F2 SPSS: Bab 12

TEMA 4 : Penerokaan Bumi dan Angkasa Lepas

Bidang Pembelajaran Sistem Suria

BAB12 Solar System

Konsep PENTING
IMPORTANT concepts

Jarak planet dari Pertukaran unit astronomi Perbandingan antara planet
Matahari dan tahun cahaya dengan Bumi
Distance of the planets Conversion of astronomical Comparison of planets and the
from the Sun units and light years Earth

Unit astronomi dan Pertukaran unit dalam Contoh: Jarak dan kelajuan
tahun cahaya kilometer putaran
Astronomical units and Convert the unit in Examples: Distance and speed
light years kilometres of rotation

Hubungan antara ciri-ciri Situasi hipotetikal berkaitan Planet paling sesuai
planet dengan sistem suria untuk hidupan
Relationship between the Hypothetical situation The most suitable planet
characteristics of the relating to the solar system for living things
planets
Berkaitan dengan sistem Bumi
Contoh: Suhu planet suria The Earth
dengan jarak planet dari Relate to the solar system
Matahari
Examples: Temperature and
distance of planets from
the Sun

APAKAH SISTEM SURIA?
WHAT IS SOLAR SYSTEM?

Sistem suria terdiri daripada bintang, planet-planet yang mengelilinginya, Bulan, asteroid, komet,
meteoroid dan debu. Tahukah anda terdapat berbilion-bilion sistem suria dalam galaksi Bima Sakti dan
sesetengah sistem suria mempunyai dua atau lebih bintang?
A solar system consists of a star and its orbiting planets, along with Moons, asteroids, comets,
meteoroids and dust. Did you know that there are billions of solar systems in the Milky Way galaxy and
some solar systems have two or more stars?

153

NOTA BESTARI

BAB Sistem Suria Solar System
1. Jarak planet dalam sistem suria dari Matahari diukur 1. The distance of the planets in the solar system from

dengan menggunakan unit astronomi (A.U.) dan the Sun is measured by using astronomical units (A.U.)
tahun cahaya (Iy). and light years (ly).
2. Satu unit astronomi bersamaan dengan 150 juta 2. An astronomical unit is equal to 150 million kilometres,
kilometer, iaitu jarak purata di antara Bumi dengan i.e. the average distance between the Earth and the
Matahari. Sun.
3. Satu tahun cahaya ialah jarak yang dilalui cahaya 3. A light year is the distance travelled by light in a year.
dalam masa satu tahun.
Planets in the Solar System
Planet dalam Sistem Suria 1. The sequence in the position of the planets in the

1. Urutan kedudukan planet-planet dalam sistem suria solar system starting from the one nearest to the Sun
bermula daripada yang paling dekat dengan Matahari is Mercury, Venus, Earth, Mars, Jupiter, Saturn, Uranus
ialah Utarid, Zuhrah, Bumi, Marikh, Musytari, Zuhal, and Neptune.
Uranus dan Neptun. 2. The planets in the solar system have different
characteristics.
2. Setiap planet dalam sistem suria mempunyai ciri-ciri 3. Jupiter is the largest planet.
yang berlainan. 4. Venus has the highest surface temperature.
5. Jupiter has the strongest gravitational pull.
3. Musytari merupakan planet yang paling besar. 6. Jupiter rotates the fastest on its axis.
4. Zuhrah mempunyai suhu permukaan yang paling 7. The further a planet is from the Sun, the lower its
temperature is.
tinggi. 8. The density of a planet does not affect the gravitational
5. Musytari mempunyai tarikan graviti yang paling kuat. pull of the planet.
6. Musytari berputar paling laju pada paksinya. 9. The further a planet is from the Sun, the longer is the
7. Semakin jauh jarak planet dari Matahari, semakin period of revolution and the slower is the speed of
movement of the planet around the Sun.
rendah suhu planet itu. 10. All planets rotate in the anti-clockwise direction from
8. Ketumpatan planet tidak mempengaruhi tarikan west to east except Venus, when viewed from the
North Pole. Uranus rotates 90° away from its orbital
graviti planet itu. motion. 
9. Semakin jauh planet dari Matahari, semakin panjang Hypothetical Situation Related to the Solar Sistem
1. If the rotation of the Earth slows down or stops
tempoh peredaran dan semakin perlahan kelajuan completely,
pergerakan planet mengelilingi Matahari. (a) the length of day and night is different in two
10. Semua planet berputar berlawanan arah jam dari barat
ke timur kecuali Zuhrah, jika dilihat dari Kutub Utara. different parts of the Earth.
Uranus berputar 90° daripada orbit gerakannya. (b) the desert areas increases on the part of the Earth

Situasi Hipotetikal Berkaitan dengan Sistem Suria facing the Sun.
(c) a very cold weather on the part of the Earth that
1. Sekiranya putaran Bumi menjadi perlahan atau
berhenti secara tiba-tiba, is behind the Sun.
(a) panjang waktu siang dan malam adalah berbeza (d) change in high and low tides.
di dua bahagian Bumi yang berlainan. 2. There are planets which have two or more Moons.
(b) kawasan gurun bertambah pada bahagian Bumi Big-sized planets that have strong gravitational
yang menghadap Matahari. pull usually have more than one Moon. The strong
(c) cuaca yang sangat dingin di bahagian Bumi yang gravitational pull can keep celestial bodies such as
membelakangi Matahari. Moons in their close orbit.
(d) perubahan pasang surut air. 3. If you were standing on the Moon, looking up, you
would see the Earth, hanging in the sky. It would go
2. Terdapat planet yang mempunyai dua Bulan atau through phases, like the Moon,
lebih. Lazimnya, planet bersaiz besar dengan tarikan moving from total darkness, through
graviti yang kuat mempunyai lebih daripada satu Bulan. quarter illumination, full Earth, and
Tarikan graviti yang kuat dapat mengekalkan objek back again.
angkasa seperti Bulan pada orbit yang berdekatan
Nota Grafik
12 dengannya.
3. Jika anda berdiri di Bulan, anda akan melihat Bumi di
langit. Bumi akan kelihatan mempunyai fasa, seperti
Bulan, bergerak dari keadaan gelap, suku Bumi
bersinar, Bumi purnama dan berulang lagi.

154

12.1 AKTIVITI Standard Kandungan Tarikh:
12.1 Sistem suria PBD
KBAT PERBINCANGAN
Jarak planet dari Matahari Buku teks m/s 252 – 253

Distance of planets from the Sun

1 Baca petikan di bawah./Read the passage below.

Jarak planet-planet dari Matahari adalah sangat besar. Oleh itu, unit-unit tertentu seperti unit
astronomi dan tahun cahaya digunakan untuk membandingkan jarak planet dalam sistem suria
dari Matahari.
The distance of the planets from the Sun is very large. Therefore, certain units such as Astronomical
unit and light year are used to compare the distance of the planets in the solar system from the Sun.

Padankan unit ukuran di bawah./Match the unit of measurement below. TP1

(a) Unit astronomi (A.U.) • • Jarak yang dilalui oleh cahaya dalam masa satu tahun.
Astronomical unit (A.U.) The distance travelled by light in one year.

(b) Tahun cahaya • • Jarak purata di antara Bumi dengan Matahari.
Light year (ly) The average distance between the Earth and the Sun.

2 Anda diberi maklumat di bawah./You are given the information below. TP3/KBAT

1 unit astronomi/astronomical unit (A.U.) = 150 000 000 km = 1.5 × 108 km

1 tahun cahaya/light year (ly) = 9 500 000 000 000 km = 9.5 × 1012 km

Jarak dalam A.U. = Jarak planet dari Matahari (km)/Distance of planet from the Sun (km)

Distance in A.U. 1.5 × 108 km

Jarak dalam tahun cahaya = Jarak planet dari Matahari (km)/Distance of planet from the Sun (km)

Distance in light year 9.5 × 1012 km

Berdasarkan panduan di atas, tukarkan unit kilometer kepada unit astronomi (A.U.) dan tahun cahaya
bagi Marikh dan Neptun. Jarak planet dari Matahari ditunjukkan di bawah.
Based on the guide above, convert units kilometre to astronomical unit (A.U.) and light year for Mars
and Neptune. The distance of planets from the Sun is shown below.

Marikh/Mars = 2.28 × 108 km Praktis
Neptun/Neptune = 4.5 × 109 km Kendiri

(a) Marikh/Mars (a) Neptun/Neptune
(i) Jarak dalam A.U. (i) Jarak dalam A.U.
Distance in A.U. Distance in A.U.

= 2.28 × 108 km = 4.5 × 109 km
1.5 × 108 km 1.5 × 108 km

= 1.52 A.U. = 30 A.U.

(b) Jarak dalam tahun cahaya (b) Jarak dalam tahun cahaya BAB
Distance in light years Distance in light years
12
= 2.28 × 108 km = 4.5 × 109 km
9.5 × 1012 km 9.5 × 1012 km

= 2.40 × 10–5 ly = 4.74 10–4 ly

155

Tarikh:

12.2 AKTIVITI Planet dan cirinya PBD

PERBINCANGAN Planet and their characteristics

Buku teks m/s 252, 254 – 260

1 Labelkan planet-planet dalam sistem suria./Label the planets in the solar system. TP1

Bumi Zuhal Marikh Zuhrah Neptun Uranus Utarid Musytari
Earth Saturn Mars Venus Neptune Uranus Mercury Jupiter

(c) Bumi (f) Zuhal (h) Neptun Video
Earth Saturn Neptune
Praktis
(a) Utarid (e) Musytari Kendiri
Mercury Jupiter

(b) Zuhrah (d) Marikh (g) Uranus
Venus Mars Uranus

2 Kenal pasti planet berdasarkan pernyataan yang diberi. TP2 Uranus
Identify the planets based on the given statements. Uranus

(a) Planet yang condong pada sisinya. Utarid
The planet which is tilted over on its side. Mercury

(b) Tidak mempunyai atmosfera. Marikh
Does not have atmosphere. Mars

(c) Tempoh putaran lengkap hampir sama dengan Bumi. Zuhrah
The complete rotation period is almost the same as the Earth. Venus

(d) Satu-satunya planet yang berputar mengikut arah jam (dari timur ke Zuhrah
barat). Venus
The only planet which rotates clockwise (from east to west).

(e) Saiz dan jisim paling hampir sama dengan Bumi.
The size and mass almost the same as the Earth.

3 Mengapakah Zuhrah ialah planet yang paling panas?/Why is Venus the hottest planet? TP2

Lapisan atmosfera Zuhrah kebanyakannya terdiri daripada gas karbon dioksida yang menyebabkan

kesan rumah hijau yang memerangkap banyak haba Matahari.

BAB Atmospheric layers of Venus are mostly made up of carbon dioxide gas that causes

greenhouse effect that trap much of the heat of the Sun.

12 4 Mengapakah tarikan graviti Utarid dan Marikh lebih rendah daripada Bumi? TP2

Why is the gravitational pull of Mercury and Mars lower than the Earth?

Jisim planet-planet tersebut lebih rendah berbanding dengan jisim

Bumi.

The mass of the planets are lower than the mass of the Earth.

156

Tarikh:

12.3 PEMBELAJARAN Situasi hipotetikal berkaitan dengan sistem suria PBD
STM
KBAT BERASASKAN MASALAH Hypothetical situation related to the solar system

Buku teks m/s 260 – 261

1 Apakah yang akan berlaku sekiranya Bumi tiba-tiba berhenti berputar tetapi masih beredar
mengelilingi Matahari?
What would happen if the Earth suddenly stopped rotating but it is still revolving around the Sun?

Jika Bumi berhenti berputar tetapi masih Dingin Panjang Pasang surut air Gurun
beredar mengelilingi Matahari, apa yang
akan terjadi? Cold Length Tides Desert
If the Earth stopped rotating but still
revolved around the Sun, what will happen? (a) Panjang waktu siang dan malam adalah
berbeza di dua bahagian Bumi yang berlainan.
Satu hari akan menjadi satu tahun. The length of day and night is different in
A day would be a year long. two different parts of the Earth.

(b) Kawasan gurun bertambah pada bahagian

Bumi yang menghadap Matahari.

The desert areas increases on the part of

the Earth facing the Sun.

(c) Cuaca yang sangat dingin di bahagian

Bumi yang membelakangi Matahari.

A very cold weather on the part of the

Earth that is behind the Sun.

(d) Perubahan waktu pasang surut air .

Change in time of high and low tides .

2

Bumi
Earth

Bulan Praktis
Moon Kendiri

Fasa-fasa bulan/Moon's phases

Bagaimanakah keadaan Bumi jika dipandang dari Bulan? TP2

How is the Earth’s condition viewed from the Moon?

Bumi kelihatan mempunyai fasa-fasa seperti Bulan yang dipandang dari Bumi .

The Earth appears to have phases like the Moon viewed from the Earth .

3 Mengapakah Bumi dikatakan merupakan satu-satunya planet yang
mempunyai hidupan? Tandakan ( ✓ ) ciri-ciri Bumi tersebut. TP2
Why is it said that Earth is the only planet which has living things? Tick
( ✓ ) the characteristics of the Earth.

✓ Mempunyai suhu yang sesuai
Has suitable temperature
BAB
✓ Mempunyai karbon dioksida untuk fotosintesis
Has carbon dioxide for photosynthesis

Mempunyai gunung-ganang 12

Has mountains

✓ Mempunyai air
Has water

✓ Mempunyai oksigen yang mencukupi
Has sufficient oxygen

157

12PT3 PRAKTIS PENGUKUHAN KOMPONEN
PP

Arahan: Jawab semua soalan. 2 Mengapakah setiap planet 3 Apakah yang menyebabkan
Instructions: Answer all questions. suhu yang tinggi di Utarid?
mempunyai bilangan satelit What causes the high temperature
Bahagian A/Section A in Mercury?
yang berbeza? I Utarid terdiri daripada
1 Mengapakah tarikan graviti batuan
Zuhrah adalah hampir sama Why each planet has different Mercury consists of rocks
dengan Bumi? II Paling hampir dengan
Why is the gravitational pull number of satellites? Matahari
of Venus almost equal to Earth? Closest to the Sun
A Kedua-duanya mempunyai A Mempunyai ketumpatan III Tidak terdapat atmosfera di
satu Bulan Utarid
Both have a Moon yang berbeza There is no atmosphere in
B Jisim kedua-duanya hampir Mercury.
sama Have different density IV Mempunyai ketumpatan
Both have almost the same yang tinggi
mass B Berputar pada kelajuan Mercury has a high density
C Jarak kedua-duanya dari A I dan II/I and II
Matahari adalah sama yang berlainan B III dan IV/III and IV
Both distance from the Sun C II dan III/II and III
are the same Rotate at different speeds D I dan IV/I and IV
D Suhu permukaan kedua-
duanya adalah sama C Mempunyai kekuatan
Both surface temperature are
the same tarikan graviti yang

berlainan

Have different strengths of

gravitational pull

D Planet yang kecil

mempunyai bilangan satelit

yang banyak

The small planet has a large

number of satellites

Bahagian B/Section B

1 (a) Kelaskan planet-planet kepada yang bergelang dan yang tidak bergelang dalam peta dakap.
Classify planets to those who have rings and those who have no rings in the brace map.

Zuhal Musytari Marikh Uranus
Saturn Jupiter Mars Uranus

Bergelang (i) Zuhal/Saturn
Have rings (ii) Uranus/Uranus

Planet
Planets

Tidak bergelang (iii) Musytari/Jupiter
Have no rings (iv) Marikh/Mars

BAB [2 markah/2 marks]

12 (b) Bulatkan planet-planet yang tidak mempunyai Bulan (satelit semula jadi).
Circle the planets that do not have Moon (natural satellite).

Utarid Zuhrah Marikh Uranus
Mercury Venus Mars Uranus

[2 markah/2 marks]

158

Bahagian C/Section C BAB
2 (a) Planet T ialah planet yang paling besar dalam sistem suria. Wajarkan tarikan graviti planet ini berbanding
planet-planet lain dalam sistem suria. TP4/Menganalisis
Planet T is the biggest planet in the solar system. Justify the gravitational pull of this planet compared to the
other planets in the solar system.
Planet T mempunyai tarikan graviti yang paling kuat kerana mempunyai jisim yang paling besar.
Planet T has the strongest gravitational pull because it has the biggest mass.
[2 markah/2 marks]
(b) Mengapakah planet-planet seperti Musytari, Zuhal, Uranus dan Neptun mempunyai suhu permukaan
yang sangat rendah?
Why do planets like Jupiter, Saturn, Uranus and Neptune have very low surface temperatures?
Planet-planet tersebut terletak jauh dari Matahari dan menerima sedikit sinaran Matahari.
The planets are located far away from the Sun and receive some sunshine.
[2 markah/2 marks]
(c) Rajah 2 menunjukkan keadaan Bumi jika dipandang dari Bulan.
Diagram 2 shows the Earth’s condition viewed from the Moon.

Bumi
Earth

Bulan
Moon

Rajah 2/Diagram 2

Bagaimanakah keadaan Bumi jika dipandang dari Bulan? TP2
How is the Earth’s condition viewed from the Moon?
Bumi kelihatan mempunyai fasa-fasa seperti Bulan yang dipandang dari Bumi.
The Earth appears to have phases like the Moon viewed from Earth.

[2 markah/2 marks]
(d) Wajarkan Bumi merupakan satu-satunya planet yang mempunyai hidupan.

Justify the Earth which is the only planet which has living things.
Bumi mempunyai suhu yang sesuai, karbon dioksida untuk fotosintesis, air dan oksigen yang
mencukupi untuk respirasi.
The Earth has suitable temperature, carbon dioxide for photosynthesis, water and sufficient oxygen for
respiration.

[4 markah/4 marks]

12

Praktis
Formatif

159