TOKOH
TEMPATAN
AISYA IRDINA BINTI FAIRUZ AFFANDI
5 KENYALANG
1
TOKOH TEMPATAN
1. Haji Abdul Rahman Limbong
❖ Haji Abdul Rahman Limbong atau nama
lengkapnya, Haji Abdul Rahman bin Haji Abdul
Qadir (1868-1929) merupakan seorang pendakwah
dan pejuang yang berasal dari Terengganu.
❖ Haji Abdul Rahman Limbong mendapat pendidikan
asas ilmu-ilmu Islam sejak kecil di Mekah. Antara
gurunya ialah Haji Tun Muhammad, salah seorang
ayah saudaranya. Ketika pulang ke Terengganu,
2
beliau mendapat pendidikan daripada Haji Ya’qub
dan Haji Musa yang tinggal di Paya Bunga dan
seterusnya daripada Tok Ku Paloh. Haji Abdul
Rahman Limbong juga, seperti gurunya Tok Ku
Paloh, ialah seorang pengamal Tarikat
Sammaniyah.
❖ Menentang British kerana penguatkuasaan
undang-undang binatang buas, peraturan tanah
baharu dan pas kebenaran untuk menjalankan
aktiviti pertanian.
❖ Pada tahun 1922, Haji Abdul Rahman Limbong
bertindak sebagai peguam untuk membela petani
di Kuala Telemong yang ditangkap kerana
menentang peraturan baharu. Mereka telah
membersihkan tanah tanpa mengambil pas
kebenaran.
❖ Pihak British juga telah mengancam akan
mengambil tindakan undang-undang ke atas
mereka yang enggan membayar cukai.
3
❖ Ancaman British untuk mengambil tindakan
undang-undang menyebabkan para petani telah
menduduki balai polis dan bangunan kerajaan di
Kuala Berang.
❖ Walau bagaimanapun, menurut laporan oleh H. W.
Thomson dan J. L. Humphreys, Haji Abdul Rahman
Limbong dan pengikutnya dilabel sebagai
penderhaka kepada kerajaan Terengganu. Akhirnya
Haji Abdul Rahman Limbong ditangkap dan dibuang
negeri ke Singapura dan selanjutnya dibuang ke
Mekah dalam tahun 1928.
4
2. Dato’ Bahaman
•Menentang British disebabkan kehilangan hak
mengutip cukai dan dilucutkan gelaran sebagai
pembesar.
•Pada tahun 1891, Dato' Bahaman menyerang Balai
Polis Lubuk Terua dan menawan kembali Lubuk Terua
dengan bantuan Tok Gajah dan anaknya Mat Kilau.
•Pada tahun 1894, Dato' Bahaman menawan Kuala
Tembeling dan Jeram Ampai. Walau bagaimanapun
British telah bertindak menawan semula Jeram Ampai.
•Dato' Bahaman terpaksa berundur ke Kelantan dan
mendapat perlindungan di Chiengmai, Thailand.
5
• Menentang British disebabkan kehilangan hak
mengutip cukai dan dilucutkan gelaran sebagai
pembesar.
• Pada tahun 1891, Dato' Bahaman menyerang Balai
Polis Lubuk Terua dan menawan kembali Lubuk
Terua dengan bantuan Tok Gajah dan anaknya Mat
Kilau.
• Pada tahun 1894, Dato' Bahaman menawan Kuala
Tembeling dan Jeram Ampai. Walau bagaimanapun
British telah bertindak menawan semula Jeram
Ampai. Menentang British disebabkan kehilangan
hak mengutip cukai dan dilucutkan gelaran sebagai
pembesar.
• Pada tahun 1891, Dato' Bahaman menyerang Balai
Polis Lubuk Terua dan menawan kembali Lubuk
Terua dengan bantuan Tok Gajah dan anaknya Mat
Kilau.
• Pada tahun 1894, Dato' Bahaman menawan Kuala
Tembeling dan Jeram Ampai. Walau bagaimanapun
6
British telah bertindak menawan semula Jeram
Ampai.
• Dato' Bahaman terpaksa berundur ke Kelantan dan
mendapat perlindungan di Chiengmai, Thailand.-
Dato' Bahaman terpaksa berundur ke Kelantan dan
mendapat perlindungan di Chiengmai, Thailand.
7
3. Dato’ Maharaja Lela
▪ Menentang British kerana British memperkenalkan
sistem cukai baharu dan campur tangan dalam adat
resam orang Melayu.
▪ Sultan Abdullah, Dato' Maharaja Lela dan
pembesar-pembesar lain telah mengambil
keputusan untuk membunuh J.W.W. Birch.
▪ Dato' Maharaja Lela dan Seputum telah membunuh
J.W.W Birch.
▪ Dato' Maharaja Lela telah ditangkap dan dijatuh
hukuman gantung pada tahun 1877.
8
▪ Menentang British kerana British memperkenalkan
system cukai baharu dan campur tangan dalam
adat resam orang Melayu.
▪ Sultan Abdullah, Dato’ Maharaja Lela dan
pembesar-pembesar lain telah mengambil
keputusan untuk membunuh J.W.W. Birch.
▪ Dato’ Maharaja Lela dan Seputum telah membunuh
J.W.W. Birch.
▪ Dato’ Maharaja Lela telah ditangkap dan dijatuh
hukuman gantung pada tahun 1877.
9
4. Dol Said
o Dato' Abdul Said bin Omar, atau Dol Said (1773 –
Ogos 1849),ialah Penghulu Naning yang
kesembilan. Perang Naning yang berlaku pada
tahun 1831 menjadikan beliau seorang pahlawan
yang telah mengukir tempat di sejarah Melaka.
Daripada suku Semelenggang, Dol Said mewarisi
Penghulu Anjak sebagai Penghulu Naning pada
tahun 1799 ketika hanya berumur 26 tahun.
o Menentang British bagi mempertahankan
kedaulatan Naning.
o Menentang pelaksanaan undang-undang British
dan bayaran cukai.
10
o Penghulu Dol Said telah berjaya mendapat
sokongan orang Melayu seramai 1,000 orang untuk
menentang British dalam Perang Naning yang
bermula pada 6 Ogos 1831 dan berakhir pada 24
Ogos 1831 iaitu kira-kira 18 hari berperang. Dalam
peperangan tersebut, Penghulu Dol Said telah
mendapat kejayaan dan sebab utama kejayaan
tersebut adalah kerana perpaduan yang wujud di
kalangan orang Melayu serta sokongan orang
Melayu di wilayah yang lain.
o Dol Said akhirnya terpaksa berundur ke Pasir Besar
setelah kalah dalam perang Naning kedua pada
Februari 1832 dan dalam masa 4 bulan akhirnya
Naning jatuh ke tangan British pada 15 Jun 1832.
Naning kemudiannya diletakkan di bawah
peraturan Negeri-negeri Selat pada 27 Oktober
1832.
11
5. Yamtuan Antah
➢ Nama penuhnya ialah Yamtuan Antah ibni
Almarhum Tuanku Radin. Dilahirkan pada
tahun 1812. Meninggal pada tahun 1888 di Seri
Menanti, Negeri Sembilan.
➢ Menentang British kerana tidak bersetuju
dengan perjanjian antara British dengan Dato’
Kelana Sungai Ujong.
➢ Tidak bersetuju dengan tindakan British
menyokong tindakan Dato’ Kelana yang
mengisytiharkan Terachi sebagai wilayahnya.
➢ Yamtuan Antah telah menawan Paroi dan
membina kubu pertahanan.Pihak British telah
mengalahkan pasukan Yamtuan
12
Antah.Yamtuan Antah terpaksa berundur ke
Bukit Putus.
➢ Yamtuan Antah dan British telah mengadakan
rundingan pendamaian. Yamtuan Antah telah
diiktirafkan sebagai Yamtuan Besar Seri
Menanti.
13
6. Tok Janggut
Nama sebenar Haji Mat Hassan bin Munas.
Dikenali sebagai Tok Janggut kerana beliau
menyimpan janggut hingga ke paras dada.
Dilahirkan tahun 1853 di Kampung Jeram, Pasir
Puteh, Kelantan. Mendapat pendidikan pondok
di Kelantan dan Makkah.
Tok Janggut menentang Bristish disebabkan cukai
dan peraturan tanah baharu yang
membebankan.
Pada tahun 1915, Tok Janggut telah melancarkan
serangan ke atas Pasir Puteh.
14
Pihak British bertindak menyerang Tok Janggut
yang berkubu di Kampung Saring.
Tok Janggut terkorban dalam pertempuran itu.
15
7. Mat Salleh
✓ Datu Mat Salleh, lebih dikenali dengan mudah
sebagai Mat Salleh, merupakan pejuang Sabah
yang terkenal dalam penentangan yang hebat
terhadap penjajahan British di Sabah.
✓ Mat Salleh membantah cukai yang dikenakan
serta peraturan baharu yang membebankan.
Pada tahun 1897, Mat Salleh telah mendirikan
kubu di Ranau dan menyerang Pulau Gaya dan
Ambong.
✓ Mat Salleh telah ditewaskan di Tambunan dan
dikatakan telah terkorban.
✓ Menentang Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
kerana kehilangan kawasan pengaruh.
16
✓ Datu Paduka Mohammad Salleh bin Datu Balu
dilahirkan di Inanam, Sabah dan berketurunan
Bajau-Suluk. Beliau memang terkenal dengan
sifat kepahlawanan dan keberanian berperang.
17
8. Antanom
➔ Antanom adalah anak keturunan Suku Murut
Tagol dari golongan bermartabat mengikut adat
istiadat kaum murut. Beliau dibesarkan dalam
zaman daerah kampungnya dilanda oleh
persengketaan kaum dan oleh ancaman
pemburu kepala kaum Dayak dari kawasan
perbatasan atau dikenali dengan istilah ”
Pengayau “.
➔ Didikan yang diterimanya ialah mengenal
kehidupan rimbanya dan bermain
senjata.Antanom menyatukan orang Murut
menentang SBUB demi menebus maruah
mereka. Menentang SBUB kerana kehilangan
kuasa dan pengaruh, menentang pembayaran
cukai yang dikenakan, menjadikan orang Murut
sebagai buruh paksa dan menceroboh kawasan
hutang orang Murut yang membina jalan raya.
18
➔ Feb 1915 - Antanom menyerang Pensiangan
dan membakar bangunan kerajaan. Kejayaan itu
menaikkan lagi semangat perjuangan orang
Murut dan pengikut Antanom bertambah
menjadi 900 orang .
➔ Apr 1915 - SBUB menghantar 400 orang
tentera menyerang kubu Antanom.
➔ Antanom dan 400 pengikutnya terkorban
dalam mempertahankan Rundum.
➔ Terkorban dalam pertempuran di Sungai
Selangit.
➔ Penentangan ini dikenali sebagai 'Kebangkitan
Rundum'.
➔ Pertempuran berlaku selama 6 minggu.
➔ Antanom membina kubu pertahanan di Sungai
Selangit yang mengandungi 7 rumah bawah
tanah .
19
➔ Mac 1915 - Antanom memimpin kira-kira 600
orang Murut menyerang Rundum dan berjaya
memusnahkan pejabat pentadbiran SBUB.
20
21