เอกสารประกอบการเรียนรำเดี่ยว ชุดฉุยฉายพราหมณ์

50ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ ปลายนิ้วตั้งขึ้น มือข้างขวาแบมือปลายนิ้วตก เอียงซ้าย 3 ก้าวข้างเท้าซ้าย วาดแขนซ้ายกลับเป็นพลิก ท้องแขนขึ้น ปลายนิ้วตก แขนขวาวาดแขน พลิกท้องแขนกลับมือปลายนิ้วตั้งขึ้น เอียงขวา 4 กระทุ้งเท้าขวาวางหลังพร้อมกับชักเท้าซ้ายมา ผสม มือซ้ายกลับมือเป็นปลายนิ้วตั้งขึ้น มือ ขวากลับมือเป็นปลายนิ้วตก เอียงซ้าย 5 ยืด-ยุบ เดินถัดเท้าส่ายมือขึ้นหน้าเวที 4 จังหวะ เดินลงหลังเวทีอีก 4 จังหวะ 6 หมุนตัวทางขวาเบี่ยงหน้าทางซ้าย เดินถัดเท้า ส่ายมือขึ้นหน้าเวที 4 จังหวะ เดินลงหลังเวที อีก 4 จังหวะ

51ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ 7 หมุนตัวทางซ้ายเบี่ยงหน้าทางขวา ย่ำเท้าถัด อยู่กับที่ 3 จังหวะ มือขวาจีบปรกข้าง มือซ้าย ตั้งวงกลาง เอียงซ้าย 8 ม้วนมือขวาปล่อยจีบเป็นตั้งวงบน มือซ้ายแบ มือหงายรับล่อแก้วหักข้อมือเข้าหาลำแขน เอียงศีรษะทางขวา ถัดเท้าล่อแก้วขึ้นหน้าเวที 4 จังหวะ แทงมือล่อแก้วเป็นวงบน เดินลงหลัง เวทีอีก 4 จังหวะ 9 หมุนตัวทางขวาเบี่ยงหน้าทางซ้าย ย่ำเท้าถัด อยู่กับที่ 3 จังหวะ มือซ้ายจีบปรกข้าง มือขวา ตั้งวงกลาง เอียงขวา 10 ม้วนมือซ้ายปล่อยจีบเป็นตั้งวงบน มือขวาแบ มือหงายรับล่อแก้วหักข้อมือเข้าหาลำแขน เอียงศีรษะทางซ้าย ถัดเท้าล่อแก้วขึ้นหน้าเวที

52ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ 4 จังหวะ แทงมือล่อแก้วเป็นวงบน เดินลงหลัง เวทีอีก 4 จังหวะ 11 หมุนตัวทางซ้าย เบี่ยงหน้าทางซ้าย เดินถัดเท้าท่ารำส่ายแขนขึ้นหน้าเวที จังหวะ สุดท้ายก่อนลงจังหวะ ก้าวหน้าเท้าขวากดไหล่ ซ้าย เอียงศีรษะทางซ้าย จากนั้นยืดตัว กลับมา เคาะจมูกเท้าซ้าย เอียงศีรษะทางขวา 8. ท่าเพลงลา ท่าที่ อธิบายการปฏิบัติ ภาพประกอบ 1 เบี่ยงตัวทางขวา เท้าขวาก้าวหน้า มือทั้งสอง ล่อแก้วคว่ำมืองอแขนระดับสะเอว เอียง ซ้าย จากนั้นกระดกเท้าขวา พร้อมกับเดินมือ ล่อแก้วทั้งสองผ่านลำตัวพลิกหงายท้องแขน งอแขนทั้งสองข้างระดับสะเอว เอียงขวา 2 เบี่ยงตัวทางซ้าย เท้าซ้ายก้าวหน้า มือทั้งสอง ล่อแก้วคว่ำมืองอแขนระดับสะเอว เอียงขวา จากนั้นกระดกเท้าขวา พร้อมกับ เดินมือล่อแก้วทั้งสองผ่านลำตัวพลิกหงาย ท้องแขน งอแขนทั้งสองข้างระดับสะเอว หัก ข้อมือลง เอียงซ้าย

53ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ 3 เบี่ยงตัวทางขวา เท้าขวาก้าวหน้า กระดกเท้า ซ้าย พร้อมกับมือขวาแทงมือล่อแก้วเป็น ระดับวงบน มือซ้ายล่อแก้วระดับวงล่าง เอียงขวา 4 เบี่ยงตัวทางซ้าย เท้าซ้ายก้าวหน้า กระดกเท้า ขวา พร้อมกับมือซ้ายแทงมือล่อแก้วเป็น ระดับวงบน มือขวาล่อแก้วระดับวงล่าง เอียงซ้าย 5 เบี่ยงตัวทางซ้าย เท้าขวาวางหลัง ก้าวข้าง เท้าซ้าย มือขวาจีบหงายงอแขนระดับสะเอว มือซ้ายตั้งวงล่าง เอียงขวา

54ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ 6 หมุนตัวทางซ้ายเพื่อเบี่ยงตัวทางขวา ก้าวไขว้ เท้าซ้ายต่อด้วย ก้าวข้างเท้าขวา มือซ้ายจีบ หงายงอแขนระดับสะเอว มือขวาตั้งวงล่าง เอียงซ้าย 7 1. หมุนตัวทางขวา ก้าวไขว้เท้าซ้าย มือขวาจับ จีบคว่ำ มือซ้ายแบลาดข้างลำตัว เอียงซ้าย 2. ก้าวข้างเท้าขวา มือขวาปล่อยจีบเป็นวงบัว บาน มือซ้ายเหยียดแขนตึงตั้งข้อมือขึ้น เอียง ขวา 3. ย้อนตัวหนักขวา แทงมือขวา มือซ้ายส่งจีบ หลัง เอียงซ้าย 4. จากนั้นย้อนตัวหนักซ้าย พร้อมกับแทง ข้อมือซ้ายเป็นวงหน้า มือขวาส่งจีบหลังแขน ตึง เอียงขวา ยืดยุบวิ่งซอยเท้ากลับหลังเวที

55ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ สรุป ฉุยฉายพราหมณ์ เป็นนาฏศิลป์ไทยที่ตัดตอนมาจากการรำเบิกโรงชุดพระคเณศเสียงา โดยมีเนื้อเรื่องสรุป คือปรศุรามต้องการเข้าเฝ้าพระอิศวรที่กำลังบรรทมอยู่กับพระอุมาโดยมีพระคเณศคอยอารักขาทวารไม่ให้เข้าปรศุ รามโกรธจึงเกิดการวิวาทปรศุรามใช้ขวานที่ได้รับประทานจากพระอิศวรขว้างไปที่พระคเณศ ขวานถูกงาสะบั้นไป พระอุมากริ้วปรศุรามจึงสาปให้หมดพละกำลัง ปรศุรามน้อมรำลึกถึงพระนารายณ์ให้มาช่วยพระนารายณ์ จีง แปลงพระวรกายเป็นพราหมณ์รูปร่างงดงามมาให้พระอุมาทรงเมตตา บทร้องเป็นการบรรยายถึงการร่ายรำ รูปร่างของผู้แสดงที่แปลงตัวเป็นพราหมณ์มีความงดงามแช่มช้อยโดยใช้บทร้องทั้งสองแบบคือ บทร้องฉุยฉายและ บทร้องแม่ศรี มีรูปแบบฉันทลักษณ์ที่สมบูรณ์ตามฉันทลักษณ์ การแต่งกาย แบ่งเป็น ๒ ลักษณะคือ องค์ประกอบ การแต่งกาย มีทั้งหมด ๑๙ ชิ้น ประกอบด้วย กำไล สนับเพลา ผ้านุ่งหรือพระภูษา ห้อยข้างหรือเจียระบาด เสื้อหรือฉลองพระองค์ รัดสะเอว ห้อยหน้า เข็มขัด กรองคอ ทับทรวง พาหุรัด สังวาล ตาบทิศ กระบังหน้า กรรเจียก หรือจอนหู ดอกไม้ทัด อุบะ ธำมรงค์ และทองกร ท่ารำฉุยฉายพราหมณ์เป็นท่ารำของตัวพระ ที่ ปรากฏข้างต้น ประกอบด้วยท่ารำที่เป็นดนตรีบรรเลงและท่ารำประกอบบทร้องมีทั้งหมด .....ท่า เป็นท่ารำ ประกอบบทร้อง ...... ท่า และท่ารำประกอบดนตรี ...... ท่า ท่าเพลงเร็ว และท่าลา

56ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ คำถามทบทวน แบบฝึกหัดที่1 คำชี้แจง นักเรียนตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง ******************************************************************************************* 1. โปรดอธิบายประวัติความเป็นมาของรำฉุยฉายพราหมณ์ ตอบ.......................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 2. โปรดอธิบายความหมายคำว่า “ฉุยฉายพราหมณ์” ตอบ.......................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 3. ให้นักเรียนเขียนบทร้องเพลงฉุยฉายพราหมณ์ ตอบ.......................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

57ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ 4. ให้นักเรียนอธิบายลักษณะการแต่งกายผู้แสดงในชุดการแสดง ว่ามีลักษณะอย่างไร อธิบายมาอย่างละเอียด ตอบ.......................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

58ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ แบบทดสอบหลังเรียน วิชา นาฏศิลป์ กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะสาระนาฏศิลป์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่2 เรื่อง นาฏศิลป์ไทยรำเดี่ยว (รำฉุยฉายพราหมณ์) เวลา 15 นาที คะแนน 10 คะแนน ********************************************************************************************* คำชี้แจง โปรดตรวจสอบและเลือกคำตอบที่ถูกต้องเพียงคำตอบเดียวทำเครื่อง (X) ลงในกระดาษคำตอบ ********************************************************************************* 1.ผู้ใดที่เเปลงกายเป็นพราหมณ์มาร่ายรําอวดความงดงามของตนเองต่อพระอุมา ก.พระนารายณ์ ข.พระราม ข.ทศกัณฐ์ ง.พระลอ 2. ใครที่รําฉุยฉายพราหมณ์เป็นคนแรก ก.หลวงวิจิตรวาทการ ข.หลวงไพจิตรนันทการ ค.หลวงวิจารเจียรนัย ง. หลวงวิจิตรเจษฎา 3. พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์บทเบิกโรงชุดพระคเณศเสียงา และทรงพระกรุณา โปรดเกล้าฯ ให้ใครเป็นผู้ประดิษฐ์ท่ารำ ก.หลวงวิจิตรวาทการ ข.หลวงไพจิตรนันทการ ค.หลวงวิจารเจียรนัย ง.พระยานัฎกานุรักษ์ 4. จัดแสดงฉุยฉายพราหมณ์ครั้งแรกเมื่อปีพ.ศ.ใด ก.พ.ศ.2450 ข. พ.ศ.2456 ค. พ.ศ.2464 ง. พ.ศ.2469 5. ฉุยฉายเอย ช่างงามขำช่างรำโยกย้าย บทร้องนี้อยู่ในการร้องช่วงใด ก.ร้องฉุยฉาย ข.เร็ว-ลา ค.ร้องเเม่ศรี ง.รัว 6. สะเอวแสนอ่อนอรชรช่วงกาย …………………………………เนื้อร้องต่อจากนี้มีบทร้องว่าอะไร ก. ยิ่งคิดชมเอย ข. เสียจริงเจ้าเอย ค. วิจิตรยิ่งลายที่คนประดิษฐ์ ง.ไม่ทรามเลยจนนิด

59ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ 7. การแต่งกายของชุดการแสดงฉุยฉายพราหมณ์ผู้แสดงจะแต่งกายแบบใด ก.เเบบชาวบ้าน ข.เเบบรัชกาลที่5 ค.เเบบตามใจ ง.ยืนเครื่องพระ-นาง 8.ท่านี้มีชื่อว่าอะไร ก.ช่างรำโยกย้าย ข.สะเอวแสนอ่อน ค.สองเนตรคมขำ ง.ที่คนประดิษฐ์ 9. เพลงรําฉุยฉายพราหมณ์ใช้ดนตรีอะไรในการแสดง ก.วงปี่พาทย์ไม้แข็ง ข.วงปี่พาทย์ไม้นวม ค.วงปี่พาทย์เครื่องห้า ง.วงปี่พาทย์เครื่องใหญ่ 10. เครื่องแต่งกายที่ใช้ประดับศีรษะของพราหมณ์ คือตัวเลือกใด ก.กระบังหน้า ข.ปัญจุเหร็จ ค.หัวโขน ง.ชฎายอดลาว

60ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ กระดาษคำตอบ โรงเรียน......................................................................ปีการศึกษา........................... ชื่อ..........................................................................ชั้น...................เลขที่................ กลุ่มสาระการเรียนรู้.....................วันที่..............เดือน...................พ.ศ.................. ข้อ ก ข ค ง จ ข้อ ก ข ค ง จ 1 6 2 7 3 8 4 9 5 10 ประเมินผล เต็ม ได้

61ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ แนวการตอบแบบฝึกหัด แบบฝึกหัดที่1 คำชี้แจง นักเรียนตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง ******************************************************************************************* 1. โปรดอธิบายประวัติความเป็นมาของรำฉุยฉายพราหมณ์ ตอบ การรำฉุยฉายพราหมณ์ เนื้อเรื่องกล่าวถึงปรศุรามผู้ปกครองบรรดานักสิทธิ์วิทยาต่างๆ เป็นที่โปรด ปรานของพระอิศวร ทรงให้เข้าเฝ้าได้ทุกเวลา วันหนึ่งพระอิศวรและพระอุมากำลังบรรทมอยู่ในพระที่ โดยมีพระ คเณศผู้เป็นโอรสคอยดูแลอยู่ ปรศุรามเดินทางมาเข้าเฝ้าพระอิศวร แต่ถูกพระคเณศขัดขวางไม่ให้เข้าเฝ้า จึงเกิด ต่อสู้กัน ปรศุรามโกรธมาก จึงใช้ขวานเพชรที่พระอิศวรประทานให้ขว้างออกไป พระคเณศเห็นขวานก็จำได้ว่าเป็น ของพระบิดาจึงตรงเข้ารับขวานถูกงาหัก พระอิศวรและพระอุมาได้ยินเสียงอึกทึก จึงออกมาดูพบพระคเณศงาหัก พระอุมาโกรธมาก จึงสาปปรศุรามให้สิ้นฤทธิ์ ร่างกายแข็งเป็นท่อนไม้ล้มลงนอน พระอิศวรทรงเมตตา แนะนำให้ตั้ง จิตน้อมบูชาระลึกถึงพระนารายณ์ พระนารายณ์ทราบเรื่องจึงแปลงร่างเป็นพราหมณ์หนุ่มน้อยออกมาร่ายรำเมื่อ พระอุมาทอดพระเนตรเห็นก็ทรงชื่นชอบให้ความเมตตา ตรัสประทานพรให้ตามที่เจ้าพราหมณ์จะขอ พระนารายณ์ แปลงประทานขอกำลังคืนให้ปรศุรามกึ่งหนึ่ง และอีกกึ่งหนึ่งมอบให้พระคเณศ การแสดงชุดนี้จึงมีชื่อว่า ฉุยฉาย พราหมณ์ 2. โปรดอธิบายความหมายคำว่า “ฉุยฉายพราหมณ์” ตอบ ฉุยฉายพราหมณ์ เป็นชุดการแสดงรำเดี่ยวที่มีความงดงามลงตัวในลีลาของตัวพระที่สมมติผู้แสดงให้ เป็นพระนารายณ์ แปลงร่างเป็นพราหมณ์รูปร่างอ้อนแอ้นอรชรมาร่ายรำอวดความงดงามของตนเองต่อพระอุมา เพื่อมาขอกำลังคืนแก่ปรศุรามประมุขแห่งพราหมณ์ที่ถูกพระอุมาสาปให้หมดพละกำลัง 3. ให้นักเรียนเขียนบทร้องเพลงฉุยฉายพราหมณ์ ตอบ เพลงฉุยฉายพราหมณ์ - เพลงรัว - - ร้องฉุยฉาย - ฉุยฉายเอย ช่างงามขำช่างรำโยกย้าย สะเอวแสนอ่อนอรชรช่วงกาย วิจิตรยิ่งลายที่คนประดิษฐ์ สองเนตรคมขำแสนดำมันขลับ ชม้อยเนตรจับช่างสวยสุดพิศ สุดสวยเอย ยิ่งพิศยิ่งเพลินเชิญให้งงงวย งามหัตถ์งามกรช่างฟ้อนระทวย ช่างนาดนวยสวยยั่วนัยนา ทั้งหัตถ์ทั้งกรก็ฟ้อนถูกแบบ ดูยลดูแยบสวยยิ่งเทวา - ร้องแม่ศรี - น่าชมเอย น่าชมเจ้าพราหมณ์ ดูทั่วตัวงาม ไม่ทรามเลยจนนิด ดูผุดดูผ่อง เหมือนทองทาติด ยิ่งเพ่งยิ่งพิศ ยิ่งคิดชมเอย

62ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ น่ารักเอย น่ารักดรุณ เหมือนแรกจะรุ่น จะรู้เดียงสา เจ้ายิ้มเจ้าแย้ม แก้มเหมือนมาลา จ่อจิตติดตา เสียจริงเจ้าเอย - เพลงเร็ว-ลา - 4. ให้นักเรียนอธิบายลักษณะการแต่งกายผู้แสดงในชุดการแสดง ว่ามีลักษณะอย่างไร อธิบายมาอย่างละเอียด ตอบ การแต่งกายของชุดการแสดงฉุยฉายพราหมณ์ผู้แสดงจะแต่งกายแบบยืนเครื่องพระสีขาว ลายอุณา โลม สวมกระบังหน้าเป็นเครื่องประดับศีรษะ องค์ประกอบของเครื่องแต่งกาย ประกอบด้วย กำไล สนับเพลา ผ้านุ่ง หรือพระภูษา ห้อยข้าง หรือเจียระบาด เสื้อหรือฉลองพระองค์ รัดสะเอว ห้อยหน้า สุวรรณกระถอบ เข็มขัด กรองคอ ทับทรวง อินทรธนู พาหุรัด สังวาล ตาบทิศ กระบังหน้า กรรเจียก หรือจอนหู ดอกไม้ทัด อุบะ ธำมรงค์ แหวนรอบ ปะวะหล่ำ และทองกร

63ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน/หลังเรียน แบบทดสอบก่อนเรียน แบบทดสอบหลังเรียน ข้อ ก ข ค ง จ ข้อ ก ข ค ง จ 1 X 1 X 2 X 2 X 3 X 3 X 4 X 4 X 5 X 5 X 6 X 6 X 7 X 7 X 8 X 8 X 9 X 9 X 10 X 10 X

64ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ บรรณานุกรม

65ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ บรรณานุกรม ธีรวัฒน์ ช่างสาน. (2565). ประวัติความเป็นมาและองค์ประกอบของการแสดงรำฉุยฉายพราหมณ์. มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช : นครศรีธรรมราช.

66ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์ ประวัติผู้เขียน ประวัติส่วนตัว ชื่อ-สกุล นายนฤนาท สุวรรณจุณี รหัสนักศึกษา 6311120001 ประวัติการศึกษา ปี2561 สำเร็จการศึกษาระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น จาก โรงเรียนนวมินทราชูทิศ ทักษิณ ปี2563. สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย จาก โรงเรียนนวมินทราชูทิศ ทักษิณ ปัจจุบันกำลังศึกษาระดับชั้นปริญญาตรี ปีที่ ๒ รหัสนักศึกษา ๖๓๑๑๑๒๐๐๐๘ สาขานาฏศิลป์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช

67ร ำเดี่ยว ชุดฉุยแยพรำหมณ์