห็ดนางฟ้าภฐู านเป็นเหด็ ท่เี พาะงา่ ย
สามารถออกดอกไดต้ ลอดทง้ั ปีสว่ นเหด็ นางฟ้านนั้ จะออกดอกไดด้ ีเม่ือสภาพอากาศค่อนขา้ ง
หนาวเยน็ ดงั นนั้ การผลิตเห็ดนางฟา้ จะผลิตกอ้ นเห็ดในชว่ งปลายฤดฝู น เพ่อื ใหไ้ ดผ้ ลผลติ ในฤดู
หนาว

ปัจจัยทมี่ ีผลต่อการเจรญิ ของเหด็ นางรมและเหด็ นางฟ้าภฐู าน
1. อณุ หภมู ิ ช่วงอณุ หภมู ิท่เี หมาะสมตอ่ การเจริญเตบิ โตของเสน้ ใยและดอกของเห็ดนางรมและ
เห็ดนางฟา้ ภฐู าน (ดงั ท่แี สดงไวใ้ นตารางดา้ นลา่ ง) ดงั นนั้ สภาพของโรงบม่ กอ้ นและโรงเปิดดอก
เหด็ นนั้ ควรจะมสี ภาพแวดลอ้ มท่ดี ี
2. ความชนื้ ในอาหารเลยี้ งเชอื้ ท่ผี ลติ กอ้ นเห็ดสว่ นผสมตา่ งๆ ควรจะมีความชนื้ เหมาะสมคือ
ประมาณ 70%สว่ นในชว่ งเปิดดอกนนั้ ควรมีความชนื้ สมั พทั ธใ์ นอากาศประมาณ 90% ถา้ หาก
ความชนื้ ต่ากว่ามาตรฐานหรอื มี
ความชนื้ ท่ไี ม่สมา่ เสมอจะทาใหผ้ ลผลติ ต่า โรคและแมลงต่างๆ กจ็ ะเขา้ มารบกวนทาลายไดง้ ่าย
3. อากาศ ในกรณีท่ีโรงเรือนซ่งึ ใชใ้ นการเปิดดอก มกี ารระบายถ่ายเทอากาศไมด่ ีพอจะมีปัญหา
เห็ดขาดออกซเิ จน เสน้ ใยของเหด็ จะไมส่ ามารถสรา้ งต่มุ ดอกไดอ้ ยา่ งมคี ณุ ภาพ สภาพดอกเห็ด
จะผิดปกติ และผลผลิตจะตา่ มาก
4. แสงสว่าง แมว้ า่ เสน้ ใยเห็ดจะสามารถเจรญิ เติบโตไดใ้ นท่ซี ่งึ ไมม่ ีแสง หรือแสงนอ้ ย แต่การท่ี
เห็ดจะออกดอกไดด้ ีนนั้ จาเป็นจะตอ้ งมีแสงในระดบั หนงึ่ ท่พี อเหมาะ การเจรญิ เติบโตจึงจะ
สมบรู ณ์
5. สารอาหาร ควรใหม้ ีสารอาหารพอเพยี งตามสตู ร
6. ความเป็นกรดเป็นดา่ ง เห็ดในสกลุ นสี้ ามารถเจริญเตบิ โตไดใ้ นสภาพอาหารท่เี ป็นกรด จนถึง
ระดบั กลางคือจะมีค่า pH ประมาณ 5-7

การทากอ้ นเหด็

วัสดุและอปุ กรณ์
1. หวั เชอื้ เห็ด
2. วสั ดเุ พาะ เช่น ฟางขา้ ว ชานออ้ ย เปลอื กถ่วั ต่างๆ ขเี้ ลื่อยไมย้ างพารา ไมฉ้ าฉา ไมม้ ะม่วง ไม้
กระถิน ไม้
เบญจพรรณ ไมยราบยกั ษ์ เป็นตน้
3. ถงั น่ึง หรือ หมอ้ นึ่งลกู ท่งุ
4. โรงเรือนหรอื สถานท่บี ่มเสน้ ใยและเปิดดอก
5. ถงุ พลาสติกทนรอ้ น ขนาด 7x11 นวิ้ –9x13 นวิ้ แลว้ แตว่ สั ดทุ ่ใี ชเ้ พาะ
6. คอพลาสติกขนาดเสน้ ผ่าศนู ยก์ ลางประมาณ 1-1.5 นวิ้
7. ฝา้ ยหรือสาลแี ละยางรดั
8. แอลกอฮอลส์ าหรบั ฆา่ เชอื้ และแอลกอฮอลส์ าหรบั จดุ ไฟ

การน่ึงฆ่าเชอื้ ก้อนเหด็

การน่ึงฆ่าเชอื้ มีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือกาจดั เชอื้ แขง่ ขนั หรอื เชอื้ ปนเปือ้ น ท่อี ยใู่ นอากาศหรอื
วสั ดเุ พาะ ซ่งึ จะมาแย่งท่ีอยอู่ าศยั และอาหารในกอ้ นเหด็ เพ่อื กาจดั เมลด็ พชื และวชั พชื ท่ีอาจตดิ
มากบั วสั ดเุ พาะ และยงั สามารถกาจดั แก๊สเสียท่สี ะสมอย่ใู นกอ้ นเห็ดท่อี ดั ไวข้ า้ มคืนไดอ้ กี ดว้ ย
หมอ้ นง่ึ ฆ่าเชอื้ มี 2 แบบ ไดแ้ ก่

1. หมอ้ น่ึงอดั ความดนั จะเป็นถงั ท่สี ามารถทนความรอ้ นสงู ได้ 121 องศาเซลเซียส และมีความ
ดนั ประมาณ 15-18 ปอนด/์ ตารางนวิ้ ใชเ้ วลาในการน่ึงประมาณ 2-3 ช่วั โมง
2. หมอ้ นึ่งแบบลกู ทงุ่ โดยใชถ้ งั 200 ลติ ร บรรจคุ รงั้ ละ 70-100 ถงุ นึ่งนาน 3-4 ช่วั โมง หรอื หมอ้
น่ึงท่ปี ระกอบดว้ ยเหล็กแผ่นเป็นรูปสีเ่ หล่ียมบรรจถุ งุ ไดต้ งั้ แต่ 500-5,000 ถงุ โดยใชร้ ะยะเวลา
ในการนึ่งประมาณ 2-3 ช่วั โมง

การปลูกเชือ้ เหด็ ลงถงุ

การถา่ ยหวั เชอื้ ควรทาในหอ้ งท่สี ะอาด ลมไมโ่ กรก นาอปุ กรณต์ ่างๆ และกอ้ นเชอื้ เขา้ ไปในหอ้ ง
เข่ยี เชือ้
อปุ กรณท์ ่ใี ช้ ไดแ้ ก่

ตะเกียงแอลกอฮอล,์ แอลกอฮอลส์ าหรบั จดุ ไฟ (เมทานอล), ไมข้ ดี ไฟ, แอลกอฮอลเ์ ชด็
แผล,
สาลที ่สี ะอาด, ขวดหวั เชอื้ เหด็ , กระดาษสาหรบั ปิดปากถงุ , ยางรดั
วิธีทาํ
1. ผปู้ ลกู เชอื้ เหด็ ควรลา้ งมอื ดว้ ยสบู่ เชด็ ใหแ้ หง้ แลว้ เชด็ มอื ดว้ ยแอลกอฮอลเ์ ชด็ แผลอกี ครงั้ หนึ่ง
2. เขย่าขวดหวั เชอื้ เมลด็ ขา้ วฟ่าง ใหเ้ มล็ดขา้ วฟ่างกระจายออกจากกัน
3. เชด็ ปากขวดหวั เชือ้ ดว้ ยแอลกอฮอล์ 70% เปิดจกุ สาลีท่ปี ากขวดพรอ้ มทงั้ ลนปากขวดดว้ ย
ตะเกียงแอลกอฮอล์
4. หยอดหวั เชอื้ ลงในถงุ อาหารเพาะประมาณ 15-20 เมล็ดตอ่ ถงุ อยา่ งรวดเรว็ ปิดจกุ สาลที ่ปี าก
ถงุ เพ่อื ปอ้ งกนั ไม่ใหป้ นเปื้อนเชอื้ อ่ืนๆ แลว้ เขยา่ ถงุ กอ้ นเชอื้ เบาๆ ใหเ้ มล็ดขา้ วฟ่างกระจายออก
เตม็ หนา้ กอ้ นเชือ้
5. หมุ้ ปากถงุ ดว้ ยกระดาษ รดั ดว้ ยยางรดั แลว้ นากอ้ นเชอื้ เขา้ หอ้ งบม่ เชอื้ ตอ่ ไป

การบ่มเส้นใยเหด็

โรงเรือนท่ใี ชส้ าหรบั บม่ กอ้ นเชอื้ เหด็ ควรเป็นโรงเรือนท่สี ะอาด ถา่ ยเทอากาศไดส้ ะดวก
อณุ หภมู ิคอ่ นขา้ งสม่าเสมอ ควรเป็นหอ้ งท่คี อ่ นขา้ งมดื หรอื มีแสงสวา่ งนอ้ ย ทาเป็นชนั้ วางกอ้ น
เชอื้ ประมาณ 4-6 ชนั้ หรือเป็นชนั้ รูปตวั A โรงเรอื นบม่ เชอื้ ควรมอี ณุ หภมู ปิ ระมาณ 25-30 องศา
เซลเซยี ส (ตามตารางในหนา้ 6) จากนนั้ เชือ้ เห็ดจะเรม่ิ เจรญิ เป็นเสน้ ใยสีขาว จากสว่ นบนของ
คอขวดพลาสตกิ ลงมา เชอื้ เหด็ จะเจรญิ เต็มกอ้ นเชือ้ ในเวลาประมาณ 30-45 วนั ขนึ้ อย่กู บั ชนดิ
ของเหด็ และสภาพแวดลอ้ มในชว่ งของการเจรญิ ของเสน้ ใย รวมถึงขนาดของกอ้ นเชอื้ ดว้ ย

หมายเหตุ ระยะเวลาการบม่ เสน้ ใยของกอ้ นเชอื้ เห็ดขนึ้ อย่กู บั ชนิดของเหด็ และสภาพแวดลอ้ ม
ต่าง ๆ เช่นอณุ หภมู ิ ความชนื้ วสั ดเุ พาะ อาหารเสรมิ และแสงสว่าง

สรุป

สงั คมไทยสว่ นใหญ่เคยชินกบั การบรโิ ภคนิยมและวตั ถนุ ยิ ม ตกอยใู่ นระบบทนุ นิยม ทา
ใหไ้ มเ่ กิดการพ่งึ พาตนเอง ชมุ ชนหรือเกษตรกรสว่ นใหญ่มองวา่ ตนเองยากจน ตอ้ งกหู้ นยี้ มื สนิ
มาลงทนุ และรอใหห้ นว่ ยงานรฐั มาชว่ ยเหลอื ทงั้ ๆ ท่อี นั ท่จี รงิ แลว้ เรามีท่ดี นิ มีพืช มีสตั ว์ มี
ทรพั ยากร ท่เี ป็นทนุ ทากินอย่มู ากมาย แตก่ ลบั ไม่เคยคดิ ว่าน่คี อื ทนุ มองแต่ท่ีตวั เงินเป็นหลกั
สาเหตอุ ยา่ งหนึง่ มาจากการขาดความรูเ้ ม่อื ไมร่ ูจ้ ึงไม่กลา้ คิด ไม่กลา้ ท่จี ะตดั สนิ ใจ เม่อื นายทนุ
มาหลอกจึงหลงเช่อื ไดง้ า่ ย การแกไ้ ขปัญหาของหลายๆ หนว่ ยงานเป็นไปในทางท่ไี มถ่ กู ตอ้ งนกั
เพราะเขา้ มาใหก้ ารสง่ เสริมเพียงครงั้ เดียวแลว้ กจ็ บบางครงั้ การช่วยเหลือมาในรูปของการซอื้
วสั ดอุ ปุ กรณ์ เครอื่ งจกั ร ทงั้ ๆ ท่ไี ม่จาเป็น แตล่ ะหน่วยงานต่างเรง่ ทาผลงานใหบ้ รรลเุ ปา้ หมาย
ตามนโยบาย สดุ ทา้ ยชมุ ชนหรือเกษตรกรไม่ไดป้ ระโยชนจ์ ากงบประมาณของแผน่ ดินอยา่ ง
แทจ้ รงิ และไม่สามารถพ่ึงพาตนเองไดอ้ ย่างย่งั ยืนมหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลอสี าน ขอมี
สว่ นในการพฒั นารากฐานของประเทศชาติ และเพ่ือเป็นการสนองแนวพระราชดารขิ ององค์
พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู วั ท่ที รงมงุ่ ชว่ ยเหลือพฒั นาใหเ้ กิดการพ่งึ ตนเองไดข้ องคนในชนบท
อย่างย่งั ยืน ดว้ ยการใหค้ วามรูด้ า้ นต่างๆ แกป่ ระชาชนตามบรบิ ทภมู ภิ าค และความตอ้ งการ ซง่ึ
เป็นพนื้ ฐานสาคญั ท่จี ะทาใหช้ มุ ชนเกิดความรู้ กลา้ คิด กลา้ ทา กลา้ ตดั สนิ ใจและเม่อื คนใน
ชมุ ชนเองเกิดกระบวนการเรยี นรูแ้ ละสามารถถ่ายทอดความรูน้ นั้ ไปยงั คนในชมุ ชนดว้ ยกันเอง
และชมุ ชนใกลเ้ คยี ง เกิดการบรู ณาการดา้ นความรู้ ความคดิ และภมู ปิ ัญญา ในท่สี ดุ ก็จะเกิด
ความเขม้ แขง็ สามารถพง่ึ พาตนเองได้ มคี วามพอดีในการดารงชวี ิต ฐานของชาติมคี วามม่นั คง
แลว้ จงึ จะเกิดการพฒั นาในขนั้ สงู ขนึ้ ตอ่ ๆ ไปได้

เอกสารอ้างองิ
กรมวชิ าการเกษตร. 2556. ความรูท้ ่วั ไปเก่ียวกบั เห็ด
เกษตรพอเพยี ง.คอม. 2012. การบา้ นของ ลม-พายุ (ตอน หดั เพาะเห็ด)
เกษตรวิฬรุ ห.์ 2010. อปุ กรณผ์ ลติ เห็ดและผลิตสารชีวภาพกาจดั ศตั รูพืช