การรำคู่ ศุภลักษณ์อุ้มสม

ขอ้ เน้อื เพลง รปู ภาพท่ารำ คำอธิบายทา่ รำ
๒ ท่าชกั แปง้ ผัดหนา้
พระและนางหันทิศหน้า (พระอยู่ทางขวา
(หมายเลข ๑) ของนาง) ซอยเท้าอยู่กับที่ ใช้มือในแตะ
หลังซึ่งกันและกัน ปฏิบัตสิ ่วนท่ีต่างกนั ดังน้ี
(หมายเลข ๒) พระอณุ รุท
๓ ท่าร่าย ๑. ใช้มือนอก (ขวา) หยิบจีบขึ้นตั้งระดับแง่
ศีรษะ งอแขนเล็กน้อย เอียงศีรษะและกด
ไหลด่ า้ นขวา (ดงั ภาพหมายเลข ๑)
๒. มือขวาค่อย ๆ ลดมือจีบลงด้านหน้า
พร้อมกับปล่อยจีบเป็นคลายจีบหงาย แล้ว
ม้วนมือขึ้นวงตั้งด้านหน้าระดับปาก เอียง
ศีรษะและกดไหล่ด้านซ้าย (ดังภาพ
หมายเลข ๒)
นางศภุ ลกั ษณ์
๑. มือซ้ายค่อย ๆ ลดมือจีบลงด้านหน้า
พร้อมกับปล่อยจีบเป็นคลายจีบหงาย แล้ว
ม้วนมือขึ้นวงตั้งด้านหน้าระดับปาก เอียง
ศีรษะและกดไหล่ด้านขวา (ดังภาพ
หมายเลข ๑)
๒. ใช้มือนอก (ซ้าย) หยิบจีบขึ้นตั้งระดับแง่
ศีรษะ งอแขนเล็กน้อย เอียงศีรษะและกด
ไหล่ด้านซา้ ย (ดงั ภาพหมายเลข ๒)

พระและนางใช้มือในแตะด้านหลังซึ่งกัน
และกัน หันทิศหน้า เท้าทั้งสองยืนผสมเท้า
เหล่อื มเทา้ ขวา เอยี งศรี ษะและกดไหลข่ วา
พระอุณรุท มือนอก (ขวา) ตั้งวงในระดับ
วงบน แต่ให้ค่อนมาด้านหน้าพองาม (ดัง
ภาพ)
นางศุภลักษณ์ มือนอก (ซ้าย) ตั้งวง
ด้านหน้า ใหป้ ลายมืออยูใ่ นระดบั ปาก

- ๔๘ -

ข้อ เนือ้ เพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธิบายทา่ รำ

พระและนางใช้มือในแตะหลังกันและกันหัน
หน้า ยกเท้าขวา ข้างเท้าซ้ายด้วยส้นเท้า
เอียงศีรษะและกดไหล่ทิศซ้าย
พระอุณรุท มือขวาวาดลงมาระดับอก
พร้อมกับกดปลายมือลง แล้วกรีดจีบตั้งวง
บนในระดับศรี ษะ (ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ มือซ้ายจีบส่งหลังแขนตึง
ระดับไหล่

๔ ท่าสอดสร้อย พระและนางหันทิศซ้ายคงเดิม ถอยเท้า

ซ้าย ก้าวข้างด้วยเท้าขวา เอียงศีรษะและ

กดไหลด่ า้ นซา้ ย แลว้ ปฏบิ ัตติ า่ งกนั ดังนี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ซ้าย) สอดจีบ

หงายในระดบั เขม็ ขัด (ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใชม้ อื นอก (ขวา) ต้ังวงบน

หมายเหตุ พระและนางหมุนตัวมาทาง

ด้านขวา ย่อเขา่ ลงเลก็ น้อย

๕ ท่าป้องหน้า พระและนางหันทิศขวาคงเดิม ก้าวเท้าขวา

เล็กน้อยและกระดกเท้าซ้าย ตีไหล่ขวา

แล้วกลับมาเอียงศีรษะและกดไหล่ด้านซ้าย

แล้วปฏิบัตติ า่ งกนั ดงั นี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงกลาง

แทงมือตั้งวงหงายมือด้านข้าง งอแขน

ระดบั เอว (ดังภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) ค่อย

เลื่อนมือขึ้นมาตั้งวงบน อยู่ในลักษณะป้อง

หน้า กดฝ่ามือลง

หมายเหตุ พระและนางห่มเข่าถี่ ๆ ตาม

จังหวะฉิ่ง พร้อมกับตีไหล่ไปทางซ้าย ขวา

สลับกัน ปฏิบัติเช่นนี้จนหมดจังหวะยืดยุบ

เอียงศีรษะและกดไหล่ด้านซ้าย

- ๔๙ -

ข้อ เนือ้ เพลง รปู ภาพท่ารำ คำอธิบายท่ารำ

๖ แทงมอื พระและนางก้าวหน้าด้วยเท้าซ้าย เอียง

ศีรษะและกดไหล่ด้านขวา นำเท้าขวามา

จรดเท้าซ้าย เอียงศีรษะและกดไหล่

ด้านซ้าย แลว้ ปฏบิ ตั ิตา่ งกนั ดงั นี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) แทงมือตั้งวง

หงาย แขนตึงระดบั ไหล่ (ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) แทงมือ

ขน้ึ ต้ังวงบน

หมายเหตุ พระและนางแตะเท้าขวาอีกครั้ง

แล้วซอยเท้าทั้งสองหมุนตัวลงมาด้านหลัง

เพอ่ื หนั ด้านทิศซ้าย

๗ ท่าจีบยาว ๑ พระและนางเปลี่ยนเป็นทิศซ้าย ตัวพระอยู่

หลังตัวนาง ใช้มือขวาเป็นมือในแตะหลัง

นาง นางอยู่หน้าตัวพระ นำมือซ้ายมาแตะ

หลังตัวพระ ก้าวเท้าขวา เอียงศีรษะและ

กดไหลด่ ้านซ้าย แล้วปฏิบตั ิต่างกนั ดงั น้ี

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ซ้าย) แทงมือตั้งวง

หงายข้างตัว ค่อย ๆ เลื่อนมือขึ้นตั้งวงบน

ศรี ษะเอียงซา้ ย แล้วกลบั มาเอยี งขวา

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ขวา) หยิบจีบ

หงายมือ แขนตึงระดับไหล่ ศีรษะเอียงซ้าย

แล้วกลบั มาเอยี งขวา

๘ ท่าจีบยาว ๒ พระและนางหันซ้ายคงเดิม ก้าวหน้าด้วย

เท้าขวา เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา

พระอุณรุท และนางศุภลักษณ์ อยู่ใน

ลกั ษณะเดิม

หมายเหตุ พระและนางขยน่ั เท้า แล้ว

- ตไี หล่ไปทางขวาพร้อมกบั มอื ซา้ ย (พระ)

หยิบจีบคว่ำมือขวา (นาง) คลายจีบออก

เอียงศีรษะและกดไหล่ขวาคงเดิม

- ๕๐ -

ข้อ เน้ือเพลง รูปภาพทา่ รำ คำอธบิ ายท่ารำ

- ตีไหล่ไปทางซ้ายพร้อมเคลื่อนมือซ้าย
(พระ) เป็นจีบคว่ำด้านข้าง งอแขนระดับ
ศีรษะ มือขวา (นาง) เคลื่อนมือขึ้นตั้งระดับ
วงกลาง
- ปฏิบัติสลับกับท่าจีบยาวรวม ๕ ครั้ง
แล้วหมดจังหวะด้วยท่าจีบยาว ก้าวหน้า
ด้วยเท้าขวา วางหลังด้วยเท้าซ้าย เอียง
ศรี ษะและกดไหลข่ วา

๙ ท่าสอด ๑ พระและนางหันทิศซ้ายคงเดิม ถอนเท้า

ซ้าย ยกเท้าขวา เอียงศีรษะและกดไหล่

ดา้ นซ้าย แล้วปฏบิ ัติต่างกัน ดงั น้ี

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ซ้าย) ม้วนจีบออก

ตั้งวงหงายด้านข้าง งอแขนระดับวงล่าง

(ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ขวา) ปล่อยจีบ

ออกต้งั วงกลาง แขนตึงระดับไหล่

๑๐ ท่าสอด ๒ พระและนางเปลี่ยนทิศเป็นหันหน้า ตัวพระ

ซอยเท้าไปอยู่ด้านขวา ถอนเท้าขวา แตะ

ด้วยเท้าซ้าย ตัวพระใช้มือซ้ายแตะหลังนาง

นางอยู่ด้านซ้ายของตัวพระ ใช้มือขวาแตะ

หลังตัวพระ ก้าวหน้าด้วยเท้าขวา จรดเท้า

ซ้าย เอียงศีรษะและกดไหล่ด้านขวา แล้ว

ปฏบิ ัติต่างกัน ดังนี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ม้วนจีบออก

ตั้งวงหงายด้านข้าง งอแขนระดับวงกลาง

(ดังภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) ปล่อยจีบ

ออกต้ังวงกลาง แขนตึงระดบั ไหล่

- ๕๑ -

ข้อ เน้ือเพลง รูปภาพทา่ รำ คำอธบิ ายท่ารำ

หมายเหตุ ถอนเทา้ ขวา แตะดว้ ยเทา้ ซา้ ย
- ซอยเทา้ เคล่อื นทีข่ ้ึน มอื และศีรษะคงเดมิ
- ซอยเท้าเคลื่อนที่ลง โดยก้าวเท้าซ้าย
แตะด้วยเท้าขวา ม้วนมือขวา (พระ) ขึ้นตั้ง
วง ตึงแขนระดับไหล่ มือซ้าย (นาง) ปล่อย
จีบออกตั้งวงกลาง แขนตึงระดับไหล่ กด
ไหลซ่ า้ ย
- ปฏิบัติการซอยเท้าเคลื่อนที่ขึ้นและลง
สลับกัน ๔ ครั้ง จากนั้นซอยเท้าอยู่กับท่ี
อย่างต่อเนือ่ ง

๑๑ นา้ วจบี ซา้ ย ๑ พระและนางหันหน้าคงเดิม ถอนเท้าขวา

เท้าซ้ายก้าวข้าง เอียงศีรษะและกดไหล่

ด้านขวา แลว้ ปฏบิ ตั ติ ่างกนั ดงั นี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ค่อย ๆ ปาด

มือ และเคลอื่ นมอื อย่ใู นตั้งวงล่าง(ดงั ภาพ)

นางศภุ ลกั ษณ์ ใช้มือนอก (ซา้ ย) ต้งั วงล่าง

หมายเหตุ พระและนางก้าวข้างด้วยเท้า

ซ้าย และถ่ายน้ำหนักไปที่เท้าซ้ายที่ก้าวให้

มากกวา่ ปกติ

๑๒ นา้ วจบี ซา้ ย ๒ พระและนางหันหน้าคงเดิม แล้วถ่าย

น้ำหนักกลับมาที่เท้าหลังเล็กน้อย เอียง

ศีรษะซ้าย แล้วถ่ายน้ำหนักกลับไปที่เท้า

ซ้ายดังเดิม เท้าขวากระดกเสี้ยว เอียง

ศีรษะและกดไหล่ด้านขวา และปฏิบัติ

ตา่ งกนั ดังน้ี

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) วาดมือตั้งวง

ลา่ ง (ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) วาดมือ

ออกจบี คว่ำแขนตงึ ระดับไหล่

- ๕๒ -

ขอ้ เน้ือเพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธบิ ายทา่ รำ

หมายเหตุ พระและนางห่มเข่าถี่ ๆ พร้อม
กับเยื้องตัวกล่อมไหล่ไปทางซ้าย ขวา
สลับกัน หมดจังหวะด้วยการยืดยุบ เอียง
ศรี ษะและกดไหลข่ วา

๑๓ นา้ วจบี ขวา ๑ พระและนางหันทิศหน้าคงเดิม ยกเท้าขวา

เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย แล้วปฏิบัติ

ต่างกัน ดงั นี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงล่างคง

เดิม (ดังภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) ค่อย ๆ

ปาดมือ และเคลอ่ื นมอื อยู่ในต้ังวงลา่ ง

หมายเหตุ พระและนางก้าวข้างด้วยเท้า

ขวา และถ่ายน้ำหนักไปที่เท้าขวาที่ก้าวให้

มากกวา่ ปกติ

๑๔ นา้ วจบี ขวา ๒ พระและนางหันทิศหน้าคงเดิม แล้วถ่าย

น้ำหนักกลับมาที่เท้าซ้าย เปลี่ยนเป็นเอียง

ศีรษะขวา แล้วถ่ายน้ำหนักกลับไปที่เท้า

ขวาดังเดิม เท้าซ้ายกระดกเสี้ยว เอียง

ศีรษะและกดไหล่ด้านซ้าย และปฏิบัติ

ต่างกนั ดังนี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) วาดมือออก

จบี คว่ำ แขนตึงระดบั ไหล่ (ดังภาพ)

นางศุภลกั ษณ์ ใช้มือนอก (ซา้ ย) ตั้งวงลา่ ง

หมายเหตุ พระและนางห่มเข่าถี่ ๆ พร้อม

กับเยื้องตัวกล่อมไหล่ไปทางซ้าย ขวา

สลับกัน หมดจังหวะด้วยการยืดยุบ เอียง

ศรี ษะและกดไหลซ่ า้ ย

- ๕๓ -

ขอ้ เน้ือเพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธิบายทา่ รำ

๑๕ กงั หนั รอ่ น ๑ พระและนางหันทิศหน้าคงเดิม เปลี่ยนเป็น

ยกเทา้ ซา้ ย เอยี งศรี ษะและกดไหลข่ วา แลว้

ปฏิบัตติ า่ งกนั ดงั นี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงกลาง

งอแขนระดบั ไหล่ (ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) ม้วนจีบ

หงาย แขนตงึ ระดับไหล่

๑๖ กังหนั รอ่ น ๒ พระและนางหนั ทิศหน้าคงเดิม กา้ วเทา้ ซา้ ย

แตะเท้าขวา เอียงศีรษะและกดไหล่

ด้านซ้าย แลว้ ปฏิบัติตา่ งกัน ดังน้ี

พระอุณรทุ ใชม้ ือนอก (ขวา) ม้วนจบี หงาย

แขนตงึ ระดบั ไหล่ (ดังภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) ปล่อยจีบ

ออกปล่อยเป็นตั้งวงกลาง แขนตึงระดับ

ไหล่

หมายเหตุ พระและนางแตะเท้าขวาซ้ำอีก

ครัง้ หน่งึ

- ซอยเทา้ เคลื่อนทีข่ นึ้ มอื และศีรษะคงเดมิ

- ซอยเท้าเคลื่อนที่ลง โดยก้าวเท้าขวา

แตะเท้าซ้าย ม้วนมือขวา (พระ) ขึ้นตั้งมือ

ตึงแขนระดับไหล่ มือซ้าย (นาง) จีบหงาย

แขนตึงระดับไหล่ เอียงศีรษะและกดไหล่

ดา้ นขวา และคอ่ ยซอยเทา้ ลงสลับกนั

- ปฏิบัติการซอยเท้าเคลื่อนที่ขึ้นและลง

สลับกัน ๔ ครั้ง จากนั้นซอยเท้าอยู่กับท่ี

อย่างต่อเนอื่ ง

- ๕๔ -

ข้อ เนอื้ เพลง รูปภาพทา่ รำ คำอธบิ ายท่ารำ
๑๗ ท่าสอดสร้อย
พระและนางหันทิศซ้ายคงเดิม ถอนเท้า
๑๘ ท่ากลางอมั พร ๑ ซ้าย ก้าวข้างด้วยเท้าขวา เอียงศีรษะและ
กดไหล่ด้านซา้ ย แลว้ ปฏิบตั ิตา่ งกนั ดงั นี้
๑๙ ทา่ กลางอมั พร ๒ พระอุณรุท ใช้มือนอก (ซ้าย) สอดจีบ
(หมายเลข ๑) หงายในระดบั เข็มขดั (ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มอื นอก (ขวา) ตงั้ วงบน
หมายเหตุ พระและนางหมุนตัวมาทาง
ดา้ นขวา ยอ่ เข่าลงเลก็ น้อย

พระและนางหันทิศขวา ตัวพระอยู่หลังตัว
นาง ใช้มือซ้ายเป็นมือในแตะหลังนาง นาง
อยู่หน้าตัวพระ ใช้มือขวาเป็นมือในแตะ
หลังตัวพระ ประเท้าซ้ายยกขึ้น เอียงศีรษะ
และกดไหลซ่ ้าย แล้วปฏบิ ตั ิต่างกัน ดงั นี้
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) จีบคว่ำ
ด้านขา้ ง งอแขนระดับไหล่
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) ตั้งวง
หงาย งอแขนระดับไหล่

พระและนางหันขวาคงเดิม ก้าวข้างด้วย
เท้าซ้าย เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา แล้ว
ปฏิบตั ิตา่ งกนั ดงั นี้
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) สอดจีบขึ้น
ปล่อยเป็นมือสอดสูง (ดงั ภาพหมายเลข ๑)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) พลิกมือ
ข้นึ มาต้ังวง แขนตึงระดับไหล่
หมายเหตุ พระและนางยักตัวพร้อมกัน ๖
คร้ัง แล้วปฏิบัติ ดงั น้ี

- ๕๕ -

ขอ้ เนือ้ เพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธบิ ายทา่ รำ

(หมายเลข ๒) - ถอนเท้าขวาวางด้านหลัง ยกเท้าซ้ายขึ้น
๒๐ ท่าเหาะ เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย มือคงเดิม แต่
ให้กดแขนซ้าย (นาง) ลงเล็กน้อย แล้ว
เลอ่ื นเท้าขวาทยี่ ืนไปขา้ งหน้าพร้อมกัน
(ดงั ภาพหมายเลข ๒)
- ก้าวข้างด้วยเท้าซ้าย มือคงเดิม แต่ลด
แขนขวาลงเล็กน้อย (พระ) มือซ้ายคงเดิม
(นาง)

พระและนางใช้มือในแตะเอวด้านหลังซึ่งกัน
และกัน ยืดยุบซอยเท้าเคลื่อนที่เป็นวงกลม
๑ รอบ โดยปฏิบัติท่ามือเช่นเดียวกับท่าท่ี
๑ จนกลับมาหันหนา้
พระอุณรุท หันหน้า ปฏิบัติต่อเนื่องกัน
ดงั นี้
๑. เท้าทั้งสองซอยเท้า ใช้มือนอก (ขวา)
จีบคว่ำ แขนตึงระดับไหล่ เอียงศีรษะและ
กดไหลซ่ า้ ย
๒. ม้วนจีบขวาออกเป็นตั้งวงหงาย งอศอก
เล็กน้อย ระดับวงกลาง เอียงศีรษะและกด
ไหล่ขวา (ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ หันหน้า ปฏิบัติต่อเนื่องกัน
ดงั นี้
๑. เท้าทั้งสองซอยเท้า ใช้มือนอก (ซ้าย)
ปล่อยจีบหงายด้านข้าง งอแขนระดับไหล่
เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย
๒. ม้วนมือซ้ายออกเป็นตั้งวงหงาย งอศอก
เล็กน้อย ระดับวงกลาง เอียงศีรษะและกด
ไหลข่ วา (ดงั ภาพ)

- ๕๖ -

ข้อ เนอื้ เพลง รูปภาพทา่ รำ คำอธิบายทา่ รำ
๒๑ ทา่ ชักแป้ง
พระและนางหันทิศหน้า (พระอยู่ทางขวา
(หมายเลข ๑) ของนาง) ซอยเท้าอยู่กับที่ ใช้มือในแตะ
หลังซึ่งกันและกัน ปฏิบัติส่วนที่ต่างกัน
(หมายเลข ๒) ดงั น้ี
๒๒ ท่าร่าย พระอณุ รุท
๑. ใช้มือนอก (ขวา) หยิบจีบขึ้น ระดับวง
บน เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา (ดังภาพ
หมายเลข ๑)
๒. ลดมือลงขวา พร้อมกับปล่อยจีบเป็นตั้ง
วงหงาย แล้วเลื่อนมือขึ้นตั้งด้านหน้าระดับ
ปาก เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย (ดังภาพ
หมายเลข ๒)
นางศุภลกั ษณ์
๑. ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบหงายด้านหน้า
แล้วพลิกมือขึ้นตั้งวงระดับปาก เอียงศีรษะ
และกดไหลข่ วา (ดังภาพหมายเลข ๑)
๒. เดินมือไปด้านข้าง แล้วหยิบจีบขึ้นตั้ง
ด้านข้าง งอแขนระดับศีรษะ เอียงศีรษะ
และกดไหล่ซ้าย (ดงั ภาพหมายเลข ๒)

พระและนางใช้มือในแตะหลังซึ่งกันและกัน
หันทิศหน้า เท้าทั้งสองยืนเหลื่อมเท้าขวา
เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา
พระอุณรุท มือนอก (ขวา) ตั้งวงในระดับ
วงบน แต่ให้ค่อนมาด้านหน้าพองาม
(ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ มือนอก (ซ้าย) ตั้งวง
ดา้ นหน้า ใหป้ ลายมอื อยู่ในระดบั ปาก

- ๕๗ -

ข้อ เนอื้ เพลง รปู ภาพท่ารำ คำอธบิ ายทา่ รำ

๒๓ ท่าสอดสร้อย พระและนางหันทิศซ้าย ถอยเท้าซ้าย ก้าว

ข้างด้วยเท้าขวา เอียงศีรษะและกดไหล่

ด้านซ้าย แลว้ ปฏบิ ัติตา่ งกนั ดังนี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ซ้าย) สอดจีบ

หงายในระดับเขม็ ขัด (ดงั ภาพ)

นางศภุ ลักษณ์ ใช้มอื นอก (ขวา) ตัง้ วงบน

หมายเหตุ พระและนางหมุนตัวมาทาง

ดา้ นขวา ย่อเข่าลงเล็กนอ้ ย

๒๔ พระและนางหันทิศขวา ก้าวเท้าขวา
เล็กน้อยและยกเท้าซ้าย ตีไหล่ขวา แล้ว
กลับมาเอียงศีรษะและกดไหล่ด้านซ้าย
แลว้ ปฏิบัตติ ่างกัน ดังน้ี
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงกลาง
แทงมอื ตั้งวงหงาย งอแขนระดบั ไหล่
(ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) เลื่อนมือ
ขึ้นมาตั้งวงบน อยู่ในลักษณะป้องหน้า กด
ฝา่ มอื ลง

ท่ารำในเพลงเชิดฉิ่ง ท่ารำในเพลงเชิดฉิ่งในช่วงแรก ซึ่งแสดงถึงการเดินทางมาทางอากาศ
โดยมีนางศุภลกั ษณ์อมุ้ พระอุณรทุ มากรุงรัตนาอย่างเรง่ รีบ ในชว่ งนี้ใชท้ า่ รำรวม ๒๔ ท่ารำ

- ๕๘ -

ทา่ รำในเพลงบลิ่ม คำอธบิ ายทา่ รำ

ข้อ เนอื้ เพลง รปู ภาพทา่ รำ พระและนางหันขวาใช้มือในแตะด้านหลัง
๑ เล่อื นลอยมากลาง ซ่งึ กนั และกนั
พระอุณรทุ ปฏบิ ตั ติ อ่ เนอ่ื งกนั ดังน้ี
(หมายเลข ๑) ๑. ก้าวเท้าซ้ายไปด้านข้าง ใช้มือนอก
(ขวา) จีบคว่ำ งอแขนออกระดับวงกลาง
(หมายเลข ๒) เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้ายในคำว่า “เลื่อน
ลอย” (ดงั ภาพหมายเลข ๑)
๒. ยกเท้าขวา สอดจีบขวาขึ้นมาปล่อยเป็น
ตั้งวงหงายระดับศีรษะ เอียงศีรษะและกด
ไหล่ขวาในคำว่า “มากลาง” (ดังภาพ
หมายเลข ๒)
นางศุภลกั ษณ์ ปฏบิ ตั ติ ่อเนอ่ื งกัน ดงั น้ี
๑. ก้าวเท้าซ้ายไปด้านข้าง ใช้มือนอก
(ซ้าย) ตั้งวงหงาย งอแขนระดับวงกลาง
เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้ายในคำว่า “เลื่อน
ลอย” (ดังภาพหมายเลข ๑)
๒. กระดกเท้าขวา พลิกมือซ้ายขึ้นมาตั้งวง
กลาง แขนตึงระดับไหล่ เอียงศีรษะและกด
ไหล่ขวาในคำว่า “มากลาง” (ดังภาพ
หมายเลข ๒)
หมายเหตุ ในทำนองเอื้อน มืออยู่ใน
ลักษณะเดิม พระและนางเลื่อนเท้าซ้ายมา
ด้านหน้า กดไหล่ซ้ายเล็กน้อย แล้วกลับมา
เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา ก้าวหน้าด้วย
เท้าขวา มือและศีรษะคงเดิม ถอยเท้าซ้าย
เท้าขวาก้าวข้าง

- ๕๙ -

ขอ้ เนอื้ เพลง รปู ภาพท่ารำ คำอธบิ ายทา่ รำ

๒ นภากาศ คำวา่ “นภา” พระและนางหันทิศขวา เท้า

และมืออยู่ในลักษณะเดิม เอียงศีรษะและ

กดไหล่ซ้าย มือคงเดิม แล้วหมุนตัวไปทาง

ด้านหลังเพื่อหันซ้าย คำว่า “กาศ” พระ

และนางหันซ้ายคงเดิม เปลี่ยนมือในที่แตะ

หลัง เป็นพระใช้มือขวา นางใช้มือซ้าย แล้ว

ปฏิบัติตา่ งกัน ดังน้ี

พระอุณรุท ก้าวข้างด้วยเท้าขวา ยกเท้า

ซ้าย มือนอก (ซ้าย) ตั้งวงหงายข้างตัว งอ

แขนระดับวงกลาง เอียงศีรษะและกดไหล่

ซา้ ย (ดังภาพ)

นางศุภลักษณ์ ก้าวข้างด้วยเท้าขวา

กระดกเท้าซ้าย จีบหงาย งอแขนระดับไหล่

พลิกมือตั้งวงกลาง เอียงศีรษะและกดไหล่

ซา้ ย

๓ โอภาส พระและนางหันซ้าย ใช้มือในแตะด้านหลัง
คงเดิม ถอนเท้าซ้ายตรงคำว่า “โอภาส”
เอียงศีรษะขวา ก้าวข้างด้วยเท้าขวา
กลับมาเอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย ตรงคำ
ว่า “เอย” ในทำนองเอื้อน ปฏิบัติท่าต่างกัน
ดงั น้ี
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบส่งหลัง
แขนตงึ (ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ขวา) จีบคว่ำ
ดา้ นหน้าระดับสายตา
หมายเหตุ ในทำนองเอื้อน พระและนาง
สะด้งุ ตวั ขึน้ ตามจังหวะ ๓ คร้งั แล้วหมุนมา
ทางทิศขวา ปฏิบัติท่าคงเดิม แต่ตัวนาง
ตอ้ งคลายจีบออกในขณะท่ีหมนุ ตวั

- ๖๐ -

ขอ้ เนอื้ เพลง รูปภาพท่ารำ คำอธบิ ายท่ารำ

๔ งามแขง่ พระและนางหันทิศขวา เปลี่ยนมือในแตะ

หลัง (พระใช้มือซ้าย นางใช้มือขวา) แล้ว

ปฏิบัตทิ า่ ต่างกนั ดงั น้ี

พระอุณรุท ก้าวซ้ายไปด้านข้าง ยกเท้า

ขวา ใช้มือนอก (ขวา) จีบคว่ำ งอแขนระดับ

ไหล่ เอียงศีรษะซ้าย แล้วสอดจีบขึ้นตั้งวง

หงายด้านข้าง งอแขนระดับวงบน เอียง

ศีรษะและกดไหลข่ วา (ดังภาพ)

นางศุภลักษณ์ ก้าวข้างด้วยเท้าซ้าย

กระดกขวา ใช้มือนอก (ซ้าย) ตั้งวงหงาย

ระดับวงล่าง เอียงศีรษะซ้าย แล้วพลิกมือ

ขึน้ ต้งั วงล่าง เอยี งศรี ษะและกดไหลข่ วา

หมายเหตุ พระและนางสะดุ้งตัวตาม

จังหวะ

๕ แขไข พระและนางหันทิศขวาดังเดิม เท้าขวา
ก้าวหน้า เอียงศีรษะขวาคงเดิม แล้วก้าว
ด้วยเท้าซ้าย เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย
ปฏบิ ตั ิทา่ มือตา่ งกนั ดังน้ี
พระอุณรุท เดินมือนอก (ขวา) จีบส่งหลัง
แขนตึง (ดงั ภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) ชี้มือคว่ำ
ด้านหน้า เฉียงออกไปทางซ้ายเล็กน้อย งอ
แขนระดับสายตา

- ๖๑ -

ขอ้ เนอ้ื เพลง รปู ภาพท่ารำ คำอธบิ ายท่ารำ
๖ ท่าโบก
พระและนางเปลี่ยนมาหันขวา ใช้มือในแตะ
(หมายเลข ๑) หลังซึ่งกันและกัน (พระใช้มือซ้าย นางใน
มอื ขวา)แล้วปฏบิ ตั ิท่ารำ ดังน้ี
๑. พระและนางก้าวหน้าด้วยเท้าขวา
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงล่าง
(ดงั ภาพหมายเลข ๑)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบหงาย
ระดับวงล่างเอียงศรี ษะและกดไหล่ซ้าย
๒. พระและนางวางส้นเท้าซ้าย ใกล้กับเท้า
ขวาทีย่ นื
พระอณุ รทุ เดนิ มอื ขวาไปจบี ส่งหลัง
(ดังภาพหมายเลข ๒)
นางศุภลักษณ์ เดินมือซ้าย ตั้งวงบน เอียง
ศรี ษะและกดไหลข่ วา

(หมายเลข ๒) พระและนางหันขวา และใช้มือในแตะ
๗ แสงจนั ทร์ ด้านหลังคงเดิม ถอนเท้าขวาตรงคำว่า
“แสง” เอียงศีรษะซ้าย ก้าวเท้าซ้ายตรงคำ
ว่า “จันทร”์ ปฏบิ ตั ิท่าตา่ งกัน ดงั น้ี
พระอุณรุท มือนอก (ขวา) จีบส่งหลังแขน
ตึง (ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบคว่ำ
ดา้ นหน้าระดับสายตา
หมายเหตุ ในทำนองเอื้อน พระและนาง
หมุนมาด้านหน้า ปฏิบัติท่าคงเดิม แต่ตัว
นางตอ้ งคลายจบี ออกในขณะท่ีหมนุ ตัว

- ๖๒ -

ขอ้ เนอื้ เพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธบิ ายทา่ รำ

๘ จบั องค์ พระและนางหันหนา้ ปฏบิ ัตติ ่างกัน ดังนี้

พระอุณรุท อยู่ด้านซ้ายของตัวนาง ก้าว

เท้าซ้าย ยกเท้าขวาเหยียบที่หน้าขาซ้าย

ของตัวนางที่นั่งอยู่ มือซ้ายเท้าเอว มือขวา

วางที่หน้าขาเหนือเข่า เอียงศีรษะและกด

ไหล่ซ้าย (ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ อยู่ด้านขวาของตัวพระ นั่ง

ตั้งเข่าซ้าย มือซ้ายแตะด้านหลังตัวพระ

บริเวณสะโพก มือขวาแตะที่เข่าพระ เอียง

ศรี ษะและกดไหลซ่ า้ ย

หมายเหตุ สะดุ้งตัวพร้อมกันตามจังหวะ

เอื้อน

๙ ภูวไนย พระและนางหันหน้าดังเดิม ปฏิบัติต่างกัน
ดังน้ี
พระอุณรุท เท้าขวาก้าวหน้า ก้าวซ้ายใน
ลักษณะก้าวข้าง มือขวาเท้าสะเอว มือซ้าย
วางทห่ี นา้ ขา เอียงศรี ษะและกดไหล่ขวา
(ดงั ภาพ)
นางศุภลักษณ์ ลุกขึ้นยืนขยับมาทางซ้าย
ของตัวพระ ถอนเท้าซ้าย ก้าวหน้าด้วยเท้า
ขวา เฉียงตัวเข้าหาตัวพระ มือขวาแตะที่
เอวด้านหลัง มือซ้ายแตะที่เอวด้านหน้า
เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย หน้ามองพระ

๑๐ วิไลล้ำ พระและนางเปลี่ยนเป็นหันทิศขวา และใช้
มือในแตะเอวด้านหลัง (พระใช้มือซ้าย นาง
ใช้มือขวา) ถอนเท้าขวาตรงคำว่า “วิไล”
เอียงศีรษะซ้าย ยกเท้าซ้ายคำว่า “ล้ำ”
แล้วก้าวข้างด้วยเท้าซ้าย กลับมาเอียง
ศีรษะและกดไหล่ขวาตรงคำว่า “เอย” ใน
ทำนองเอ้อื น ปฏิบัตทิ า่ มอื ต่างกนั ดงั น้ี

- ๖๓ -

ขอ้ เนอ้ื เพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธิบายท่ารำ

พระอุณรุท มือนอก (ขวา) จีบคว่ำ
ดา้ นหนา้ ระดับสายตา (ดงั ภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบคว่ำ
ดา้ นหนา้ ระดับสายตาเช่นเดียวกัน
หมายเหตุ ทำนองเอื้อน พระและนางสะดุ้ง
ตัวตามจังหวะ แล้วหมุนมาด้านซ้าย ปฏิบัติ
ท่าคงเดิม แต่ต้องคลายจีบออกในขณะท่ี
หมุนตัวดว้ ยท้งั สองคน

๑๑ กวา่ นวล พระและนางเปลี่ยนเป็นหันทิศซ้าย ใช้มือใน

แตะด้านหลัง (พระใช้มือขวานางใช้มือซ้าย)

แล้วปฏิบตั ทิ า่ รำ ดงั นี้

พระอุณรุท ก้าวเท้าขวายกเท้าซ้าย ใช้มือ

นอก (ซ้าย) เท้าสะเอว เอียงศีรษะและกด

ไหล่ซา้ ย (ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ก้าวเท้าขวา กระดกเท้า

ซ้าย ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงบน เอียงศีรษะ

และกดไหลซ่ ้ายเชน่ เดียวกนั

หมายเหตุ สะดงุ้ ตัวตามจงั หวะเพลง

๑๒ จนั ทรา คำว่า “จัน..” พระและนางหันขวา และ

ปฏิบัติท่ารำคงเดิม แต่ให้ก้าวข้างด้วยเท้า

ซ้าย เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา จากนั้น

หมุนตัวไปด้านหลัง เพื่อหันขวาคำว่า “...

ทรา” ปฏิบตั ทิ ่ารำ ดังน้ี

พระอุณรุท ก้าวซ้ายยกเท้าขวา ใช้มือนอก

(ขวา) จีบเข้าหาตัวด้านหน้าระดับอก แล้ว

ตง้ั วงกลาง เอียงศรี ษะและกดไหลข่ วา

(ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ก้าวเท้าซ้ายและเดี่ยวเท้า

ขวา ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบเข้าหาตัว

ด้านหน้าระดับอก แล้วตั้งวงกลาง เอียง

ศรี ษะและกดไหลข่ วา

- ๖๔ -

ข้อ เนอ้ื เพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธบิ ายท่ารำ
๑๓ ท่าโบก
พระและนางเปลี่ยนมาหันขวา ใช้มือในแตะ
(หมายเลข ๑) หลังซึ่งกันและกัน (พระใช้มือซ้าย นางใช้
มือขวา) แล้วปฏบิ ัติทา่ รำ ดังนี้
๑. พระและนางก้าวหน้าด้วยเท้าขวา
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงล่าง
(ดงั ภาพหมายเลข ๑)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบหงาย
ระดบั วงล่าง เอยี งศีรษะและกดไหลซ่ า้ ย
๒.พระและนางวางส้นเท้าซ้ายใกล้กับเท้า
ขวาทย่ี ืน
พระอุณรุท เดินมือขวาไปจีบส่งหลัง (ดัง
ภาพหมายเลข ๒)
นางศุภลักษณ์ เดินมือซ้าย ตั้งวงบนเอียง
ศรี ษะและกดไหลข่ วา

(หมายเลข ๒) พระและนางหันทิศขวา และใช้มือในแตะ
๑๔ สดี าว เอวด้านหลังคงเดิม ถอนเท้าขวา แล้วยก
เท้าซ้าย แล้ววางเท้าลงตรงคำว่า “สี”
เอียงศีรษะซ้าย แล้วก้าวข้างด้วยเท้าซ้าย
กลับมาเอียงศีรษะและกดไหล่ขวาตรงคำ
ว่า “เอย” ในทำนองเอื้อน ปฏิบัติท่ามือ
ตา่ งกัน ดงั น้ี
พระอุณรุท มือนอก (ขวา) จีบส่งหลัง (ดัง
ภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบคว่ำ
ดา้ นหน้าระดบั สายตาแล้วคลายมือจีบออก
หมายเหตุ ในทำนองเอื้อน พระและนาง
หมุนมาด้านซา้ ย ปฏบิ ตั ิทา่ คงเดมิ

- ๖๕ -

ขอ้ เน้ือเพลง รปู ภาพท่ารำ คำอธบิ ายทา่ รำ

๑๕ จบั เคร่อื ง พระและนางเปลี่ยนเป็นหันทิศซ้าย และ

ปฏบิ ัติท่ารำ ดังนี้

พระอุณรุท ก้าวหน้าด้วยเท้าซ้าย ยกเท้า

ขวา มือซ้ายเท้าเอว วางมือขวาที่หน้าขา

ขวา เอียงศรี ษะและกดไหล่ซา้ ย (ดังภาพ)

นางศุภลักษณ์ กา้ วหน้าด้วยเท้าซ้าย เดี่ยว

เท้าขวา มือซ้ายแตะด้านหลังของตัวพระ

มือขวาวางที่หน้าขาขวา เอียงศีรษะและกด

ไหล่ซา้ ย

หมายเหตุ ทำนองเอื้อน พระและนางสะดุ้ง

ตวั ตามจงั หวะ

๑๖ พระโฉมฉาย พระและนางหันซ้ายดังเดิม ใช้มือในแตะ

หลังซึ่งกันและกัน (พระใช้มือขวานางใช้มือ

ซ้าย) ปฏิบัตติ ่างกัน ดังนี้

พระอุณรุท วางเท้าขวาลง มือซ้ายจีบคว่ำ

ด้านข้าง เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา แล้ว

ยกเท้าซ้ายขึ้น คลายจีบออกเป็นตั้งวงแขน

ตงึ ระดับไหล่ เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย

(ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ วางเท้าขวาลง มือนอก

(ขวา) หงายมือวงล่าง เอียงศีรษะและกด

ไหล่ขวา แล้วยกเท้าซ้ายขึ้น พลิกมือขึ้นตั้ง

วงล่าง เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย

๑๗ อรา่ มพราย พระและนางหันซ้ายคงเดิม ถอนเท้าซ้าย

คำว่า “อร่าม” เอียงศีรษะขวา แล้วก้าวข้าง

เท้าขวา กลับมาเอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย

ตรงคำวา่ “เอย” ในทำนองเอื้อน ปฏิบัติท่า

มอื ต่างกัน ดังนี้

พระอุณรุท มือนอก (ซ้าย) จีบคว่ำ

ด้านหน้าระดบั สายตา (ดังภาพ)

- ๖๖ -

ข้อ เนือ้ เพลง รูปภาพทา่ รำ คำอธบิ ายท่ารำ

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ขวา) จีบคว่ำ
ด้านหนา้ ระดับสายตาเชน่ เดียวกัน
หมายเหตุ ทำนองเอื้อน พระและนางสะดุ้ง
ตัวตามจังหวะ แล้วหมุนมาด้านขวา ปฏิบัติ
ท่าคงเดิม แต่ต้องคลายจีบออกในขณะท่ี
หมนุ ตวั ทง้ั พระและนาง

๑๘ กวา่ ดาว พระและนางเปลี่ยนเป็นหันทิศขวา ใช้มือใน

แตะด้านหลัง (พระใช้มือซ้ายนางใช้มือขวา)

แลว้ ปฏบิ ัตทิ า่ รำ ดงั นี้

พระอุณรุท ก้าวซ้ายยกเท้าขวา ใช้มือนอก

(ขวา) เท้าสะเอว เอียงศีรษะและกดไหล่

ขวา (ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ก้าวซ้ายกระดกขวา ใช้มือ

นอก (ซ้าย) ตั้งวงบน เอียงศีรษะและกด

ไหล่ขวาเชน่ เดยี วกัน

หมายเหตุ สะดุ้งตวั ตามจงั หวะเพลง

๑๙ บนเวหา พระและนางหันทิศขวา ใช้มือในแตะหลังซึ่ง

กันและกันดังเดิม ก้าวข้างด้วยเท้าขวา และ

ปฏบิ ัตติ า่ งกนั ดงั น้ี

พระอุณรุท มือนอก (ขวา) ทำมือชี้ระดับ

สายตา มืออยู่ระดับเดียวกันกับวงนาง

เอียงศรี ษะและกดไหลซ่ า้ ย (ดงั ภาพ)

นางศภุ ลักษณ์ ตงั้ วงระดบั ปาก

- ๖๗ -

ขอ้ เน้อื เพลง รูปภาพทา่ รำ คำอธิบายท่ารำ
๒๐ ท่าโบก
พระและนางเปลี่ยนมาหันขวา ใช้มือในแตะ
(หมายเลข ๑) หลังซึ่งกันและกัน (พระใช้มือซ้าย นางใน
มอื ขวา) แลว้ ปฏิบัตทิ า่ รำ ดังน้ี
๑. พระและนางก้าวหน้าด้วยเท้าขวา
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงล่าง
(ดังภาพหมายเลข ๑)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบหงาย
ระดบั วงล่าง เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย
๒.พระและนางวางส้นเท้าซ้ายใกล้กับเท้า
ขวาทย่ี นื
พระอุณรทุ เดินมือขวาไปจบี ส่งหลัง
(ดงั ภาพหมายเลข ๒)
นางศุภลักษณ์ เดินมือซ้าย ตั้งวงบน
เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา

(หมายเลข ๒) คำวา่ “นวลพระองค"์ ปฏิบตั ดิ ังนี้
๒๑ นวลพระองค์จับทรง พระอุณรุท อยู่ด้านขวาของตัวนาง
ก้าวหน้าด้วยเท้าขวา มือช้ายแตะไหล่ตัว
นาง มือขวาตั้งวงกลาง เอียงศีรษะและกด
ไหลซ่ า้ ย
นางศุภลักษณ์ อยู่ด้านซ้ายของตัวพระ
ก้าวเท้าขวานั่งลงตั้งเข่า ซ้ายจีบปกข้าง
ระดับไหล่ มือขวาแตะตัวพระ เอียงศีรษะ
และกดไหล่ซ้าย คำว่า “จับทรง” ปฏิบัติ
ดงั นี้

- ๖๘ -

ขอ้ เนือ้ เพลง รูปภาพท่ารำ คำอธิบายทา่ รำ

พระอุณรุท ยกเท้าซ้ายเหยียบที่เท้าของตัว
นางที่กระดกอยู่ มือซ้ายแตะไหล่ตัวนาง
มือขวาตั้งวงหงาย งอแขนระดับไหล่ เอียง
ศีรษะและกดไหลข่ วา (ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ นั่งตั้งเข่ากระดกเท้าซ้าย
ม้วนจีบซ้ายออกไปตั้งวงบน มือขวาแตะตัว
พระดังเดิม เอยี งศรี ษะและกดไหลข่ วา
หมายเหตุ สะดุง้ ตวั ตามจงั หวะเอื้อน

๒๒ กลั ยา พระและนางหันหน้าตรง ปฏิบัติมือในและ
ยกเท้าคงเดิม แต่ปฏิบัติท่ามือนอกต่างกัน
ดงั น้ี
พระอุณรุท มือนอก (ขวา) จีบหงายระดับ
วงล่าง เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย ม้วนมือ
จีบปล่อยตั้งวงล่าง เอียงศีรษะและกดไหล่
ขวา
นางศุภลักษณ์ เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย
แล้วแทงมือซ้ายลงเป็นวงหงาย ตึงแขน
ระดับไหล่ แล้วกลับมาเอียงศีรษะและกด
ไหล่ขวา

๒๓ รจนา พระและนางหันหน้าตรง ปฏิบัติมือในและ
เท้าคงเดิม แต่ปฏิบัติท่ามือนอกต่างกัน
ดงั นี้
พระอุณรุท เดินมือนอก (ขวา) หยิบจีบ
คว่ำด้านข้าง งอแขนระดับไหล่ เอียงศีรษะ
และกดไหล่ซ้าย แล้วสอดมือเป็นตั้งวง
หงายระดับวงบน เอียงศีรษะและกดไหล่
ขวา (ดงั ภาพ)
นางศุภลักษณ์ งอแขนซ้ายและลดแขนลง
มาระดับเอว เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย
แล้วพลิกมือขึ้นตั้งวงล่าง แล้วกลับมาเอียง
ศรี ษะและกดไหลข่ วา

- ๖๙ -

ข้อ เนอื้ เพลง รูปภาพทา่ รำ คำอธบิ ายทา่ รำ

๒๔ งามเนื้อ พระและนางเปลี่ยนเป็นหันทิศขวา ใช้มือใน

แตะด้านหลัง (พระใช้มือซ้าย นางใช้มือ

ขวา) แลว้ ปฏิบตั ทิ า่ รำ ดงั นี้

พระอุณรุท ก้าวเท้าซ้าย ยกเท้าขวา ใช้มือ

นอก (ขวา) เท้าสะเอว เอียงศีรษะและกด

ไหลข่ วา (ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ก้าวเท้าซ้าย กระดกด้วย

เท้าขวา ใช้มือนอก (ซ้าย) ตั้งวงแขนตึง

ระดับไหล่ เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา

เชน่ เดียวกัน

หมายเหตุ สะดงุ้ ตัวตามจงั หวะเพลง

๒๕ นวลผจง พระและนางหันทิศขวาดังเดิม ใช้มือในแตะ

หลังซึ่งกันและกัน (พระใช้มือขวานางใช้มือ

ซา้ ย) ปฏิบัตทิ ่ารำ ดังน้ี

พระอุณรุท ก้าวหน้าด้วยเท้าขวา มือนอก

(ขวา) จีบเข้าอก เอียงศีรษะและกดไหล่

ซ้าย ตรงคำว่า “นวล” แล้วกระดกเท้าซ้าย

ขึ้นคลายจีบออกตั้งวง แขนตึงระดับไหล่

เอียงศีรษะและกดไหล่ขวาตรงคำว่า “ผจง”

(ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ก้าวหน้าด้วยเท้าขวา มือ

นอก (ซ้าย) จีบเข้าหาอก งอแขน เอียง

ศีรษะและกดไหล่ซ้าย ตรงคำว่า “นวล”

แล้วกระดกเท้าซ้ายขึ้น คลายจีบออกตั้งวง

แขนตึงระดับไหล่ เอียงศีรษะและกดไหล่

ขวาตรงคำวา่ “ผจง”

- ๗๐ -

ขอ้ เน้อื เพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธิบายทา่ รำ
๒๖ ท่าโบก
พระและนางเปลี่ยนมาหันขวา ใช้มือในแตะ
(หมายเลข ๑) หลังซึ่งกันและกัน (พระใช้มือซ้าย นางใน
มอื ขวา) แลว้ ปฏบิ ัติทา่ รำ ดังนี้
๑. พระและนางก้าวหน้าด้วยเท้าขวา
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงล่าง
(ดังภาพหมายเลข ๑)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบหงาย
ระดับวงล่าง เอยี งศรี ษะและกดไหล่ซา้ ย
๒. พระและนางวางส้นเท้าซ้ายใกล้กับเท้า
ขวาท่ียนื
พระอุณรุท เดินมือขวาไปจีบส่งหลัง (ดัง
ภาพหมายเลข ๒)
นางศุภลักษณ์ เดินมือซ้าย ตั้งวงบน เอียง
ศรี ษะและกดไหลข่ วา

(หมายเลข ๒)

ท่ารำในเพลงบลิ่ม ท่ารำในเพลงบลิ่ม ซึ่งเป็นเพลงร้องแสดงถึงการเปรียบเทียบความงาม
ของพระอุณรุทกับพระจันทร์ และดวงดาวในเวลากลางคืน มีลักษณะเป็นการตีบทตามความหมาย
ของเนอ้ื รอ้ ง โดยใชท้ ่วงท่าอยา่ งนาฏศลิ ป์ไทย ในชว่ งนใ้ี ช้ท่ารำรวม ๒๖ ท่ารำ

- ๗๑ -

ทา่ รำในเพลงเบา้ หลดุ (ช้นั เดียว) คำอธบิ ายท่ารำ

ขอ้ เนอื้ เพลง รูปภาพทา่ รำ พระและนางหันด้านหน้า ปฏิบัติตามคำ
๑ งามนางเปน็ พาหนะรอง รอ้ งแยกเปน็ วรรค ได้แก่
พระอุณรุท อยู่ด้านขวาของตัวนาง ก้าว
ทำนองดังนาง.. เท้าขวา
๑. คำว่า “งามนางเป็นพา....” ปฏบิ ัตดิ ังน้ี
มือซ้ายจีบระดับศีรษะ มือขวาตั้งวงกลาง
เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย
นางศุภลักษณ์ อยู่ด้านซ้ายของตัวพระ
ก้าวเท้าซ้ายในลักษณะก้าวข้าง แล้วลดตัว
ลงนั่งคุกเข่า กระดกเท้าขวา มือทั้งสอง
ปฏิบัติเช่นเดียวกับตัวพระ เอียงศีรษะและ
กดไหลซ่ า้ ย
๒. คำว่า “....หนะรอง” ปฏบิ ัติดงั นี้
พระอุณรุท ยกเท้าซ้ายเหยียบที่ฝ่ามือขวา
ของตัวนางที่ตั้งวงหงายรอรับอยู่ มือซ้าย
ม้วนจีบออก เป็นวงบน พลิกมือขวาลงเป็น
ตั้งวงหงายระดับไหล่ เอียงศีรษะและกด
ไหลข่ วา (ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ นั่งคุกเข่ากระดกเท้าซ้าย
มือทั้งสองปฏิบัติเช่นเดียวกับตัวพระ มือ
ขวาแบมือให้ขนานกับพื้น งอแขนระดับเอว
เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา
หมายเหตุ สะดุ้งตัวตามจังหวะเอื้อนจนถึง
คำวา่ “ทำนองดังนาง”

- ๗๒ -

ขอ้ เนื้อเพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธบิ ายทา่ รำ
๒ ราชหงส์
พระและนางหันดา้ นหนา้ คงเดมิ ปฏบิ ัติดงั น้ี
๓ ท่าโบก พระอุณรุท ค่อย ๆ ซอยเท้าซ้อนหลังตัว
นาง ก้าวหน้าด้วยเท้าซ้าย มือทั้งสองจีบเข้า
(หมายเลข ๑) หาตัวระดับอก เอียงศีรษะขวาเล็กน้อย แล้ว
ยกเท้าขวาแตะที่ส้นเท้าของตัวนางที่กระดก
อยู่ มือทั้งสองปล่อยจีบเป็นวงกลาง ศีรษะ
ตรง (ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ อยู่ด้านหน้าของตัวพระ ตั้ง
เข่าขวากระดกเท้าซ้าย มือทั้งสองปฏิบัติ
เชน่ เดียวกบั ตวั พระ ศรี ษะตรง

พระและนางเปลี่ยนมาหันขวา ใช้มือในแตะ
หลังซึ่งกันและกัน (พระใช้มือซ้าย นางใช้
มอื ขวา) แลว้ ปฏิบัตทิ า่ รำ ดังน้ี
๑. พระและนางก้าวหน้าด้วยเท้าขวา
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงล่าง
(ดงั ภาพหมายเลข ๑)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบหงาย
ระดบั วงลา่ ง เอียงศรี ษะและกดไหล่ซ้าย
๒. พระและนางวางส้นเท้าซ้ายใกล้กับเท้า
ขวาทีย่ ืน
พระอุณรุท เดินมือขวาไปจีบส่งหลัง (ดัง
ภาพหมายเลข ๒)
นางศุภลักษณ์ เดินมือซ้าย ตั้งวงบน เอียง
ศรี ษะและกดไหลข่ วา

(หมายเลข ๒)

- ๗๓ -

ข้อ เนือ้ เพลง รูปภาพท่ารำ คำอธิบายท่ารำ

๔ งามภวู นารถนั่งดำรงทรง พระและนางหนั หน้า ปฏบิ ตั ิตา่ งกัน ดงั น้ี

พระอุณรุท อยู่ด้านหน้าของตัวนาง ก้าวเท้า

ขวา ยกเท้าซ้าย มือขวาเท้าสะเอว มือซ้าย

วางที่หนา้ ขา เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา

(ดังภาพ)

นางศุภลักษณ์ อยู่ด้านหลังของตัวพระ

นั่งคุกเข่ากระดกเท้าขวา มือขวาจีบคว่ำ

ด้านข้าง งอแขนระดับเอว มือซ้ายตั้งวง

หงาย งอแขนระดับไหล่ เอียงศีรษะและกด

ไหล่ซ้าย สอดจีบขวาขึ้นหงายด้านข้าง งอ

แขนระดับศีรษะ มือซ้ายม้วนขึ้นตั้งวง แขน

ตงึ ระดับไหล่ เอียงศรี ษะและกดไหล่ขวา

หมายเหตุ สะดุ้งตัวพร้อมกันตามจังหวะ

เอื้อน

๕ ดงั องคพ์ รหมเมศวร์ พระและนางหันหน้าคงเดิม ปฏิบัตดิ งั น้ี

พระอุณรุท อยู่ด้านหน้าของตัวนาง ยก

เท้าซ้ายคงเดิม มือทั้งสองจีบคว่ำด้านข้าง

งอแขนระดับไหล่ แล้วสอดจีบขึ้นเป็นมือตั้ง

วงหงายด้านข้าง งอแขนระดับศีรษะ เอียง

ซา้ ย (ดังภาพ)

นางศุภลักษณ์ ปฏิบัติท่ารำคงเดิม (ท่า

งามภูวนารถนั่งดำรงทรง) แต่ให้สะดุ้งตัว

ตามจงั หวะเออื้ น

- ๗๔ -

ขอ้ เน้อื เพลง รูปภาพท่ารำ คำอธิบายทา่ รำ
๖ ฤทธี
พระและนางหันหนา้ คงเดมิ ปฏบิ ัติดังนี้
๗ ท่าโบก พระอุณรุท อยู่ด้านหน้าของตัวนาง ยกเท้า
(หมายเลข ๑) ซ้ายคงเดิม มือขวาจีบคว่ำด้านข้าง งอแขน
ระดับไหล่ มือซ้ายตั้งวงหงายระดับวงล่าง
เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย สอดจีบขวาขึ้น
ปล่อยเป็นมือตั้งวงหงายด้านข้าง งอแขน
ระดับศีรษะ ม้วนมือซ้ายขึ้นตั้งวงล่าง เอียง
ศีรษะและกดไหล่ขวา (ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ ปฏิบัติท่ารำคงเดิม (ท่างาม
ภูวนารถนั่งดำรงทรง) แต่ให้สะดุ้งตัวตาม
จังหวะเอื้อน

พระและนางเปลี่ยนมาหันขวา ใช้มือในแตะ
หลังซึ่งกันและกัน (พระใช้มือซ้าย นางใช้
มอื ขวา) แลว้ ปฏิบตั ิท่ารำ ดังนี้
๑. พระและนางก้าวหน้าด้วยเท้าขวา
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงล่าง
(ดงั ภาพหมายเลข ๑)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบหงาย
ระดบั วงล่าง เอยี งศีรษะและกดไหล่ซา้ ย
๒. พระและนางวางส้นเท้าซ้ายใกล้กับเท้า
ขวาที่ยนื
พระอุณรุท เดินมือขวาไปจีบส่งหลัง (ดัง
ภาพหมายเลข ๒)
นางศุภลักษณ์ มือจีบหงาย (ซ้าย) ตั้งวง
บน เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา

(หมายเลข ๒)

- ๗๕ -

ข้อ เนอื้ เพลง รูปภาพทา่ รำ คำอธิบายทา่ รำ

๘ ดน้ั หมอกออกเมฆ พระและนางหันด้านขวา มือในแตะหลังกัน

(พระใช้มือซ้ายนางใช้มือขวา) ถอนเท้าขวา

จากนั้นก้าวเท้าซ้ายในลักษณะก้าวข้าง เอียง

ศีรษะและกดไหล่ขวา แล้วปฏิบัติท่ามือ

ต่างกัน ดงั น้ี

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) จีบคว่ำ แล้ว

มว้ นมอื เป็นตั้งวงระดับหนา้ (ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบคว่ำ

แลว้ ม้วนมือเปน็ ตั้งวงระดับหน้า

หมายเหตุ พระและนางซอยเท้าเคลื่อนที่เป็น

วงกลม พร้อมกับลดมือทั้งสองลงด้านข้าง

(ท่าแหวก)

๙ มาไวไว พระและนางอยู่ระหว่างการซอยเท้า

เคลื่อนที่เป็นวงกลม มือในแตะหลังกันคง

เดิม เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย แล้วปฏิบัติ

ทา่ มอื ตา่ งกัน ดังนี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) จีบส่งหลัง

แขนตงึ

นางศุภลักษณ์ ยกมือนอก (ซ้าย) ขึ้นตั้งวง

บน (ดังภาพ)

หมายเหตุ พระและนางยังคงซอยเท้า

เคลื่อนที่เป็นวงกลม แล้วทำท่าแหวกมือ

เดียวข้างขวา โดยตัวพระกดฝ่ามือและ

แขนขวาลงด้านข้างจนสุด จากนั้นให้ปฏิบัติ

ท่าแหวกมือเดียวด้านซ้าย โดยให้ตัวนางยก

มือนอก (ซ้าย) ขึ้นตั้งวงบน ตัวพระใช้มือ

นอก (ขวา) จีบส่งหลังแขนตึง เอียงศีรษะ

และกดไหล่ขวา แล้วตัวนางกดฝ่ามือและ

แขนซ้ายลงดา้ นขา้ งจนสุดเชน่ เดียวกัน

- ๗๖ -

ขอ้ เนอื้ เพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธบิ ายทา่ รำ

๑๐ เทเวศอวยชยั พระและนางอยู่ระหว่างการซอยเท้า

เคลื่อนที่เป็นวงกลมรอบที่ ๒ มือในแตะหลัง

กันคงเดิม เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา แล้ว

ปฏบิ ตั ิท่ามอื ตา่ งกัน ดงั น้ี

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) จีบคว่ำแล้วตั้ง

วงหงายวาดขึ้นมาจากข้างลำตัว พร้อมกับ

เคลื่อนมือขึ้นมาระดับอก เอียงศีรษะและกด

ไหลข่ วา (ดังภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) ปฏิบัติ

เช่นเดยี วกับตวั พระ

๑๑ องึ ม่ี พระและนางสิ้นสุดการซอยเท้าเมื่อหัน
ด้านขวาและจบคำร้องว่า “อึงมี่” มือใน
แตะหลังกันคงเดิม สะดุดด้วยเท้าซ้าย แล้ว
ปฏิบตั ทิ ่ามือตา่ งกัน ดังนี้
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) จีบส่งหลัง
แล้วกลับมาเอียงศีรษะและกดไหล่ขวา (ดัง
ภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบหงาย
ด้านหน้าระดับปาก เอียงศีรษะทางซ้าย
เล็กน้อย แล้วม้วนจีบออกไปตั้งวงด้านหน้า
ระดับปาก แล้วกลับมาเอียงศีรษะและกด
ไหล่ขวา
หมายเหตุ การซอยเท้าทั้งสองเคลื่อนที่เป็น
วงกลมจากคำร้องว่า “ดั้นหมอกออกเมฆ”
ถงึ “องึ ม่ี” รวม ๒ รอบ

- ๗๗ -

ขอ้ เนือ้ เพลง รปู ภาพท่ารำ คำอธิบายทา่ รำ
๑๒ ท่าโบก
พระและนางเปลี่ยนมาหันขวา ใช้มือในแตะ
(หมายเลข ๑) หลังซึ่งกันและกัน (พระใช้มือซ้าย นางใช้มือ
ขวา) แลว้ ปฏบิ ัติทา่ รำ ดังน้ี
๑. พระและนางก้าวหน้าด้วยเท้าขวา
พระอุณรุท ใชม้ ือนอก (ขวา) ต้ังวงลา่ ง
(ดังภาพหมายเลข ๑)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบหงาย
ระดบั วงล่าง เอยี งศีรษะและกดไหล่ซา้ ย
๒. พระและนางวางส้นเท้าซ้ายใกล้กับเท้า
ขวาท่ยี ืน
พระอณุ รุท เดินมอื ขวาไปจีบสง่ หลงั
(ดงั ภาพหมายเลข ๒)
นางศุภลักษณ์ เดินมือซ้าย ตั้งวงบน เอียง
ศรี ษะและกดไหลข่ วา

(หมายเลข ๒) พระและนางหันด้านทิศขวา ปฏิบัติท่ารำใน
๑๓ รีบเรง่ เร็วมาในราตรี คำร้องว่า “รีบเร่งเร็วมา...” โดยให้มือใน
แตะหลังกัน (พระใช้มือซ้าย นางใช้มือขวา)
ก้าวเท้าขวาแล้วก้าวข้างด้วยเท้าซ้าย ศีรษะ
และกดไหล่ขวา แล้วปฏิบัติท่ามือต่างกัน
ดงั นี้
พระอุณรุท ใช้มือนอก (มือขวา) เท้าเอว
มอื ซ้ายวางอย่ทู ีห่ นา้ ขาด้านซ้าย (ดงั ภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) แตะท่ี
เอวด้านหนา้ ของตวั พระ
หมายเหตุ พระและนางยืดยุบ แล้วซอยเท้า
เคลื่อนที่เป็นวงกลม ๑ รอบจนจบคำว่า
“ในราตร”ี

- ๗๘ -

ข้อ เนอื้ เพลง รปู ภาพทา่ รำ คำอธบิ ายทา่ รำ
๑๔ หมายมุ่งบรุ ี
พระและนางหันด้านขวา ก้าวเท้าขวา ตัว
๑๕ รตั นา นางยกเท้าซ้ายขึ้นเดี่ยวเท้า ตัวพระยกเท้า
ซ้าย ศีรษะเอียงขวา แล้วปฏิบัติท่ามือ
๑๖ ท่าโบก ตา่ งกัน ดงั น้ี
(หมายเลข ๑) พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) เท้าเอว มือ
ซ้ายวางท่ีหนา้ ขา (ดังภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือใน (ขวา) แตะด้านหลัง
ของตวั พระ มือซา้ ยวางท่ีหน้าขาซา้ ย
หมายเหตุ สะดงุ้ ตัวตามจังหวะเอ้ือน

พระและนางหันด้านขวา มือในแตะหลังกัน
(พระใช้มือซ้าย นางใช้มือขวา) ก้าวข้างเท้า
ซ้าย เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย แล้ว
กระดกเท้าขวาขึ้น เอียงศีรษะและกดไหล่
ขวา ปฏบิ ตั ิท่ามอื ต่างกัน ดังน้ี
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) จีบส่งหลัง
แขนตงึ (ดงั ภาพ)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) ตั้งมือชี้
ด้านหนา้ แขนตึงระดับไหล่

พระและนางเปลี่ยนมาหันขวา ใช้มือในแตะ
หลังซึ่งกันและกัน (พระใช้มือซ้าย นางใช้
มือขวา) แลว้ ปฏบิ ตั ิท่ารำ ดังนี้
๑. พระและนางก้าวหน้าด้วยเท้าขวา
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงล่าง
(ดงั ภาพหมายเลข ๑)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบหงาย
ระดบั วงลา่ ง เอียงศรี ษะและกดไหลซ่ า้ ย
๒. พระและนางวางส้นเท้าซ้ายใกล้กับเท้า
ขวาที่ยืน
พระอุณรุท เดินมือขวาไปจีบส่งหลัง (ดัง
ภาพหมายเลข ๒)

- ๗๙ -

ขอ้ เน้ือเพลง รูปภาพทา่ รำ คำอธบิ ายทา่ รำ

นางศุภลักษณ์ เดินมือซ้าย ตั้งวงบน เอียง
ศรี ษะและกดไหลข่ วา

(หมายเลข ๒)

ท่ารำในเพลงเบ้าหลุด (ชั้นเดียว) ซึ่งเป็นเพลงร้อง แสดงถึงการเปรียบเทียบความงามของ
พระอุณรุทกับนางศุภลักษณ์ที่งามราวกับพระพรหมทรงราชหงส์ มีลักษณะท่าเป็นการตีบทตาม
ความหมายของเนื้อร้องทั้งหมด ๔ คำกลอน โดยใช้ท่วงท่าอย่างนาฏศิลป์ไทย ในช่วงนี้ใช้ท่ารำรวม
๑๖ ท่ารำ

- ๘๐ -

ทา่ รำในเพลงเชดิ สำหรับรำเขา้ โรง

ขอ้ เน้อื เพลง รูปภาพทา่ รำ คำอธิบายทา่ รำ

๑ สอดสรอ้ ย ๑ พระและนางเปลี่ยนทิศและเปลี่ยนมือ โดย

หันซ้ายแล้วถอนเท้าซ้ายไปวางด้านหลัง

และยกเท้าขวา ตัวพระอยู่หลังตัวนาง ใช้

มือขวาเป็นมือในแตะหลังนาง นางอยู่หน้า

ตัวพระ ใช้มือซ้ายเป็นมือในแตะหลังตัว

พระ เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา แล้วปฏิบัติ

ต่างกัน ดงั น้ี

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ซ้าย) จีบคว่ำข้าง

ชายพก

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวง

หงายข้างตัว งอแขนระดับไหล่

๒ สอดสรอ้ ย ๒ พระและนางหันซ้ายคงเดิม ก้าวข้างด้วย

เท้าขวา เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย แล้ว

ปฏิบตั ิตา่ งกัน ดงั นี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ซ้าย) สอดมือขึ้น

เป็นจีบหงายในระดบั วงลา่ ง (ดงั ภาพ)

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ขวา) วาด

ขึ้นมาตัง้ วงบน

หมายเหตุ พระและนางหมุนตวั มาดา้ นขวา

๓ ท่ากลางอมั พร ๑ พระและนางหันขวา ตัวพระอยู่หลังตัวนาง

ใช้มือซ้ายเป็นมือในแตะหลังนาง นางอยู่

หน้าตัวพระ ใช้มือขวาเป็นมือในแตะหลังตัว

พระ ประเท้าซ้ายยกขึ้น เอียงศีรษะและกด

ไหลซ่ ้าย แลว้ ปฏิบตั ติ ่างกนั ดังนี้

พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) จีบคว่ำ

ด้านขา้ ง งอแขนระดบั เอว

นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) ตั้งวง

หงายขา้ งตวั งอแขนระดบั เอว

- ๘๑ -

ขอ้ เนอ้ื เพลง รปู ภาพท่ารำ คำอธบิ ายท่ารำ
๔ ท่ากลางอมั พร ๒
พระและนางหันขวาคงเดิม ก้าวข้างด้วยเท้า
(หมายเลข ๑) ซ้าย เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา แล้วปฏิบัติ
ตา่ งกัน ดงั น้ี
(หมายเลข ๒) พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) สอดจีบขึ้น
ปลอ่ ยเปน็ มือสอดสงู (ดงั ภาพหมายเลข ๑)
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) พลิกมือ
ข้นึ มาต้ังวง แขนตึงระดบั ไหล่
หมายเหตุ พระและนางยักตัวพร้อมกัน ๖
ครง้ั แลว้ ปฏบิ ัติดังนี้
- ถอนเท้าขวาวางด้านหลัง ยกเท้าซ้ายขึ้น
เอียงศีรษะและกดไหล่ซ้าย มือคงเดิม แต่ให้
กดแขนซา้ ย (นาง) ลงเลก็ น้อย แลว้ เลอ่ื นเท้า
ขวาที่ยืนไปข้างหน้าพร้อมกัน (ดังภาพ
หมายเลข ๒)
- ก้าวข้างด้วยเท้าซ้าย มือคงเดิม แต่ลด
แขนขวาลงเล็กน้อย (พระ) มือซ้ายคงเดิม
(นาง)
พระอุณรุท ใช้มือนอก (ขวา) ตั้งวงหงายใน
ลกั ษณะวงกลาง งอแขนเลก็ น้อย
นางศุภลักษณ์ ใช้มือนอก (ซ้าย) มือซ้ายตั้ง
วงกลาง แขนตงึ ระดับไหล่
- เอียงศีรษะและกดไหล่ขวา ยืดยุบซอยเท้า
เคล่ือนทกี่ ลับเขา้ โรง

ท่ารำในเพลงเชิด จะเป็นท่ารำซ้ำกับท่ารำในเพลงเชิดฉิ่งรวม ๔ ท่า เพื่อให้ตัวละครเข้าโรง
เมื่อจบการแสดง

- ๘๒ -

สรุป

การแสดงชุดศภุ ลกั ษณ์อ้มุ สม เปน็ การแสดงชดุ หนึ่งอยู่ในการแสดงละครใน
เรื่องอุณรุท ตอนศุภลักษณ์อุ้มสม บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธ
ยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ ๑ แห่งราชวงศ์จักรี มีทั้งหมด ๔๒ ตอน แบ่งออกเป็น
ภาคต้น ๒๐ ตอน ตั้งแต่เริ่มเรื่องด้วยท้าวกรุงพาณแห่งกรุงรัตนาไปเล่นสระ
อโนดาตและแสดงอำนาจจนถึงสวรรค์ จนมาจบภาคต้นในตอนศุภลักษณ์อุ้มสม
และภาคปลายอีก ๒๒ ตอน ตั้งแต่ท้าวไกรสทุ ประหารพระเพียรพิชัยจนจบเรื่องใน
ตอนท่ี ๔๒ พระอณุ รุทเสดจ็ กลับณรงกา

สำหรับการแสดงชุดศุภลักษณ์อุ้มสมนี้ เป็นการแสดงการร่ายรำที่บรรยาย
ถึงภาพของนางศุภลักษณ์ขณะพาพระอุณรุทเหาะมายังเมืองรัตนาในยามกลางคืน
องค์ประกอบการแสดงชดุ ศุภลกั ษณ์อมุ้ สม ประกอบด้วย

๑. ผู้แสดง ประกอบด้วยผู้แสดง ๒ คน คือพระอุณรุท และนางศุภลักษณ์
ควรมีรูปร่างขนาดและวัยใกล้เคียงกัน อย่างที่ภาษาละครเรียกว่า “งามสมกัน”
จะต้องเป็นผู้มีรูปงาม รำงาม พื้นฐานความรู้ความสามารถในการรำดี มีปฏิภาณ
ไหวพริบ และพลานามัยดี โดยเฉพาะท่ารำของตัวพระ นางจะต้องมีลีลาสัมพันธ์
กนั ได้เป็นอย่างดี

๒. เพลงร้องและทำนองเพลง ในการแสดงรำคู่ชุด ศุภลักษณ์อุ้มสม ใช้
ทำนองและเพลงร้องประกอบการแสดง รวม ๔ เพลง ได้แก่ เพลงเชิดฉิ่ง เพลงเชิด
เพลงบลมิ่ และเพลงเบา้ หลดุ ช้นั เดยี ว

๓. วงดนตรีที่ใช้บรรเลงประกอบการแสดง ใช้ดนตรีวงปี่พาทย์ประกอบ
ได้แก่ วงปี่พาทย์เครื่องห้า วงปี่พาทย์เครื่องคู่ หรือวงปี่พาทย์เครื่องใหญ่ก็ได้ และ
จะเป็นวงปี่พาทย์ไม้แข็ง หรือวงปี่พาทย์ไม้นวมก็ได้ ตามลักษณะความเหมาะสม
ของโอกาสทจ่ี ะใชแ้ สดงนนั้ ๆ

- ๘๓ -

๔. เครื่องแต่งกายและอุปกรณ์ประกอบการแสดง ต้องแต่งกายแบบยืนเครื่องพระนางแบบ
ละครไทย โอกาสที่ใช้แสดงชุดศุภลักษณ์อุ้มสม สามารถนำไปใช้แสดงในโอกาสต่าง ๆ ได้แก่ การ
แสดงชุดหนึ่งในการแสดงละคร เรื่องอุณรุท ตอนศุภลักษณ์อุ้มสม การแสดงชุดหนึ่งในการแสดง
ประเภทวิพิธทัศนา หรือนำเป็นชุดเบิกโรง หรือนำมาเป็นการแสดงอวดฝีมือผู้แสดงเป็นเอกเทศ
เพียงชุดเดียวก็ได้ การฝึกหัดทำรำชุดศุภลักษณ์อุ้มสม ผู้ปฏิบัติควรได้รับการฝึกหัดเบื้องต้นมาโดย
ลำดับและต้องเรียนรู้การใช้นาฏยศัพท์ให้ถูกต้องก่อน สำหรับการปฏิบัติท่ารำชุดนี้ ประกอบด้วย
ท่ารำตามเพลงที่ใช้ ได้แก่ ท่ารำในเพลงเชิดฉิ่งจำนวน ๒๔ ท่ารำ ท่ารำในบทร้องเพลงบลิ่ม จำนวน
๒๖ ท่ารำ ท่ารำในบทร้องในเพลงเบ้าหลุดชั้นเดียว จำนวน ๑๖ ท่ารำ และท่ารำในเพลงเชิด
สำหรบั ใหผ้ แู้ สดงกลบั เขา้ ในฉากเมื่อจบการแสดงจำนวน ๔ ท่ารำ

ส่วนสำคัญยิ่งในการปฏิบัติท่ารำชุดนี้ คือ ผู้แสดงต้องเข้าใจเรื่องทำนองเพลงร้อง จังหวะ
วิธีการตีบทตามเพลงร้อง และความหมายของการแสดงในเหตุการณ์นี้ ที่กล่าวถึงนางศุภลักษณ์ท่ี
มีฤทธิ์ กำลังพาพระอุณรุทที่เป็นมนุษย์เหาะไปในอากาศ ดังนั้นผู้แสดงจึงต้องแตะส่วนใดส่วนหนึ่ง
ซง่ึ กันและกนั ตลอดเวลา

- ๘๔ -

คณะผูจ้ ดั ทำ

๑. นางสาวเจนจิรา ไชยสทุ ธิ์ รหสั นิสติ ๖๒๑๑๐๐๑๐๐๗๙
๒. นางสาวชนาทิพย์ ยวงเพชร รหัสนิสิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๐๘๐
๓. นางสาวญาณิน พทุ ธคณุ รหสั นิสติ ๖๒๑๑๐๐๑๐๐๘๑
๔. นางสาวปนัดดา การสขุ รหัสนสิ ิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๐๘๔
๕. นางสาวพราวพรรณ มสิ าโท รหสั นิสิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๐๘๗
๖. นางสาวแพรววาว มิสาโท รหสั นสิ ติ ๖๒๑๑๐๐๑๐๐๘๘
๗. นางสาวมณีรัตนา น่วมภา รหัสนสิ ิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๐๙๐
๘. นางสาวรสรนิ ทร์ อนิ เขยี ว รหัสนิสิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๐๙๑
๙. นางสาวกนกวรรณ เทศจนั ทร์ รหสั นิสติ ๖๒๑๑๐๐๑๐๓๔๗
๑๐. นางสาวเดอื นเพ็ญ ศริ ิสมั พนั ธ์ รหัสนสิ ิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๓๔๙
๑๑. นางสาวนรดี อว้ นเจรญิ กุล รหัสนสิ ิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๓๕๑
๑๒. นางสาวปวริศา ศรีหานนท์ รหสั นสิ ติ ๖๒๑๑๐๐๑๐๓๕๒
๑๓. นางสาวพิชญาภา ตรีญาณวัฒน์ รหัสนสิ ิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๓๕๕
๑๔. นายแพรเกล้าฉตั ร ศรีแกว้ รหสั นิสิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๓๕๖
๑๕. นางสาวมสั ลินญา บญุ ประสพ รหสั นิสติ ๖๒๑๑๐๐๑๐๓๕๗
๑๖. นางสาววรินทร ฉ่วั สวุ รรณ รหัสนสิ ิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๓๖๐
๑๗. นางสาวศศธิ ร ทองทบั รหสั นิสติ ๖๒๑๑๐๐๑๐๓๖๑
๑๘. นางสาวสิรธี ร อุดรเสถยี ร รหัสนิสิต ๖๒๑๑๐๐๑๐๓๖๔

- ๘๕ -

หนา้ ที่การปฏิบตั ิงาน PowerPoint

ชื่อ หน้าท่ี

นางสาวเจนจริ า ไชยสุทธ์ิ พากย์เสียง, ทำส่อื
นางสาวพราวพรรณ มสิ าโท หาขอ้ มูล, หารปู , อธบิ ายทา่ รำ
นางสาวแพรววาว มสิ าโท หาข้อมลู , หารปู , อธบิ ายทา่ รำ
นางสาวกนกวรรณ เทศจันทร์ ออกแบบสอื่ , ทำส่ือ
นางสาวเดือนเพญ็ ศิรสิ มั พนั ธ์ หาข้อมูล, หารูปภาพ
นางสาวนรดี อ้วนเจรญิ กลุ หาข้อมูล, ตรวจสอบความถูก
ตอ้ งคำอธบิ ายทา่ รำ
นางสาวปวรศิ า ศรหี านนท์ หาขอ้ มลู , หารปู ภาพปฏิบตั ทิ ่ารำ
นายแพรเกลา้ ฉตั ร ศรีแก้ว ตดั ตอ่ คลิปวดิ โี อทา่ รำ
นางสาวมัสลินญา บญุ ประสพ หาขอ้ มลู /หารูป

- ๘๖ -

หน้าที่การปฏิบัติงาน E-Book

ชื่อ หนา้ ที่

นางสาวชนาทพิ ย์ ยวงเพชร หาข้อมูล, ใส่เนอื้ หาและรปู ภาพ
นางสาวญาณนิ พุทธคุณ การปฏิบตั ทิ ่ารำ
นางสาวปนัดดา การสุข
นางสาวมณีรัตนา น่วมภา หาข้อมูล, ใสเ่ นื้อหาและรูปภาพ
นางสาวรสรนิ ทร์ อนิ เขยี ว การปฏบิ ัตทิ า่ รำ
นางสาวพชิ ญาภา ตรญี าณวัฒน์
นางสาววรินทร ฉวั่ สุวรรณ หาข้อมูล, หารูป, ใส่เนื้อหา
ประวัติความเปน็ มา
นางสาวศศธิ ร ทองทบั
นางสาวสริ ีธร อุดรเสถยี ร หาข้อมูล, ใส่ข้อมูลและรูปภาพ
การปฏบิ ัตทิ ่ารำ

หาข้อมูล, หารูป, ใส่เนื้อหา
ประวตั ิความเป็นมา

หาข้อมูลและรูปเครื่องแต่งกาย,
ใสข่ อ้ มลู เคร่ืองแต่งกาย

หาข้อมูล, ใส่ข้อมูลองค์ประกอบ
ของการแสดง เพลงร้องและวง
ดนตรี

หาข้อมูลและรูปเคร่อื งแต่งกาย,
ใสข่ ้อมลู เคร่อื งแต่งกาย

หาขอ้ มลู รูปผแู้ สดงและวงดนตร,ี
ใส่ข้อมูลผู้แสดงและวงดนตรี, จัด
ระเบยี บเลม่ , ตรวจความถกู ตอ้ ง

- ๘๗ -

บรรณานุกรม

นิรมล หาญทองกูล. (๒๐๑๔, ๒๕๖๔). ศุภลักษณ์ : นางสำคัญในเรอ่ื งอณุ รุท.
สถาบนั วัฒนธรรมและศลิ ปะ. ๑(๓๑). สืบคน้ เมอ่ื ๕ พฤษภาคม
๒๕๖๔, จาก http://ejournals.swu.ac.th/index.php/jica/article/download/
4721/4898

มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสุนนั ทา. (ม.ป.ป.). การปฏบิ ัตริ ำคูช่ ุด ศภุ ลักษณอ์ ้มุ สม.
สืบคน้ เมือ่ ๕ พฤษภาคม ๒๕๖๔, จาก http://elfar.ssru.ac.th

วทิ ยาลัยนาฏศลิ ป์นครศรธี รรมราช. (ม.ป.ป.). การศกึ ษาผลสมั ฤทธ์ิทางการเรยี น
เรอื่ ง รำศุภลกั ษณ์อมุ้ สม. สบื คน้ เมอ่ื ๕ พฤษภาคม ๒๕๖๔, จาก
http://cdans.bpi.ac.th/download/koy001062.pdf

สนุ นั ทา มิตรงาม. (๒๕๓๑). การวเิ คราะหว์ รรณกรรมเร่ืองอุณรทุ ฉบับสงขลา
ตามทฤษฎีรส. วิทยานิพนธ์ ศศ.ม. (จารกึ ภาษาไทย). กรุงเทพฯ: บณั ฑิต
วทิ ยาลยั มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร. ถา่ ยเอกสาร.

- ๘๘ -