The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by Punjab Times, 2017-07-31 21:41:34

Punjab Times August 2017 Edition

FOR
gzikp NkJhwz
gzikp NkJhw gzikp NkJhwz BETTER RESPONSE,
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw ADVERTISE
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
s[jkB{z fej'
s[jkB{z fej' IN
PUNJAB TIMES
s[jkB{z fej'
s[jkB{z fej'
s[jkB{z fej'
fijk bZfrnk.
fijk bZfrnk.
fijk bZfrnk. Monthly
fijk bZfrnk.
fijk bZfrnk.
f;vBh s'A gqekf s gfjbk gzikph wjhBktkoh nypkos gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko PUNJAB TIMES
f;vBh s'A gqekf
f;vBh s'A gqekf s gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko
f;vBh s'A gqekfSs gfjbk gzikph wjhBktkoh nypkos gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko
f;vBh s'A gqekf
THE FIRST PUNJABI INDIAN MONTHLY PUBLISHED FROM SYDNEY, AUSTRALIA
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
P O Box 8055, Glenmore Park, NSW 2745, Sydney, Australia This is its 17th successful
MOBILE: 0431 377 716 www.punjabtimes.com.au
;kB{z io{o G/i'
;kB{z io{o G/i'
;kB{z io{o G/i' year in the market
;kB{z io{o G/i'
;kB{z io{o G/i'
Editor: Harpreet Singh, E-mail: [email protected]
Year 17, Edition 2, Australia's Top Leading, Most Popular, Reliable & Successful free copy
Sydney, August 2017 Punjabi Indian Newspaper
''T[Zu/ NkjD/ ghAx gk d/ fiZE/ nkg j[bkok nkt/T[Zu/ NkjD/ ghAx gk d/ fiZE/ nkg j[bkok nkt/''
T[Zu/ NkjD/ ghAx gk d/ fiZE/ nkg j[bkok nkt/
T[Zu/ NkjD/ ghAx gk d/ fiZE/ nkg j[bkok nkt/
T[Zu/ NkjD/ ghAx gk d/ fiZE/ nkg j[bkok nkt/

















































;ktD dk wjhBk Sw Sw nkT[Adk, jo e'Jh d/y' y[
;ktD dk wjhBk Sw Sw nkT[Adk, jo e'Jh d/y' y[ h wBkT[Adk.h wBkT[Adk.
;ktD dk wjhBk Sw Sw nkT[Adk, jo e'Jh d/y' y[
;ktD dk wjhBk Sw Sw nkT[Adk, jo e'Jh d/y' y[Sh wBkT[Adk.h wBkT[Adk.
;ktD dk wjhBk Sw Sw nkT[Adk, jo e'Jh d/y' y[ h wBkT[Adk.
fsnko j' w[fNnkoK uZbhnK, shi wBktD rbhnK rbhnK..
fsnko j' w[fNnkoK uZbhnK, shi wBktD rbhnK rbhnK..
fsnko j' w[fNnkoK uZbhnK, shi wBktD rbhnK rbhnK..
fsnko j' w[fNnkoK uZbhnK, shi wBktD rbhnK rbhnK..
fsnko j' w[fNnkoK uZbhnK, shi wBktD rbhnK rbhnK..























Punjab Times Pty Ltd. Trading as Punjab Times ACN No. 110 708 579

2 2 2 2 2 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s


















CHATKAAZ

3 3 3 3 3 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw









OPTUS

4 4 4 4 4 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s









111 TAX CONSULTANTS





















































:{BkJhfNv Nhw ro[Zg (f;Zy cko v?w'eo/;h) ns/ f;Zy ;/tk ro[Zg
:{BkJhfNv Nhw ro[Zg (f;Zy cko v?w'eo/;h) ns/ f;Zy ;/tk ro[Zg
:{BkJhfNv Nhw ro[Zg (f;Zy cko v?w'eo/;h) ns/ f;Zy ;/tk ro[Zg
:{BkJhfNv Nhw ro[Zg (f;Zy cko v?w'eo/;h) ns/ f;Zy ;/tk ro[Zg
:{BkJhfNv Nhw ro[Zg (f;Zy cko v?w'eo/;h) ns/ f;Zy ;/tk ro[Zg
dh ;KMh Nhw gkoebh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh dh u'D ftu i/s{
dh ;KMh Nhw gkoebh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh dh u'D ftu i/s{
dh ;KMh Nhw gkoebh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh dh u'D ftu i/s{
dh ;KMh Nhw gkoebh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh dh u'D ftu i/s{
dh ;KMh Nhw gkoebh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh dh u'D ftu i/s{
f;vBh, (fpT{o') f;vBh d/ ;G s'A
tZv/ r[od[nkok ;fjp gkoebh,
rb?Bt[Zv dh gqpzXe ew/Nh dh u'D pV/
;[uZi/ ns/ SKswJh Yzr Bkb ;zgzB
j'Jh. nrb/ d' ;kbK tk;s/ r[o{ xo d/
Bkb i[V/ ;ko/ ekoiK B{z eoB dh ;/tk
:{BkJhfNv Nhw ro[Zg (f;Zy cko v?w'eo/
;h) ns/ f;Zy ;/tk ro[Zg dh ;KMh Nhw
B{z jk;b j'Jh.
:{BkJhfNv Nhw d/ 15 w?Apo
vkfJo?eNo d/ nj[d/ tk;s/ f;Zy; cko
:{fBNh n?Zv No[ZE d/ w?ApoK d/ w[ekpb/
Gkoh frDsh Bkb i/s{ oj/.
nk; eod/ jK fe ;qH i;pho f;zx
fEzd, ;qH pbftzdo f;zx ufjb, ;qH
joihs f;zx ;'wb, e?gNB ;ofizdo
f;zx, wfjzrk f;zx yZe, vkeNo ;[fozdo
f;zx, i;gkb f;zx, phph gowihs e"o
e?b'Nh, jowhe f;zx, irsko f;zx,
irtzs f;zx, wZyD f;zx j/no, okw
shoE f;zx, fBowb f;zx ;zXo ns/
jodhg f;zx r[o{ xo ns/ ;zrsK dh p/
jsoh tk;s/ sfj fdb'A nrb/ d' ;kbK
tk;s/ pj[s tXhnk ezw eod/ ofjDr/
ns/ f;Zy; cko :{fBNh dh Nhw uzrh
fto'Xh fXo dk o'b fJe tXhnk gfjo/
dko dh soQK pky{ph fBGkT[Adh oj/rh.
fiZsD T[gozs ;qH ;ofizdo f;zx B/
;koh f;Zy ;zrs dk sfj fdb'A XzBtkd
ehsk.

5 5 5 5 5 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s















RADHE

6 6 6 6 6 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw

7 7 7 7 7 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s


































DYNAMIC LEARNING

8 8 8 8 8 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
fJB;kBhns j'Jh
fJB;kBhns j'Jh ow;ko, g"VhnK ow;ko, g"VhnK s/ fJ; jkbss/ fJ; jkbs
fJB;kBhns j'Jh
fJB;kBhns j'Jh Sow;ko, g"VhnK ow;ko, g"VhnK 's/ fJ; jkbss/ fJ; jkbs
fgsk B/ g[Zs B{z nkgD/ jZEhA ehsk ;h ;g[od-
fgsk B/ g[Zs B{z nkgD/ jZEhA ehsk ;h ;g[od- fJB;kBhns j'Jh ow;ko, g"VhnK s/ fJ; jkbs
fgsk B/ g[Zs B{z nkgD/ jZEhA ehsk ;h ;g[od-
fgsk B/ g[Zs B{z nkgD/ jZEhA ehsk ;h ;g[od-
fgsk B/ g[Zs B{z nkgD/ jZEhA ehsk ;h ;g[od-
u gJ/ pZu/ B{z d/y e/ BjhA g;hfink fe;/ dk fdb
u gJ/ pZu/ B{z d/y e/ BjhA g;hfink fe;/ dk fdb
u gJ/ pZu/ B{z d/y e/ BjhA g;hfink fe;/ dk fdb
J/-yke, 11t/A fdB nkfJnk c'B, 'jkJ/ v?vjkJ/ v?v'
J/-yke, 11t/A fdB nkfJnk c'B, jkJ/ v?v
J/-yke, 11t/A fdB nkfJnk c'B, jkJ/ v?vjkJ/ v?v 'u gJ/ pZu/ B{z d/y e/ BjhA g;hfink fe;/ dk fdbu gJ/ pZu/ B{z d/y e/ BjhA g;hfink fe;/ dk fdb
J/-yke, 11t/A fdB nkfJnk c'B,
J/-yke, 11t/A fdB nkfJnk c'B,
fJe nzro/zh t?p;kJhN dh ypo
w[skpe g[Zso B{z dcBkJ/ j'J/ 10 jh fdB
j'J/ ;B fe T[d'A 11t/A fdB fco c'B dh
xzNh tZih. fJ; tko th c'B u[Zfenk go
fJ; tko T[BQK B{z fijVh ypo fwbh T[j
T[BQK bJh ;G s'A fznkdk j?okB eoB
tkbh th ;h ns/ nZyK ftu uwe d/
Bkb-Bkb y[ShnK th b? e/ nkJh . n;b
ftu d{i/ gkf;U nktkz nkJh 'jkJ/ v?v'
. nktkz ;[Dd/ jh fJj pz[or fgsk
gfjbK sK j?okB ofj frnk feT[Afe v?v
efjD tkbk j[D fJ; d[Bhnk ftu BjhA
;h . fco id'A ;ZukJh dk gsk bZfrnk
sK nZyK ftu'A y[Sh d/ jzM{ Nge gJ/ .
T[; fdB T[BQK dk T[j g[Zso xo gj[zu
frnk fi; B{z e[ZM fdB gfjbK jh wBhbk (fpT{o') fi; ocsko Bkb ;wK nZr/ tXdk ik fojk j?, mhe Ujh ocsko
dcBkfJnk frnk ;h. fJ; wkwb/ Bkb Bkb fJB;kBK dh fJB;kBhns th dw s'Vdh ik ojh j?. jkb jh ftu ;'Sb whvhnk
e?bhc'oBhnk (fpT{o') id'A th fe;/ fe T[ArbhnK d/ fBSkB d/ nkXko T[Zs/ ;ko/ j?okB ;B . n;b ftu id'A fJ; 's/ tkfJob j' ojh fJ; wk;{w pZu/ dh s;tho d/yD s'A pknd sK fJj jh bZr fojk
gfotko ftu fe;/ dh w"s j' iKdh j? sK T[BQK d/ g[Zso dh gSkD eo bJh rJh wkwb/ dh v{zxkJh Bkb iKu ehsh rJh, j?. fJj s;tho fcbhghBz d/ wBhbk Sfjo dh j?, fiE/ nzvogk; dhnK g"VhnK 's/
T[j gb jo fJe d[ZyK Gfonk j[zdk j?. j? . T[d'A fJj rZb ;kjwD/ nkJh fe fi; e'Jh pZu/ B{z fpBK eZgfVnK d/ fJeZbk ns/ n;[oZfyns SZv frnk. fJ; d"okB eJh
yk;s"o T[Zs/ T[BQK wksk-fgsk bJh fiBQK wkwbk nwohek d/ e?bhc'oBhnk dk Sy; B{z nfXekohnK B/ T[BQK dk g[Zso b'e T[; pZu/ d/ B/fVU bzx oj/ ;B go fe;/ B/ th T[; pZu/ e'b ik e/ T[; dh wdd
dhnK nZyK d/ ;kjwD/ iK fiBQK B{z j? fiZE/ c'B T[Zs/ fJe pz[or fgsk B{z dZf;nk ;h T[j e'Jh j'o ;h .gfotko tkb/ BjhA ehsh. fJBQK j?okB eo d/D tkbhnK dodBke s;thoK B{z wBhbk d/ jh ofjD
nkgD/ fJe pZu/ dh w"s dh ypo ;[DB dZf;nk frnk ;h fe fJe ;N'o ftu T[BQK T[; B{z d/y e/ pj[s y[S ;B . jo gk;/ tkb/ fJe ftnesh B/ nkgD/ w'pkfJb d/ e?wo/ ftu e?d ehsk. fJj ftnesh e[M
B{z fwbdh j? . e[ZM nfijk jh j'fJnk d/ g[Zso dh w"s j' rJh . g[Zso dh w"s y[Sh jh y[Sh ;h . nyho g[Zso tkg; d/o sZe fJ; rZb dh g[SNh eodk fojk fe SkfJd fe;/ fJB;kB dh fJB;kBhnB
fJe 82 ;kb d/ pz[or Sy; Bkb, id'A dh ypo ;[Dd/ jh g{o/ gfotko T[Zs/ d[ZyK nkfJnk ;h . puh j't/ i' fJ; pZu/ dh wdd eo ;e/. nkfyoeko id'A e'Jh T[; pZu/ dh wdd bJh
T[BK B{z nkgD/ g[Zso dh w"s dh ypo dk gjkV N[ZN frnk, b'e fe;/ th soQK jkbKfe j[D fJ; rZb dh th iKu BjhA nkfJnk, T[d'A T[j y[d T[E/ gj[zu/. s;thoK ftu s[;hA d/y ;ed/ j' fe T[; pZu/
;[DB B{z fwbh . T[; fdB T[j d[gfjo B{z Bkb fJe-d[Zi/ B{z ;zGkb gk oj/ ;B . ehsh ik ojh j? fi; B{z gfotko B/ B{z d/y e/ e'Jh th okjrho BjhA o[Zfenk. fe;/ th fJB;kB d/ jZE T[; pZu/ dh wdd
p?m/ j'J/ ;B fe T[d'A c'B dh xzNh tZih g[Zso dk fujok g{oh soQK Bkb yokp j' nkgDk g[Zso ;wM e/ dcBkfJnk ;h bJh nZr/ BjhA nkJ/. fJ; ftnesh B/ e[ZM gbK dh T[vhe eoB s'A pknd d/ B/V/ ik
ns/ d{i/ gkf;U T[BQK d/ fdwkrh o{g s'A u[Zfenk ;h. id'A T[; dh bkS xo nkJh nkyho T[j e"D ;h< feT[Aeh T[j th fe;/ e/ pZu/ d/ jkbks B{z Bzdhe s'A d/yD dk c?;bk ehsk, id'A T[j T[ZE/ g[Zi/ sK T[j
ewz'o 57 ;kb d/ g[Zso dh w"s dh ypo sK gfotko B/ g{o/ wkB-;BwkB Bkb Bk fe;/ xo dk fuokr j't/rk, i' p[ZM pZuk E'VQk fijk phwko ;h ns/ T[BQK g"VhnK T[Zs/ ;' fojk ;h . n;b ftu wBhb/ d/
fwbh . T[j fJ; rZb T[Zs/ ftStk; BjhA g[Zso B{z ftdk ehsk . fi; 's/ 12 bZy frnk ns/ fi; dk fujok sZe T[; d/ eJh nzvo gk; ;NohN pZfunK ns/ T[BQK d/ rohp wksk-fgsk d/ ofjD dh EK pD
eo gk oj/ ;B go T[BQK B{z fejk frnk o[gJ/ you nkfJnk. gfotko tkb/ BjhA d/y ;e/. u[Ze/ jB, fiZE/ T[j nkgD/ fdB ns/ oks eZNd/ jB . fJ; ftnesh B/ id'A nzvogk;
d/ Bzdhe ofjD tkb/ b'eK s'A T[; pZu/ d/ wksk-fgsk d/ pko/ ftZu gsk ehsk T[d'A
T[BQK dh T[ZE/ T[; pZu/ dh wK Bkb w[bkeks j'Jh. w?b/ ns/ rzd/ eZgfVnK ftu fJe
;'B swrk fiZsD tkbh fJj Gkosh fyvkoB v'g N?;N n"os GhV u'A fBeb e/ nkJh ns/ nkgD/ pZu/ B{z T[ZE'A b? e/ uZbh rJh, pknd ftu
;'B swrk fiZsD tkbh fJj Gkosh fyvkoB v'g N?;N
;'B swrk fiZsD tkbh fJj Gkosh fyvkoB v'g N?;N u'A j'Jh c/b!
;'B swrk fiZsD tkbh fJj Gkosh fyvkoB v'g N?;N u'A j'Jh c/b!u'A j'Jh c/b!
;'B swrk fiZsD tkbh fJj Gkosh fyvkoB v'g N?;N 'u'A j'Jh c/b!u'A j'Jh c/b!
gsk bZfrnk fe T[j n"os Ghy wzr e/ nkgDk ns/ nkgD/ T[; pZu/ dk fYZv gkbdh
gqshpzfXs ;fNzfwT[b/AN vkfJw/fEbp[fNb/ j?. fJ; bJh T[j T[; dk fznkdk fXnkB BjhA oZy gkT[Adh.
wkfJB d/ ;/tB dh d'Sh gkJh rJh j?.
fJj N?;N fJZe s'A uko i{B sZe gfNnkbk
gfjbK pDB B{z fsnko ;h fi; e[Vh dk Bebh gsh, j[D
gfjbK pDB B{z fsnko ;h fi; e[Vh dk Bebh gsh, j[D
gfjbK pDB B{z fsnko ;h fi; e[Vh dk Bebh gsh, j[D
gfjbK pDB B{z fsnko ;h fi; e[Vh dk Bebh gsh, j[D
gfjbK pDB B{z fsnko ;h fi; e[Vh dk Bebh gsh, j[D
ftZu j'Jh c?vo/SB eZg e"wh u?AghnBfSg
d"okB e"wh v'fgzr fBo'Xe nfXekohnK
B/ ehsk ;h.
T[; Bkb j' frnk ftnkj, fdbu;g j? bt ;N'oh
T[; Bkb j' frnk ftnkj, fdbu;g j? bt ;N'oh
T[; Bkb j' frnk ftnkj, fdbu;g j? bt ;N'oh
T[; Bkb j' frnk ftnkj, fdbu;g j? bt ;N'oh
T[; Bkb j' frnk ftnkj, fdbu;g j? bt ;N'oh
i/eo T[;dk 'ph Bw{Bk' th
gkihfNt nkT[Adk j? sK Gkos B{z G[tB/
Sto ftZu T[;dk fiZfsnk ;'B/ dk
swrk r[nkT[Dk gt/rk. Gkosh n?Eb/
fNe; wjk;zx d/ fJZe nfXekoh B/
dZf;nk, ''wBgqhs B{z i{B ftZu c/vo/
SB eZg d"okB j'J/ N?;N ftZu gkzhfNt
gkfJnk frnk. T[;d/ w{so d/ Bw{B/
ftZu gqshpzfXs ;fNzfwT[b/AN vkfJw/
BthA fdZbh (fpT{o') J/ShnkJh T[;dk ;'B/ dk swrk th T[; s'A tkg;
fEbp[fNb/wkfJB gkfJnk frnk j?.
u?AghnB SkNg[ZN fyvkoB wBgqhs e"o fbnk ik ;edk j?. G[tB/Sto ftZu jkb
wBgqhs d/ e'u ns/ gsh eowihs B/
v'g N?;N ftZu Bkekw ojh j? fi;d/ Bkb jh ftZu ;zgzB J/ShnkJh u?AghnBfSg fejk, ;kB{z fJ; pko/ ftZu j[D e[ZM
fJ; wjhB/ dh S[o{nks ftZu fiZfsnk ftZu ;'B/ dk swrk fiZsD tkbh wBgqhs BjhA dZf;nk frnk j?.
;z;d ezNhB dh dkb u fBebh wZeVh,
;z;d ezNhB dh dkb
;z;d ezNhB dh dkb u fBebh wZeVh,u fBebh wZeVh,
;z;d ezNhB dh dkb
;z;d ezNhB dh dkb 'u fBebh wZeVh,u fBebh wZeVh,
fJe ;hBhno nfXekoh phwko
fJe ;hBhno nfXekoh phwko
fJe ;hBhno nfXekoh phwko
fJe ;hBhno nfXekoh phwko
fJe ;hBhno nfXekoh phwko
d/ fJe nfXekoh B/ ;z;d dh ezNhB 'u
ykDk nkovo ehsk ;h. fJ; ykD/ 'u
wZeVh fwbh. b'e ;Gk dh fog'ofNzr
poKu dh ebk; tB nfXekoh ;z;d dh
ezNhB g[Zi/ ;B. T[ZE/ T[BQK B/ ykD/ 'u bzvB (fpT{o') fJe e[Vh B/ 3 ;kb gfjbK NftZNo 's/ wzke ftu fijV/ Sy; B{z
g'Arb ns/ djh uktb nkovo ehsk. nkgDk gsh pDB dk nkco fdZsk ;h. j[D T[; B/ T[jh Sy; Bkb ftnkj ouk
T[BQK B/ ykDk S[o{ ehsk sK T[BQK B{z gb/ fbnk j?. 2014 ftu J/g';N'b{ (bhbk) ns/ fcb frp;B dh fJ; gq/w ejkDh dh
N 'u fJe tZvh fijh wZeVh fdZ;h. S[o{nks fdbu;g sohe/ Bkb j'Jh ;h.
nfXekoh dk efjDk j? fe T[BQK B/ ykD/ 2014 ftu bzvB dh bhbk B/ NftZNo 's/ fbfynk ;h fe eh s[;hA fJe nkdwh j'<
d/ 2 fBtkb/ jh ykd/ ;B fe T[BQK dh w?B{z nrb/ jcs/ d/ nkyoh fdB fJe ftnkj ;wko'j ftu Skwb j'D bJh nfijk
f;js ftrVB bZrh. T[BQK B{z T[bNhnK ftnesh ukjhdk j?, i' w/ok gsh j'D dh n?efNzr eo ;e/. Bkb pZuk th j't/ sK j'o
nkT[D bZrhnK. T[d'A T[BQK dh Bzo gb/ th tXhnk j?. fJ; d/ itkp ftu bzvB ftu ofjD tkb/ fcb B/ fbfynk-w?A fsnko
N 'u gJh, fiZE/ T[BQK B{z ykD/ 'u wZeVh jK. w/o/ e'b ;{N ;w/s eJh uhzK jB. bhbk B/ fco s'A itkp fdZsk-ftnkj ftu
fdykJh fdZsh. fwbd/ jK. wzke-wzke ftu ;kohnK ;fjwshnK j' ikD d/ pkti{d fcb-bhbk d/
fJ; wkwb/ 'u nfXekoh B/ s[ozs gsh pD e/ G?D d/ ftnkj ftu Skwb BjhA j'J/. fco th T[BQK B/ T[jh jcs/ w[bkeks
;z;d dh c{v w?B/iw?AN ew/Nh d/ u/now?B ehsh.
J/HghH fis/Ado o?Zvh B{z fSekfJs ehsh. fJ; soQk T[BQK dh gq/w ejkDh S[o{ j'Jh. nkfyoeko fJ; ;kb 4 i[bkJh B{z fcb B/
fSekfJs 'u nfXekoh B/ fbfynk fe nkgD/ NftZNo nekT{AN 's/ ftnkj B{z ofi;No eotk e/ tkg; nkT[Ad/ j'J/ nkgD/
fJ; zfjohbh dkb B{z ykD Bkb T[BQK dh d'jK dh s;tho g';N ehsh. T[;/ fdB bhbk B/ th NftZNo 's/ jh dZf;nk fe T[BQK B/
BthA fdZbh (fpT{o') ;z;d dh ezNhB j'Jh fwbh. nfXekoh B/ nkgD/ ykD/ bJh f;js yokp j' rJh j?. nfXekoh B/ ;z;dh ftnkj ouk fbnk j?. fco 5 i[bkJh B{z T[BQK B/ NftZNo g';N zohJ/ y[bk;k ehsk fe
d/ ykD/ dh skohc s[;hA th ;[Dh j't/rh dkb nkovo ehsh ;h go T[; 'u gJh wkwfbnK d/ wzsoh (oki) n?Z;Hn?Z;H T[BQK d/ gsh fcb T[jh Sy; jB, i' eohp 3 ;kb gfjbK Bebh gsh pDB tkb/ ;B.
go wzrbtko B{z fJe ;hBhno nfXekoh wZeVh B{z d/y e/ T[j j?okB ofj rJ/. nkjb{tkbhnk B{z th fJ; wkwb/ dh bhbk ns/ fcb dh fJj nB'yh bt ;N'oh NftZNo 's/ pj[s g;zd ehsh ik ojh j?.
dh ykD/ dh gb/N 'u fJe wZeVh gJh gqkgs ikDekoh nB[;ko b'e ;Gk fSekfJs ehsh j?. bhbk d/ NthN B{z 21 jzko tko s'A fznkdk oh-NthN ehsk ik u[Zfenk j?.

9 9 9 9 9 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw
fJj j? fJ fJziD c/b j'D s'A pknd Mhb ftu ik
fJj j? fJ okfJb dh y{p;{os wfjbk c"ih, ;'okfJb dh y{p;{os wfjbk c"ih, ;'
fJj j? fJzokfJb dh y{p;{os wfjbk c"ih, ;'okfJb dh y{p;{os wfjbk c"ih, ;'Sbb bb b
fJj j? fJ
fJziD c/b j'D s'A pknd Mhb ftu ik
fJj j? fJ okfJb dh y{p;{os wfjbk c"ih, ;'
fJziD c/b j'D s'A pknd Mhb ftu ik
fJziD c/b j'D s'A pknd Mhb ftu ik
fJziD c/b j'D s'A pknd Mhb ftu ik
whvhnk s/ s;thoK B/ wukfJnk sfjbeks/ s;thoK B/ wukfJnk sfjbek
whvhnk s/ s;thoK B/ wukfJnk sfjbek
whvhnk fvZrk ijk
whvhnk
whvhnk 's/ s;thoK B/ wukfJnk sfjbeks/ s;thoK B/ wukfJnk sfjbek
fvZrk ijk , tkb-tkb pu/ :ksoh, tkb-tkb pu/ :ksoh
fvZrk ijkz, tkb-tkb pu/ :ksoh, tkb-tkb pu/ :ksoh
fvZrk ijk , tkb-tkb pu/ :ksoh
fvZrk ijk
o{; (fpT{o') o{; ftu fJe ijkz
jkd;krq;s j' frnk go okjs dh rZb
fJj ojh fe fJ; ftu fe;/ dh ikB BjhA
rJh . wzfBnk ik fojk j? fe fJziD d/
yokp j'D ekoB ijkz B/ ezw eoBk
pzd eo fdZsk, fi; s'A pknd T[j eo?S
j' frnk . fJ; jkd;/ dk fJe thvhU th
;'Sb whvhnk T[Zs/ tkfJob j' fojk j? .
17 i[bkJh B{z ;'Sb whvhnk 's/ ngb'v
ehs/ rJ/ thvhU ftu ijkz fJe Mhb
ftu ik fvZrdk j? . wzfBnk ik fojk j?
fe ijkz d/ Mhb ftu fvZrD ekoB jh
b'eK dh ikB pZu ;eh. i/eo ijkz fes/
zwhB T[Zs/ fvZrdk sK jkd;/ ftu b'eK
dh ikB th ik ;edh ;h . fog'oN
w[skpe jkd;k ;kJhp/ohnk dh p?eb Mhb
ftu j'fJnk . jkd;/ dh irQk T[Zs/ w"i{d
b'eK B/ fJ; dk thvhU pDk fbnk .
dZf;nk ik fojk j? fe fJ; ijkz ftu
uko :ksoh ;tko ;B .
2 ;kb gfjbK j'J/ ftnkj B{z f;zxkg[o ;oeko B/ ehsk oZd, ikD' feT[A
2 ;kb gfjbK j'J/ ftnkj B{z f;zxkg[o ;oeko B/ ehsk oZd, ikD' feT[A
2 ;kb gfjbK j'J/ ftnkj B{z f;zxkg[o ;oeko B/ ehsk oZd, ikD' feT[A
2 ;kb gfjbK j'J/ ftnkj B{z f;zxkg[o ;oeko B/ ehsk oZd, ikD' feT[A
2 ;kb gfjbK j'J/ ftnkj B{z f;zxkg[o ;oeko B/ ehsk oZd, ikD' feT[A
:/o{Sbw (fpT{o') fJzokfJb nkgD/ ;ys fB:wK ns/ bkzwh c"i d/ Bkb-Bkb
;[zdo n"osK bJh th wSj{o j?. fJ; ;w/A fJzokfJb dh c"i 'u Skwb fJe y{p;{os
f;zrkg[o (fpT{o') ftnkj s'A pknd gsh tb'A fbzr pdb b?D 's/
wfjbk c"ih B/ ;'Sb whvhnk 's/ sfjbek wukfJnk j'fJnk. fJzokfJb dh ofjD
f;zxkg[o ;oeko B/ fJe ftnkj B{z Bk wBz{o eoko d/ fdZsk j?.
tkbh 22 ;kbk fJ; bVeh dk BK few wZbhpk;eh j?, i' fe fJzokfJbh c"i ftu ;/
;oeko dk efjDk j? fe fbzr gfotosB d/ pknd j[D d't/A gsh-
tk d/ ojh j?.
gsBh ;wkB fbzr d/ j' rJ/ jB, i' ekB{zB dk T[bzxD j?. feT[Aeh
;'Sb whvhnk fJz;Nkrqkw 's/ few fJBQhA fdBhA nkgDhnK s;thoK B{z b? e/ uouk
f;zrkg[o ftu ;wfbzrh ftnkj dh fJikzs BjhA j?.
ftu j?. T[; dh j"N b[Ze ns/ rb?wo; s;thoK ekoB :{zo; T[; B{z ekch g;zd eo
;EkBe whvhnk w[skpe fJ; i'V/ dk ;kb 2015 ftu ftnkj
oj/ jB. few c"i dh vo?Z; 'u th fJz;Nkrqkw 's/ s;thoK g';N eodh j?. jZE ftu
j'fJnk ;h. pknd ftu gsh B/ nkgDk fbzr pdbD bJh nkgo/
pzd{e cVh T[; dhnK s;thoK e[M yk; jB ns/ T[ZE/ jh T[j j"N fpeBh ftu Bzo
SB eok fbnk. T[; B/ nkgDk okSNoh gSkD gZso th n"os d/
nk ojh j?, fi; ekoB T[j j?ZvbkJhB pD u[Zeh j?. fJ; fJzokfJbh bVeh dh
o{g ftu ngv/N eotk fbnk go wkwbk T[d'A ;kjwD/ nkfJnk id'A
s[bBk T[; d/ gqSz;e nwoheh wkvb few ekodoShnB Bkb th eo oj/ jB.
fJ; i'V/ B/ ;oeko tb'A pDkJ/ rJ/ wekB B{z yohdD bJh nghb
few wZbhpk;eh d/ fJz;Nkrqkw 's/ seohpB 24,000 ckb'noz jB. T[; B/
ehsh.
nkgD/ fJz;Nkrqkw nekT{AN 's/ T[; B/ fpeBh gfjB/ ns/ g{b dhnK s;thoK B{z g';N
f;zrkg[o d/ ftnkj[sk i'V/ B{z wekB yohdD bJh ;oeko tb'A
ehsk j?. fi; ekoB few B{z fJz;Nkrqkw 's/ fJzokfJb dh c"i dh ;G s'A j"N wfjbk
fBSfus oew fdZsh iKdh j?. T[BQK d/ ekrzks dh iKu d"okB
c"ih ti'A ikfDnk ik bZrk j?. fJ; s'A gfjbK th eJh wfjbk c"i nkgDh rb?wo;
gsh d/ fbzr pdb b?D dh ikDekoh ;kjwD/ nkJh. fi; s'A pknd
s;thoK ekoB uouk ftu ofj u[ZehnK jB. fJZE/ dZ; d/JhJ/ fe fJzokfJb dh c"i
Bk f;oc T[BQK dk ftnkj oZd ehsk frnk ;r'A wekB yohdD dh
ftu g[oS ns/ n"os d'jK B{z c"i 'u Skwb j'Dk zo{oh j?.
T[BQK dh j;os th nX{oh ofj rJh.
3 ;kb sZe nkJhH n?Z; dh r[bkw ojh
3 ;kb sZe nkJhH n?Z; dh r[bkw ojh
3 ;kb sZe nkJhH n?Z; dh r[bkw ojh
3 ;kb sZe nkJhH n?Z; dh r[bkw ojh
3 ;kb sZe nkJhH n?Z; dh r[bkw ojh
fJj e[Vh ekb/ eZgV/ B{z ;wMdh j? w"s
fJj e[Vh ekb/ eZgV/ B{z ;wMdh j? w"s
fJj e[Vh ekb/ eZgV/ B{z ;wMdh j? w"s
fJj e[Vh ekb/ eZgV/ B{z ;wMdh j? w"s
fJj e[Vh ekb/ eZgV/ B{z ;wMdh j? w"s
G D & ASSOCIATES


















oZek (fpT{o') ysoBke nZstkdh ;zrmB nkJhH n?Z;H nkJhH n?Z; d/ pko/ ftu e'D BjhA ikDdk. fJj
nZstkdh nZfsnkuko dhnK ;kohnK jZdK gko eo e/ p/e;{o b'eK B{z w"s d/ xkN T[sko fdzd/ jB. ysoBke
nZstkdh ;zrmB dh dfozdrh o{j ezpk d/D tkbh j?.
nfijh jh ejkDh fJe wk;{w dh j?, fi; B{z 5 ;kb dh T[wo ftu nkJhH n?Z;H nkJhH n?Z;H tb'A nrtk eo
fbnk frnk ;h ns/ j[D T[j 8 ;kb dh j' u[Zeh j?. 3 ;kb sZe nkJhH n?Z;H nkJhH n?Z;H dh r[bkw ojh, fJj
e[Vh j[D ekbk eZgVk d/y e/ jh vo iKdh j?. nop NhH thH dh fJe gZsoeko i/B w[Z;k B/ fJ; e[Vh dh ejkDh
ns/ s;thoK NthN ehshnK. 8 ;kb dh fJj :ihdh e[Vh fJ; efwT{fBNh d/ T[BQK jzkoK pdfe;wsK ftu
Skwb j? i' nkJhH n?Z;H nkJhH n?Z; tb'A cV/ rJ/ ns/ r[bkw pDk bJ/ rJ/. bVeh dk Gok j[D th nkJhH n?Z;H
nkJhH n?Z; d/ epz/ ftu j?.
i/B dZf;nk fe id'A T[j T[; B{z pkzko b? e/ rJh sK T[j N':'Nk fjbe; ekoK ns/ ekb/ eZgfVnK s'A vodh
fd;h, feT[Afe fJj T[; B{z nkJhH n?Z;H nkJhH n?Z; dh :kd fdtkT[Ad/ jB. T[; dh y[nkfJS ;h fe T[j nkgD/
bJh ozrdko eZgV/ yohd/ feT[Afe T[; B/ j[D sZe f;oc ekb/ eZgV/ jh gkJ/ ;B. jkbKfe nkJhH n?Z;H nkJhH
n?Z;H nZstkdhnK d/ vo ekoB j[D th T[j nkgDk fujok YZe e/ oZydh j?, feT[Afe T[; B{z bZrdk j? fe
nkJhH n?Z;H nkJhH n?Z;H tkb/ ed/ th tkg; nk ;ed/ jB.

1 1 1 1 10 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
;[gohw e'oN B/ e/Ado s'A g[ZfSnk, feT[A
;[gohw e'oN B/ e/Ado s'A g[ZfSnk, feT[A 15 xzfNnK dh ;oioh s'A pknd 3
15 xzfNnK dh ;oioh s'A pknd 3
15 xzfNnK dh ;oioh s'A pknd 3
15 xzfNnK dh ;oioh s'A pknd 3
15 xzfNnK dh ;oioh s'A pknd 3
;[gohw e'oN B/ e/Ado s'A g[ZfSnk, feT[A
;[gohw e'oN B/ e/Ado s'A g[ZfSnk, feT[A
;[gohw e'oN B/ e/Ado s'A g[ZfSnk, feT[A
;kb dh pZuh B{z fwfbnk BtK ihtB
;kb dh pZuh B{z fwfbnk BtK ihtB
;kb dh pZuh B{z fwfbnk BtK ihtB
;kb dh pZuh B{z fwfbnk BtK ihtB
;kb dh pZuh B{z fwfbnk BtK ihtB
BjhA j[zdh ftXtk ftnkj dh rZb
BjhA j[zdh ftXtk ftnkj dh rZb
BjhA j[zdh ftXtk ftnkj dh rZb
BjhA j[zdh ftXtk ftnkj dh rZb
BjhA j[zdh ftXtk ftnkj dh rZb
ekoB T[; d/ ;oho d/ ;ko/ fjZf;nK 'u
;jh soQK Bkb y{B BjhA g[Zi fojk ;h.
;oioh bJh pZuh pj[s ewz'o ;h. fJ;
bJh n;hA gfjbK 3 wjhB/ fJ; d/ g'SD
's/ fXnkB fdZsk.''
vkeNo w/jsk B/ dZf;nk,''fJ; s'A
gfjbK ed/ fJzB/ S'N/ pZu/ dhnK fJe s'A
pknd fJe ;oioh d/ e/; ;kv/ e'b BjhA
;B. ;oioh ns/ w?vheb NohNw?AN dh
g{oh gqfefonk s?n eoB s'A gfjbK n;hA
eJh ;?SB th ehs/.'' vkeNo nB[;ko
nkw s"o 's/ 2 tZvhnK ;oiohnK
dofwnkB ekch r?g oZfynk iKdk j?.
fJ; e/; 'u fJj pdb BjhA ;h, feT[Afe
fNT{wo ;oho d/ j'o fjZf;nK 'u th c?b
;edk ;h. vkeNo w/jsk B/ dZf;nk fe
;oioh jh fJe wkso pdb ;kv/ e'b ;h
ns/ n;hA fJj uK; fbnk. 20 i{B B{z
j'Jh fJ; ;oioh 'u 40 w?vheb ;Nkc
BthA fdZbh (fpT{o') e/fBnk s'A nkJh w[Seb ;oioh ;h ns/ f;oc fJ; nkgo/
BthA fdZbh (fpT{o') ;[gohw e'oN B/ ftXtk ftnkj 's/ z'o fdzd/ j'J/ e/Ado B/ fjZ;k fbnk ns/ fJ; 'u eohp 15
3 ;kbk fJe pZuh B{z Gkos 'u BthA SB okjhA jh pZuh B{z pukfJnk ik ;edk
;oeko s'A g[ZfSnk j? fe ;oeko fJ; B{z efbnkDekoh :'iBktK 'u feT[A Skwb xzN/ bZr/. gfjbK bhto 'u'A fNT{wo B{z
fzzdrh fwbh j?. ;o rzrkokw j;gskb ;h. ;o rzrkokw j;gskb d/ ;hBhno
BjhA eod/. i;fN; phH b'e[o ns/ i;fN; dhge r[gsk dh p?Au B/ wzrbtko B{z eZfYnk frnk ns/ T[; s'A pknd UgB
'u pZuh dh w[Seb UgB jkoN ;oioh firo NoK;gbKN vkeNo B?whS:
fejk fe ftXktK d/ w[V t;/p/ dh rZb sK j[zdh j? go T[BQK d/ ftnkj pko/ e'Jh rZb ns/ firo NoK;gbKN ehsk frnk. wfjsk B/ fejk,''pZuh d/ bhto ns/ fdb jkoN ;oioh th T[;/ Nhw Bkb fJ;/ nkgo/
BjhA eodk j?. p?Au B/ xZN T[wo 'u ftXktK d/ nkSow 'u ofjD 's/ d[Zy zkjo SB EhJ/No 'u ehsh rJh.
vkeNoK dk efjDk j? fe fJj pj[s 'u fJe ekch tZvk fNT{wo ;h. fJ;
ehsk j?.
p?Au B/ fejk fe ;wkfie pzXBK s'A w[es j' e/ ftXktK d/ w[V t;/p/ s'A gfjbK
fJ; doys s/ bZrd/ jB 4 soQK d/
fJ; doys
fJ; doys
fJ; doys 's/ bZrd/ jB 4s/ bZrd/ jB 40 soQK d/ soQK d/
T[BQK B{z ftnkj bJh T[sSkjs eoB dh b'V j?. ;[gohw e'oN B/ tfozdktB ;w/s fJ; doys s/ bZrd/ jB 4s/ bZrd/ jB 4 soQK d/ soQK d/
Gkos d/ j'o SfjoK 'u xZN T[wo dhnK ftXtktK ofjzdhnK jB. p?Au B/ ;oeko B{z
wfjbk wzp{sheoB dh okSNo Bhsh 'u spdhbh eoB bJh fejk. ndkbs B/ fejk
cb, d/yD tkb/ ofj iKd/ B/ j?okB
wfjbk wzp{sheoB Bhsh 2001 'u pDh ;h ns/ fJj ekoro ;kps BjhA j'Jh.
cb, d/yD tkb/ ofj iKd/ B/ j?okB
ndkbs B/ ;oeko ;kfb;hNo iBob oDihs e[wko B{z fejk fe ;kB{z BjhA cb, d/yD tkb/ ofj iKd/ B/ j?okB
cb, d/yD tkb/ ofj iKd/ B/ j?okB
cb, d/yD tkb/ ofj iKd/ B/ j?okB
bZrdk fe n"osK wzp{s j' ;ehnK jB. fJ; 's/ itkp fdzd/ j'J/ oDihs B/ fejk fe
tkfSzrNB (fpT{o') efjzd/ B/ fwjBs
;oeko fJ; 's/ brksko ezw eo ojh j? ns/ ;fEsh 'u ;[Xko j' fojk j?. ;[gohw
dk cb fwZmk j[zdk j? go fJj y{p;{os
e'oN B/ e[M fog'oNK dk jtkbk fdzd/ j'J/ fejk fe d/S 'u e[g'SD fJe tZvh
th j[zdk j?. fJj rZb jo fe;/ B{z j?okB
;wZf;nk j?. ftXtk xoK 'u ofjD tkbhnK n"osK s'A tX g"SfNe ykDk sK i/b 'u
eo ;edh j? fe fJe jh doys 's/ 40
pzd e?dhnK B{z fwbdk j?.
soQK d/ cb bZrD go fJj ;Zu j?.
nwohek d/ fBT{:koe 'u ofjD tkb/
eDe dk p'ok y'bQd/ jh j' frnk j?okB, ftz[nb nkofN;N ;?w tkB ne/B B/
eDe dk p'ok y'bQd/ jh j' frnk j?okB,
eDe dk p'ok y'bQd/ jh j' frnk j?okB,
eDe dk p'ok y'bQd/ jh j' frnk j?okB,
eDe dk p'ok y'bQd/ jh j' frnk j?okB,
;kbK dh fwjBs wro'A pknd nfij/
doys ftef;s ehs/ jB, fiBQK 's/
fwfbnk 2 feb' ;'Bk-uKdh
fwfbnk 2 feb' ;'Bk-uKdh nkV{, gbw, y[pkBh, u?oh, pdkw nkfd
fwfbnk 2 feb' ;'Bk-uKdh
fwfbnk 2 feb' ;'Bk-uKdh
fwfbnk 2 feb' ;'Bk-uKdh
T[Zrd/ jB.
rqkcfNzr seBhe dh tos'A eod/ j'J/
;?w B/ fJ; soQK d/ nB'y/ doys brkJ//.
T[j soQK-soQK d/ doysK dhnK NfjDhnK
B{z fJe jh doys 's/ brkT[Adk fojk.
fJ; d"okB cbK dh y/sh eoB tkb/
wkfjoK dh th wdd bJh rJh.
jkbKfe T[j th BjhA ;wM ;e/ fe
nfijk T[j feT[A eo fojk j? go T[; dh
fwjBs dk cb pj[s fwZmk ns/ y{p;{os
fBefbnk. tZyo/-tZyo/ w";wK 'u tZyo/
cb bZrd/ jB. fJ; bJh ;?w B{z eJh
tko cb fJeZm/ eoB bJh nkT[Dk g?Adk
j?. ;kb 2014 'u T[; B/ nwohek 'u
fJ;/ soQK d/ 16 doys brkJ/ ;B.
nwohek u Gkosh ftfdnkoEhnK dh pZb/-pZb/,u Gkosh ftfdnkoEhnK dh pZb/-pZb/,
nwohek
nwohek u Gkosh ftfdnkoEhnK dh pZb/-pZb/,
nwohek
nwohek 'u Gkosh ftfdnkoEhnK dh pZb/-pZb/,u Gkosh ftfdnkoEhnK dh pZb/-pZb/,
gfjb/
gfjb/ 'rb'pb o'p'fNe; w[ekpb/rb'pb o'p'fNe; w[ekpb/' u fiZs/ 2 n?tkovu fiZs/ 2 n?tkov
gfjb/
gfjb/ rb'pb o'p'fNe; w[ekpb/rb'pb o'p'fNe; w[ekpb/ u fiZs/ 2 n?tkov
gfjb/ rb'pb o'p'fNe; w[ekpb/ 'u fiZs/ 2 n?tkovu fiZs/ 2 n?tkov
B/ ehsh ;h, i' fe ;w{j dk ;G s'A S'Nk
w?Apo j?. ;w{j B/ nkgD/ c/;p[Ze g/i 's/
fejk, ''fJj pj[s o'wKue fojk fe n;hA
b'e nkgD/ tknd/ B{z g{ok eoB ftu
;cb oj/. ;kB{z co;N rb'pb u?Abi-
2017 'u pj[s wzk nkfJnk.''
oki;EkB (fpT{o') uZeh 's/ nBki gh; e/ r[zkok eoB tkbk e?bkS ;?Bh T[; fszB fdBK fJ; w[ekpb/ ftu
;w/A j?okB ofj frnk, id'A fg;kJh d"okB nkJ/ eDe d/ fJe p'o/ 'u 2 feb' uKdh- ncrkfB;skB dh wfjbk Nhw B{z ekch
;'Bk fwfbnk. e?bkS dk wB th fJe tko sK uZeh d/ 2 gkfNnK dh soQK JhwkBdkoh w[SebK dk ;kjwDk eoBk fgnk, feT[Afe
ns/ p/JhwkBh dofwnkB c; frnk. ekch d/o sZe fdwkrh fg;kJh s'A pknd i' nwoheh ftd/S wzsokb/ B/ T[BQK d/ thz/
pkjo fBefbnk, T[j fw;kb pD frnk. T[; B/ g{ok ;'Bk-uKdh T[; d/ wkbe B{z B{z d' tko Bk-wBz{o eo fdZsk ;h.
tkg; eo fdZsk. JhwkBdkoh dh fJj ejkDh ;tkJhwkX'g[o d/ pfjoktzvk y[od jkbKfe nkyoh gbK ftu okSNogsh
;fEs ykok e[nK w[jZb/ dh j?. fJZE/ e?bkS ;?Bh dh nkNk uZeh 's/ wzrbtko B{z eDe v'Bkbv Nozg d/ dyb ekoB T[j b'e
fg;kT[D bJh fJ;/ fgzv dh n"os g[Sgk d/th g[Zih. T[j p'ok oZy e/ uZbh rJh. e?bkS w[ekpb/ ftu fjZ;k b? ;e/. Nozg dh p/Nh
B/ e[M d/o pknd p'ok y'bQ e/ fg;kJh bJh eDe eZYh sK 2 feb' uKd/ d/ eV/ ns/ fJtKek ;t/o/ w[ekpb/ tkbh EK 's/ ik
;'B/ dk izso th fBefbnk. T[BQK B/ JhwkBdkoh fdykT[Ad/ j'J/ g[Sgk B{z p[bk e/ fJj e/ T[BQK B{z fwbh. ncrkB Nhw d/ ;kcNt/
;G tkg; eo fdZsk. tkfSzrNB (fpT{o') nwohek ftu j'J/ no fJzihBhno nbho/ik wfjopkB B/
o'p'fNe; u[D"sh w[ekpb/ ftu w[zpJh d/
e?bkS B/ fejk,''fJe tko sK fJzBk ;'Bk-uKdh d/y T[; dk wB p/JhwkB j' gfjb/ 'rb'pb o'p'fNe; Ubzfgv' 'u 7 fejk, ''n;hA nZstkdh BjhA jK. n;hA
ofjD tkb/ fJBQK ftfdnkoEhnK B/ MKr
frnk go T[; B/ s?n ehsk fe T[j fJBQK B{z fJ; d/ n;b wkbe sZe gj[zukJ/rk. d{i/ GkoshnK ftfdnkoEhnK d/ ;w{j B/ 2 j/Ar fJzihBhnfozr n?tkov fvzkJhB dk ;kXkoD b'e jK, fiBQK e'b uzr/ ftuko
gk;/ n"os g[Sgk B/ fejk fe T[; B{z fXnkB jh BjhA fojk fe T[; B/ eZN/ 'u ;'Bk- n?tkov fiZs/. fJ; w[ekpb/ ftu 157 ;'B swrk ns/ rb'pb u?Abi w?u ftu jB. ;kB{z nkgDh d[Bhnk B{z fpjso
uKdh oZy/ j'J/ ;B. fJj ;[oZfyns oZyD bJh eDe 'u oZy/ ;B. e?bkS dh JhwkBdkoh d/SK B/ fjZ;k fbnk ;h. tkfSzrNB ftu eK;/ dk swrk nkgD/ BK ehsk. fJ; pDkT[D dk w"ek ukjhdk j?. fJj ;kvk
ekoB jh fJj tkg; fwb ;e/. 'co;N rb'pb' tb'A nk:'fis e"wKsoh Gkosh Nhw dh nrtkJh 15 ;kbk oj/S w"ek j?.''

11
11
11 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
11 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
11 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
i{J/ ftu jko frnk gsBh,
i{J/ ftu jko frnk gsBh, eqkJhw g?No'b u ezw eoB tkbh fJ;
i{J/ ftu jko frnk gsBh,
i{J/ ftu jko frnk gsBh,
i{J/ ftu jko frnk gsBh,
eqkJhw g?No'b
eqkJhw g?No'b
eqkJhw g?No'b u ezw eoB tkbh fJ;u ezw eoB tkbh fJ;
eqkJhw g?No'b 'u ezw eoB tkbh fJ;u ezw eoB tkbh fJ;
i[nkohnK B/ ehsh dfozdrh
i[nkohnK B/ ehsh dfozdrh
i[nkohnK B/ ehsh dfozdrh
i[nkohnK B/ ehsh dfozdrh
i[nkohnK B/ ehsh dfozdrh
n"os dh ;ZukJh B/ T[ZvkJ/ b'eK d/ j'S
n"os dh ;ZukJh B/ T[ZvkJ/ b'eK d/ j'
n"os dh ;ZukJh B/ T[ZvkJ/ b'eK d/ j'
n"os dh ;ZukJh B/ T[ZvkJ/ b'eK d/ j'
n"os dh ;ZukJh B/ T[ZvkJ/ b'eK d/ j'
;hohnb 'u ;g?Sb fJBt?;Nhr/SB d/y
e/ jh b'eK B{z b[ZND dk nkvhJhnk
pDkfJnk. g[b; nB[;ko g{ik B/ fJ;
tko th fJe m/e/dko B{z nkgDk fSeko
pDkfJnk. T[; B/ m/e/dko s'A 5 bZy o[gJ/
wzr/. g?;/ Bk d/D 's/ g{ik B/ m/e/dko d/
fybkc o/g dh fSekfJs doi eotkT[D
dh Xweh fdZsh go fJ; s'A gfjbK T[j
g[b; EkD/ g[Zfink ns/ ;ZukJh dZ;h.
g[b; B/ T[; dh fvN/b eZYh sK j'o 8
ghVs b'eK pko/ gsk bZrk. id'A g{ik
g[b; EkD/ 'u fSekfJs doi eotkT[D
nkT[D tkbh ;h, T[; s'A gfjbK jh g{ik
ns/ T[; d/ r?Ar d/ 2 w?ApoK B{z frqcsko
eo fbnk frnk.
4 wjhfBnK dh roGtsh j'D d/
pkti{d th Skso n"os o/g dk M{mk e/;
doi eotkT[D dh Xweh d/ e/ b'eK s'A
g?;/ jVgdh ;h. fJ; g{o/ wkwb/ 'u g{ik
dk ;kE d/D tkb/ wkfJnk ;ktzs,
oftzdo f;o;kw ns/ j'o b'eK dk fro'j
fJzd"o (fpT{o') wZX gqd/S d/ fJzd"o 'u wjk Gkos d/ :[fXSNo dh soi 's/ fJe ;h, i' fpbvo fpzB?Z;w?B dh o/eh eodk
ftnesh d/ i{J/ 'u nkgDh gsBh B{z jko ikD dk ;B;Bhy/i wkwbk ;kjwD/ ;h. fJ; s'A pknd g{ik fJBQK b'eK Bkb
nkfJnk j?. fiZsD d/ pknd i[nkohnK B/ n"os Bkb r?Aro/g ehsk. id'A wfjbk B/ BzdhehnK tXk e/ T[BQK Bkb ;ohoe
fJ; pko/ 'u gsh dk fto'X ehsk sK T[; B/ Xh B{z th dkn 's/ brkT[D dh Xweh ;zpzX pDkT[D s'A pknd XwekT[Dk S[o{
fdZsh. ghVs wfjbk go/SkB j' e/ g[b; d/ e'b gj[zuh. eo fdzdh ;h. fJ;/ d"okB y[d B{z ;wkfie
fJzd"o d/ g[b; vhHihHnkJhH dcso 'u nk:'fis iB ;[DtkJh 'u go/SkB wfjbk toeo efjbtkT[D tkbh T[; dh ;kEh
B/ fJe fSekfJsh nozh d/ e/ gsh 's/ fJj d'S brkfJnk j?. fSekfJs d/ w[skpe T[;
wkfJnk ns/ oftzdo th ghVs g[oS B{z
dk gsh T[; B{z i{J/ 'u nkgD/ d';sK s'A jko frnk j?. fJ; d/ pknd s'A gsh d/ d';s
g[b; EkD/ fbikT[D dh Xweh fdzd/ ;B.
T[; dk ;ohoe S'SD eo oj/ jB.
p/fJZzsh d/ vo ekoB ghVs o[gJ/ d/ e/
g[b; ;[gov?AN ntX/S r';tkwh B/ gZsoekoK B{z dZf;nk fe fJe wfjbk B/
g[D/ (fpT{o') NhHthH ;hohnb eqkJhw dk d'S bkfJnk ;h. fJ; wkwb/ 'u g[b; u[Zg j' iKd/ ;B ns/ g{ik ns/ T[; dk
iB;[DtkJh 'u gj[zu e/ nkgD/ gsh 's/ rzGho d'S brkJ/ jB. fJ; fSekfJs 's/
g?No'b 'u g[b; fJz;g?eNo dh G{fwek B/ id'A iKu S[o{ ehsh sK d'S M{mk r?Ar fco Bt/A fSeko dh sbkS 'u i[N
wfjbk g[b; EkDk gqGkoh i'sh Sowk B{z iKu ;"Agh rJh j?. wfjbk EkDk gqGkoh B{z
fBGkT[D tkbh n"os dh ;ZukJh B/ fBefbnk ns/ g?;/ jVgB d/ d'S 'u T[; iKdk. j[D sZe 10 b'eK B{z r?Ar B/
ghVsk dh ;[oZfynk bJh zo{oh edw u[ZeD j/s{ th fBod/fSs ehsk frnk j?. Sowk
g[b; d/ j'S T[Zvk fdZs/ jB. don;b B{z frqcsko ehsk frnk. nkgDk fSeko pDk e/ bZyK o[gJ/ mZr/
B/ dZf;nk fe T[BQK B/ fSekfJs dh iKu S[o{ eo fdZsh j?.
n?eNo g{ik ikXt B/ fJe Sy; 's/ o/g ikDekoh nB[;ko g{ik ikXt B/
jB.
9 ;kb dh be wh dhnK 13
9 ;kb dh be
9 ;kb dh be
9 ;kb dh be wh dhnK 13wh dhnK 13
9 ;kb dh beSwh dhnK 13wh dhnK 13
tko N[ZN u[ZehnK jB jZvhnK!
tko N[ZN u[ZehnK jB jZvhnK!
tko N[ZN u[ZehnK jB jZvhnK!
tko N[ZN u[ZehnK jB jZvhnK!
tko N[ZN u[ZehnK jB jZvhnK!
VISION ACCOUNTING




























pkVw/o (fpT{o') oki;EkB dh ofjD tkbh beSwh fJe rzGho phwkoh Bkb ghVs j?. fJ; phwkoh ekoB
f;oc 9 ;kb dh T[wo 'u 13 tko g?o dhnK jZvhnK N[ZN u[ehnK jB. T[; dk gfotko T[; B{z fgnko Bkb r'd
'u th BjhA b? ;edk, feT[Afe T[BQK B{z jw/Sk fJjh vo ;skT[Adk j? fe fes/ T[BQK dh p/Nh dhnK jZvhnK B{z
B[e;kB Bk g[Zi ikt/. w?vheb ;kfJz; dh GkSk 'u fJ; phwkoh B{z nk;NhU i?B/fNe fJzgoc?eNk :kBh n;Eh
Gzr[osk fejk iKdk j?, fi; 'u E'VQk fijk th z'o bZrD 's/ jZvhnK N[ZN iKdhnK jB.
fwjBs wzd{oh eo e/ xo ubkT[D tkb/ fgsk eKshbkb i'Sh pkVw/o, i'Xg[o, ikb"o, ;Ku'o, r[ioks,
i?g[o sZe fJbki bJh ik u[e/ jB. vkeNo pZ; dtkJhnK d/ e/ G/i fdzd/ jB go phwkoh pko/ fznkdk e[M
BjhA dZ;d/. beSwh dhnK jZvhnK fJzBhnK ewz'o jB fe T[j g?oK 's/ yVQh th BjhA j' ;edh. T[; bJh g?oK
B{z fjbkT[Dk th w[Seb j' fojk j?. jkbKfe jZvhnK d/ N[ZND Bkb T[; B{z dod BjhA j[zdk j? ns/ Bk jh fe;/
soQK dh ;'i nkT[Adh j?. phwkoh ekoB beSwh B{z ;oekoh ;e{b 'u dkyb eoB s'A wBQk eo fdZsk frnk. fco
nkgDh phwkoh s'A nDikD beSwh d/ fujo/ 's/ jw/Sk y[Sh ofjzdh j?. oki ;oeko tZb'A ngkji ns/ phwkoh
Bkb ghVs pZfunK d/ fJbki dh w[cs ftt;Ek j? go id'A ;e{b 'u jh dkybk Bk fwb/ sK fco T[; dk
fJbki fet/A j't/rk.

12
12
12 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
12 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
12 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
uhB nkgD/ c"ihnK dh frDsh 23 s'A
uhB nkgD/ c"ihnK dh frDsh 23 s'A
uhB nkgD/ c"ihnK dh frDsh 23 s'A
uhB nkgD/ c"ihnK dh frDsh 23 s'A nk;Nq/bhnk u ;G s'A tX p'bhnK ikDu ;G s'A tX p'bhnK ikD
uhB nkgD/ c"ihnK dh frDsh 23 s'A
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk u ;G s'A tX p'bhnK ikD
nk;Nq/bhnk 'u ;G s'A tX p'bhnK ikDu ;G s'A tX p'bhnK ikD
xNk e/ eo/rk 1
xNk e/ eo/rk 1
xNk e/ eo/rk 1 bZy, ikD' ekoB
xNk e/ eo/rk 1 bZy, ikD' ekoB bZy, ikD' ekoB
xNk e/ eo/rk 10 bZy, ikD' ekoB bZy, ikD' ekoB
tkbhnK GkSktK ktK 'u'A gzikph 7t/A Bzpo u'A gzikph 7t/A Bzpo 's/s/ s/s/ s/
tkbhnK Gk ktK ktK u'A gzikph 7t/A Bzpo u'A gzikph 7t/A Bzpo
tkbhnK Gk
tkbhnK Gk
tkbhnK Gk ktK u'A gzikph 7t/A Bzpo
ns/ nwho fto;/ B{z ikD bJh gzikph
f;Zy oj/ jB. idfe d{i/ gk;/ pV/ d[Zy
ns/ Sow dh rZb j? fe nkgDh w{b Xosh
gzikp ftZu wK p'bh gzikph Bkb wso/
fJnk tkbk ;e{b j' fojk j?, ;e{b ftZu
gzikph p'bD 's/ pZfunK B{z z[owkB/ j'
oj/ jB ns/ wkg/, nfXnkge s/ ;e{b
gqpzXeK n?B/ j/mb/ gZXo 's/ fro u[Ze/
jB fe nkgDh wK p'bh B{z p/dktk fby
e/ r?o p'bh p'bD 'u wkD wfj;{; eod/
jB. d{i/ gk;/ ofjzdh e;o gzikp ;oeko
f;vBh (fpT{o') gzikph p'bh B{z fgnko dh n";sB T[wo 25 s'A 34 ;kb j?. dh fjzdh p'bD tkbh f;Zfynk wzsoh
eoB tkfbnK bJh todh nZr 'u mzvh fJeZb/ w?bp"oB ftZu jh 1H2 ch;dh b'e no[Dk u"Xoh tZb'A ;oekoh ;e{bK ftZu
jtk d/ M'e/ fijh y[Sypoh j? fe jkb jh gzikph p'bd/ jB, fi; Bkb gzikph fJZE'A gfjbh iwks s'A jh nzro/zh GkSk B{z
ftZu nkJ/ iBrDBk d/ BshfinK dh jowB fgnkoh GkSk pD rJh j?. bkzwh eoe/ wK p'bh gzikph gqsh nkgDh
phfzzr (fpT{o') d[Bhnk dh ;G s'A ftSkb 23 bZy c"ihnK dh c"ih ;woEk tkbk
nB[;ko nk;Nq/bhnk 'u ;G s'A tX T[es nzeV/ ;kjwD/ nkT[D Bkb gzikph wkBf;esk dk ;p{s d/ fdZsk j? .
uhB nkgD/ fJfsjk; 'u c"i 'u ;G s'A tZvh eN"sh eoB ik fojk j?. nkgDh c"i d/
p'bhnK ikD tkbhnK GkSktK 'u'A gzikph fgnkfonK d/ fujfonK 's/ nkJh o"De ;H GeBk B/ fejk fe gzikph GkSk
g[BormB gqfefonk d/ sfjs uhB c"ihnK dk nKeVk 10 bZy sZe eoB ik fojk j?.
;Zst/A Bzpo 's/ nk rJh j?, fi; bJh ;kc Mbedh j? . fJ; ;zpzXh y[Sh dk u/sBk p'ov :{e/ tZb'A g{o/ fpqN/B ftZu
uhBh c"i d/ nfXekoe nypko gZso ghH n?ZbH J/H v/bh dh fog'oN w[skpe iB-
wodwS[wkoh dh vkfJo?eNo ;{-N/bo B/ fJzjko eofdnK ;H jowhs f;zx GeBk gzikph wK p'bh d/ ftek; ns/ b'eK ftZu
w[esh c"i ghH n?ZbH J/H B"-;?Bk ns/ fwzkJhb pb ;w/s j'oBK ;/tktK dh frDsh
;w{j Gkosh GkJhuko/ dh Sbkxk eoe/ vkfJo?eNo gzikph GkSk u/sBk p'ov u/sBk g?dk eoB bJh ;?whBko brkJ/
tXkt/rk.
tXkJh fdzfdnK fejk fe nZi s'A gzi :{e/ B/ ;w{j nk;Nq/bhnB gzikphnK tZb'A ik oj/ jB ns/ b'eK ftZu nkgDh wK
uhBh ;'Sb ;kJhN thu?N 's/ nypko d/ nekT{AN i[w M'Arfgzr ;N{vhU 's/ c"i 'u
djke/ gfjbK 1966 'u j'Jh iBrDBk gzikph GkSk dk gquko ns/ gq;ko eoB p'bh gzikph gqsh brkn dk jh Bshik
p[fBnkdh ;[XkoK B{z b? e/ gqekfSs fJe b/y 'u fejk frnk fe ;[Xko s'A pknd ftSkb
nB[;ko nk;Nq/bhnk 'u f;oc 2 ch;dh ftZu nkgDk :'rdkB gkT[D bJh j? fe nes{po ftZu phHphH;hH fBT{z J/
c"ih ;woEk tkb/ g[okD/ YKu/ d/ ;to{g B{z pdfbnk ikt/rk. fog'oN w[skpe, fJj
Gkosh b'e ;B go j[D GkoshnK tZb'A XzBtkd ehsk j?. iz;h nkgDh nkBbkJhB ;/tk ftZu
;[Xko uhB d/ oDBhse NhfunK ns/ ;[oZfynk zo{osK 's/ nkXkfos j?.
skzk iBrDBk 'u gkfJnk :'rdkB T[BQK fejk fe gzikph wK p'bh B{z gzikph B{z Skwb eoB ik ojh j? . T[BQK
fJ; s'A gfjbK ghH n?ZbH J/H dk c'e; zwhBh bVkJh ns/ nzdo{Bh oZfynk 's/ ;h,
ekfpb-J/-skohc j?. fprkB/ d/SK ftZu pj[s wkB ;fseko ;w{j gzikphnK B{z nk;Nq/bhnk ftZu
fijVk w"fbe ;[Xko dh gqfefonk s'A r[io/rk. fJ; w[skpe nfijk gfjbh tko j?
nk;Nq/bhnk 'u gzikph p'bD tkfbnK fwb fojk j?, i' gzikphns bJh wkD dh gzikph GkSk B{z fwb/ wkD 's/ tXkJhnK
id'A ghH n?ZbH J/H c"ih eowhnK dh frDsh xNk e/ 10 bZy s'A j/mK ehsh ikt/rh.
dh frDsh 1,32,499 j? fiBK ftZu rZb j? ns/ d[fBnk d/ ;ko/ gqw[Zy d/SK fdzfdnK fejk fe pj[s ibd :{He/H ftZu
fJ; w[skpe ghH n?ZbH J/H B"-;?Bk, ghH n?ZbH J/H ;Nq?Nfze ;g'oN c'o; ns/ ghH n?ZbH
eohp 40 ch;dh fJeZb/ fteN'ohnk ftZu e?B/vk, nwohek, fBT{ihb?Av, :{o'g ns/ th gzikph B{z gfjbhnK gzi gqw[Zy GkSktK
J/H oke/N c'o; 'u c"ihnK dh frDsh tXkJh ikt/rh, idfe ghH n?ZbH J/H J/no c'o;
ofjzd/ jB ns/ fJ; s'A pknd gZSwh :{He/H ftZu gzikph p'bh dh jowB ftZu Skwb eotkT[D bJh ;w{j
d/ c"ihnK dh frDsh 'u e'Jh tkXk BjhA ehsk ikt/rk.
nk;Nq/bhnk ns/ dZyDh nk;Nq/bhnk dk fgnkosk fdB'A-fdB tZX ojh j? ns/ r?o gzikphnK B{ zfJZem/ j' e/ :sB eoB/
uhB d/ oZfynk wzsokb/ d/ nKeV/ w[skpe ;kb 2013 'u ghH n?ZbH J/H c"i 'u
Bzpo nkT[Adk j? . gzikph p'bD tkfbnK gzikph th gzikph rkfDnk, ;ZfGnkuko ukjhd/ jB.
eohp 8H50 bZy izrh c"ih ;B. go ghH n?ZbH J/H c"i dh e[b skes d/ pko/ 'u e'Jh
nfXekoe nKeVk ikoh BjhA ehsk frnk. fJ; s'A gfjbK uhBh okSNogsh Sh
n?ZwH n?ZuH17 ijk jkd;k L ghVsK d/ tehb B/ jkd;k L ghVsK d/ tehb B/
n?ZwH n?ZuH17 ijk
n?ZwH n?ZuH17 ijk jkd;k L ghVsK d/ tehb B/
n?ZwH n?ZuH17 ijk
n?ZwH n?ZuH17 ijkz jkd;k L ghVsK d/ tehb B/ jkd;k L ghVsK d/ tehb B/
fuBfczr B/ x'SDk ehsh ;h fe ghH n?ZbH J/H 'u 3 bZy c"ihnK sZe dh eN"sh ehsh
ikt/rh.
fzeo:'r j? fe fgSb/ e[M fdBK s'A Gkos ns/ uhB ftukb/ brksko sDkn
pfDnk j'fJnk j?. d'jK d/SK ftukb/ G{NkB ns/ f;Zfew pkovo 's/ fto'X ikoh j?. fejk, g[fsB B{z w[nkch wzrDh ukjhdh j?
fejk, g[fsB B{z w[nkch wzrDh ukjhdh j?
fejk, g[fsB B{z w[nkch wzrDh ukjhdh j?
fejk, g[fsB B{z w[nkch wzrDh ukjhdh j?
d't/A d/SK dh c"i eJh tko nkjwD/-;kjwD/ nk u[Zeh j?. fejk, g[fsB B{z w[nkch wzrDh ukjhdh j?
Bkrfoe ns/ tk;h Skwb ;B. fgSb/
/ ftu NZbh :ksoh B/ ijk
/ ftu NZbh :ksoh B/ ijk ftu gkfJnk ftu gkfJnk
/ ftu NZbh :ksoh B/ ijk ftu gkfJnk
B B B B BS/ ftu NZbh :ksoh B/ ijk/ ftu NZbh :ksoh B/ ijkz ftu gkfJnk ftu gkfJnk ;kb fJ; jkd;/ dh iKu fog'oN ikoh
ehsh rJh ;h. fJ; ftu fejk frnk ;h
fe p'fJzr-777 ijkz B{z o{; s'A fbnKdh
GVE{, T[vkD ftu j'Jh 3 xzN/ dh d/oh
GVE{, T[vkD ftu j'Jh 3 xzN/ dh d/oh rJh fwzkJhb Bkb wko fvrkfJnk
GVE{, T[vkD ftu j'Jh 3 xzN/ dh d/oh
GVE{, T[vkD ftu j'Jh 3 xzN/ dh d/oh
GVE{, T[vkD ftu j'Jh 3 xzN/ dh d/oh
frnk ;h. jkbKfe o{; brksko fJ;
jkd;/ ftu nkgDh Sw{bhns s'A fJBeko
eodk fojk j? ns/ fJ; dk d'S :{eo/B
's/ bkT[Adk fojk j?.
fJ; ijkz jkd;/ ftu nk;No/bhnk,
wb/Shnk, fBT{zhb?Av ns/ Bhdob?Av d/
ghVsK d/ nwoheh tehb i/o'w ;feBo
B/ p[ZXtko B{z f;vBh dh fJe nypko
ftu fbfynk, ''SqhwkB g[fsB, w/o/
w[tfeZb fgSb/ 3 ;kbK s'A T[vhe oj/
jB go ni/ th fJ; dh e'Jh itkpd/jh
BjhA j?.'' T[BQK B/ g[fsB B{z ;tkb ehsk
j?, ''eh s[jkB{z BjhA bZrdk fe fJ; soQK
d/ jwb/ fi; 'u eJh p/e;{o b'e wko/
rJ/ j'D, T[; T[Zs/ ;gZSNheoB dh b'V
f;vBh (fpT{o') o{;h okSNogsh :{eo/B ftu o{;h s'A fbnKdh rJh
j?<'' T[BQK B/ fbfynk, ''o{; B{z itkpd/j
tbkdhwho g[fsB B{z wb/ShnkJh J/ fwzkJhb Bkb jwbk eo e/ 17 i[bkJh
mfjokT[D bJh w?A :{ogh wB[Zyh nfXeko
nobkJhBz i?ZN ijkz d/ wko/ rJ/ b'eK 2014 B{z fvZrk fdZsk frnk ;h. fJ;
ndkbs ns/ ;ko/ j'o T[gbZpX wzuK 's/
bJh w[nkch wzrDh ukjhdh j?. fJj rZb ijkz jkd;/ ftu ;tko 298 b'e wko/
iktKrk. s[;hA w?B{z fwb' ns/ jkd;k
ghVsK d/ tehb B/ ejh. fJ; ijkz B{z rJ/ ;B, fiBQK ftu 38 nk;No/bhnkJh ghVsK s'A w[nkch wzr'.''
c'N'rqkco B/ e?d ehsk pZfunK Bkb y/vdhnK koeK dk koeK dk kBdko BkBdko B
c'N'rqkco B/ e?d ehsk pZfunK Bkb y/vdhnK koeK dk kBdko B
c'N'rqkco B/ e?d ehsk pZfunK Bkb y/vdhnK SkoeK dk koeK dk SkBdko BkBdko Bzkokkok kokkok kok
c'N'rqkco B/ e?d ehsk pZfunK Bkb y/vdhnK
c'N'rqkco B/ e?d ehsk pZfunK Bkb y/vdhnK
w?bp"oB (fpT{o') gZSwh nk;Nq/bhnk ftu
;w[zdoh sZN 's/ fJe SkBdko Bzkok e?d ehsk
frnk fi; ftu SkoeK dk fJe ro[Zg e[M
nDikD pZfunK d/ nkb/-d[nkb/ uZeo brk
fojk ;h. Skoe wkjoK dk efjDk j? fe fJj
Bzkok f;ZX eodk j? fe SkoeK wB[ZyK gqsh
fjz;e fSekoh BjhA jB.
w?bp"oB (fpT{o') fJe nk;Nq/bhnB ftnesh B{z ezsk; cbkJhN s'A T[; ;w/A pkjo
c'N'rqkco S"B ;e'N B/ phs/ jcs/ fJ;
eZY fdZsk frnk id'A T[j BS/ dh jkbs ftu ukbe db d/ w?Apo Bkb pfj; eo
xNBk B{z gZSwh nk;Nq/bhnk d/ ekoB/toB s'A
fojk ;h. fJj cbkJhN p?Aeke s'A f;vBh ik ojh ;h.
140 feb'whNo d{o o?Zv pbZc 's/ nkgD/ vo'B
fJe uSwdhd w[skpe T[; ftnesh B/ Sokp ghsh j'Jh ;h ns/ T[j g{oh soQK BS/
dh wdd Bkb e?d ehsk. fJj wSj{o e?fgzr
ftu ;h. ftnesh B{z jZEeVh brkJh rJh ns/ S/ ;[oZfynk eowukoh T[; B{z u[Ze e/
;g'N nkgDh tZvhnK bfjoK ns/ ;w[zdoh
pkjo b? rJ/.
fGzBsk bJh gqf;ZX j?. fJe fo;ou w[skpe
id'A ftnesh B{z pkjo fbikfJnk ik fojk ;h sK ijkz ftu p?m/ :ksohnK B{z
SkoeK ;w[zdoh sZN d/ B/V/ gkJhnK iKdhnK
cbkJhN ftu'A T[soDk fgnk . :ksohnK B{z nkgDh ;hN 's/ tkfg; nkT[D bJh fszB
jB. fJe ;w/A fJj SkoeK s?odhnK j'JhnK fszB
xzN/ T[vhe eoBh gJh. fi; ekoB ezsk; cbkJhN B/ fszB xzN/ dh d/oh Bkb T[vkD
whNo dh bzpkJh sZe gj[zu rJhnK ;B.
Goh.

13
13
13 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
13 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
13 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s














HOPE COLLEGE













































;w[zdo ftu v[Zpd/ j'J/ gfotko B{z pukT[D bJh nDikD b'eK B/ pDkJh 'fjT{wB u/BfjT{wB u/B'
;oeko dh bkgotkjh! roGtsh n"os B{z ;w[zdo ftu v[Zpd/ j'J/ gfotko B{z pukT[D bJh nDikD b'eK B/ pDkJh fjT{wB u/BfjT{wB u/B
;w[zdo ftu v[Zpd/ j'J/ gfotko B{z pukT[D bJh nDikD b'eK B/ pDkJh
;w[zdo ftu v[Zpd/ j'J/ gfotko B{z pukT[D bJh nDikD b'eK B/ pDkJh
;oeko dh bkgotkjh! roGtsh n"os B{z
;w[zdo ftu v[Zpd/ j'J/ gfotko B{z pukT[D bJh nDikD b'eK B/ pDkJh fjT{wB u/B
;oeko dh bkgotkjh! roGtsh n"os B{z
;oeko dh bkgotkjh! roGtsh n"os B{z
;oeko dh bkgotkjh! roGtsh n"os B{z
ftZu i[ZN rJ/. j?okB eoB tkbh rZb
w'fYnK
w'fYnK fJj j? fe ;w[zdo ftZu v[Zp oj/ pZfunK
w'fYnK 's/ fpmk e/ gko eotkJh Bdhs/ fpmk e/ gko eotkJh Bdh
w'fYnK s/ fpmk e/ gko eotkJh Bdhs/ fpmk e/ gko eotkJh Bdh
w'fYnK s/ fpmk e/ gko eotkJh Bdh
B{z pukT[D bJh i' b'e u/B pDke/ gkDh
ftZu rJ/ ;h T[BQK ftu'A e[ZM B{z s?oBk th
BjhA nkT[Adk ;h. xNBk cb'ohvk d/ fJZe
ftn;s gBkwk f;Nh dh j?.
pZfunK dh wK okpoNk d/ nB[;ko
fJZe tkoh T[BQK B{z brk fe gfotko d/
BthA fdZbh (fpT{o') fJj fJe fbnk.
b'eK dh ikB yso/ ftZu j? ns/ T[j
:kdrko gb j? id'A ;[wzdo ftZu v[Zp s?oBk BjhA ikDd/ ;B e[ZM b'e
SkfJd j[D BjhA pZu gkT[Dr/. ;w[zdo
oj/ gfotko B{z pDkT[D d/ bJh 70-80 don;b, ;w[zdo dh s/z bfjoK B/
ezv/ x[zwd/ ;w/A 8 ;kb dk ;NhcB ns/
nzBph b'eK B/ wB[Zyh bVh pDk bJh fJZe gfotko d/ d' pZfunK B{z nkgDh
T[BQK d/ 11 ;kb dk Gok B{z nukBe
ns/ w?e;he' dh ykVh ftu T[BQK B{z cVQ ug/N ftZu b? fbnk ns/ T[BQK B{z o'VQ e/
;w[zdo dhnK s/z bfjoK o'V e/ b?
b? rJh ;h, T[d'A T[ZE/ w"i{d e[ZM b'eK B/
MATRIMONIAL jZE ftZu jZE cVQ e/ fJZe wB[Zyh bVh rJhnK . fJj bfjoK T[BQK B{z eohp 90
pDkJh ns/ v[Zp oj/ b'eK B{z pukT[D whNo sZe gkDh ftZu o'VQe/ b? rJhnK.
Sister seeking suitable match id'A T[BQK dh o'poNk B/ pZfunK dh uhy
living in Sydney on working MATRIMONIAL ;[Dh sK T[j xpok rJh ns/ pZuhnK B{z
for her 25/6'2" brother who is
temporary (485) visa. My brother Suitable Jat Sikh boy for pukT[D gkDh ftZu e[Zd rJh. T[d'A w"e/
T[Zs/ w"i{d e[ZM b'e wB[Zyh u/B pDke/
has completed Masters of
G[tB/Sto (fpT{o') roGtsh n"os g?db b? e/ rJ/. T[BQK B/ dZf;nk fe ;kB{z Australian Citizen Jat Sikh girl 26, T[BQK B{z pukT[D dh e'fSS ftZu bZr
Business in Australia.
d/ nkgD/ foSs/dkoK d/ w'fYnK 's/ Bdh 5'4" Cert-IV in Financial services, rJ/.
Bkrktbh Bdh B{z gko eo e/ ikDk fgnk,
We are looking for a PR or
gko eoB d/ wkwb/ 'u UvhSk ;oeko B/ working as assistant accountant.
fi; dk gkDh ewo sZe ;h. fgzv 'u Bk
citizen girl in Australia from Jatt
iKu d/ nkd/S fdZs/ jB. n"os B{z okJ/ Cert-III in Individual Support MATRIMONIAL
e'Jh gZeh ;Ve j? ns/ Bk jh Bdh 's/ sikh family. Please contact us at-
rVQ fzb/ d/ fJe j;gskb 'u fvbhtoh (aged care) &
e'Jh g[Zb. fzbk eb?eNo B/ dZf;nk fe Sukhchain Kaur (sister)-
bJh fbikfJnk ik fojk ;h. f;js ns/ Working as an Assistant Bride wanted for handsome
sb;kik fgzv B{z ;zgoe gqdkB eoB bJh 0468770877 or Harinderjeet
gfotko efbnkD wzsoh ghH e/H i/Bk B/ in Nursing from family well Sikh Khatri boy, 28 years old, 5’7”,
SIngh (Brother-in-law)-
phi{ ;/s{ :'iBk d/ nXhB Bkrktbh Bdh
gZsoekoK B{z fejk, n;hA fzbk f;js settled in Sydney. Please send studied B.Tech and working as
0413235155 or e-mail :
's/ g[Zb fBowkD bJh edw u[Ze/ rJ/
nfXekohnK ns/ fzbk eb?eNo B{z wkwb/ full biodata with recent Software Engineer at IBM
[email protected]
dh iKu eo e/ fog'oN ;"AgD dk nkd/S jB. photos.Email: Gurgaon. Non-trimmer & Non
fdZsk j?. T[BQK B/ dZf;nk fe n"os B/ [email protected] Or Drinker. Father retired Senior
efbnkDf;zxg[o GkJhukoe f;js e/Ado MATRIMONIAL MATRIMONIAL [email protected] Branch Manager from Punjab &
(;hHn?ZuH;hH) 'u fJe bVeh B{z iBw Sind Bank, Mother house wife
fdZsk j? ns/ wK ns/ pZuh d'jK dh jkbs Smart and beautiful Suitable MBBS BDS Lawyer MATRIMONIAL and elder sister is married in
;fEo j?. Ramgarhia Sikh Girl, 33 years, 5' MTech match wanted for a very Australia (Sydney).
okJ/rVQ fzb/ d/ efbnkDf;zxg[o 3'', MSc Chemistry, BEd with handsome tall smart boy 26/ Seeking suitable boy match
IELTS 6.5, seeks handsome, well for well educated, Australian
pbke dh nze{ whBkfJek (30) B{z dod 6'2"Ramgarhia Sikh Australian Contact S. Paramjit Singh
S[o{ j'Jh ;h. n"os d/ gfotko tkfbnK B/ settled and/or well educated Lawyer working in a prestigious Citizen ad-dharmi girl with fair Oberoi (Father) - +91 98722
d'S bkfJnk j? fe T[BQK B/ n?Ap{b?A; bJh match from Ramgarhia Sikh, Jatt company of Australia. Father complexion, born 1980, height 10107, email: paramjit128@
c'B ehsk ;h go T[j T[gbZpX BjhA ;h. or Saini boy. Contact: (02) 9636 Scientist PhD Mother Prof. His gmail.com or Rimpreet Kaur Bedi
gfotko d/ fJe w?Apo B/ fejk, e'Jh pdb 9952, or 0401 284 665, or Indian sister Australian Senior Lawyer 5'3". Email Bio data with (Sister), Home 02-86781126,
Number 09815743217, Email:
Bk j'D ekoB n;hA T[BQK B{z fJe ;No?uo married to MD Doctor. Whats-up photographs to Mob: 0402 943 066, email:
'u nkgD/ w'fYnK 's/ 2 feb'whNo sZe [email protected] +61 417271147. [email protected] [email protected]

14
14
14 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
14 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
14 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
nk;kokw d/ rtkj dh jZfsnk d/ w[Zy
nk;kokw d/ rtkj dh jZfsnk d/ w[Zy
nk;kokw d/ rtkj dh jZfsnk d/ w[Zy
nk;kokw d/ rtkj dh jZfsnk d/ w[Zy
nZstkdh ;zdhg B/ b eo-J/-
nZstkdh ;zdhg B/ b
nZstkdh ;zdhg B/ b eo-J/-eo-J/- nk;kokw d/ rtkj dh jZfsnk d/ w[Zy
nZstkdh ;zdhg B/ b
nZstkdh ;zdhg B/ bSeo-J/-eo-J/-
s'fJpk d/ e?Ag ftu bJh ;h No/fBzr
s'fJpk d/ e?Ag ftu bJh ;h No/fBzr w[b w[b w[b w[b w[bzw B{z g/w B{z g/S eoB dk j[ew eoB dk j[ew
s'fJpk d/ e?Ag ftu bJh ;h No/fBzr
s'fJpk d/ e?Ag ftu bJh ;h No/fBzr
s'fJpk d/ e?Ag ftu bJh ;h No/fBzr
w B{z g/ eoB dk j[ew eoB dk j[ew
w B{z g/
w B{z g/ eoB dk j[ew






















byBT{ (fpT{o') phs/ fdBhA izw{- ;[oZfynk J/iz;hnK Bkb w[bkeks ehsh Bkb jfEnkoK dh No/fBzr b? u[Zek j?
eSwho ftu frqcsko ;zdhg e[wko Sowk ik ojh j?. g[ZSfrS ftu :{HghHJ/HNhH ns/ bSeo Bkb T[BQK d/ tkjB ubkT[D
T[oc nkfdb e'b'A :{H ghH J/H NhH n?Z;H dh n?Z;H dh Nhw B{z ;zdhg s'A ikDekoh fwbh dk ezw th eodk ;h. ;zdhg B/ 3
Nhw tb'A izw{-eSwho gj[zu e/ j'o fe T[j bSeo-J/-s'fJpk d/ nZstkdhnK xNBktK B{z nzzkw d/D dh rZb ejh.

fdZbh
fdZbh u w?ev'Bkbv d/ 43 o?;N'o?AN
fdZbh
fdZbh u w?ev'Bkbvu w?ev'Bkbv d/ 43 o?;N'o?AN d/ 43 o?;N'o?AN
fdZbh 'u w?ev'Bkbvu w?ev'Bkbvz d/ 43 o?;N'o?AN d/ 43 o?;N'o?AN
pzd j'D Bkb BjhA gt/rk pqKv
pzd j'D Bkb BjhA gt/rk pqKv s/ n;os/ n;o
pzd j'D Bkb BjhA gt/rk pqKv s/ n;o
pzd j'D Bkb BjhA gt/rk pqKv 's/ n;os/ n;o
pzd j'D Bkb BjhA gt/rk pqKv
w[zZcoBro (fpT{o') fJe ;EkBe ndkbs B/ r[ioks g[b; B{z ny"sh gqtuBeosk
nk;kokw fto[ZX ipo-zBkj Bkb i[V/ wkwb/ d/ gqw[Zy rtkj jh jZfsnk d/ w[Zy
nukBe bZrk nkw MZNek j?. id'A T[BQK
w[bzw B{z g/S eoB dk j[ew fdZsk j?.
s'A g[ZfSnk frnk fe eh pqKv
fJ;srk;k fdtkeo Sowk B/ fejk fe ekoiekoh w[Zy fBnkfJe w?fi;Nq/N ifszdo
w?ev'Bkbvz 's/ fJ; d/ ekoB n;o
e[wko B/ r[ioks g[b; B{z ekfse jbdo B{z 21 nr;s B{z ndkbs ftu g/S eoB
j'fJnk j?, sK T[BQK B/ gZsoekoK Bkb
dk j[ew fdZsk. fzb/ 'u 11 iBtoh 2015 B{z 35 ;kbk nfyb r[gsk dh jZfsnk d/
rZbpks d"okB dZf;nk fe, ''w?A nfijk
wkwb/ ftu w[bzw jbdo B{z r[ioks g[b; d/ nZstkd o'e{ d;s/ (J/H NhH n?Z;H) B/
BjhA ;'udk.'' gZSwh ns/ dZyDh Gkosh
fgSb/ ;kb wkou ftu okJ/g[o s'A frqcsko ehsk ;h.
dh fdqSNh s'A n;hA g{oh skes Bkb ezw
eo oj/ jK ns/ uhzK ;kv/ bJh uzrhnK
jB. T[BQK B/ fejk fe rkje fJ; rZb
Bknok Bk bkT[D s/ wkfonk EZgVs/ wkfonk EZgV
Bknok Bk bkT[D
Bknok Bk bkT[D 's/ wkfonk EZgVs/ wkfonk EZgV
Bknok Bk bkT[D s/ wkfonk EZgV
Bknok Bk bkT[D
dh gotkj BjhA eod/ fe o?;N'o?AN dk
wkbe e"D j?. rkje w?ev'Bkbvz p;
w?ev'Bkbvz d/ bJh nk fojk j? ns/
T[; d/ bJh fJj ikDBk zo{oh BjhA j? fe
cq?AukJhzh e"D j?. ikshnk B/ fejk fe
fJ; dk :ehBB jh fdZbh 'u n;o j't/
rk feT[Afe w?ev'Bkbvz d/ eJh ;N'o
pzd j' rJ/ jB. T[BQK B/ fejk, fpbe[b
T[j fe;/ pqKv dk fJ;s/wkb eoBr/. T[BQK
B/ fejk, ''Gkos 'u w?ev'Bkbvz d/ 420
BthA fdZbh (fpT{o') gZSwh ns/ Bkb Gkos d/ j'oBK fjZf;nK 'u pqKv B{z o?;N'o?AN jB ns/ n;hA ;kb 'u 30 Bt/A
dZyDh Gkosh 'u w?ev'Bkbvz d/ e'Jh B[e;kB BjhA gj[zfunk j?. fdZbh 'u o?;N'o?AN y'b oj/ jK. pqKv dh fdqSNh Bkb
bkfJ;z; Xkoe o?;N'o?AN dk efjDk j? fe d[ekBK pzd j'D B{z ;EkBe w[Zdk eoko 43 o?;N'o?AN B{z eto eoBk 1 ;kb dh
fdZbh 'u w?ev'Bkbvz d/ 43 o?;N'oN fdzd/ j'J/ jkovek;Nb o?;N'o?AN d/ T[g rZb j?. w/oh d/yDh 'u fJj fJe nkw
pzd j'Dk fJe ;EkBe w[Zdk j? ns/ fJ; gqXkB nfws ikshnk B/ fejk fe fJj MZNek j?.
Gkos B/ ikoh ehsh 68 ysoBke nZstkdhnK dh
Gkos B/ ikoh ehsh 68 ysoBke nZstkdhnK dh
Gkos B/ ikoh ehsh 68 ysoBke nZstkdhnK dh
Gkos B/ ikoh ehsh 68 ysoBke nZstkdhnK dh
Gkos B/ ikoh ehsh 68 ysoBke nZstkdhnK dh
fb;N, ;?Bk B{z j[ew fdZsk fce; NkJhw
fb;N, ;?Bk B{z j[ew fdZsk fce; NkJhw s/ wko d/t's/ wko d/t'
fb;N, ;?Bk B{z j[ew fdZsk fce; NkJhw 's/ wko d/t's/ wko d/t'
fb;N, ;?Bk B{z j[ew fdZsk fce; NkJhw s/ wko d/t'
fb;N, ;?Bk B{z j[ew fdZsk fce; NkJhw
rJ/ jB. fJe fjzdh fBT{i u?ZBb
nB[;ko, fJ; ;{uh ftu gkfe;skB d/
ofjD tkb/ np{ d[ikBk ns/ np{ jwk;,
ihBs-T[b-fJ;bkw, t;hw nfjwd
T[oc U;kwk dk BK Skwb j?. Gkosh
;?Bk fJBQK nZstkdhnK 's/ oDBhsh pDk
ojh j?, sK fe fJe NkJhw pkT[Av d/ nzdo
jh fJBQK B{z ysw ehsk ikt/.
fJe fog'oN nB[;ko, bSeo-J/- fj;ko (fpT{o') fj;ko d/ bkj"ohnk u"Ae d/ B/V/ nwoBkE :ksok 's/ j'J/ jwb/ d/
s'fJpk e'b ;G s'A tZX ftd/Sh nZstkdh fto'X 'u gqdoSB eo oj/ piozr db d/ toeoK 'u'A fJe B/ fJe ftnesh d/ f;oc
jB. phs/ fdBhA nwoBkE :ksohnK 's/ fJ; bJh EZgV wko fdZsk feT[Afe T[; B/ 'Gkos wksk eh i?' p'bD s'A fJBeko eo
j'J/ jwb/ B{z bSeo B/ jh nzikw fdZsk fdZsk ;h. g[b; B/ fJ; wkwb/ 'u fJe ftnesh B{z frqcsko eo fbnk j?.
j?, fi; ftu nwoBkE :ksohnK Bkb ikDekoh w[skpe piozr db d/ toeo nwoBkE :ksok 's/ j'J/ jwb/ d/ fto'X
Goh pZ; 's/ skpVs'V ckJhfozr ehsh 'u gqdoSB eo oj/ ;B, fit/ jh T[j bkj"ohnk u"Ae B/V/ ;fEs fJe w;fid B/V/
rJh. fJ; nZstkdh jwb/ ftu 7 gj[zu/ sK fJe w[;fbw B"itkB Bwkz ndk eoe/ tkg; nk fojk ;h. 'Gkos wksk eh
SoXkb{nK dh w"s j' rJh, id'Afe 19 i?' d/ Bkno/ bkT[Ad/ gqdoSBekoh T[E'A bzx oj/ ;B sK fJe ftnesh B/ f;oc fJ;
zywh j' rJ/ ;B, fiBQK ftu 3 g[b; d/ bJh EZgV iV fdZsk feT[Afe T[; B/ Bkno/ dk itkp Bkno/ Bkb BjhA fdZsk.
itkB th Skwb ;B. Gkosh ;?Bk B/ xNBk s'A pknd d'jK GkJhukfonK 'u wkj"b e[M sDkng{oB j' frnk ;h. g[b;
SqhBro (fpT{o') nwoBkE :ksohnK p?me ftu ysoBke nZstkdhnK dh phs/ fdBh nZstkdhnK Bkb S[o{ j'Jh tZb'A w;fid dh ;[oZfynk 'u eowukoh skfJBks ehs/ rJ/. vhHn?Z;HghH ifszdo
's/ phs/ fdB j'J/ nZstkdh jwb/ s'A BthA ;{uh ikoh ehsh rJh j?. fJ; ;{uh r'bhpkoh ftu fszB nZstkdhnK B{z Y/o e[wko B/ dZf;nk fe w[Zy d'Sh nfBb e[wko s'A g[ZSfrZS ikoh j? i/eo e'Jh th j'o
pknd ;{p/ dh fJe T[Zu gZXo ;[oZfynk ftu 68 nZstkdhnK d/ Bkw Skwb ehs/ eo fdZsk. d'Sh gkfJnk frnk sK ekotkJh zo{o ehsh ikt/rh.

15
15
15 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
15 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
15 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp d/ fjZs t/u e/ pkdb j[D n?Z;H tkJhH
gzikp d/ fjZs t/u e/ pkdb j[D n?Z;H tkJhH e?gNB dh e/Ado u w'dh s/ gzikpu w'dh s/ gzikp
gzikp d/ fjZs t/u e/ pkdb j[D n?Z;H tkJhH
gzikp d/ fjZs t/u e/ pkdb j[D n?Z;H tkJhH
gzikp d/ fjZs t/u e/ pkdb j[D n?Z;H tkJhH
e?gNB dh e/Ado
e?gNB dh e/Ado u w'dh s/ gzikp
e?gNB dh e/Ado
e?gNB dh e/Ado 'u w'dh s/ gzikpu w'dh s/ gzikp
u pkdbK Bkb ;KM L yfjok
u pkdbK Bkb ;KM L yfjok
u pkdbK Bkb ;KM L yfjok
n?ZbH d/ w[Zd/ s/ T[Zu B?fsesk dk gkyzv Bk eo/
n?ZbH d/ w[Zd/ s/ T[Zu B?fsesk dk gkyzv Bk eo/
n?ZbH d/ w[Zd/ 'u pkdbK Bkb ;KM L yfjoku pkdbK Bkb ;KM L yfjok
n?ZbH d/ w[Zd/ s/ T[Zu B?fsesk dk gkyzv Bk eo/
n?ZbH d/ w[Zd/ 's/ T[Zu B?fsesk dk gkyzv Bk eo/s/ T[Zu B?fsesk dk gkyzv Bk eo/
fBnkgkfbek ftu ftStk; dh ewh
Mbedh j?. eKro;h nkr{nK B/ fejk
fe pkdbK B/ sK edh ekB{zB ftu Go';k
oZfynk jh BjhA s/ Bk jh ;Zsk ftu
ofjzfdnK n?Z;H tkJhH n?ZbH w[Zd/ 's/ gzikp
bJh n;odko edw u[Ze/. T[BQK fejk fe
n;b ftu ;kpek w[Zy wzsoh pkdb B/
ikD-p[ZM e/ ndkbs ftu fJ; wkwb/
B{z T[bMkfJnk feT[Afe T[BQK dh fJj ukb
T[BQK d/ gfjb/ Sk;Bekb d"okB
jfonkDk d/ ;kpek w[Zy wzsoh ;tH d/
th bkb d/ Bkb j'J/ ;wM"s/ dk fjZ;k
;h.
eKro;h wzsohnK B/ fejk fe pkdb
dh gqXkBrh tkbh ;kpek gzikp ;oeko
B/ jfonkDth tehb nS'e nrotkb
B{z n?vt'e/N fB:[es ehsk ;h i' fe;/
;w/A u"Nkbk ;oeko d/ nXhB jfonkDk
dk n?vt'e/N iBob th fojk, T[j edh
th n?Z;H tkJhH n?ZbH dh ;[DtkJh d"okB
ibzXo (fpT{o') gzikp eKro; tZb'A tZb'A ikoh fpnkB ftu e?pfBN wzsoh
ndkbs ftu g/S BjhA j'J/. T[BQK fejk
pkdbK d[nkok ;sb[i-:w[Bk fbze wBgqhs f;zx pkdb, fsqgs okfizdo f;zx
fe e?gNB nwfozdo f;zx B/ nkgDh uzvhrVQ (fpT{o') nkgD/ fJ; ekoiekb d"okB e?gNB nwfozdo f;zx g{oh soQK
Bfjo (n?Z;H tkJhH n?ZbH) d/ w[Zd/ 's/ ;{p/ pkitk s/ okDk r[oihs f;zx B/ fejk
gfjbh gkoh d"okB 2004 ftu gzikp Bkb pdb/ j'J/ ftnesh fdykJh fdzd/ jB, fijV/ fe okSNoh gZXo 's/ w'dh ;oeko
d/ gkDhnK d/ nfXeko t/uD s/ fgSb/ fe gqekS f;zx pkdb s/ ;[ypho f;zx
NowhB/SB nkc n?rohw?AN n?eN gk; ns/ gzikp gZXo 's/ pkdbK gqsh p/jZd Bow o[y ngDk oj/ jB. fJ; s'A ;gZSN j? fe
10 ;kbK d"okB ndkbsK ftu ;{p/ d/ pkdb d't/A jh j[D fJ; wkwb/ 's/ ;[gohw
eotkfJnk. eKro;h nkr{nK B/ fejk fJBQK Bkb pkdbK dh ;KM fGnkbh j?. fJj d'S bkT[AfdnK nkw nkdwh gkoNh d/
fjZsK dh g?oth Bk eoB s'A pknd j[D e'oN d/ j[ewK dh T[bzxDk eoB bJh
fe e?gNB nwfozdo f;zx n?Z;H tkJhH ;hBhno nkr{ s/ ftXkfJe ;[ygkb f;zx yfjok B/ fejk j? fe e?gNB nwfozdo f;zx
fJ; w[Zd/ 's/ T[Zu B?fsesk dk gkyzv ou gzikp d/ w[Zy wzsoh e?gNB nwfozdo f;zzx
n?ZbH d/ fto[ZX bJ/ rJ/ ;N?Av 's/ nNZb nkgD/ iZdh fzb/ gfNnkbk ;w/s g{o/ gzikp ;{p/ Bkb'A fes/ fznkdk tko tZv/ r[bd;s/
e/ b'eK B{z r[zwokj eoB dh ;ys B{z T[e;kT[D dh e'fSS ftu bZr/ j'J/
jB s/ T[j gzikp d/ gkDh dh oZfynk jo b? e/ w'dh B{z fwbD ik u[Ze/ jB. n?Z;H tkJhH n?Zb w[Zd/ 's/ T[BQK fejk fe gzikp d/
nkb'uBk ehsh. gzikp eKro; ew/Nh jB, fi; Bkb d'tK nkr{nK dh
jkb ftu eoBr/. dfonktK ftu w"i{d gkDh dk w[V fBohyD eoB bJh e?gNB tZb'A e/Ado B{z fNqfpBT{b
rfms ehs/ ikD dh wzr dk ;kv/ gkDhnK ns/ fog/ohnB n;{b T[Zgo Gkoh n;o g?
;edk j?. T[BQK fejk fe nkgD/ Gkigk gZyh ;N?Av ekoB w'dh ;oeko B/ y[S j' e/
fip{sh
fip{sh u uhB dk gfjbk ftd/u uhB dk gfjbk ftd/ h c"ih nZvk,h c"ih nZvk, e?gNB nwfozdo f;zx B{z fJBkw ti'A T[BQK d/ gfotko d/ ;ft; p?AeK ftu iwk ekb/
fip{sh u uhB dk gfjbk ftd/ h c"ih nZvk,
fip{sh 'u uhB dk gfjbk ftd/u uhB dk gfjbk ftd/Sh c"ih nZvk,h c"ih nZvk,
fip{sh
XB, :{H e/H ns/ d[pJh ftubhnK r?oekB{zBh gqkgoNhnK fybkc fpqfNS tofiB nkJhb?Av
fjzd wjk;kro
fjzd wjk;kro u tX/rh Gkos dh fuzsku tX/rh Gkos dh fuzsk dh fSekfJs T[Zgo e'Jh ekotkJh BjhA ehsh.
fjzd wjk;kro 'u tX/rh Gkos dh fuzsku tX/rh Gkos dh fuzsk
fjzd wjk;kro
fjzd wjk;kro u tX/rh Gkos dh fuzsk
'u b?D dh j?.
B'Npzdh s'A pknd iwK j'J/ g[okD/ B'NK dh
;oekoh fBT{z J/iz;h fSBj[nk B'Npzdh s'A pknd iwK j'J/ g[okD/ B'NK dhB'Npzdh s'A pknd iwK j'J/ g[okD/ B'NK dh
B'Npzdh s'A pknd iwK j'J/ g[okD/ B'NK dh
B'Npzdh s'A pknd iwK j'J/ g[okD/ B'NK dh
w[skpe uhBh c"ih eowukohnK B{z b? e/
ijkz fip{sh ;fEs c"ih nZv/ 's/ fJe
ni/ ikoh j? frDshL nkoHphHnkJhH
ni/ ikoh j? frDshL nkoHphHnkJhH
;jkfJe nkXko pDkT[D bJh dZyDh
ni/ ikoh j? frDshL nkoHphHnkJhH
ni/ ikoh j? frDshL nkoHphHnkJhH
ni/ ikoh j? frDshL nkoHphHnkJhH
uhB d/ r[nKd'Ar ;{p/ s'A wzrbtko B{z
otkBk j'Jh. ghgbz fbpo/SB nkowh
(ghHn?ZbHJ/H) B/th d/ ewKvo S/B fiBb'Ar
B/ fip{sh 'u nZvk pDkT[D dk nkd/S
gfVQnk ns/ ijkzh p/V/ B{z c"ih Mzvk fdyk
e/ otkBk ehsk. ghHn?ZbHJ/H B/th B/
dZf;nk fe ghHn?ZbHJ/H dk fip{sh nZvk
d'jK d/SK dh d';skBk rZbpks 'u fbnk
frnk c?;bk j?.
fog'oN 'u fejk frnk j? fe fJj
c"ih nZvk ncohek ns/ gZSwh J/Shnk
'u ;w[zdoh pukn nfGnkB, SKsh
;jkfJsk ns/ wB[Zyh ;jkfJsk 'u uhB
B{z wdd w[jZJhnk eotkJ/rk. fJj c"ih
nZvk ftd/SK 'u c"i ;fj:'r, ;z:[es
phfizr (fpT{o') uhB B/ ghHn?ZbHJ/H j?. don;b, uhB tZb'A ftd/;K 'u c"i nfGnk;, ftd/S ;fEs uhBh
eowhnK B{z fjzd wjk;kro d/ oDBhse pDkfJnk ik fojk fJj gfjbk c"ih BkrfoeK B{z pukT[D ns/ ;z:[es o{g
wjZssk tkb/ y/so fip{sh ;fEs nkgD/ nZvk j?. d{ik nZvk gkfe;skB d/ Bkb nzsookSNoh oDBhse ib wkorK
c"ih nZv/ 's/ G/fink j?. uhB dk ftd/S rtkdo 'u pDkfJnk ik fojk j?. fJ; dh ;[oZfynk 'u th wdd w[jZJhnk
'u fJj gfjbk c"ih nZvk j?. T[; d/ fJ; s'A fJbktk uhB dh :'iBk Sqhbzek d/ eotkJ/rk. fJ; c"ih nZv/ dk fBowkD
edw Bkb nwohek dh gq/SkBh tX ;edh jzpBN'Nk pzdorkj B{z th nkgD/ ezNo'b ekoi 2011 s'A uZb fojk ;h.
w'dh dhnK BhshnK Bkb nZstkdhnK B{z
w'dh dhnK BhshnK Bkb nZstkdhnK B{z
w'dh dhnK BhshnK Bkb nZstkdhnK B{z
w'dh dhnK BhshnK Bkb nZstkdhnK B{z
w'dh dhnK BhshnK Bkb nZstkdhnK B{z
u w"ek fwfbnk L okj[b
u w"ek fwfbnk L okj[b
u w"ek fwfbnk L okj[b
e e e e eSwho who who who who 'u w"ek fwfbnk L okj[bu w"ek fwfbnk L okj[b
BthA fdZbh (fpT{o') eSwho Bhsh B{z b? e/ eKro; BthA fdZbh (fpT{o') B'Npzdh B{z b? e/ s[jkv/ wB 'u fJj ;tkb io{o T[mdk j't/rk
T[g-gqXkB okj[b rKXh B/ gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh 's/ fe nkfyo ;oeko e'b fezB/ o[gJ/ d/ g[okD/ B'N fJeZm/ j'J/ jB. go fJ; ;tkb dk
eokok tko eod/ j'J/ fejk fe T[BQK dhnK BhshnK ekoB itkp ikBD bJh s[jkB{z ni/ fJzsiko eoBk j't/rk feT[Afe fcbjkb fJj ;tkb dk
eSwho ftu nZstkdhnK B{z w"ek fwfbnk j? ns/ fBod'S itkp Bk ;oeko e'b j? ns/ Bk jh foiot p?Ae e'b.
GkoshnK dk y{B o[VQ fojk j?. p[ZXtko B{z id foiot p?Ae d/ rtoBo T[ofis gN/b ;z;d d/ ftZs wkwbhnK dh
okj[b B/ NthN okjhA fJj gqrNktk eofdnK fejk ;EkJh ew/Nh d/ e'b g/S j'J/ sK finkdkso b'eK B/ T[BQK e'b'A fJj jh ;tkb g[ZfSnk
fe nfijk j'Dk Gkos bJh fJe eokok f;nk;h MNek fe B'Npzdh d/ pknd foiot p?Ae e'b fezB/ o[gJ/ nkJ/ jB. T[ofis gN/b B/ dZf;nK
j?. Sqh nwoBkE :ksohnK 's/ nZstkdhnK tb'A izw{- fe B'Npzdh d/ ;w/A 17H7 bZy eo'V o[gJ/ dh eoz;h pzko 'u ;h, fi; 'u finkdkso
eSwho 'u ehs/ rJ/ jwb/ d/ wro'A eSwho w[Zd/ 's/ eKro; 500 ns/ 1000 d/ B'N ;B. go fJ; 'u'A fezB/ o[gJ/ g[okD/ B'N d/ o{g 'u tkfg; nkJ/
d/ T[g gqXkB B/ eJh NthN eo e/ w'dh ;oeko B{z x/ jB, fJ; ;tkb 's/ T[ofis gN/b B/ r'bw'b itkp fdZsk. T[BQK fejk fe g[okD/ B'N
fonk. nkT[D dk f;bf;bk ni/ th ikoh j? ns/ frDsh ni/ g{oh BjhA j'Jh j?. T[BQK B/ fejk
okj[b B/ izw{-eSwho d/ ;[oZfynk jkbks bJh ;{p/ fe g[okD/ B'NK dh frDsh eoBk e'Jh ;"yk ezw BjhA j?. T[BQK B/ fejk fe B'NK dh
dh ghH vhH ghH-Gkigk rZmi'V tkbh ;oeko B{z th b[et/ frDsh eoB d/ bJh eowukoh fdB oks ezw eo oj/ jB, ns/ fJ; bJh eJh wShBK
A Yzr Bkb fBSkB/ 's/ fbnk. T[BQK fejk fe w'dh B/ th yohfdnK rfJnK jB. id'A ;EkJh ew/Nh d/ w?ApoK B/ fJj ikBD dh e'fSS ehsh
sZsekbh bkG b?D bJh ghH vhH ghH Bkb rZmi'V ehsk fe B'NK dh frDsh dk ezw ed'A sZe g{ok j' ikt/rk, sK gN/b B/ fejk fe fJ; pko/
fi;d/ ekoB Gkos B{z B[e;kB MZbDk fgnk. ni/ ;jh-;jh BjhA dZf;nk ik ;edk.

16
16
16 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
16 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
16 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
fJwkos dh 18thA wz b s'A n"os B/ wkoh
fJwkos dh 18thA wz b s'A n"os B/ wkohb s'A n"os B/ wkoh
fJwkos dh 18thA wz
fJwkos dh 18thA wzzb s'A n"os B/ wkohb s'A n"os B/ wkoh
Btizw/ pZu/ B{z u[zwDk pfDnk ikBb/tk !
Btizw/ pZu/ B{z u[zwDk pfDnk ikBb/tk !
Btizw/ pZu/ B{z u[zwDk pfDnk ikBb/tk ! fJwkos dh 18thA wz
Btizw/ pZu/ B{z u[zwDk pfDnk ikBb/tk !
Btizw/ pZu/ B{z u[zwDk pfDnk ikBb/tk !
Skb go fco th pu rJh f
Skb go fco th pu rJh f
Skb go fco th pu rJh f
Skb go fco th pu rJh f
Skb go fco th pu rJh fzzdkzdk zdkzdk zdk
pZu/ B{z iBw d/ d"okB c?b ;edk j?.
wkfonkBk d/ wksk-fgsk B/ nkgDk
tkfJo; N?;N eotkfJnk fi; dh fog'oN
Bekokswe nkJh. j[D d't/A j?okB ;h
fe T[BQK dh pZuh 'u fJj o'r fet/A
nkfJnk. fBe'b f;co?N B/ dZf;nk fe
wfonkBk dh jkbs pj[s yokp j[zdh ik
ojh j?. fJ; o'r d/ pko/ 'u e?bhc'oBhnk
d/ pZfunk d/ wkfjo vkH nbNwB B/
dZf;nk fe w/fBzikJhfN; tkfJob nkw
;zgoe okjh th j' iKdk j?.
T[BQK B/ dZf;nk fe pZu/ d/ g?dk j'D
s'A pknd 2 wjhB/ pj[s wjZstg{oB j[zd/
jB feT[Afe fJ; d"okB fJj tkfJo; s/
zh Bkb c?b ;edk j? ns/ Btizw/ pZfunk
'u rzGho phwkoh dk ekoB pD ;edk
j?. fJjh ekoB j? fe wksk-fgsk B{z gfjb/
2 wjhfBnK d"okB pZfunK B{z fznkdk
BjhA S{jDk ukjhdk ns/ Bk jh fe;/ B{z
e?bhc'oBhnk (fpT{o') fJZe ;kXkoD ;oho d/ nzrK B/ ezw eoBk pzd fdZsk
S{jD d/Dk ukjhdk j?. fBe'b d/ b'eK B/
u[zwD fe;/ Btizw/ pZu/ bJh ikBb/tk j?.
fejk fe pZfunK B{z pko-pko S{jD Bkb
;kps j' ;edk j? e'Jh ;'u th BjhA gsh-gsBh s[ozs pZuh B{z j;gskb
iK ;kXkoD u[zwD Bkb fJj rzGho
;edk. ih jK, nfijk jh j'fJnk j? fJZe b? rJ/, T[ZE/ T[BQK B{z gsk bZrk fe pZuh
phwkoh g?dk j[zdh j? i' ikBb/tk ;kps
3 jcs/ dh pZuh Bkb i' u[zwD ekoB jkofg; tkfJo; dh tiQk Bkb
j' ;edh j?. fJ; bJh pZfunK B{z pkjob/
fzzdrh ns/ w"s dh izr bV ojh j?. 1 w?fBzikJhfN; n?ZuH n?Z;H th-1 Bkb
b'eK d/ ;zgoe ftZu fbnkT[D s'A goj/z
i[bkJh B{z fBe'b ns/ S/B f;co/N d/ xo gqGkfts j?. vkeNoK w[skpe, jofg;
eoBk ukjhdk j?. fBe'b B/ fejk fe
pZuh wkfonkBk dk iBw j'fJnk. fJZe w/fBzikJhfN; p?eNhohnk iK j'o fe;/
jcs/ pknd gsh-gsBh d/fynk fe pZuh gqeko d/ ehNkD{nK ekoB j[zdk j? ns/ T[; B{z bZrdk j? fe fe;/ niBph d/
B/ chv b?Dh pzd eo fdZsh j? ns/ T[; d/ fJj :'B ;zgoe iK fJZe wfjbk tb'A u[zwDBkb pZuh dh fJj jkbs j'Jh j?.
16 ;kb dh T[wo
16 ;kb dh T[wo u nZstkdh Bkb j'fJnku nZstkdh Bkb j'fJnk
16 ;kb dh T[wo 'u nZstkdh Bkb j'fJnku nZstkdh Bkb j'fJnk
16 ;kb dh T[wo u nZstkdh Bkb j'fJnk
16 ;kb dh T[wo
fgnko, j[D nfij/ jbksK u fwbh
fgnko, j[D nfij/ jbksK
fgnko, j[D nfij/ jbksK u fwbhu fwbh
fgnko, j[D nfij/ jbksK phfizr (fpT{o') pj[s ;ko/ b'e gq/SkBhnK s'A jko e/ nksw-jZfsnk eoB dk
fgnko, j[D nfij/ jbksK 'u fwbhu fwbh
ftuko pDk b?Ad/ jB go T[BQK B{z fJj rZb ;wMDh ukjhdh j? fe i/eo T[j g{o/ wB
Bkb ns/ SKsh Bkb nkgDhnK gq/SkBhnK dk jZb bZG b?D sK nfijk rbs edw
n?Z;H dh nZstkdh pzB rJh. fJ; d/
u[ZeD dh T[BQK B{z zqq{s jh Bk gt/rh. nkswºjZfsnk dk fJe wkwbk uhB 'u th d/yD
pknd d't/ ;hohnk tb'A fJoke d/ w';[b
B{z fwfbnk. uhB d/ S?ABv'Ar ;{p/ ftu nksw jZfsnk eoB bJh fJy n"os B/ fJwkos
Sfjo nk g[Zi/ ;B. dZ; dJhJ/ fe jkb
dh 18th wzfzb s'A Skb wko fdZsh go fco th T[j woh BjhA. xNBk 15 i[bkJh dh
jh ftZu fJokeh ns/ rmi'V c"ihnK B/
j? .fbUu/Ar Sfjo ftu fJZe ftnesh B/ fJ; n"os B{z fJwkos dh 18th wzzb d/
fJoke d/ w';[b Sfjo B{z nkJhH n?Z;
pkjo yVQh d/y fbnk ;h. T[j ;wM frnk fe T[j eh eoB ik ojh j?< fJ; bJh T[;
nZstkdhnK s'A nkzkd eok fbnk j?.
B/ g[b; B{z fJ; pko/ ikDekoh fdZsh.
pZu/ nZstkdhnK s'A ikB puk e/ fJZXo-
g[b; ;wK ofjzd/ xNBk tkbh EK T[Zs/ gj[zuh ns/ fJZe xzN/ sZe T[; Bkb rZb
T[ZXo GZi oj/ jB. j[D sZe nDfrDs
eoB dh e'fSS eodh ojh go T[j Bk wzBh ns/ fJwkos s'A Skb wko fdZsh . jkbKfe
nZstkdhnK B{z frqcsko ehsk ik
fJ;/ d"okB ckfJopfor/v B/ zwhB T[Zs/ jtk tkbk rZdk ftSk fdZsk ;h . T[j f;ZXh
u[Zfenk j?. fJBQK ftZu fbzvk th Skfwb
fJ; rZd/ T[Zs/ ik fvZrh .
j?. fbzvk B{z id'A frqcsko ehsk frnk
fvZrd/ jh T[; B{z j;gskb b? ikfJnk frnk ,fiZE/ vkeNoK B/ dZf;nk fe T[;
;h, T[; t/b/ T[j p[oe/ 'u ;h.
dh jkbs yso/ s'A pkjo j? . T[; d/ fujo/ T[Zs/ e[ZM ;ZNK bZrhnK jB, fiBQK dk
xo M{m p'b e/ GZih ;h fbzvk
fJbki uZb fojk j? . T[; B/ y[de[Sh eoB dh e'fSS feT[A ehsh , fcbjkb fJ; dk
whvhnk B{z fdZs/ fJzNoftT{ 'u fbzvk
y[bk;k BjhA j' ;fenk go fJ; nDikD ftnesh B/ i' ehsk ;G T[; dhnK f;csK
d/ gfotko tkfbnk B/ dZf;nk ;h fe
eo oj/ jB.
2016 ftZu fbzvk d/ ;[Gkn 'u spdhbh
fdykJh d/D bZrh ;h. fbzvk fznkdkso
nwohek B/ pDkfJnk ft
nwohek B/ pDkfJnk ft t dkt dk
nwohek B/ pDkfJnk ftSt dkt dk
nwohek B/ pDkfJnk ft t dk
;wK xo ftZu jh ofjzdh ;h ns/ fe;/ nwohek B/ pDkfJnk ft
iowB (fpT{o') fJoke dh w';[b Sfjo nZstkdhnK d/ ;zgoe ftZu nkJh ;h. w[zv/ Bkb u?N T[Zs/ rZb eodh ofjzdh
s'A nkowh B/ fJZe iowB e[Vh B{z fJ; d/ pknd T[j fpBK xo 'u dZ;/ ;h. fbzvk B/ noph GkSk f;ZyDh S[o{ eo
frqocsko ehsk j?. iowBh 'u ofjD fJoke gj[Au rJh ;h. jkbKfe, fbzvk d/ fdZsh ;h ns/ xo ftZu jh ne;o noph ;G s'A ysoBke jfEnko
;G s'A ysoBke jfEnko
;G s'A ysoBke jfEnko
;G s'A ysoBke jfEnko
;G s'A ysoBke jfEnko
tkbh fbzvk t/Ai/b Bkw dh fJj e[Vh nkszeh pzB ikD dh rZb y[chnk J/iz;h d/ Spd p'bdh ;h. f;szpo 2016 'u
2016 ftZu fJoke gj[zuh ;h. T[; t/b/ B/ gsk brk bJh ;h. iowBh g[b; fbzvk B/ xo ftZu dZf;nk fe T[j Bkb
fbzvk dh T[wo f;oc 16 ;kb dh ;h. w[skfpe fbzvk B{z fJZe nkszeh Bkb d/ Sfjo 'u ofjD tkbh nkgDh fe;/ ;j/
fbzvk Jh;kJh Xow dh j?, fiBQ/ fJoke fgnko j' frnk ;h. T[; B{z fwbD bJh bh d/ xo ofjD ik ojh j?. go T[; d/
gj[zu e/ w[;bwkB Xow ngDk fbnk fbzvk ;hohnk ik gj[zuh ;h. fJZE/ nkT[D pknd T[j tkg; Bk nkJh. fJoke d/
iowBh d/ g[b;fBsi Sfjo 'u ofjD s'A pknd fbzvk B/ nZstkdh Bkb ftnkj w';[b Sfjo ftZu cV/ ikD s'A pknd
tkbh fbzvk fJzNoB?ZN okjh nkJhH n?ZwH eotk fbnk ns/ nkgD/ nkg th nkJhH fbzvk dh gfjukD j'Jh.
nwohek d/ vq'B d/ w[ekpb/ uhB B/ vq'B dk
nwohek d/ vq'B d/ w[ekpb/ uhB B/ vq'B dk
nwohek d/ vq'B d/ w[ekpb/ uhB B/ vq'B dk
nwohek d/ vq'B d/ w[ekpb/ uhB B/ vq'B dk
nwohek d/ vq'B d/ w[ekpb/ uhB B/ vq'B dk
tgkoe T[sgkdB ehsk S[o{[o{ [o{[o{ [o{
tgkoe T[sgkdB ehsk
tgkoe T[sgkdB ehsk
tgkoe T[sgkdB ehsk
tgkoe T[sgkdB ehsk
phfizr (fpT{o') uhB B/ nkgD/ ;hH
n?Zu-5 o/Bp' vq'B dk tgkoe T[sgkdB
S[o{ eo fdZsk j?. fJ; B{z nwohek d/ tkfSzrNB (fpT{o') nwoheh ib ;/Bk B/ cKo; dh ykVh 'u ftSt d/ ;G s'A
wB[Zy ofjs n?ZwH feT{-9 o?go dk itkp SeshSkbh b/zo jfEnko (bki) dk ;cb gqhyD ehsk j?. o'SBh s'A th s/z fJj b/zo
wzfBnk ik fojk j?, i' zwhB d/ fBSkB/ feoDK tkbk jfEnko e[M gbK 'u jh vo'B ijkz B{z fgxbkT[D dh ;woZEk oZydk
's/ jwbk eo ;edk j?. j?. fJe nwoheh t?Zp;kJhN w[skpe 'bki' jtk d/ Bkb-Bkb zwhB ns/ ;w[zdoh
uhB dh fpjKr :{Bhtof;Nh ftu ;skj 's/ w"i{d fNfunK B{z th fBSkBk pDkT[D d/ ekpb j?. fJj p?b/;fNe fwzkfJb
;e{b nkc n?o'BkfNe ;kfJz; n?Av s'A 50 jzko r[Dk s/z ocsko Bkb b/zo feoDK SZvdk j?. nwoheh B/th c"i B/
fJzihBhnfozr ftu n?;';hJ/N gq'c?;o tKr nkgD/ :{Hn?Z;Hn?Z;H g'A; ijkz 's/ fJ; dh skfJBksh ehsh j?.
;Kr B/ dZf;nk fe fgSb/ jcs/ fJ; vq'B ijkz d/ egskB efo;N'co t/b; B/ dZf;nk fe 'bki' s'A fBebD tkbhnK b/
dh gfjbh T[vkB dk wsbp fJj j? fe zo feoDK fznkdk ysoBke j[zdhnK jB. fi; vo'B 's/ fJ; dk gqhyD ehsk frnk
uhB j[D vq'B pokwd eoB bJh fsnko T[j e[M gbK 'u jh ;V e/ ;[nkj j' frnk.
j?. T[BQK fJj rZb wzBh fe nwoheh vq'B efo;N'co B/ dkntk ehsk fe d[SwB d/SK d/ ijkzK bJh 'bki' d/ jwb/ s'A
d/ w[ekpb/ ;kvk vq'B ni/ pj[sh T[ZukJh puD gkT[Dk nk;kB BjhA j?. fJ; d/ uZbD d"okB fJ; s'A e'Jh th nktkz BjhA
se BjhA T[v ;edk. fiE/ nwoheh vq'B nkT[Adh j?. T[BQK dZf;nk fe fJ; B{z ubkT[D bJh fszB wkfjoK dh b'V g?Adh j?.
1500 whNo dh T[ZukJh 's/ T[Zv ;edk efo;N'co B/ dZf;nk fe 4 eo'V vkbo (eohp 260 eo'V o[gJ/) dh bkrs Bkb fJ;
j?, T[E/ uhB dk vq'B 9000 whNo dh fwzkfJb B{z fsnko ehsk frnk j? ns/ eohp 1 vkbo you nkT[Adk j? fJ; dh fJe
T[ZukJh se jh T[Zv ;edk j?. b/zo feoD B{z SZvD 's/.

17
17
17 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
17 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
17 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
nfXn?B
nfXn?B u j'fJnk y[bk;k, wK d/ roGu j'fJnk y[bk;k, wK d/ roG f;Zy wfjbk B/ ofunk fJfsjk;, fpqN/B dh ;z;d u wjZstg{oB ezw bJh u[Dh rJhu wjZstg{oB ezw bJh u[Dh rJh
f;Zy wfjbk B/ ofunk fJfsjk;, fpqN/B dh ;z;d
nfXn?B
nfXn?B u j'fJnk y[bk;k, wK d/ roG
f;Zy wfjbk B/ ofunk fJfsjk;, fpqN/B dh ;z;d u wjZstg{oB ezw bJh u[Dh rJh
f;Zy wfjbk B/ ofunk fJfsjk;, fpqN/B dh ;z;d
nfXn?B 'u j'fJnk y[bk;k, wK d/ roGu j'fJnk y[bk;k, wK d/ roG
f;Zy wfjbk B/ ofunk fJfsjk;, fpqN/B dh ;z;d 'u wjZstg{oB ezw bJh u[Dh rJhu wjZstg{oB ezw bJh u[Dh rJh
bzvB (fpT{o') fpqN/B dh gfjbh wfjbk
ftu jh Gk f;Zy ;z;d w?Apo fJZE'A dh ;z;d dh fJe
ftu jh Gk k f;ZyD bZrd/ jB pZu/k f;ZyD bZrd/ jB pZu/
ftu jh GkSk f;ZyD bZrd/ jB pZu/k f;ZyD bZrd/ jB pZu/
ftu jh Gk k f;ZyD bZrd/ jB pZu/
ftu jh Gk
wjZstg{oB rqfj wkwfbnK dh u'D ew/
Nh bJh u[Dh rJh j?, i' fe rqfj wzsokb/
d/ ezwK dh iKu eodh j?. 8 i{B B{z
j'JhnK nkw u'DK ftu b/po gkoNh s'A
n?rpk;NB ;hN s'A fiZsh gqhs e"o frZb
B{z fpqN/B dh ;z;d ftu rqfj wkwfbnK
dh ew/Nh bJh u[fDnk frnk j?.
ew/Nh ftu 10 j'o fpqfNS ;z;d
w?ApoK Bkb u[Dh rJh 44 ;kbk gqhs e"o
B/ fejk, ''fJ; u'D s'A gfjbK fJ; ftu
e'Jh f;Zy ;z;d w?Apo BjhA ;h. T[BQK
dZf;nk fe ;kvk e'Jh wfjbk f;Zy
gqshfBXhsZt BjhA ;h. ;z;d ftu b'eK
dk gqshfBXhsZt fdZ;Dk ukjhdk j?.''
jkT{; nkc ekwoz d/ rqfj wzsokb/
dh u'D ew/Nh d/ gqXkB ehE tki ;B
ns/ fgSb/ ;kb T[j fJ; nj[d/ s'A jZN
rJ/. T[j fpqN/B ftu Gkosh w{b d/ ;G
s'A bzp/ ;w/A sZe ;z;d w?Apo oj/. ew/Nh
iKu bJh nkgD/ ftS/ y[d u[Ddh j? ns/
;zpzXs ;w{jK ns/ b'eK s'A fbysh ns/
z[pkBh ;p{s wzrdh j?.
ikD' e?B/vk ftu feT[A tZX ojh j? ftd/
ikD' e?B/vk ftu feT[A tZX ojh j? ftd/ h ftfdnkoEhnK dh ;zfynk
ikD' e?B/vk ftu feT[A tZX ojh j? ftd/
ikD' e?B/vk ftu feT[A tZX ojh j? ftd/ h ftfdnkoEhnK dh ;zfynkh ftfdnkoEhnK dh ;zfynk
ikD' e?B/vk ftu feT[A tZX ojh j? ftd/Sh ftfdnkoEhnK dh ;zfynkh ftfdnkoEhnK dh ;zfynk
tkfSzrNB (fpT{o') ftfrnkBhnK dk efjDk j? fe pZu/ wK d/ roG ftu jh GkSk
N'ozN' (fpT{o') fJe fog'oN w[skpe, e?B/vhnB ndkfonK ftu
f;ZyD bZrd/ jB. pZu/ nkgD/ iBw s'A fJe wjhB/ gfjbK jh nzro/zh ns/ ikgkBh
dkfybk gkT[D tkb/ Gkosh ftfdnkoEhnK dh ;zfynk s/zh Bkb tZX
GkSk ftu coe eo ;ed/ jB. g[okD/ nfXn?BK ftu pZfunK d/ fttjko ftu coe
ojh j?. fJe ;wkuko J/iz;h w[skpe, fJeZb/ N'ozN' :{Bhtof;Nh ftu
s'A fJ; rZb dk gsk bZrk ;h. fJBQK nfXn?BK ftu fJ; rZb 's/ r"o ehsk frnk fe
dkfybk b?D tkb/ Gkosh ftfdnkoEhnK dh ;zfynk ftu 57 ch;dh
tZy b?n Bkb fJe GkSk s'A d{ih GkSk ftu ikD 's/ pZu/ tb'A e'Jh pdbkn j[zdk j?
tkXk j'fJnk j?.
iK BjhA.
i/ g{o/ e?B/vk dh rZb ehsh ikt/ sK fJZE/ ftd/Sh ftfdnkoEhnK
nwohek d/ ez;k; :{Bhtof;Nh d/ n?;';hJ/N gq'c?;o T[ske' fwBkJh B/ fejk fe
dh ;zfynk ftu 20 ch;dh tkXk j'fJnk j?. fog'oN w[skpe ftd/Sh
roG ftu Go{D GkSk ;w/s j'o uhzK B{z ;[D ;ed/ jB. fJ; bJh seohpB 8 wjhB/
ftfdnkoEh fJBh fdBhA e?B/vk ftu gVQkJh fJ; bJh eo oj/ jB
dhnK roGtsh d' doiB n"osK dh 'w?rB/N'ekov:'rqkw' zohJ/ iKu ehsh rJh.
feT[Afe fJZE/ T[dko ns/ d';skBk tksktoD j?. d{ik ;G s'A tZvk
S'XeosktK B/ d't/A GkSk ikDB tkb/ B{z p[bk e/ T[; s'A fJe tko nzro/zh ns/ fJe
ekoB fJj th j? fe fpqN/B, nwohek ns/ nk;Nq/bhnk ftu j' ojhnK
tko ikgkBh GkSk ftu GkSD foekov eotkfJnk frnk, fi; B{z wK d/ roG ftu
xNBktK ekoB ftfdnkoEhnK d/ wB ftu vo p?m frnk j?.
gb oj/ Go{D e'b fJe-fJe eo e/ ubkfJnk frnk. nzro/zh ns/ ikgkBh GkSktK
fJ; ekoB fJBQK ftfdnkoEhnK B{z fe;/ j'o irQk dkfybk b?D d/
b?n d/ wkwb/ ftu tZy-tZy j[zdhnK jB. id'A Go{D B/ nzro/zh GkSk dk fJe g?ok
pko/ ftu ;'uDk g? fojk j? go e?B/vk dk wkj"b nfijk BjhA j?.
;[DB s'A pknd b?n d/ o{g ftu tZyoh GkSk :kBh fe ikgkBh ;[Dh sK T[; d/ fdb
fcbjkb fJZE/ 3 bZy 50 jzko ftd/Sh ftfdnkoEh gVQkJh eo oj/
dh XVeB tX rJh, id'A T[BQK B{z ikgkBh dh EK nzro/zh dk d{ik g?ok ;[DkfJnk
jB, i' e?B/vk dh iB;zfynk dk brGr fJe ch;dh j?. fJ; Bkb
frnk sK T[BQK d/ fdb dhnK XVeBK dh rsh BjhA pdbh.
e?B/vk dh nkofEesk ftu th tkXk j'fJnk j?.
;fuB s/Ad[beo dh tiQk Bkb yso/ ftZu
;fuB s/Ad[beo dh tiQk Bkb yso/ ftZu
;fuB s/Ad[beo dh tiQk Bkb yso/ ftZu
;fuB s/Ad[beo dh tiQk Bkb yso/ ftZu
;fuB s/Ad[beo dh tiQk Bkb yso/ ftZu
gJh j koK b'eK dh gqkJht/;h!koK b'eK dh gqkJht/;h!
gJh j
gJh j
gJh j koK b'eK dh gqkJht/;h!
gJh jzkoK b'eK dh gqkJht/;h!koK b'eK dh gqkJht/;h!
IMPERIAL CONVEYANCING
















BthA fdZbh (fpT{o') wk;No pbk;No ;fuB s/Ad[beo feqeN d/ GrtkB ej/ iKd/ jB. go NftZNo T[Zs/
;'wtko B{z T[BQK s'A th pj[s tZvh rbsh j' rJh. don;b fJZe gqw'SBb e?Ag/B d"okB ;fuB B/ NthN eoe/
T[BQK b'eK d/ Bzpo wzr/ ;B, i' fcN Bk ofjD bJh n?e;feT{z fdzd/ jB. fJ; e?Ag/B dk ni/Avk ;h fe ;fuB
e[M b'eK Bkb rZb eoe/ T[BQK B{z gq's;kfjs eoBr/. e[M jh d/o pknd b'e ;fuB d/ NthN T[Zs/ nkgD/ d';sK
d/ Bzpo g';N eoB bZr/. T[BQK B/ fJj BjhA ;'funk fe fe;/ th iBse irQk T[Zs/ nkgDk Bzpo g';N BjhA
eoBk ukjhdk j?. nkBbkJhB ;g?wo; ns/ ;e?wo; fJBQK BzpoK dk rbs ckfJdk T[mk ;ed/ jB.
;fuB B/ NthN ftZu fejk ;h, eh s[jkv/ th nfij/ d';s jB i' fcN Bk ofjD d/ pjkB/ dZ;d/ ofjzd/ jB.
T[BQK B{z No excuses d/ j?SN?r Bkb T[BQK dk Sfjo ns/ w'pkfJb Bzpo fby e/ w?B{z G/i' ns/ w?A T[BQK B{z c'B
eoe/ gq's;kfjs eoKrk. b'e T[BQK B{z GrtkB dk doik fdzd/ jB. fJZE/ sZe fe id'A fJZe c?B B/ fe;/ j'o B{z
vhN/b S/no Bk eoB B{z fejk sK T[;B/ T[;dh rZb B{z ykfoi eod/ j'J/ fejk, e[M BjhA j't/rk :ko, GrtkB
B/ p'fbnk j? sK eoB d/.
b'eK B{z j'fJnk rbsh dk nfj;k;
jkbKfe pknd ftZu ;fuB d/ nekT[AN s'A fJj NthN vbhN eo fdZsk frnk. go b'eK B{z ;wM nk frnk
;h fe iBse irQk T[Zs/ nkgDh fBZih ikDekoh d/D dk ykfwnkzk T[BQK B{z G[rsDk g? ;edk j?. ;fuB d/
NftZNo T[Zs/ 17 fwbhnB s'A fznkdk ckb'no; jB ns/ 5 jiko s'A fznkdk b'eK B/ fJ; g';N B{z mhe ehsk
j?. g';N vbhN ehs/ ikD s'A gfjbK 600 b'eK B/ fJ; B{z oh-NthN ns/ 337 B/ fJ; T[Zs/ oh-gbkJh ehsk ;h.
fzeo:'r j? fe wk;No pbk;No foNkfJow?AN d/ pknd ;'Sb whvhnk T[Zs/ ekch n?efNt ofjzd/ jB.

18
18
18 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
18 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
18 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
s?okeh eoB s'A fJe xzN/ pknd g[Zs dh j'Jh w"s,
s?okeh eoB s'A fJe xzN/ pknd g[Zs dh j'Jh w"s, 6 wjhfBnK pknd e[Vh B{z fwfbnk ib
s?okeh eoB s'A fJe xzN/ pknd g[Zs dh j'Jh w"s,
s?okeh eoB s'A fJe xzN/ pknd g[Zs dh j'Jh w"s,
s?okeh eoB s'A fJe xzN/ pknd g[Zs dh j'Jh w"s,
6 wjhfBnK pknd e[Vh B{z fwfbnk ib
6 wjhfBnK pknd e[Vh B{z fwfbnk ib
6 wjhfBnK pknd e[Vh B{z fwfbnk ib
6 wjhfBnK pknd e[Vh B{z fwfbnk ib
;?Bk dk c"ih, fJzM ehsk gqg'z
ekoB ikD e/ wK B{z bZrk tZvk MNek
ekoB ikD e/ wK B{z bZrk tZvk MNek
ekoB ikD e/ wK B{z bZrk tZvk MNek
ekoB ikD e/ wK B{z bZrk tZvk MNek ;?Bk dk c"ih, fJzM ehsk gqg'
ekoB ikD e/ wK B{z bZrk tZvk MNek
;?Bk dk c"ih, fJzM ehsk gqg'
;?Bk dk c"ih, fJzM ehsk gqg'
;?Bk dk c"ih, fJzM ehsk gqg'
B{z gos/ jB. T[Zg-b?cNhB?AN NokJh;NkB
b/g[nkfJzN 6 wjhfBnK dh fvT{Nh wro'A
tkg; nkgD/ Sfjo j?bhc?e; g[Zfink.
T[j 239 w?ApoK dh Nhw dk fjZ;k j?,
fiBQK dh fvT{Nh ;hohnk e';N d/ pb?e
;hn 'u bZrh ;h. 10 d/SK dk ;co eoe/
fJj ;w[zdoh ijkz id tkg; nkfJnk
sK fJ; 'u ;tko B/th Nhw d/ gfotko
tkb/ T[BQK d/ ;tkrs bJh yVQ/ ;B.
NokJh;NkB B/ nkgDh yk; d';s
r?pohbh b?poN B{z gqg'z ehsk. r?pohbh
fJ; y{p;{os gb pko/ ;'u th BjhA
;edh ;h. T[; B/ fejk fe fJj fJe
y{p;{os ns/ ed/ Bk G[ZbD tkbk ;wK
j?. fi; ;w/A T[; B/ gqg'z ehsk sK ;G
B/ skVhnK tikJhnK ns/ d'jK bJh
y[Sh gqrN ehsh. e?gNB B/ dZf;nk fe
jkbKfe fJj w[Seb ezw ;h go fco th
Nhw B/ pj[s ;kE fdZsk. T[BQK s'A
fJbktk T[ZE/ eJh gfotko fJeZm/ j'J/
ns/ nkgD/ gfotko tkfbnK B{z fwb
j?bhc?e; (fpT{o') e?B/vk d/ ib ;?Bk dk c"ih bzp/ ;w/A wro'A tkg; nkgD/ xoK e/ y[Sh gqrN ehsh.
d[Bhnk d/ fJ; rohp ok Nogsh B/Nogsh B/
d[Bhnk d/ fJ; rohp ok Nogsh B/
d[Bhnk d/ fJ; rohp ok
d[Bhnk d/ fJ; rohp ok
d[Bhnk d/ fJ; rohp okSNogsh B/Nogsh B/
dZyDh e?o'bhBk (fpT{o') fJe 10 ;kb d/ pZu/ dh w"s gkDh ftu v[ZpD ekoB j'
pDkfJnk nkgD/ d/ B{z nwho B{z nwho
pDkfJnk nkgD/ d/
pDkfJnk nkgD/ d/
pDkfJnk nkgD/ d/S B{z nwho B{z nwho
pDkfJnk nkgD/ d/ B{z nwho
rJh go fJj fet/A w[wfeB j?< feT[Aeh T[j pZuk fJe xzNk gfjbK jh s?okeh eoB s'A
pknd xo nk frnk ;h, fi; s'A pknd T[j ;'D bJh ubk frnk go vkeNoK B/
ewfonK tkb/ wekB ftu ofjzd/ ;B.
dZf;nk fe T[; dh w"s gkDh ftu v[ZpD ekoB j'Jh j?. vkeNoK dh fJj rZb ;[D
;[oZfynk d/ BK 's/ T[BQK e'b f;oc d'
e/ fJ; wK d/ zfjB ftu eJh ;tkb g?dk j' oj/ jB go T[; dk itkp f;oc fJe jh
g[b; eowh jh j[zd/ ;B. w[fie' nkgDh
j? fe T[BQK d/ pZu/ dh w"s gkDh ftu v[ZpD ekoB j'Jh.
eko y[d vqkJht eod/ ;B. T[j f;oc
fJ; bVe/ dh wK B/ dZf;nk fe eohp 1 xzNK gfjbK dh jh rZb ;h id'A T[BQK dk
dcso iKd/ ;w/A e'N-g?AN gkT[Ad/ ;B go
10 ;kb dk g[Zso ;e{b d/ ;thfwzr g{b ftu s?okeh eo fojk ;h. s?okeh d/ pknd
xo ftu ;XkoB eZgfVnK ftu ofjzd/
T[j xo nk frnk ;h ns/ nkgD/ ewo/ ftu ik e/ ;' frnk ;h. T[; dh wK B/ y[d T[;
;B.
B{z fbik e/ p?v 's/ fbNkfJnk ;h. T[d'A sZe T[j fpbe[b mhe ;h, T[; B{z e'Jh phwkoh
okSNogsh dk nj[Zdk SZvD wro'A
th BjhA ;h.
th pshs eod/ jB ;kdk ihtB
go e[M d/o pknd id'A wK nkgD/ g[Zso d/ ewo/ ftu gj[zuh sK T[BQK B{z nkgD/
T[j nkw b'eK dh soK y[d jh y{j
g[Zso dh jkbs d/y e/ XZek bZrk. T[BQK d/ g[Zso d/ ;kj BjhA uZb oj/ ;B T[j mzvk
ftu'A gkDh God/ jB ns/ nkgD/ eZgV/
g? u[Zfenk ;h. fe;/ nDj'Dh d/ sfjs T[j T[; B{z s[ozs j;gskb b? rJ/. T[E/ gj[zud/
X'Ad/ jB. T[j nkgDh gsBh Bkb fwb
jh vkeNoK B/ pZu/ B{z wfonk j'fJnk n?bkB eo fdZsk go ;G s'A tZvh j?okBh dh
e/ c[ZbK dh y/sh eod/ jB sK i' e[M
rZb fJj ;h fe vkeNoK B/ T[BQK g[Zso dh w"s dk ekoB gkDh ftu v[ZpDk dZf;nk.
tkX{ nkwdB j' ;e/. y/sh bJh Nq?eNo
wK B{z vkeNoK dh rZb 's/ ftStk; jh BjhA j' fojk ;h go vkeNoK dk fJj
th y[d ubkT[Ad/ jB. b'V g?D 's/ Nq?eNo
efjDk ;h fe T[BQK d/ 10 ;kb d/ pZu/ dh w"s gkDh ftu v[ZpD Bkb j'Jh j?.
dh w[ozws th y[d eod/ jB.
vkeNoK B/ dZf;nk fe pZu/ dh w"s c/cfVnK s'A fdwkr sZe nke;hiB d/ Bk
nkgDh sBykj eo fdzd/ ;h dkB
gj[zuD ekoB j'Jh j?. vkeNoK B/ fejk fe s?okeh eod/ ;w/A jh pZu/ d/ c/cfVnK
fJe okSNgsh d/ nj[Zd/ 's/ j[zd/ j'J/
ftu gkDh ubk frnk ;h. i' T[; dh w"s dk ekoB pfDnk. fJ; soQK d/ jkbks ftu
th T[BQK B/ fe;/ soQK dh ;j{bs b?D s'A
fi; B{z nkw GkSk ftu 'vqkJh vqkT[fBzr' efjzd/ jB. fJ; Bkb w"s dk ysok s?okeh
T[o{rt/ (fpT{o') ;kT{E nwoheh d/S dh b'V j?. w?B{nb T[BQK dk gkbs{ e[Zsk fJBeko eo fdZsk ;h. sBykj d/ s"o
d/ 72 xzfNnk sZe ofjzdk j?.
T[o{rt/ d/ pko/ id'A th rZb j[zdh j? sK ns/ phNb rZvh j?. w[fiek B/ nkgD/ 's/ T[BQK B{z jo wjhB/ 13300 vkbo
fJZE'A d/ ;kpek okSNogsh i'; w[fiek gzi ;kb d/ ekoiekb ftu d/S B{z sK fwbd/ ;B, fi; ftu'A 12000 vkbo T[j
fJ; bzr{o B/ ehsh nfijh eos{s, dk BK ;G s'A gfjbK :kd ehsk iKdk nwho pDk fdZsk go y[d 'ezrkb' pD/ rohpK B{z dkB ftu d/ fdzd/ ;B. pkeh
fJ; bzr{o B/ ehsh nfijh eos{s,
fJ; bzr{o B/ ehsh nfijh eos{s,
fJ; bzr{o B/ ehsh nfijh eos{s,
fJ; bzr{o B/ ehsh nfijh eos{s,
j?. n;b ftu, w[fiek d[Bhnk d/ nfij/ oj/. pu/ 1300 vkbo ftu'A 775 S'N/
B/sk jB, fiBQK B{z ;G s'A fznkdk rohp okSNogsh j[zd/ j'J/ th oj/ cehoK eko'pkohnK B{z th fdzd/ ;B.
b'e jB/o/ ftu ofjD bJh j'J/ w
b'e jB/o/ ftu ofjD bJh j'J/ w wzfBnk iKdk j?. wkou, 2015 ftu T[BQK dh soQK ;kpek okSNogsh dh soQK d/S BjhA
b'e jB/o/ ftu ofjD bJh j'J/ w
b'e jB/o/ ftu ofjD bJh j'J/ wzp{op{o p{op{o p{o
b'e jB/o/ ftu ofjD bJh j'J/ w
rohp
B/ okSNogsh nj[Zd/ s'A fsnkr gZso d/ T[o{rt/ d/ ;kpek okSNogsh w[fiek
i/eo s[jkB{z bZrdk j? fe T[o{rt/
fdZsk ;h. T[BQK B/ fJj efjzd/ j'J/ nkgDk d[Bhnk d/ ;G s'A rohp okSNogsh wzB/
nj[Zdk SZfvnk ;h fe T[BQK B{z nkgD/ iKd/ jB. T[BQK B/ jw/Sk cehoK tork fJe rohp d/S j? sK s[;hA rbs j'. fJZE/
gqsh wjhBk ftnesh dh n";s nkwdB
fszB g?o tkb/ d';s w?B{nb ns/ uko ihtB pshs ehsk. w[fiek okSNogsh
50,000 o[gJ/ j?.
g?oK dh phNb Bkb fpskT[D bJh ;w/A GtB ftu ofjD dh EK nkgD/ d'
fJZE/ fwbdh j? nkJh;eqhw e'B ftu e"ch, s;thoK d/y s[jkv/ w{zj ftu nk ikt/rk gkDh
fJZE/ fwbdh j? nkJh;eqhw e'B ftu e"ch, s;thoK d/y s[jkv/ w{zj ftu nk ikt/rk gkDh
fJZE/ fwbdh j? nkJh;eqhw e'B ftu e"ch, s;thoK d/y s[jkv/ w{zj ftu nk ikt/rk gkDh
fJZE/ fwbdh j? nkJh;eqhw e'B ftu e"ch, s;thoK d/y s[jkv/ w{zj ftu nk ikt/rk gkDh
fJZE/ fwbdh j? nkJh;eqhw e'B ftu e"ch, s;thoK d/y s[jkv/ w{zj ftu nk ikt/rk gkDh
N'feU (fpT{o') ikgkB d/ ;[nkdh getkB ;h-c{v
sZe jh ;hfws BjhA jB. fJ; d/S dh fJe j'o uhi w{zj
ftu gkDh fbnk fdzdh j? ns/ T[j j? e"ch nkJh;eqhw
e'B. fJj BK ;[Dd/ jh fJe tZyo/ ;[nkd dh ebgBk
j't/rh. soQK-soQK dh e"ch B{z s[;hA soQK-soQK d/ nkJh;eqhw
e'B; ftu gk ;ed/ j'.
wsbp j[D sZe s[;hA e"ch dk ;[nkd f;oc eZg
ftu jh fbnk j't/rk go fJZE'A d/ b'e nkJh;eqhw e'B
ftu e"ch gh oj/ jB. fJz;Nkrqkw 's/ fJ; e"ch e'B; d/
b[;kek (fpT{o') iKphnk ftu fJe bzr{o B/ d/S d/ dZyD ftu w"i{d fJe gkto pj[s uou/ jB. fJz;Nkrqkw ftu y'i eoB 's/ s[jkB{z
;N/SB 's/ fpibh dhnK skoK Bkb S/VykBh ehsh j?, fi; ekoB 50,000 s'A fznkdk e[M nfij/ e?c/ fwb ;ed/ jB i' fe ftebg d/ s"o 's/
b'eK d/ xoK dh fpibh uZbh rJh j?. fJ; e"ch dh g/SeS d/ oj/ jB go ikgkB d/ e[M c{vz
n?stko B{z bzr{o B/ fpibh dhnK skoK 's/ uVQ e/ T[BQK B{z fyZu fdZsk, fi; B/ sK fJ; B{z g{oh soK fpiB; jh pDk fbnk j?.
ekoB pb?e nkT{N j' frnk. N'feU dk fJe e?c/ e"ch e'B f;oc e'B; ftu jh
gkto ezgBh d/ p[bko/ dk efjDk j? fe bzr{o B{z fpibh dk z'odko MNek e"ch ;ot BjhA eodk pbfe jo vfoze d/ Bkb fJ; ftu
bZfrnk, fJ; MNe/ Bkb fe;/ th fJB;kB dh w"s j' ;edh ;h go bzr{o B{z rzGho nkoN th g/S eodk j?. wsbp fe i/ s[;hA fJ; e"ch B{z
;ZNK bZrhnK jB. p[bko/ w[skpe i/ fJj ezw fe;/ fJB;kB B/ ehsk j[zdk sK T[; B{z ghD bJh p?m'r/ sK fJ; dh s;tho efbZe eoBh BjhA
;zk zo{o fdZsh iKdh. G[Zb'r/.
;{soK w[skpe bzr{o B{z puk fbnk frnk j? ns/ izrb ftGkr d/ eowukohnK Gkt/A fJj e'B fJe o'zkBk dh t?cb nkJh;eqhw
B{z ;"Ag fdZsk frnk j?. fcbjkb T[; dk fJbki uZb fojk j?. bZrdk j't/ go fJ; B{z e"ch d/ bkfJe pDkT[D bJh fJ;
T[ZXo d{i/ gk;/ fpibh dhnK skoK B{z mhe eo fbnk frnk j? sK i' fbftzr;N'B nzdo vkoe ukeb/N dh e'fNzr ehsh iKdh j?. fJj e'fNzr
ns/ Bzdheh gZSwh gqKs ftu ofjD tkfbnK B{z go/SkBh Bk j't/. phs/ ;kb fJ; fgxbD s'A gfjbK ghD tkb/ B{z 10 fwzN e"ch dk ;[nkd
soQK dh xNBk ftu fJe pKdo ekoB g{ok d/S jB/o/ ftu v[Zp frnk ;h. b?D fdzdh j?.

19
19
19 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
19 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
19 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s

2 2 2 2 20 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
;oeko B{z T[;d/ coiK gqsh ;[u/s eoBk ok
;oeko B{z T[;d/ coiK gqsh ;[u/s eoBk ok Nogsh dh fizw/tkohNogsh dh fizw/tkoh
;oeko B{z T[;d/ coiK gqsh ;[u/s eoBk ok Nogsh dh fizw/tkoh
;oeko B{z T[;d/ coiK gqsh ;[u/s eoBk okSNogsh dh fizw/tkohNogsh dh fizw/tkoh
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
;oeko B{z T[;d/ coiK gqsh ;[u/s eoBk ok
;zgkdeh
d/S d/ Bt/A okSNogsh okwBkE
i/eo fe;/ Bkrfoe ftZu r?o-
gzikp NkJhwz
fBnK fdtkT[D tkbh ftt;Ek B{z th
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw e'ftzd B/ fejk j? fe ftukoK dk wkw{bh ekoi eoB dk iipk j't/ ns/ gZXo T[s/ s/ih d/ Bkb, xZN you T[s/
gzikp NkJhw
;BwkB jh b'eszso dh y{ph j?. ;kvk
Skfwb ehsk ikDk ukjhdk j?. e[ZM
T[j ih s'V fwjBs eoB bJh fsnko
tyo/tK jh ;kB{z wjkB pDkT[Adk j?. n;hA j't/, sK T[j f;yo T[s/ gjz[u ;edk j? ;wK gfjbK sZe e'ftzd dh uouk
pj[s tZy jK fco th fJZei[N jK. 14t/ . okwBkE e'ftzd dk ihtB fJ;dh n?BvhJ/ Bkb i'Ve/ j' ojh ;h go j[D
A okSNogsh d/ o{g ftZu ;j[z u[ZeD s'A fJZe fw;kb j?. nZi T[BQK B{z d/ye/ ;wki T[j ;kvh ftt;Ek d/ pi[or d/ o{g
w'dh ;oeko d/ fszB ;kb L ezw pknd T[BQK B/ nkgD/ ;zp'XB ftZu fejk dk tKMk spek y[d s/ wkD wfj;{; eo ftZu ;kjwD/ nkJ/ jB. ns/ d/S T[BQK
w'dh ;oeko d/ fszB ;kb L ezw
w'dh ;oeko d/ fszB ;kb L ezw
w'dh ;oeko d/ fszB ;kb L ezw
w'dh ;oeko d/ fszB ;kb L ezw
fe okSNo d/ fBowkD ftZu Gkos d/ fojk j't/rk. gsk BjhA fezB/ b'e wB s'A fJjh T[whd oZy/rk fe T[j f;nkD/
dh EK gquko s/ tZX i'o
dh EK gquko s/ tZX i'o jo/e Bkrfoe dh pokpo G{fwek j?. y/ jh wB e'ftzd s'A gq/fos j' oj/ j'Dr/. pi[or dh soQK jh jo/e Bkrfoe dh
dh EK gquko s/ tZX i'o
dh EK gquko s/ tZX i'o
dh EK gquko s/ tZX i'o
sK ftZu ezw eoB tkbhnK wfjbktK, T[BQK dk ;tkfGwkB tfXnk j't/rk. fJZSk dk fXnkB oZyD. T[BQK B/ ;kfonk
tksktoD dh oZfynk eo oj/ b'eszso bJh fJj fJZe tZvh rZb j?. B{z Bkb b? e/ ubD dh rZb ejh th j?
;tk fszB ;kb gfjbK e/Ado dh ;Zsk s/ ekpi j'Jh gqXkB
nkfdtk;h, fe;kB, ftfrnkBh, okSNogsh B/ fJ; rZb T[s/ z'o fdZsk ns/ fejk j? fe ;kB{z ;kohnK
wzsoh Bfozdo w'dh dh nrtkJh tkbh n?Ba vha J/a ;oeko d/ fJ;
;NkoNng eko'pkoh s'A b? e/ ;[oZfynk fe jkShJ/ d/ b'eK B{z okSNo dh w[ZyXkok ;wZf;nktK dk jZb rZbpks Bkb
ekoiekb d"okB d/S tk;hnK B[z eh jkf;b j'fJnk ns/ T[jBK
pb sZe, ;ko/ okSNo fBowksk jB. ftZu fbnkT[D ;kvk ;G dk coi j? . eoBk gt/rk. fJj mhe j? fe
d/ nZS/ fdB ed'A nkT[Dr/, fJj j[D/ th fJZe ;tkb jh pfDnk
okSNogsh B/ dZf;nk fe T[j S'N/ fij/ T[BQK fejk fe ;kB{z fJ; rZb dk okSNogsh nj[d/ dh nkgDh ;hwk j[zdh
j'fJnk j?. nkgD/ fJ; ekoiekb d"okB gqXkB wzsoh w'dh ;w/s fJZe fgzv s'A nkJ/ jB. T[j fwZNh d/ brksko fXnkB oZyDk gt/rk fe j?, gozs{ ;kpek okSNogshnK B/
e/Ado ;oeko d/ swkw wzsohnK tb'A fJ; soQK nkgDhnK gqkgshnK xo ftZu gb/- tX/. ikfjo j?, T[BQK B/ ;kv/ :sB Bkb ;wki dh nkyoh nkgDhnK fNZgDhnK Bkb ;oeko B{z
d/ ;'jb/ rkJ/ iKd/ oj/ jB fit/A fgSb/ d' ;kbK d"okB fJ; Bk f;oc nkgDhnK iVK B{z :kd esko ftZu yV/ ftnesh bJh ns/ jw/Sk jh T[;d/ eosZtK dh :kd
;oeko B/ nkw nkdwh dh fizdrh ftZu tZvhnK spdhbhnK oZfynk j? pbfe T[;d/ gqsh T[BQK ftZu rohp gfotko dh Xh bJh th BthnK fdtkJh. nk; ehsh ikDh ukjhdh j?
;BwkB dk Gkt th j?. T[BQK B/ fBwosk ;zGktBktK ns/ Bt/A w"fenK d/ fe Bt/A okSNogsh th ;oeko B{z
fbnk fdZshnK j'D ns/ Gkos dk fizBk th ftek; j'fJnk j? T[j
Bkb ;ze/s eoBk ukfjnk j? fe ;kvh dotki/ y[bD. ;kv/ :sB nkyoh BkrfoeK yk; eoe/ ;wki d/ ewi'o
fJjBK ;tk fszB ;kbK d"okB jh j'fJnk j?. fJ; d"okB fiZE/ y[d
ftt;Ek jo ftnesh B{z nZr/ tXD fgzv d/ nkyoh xo sZe g[ZiD/ ukjhd/ torK d/ gqsh T[;d/ coiK B{z b? e/ ;[u/
gqXkB wzsoh w'dh ns/ T[jBK dh g{oh e?fpBN tb'A d/S Go ftZu
d/ w"e/ T[gbZpX eokT[Adh j?. jB. fJ; ftZu fBnK gqDkbh d/ jo s eod/ ofjDr/.
;w/A ;w/A s/ gq'rokw T[bhe/ iKd/ oj/ jB T[ZE/ ;oeko dh g[oh
e'fSS ojh j? fe d/S dh iBsk d/ fdb'fdwkr ftZu fJj rZb
Bhsh
Bhsh e[wko dk n;shck ns/ Gkigk dh
Bhsh
Bhsh e[wko dk n;shck ns/ Gkigk dh e[wko dk n;shck ns/ Gkigk dh
BhshS e[wko dk n;shck ns/ Gkigk dh e[wko dk n;shck ns/ Gkigk dh
fpmk fdZsh ikt/ fe n?B vh J/ ;oeko tb'A nkw b'eK dh GbkJh
bJh fbnKdhnK ikD tkbhnK ;ehwK ns/ ;oeko dh j[D se
dh ekor[ikoh Bkb nkw b'eK bJh uzr/ fdB p; nkT[D jh tkb/
jB.
jwkfJs Bkb w[V ;zj[ u[ZeD dh ekotkJh
jwkfJs Bkb w[V ;zj[ u[ZeD dh ekotkJh
jwkfJs Bkb w[V ;zj[ u[ZeD dh ekotkJh
jwkfJs Bkb w[V ;zj[ u[ZeD dh ekotkJh
;oeko d/ dknt/ th bzp/ u"V/ jB. ;oeko dk dkntk j? fe jwkfJs Bkb w[V ;zj[ u[ZeD dh ekotkJh
fgSb/ ;w/A d"okB T[;B/ wfjzrkJh s/ th ekp{ gk fbnk j?. gozs{
nkw nkdwh B{z fJj ;wM BjhA nk fojk fe ;oeko d/ fJjBK
BhshS e[wko B/ i' dkn y/fvnk BjhA ehsk. fJ; Bkb rbs XkoBk jB. fJ; soQK d'tK B{z fwbk e/ g{oB
dknftnK s/ Go';k eo/ iK fco fJ; ;oeko d/ ekoiekb d"okB j?, T[j E'VQk j?okB io{o eodk j?. BhshS pD ojh ;h. fJ; bJh nzsonkswk dh pj[ws j?. jkbKfe iBsk db :{
pkiko ftZu nkgDh nkw io{os d/ ;kwkB dh ehws ftZu j'J/ v/ phs/ eJh wjhfBnK s'A okSNoh iBsk nktki s/ w?A n;shck d/D dk c?;bk ftZu j'Jh prkts ekoB T[jBK dh
Y s'A d' r[Bk tkX/ dh ndkfJrh eo/. nkw nkdwh id'A pkiko db ;w/s swkw fto'Xh dbK s'A y[d B{z ehsk. fJ; soQK BhshS e[wko B/ bkb{ okj fJzBh nk;kB BjhA fdy ojh.
ftZu nkN/ dkb s'A b? e/ okSB d/ ;kwkB, ;pihnK, dtkJhnK, tZy eoB ftZu bZr/ fdy oj/ ;B. gq;kd ns/ s/i;th :kdt B{z fGqSNkuko fto'Xh nkgDh efEs Sth
B'Npzdh s'A b? e/ okSNogsh dh u'D eNfjo/ ftZu yVk eoB dh e'fSS B{z ;zGkbD d/ Bkb Bkb BhshS ;Zsk
egfVnK ns/ j'o io{oh ;kwkB dh ehws gsk eodk j? sK T[;B{z
sZe T[BQK B/ fto'Xh fXo s'A tZy o[y ehsh. T[jBK okj[b rKXh T[Zs/ th ftZu gos nkJ/ jB.
nfijh jo/e t;s{ dh fijVh ehws dZ;h iKdh j? T[; ftZu
nyfsnko ehsk. fJ; d"okB fBSkBk ;kfXnk. fejk fe dkrh B/ go fJj io{o g[ZfSnk ikt/rk fe
fgSb/ ;w/A d/ w[ekpb/ Gkoh tkXk Bio nkT[Adk j? gozs{ d{i/ gk;/
fGqSNkuko d/ fJZe wkwb/ ftZu fpjko sktK B{z fjckzs d/ e/ (B'Nhfce/SB dh 2015 ftZu id'A T[BQK B/ bkb{ Bkb
w'dh ;oeko d/ tiho ns/ ;K;d fJj dkntk eod/ fdyd/ jB fe
d/ T[g - w[Zy wzsoh s/i;th :kdt d/ ekgh gkVD tkb/ okj[b rKXh B/) fJ; jZE fwbkfJnk ;h, T[d'A T[BQK d/ bJh
w'dh ;oeko d/ oki ftZu wfjzrkJh xNk fdZsh rJh j?.
fybkc fJZe wkwbk fJ;/ d"okB ;kjwD/ wkwb/ ftZu T[;/ GktBk d/ nB[;ko okid B/sk T[Zs/ bZr/ dkr wjZstjhB
fJ;/ soQK gqXkB wzsoh ns/ T[jBK dh ;oeko d/ swkw wzsohnK nkfJnk. fi; fdB s/i;th :kdt ekotkJh BjhA ehsh. fJ; soQK BhshS feT[A j' rJ/ ;B< T[d'A T[BQK B/ (okSNoh
dk fJj th dkntk j? fe w'dh ;oeko g{oh soQK gkodoSh sohe/ d/ fmekB/ T[Zs/ Skgk fgnk, T[;/ fdB B/ ;[B/jk fdZsk fe T[BQK B/ 2015 ftZu ;t?;/te) ;zx-w[es Gkos pDkT[D
Bkb ezw eo ojh j? ns/ ;oekoh ezw eki ftZu fGqSNkuko s/ okiBhse ftSb/SeK B/ nB[wkB pD/ wjkrmpzXB d/ ;kEhnK s'A o;sk dk Bkok fdZsk ;h. eh j[D fJ; we;d
ekp{ eoe/ nfXekohnK ns/ eowukohnK B{z itkpd/j pDkfJnk brkfJnk fe fpjko d/ wjkrmpzXB tZy eo fbnk j?. B/ wjZst r[nk fdZsk j?< BhshS dh
frnk j? gozs{ id'A nkw nkdwh nkgD/ fe;/ io{oh ezw tk;s/ ftZu cb?S gtkfJzN nkT[D tkbk j?. fJ; d"okB T[BQK dk Gkigk tZb ftS/Ssk j? fe fpjko ftZu fJZe ewi'o
p[ZXtko B{z T[j fdB nk jh frnk. M[ekn th Bio nkfJnk ns/ skes j'D d/ pkti{d T[j fgSb/ 12
fe;/ ;oekoh dcso ftZu gj[zudk j? sK T[;B{z Bk sK eowukohnK
BhshS e[wko B/ fpjko d/ n;shck d/D d/ 16 xzfNnK d/ ftZu ;kb s'A ;Zsk ftZu pD/ j'J/ jB.
ns/ nfXekohnK d/ tsho/ ftZu e'Jh spdhbh fdydh j? ns/ Bk
(ekoitkje) okigkb B{z fJj efjzd/ jh T[jBK B/ Bk f;oc Gkigk d/ nfijk T[BQK B/ ubkeh Bkb nkgD/
jh ;oekoh ezw nk;kBh Bkb j[zdk fdydk j?. ;oekoh dcsoK dh
j'J/ nkgDk n;shck ;"Ag fdZsk fe ;woEB Bkb ;zj[ u[Ze bJh pbfe f;nk;h gZs/ y/vd/ j'J/ ehsk j?. ed/
jkbs fJj j? fe ;oekoh eowukoh gfjbK tKr jh jo S'N/ tZv/
toswkB jkbksK ftZu T[BQK d/ bJh Gkigk nkr{ ;[Shb w'dh B{z fvgNh finkdk wip{s nkXko tkbh Gkigk,
ezw bJh nkgDk w{zj gkVd/ jB ns/ nkw iBsk dh e'Jh rZb ezw eoBk w[Sfeb j' frnk ;h. BhshS w[Zy wzsoh dh ;zj[ th u[etk fdZsh. s/ ed/ okid T[BQK B{z B/sk wzBD T[Zs/
;[DB tk;s/ fsnko BjhA j[zd/. fJ;/ soQK tZy tZy ;oekoh dcsoK B/ fejk fe n;hA s/i;th s'A n;shck T[jBK soe fdzsk fe T[jBK B/ i' th wip{o j'J/. j[D BhshS e[wko pdb/
d/ pkjo j[D th T[jBK dbkbK dk iwxN fdydk j? fijV/ dkntk BjhA wzfrnk. go bkb{ gq;kd ns/ s/ ehsk j/ fpjko d/ fjZs ftZu jh ehsk jkbks ftZu pdb/ j'J/ ;kEh d/ Bkb
eod/ jB fe T[j wjhfBnK ftZu j'D tkbk ezw fdBK ftZu BjhA i;th B{z fejk fe bZr/ d'SK T[Zs/ T[j j?. fpjko ftXkB;Gk ftZu iBsk db f;nk;h o{g Bkb j'o ;[oZfyns ns/
pbfe xzfNnk ftZu eotk fdzd/ jB ns/ ;kok e[ZM gfjbK tKr ;gSNheoB d/D. go T[BQK B/ nfijk :{ d/ 71 ns/ n?BvhJ/ d/ 58 w?Apo wip{s Bzo nk oj/ jB.
jh ub fojk j?. ;oeko efjzdh j? fe d/S dh ;[ofynk gfjbK
Bkb'A wip{s j'Jh j? ns/ ;ojZd gko'A j'D tkbh x[;g?m dk w{zjs'V
ni/ bzwk ;wK ub/rk fBmkoh eKv wkwbk
ni/ bzwk ;wK ub/rk fBmkoh eKv wkwbk
ni/ bzwk ;wK ub/rk fBmkoh eKv wkwbk
ni/ bzwk ;wK ub/rk fBmkoh eKv wkwbk
itkp fdZsk ik fojk j?. gozs{ jkbks fJj jB fe fJZe gk;/ e/ ni/ bzwk ;wK ub/rk fBmkoh eKv wkwbk
Ado ftZu e'Jh wzsoh fJj dkntk eo fojk j[zdk j? ns/ d{i/ gk;/
pj[uofus fBmkoh eKv Bkb i[V/ fJj nZmtK wkwbk 20 ;kbk fgzeh ftZu rzGhosk s'A fznkdk ;B;Bh dk
gkfe;skBh nZstkdh d/S ftZu dkfyb j' e/ gmkBe'N jwb/
fJZe wkwb/ ftZu ;hphnkJh e'oN B/ ;oeko d/ pbkseko ns/ esb dk ;h. gqGkt fd;dk fojk. w[eZdwk th fi;
torhnK ekotkJhnK B{z nzikw d/ oj/ j[zd/ jB. fJ;/ soQK w"i{dk
;[fozdo e'bh ns/ w'fBzdo f;zx gzX/o j[D sZe d/ ;ko/ wkwfbnK ftZu e'bh ocsko Bkb uZb fojk j?, T[;B{z d/yd/
;oeko j[D se ekb/ XB dk w[Zdk th jb BjhA eo gkJh j?.
(d'tK) B{z cK;h dh ;ik ;[DkJh j?. 11 B{z cK;h dh ;ik ;[DkJh rJh j?. 14 j'J/ fJj T[whd eoBk w[Sfeb j? fe
;oeko d/ dknt/ sK pj[s jB gozs{ n;b ftZu ezw fezBk e[ jkb- fcbjkb w[biwK B{z ;w[fus ;ik
;kb pknd nkJ/ fJ; c?;b/ ftZu ;kbk fozgk jbdo dh jZfsnk tkb/
j'fJnk j? ns/ nkw iBsk B{z fJ;dk ckfJdk ed'A fwb/rk fJj fwb ikt/rh. gfjbK sK i' nZm wkwb/
ndkbs B/ fJ; wkwb/ B{z 'o/no/;N nkc wkwb/ ftZu ;hphnkJh e'oN B/ gzX/o B{z
;tkb ;oeko dhnK gqkgshnK d/ gquko ftZu jh o[b frnk j?. o/no' dZ;fdnK fejk fe gzX/o ns/ e'bh th cK;h ;[DkJh ;h, gozs{ pknd ftZu pkeh jB T[BQK dk c?;bk nkT[Dk j?.
T[; s'A pknd jkJhe'oN ns/ ;[gqhw
e[b fwbk e/ w'dh ;oeko dk j[D se dk ekoiekb dknftnK B/ fi; soQK dk nkuoB fdykfJnk j? fJbkjkpkd jkJhe'oN B/ T[;B{z ;p{sK
e'oN ftZu fJjBK c?;fbnK B{z u[D"sh
ns/ tkfJfdnK tkbk jh fojk j?. fJZe rZb dh dkd d/Dh pDdh T[j gS{nK ftZu th BjhA fwbdk. fJ; dh ewh ftZu poh eo fdZsk.
fwbDh jh j?. nfij/ ftZu rohp ns/
bJh fJBQK B{z ihD dk e'Jh jZe BjhA fBmkoh eKv B/ S[o{ s'A jh ;kv/
j? fe nwbh s"o s/ nkw iBsk B{z e'Jh okjs Bk d/D d/ pkti{d
ewi'o spe/ s'A nkT[D tkb/ ghfVs
j?. fBmkoh eKv ftZu fi; soQK fJZe ;wki ns/ Sk;B szso Bkb i[VhnK
w'dh ;oeko tb'A nkgDh ekw:kph dk Y'b tikfJnk ik fojk j? gfotkoK bJh fJB;kc dh T[whd pDk
s'A pknd fJZe pZfunK dhnK ;VhnK- sqk;dhnK B{z nkgD/ ftZu ;w/fNnk
ns/ t/yDk fJj j? fe ;oeko dk fJj gquko iBsk B{z ;zs[SN e/ oZyDk fezBk w[Sfeb j' ;edk j?
rbhnK bkSK B'fJvk d/ fJZe gkS j'fJnk j?. fJj eKv fJ; rZb dk gqsZy
eoB ftZu fe; jZd se ekw:kp j[zdk j?. fJ;dk nzdkik ndkbs ftZu p?mh
fJbke/ d/ pzrb/ s'A pokwd j'JhnK ;B ;p{s pD e/ T[Gfonk ;h fe ;kvk fgzeh ;oeko dh wK tzdBk ;oeko d/
gzikp NkJhwz ftZu Sg/ fJ ftZu Sg/ fJSfsjkoK bJh fJfsjkoK bJh fJSfsjko d/D tkb/ y[dfsjko d/D tkb/ y[d T[; Bkb g{ok d/S j?okB j' frnk ;h. g[b;hnk szso fet/A M'gVgZNhnK s'A fJjBK SpdK s'A j[zdk j? fe, 'c?;bk
gzikp NkJhw ftZu Sg/ fJ fsjkoK bJh fJ fsjko d/D tkb/ y[d
gzikp NkJhw ftZu Sg/ fJ ftZu Sg/ fJ fsjkoK bJh fJfsjkoK bJh fJ fsjko d/D tkb/ y[dfsjko d/D tkb/ y[d
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh e[b 19 wkwfbnK ftZu'A fszB B{z ;p{sK rkfJp j[zd/ pZfunK dhnK fSekfJsK uzrk j?. fJ;B/ ;kB{z okjs fdZsh j?,
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK dh ewh eoe/ pzd eoBk fgnk. pkeh bzp/ ;w/A s'A nB;[DhnK eoe/ p?mk fojk gozs{ ;zs[SN sK w?A T[;/ fdB j' ;eKrh
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK 16 wkwfbnK ftZu'A 8 d/ c?;b/ nk u[Ze/ ;h. wkwbk ;kjwD/ nkT[D s'A pknd fi; fdB fJBQK d'tK B{z ;uw[Zu cK;h d/
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
fdZsh ikt/rh.'
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB. jB ns/ nZm j'o d/ ni/ nkT[D/ jB. th fi; soQK fJ;dh iKu uZbh T[;
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.

21
21
21 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
21 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
21 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s

































































INDIA DAY

22
22
22 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
22 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
22 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
fJ; irQk y[d B{z 'wodwod' ;kps eoB bJh d/D/ g?Ad/ jB nfij/ ;kps eoB bJh d/D/ g?Ad/ jB nfij/ zywyw ywyw yw
fJ; irQk y[d B{z
fJ; irQk y[d B{z
fJ; irQk y[d B{z wodwod ;kps eoB bJh d/D/ g?Ad/ jB nfij/ ;kps eoB bJh d/D/ g?Ad/ jB nfij/
o[nk d/t/rh nwoheh bVeh ns/ Gkosh
o[nk d/t/rh nwoheh bVeh ns/ Gkosh fJ; irQk y[d B{z wod ;kps eoB bJh d/D/ g?Ad/ jB nfij/
o[nk d/t/rh nwoheh bVeh ns/ Gkosh
o[nk d/t/rh nwoheh bVeh ns/ Gkosh
o[nk d/t/rh nwoheh bVeh ns/ Gkosh
y[d B{z zywh eo nkgDh wzp{sh ;kps
eod/ jB. fco fes/ T[BQK B{z wod j'D
bVe/ d/ fgnko dh fJj ejkDh
bVe/ d/ fgnko dh fJj ejkDh dk nfXeko fwbdk j?.
bVe/ d/ fgnko dh fJj ejkDh
bVe/ d/ fgnko dh fJj ejkDh
bVe/ d/ fgnko dh fJj ejkDh
y[d B{z fJ; soK ;kps eod/ jB
wod
ephb/ d/ tZv/-pz[or fJ; bJh fJe
tZv/ ;wko'j dk nk:'iB eotkT[Ad/ jB.
fJ; ;wko'j ftu nkb/-d[nkb/ d/ bZyK
b'e Skwb j[zd/ jB. s?n ;w/A 's/ j'D
tkb/ fJ; ;wko'j bJh jo tkoh BthA
irQk u[Dh iKdh j?.
12thA ;dh d/ e'b S[o{ j'J/ fJ;
;wko'j ftu w[zv/ Nq?vhSBb eZgfVnK
ftu y[d B{z zyw fdzd/ jB. nkgDh
skes ns/ s/z fdwkr dk ;p{s d/D
bJh B"itkB y[d B{z uke{ Bkb eZN b?Ad/
jB. i' w[zvk y[d B{z fizBk fznkdk zyw
fdzdk j?, T[; B{z T[BQK jh skesto wzfBnk
iKdk j?. fJ; d"okB eJh tkoh fJBQK
w[zfvnK dh w"s th j' iKdh j?. jkbKfe,
w"s s'A puD bJh fJj b'e yk; soQK d/
veko (fpT{o') ncoheh d/S ;/B/rb iKdk j?. izrb G/iD s'A gfjbK fJBQK sths gkT[Ad/ jB. fJ; d/ Bkb jh
ftu eJh ;" ;kbK s'A 'p[ekT[' BK dh fJe B"itkBK d/ w[zvB eotkJ/ iKd/ jB, fJ; eZgfVnK Bkb bZe ftu o[Zy dhnK iVK
pzBd/ jB, fi; Bkb fJBQK dh ;feB
zkbw gozgok uZbh nk ojh j?. ncohek wro'A fe;/ n"os B{z d/yD iK S{jD dh
wzp{s ofjzdh j? ns/ uke{ d/ v{zx/ zyw
d/ 'fvn'bk' ephb/ ftu fJ; gozgok d/ wBkjh j[zdh j?. f;oc S'NhnK pZuhnK jh
BthA fdZbh (fpT{o') nwohek 'u ofjD tkbh i/fBco ns/ r[ioksh bVe/ w:ze zohJ/ w[zfvnK B{z gofynk iKdk j?. T[BQK e[M ykD-ghD dk ;kwkB s'jc/ d/ s"o th S/sh Go iKd/ jB.
d/ fgnko dh ejkDh p/jZd fdbu;g j?. fJBQK d/ ftnkj B{z eohp 4 ;kb j' u[e/ jB. dh skes ns/ wzp{sh d/yD wro'A jh 's/ T[BQK B{z d/ ;edhnK jB. fJ; d"okB ftnkj dh th BjhA j[zdh fJikis
fJ; d/ pkti{d T[BQK d/ fgnko 'u fe;/ soQK dh ewh BjhA nkJh j?. p'o;d f;Nh 'u T[BQK B{z ;wki ftu wod dk doik fdZsk fJBQK B"itkBK d/ gfotko tkb/ fJZem/ fvn'bk ephb/ ftu fJ; gozgok B{z
ofjD tkb/ w:ze bybkDh B/ ;kb 2012 'u i/fBco B{z c/;p[Ze 's/ co?Av foet/;N G/ iKdk j?. ofjzd/ jB. izrb ftu'A ;[oZfyns tkg; fBGkJ/ fpBK w[zfvnK B{z fe;/ soQK dh
ih ;h. fJ; s'A pknd d'jK dh rZbpks j'D bZrh. e[M ;w/A pknd w:ze B/ i/fBco fJe wjhB/ ofjzd/ jB izrb ftu nkT[D tkb/ B{z ;cb wzfBnk iKdk j?. nkzkdh BjhA j[zdh. T[j Bk sK ftnkj
B{z gqg'i ehsk, fi; B{z T[; B/ y[Sh Bkb ;theko eo fbnk. iBtoh 2013 'u i/ w[zfvnK B{z gozgok w[skpe, fJe tkg; nkT[D 's/ fJBQK B{z iVh-p{fNnK eo ;ed/ jB ns/ Bk jh zwhB-
fBco p'o;d nk g[Zih ns/ Gkosh ohsh-fotkzK nB[;ko ftnkj eo fbnk. wjhB/ sZe ;zxD/ izrbK ftu G/i fdZsk Bkb BtkfJnk iKdk j?. fJ; wro'A T[j ikfJdkd ftu e'Jh fjZ;k b? ;ed/ jB.
10thA sZe gVQ/ w:ze fJe ekb ;?ANo 'u B"eoh eod/ ;B. T[BQK d/ gfotko dh
nkofEe jkbs th mhe BjhA ;h. ftnkj s'A pknd i/fBco tkg; nwohek uZbh
fJ; ;w/A s/ ykDk ykD Bkb tZX ;edk j? w'Nkgks/ ykDk ykD Bkb tZX ;edk j? w'Nkgk
fJ; ;w/A
fJ; ;w/A 's/ ykDk ykD Bkb tZX ;edk j? w'Nkgks/ ykDk ykD Bkb tZX ;edk j? w'Nkgk
fJ; ;w/A s/ ykDk ykD Bkb tZX ;edk j? w'Nkgk
rJh. fJ;/ d"okB fgsk d/ nkgo/SB ekoB gfotko dh nkofEe ;fEsh j'o ftrV fJ; ;w/A
rJh. i/fBco B/ w:ze d/ gfotko dh wdd bJh g?;/ th G/i/ go e[M ;w/A pknd
nfXn?B ftu gsk uZfbnk j? fe d/o
pkJhe ubkT[Ad/ ;w/A fJe ;Ve jkd;/ 'u w:ze d/ jZE-g?o 'u co?euo nkJ/ ns/ T[;
oks ykD Bkb s[jkvk w'Nkgk tZX ;edk
B{z ekch ;w/A sZe j;gskb 'u ofjDk fgnk. w:ze d/ fJbki bJh gfotko B{z xo t/
j?. ;'X ftu gsk bZrk j? fe Gko xNkT[D
uDk fgnk ns/ feokJ/ d/ wekB 'u ofjD dh B"ps nk rJh. w:ze d/ j;gskb 'u
's/ ykD d/ ;w/A dk pj[s n;o g?Adk j?.
Gosh j'D ekoB gfotko dk r[zkok eoBk w[Seb j' frnk. T[d'A i/fBco w:ze dh
nfXn?B ftu gkfJnk frnk fe j?th
d/yGkb bJh r[ioks nk rJh. T[j eohp fJe ;kb sZe w:ze dh d/yGkb eodh
fvBo eoB Bkb w'Nkgk tZXdk j?.
ojh. jkbKfe nwohek s'A bzp/ ;w/A sZe pkjo ofjD ekoB i/fBco dh B"eoh uZbh
fJ; ftu e'Jh j?okBh BjhA fe fJe
rJh. fco th i/fBco B/ jko BjhA wzBh ns/ w:ze d/ gfotko dh wdd bJh nkgDh
fdB ftu fszB s'A fznkdk tkoh G'iB
eko sZe t/u fdZsh. ;ko/ g?;/ ysw j' ikD ekoB T[; B{z 2015 'u tkg; nkT[Dk
eoB Bkb phH n?ZwH nkJhH tZX ;edk
fgnk, fiZE/ fco T[; B/ BthA B"eoh sbkS ehsh. fJBQK go/SkBhnK d/ pkti{d i/
j?. ftfrnkBhnK B/ BkSsk ns/ bzu b?D
fBco B/ w:ze dk ;kE BjhA SZfvnk. T[j j[D th w:ze B{z fwbD r[ioks nkT[Adh j?.
dh ;bkj fdZsh j? ns/ Gko xNkT[D
j[D T[BQK d/ gfotko dh nkofEe jkbs gfjbK Bkb'A fpjso j? ns/ w:ze th mhe
bJh fvBo Bk eoB dh ;bkj fdZsh j?.
j'D s'A pknd B"eoh dh sbkS 'u j?.
ftfrnkBh jkBk ekjb/n'tk B/
dZf;nk fe ;B?e; s'A goj/z ehsk ikt/
Bk;k d/ Be d/ Be u Gkos fu Gkos f nkdknkdk
Bk;k d/ Be u Gkos f nkdk
Bk;k
'Bk;kBk;k' d/ Be d/ BeS/ / / / / 'u Gkos fu Gkos fznkdknkdk ns/ f;jswzd BkSsk ehsk ikt/. T[BQK
B/ dZf;nk fe Gko xNkT[D bJh ';t/o
dk BkSsk okik dh soQK, fdB dk G'iB
uwedko, fyZfMnk uhB
uwedko, fyZfMnk uhB
uwedko, fyZfMnk uhB
uwedko, fyZfMnk uhB okie[wko dh soQK ns/ oks dk G'iB
uwedko, fyZfMnk uhB
fGykoh dh soQK' eoBk mhe ofjzdk j?.
Gko xNkT[D bJh fi; ftu ukj th
bzvB (fpT{o') fJe ;'X w[skpe gsk j? go fBSfus ;w/A 's/ Bk ykD Bkb Skwb j?, fJj s[jkv/ w?Nkpkbhiw B{z
uZfbnk j? fe i/ s[;hA fBSfus ;w/A 's/ s[jkvk phH n?ZwH nkJhH tZX ;edk j?. tXkT[Adk j?. rqhB Nh ns/ jbdh tkbk
e[M yKd/ j' sK s[jkvk Gko xZN ;edk 50 jzko s'A fznkdk b'eK 's/ ehs/ rJ/ d[ZX th Gko xNkT[D bJh bkGekoh j?.
fJ; n"os dh T[wo B/ ;G B{z gkfJnk uZeoK
fJ; n"os dh T[wo B/ ;G B{z gkfJnk uZeoK
fJ; n"os dh T[wo B/ ;G B{z gkfJnk uZeoK
fJ; n"os dh T[wo B/ ;G B{z gkfJnk uZeoK
fJ; n"os dh T[wo B/ ;G B{z gkfJnk uZeoK
'u, dZf;nk nkgDh szdo[;sh dk oku, dZf;nk nkgDh szdo[;sh dk okz
u, dZf;nk nkgDh szdo[;sh dk ok
u, dZf;nk nkgDh szdo[;sh dk ok
u, dZf;nk nkgDh szdo[;sh dk ok
phfizr (fpT{o') uhB 'u :/ t?ZB
BK dh n"os B{z d/y jo e'Jh T[;
dh T[wo pko/ rbs nzdkz/ brk
b?Adk j?. fJ; n"os dh T[wo 51
;kb j? go jo e'Jh fJ; B{z d/y e/
25-26 ;kb dh jh ;wM b?Adk j?.
fJ; dh y{p;{osh ns/ szdo[;s
;oho B{z d/y e/ jo e'Jh fJ; dk
phfzzr (fpT{o') fgSb/ ekch ;w/A s'A Gkos ns/ uhB dofwnkB v'ebkw wkwb/ B{z okz ikDBk ukj[zdk j?.
b? e/ brksko sDkn pfDnk j'fJnk j?. nfijh jkbs 'u d't/A d/S fJe d{i/ 's/ fJ; d/ fujo/ iK ;oho d/ fe;/
fpnkBpkzh eoe/ jwbk eo oj/ jB. j[D uhB B/ sK jZd jh eo fdZsh j? T[j Bk;k th fjZ;/ 's/ ni/ se M[oVhnK BjhA
tb'A ikoh ehs/ rJ/ fJe BeS/ B{z b? e/ Gkos s'A fyfMnk j'fJnk j?. don;b Bk;k gJhnK.
fJ; dh fJ; fcNB?Z; dk okz
dh noE 'f;Nh bkJhN; gqki?eN' d/ fJe BeS/ ftu Gkos B{z oks ftu uhB d/
w[ekpb/ fznkdk uwedko fdykfJnk frnk j?, fi; d/ Bkb uhB fuV frnk j?. j? fB:ws o{g 'u e;os s/ s?okeh
j[D uhB fJj ;kps eoB ftu bZr frnk j? fe Bk;k d/ fJe BeS/ ftu Gkos d/ eoBk ns/ ykD-ghD dk g{ok
uhB s'A fznkdk uwedko fdZ;D dk wsbp fJj BjhA j? fe Gkos ftu uhB s'A fXnkB oZyDk. fJ; B{z s?okeh dk
fznkdk fpibh j?. pj[s S"Ae j? . T[; B/ fejk fe T[j
30 ;kbK dh T[wo s'A s?okeh eodh
jkbKfe, uhB ;oeko dh ;gK;o nkBbkJhB ghgb; v/bh B/ fejk j? fe uhB
B{z fJ; BeS/ ftu fznkdk uwedko Bzo nkT[Dk ukjhdk j? feT[Afe Gkos s'A j? ns/ j[D T[j gfjbK Bkb'A th
fznkdk fpibh uhB ftu j?. nkBbkJhB ghgb; v/bh ftu fJe fog'oN Skgh rJh tX/o/ itkB j' rJh j?. T[j jcs/
;h fi; dk f;ob/y ;h, 'BeS/ 's/ uhB s'A fznkdk uwedk j?, Gkos go n;bhns 'u d' iK fszB xzN/ fizw 'u pshs
ftu BjhA.' fJe whvhnk ;zrmB dh fog'oN ftu fejk frnk, Gkos uhB dh s[bBk eodh j?. T[; B/ T[whd gqrN ehsh
fe 80 ;kbK dh T[wo se th T[j
ftu fznkdk gZXok j? ns/ fszB gkf;nK s'A ;w[zdo Bkb fxfonk j'fJnk j? fi;dh
tiQk s'A gqekS fznkdk uwedk j?. szzdo[;s oj/rh.

23
23
23 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
23 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
23 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s





























GEMCO

24
24
24 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
24 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
24 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok hcb
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok hcbhcb
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok
fJ; wjhB/ dk s[jkvk okShcbhcb
weoL
weoL
weoL sphns
weoL
weoL
w/yL
w/yL ;[Gkn ftZu
w/yL
w/yL eoeL s[bkL
s[bkL
s[bkL
s[bkL tZy tZy y/so
s[bkL
eoeL wB ftZu E'VQh
eoeL
eoeL
eoeL
w/yL
yokp j'D dh
rowh oj/rh. r[Z;/ T[s/ jskSk d/ ekoB gq/SkBh ftZu bkG fwbD Bkb
;zGktBk j?. wohi
ekp{ oZyDk gt/rk. nB[Gt eo'r/. gfotko s[;hA ;ohoe ns/
dk fJbki:ksok
fwjBs s'A pknd ftZu w?ApoK d/ Bkb wkBf;e o{g Bkb
iK tgkoe ezwK d/ fgZS/ g?;k you
fBoXkos ;cbsk Bk rbscfjwh iK wB w[NkU szdo[;s ns/ gq;zB
j't/rk. Bekokswe ftuko ns/
fwbD Bkb wB ftZu p/u?Bh oj/rh. j't/rk. ftfdnkoEhnK dk gVkJh ftZu oj'r/. d';sK d/ Bkb w[bkeks, owDhe
r[Z;/ B{z d{o oZyD Bkb w[;hpsK
;ohoe f;js ewi'o oj/rh. :ksok wB fJekro BjhA oj/rk. g?;k you ftZu ;EkBK T[s/ x[zwD dk gqpzX s[jkv/
s'A pZu ikUr/. GkrhdkoK d/
bJh uzrk ;wK BjhA j?. ;zskB tZb'A tkXk j't/rk. n;zs'S dh GktBk Bkb d?fBe ezwK dk fjZ;k pDBr/. ;[y-
Bkb wsG/d j't/rk.
fuzsk g?dk j't/rh. fpBK ftuko/ u[Zfenk wB fxfonk oj/rk. Bhsh-fto[ZX rZbK SKsh dk nB[Gt eo'r/.
e[zGL
e[zGL
e[zGL
e[zGL
e[zGL Gog{o
fpq
fpq ue
fpq
fpqSue Lue L L s[jkv/
edw B[e;kBdkfJe ;kps j't/rk. ftZu Bk gt'. fpq ue Lue L
nksw ftStk; ns/
f;zxL
f;zxL
f;zxL nksw ftStk;
f;zxL
fpqyL
fpqyL
fpqyL
fpqyL
fpqyL s[jkvh ;cbsk f;zxL jo/e ekoi fBoftxB
fdqV wB'pb d/ Bkb
ftZu fdqV wB'pb ns/ Bkb c?;bk b? e/ ezw ftZu o{g Bkb g{o/ j'Dr/.
o[wK; s[jkv/ wjhB/ B{z
nkswftStk; dh G{fwek nZr/ tZX ;e'r/. ;wki ftZu rqfj;Eh ihtB ftZu
ozrhB pDkT[Dr/.
j't/rh. ftfdnkoEh wkB-;BwkB ftZu tkXk nkBzd SkfJnk oj/rk.
T[bN fbzrh ftneshnK Bkb
gVkJh ftZu o[uh pDk e/ j't/rk. pkDh, ;[Gkn ftZu wkB ;BwkB ftZu tkXk j't/rk.
ikD gfjukD ns/ d';sh j't/rh.
oZy ;eDr/. ;oekoh ezwK ftZu ;cbsk T[rosk ns/ fe;/ d/ Bkb nfjw dk B"eoh- eko'pko ftZu soZeh j't/rh.
nkBzddkfJe :ksok, uzrk
fwb/rh. ;zskB d/ fgZS/ g?;/ you NeokU j'D dh ;zGktBk j?. fgsk iK T[u nfXekoh ns/ p[i[orK tZb'A bkG
G'iB, Bt/A t;so s[jkv/ nkBzd
j'Dr/. ebkekoK ns/ fyvkohnK bJh pi[orK tZb'A bkG gqkgs j't/rk. f;js fwb/rk. XB bkG j't/rk. tgkoh tor
B{z tXkT[Dr/.
gqfsGk fdykT[D dk ;wK j?. ikfJdkd d/ ;zpzX ftZu E'VQh fSekfJs oj/rh. dh pkeh okSh d/ g?;/ fwbDr/.
hBL
hBL
hBL
w w w w whBLhBL xo ftZu
ezfBnk L
ezfBnk L
ezfBnk
ezfBnk L L ;ohoe ns/
XB[L f;js e[ZM
XB[L
XB[L
;zpzXh ekB{zBh d;skt/z ;zGkb'. ezfBnk L XB[L
XB[L
;[y - SKsh ns/
fwE[BL
fwE[BL wkBf;e fuzsk Bkb p/u?B Bow- row ofjD dh
fwE[BL
fwE[BL
fwE[BL wjhB/ dh
nkBzd dk wkj"b pD/
S[o{nks Bkb skirh ns/ oj'r/. fe;/ d/ Bkb MrVk ;zGktBk j?. ;ohoe
ofjD Bkb s[;hA
;c{soh dk nB[Gt eo'r/. j' ;edk j?. fpBK ekoD o{g Bkb ewi'oh ns/
nkgD/ ezwK B{z
s/ih Bkb pdbd/ j'J/ XByou j't/rk. dzgsh nkb; dh GktBk oj/
nkswftStk; g{ote uzrh soQK
ftuko s[jkB{z T[bMD tkbh jkbs ihtB ftZu wsG/d g?dk j't/rk. rh. wkBf;e o{g Bkb th fuzsk ns/
eo ;e'r/. jkbKfe s[jkB{z
ftZu gkT[Dr/ . Bt/A ezwK dh S[o{nks wkBf;e ns/ ;ohoe f;js yokp p/u?Bh pDh oj/rh. tgkoe o{g Bkb ;[Gkfte T[rosk ns/ pkDh T[s/
j't/rh. fe;/ ftnesh s'A gq/SkBh dk
eo ;e'r/. d';sK ;e/ - ;pzXhnK ns/ ftxB nk ;ed/ jB. jkBhekoe ;ziw oZyDk gt/rk. B"eoh ftZu
r[nKYhnK d/ Bkb ;zpzX uzrk oj/rk nB[Gt j't/rk. ;oekoh ezwK ftZu ftukoK B{z d{o oZy'. fe;/ th ekoi dk ;fjeowhnK ns/ i{Bhno
;cbsk fwb/rh. :ksok eoBh g? ;edh gqpzX ;zGb e/ eo'. T[u nfXekohnK
nkofEe Bzo Bkb s[jkB{z bkG j'D dk nkdwhnK dk ;fj:'r gqkgs
:'r j?. j?. d/ Bkb wsG/d j'Dr/. j't/rk. f;js uzrh oj/rh.
99 ;kb pknd 21 nr;s B{z j't/rk
99 ;kb pknd 21 nr;s B{z j't/rk
99 ;kb pknd 21 nr;s B{z j't/rk
99 ;kb pknd 21 nr;s B{z j't/rk
99 ;kb pknd 21 nr;s B{z j't/rk
y/v-y/v
y/v-y/v u fJj eh j' frnk!u fJj eh j' frnk!
y/v-y/v 'u fJj eh j' frnk!u fJj eh j' frnk!
y/v-y/v u fJj eh j' frnk!
y/v-y/v
g{oB ;{oi rqfjD, Bk;k eo/rk bkJht
g{oB ;{oi rqfjD, Bk;k eo/rk bkJht
g{oB ;{oi rqfjD, Bk;k eo/rk bkJht
g{oB ;{oi rqfjD, Bk;k eo/rk bkJht
g{oB ;{oi rqfjD, Bk;k eo/rk bkJht
tkfSzrNB (fpT{o') 21 nr;s B{z fjZf;nK sZe gj[zukT[D dh e'fSS eo d/ b'e eohp 40 ;kb gfjbK 26 cotoh
nwohek g{oB ;{oi rqfjD dk rtkj fojk j?. Bk;k b'eK B{z ;{oi rqfjD d"okB 1979 ftu g{oB ;{oi rqfjD d/ rtkj
pD/rk. eohp 99 ;kb pknd nfijk dhnK s;thoK ns/ thvhU T[gbpX pD/ ;B. jkbKfe fJj g{oB ;{oi rqfjD
w"ek nkt/rk id'A nwoheh wjKdhg ftu eotkJ/rk. BjhA ;h. g{oB ;{oi rqfjD 99 ;kb
g{oB ;{oi rqfjD bZr/rk. ;g/; J/iz;h Bk;k eo/rk bkJht gq;koD gfjbK 8 i{B 1918 ftu j'fJnk ;h.
Bk;k B/ ;{oi rqfjD B{z b? e/ yk; fsnkoh Bk;k fJ; yk; w"e/ bJh eohp 10 nwohek d/ fJbktk eJh j'o
ehsh j?. ikDekoh w[skpe Bk;k fJ; s'A fznkdk ;g/;eqkcN, J/noeqkcN ns/ fJbkfenK ftu nkt/rk Bzo
g{oB ;{oi rqfjD dk bkJht gq;koD T[ZukJh 's/ T[ZvD tkb/ J/no r[pkfonK 21 nr;s B{z j'D tkbk g{oB ;{oi
w?vfov (fpT{o') ;g/B ftu fJe ;kBQ bVkJh Nq/fBzr d/ d"okB y/v-y/v ftu eo/rk. Bk;k dh :'iBk j? fe d[Bhnk dh wdd Bkb fJ; xNBk B{z eto eo/ rqfjD nwohek d/ ;ko/ gqw[Zy fJbkfenK
nfijk jkd;k j' frnk fi; B{z d/y e/ T[ZE/ w"i{d b'eK d/ o"ArN/ yV/ j' rJ/. don;b Go d/ b'e fJ; yk; yr'bh xNBk d/ rk. ftu Bzo nkt/rk. fJ; d/ fJbktk :{og,
j'fJnk fJzM fe pbd bVkJh tkbk No/Bo o{eh :hS[ p?b B{z bVB dh No/fBzr d/ fojk rtkj pD ;eD. 40 ;kb gfjbK th bZfrnk ;h ;{oi T[Zso-g{ot J/Shnk, T[Zso-gZSw
;h. ;kb 1918 s'A wro'A nwohek ftu rqfjD ncohek, gqSKs, nzNbkfNe, nkoefNe
fJ; d"okB ;kBQ EZe frnk ns/ T[; B/ nkgDk r[Z;k T[skoD bJh No/Bo o{eh B{z gfjbh tkoh j't/rk g{oB ;{oi rqfjD Bkbk tZb'A fejk frnk j? fe eohp d/ fznkdkso fjZf;nk ftu fJj rqfjD
jh fBSkBk pDk fbnk. fit/A jh No/Bo d/ rbsh Bkb r'v/ w[Vd/ jB ;kBQ B/ T[; 's/ ;kb 1918 d/ pknd nfijk j't/ 375 ;kb ftu gfjbh tkoh fJ; soK fdykJh d/t/rk. ikDekoh w[skpe
zpod;s jwbk eo fdZsk. fJj ;G fJzBk nukBe j'fJnk fe No/Bo B{z ;zGbD dk rk id'A bZyK nwoheh b'e 21 nr;s Bkb nwohek ftu ;{oi rqfjD j' fojk rqfjD dk e[b ;wK 5 xzN/ 18 fwzN j?.
w"ek BjhA fwfbnk. ;kBQ B/ No/Bo 's/ fJBQ/ jwb/ ehs/ fe No/Bo dhnK jZvhnK N[ZN B{z g{oB ;{oi rqfjD d/ rtkj pBDr/. j?. id'A uzdowk, ;{oi ns/ Xosh d/ ftu g{oB ;{oi rqfjD dk ;wK 3 xzN/ 13
rJhnk ns/ ns/ T[j p[oh soQK bj{ b[jkB j' frnk. Bk;k th fJ; yk; w"e/ B{z d[Bhnk d/ d{i/ nkt/rk. Bk;k B/ dZf;nk fe :{H n?Z;H fwzN j?.

25
25
25 gzikp NkJhw gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
25 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
25 gzikp NkJhw gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s






















UIA

26
26
26 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
26 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
26 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
fwZNh
fwZNh u y/v fojk ;h pZuk, nukBe jZE bZrh
fwZNh
fwZNh u y/v fojk ;h pZuk, nukBe jZE bZrhu y/v fojk ;h pZuk, nukBe jZE bZrh BhAd u ;kj b?Dk SZv fdzdk j? fJj bVek,u ;kj b?Dk SZv fdzdk j? fJj bVek,
fwZNh 'u y/v fojk ;h pZuk, nukBe jZE bZrhu y/v fojk ;h pZuk, nukBe jZE bZrh
BhAd u ;kj b?Dk SZv fdzdk j? fJj bVek,
BhAd
BhAd
BhAd 'u ;kj b?Dk SZv fdzdk j? fJj bVek,u ;kj b?Dk SZv fdzdk j? fJj bVek,
nfijh uh fe ;G ofj rJ/ jZe/-pZe/
nfijh uh fe ;G ofj rJ/ jZe/-pZe/ fe ;G ofj rJ/ jZe/-pZe/
nfijh uh
nfijh uh
nfijh uhz fe ;G ofj rJ/ jZe/-pZe/ fe ;G ofj rJ/ jZe/-pZe/
;"AD bJh eoB/ g?Ad/ jB nfij/ ezwHHH
;"AD bJh eoB/ g?Ad/ jB nfij/ ezwHHH
;"AD bJh eoB/ g?Ad/ jB nfij/ ezwHHH
;"AD bJh eoB/ g?Ad/ jB nfij/ ezwHHH
;"AD bJh eoB/ g?Ad/ jB nfij/ ezwHHH















coK; (fpT{o') coK;ftu fJe ng;ok j?. fJzrb?Av d/ fbnkw vophSkfJo B{z ofjzdh j?. fJj f;;Nw T[; d/ j'o
dh b'eeEk j?. nkBvkfJB Bkwe fJe nfijh phwkoh j?. w?vheb GkSk wjZstg{oD nzrK dh ekoigqDkbhnK
ng;ok B{z g/bwkB Bkw d/ fJe nkdwh ftu fJ; B{z ;/ANob jkJhg't/AfNb/SB B{z th mhe eodk j?. fbnkw d/ ;'Ad/ ;w/
Bkb fgnko j' frnk ;h. T[BQK B/ ftnkj efjzd/ jB. fbnkw id'A th ;"Adk j?, ;kj A e'Jh BjhA e'Jh jw/Sk T[; e'b ofjzdk
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek 'u ofjD tkbk i{v ;gkeo; (10) BK dk pZuk
eo fbnk. T[; ;w/A g/bwkB B/ e;w ykXh b?Dk pzd eo fdzdk j?. nB[wkB j? fe j?, sK fe fe;/ th rVpVh dh jkbs
jkb jh 'u nkgD/ wK-pkg Bkb x[zwD frnk ;h. fJ;/ d"okB fwZNh d/ pzeo pDkT[Ad/
;h fe w?A s?B{z pj[s fgnko eoKrk go d[Bhnk ftu e/tb 1,500 b'eK B{z fJj
ftu s[ozs zo{oh edw u[Ze/ ik ;eD.
;w/A T[; B{z ekch g[okDk ntS/S (bkS dk pfunk fjZ;k)fdykJh fdZsk. pZu/ B/ s[ozs
pknd ftu T[j nkBvkfJB Bkb p/ o'r j?. id'A fJj o'r jbe/ o{g ftu j[zdh
fJ; d/ pkti{d fbnkw dk gfotko y[S
fJ; y'i pko/ nkgD/ wK-pkg B{z dZf;nk. fJ; B{z d/y T[j th jZe/-pZe/ ofj rJ/. T[BQK
tckJh eoB bZrk. id'A ng;ok B{z fJ; j?, sK ;'Ad/ ;w/A ;kj b?D ftu w[Seb
j? fe T[j nkgD/ p/N/ d/ Bkb j?. fbnkw
B{z th fJ; pko/ ikDekoh BjhA ;h. fJ; bJh T[BQK B/ y'i pko/ fBT{ w?e;he' ;N/N rZb dk gsk bZrk, sK T[; B/ T[; B{z j[zdh j? ns/ uzrh BhAd BjhA nkT[Adh go
dh phwkoh B{z b? e/ vkeNo th pj[s j?okB
:{Bhtof;Nh d/ gq'c?;o ghNo jkT[v/ B{z ikDekoh fdZsh.
;okg fdZsk fe fdB ftu s[jkv/ ;kj fbnkw dk wkwbk rzGho j?, fi; ftu
j[zd/ jB fe iBw b?Ad/ jh fJ; dh phwkoh
fJe jcs/ wro'A T[BQK B/ y'dkJh ehsh sK fJZE'A 1H2 fwbhnB ;kb g[okDh fJe
ubDr/ go oks ftu ;Kj s/ok ;kE SZv ;kj g{oh soQK pzd j' iKdk j?. vkeNoK
dk gsk uZb frnk ;h. vkeNoK B{z p'b
y'gVh fwbh fi; dk Gko brGr 1000 feb' ;h. T[BQK fejk fe fJj y'gVh jkEh tKr
d/DrhnK. feZ;/-ejkDhnK ftu sK B/ fejk ;h fe T[j 6 jcs/ s'A fznkdk
fdZsk ;h fe T[j f;oc e[ZM jcs/ jh
fdykJh d/D tkb/ ikBto wk;N'vkB dh j?. T[BQK B{z T[whd j? fe fJ; B{z b'eK d/ d/
nfijhnK rbK fdbu;g bZrdhnK jB fzzdk BjhA oj/rk, go j[D T[j S/sh jh
fzzdk ofj ;edk j? go j[D T[j 18 ;kb
yD bJh oZfynk ikt/rk. go eh j't/rk i/eo n;b fizdrh ftu 18 ;kb dk j'D tkbk j?.
jkbKfe T[BQK dk fJj th efjDk j? fe fJ; pko/ id se g{oh ikDekoh Bk fwb/ dk j'D ik fojk j?. nkgDh fJ; jkbs
nfijh ezvhSB g?dk j' ikt/< fJzrb?Av don;b, fbnkw nkgDh g{oh fzzdrh
sd se e[ZM th fejk BjhA ik ;edk. T[BQK B/ fejk fe fJ; 's/ iKu eoB bJh eJh d/ ekoB fbnkw edh th ezw BjhA eo
d/ fJe NhBJ/i w[zv/ d/ Bkb nfijk jh ftu fJe ;g?Sb w?vheb p?Zv 's/ ;"Adk
;kb bZr ;ed/ jB. ghNo B/ fejk,''fJj y'i tZyoh j? go fJ; d/ ;Zu pko/ ni/ e[ZM gkt/rk. T[; B{z jw/Sk wShBk d/ ;jko/
j?. T[j id'A ;'Adk j?, sK ;Kj b?Dk jh fojk j?. fJ; ftu bkfJc ;g'oN f;;Nw
th efjDk w[Seb j? go fJj pj[s yk; fe;w dh y'gVh j? ns/ b'eK 'u fJ; B{z d/yD jh ofjDk gt/rk go fJ; s'A pknd th
G[Zb iKdk j?. fJ; d/ pkti{d T[j fzzdk bZrk j'fJnk j?. fJ; d/ okjh BhAd ftu
dh T[s;[esk j't/rh.'' j? ns/ S/sh jh 18 ;kb dk j'D tkbk fbnkw d/ c/cfVnK B{z nke;hiB fwbdh T[j nkgD/ eJh ezw nkg eodk j?.
REAL ESTATE

27
27
27 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
27 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
27 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
nzNkoefNek u ftnkju ftnkj
nzNkoefNek u ftnkj
nzNkoefNek
nzNkoefNek 'u ftnkju ftnkj
ikD' fJ; d/ dhnK ;VeK dhnK ;VeK s/ feT[As/ feT[A nzNkoefNek
ikD' fJ; d/ dhnK ;VeK s/ feT[A
ikD' fJ; d/
ikD' fJ; d/
ikD' fJ; d/S dhnK ;VeK dhnK ;VeK 's/ feT[As/ feT[A
bNe ojhnK jB d[bjB dhnK vo?Z;K
bNe ojhnK jB d[bjB dhnK vo?Z;K
bNe ojhnK jB d[bjB dhnK vo?Z;K oukT[D tkbk gfjbK i'Vk
oukT[D tkbk gfjbK i'Vk
oukT[D tkbk gfjbK i'Vk
oukT[D tkbk gfjbK i'Vk
bNe ojhnK jB d[bjB dhnK vo?Z;K
bNe ojhnK jB d[bjB dhnK vo?Z;K
oukT[D tkbk gfjbK i'Vk





















nzNkoefNek (fpT{o') Xo{tK 's/ uzr/ d';s pDkJ/ jB. ftnkj bJh fJ; gkb ;?wt/z dh gqXkBrh 'u j'fJnk.
ezw eoB tkb/ d' rkfJvz fpqfNS s'A uzrh EK e'Jh j' jh BjhA ;edh ;h.'' ftnkj 'u fo;No ;N/SB s'A 20 wfjwkB
fw;o (fpT{o') nop d/SK dh okiXkBh dhnK ;VeK 's/ nihp wkwbk ;kjwD/
nkoefNe N?foNoh (phHJ/HNhH) 'u T[BQK fejk, ''n;hA jw/Sk s'A ukj[zd/ ;h Skwb j'J/ i' T[; Nhw dk fjZ;k jB ns/
nkfJnk j?. fJZE/ ;VeK 's/ d[bjB d/ eZgV/ bNed/ Bzo nk oj/ jB. n;b ftu
ftnkj eotkT[D tkbk gfjbk i'Vk fe ;kvk ftnkj S'N/ gZXo 's/ j't/A go nzNkoefNe dh ;odhnK 'u d/yGkb
nop dh fJe ;z;Ek i' n"osK d/ nfXeko bJh nktki T[mkT[Adh j?, T[j pbkseko
pD frnk j?. Nkw f;bt/;No ns/ n;hA ed/ ;'funk BjhA ;h fe n;hA ftSt eod/ jB. i{bh ns/ Nkw d't/A nB[Gth
B{z b? e/ pDkJ/ rJ/ ekB{zB dk fto'X eo ojh j?. ;z;Ek w[skpe ;kv/ pbkseko bJh
i{bh pkw B/ nzNkofNe gqkfJdhg d/ d/ ;G s'A thokB EKtK 'u'A fJe EK s/ wkT{AN/Bo jB ns/ ;kb 2016 'u fpqfNS
s[;hA ;kB{z ;c/d eZgfVnK Bkb BjhA YZe ;ed/ j'.
gZSw 'u n?fvb?v nkfJb?Av 's/ ;fEs ftnkj eoKr/.'' nzNkoefNe ;ot/ 'u ezw eoB bJh T[BQK
b'eK B{z ikro{e eoB bJh ;z;Ek B/ fJj edw T[mkfJnk j?. eJh ykVh d/SK ns/
okd/ok fo;ou ;N/SB 's/ ftnkj bkVh pkw dk efjDk j?, ''phs/ 10 dh u'D ehsh rJh ;h.
b/pBkB ftu pbkseko B{z b? e/ ekB{zB j? fe i/ pbkseko eoB tkbk ghVsk Bkb
eotk fbnk j?. bkVh i{bh pkw d/ ;kbK s'A w?A ns/ Nkw fJeZm/ ezw eo oj/ dZ;D:'r j? fe f;bt/;No S/chbv
ftnkj eo b?Adk j? sK T[; 's/ e'Jh ngokfXe wkwbk BjhA uZb/rk. fJe ghVs e[Vh
ftnkj dk i'Vk ;zsoh ozr dk ;h i' jK ns/ d[Bhnk Go 'u x[zw oj/ jK ns/ dk ofjD tkbk j? ns/ pkw dk iBw
d/ Gok B/ fJ; ekB{zB B{z x'Nkbk dZf;nk ;h. T[; w[skpe fJj ekB{zB g[oytkdh ;'u
fJe g{okD/ N?AN s'A pDkfJnk frnk j[D nzNkoefNe 'u ftnkj eoBk ekch pofwzxw 'u j'fJnk ;h. T[j fcbjkb
B{z do;kT[Adk j?, i' n"osK B{z f;oc G'r dk zohnk ;wMdk j?.
;h. ftnkj ;w/A gq'rokw tkbh EK 's/ y{p;{os bZr fojk j?.'' ftnkj bJh ;N?covSo d/ :ks;kb 'u ofjzdh j?. fJj
;kb 2014 ftu w'oZe' B/ fJe nfijk gqktXkB gq;skfts ehsk, fi; ftu d'Sh
skgwkB 0 s'A 9 fvroh j/mK ;h. f;bt/;No B/ fo;ou ;N/SB 's/ jh wShB ftnkj phHJ/HNhH ;oeko 'u ofi;Nov
B{z ps"o ;zk pbkseko ghVs Bkb ftnkj eoBk j't/rk. fi; wro'A b/pBkB ns/
f;bt/;No efjzd/ jB, ''nzNkofNe 's/ fgZsb dh fozr pDkJh. ftnkj dk j'fJnk j? ns/ fpqN/B 'u th fJj ikfJz
ikovB ;oeko B/ fJ; ekB{zB B{z bkr{ eo fdZsk. fJ; ekB{zB d/ fto'X ftu nop d/
pj[s y{p;{os j? ns/ n;hA fJE/ ekch gq'rokw bhvo ns/ phHJ/HNhH d/ w?fi;Nq/N j?.
SK ftu nktki T[mkJh ik ojh j?.



PAINTER


Glenwood Medical Centre

28
28
28 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
28 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
28 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
nZX/ fujo/ Bkb g?dk j'Jh ;h fJj e[Vh, 30
nZX/ fujo/ Bkb g?dk j'Jh ;h fJj e[Vh, 3
nZX/ fujo/ Bkb g?dk j'Jh ;h fJj e[Vh, 3
nZX/ fujo/ Bkb g?dk j'Jh ;h fJj e[Vh, 3
nZX/ fujo/ Bkb g?dk j'Jh ;h fJj e[Vh, 3
y{p;{os tkdhnK ftu eo oj/ ;B ;?o,
y{p;{os tkdhnK ftu eo oj/ ;B ;?o,
y{p;{os tkdhnK ftu eo oj/ ;B ;?o,
y{p;{os tkdhnK ftu eo oj/ ;B ;?o,
y{p;{os tkdhnK ftu eo oj/ ;B ;?o,
;kbK sZe b'eK s'A oZfynk Ujbk
;kbK sZe b'eK s'A oZfynk Ujbk
;kbK sZe b'eK s'A oZfynk Ujbk
;kbK sZe b'eK s'A oZfynk Ujbk
T[d'A Bdh ftu fd;h ;kbK g[okDh uhz
T[d'A Bdh ftu fd;h ;kbK g[okDh uh
T[d'A Bdh ftu fd;h ;kbK g[okDh uh
T[d'A Bdh ftu fd;h ;kbK g[okDh uh ;kbK sZe b'eK s'A oZfynk Ujbk
T[d'A Bdh ftu fd;h ;kbK g[okDh uh












;b'tkehnk (fpT{o') ;b'tkehnk ftu BjhA jkoh ns/ T[; B/ nkgDh ewz'oh B{z nZr/ eoe/ fujo/ B{z YZe b?Adh j? . fJzB/
ofjD tkbh 30 ;kb dh fJtKek v/ d[Bhnk s'A b[ekT[Ad/ j'J/ 30 ;kb r[zko ;kbK sZe T[; B/ fJ; sohe/ Bkb nkgDk
Af;;'tk r'bv/Bj/o f;zvo'w Bkb ghVs bJ/. fujok d[Bhnk s'A b[ek e/ oZfynk.
j?. fJj iBwiks phwkoh j? . fi; ftu g/S/ s'A tehb fJtKek j[D ukj[zdh j? 25 jzko pZfunK ftu'A fe;/ fJe B{z
fJB;kB d/ fujo/ d/ eJh nzr g{oh soQK fe T[j nkgD/ fujo/ B{z mhe nkeko d/ j[zdh j? fJj phwkoh
Bkb ftef;s BjhA j[zd/ ns/ Seb nZXh- ;e/ . fJ; bJh T[; B/ nwohek ftu fJtKek B{z i' phwkoh j? T[j seohpB
UjhU (fpT{o') fiBQK b'eK dk fznkdkso ;wK pkjo r[iodk j?, T[j nkgDh
nX{oh ofj iKdh j? . fJjh jkb fJtKek ;ozoh eotkJh ns/ fJe ;ozoh ;szpo 25 jzko pZfunK ftu'A fe;/ fJe B{z j[zdh
fzzdrh ftu eJh ;kohnK BthnK uhzK n?e;gb'o eod/ jB . eJh tko sK T[BQK d/
dk j? . fgSb/ 30 ;kbK s'A T[j nZX/ ftu j'Dh j? . fi; s'A pknd fJtKek dk j? . fJ; ftu ezB ns/ nZyK fznkdk
jZE e[ZM nfijk bZr iKdk j?, i' ebgBk s'A go/ j[zdk j? . nfijk jh e[ZM j'fJnk
fujo/ Bkb fzzdrh fpsk ojh j? . eJh fujok th g{oh soQK Bkb pdb ikt/rk . gqGkfts j[zdhnK jB . fJjh BjhA fJ;
UjhU d/ fszB d';sK Bkb . id'A fJe SKs ;t/o/ fszB'A feSsh b? e/ Bdh ftu x[zwD
tko T[; d/ wB ftu y[de[Sh eoB dk nkgD/ nZX/ fujo/ B{z b[ekT[D bJh Bkb jkoN, fevBh ns/ c/cfVnK T[Zs/
fBeb/, T[d'A T[BQK dh Bzo e[ZM nfijh irQk gJh, fi; d/ pko/ ftu T[BQK B/ ed/
th fynkb nkfJnk go fJtKek B/ fjzws fJtKek bzp/ tkb oZydh j? ns/ T[BQK B{z th wkVk gqGkt g?Adk j? .
;'funk th BjhA j't/rk .
fzeo:'r j? fe UjhU Bdh ftu feSsh b? e/ x[zwD fBeb/ ;B fszB'A d';s .
j[D n"osK th b? ;eDrhnK
j[D n"osK th b? ;eDrhnK
j[D n"osK th b? ;eDrhnK
j[D n"osK th b? ;eDrhnK
nukBe fszBK B/ c?;bk ehsk fe T[j w[Zy Bdh d/ o;s/ ikD dh irQk ezY/ s'A tfj j[D n"osK th b? ;eDrhnK
ojh fJe fGVh rbh ftu'A feSsh w'V b?Dr/ . nkb/-d[nkb/ dh y{p;{osh B{z d/yd/ j'J/
fszB'A d';s nZr/ jh tX oj/ ;B fe T[d'A T[BQK dhnK nZyK ;kjwD/ fJe ftSkb
;w[zdoh p/Vk nk frnk . fJj T[ifVnk ;w[zdoh p/Vk gkDh d/ ftukb/ yVQk ;h . fJj
p/Vk T[; irQk fet/A gj[zfunk, fJ; pko/ ftu e'Jh ikDekoh w"i{d BjhA j? . p/Vk
fJ; yk; phno dk w
fJ; yk; phno dk w
fJ; yk; phno dk wzkk kk k
fJ; yk; phno dk w
ekch uzrh jkbs ftu ;h go fszB'A d';s fJ; d/ nzdo ik e/ d/yDk ukj[zd/ ;B fe fJ; yk; phno dk w
fes/ T[ZE/ e'Jh yikBk sK w"i{d BjhA j?< fe;/ soQK fszB'A d';s p/V/ nzdo ikD ftu
ekw:kp j' rJ/ . bzvB (fpT{o') phno ghD tkbhnK
nzdo ;h nfijk Bzkok n"osK bJh fJe y[Sypoh j?. f;oc n"osK
T[AM fJBQK d';sK dh fe;ws fJzBh s/z BjhA ;h fe T[BQK B{z e'Jh yikBk fwbdk B{z fXnkB ftu oZy e/ ezgBh B/ fJe
go nzdo'A d/yD T[Zs/ gsk bZrk fe p/Vk ekch g[okDk ;h . fJBQ/ ;kbK pknd nzdo nfijh phno fsnko ehsh j?. fJj phno
w"i{d ;kohnK wShBK ns/ fJziD ftu izr bZr u[Zfenk ;h . Bkb jh ni/ th fJj p/ fgSb/ jcs/ bzvB ftu g/S ehsh rJh,
Vk fJe g[okD/ doys ftu pZMh oZ;h ;jko/ Bdh ftu yVQk ;h . fi; dh ehws eohp 700 o[gJ/ j?. ;'Sb
gsk brkT[D T[Zs/ ;kjwD/ nkJh fJj ;ZukJh whvhnk 's/ th T[; B{z b? e/ ekch uouk
xo tkg; ikD T[Zs/ T[BQK B/ T[; p/V/ dh gVskb ehsh . T[d'A gsk bZfrnk fe j?. b'e fJ; B{z c?whfB;N dk BK th d/
fJj p/Vk fBT{:koe f;Nh s'A uZfbnk ;h . fJ; B/ d'B' ftSt :[ZX ftu fjZ;k fbnk oj/ jB. fJ; phno dh p'sb r[bkph
;h . ns/ rq/ ozr dh j? i' wkopb dh pDh j?.
u?Ze phno po?Av nkok;k B/ fJe
phu s/ X[Zg ;/e ojh ;h n"os, tkgfonk
phu
phu s/ X[Zg ;/e ojh ;h n"os, tkgfonks/ X[Zg ;/e ojh ;h n"os, tkgfonk
phu BthA gqhfwnw phno B{z 'Beer for her'
phu 's/ X[Zg ;/e ojh ;h n"os, tkgfonks/ X[Zg ;/e ojh ;h n"os, tkgfonk
d/ BK Bkb bKu ehsk j?. ezgBh dk
efjDk j? fe fJj phno n"osK dh Sesh
nfijk jkd;k fe yso/
nfijk jkd;k fe yso/ u gJh ikBu gJh ikB
nfijk jkd;k fe yso/ u gJh ikB ns/ e[VhnK dh e'wbsk dh B[wkfJzdrh
nfijk jkd;k fe yso/
nfijk jkd;k fe yso/ 'u gJh ikBu gJh ikB
eodh j?.
jkbKfe ezgBh B/ nkgDk pukn
eod/ j'J/ c/;p[Ze 's/ fbfynk j?, nkok;k
dk we;d uzrh ns/ y{p;{os p'sb ftu
phno g/S eoBk ;h. e[M nfijk i' fJ;
s'A gfjbK Bk g/S ehsk frnk j't/.
91 ;kb d/ ;kfJefb;N pDkT[Dk ukj[zd/ ;B
91 ;kb d/ ;kfJefb;N pDkT[Dk ukj[zd/ ;B
91 ;kb d/ ;kfJefb;N pDkT[Dk ukj[zd/ ;B
91 ;kb d/ ;kfJefb;N pDkT[Dk ukj[zd/ ;B
91 ;kb d/ ;kfJefb;N pDkT[Dk ukj[zd/ ;B
foekov, ;Ve jkd;/ ftu j'Jh w"s
foekov, ;Ve jkd;/ ftu j'Jh w"s
foekov, ;Ve jkd;/ ftu j'Jh w"s
foekov, ;Ve jkd;/ ftu j'Jh w"s
foekov, ;Ve jkd;/ ftu j'Jh w"s
bzdB (fpT{o') fpqN/B d/ ;G s'A pz[or
;kfJefb;N 91 ;kb d/ o/wzv v/o dh ;Ve
jkd;/ ftu w"s j' rJh . T[BQK B{z fJe t?B
B/ NZeo wko fdZsh ;h . T[j fJe ;/tk w[es
N/bhekw fJzihBhno ;B, i' nkgDh T[wo
bJh fJe okSNoh foekov ;Ekgs eoB
dh e'fSS eo oj/ ;B . N?w; t?bh g[b;
iKu eo ojh j?. o/wzv B{z SoXKibh fdzd/
j'J/ T[BQK d/ d';s ikB phno B/ fejk fe o/
wzv fi; ezw B{z fgnko eod/ ;B, T[j T[;
tkfSzrNB (fpT{o') phu d/ feBko/ 's/ x[zwD ns/ p?mD dk jo fe;/ dk fdb
B{z eod/ j'J/ wo rJ/ . w?B{z Go';k j? fe T[j
eodk j?. b'e yk; s"o 's/ fJZE/ x[zwD bJh iKd/ jB ns/ nkgDk ;wK pshs eod/
foekov pDkT[D dh okj 's/ ;B T[j d'
jB. ed/-ed/ y[Sh ns/ nkokw d/ gb fzzdrh bJh ysok th yVQk eo fdzd/ jB ns/
NoB eo u[Ze/ ;B ns/ T[BQK B{z f;oc 3H2
eJhnK dh sK ikB jh w[;hps 'u jh nk iKdh j?.
fewh dh d{oh j'o g{oh eoBh ;h .
;'Sb whvhnk 's/ fJj s;tho tkfJob j' ojh j? fi; 'u d/fynk frnk j? fe fJe
n;hA ;ko/ T[; nB"y/ ;kfJefb;N, gsh
n"os phu d/ feBko/ p?mh X[Zg ;/e ojh ;h. nukBe T[; B{z s/z nktkzK ;[DkJh
ns/ fgsk B{z jw/Sk :kd oZyKr/ . o/wzv
fdZshnK. fJ; s'A gfjbK fe T[j e[ZM ;wM ;edh, e[ZM jh d/o pknd B/Vbh uZNkB
szop/eko ;kfJeb ukbe ;B, fiBQK B/ 8
fvrD bZr rJh. fJj ;G T[; d/ fJzB/ Bzdhe j'fJnk fe T[j ;fjw rJh ns/ p?mh
;kb dh T[wo ftu ;kfJeb ubkT[Dk S[o{
ojh. fJ; d/ e[ZM d/o wro'A T[; B{z j'S nkfJnk sK nkgDk s'bhnk u[Ze e/ T[ZE'A d{o
ehsk . T[j 65 s'A fznkdk ;kbK sZe
GZiD bZrh. fJ; e[Vh dh fe;ws uzrh ;h fe T[j E'VQh fgZS/ p?mh ;h. i/eo T[j
fezr;NB-nkB- E/w; ftu fezr;NB
uZNkB d/ B/V/ p?mh j[zdh sK T[; dk puDk pj[s w[Seb ;h. fJj ;G s;thoK d{o yV/
c'fBe; o'v ebZp dk w?Apo oj/ ;B .
T[; d/ d';s B/ fyZuhnK ns/ ;'Sb whvhnk 's/ tkfJob eo fdZshnK.

29
29
29 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
29 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
29 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
nbNok;kT{Av
nbNok;kT{Av u pZu/ dh EK fd;h ;g'oN;u pZu/ dh EK fd;h ;g'oN;
nbNok;kT{Av u pZu/ dh EK fd;h ;g'oN; ;[gohw e'oN nkc :{H e/H dh nghbh
nbNok;kT{Av
nbNok;kT{Av 'u pZu/ dh EK fd;h ;g'oN;u pZu/ dh EK fd;h ;g'oN;
;[gohw e'oN nkc :{H e/H dh nghbh
;[gohw e'oN nkc :{H e/H dh nghbh
;[gohw e'oN nkc :{H e/H dh nghbh
;[gohw e'oN nkc :{H e/H dh nghbh
eko, gsh-gsBh d/ T[Zv/ j'S
eko, gsh-gsBh d/ T[Zv/ j'
eko, gsh-gsBh d/ T[Zv/ j'
eko, gsh-gsBh d/ T[Zv/ j'
eko, gsh-gsBh d/ T[Zv/ j'
ndkbs d/ iZi pD/ ;o ofpzdo f;zx
ndkbs d/ iZi pD/ ;o ofpzdo f;zx
ndkbs d/ iZi pD/ ;o ofpzdo f;zx
ndkbs d/ iZi pD/ ;o ofpzdo f;zx
ndkbs d/ iZi pD/ ;o ofpzdo f;zx



























bzvB (fpT{o') Gkosh w{b d/ fJe f;Zy fdZbh 'u j'fJnk ;h ns/ T[j nkgD/ rJ/. fJ; s'A pknd T[BQK B{z fJBz nkc
B{z fpqN/B d/ i[vhShnb f;;Nw 'u ;G s'A gfotko ;w/s :{H e/H 'u nk e/ ofjD e'oN s'A SekbofSg jk;b j'Jh. 1989
bzvB (fpT{o') jo roGtsh n"os B{z vkeNo nbNok;kT{Av eokT[D dh ;bkj ;hBhno nj[ZfdnK 'u'A fJe bJh u[fDnk bZr gJ/ ;B. T[BQK B/ fJe Bkwh ;e{b 'u T[BQK B{z pko 'u ;Zdk fdZsk frnk
fdzd/ jB. nbNok;kT{Av fJ; bJh eotkfJnk iKdk j? sK i' roG ftu gb oj/ pZu/ frnk j?. fJ; jcs/ jh fJzrb?Av ;oeko 's'A SekbofSg jk;b ehsh ;h ns/ T[BQK ns/ 2002 'u T[j e[JhBz e"A;b pD
pko/ gsk bkfJnk ik ;e/ fe T[; dk ftek; mhe soQK Bkb j' fojk j? iK BjhA go B/ BthnK i[vhShnb fB:[eshnK B/ nkgDh bkn dh gVkJh e?Apfoi rJ/. fJzrb?Av 'u ;kohnK ndkbsK ns/
nwohek d/ fwS"oh Sfjo s'A fJe nihp'-rohp wkwbk ;kjwD/ nkfJnk j?. fJE/ fJe ehshnK jB. fJBQK fB:[eshnK d"okB :{Bhtof;Nh d/ fNqfBNh ekbi s'A ehsh. nghbK d/ c?;fbnK 's/ ;[gohw e'oN tZb'A
gsh nkgDh roGtsh gsBh dk u?Zeng eotkT[D vkeNo e'b frnk. nbNok;kT{Av 7 w?Apoh :{H e/H e'oN nkc nghb 'u 1986 'u T[BQK B/ bkn dh wk;No fvroh nkyoh ;[DtkJh ehsh iKdh j?. i;fN;
eotkT[D d"okB vkeNoK B/ nfijh rZb dZ;h, fi; B{z ikD e/ gsh-gsBh d/ j'S Gkosh w{b d/ ;o ofpzdo f;zx B{z fB:[es ehsh. nkgDh gVkJh ns/ :{H e/H pko ofpzdo f;zx j[D nghbh ndkbs d/ p?Au
T[Zv rJ/. fog'oN ftu gkfJnk frnk fe g/N ftu ;g'oN; eko Bzo nkJh j?. gsh- ehsk frnk j?. bzvB jkJh e'oN 'u 53 N?;N dk you Bk u[Ze ;eD ekoB T[j 'u Skwb j'Dr/, fijVh fe fJzrb?Av ns/
gsBh gq/SkB j' rJ/ go pknd ftu gsk bZrk fe g/N ftu eko BjhA ;r'A T[BQK dk ;kbK ;o ofpzdo f;zx B{z ';c?d d;sko' 1986 s'A 1988 sZe B"fNzxw dh t/bz dhnK T[Zu ndkbsK nzdo ;G s'A
pZuk jh ;g'oN; eko tork fdydk j?. eoe/ jh ikfDnk iKdk j?. T[BQK dk iBw :{Bhtof;Nh 'u bkn d/ b?euoko pD T[Zuh j?.























ROYAL SWEETS

3 3 3 3 30 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
nwohek dk gkfe B{z MNek, e'bzphnB J/noc'o; kwb j'Jh
nwohek dk gkfe B{z MNek,
nwohek dk gkfe B{z MNek,
nwohek dk gkfe B{z MNek,
nwohek dk gkfe B{z MNek,
kwb j'Jh
e'bzphnB J/noc'o;
kwb j'Jh
e'bzphnB J/noc'o;
e'bzphnB J/noc'o;
e'bzphnB J/noc'o; 'u u u u u Skwb j'Jhkwb j'Jh
eo'V o[gJ/ dh wdd o'eh
eo'V o[gJ/ dh wdd o'eh
eo'V o[gJ/ dh wdd o'eh
2 2 2 2 2000 eo'V o[gJ/ dh wdd o'eh eo'V o[gJ/ dh wdd o'eh
f;J/ok
f;J/ok , fJj j? fJ; dh yk;hns, fJj j? fJ; dh yk;hns
f;J/ok , fJj j? fJ; dh yk;hns
'f;J/okf;J/ok', fJj j? fJ; dh yk;hns, fJj j? fJ; dh yk;hns
tkfSzrNB (fpT{o') f;nkok fJe
nfijh ikpkz e[Zsh j?, i' e'bzphnB J/
noc'o; dh y'i ns/ pukn db 'u Skwb
j' rJh j?. fJ; dk fJj ;co pj[s w[Seb
;h. fJ; B/ 14,000 c[ZN dh T[ukJh s'A 5
tko g?okS{N Bkb SkbK wkohnK jB.
f;nkok yk; f;ybkJh b? ojh j? ns/
T[j 'p?bihnw wkfJbB'' B;b dh j?. T[;
B{z iBw b?D d/ e[ZM fdBK wro'A jh tZy-
tZy EktK ns/ tksktoD 'u ofjDk
f;ykfJnk frnk. T[; dh f;ybkJh dhnK
fJj s;thoK y'i ns/ pukn gqhyD w[fjzw
d"okB e'bzphnk jtkJh c"i d/ nkXko
's/ bJhnK rJhnK jB. f;nkok jo soQK
dh x[;g?m eoB dhnK seBheK dk gqhyD
b? u[Zeh j?. fJ; bJh fJj fe;/ th
ysoBke fJbke/ 'u nk;kBh Bkb g[Zi
iKdh j?.
T[j NoZe, j?bhekgNo ns/ fJZE'A se
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek B/ gkfe;skB B{z fJe j'o eokok MNek fdzd/ j'J/
fe g?okS{N s'A th fJBQK ;EkBK 'u ikD
T[; B{z 350 fwbhnB vkbo ( eohp 2000 eo'V o[gJ/ ) dh wdd Bk d/D dk c?;bk
bJh fsnko j' u[Zeh j?.
ehsk j?. nwohek B/ fJj c?;bk fJ; bJh ehsk, feT[Afe gkfe;skB B/ nZstkdhnK
e'bzphnk jtkJh c"i d/ w[yh
B{z o'eD bJh b'Vhdh ekotkJh BjhA ehsh j?. nwohek d/ p[bko/ n?vw ;Nzg B/ fejk
seBhfSnB ekob'; nKdo/ fgBo';
fe gkfe;skB B/ jZekBh B?ZNtoe d/ fybkc ekotkJh d/ nkgD/ tknd/ B{z g{oh soQK
okfwo/i gzit/A ns/ nkyoh gVkn dh
BjhA fBGkfJnk j?. gkfe;skB B{z d{ik MZNekHHH
f;ybkJh bJh f;J/ok B{z ijkz s'A Skb
nwohek B/ ;kb 2016 bJh gkfe;skB B{z c"zh wdd bJh fdZsh ikD tkbh
wotkT[D bJh nkgD/ Bkb b? rJ/ ;B.
okSh 'u'A fJj okSh gqdkB BjhA eoB dk c?;bk ehsk j?. gkfe;skB B{z ;kb 2016
T[j phs/ 24 ;kbK s'A c"i 'u nkgDhnK
bJh e[Zb 900 fwbhnB vkbo dh okSh gqdkB ehsh ikDh ;h, fi; 'u'A 550 fwbhnB
;/tktK d/ oj/ jB ns/ ;g?SbkfJzv
vkbo T[; B{z fdZs/ ik u[Ze/ jB. gke B{z BjhA fdZs/ ikD tkb/ 350 fwbhnB vkboK
ekwp?N ;ou n?Av o?;feT{ g?okS{N
'u'A 300 vkbo B{z j'o ezwK 'u tos' ehsh ik u[Zeh j?. nwohek d/ p[bko/ J× n?vw
ubkT[D tkb/ jB. T[BQK fejk fe fJj
;Nzg B/ fejk, 'oeSk wzsoh w?fN; B/ eKro; dh oZfynk ew/Nh B{z ;{fus eotkfJnk
jo w[Seb dk ;kjwDk eoB tkbh e[Zsh
j? fe T[j ftZsh ;kb 2016 rzm-i'V ;woEB e'S dh g{oh G[rskB dh wBz{oh bJh
j? fi; 's/ T[BQK B{z wkD j?.
fJ; dh g[SNh BjhA eo ;ed/ fe gkfe;skB B/ jZekBh B?ZNtoe d/ fto[ZX ;woZE
edw u[Zfenk.'
r'bv d/ ;?ZN s/ pq?vckov u e[Dkb Bkb j'Jh b[ZN-y'j!
r'bv d/ ;?ZN d/ ;?ZN s/ pq?vckov s/ pq?vckov u e[Dkb Bkb j'Jh b[ZN-y'j!u e[Dkb Bkb j'Jh b[ZN-y'j!
r'bv
dZ; dJhJ/ fe fJj brksko d{ik ;kb j? id'A nwoheh oeSk wzsoh B/ eKro; 'r'bvr'bv' d/ ;?ZN d/ ;?ZN 's/ pq?vckov s/ pq?vckov 'u e[Dkb Bkb j'Jh b[ZN-y'j!u e[Dkb Bkb j'Jh b[ZN-y'j!
B{z g[SNh eoB s'A Bk eo fdsk fe gkfe;skB B/ jZekBh B?ZNtoe d/ fybkc
;zs'SiBe ekotkJh ehsh.
Bkb jkd;k j' frnk. n;b 'u e[Dkb
Bkb b[ZN-y'j dk wkwbk ;kjwD/
nkgDh w"s dk fJzs ko eod/ ;h :j{dh,ko eod/ ;h :j{dh,
nkgDh w"s dk fJzs ko eod/ ;h :j{dh,
nkgDh w"s dk fJzs
o' o' o' o' o'z nkgDh w"s dk fJzs nkgDh w"s dk fJzszko eod/ ;h :j{dh,ko eod/ ;h :j{dh, nkfJnk j?. jkbKfe e[Dkb d/
;g'e;go;B B/ nfijh fe;/ th xNBk
s'A fJBeko eo fdZsk j?. dZf;nk ik
fojk j? fe e[Dkb dk go; u'oh j' frnk
e[ZM fJ; soQK dk ;h fjbNo dk Nkouo e?Ag
e[ZM fJ; soQK dk ;h fjbNo dk Nkouo e?Ag
e[ZM fJ; soQK dk ;h fjbNo dk Nkouo e?Ag j?. fJ; jkd;/ s'A e[DkB B/ :{ e/ 'u
e[ZM fJ; soQK dk ;h fjbNo dk Nkouo e?Ag
e[ZM fJ; soQK dk ;h fjbNo dk Nkouo e?Ag
ofjD tkb/ nkgD/ d';s dh wdd Bkb
S{fNzr g{oh ehsh. S{fNzr d"okB e[Dkb
B{z fJj nfj;k; j'fJnk fe T[; dk go;
u'oh j' u[Zek j?. fi; 'u T[; dk ekov;
ns/ g?;/ ;B. id'A T[; B/ fJ; dk
ikDekoh nkgD/ d';sK B{z fdZsh sK
s[ozs T[; dh wdd bJh nZr/ nkJ/.
fcbw 'r'bv' dh rZb eohJ/ sK fJ;
fcbw B{z cojkB nyso fos/S f;XtkBh
gq'fvT{; eo oj/ jB. ohwk ekrsh fJ;
fcbw B{z vkfJo?eN eo ojh j?. fcbw
;kb 1948 d/ Ubzfge; 's/ nkXkfos
BthA fdZbh (fpT{o') pkbht[Zv nfGB/ j?. fJ; bJh ;koh ;Nko ek;N ;?ZN 's/ j?, fJ; 'u neS? e[wko pbpho f;zx d/
sk neS? e[wko tkbh fcbw 'r'bv' dh gj[zu u[Zeh j?. nfij/ 'u fcbw 'u w[Zy feodko 'u Bzo nkT[D tkb/ jB. w"Bh
S{fNzr :{ e/ d/ pq?vc'ov 'u S[o{ j' u[Zeh G{fwek 'u Bzo nkT[D tkb/ e[Dkb eg{o okJ/ T[; dk bt fJzNq/;N pDh j?.
ed/ f;o YZeD B{z th BjhA ;h SZs, nZi j? e?B/vk
ed/ f;o YZeD B{z th BjhA ;h SZs, nZi j? e?B/vk u nkgDk eko'pkou nkgDk eko'pko
ed/ f;o YZeD B{z th BjhA ;h SZs, nZi j? e?B/vk u nkgDk eko'pko
ed/ f;o YZeD B{z th BjhA ;h SZs, nZi j? e?B/vk
ed/ f;o YZeD B{z th BjhA ;h SZs, nZi j? e?B/vk 'u nkgDk eko'pkou nkgDk eko'pko
fe T[BQK d/ fgsk dk eko'pko 2013 'u
pzp XwkfenK 'u T[vk fdZsk frnk ;h.
T[BQK e'b b/pkfBB d/ SoDkoEh e?Ag 'u
ikD s'A fJbktk j'o e'Jh ukok BjhA ;h.
fJ; wro'A SoDkoEh pD e/ T[BQK
dk gfotko B'tk ;e'Nhnk g[Zik. fJZE/
fJ; gfotko B/ fdB-oks fwjBs eoe/
g'b?Av (fpT{o') fpqN/B d/ fgqz; ftbhnw ns/ T[BQK dh gsBh e/N fwvbNB fgSb/ nkgD/ g[okD/ eko'pko B{z w[V S[o{ ehsk.
fdBh g'b?Av dh :ksok 's/ ;B. fJ; d"okB o'fJb i'V/ fJZE/ fjNbo d[nkok pBtkJ/ fgSb/ ;kb nr;s s'A fJj gfotko fwb
rJ/ Nkouo e?Ag th g[Zi/. okfJb egb B/ fJ; e?Ag B{z izr dh ;G s'A dodBke :kd e/ ukeb/N pDk fojk j?. b'eK B{z fJj
dZf;nk. :j{dhnK bJh fjNbo dh fJj Bcos j'b'ek;N d/ o{g ftu ;kjwD/ nkJh. fJzBh g;zd j? fe fJ; dk ;tkd e?B/
:j{dhnK B{z ysw eoB dk f;bf;bk wJh s'A g'b?Av ftu y[b/ nkSftu ez;BNo/SB vhnB gqXkB wzsoh i;fNB No{v' e'b
e?Ag s'A S[o{ j'fJnk ;h. nkSftu e?Ag wsbp w"s dk d{ik Bkw. g'b?Av d/ fJ; e?Ag th g[Zi frnk j?. T[BQK B/ th NthN eoe/
ftu Xow, B;b iK ;ohoe ewi'oh d/ Bkw 's/ bZyK b'eK B{z r?; u?Apo ftu G/i fJ; dhnK f;csK ehshnK jB.
fdsk iKdk ;h. fJZE/ :j{dhnK, okiBhfse fto'XhnK ns/ phwkoK s'A ipod;sh ezw skfoe B/ fejk fe T[j fJe fdB 'u
fbnk iKdk ;h. e?Ag nfijh irQk ns/ fJ; soQK pDkfJnk frnk ;h fe T[ZE' GZiDk 1000 ukeb/N fsnko eod/ jB go fJ;
pj[s w[Seb ;h. p[ZY/ ns/ phwkoK B{z r?; u?Apo 'u w"s fdZsh iKdh ;h. i' b'e r?; dh fvwKv 20 r[Dk tX rJh j?. T[BQK
u?Apo s'A pu iKd/ ;B, T[BQK B{z ezw eoBk g?Adk ;h. 27 iBtoh 1945 B{z ;'thns o/ dh ukeb/N dh ;gbkJh nwohek ftu
v nkowh d[nkok nkzkd ehs/ ikD sZe nkSftu e?Ag ftu 11 bZy b'eK dh w"s j' th j'D bZr rJh j?. fJ; bJh T[BQK B{z
u[Zeh ;h .e?Ag ftu pu rJ/ eohp ;Zs jiko b'eK B{z nkzkd eokfJnk frnk. 1947 N'oKN' (fpT{o') ;hohnk 'u nkf;w fJ; wro'A T[BQK d/ gfotko e'b ikB j'o tZvh EK d/ Bkb-Bkb ekfwnK dh
ftu jh e?Ag B{z g'bS gkofbnkw/AN B/ fJe eB{zB gk; eo e/ fwT{finw ftu pdb jdjd BK d/ ftnesh dk eko'pko pzp pukT[D ns/ f;o YZeD bJh th EK Bk th zo{os j?. T[BQK dh ekw:kph d/y e/
fdZsk. XwkfenK ekoB popkd j' frnk ;h. puh. nkf;w d/ g[Zso skfoe B/ dZf;nk j'o b'eK B{z th gq/oBk fwbh j?.

31
31
31 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
31 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
31 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
fJ; xo
fJ; xo u 13 ;kbK s'A brksko tZi fojk j? nbkow,
fJ; xo u 13 ;kbK s'A brksko tZi fojk j? nbkow,u 13 ;kbK s'A brksko tZi fojk j? nbkow, Gkos d/ pZu/ th ikDd/ B/ i' rZb, 25 ch;dh
fJ; xo
fJ; xo 'u 13 ;kbK s'A brksko tZi fojk j? nbkow,u 13 ;kbK s'A brksko tZi fojk j? nbkow, Gkos d/ pZu/ th ikDd/ B/ i' rZb, 25 ch;dhGkos d/ pZu/ th ikDd/ B/ i' rZb, 25 ch;dh
Gkos d/ pZu/ th ikDd/ B/ i' rZb, 25 ch;dh
Gkos d/ pZu/ th ikDd/ B/ i' rZb, 25 ch;dh
go e'Jh th fJ; B{z BjhA eo ;edk pzd !
go e'Jh th fJ; B{z BjhA eo ;edk pzd ! nwoheh wzBD s'A eod/ jB fJBeko
nwoheh wzBD s'A eod/ jB fJBeko
nwoheh wzBD s'A eod/ jB fJBeko
go e'Jh th fJ; B{z BjhA eo ;edk pzd !
nwoheh wzBD s'A eod/ jB fJBeko
go e'Jh th fJ; B{z BjhA eo ;edk pzd !
go e'Jh th fJ; B{z BjhA eo ;edk pzd !
nwoheh wzBD s'A eod/ jB fJBeko
dZ; dJhJ/ fe fJj xVh rbsh Bkb
dhtko d/ fgZS/ fvZr rJh ;h. don;b,
fJ; xo d/ w[Zyhnk i?oh nkgD/ fbftzr
o{w 'u fJe fBSfus EK 's/ NhHthH dh
sko B{z brkT[D d/ bJh S/d eoBk ukj[zd/
;B. fJ; d/ bJh T[BQK B/ sko B{z pj[s
wzp{sh Bkb pzfBQnk j'fJnk ;h go jtk
dk dpkn s/z j'D ekoB T[BQK B/ ezw B{z
ftueko jh SZv fdZsk.
i?oh B/ fi; EK 's/ S/d eoBk ;h
T[ZE/ jh xVh oZy fdZsh ;h ns/ T[; 'u
10 fwzN dk nbkow ;?ZN eo fdZsk ;h.
T[BQK B/ nfijk fJ; bJh ehsk sK fe
T[j S/d eoB tkbh EK B{z G[Zb Bk ikD
go jtk d/ dpkn d/ ekoB sko fYZbh
j' rJh ns/ xVh dhtko d/ fgZS/ ik
fvZrh. T[BQK dh gsBh B{z bZrk fe e[ZM
fdBK sZe xVh dh p?Noh ysw j' ikt/
tkfSzrNB (fpT{o') ne;o b'e ;w/A xVh iK fco c'B d/ nbkow s'A BjhA ;r'A rh ns/ nbkow tZiD dk f;bf;bk th
's/ nkgD/ o'i d/ ezw eoB bJh xVh fJe dhtko d/ nzdo s'A nkT[Adh j?. fJe ysw j' ikt/rk. fJ; bJh T[BQK B/ xVh
ftu nbkow ;?ZN eo b?Ad/ jB . ed/- nwoheh gfotko fgZSb/ 13 ;kb s'A jo B{z pkjo BjhA eZfYnk go T[j nbkow
ed/ T[jh nbkow s[jkv/ bJh f;odod 10 fwzNK s'A pknd fJ; nbkow dh tZidk fojk d/yd/ jh d/yd/ 13 ;kb
th pzB ;edk j?, yk; eo e/ id'A s[jkvk nktkz s'A gq/SkB j?. gq/SkBh fJj j? fe phs rJ/ ns/ j[D fJZE/ ofjD tkb/ p[ZY/ tkfSzrNB (fpT{o') fJj ;ko/ jh ikDd/ jB fe Xosh ;{oi d/ uZeo bkT[Adh j?.
wB f;oc ns/ f;oc nkokw eoB dk fJ; nbkow B{z e'Jh pzd BjhA eo ;edk i'V/ e'b fJ; dh nktkz M/bD dh nkds fJ; d/ Bkb jh nkgDh X{oh 's/ th x[zwdh j?, fi; dh tiQk s'A fdB ns/ oks j[zd/ jB.
j't/. nZi n;hA s[jkB{z fJe nfijh ;Zuh feT[Afe fJj dhtko d/ fgZS/ frZfvnk j' rJh j?. id'A T[BQK e'b' fJ; pko/ g[ZfSnk fJj rZb S'N/ j[zd/ jh gqkfJwoh ;e{bK ftu gVQB tkb/ pZfunK B{z gVQkJh iKdh j?. jo
ejkDh pko/ dZ;D ik oj/ jK fi; ftu j'fJnk j?. j[D s[;hA th fJj ;'u oj/ j't/ frnk sK T[BQK B/ fejk fe j[D fJ; xVh Gkosh fJj rZb ikDdk j? fe Xosh ;{oi d/ uZeo bkT[Adh j? go d[Bhnk d/ ;G s'A
xVh ftu nbkow dh fozr sK ;[DkJh r/ fe nkfyo fJj nbkow xVh dhtko dk eB?eSD fdwkr Bkb i[V u[Zfenk SeshSkbh ns/ ftef;s d/S nwohek ftu nfijk BjhA j?. fJZE/ 25 ch;dh nwoheh
fdzdh j? fJj nktkz fe;/ dhtko 's/ Nzrh d/ nzdo fe; soQK gj[zuh, sK n;hA s[jkB{z j?. fJ; dk T[bNk wzBd/ jB. T[j wzBd/ jB fe pqfjwzv ftukb/ Xosh j? ns/ ;{oi Xosh
d/ uZeo bkT[Adk j?. T[ZE'A d/ b'eK dk nfijk ;'uDk j?okB eodk j?. fJ; rZb dk
e[Vh B/ nkgD/ iBwfdB
e[Vh B/ nkgD/ iBwfdB y[bk;k j[D j'fJnk j?, nwohek d/ B?SBb ;kfJz; ckT{Av/SB B/ 2012 'u fJe ;ot/
e[Vh B/ nkgD/ iBwfdB s/ s'jc/ d/ s"o s/ s'jc/ d/ s"o
e[Vh B/ nkgD/ iBwfdB 's/ s'jc/ d/ s"o s/ s'jc/ d/ s"o 's/s/ s/s/ s/
e[Vh B/ nkgD/ iBwfdB s/ s'jc/ d/ s"o
ehsk ;h. fJ; ftu 2200 nwohehnK B{z eJh soQK d/ ;tkb ehs/ rJ/ ;B. fiBQK 'u'A
fJe ;tkb fJj th ;h fe eh ;{oi Xosh d/ uZeo brkT[Adk j?. ;ot/ 'u 25 ch;dh
wksk-fgsk s'A ekBNq?eN
wksk-fgsk s'A ekBNq?eN s/ eotkJ/ d;syss/ eotkJ/ d;sys nwohehnK B/ fJ; B{z ;jh dZf;nk. fJ; ;ot/ d/ Bshi/ j[D 2017 'u ikoh ehs/ rJ/
wksk-fgsk s'A ekBNq?eN s/ eotkJ/ d;sys
wksk-fgsk s'A ekBNq?eN
wksk-fgsk s'A ekBNq?eN 's/ eotkJ/ d;syss/ eotkJ/ d;sys
jB.
s[jkB{z fJj ikD e/ j?okBh j't/rh fe nwohek dh gVQkJh B{z d[Bhnk Go ftu
wzfrnk j?.
ckb'n ehsk iKdk j?. T[ZE/ dhnK :{Bhtof;NhnK ftu gVQB bJh tZy-tZy d/SK d/
fJj wkwbk gkfe;skB dk j? fiE/
b'e iKd/ jB. i' d/S nkgD/ eJh BkrfoeK B{z uzdowk 's/ G/i u[Zek j?, T[ZE'A d/ b'eK
fJe 17 ;kb dh e[Vh B/ nkgD/ iBwfdB
dh nfijh nfrnkBsk j?okBh 'u gk ojh j?.
's/ nkgD/ wksk-fgsk s'A s'jc/ d/ s"o
's/ fJe ekBNq?eN 's/ d;sys eotkJ/
bkVh B/ bkV/ B{z ftnkj tkb/ fdB jh fdZsk nfijk
bkVh B/ bkV/ B{z ftnkj tkb/ fdB jh fdZsk nfijk
bkVh B/ bkV/ B{z ftnkj tkb/ fdB jh fdZsk nfijk
bkVh B/ bkV/ B{z ftnkj tkb/ fdB jh fdZsk nfijk
fi; ftu T[; B/ fejk j? fe T[j T[BQK s'A bkVh B/ bkV/ B{z ftnkj tkb/ fdB jh fdZsk nfijk
nkgDhnK e'Jh th 2 y[jkfJSK g{ohnK
eotkT[Dk ukj[zdh j?.
;ogqkJh
;ogqkJh , fi; B{z d/y bkVk th j' frnk fJzgq?;, fi; B{z d/y bkVk th j' frnk fJzgq?;
;ogqkJh , fi; B{z d/y bkVk th j' frnk fJzgq?;
;ogqkJh
;ogqkJhz, fi; B{z d/y bkVk th j' frnk fJzgq?;, fi; B{z d/y bkVk th j' frnk fJzgq?;
T[; B/ nZr/ fbfynk j? fe 'i/eo T[j
fJ; ekBNq?eN dk T[bzxD eod/ jB sK
T[BQK B{z nkgDh Xh B{z 5000 o[gJ/ d/D/
j'Dr/. nkyho ftu fJw'SBbh pb?ew/b
eoB bJh e[Vh B/ fbfynk 'uzr/ wksk-
fgsk ed/ th nkgD/ tknd/ s'A w[eod/
BjhA jB yk; eo e/ iBwfdB 's/ sK
fpbe[b BjhA.' go T[; e[Vh B{z SkfJd
fJj BjhA gsk ;h fe pZu/ ukj/ fezB/ th
tZv/ j' ikD go wksk-fgsk s'A tZv/ BjhA
j' ;ed/. fJ; d/ itkp ftu fgsk i' fe
ekwo; d/ gq'c?;o jB. T[BQK B/ 5 jzko
dh oew d/ nZr/ (0H) brk e/ ekBNq?eN
gkfe;skB (fpT{o') iBwfdB fe;/ gfotko iK nkgD/ ukjB tkfbnK s'A 's/ d;sys ehs/. fJ; ekBNq?eN dh
th fJB;kB bJh T[; d/ ;G s'A yk; fdBK e'Jh th uhz wzr ;Zedk j?. fJ; e[Vh B/ s;tho e[Vh d/ Gok B/ ;'Sb whvhnk 's/
ftu'A fJe j[zdk j?. fJ; fdB T[j nkgD/ th nkgD/ iBwfdB 's/ nfijk jh s'jck S/no ehsh j?.
Bo; dhnK s;thoK B/ ;'
Bo; dhnK s;thoK B/ ;'
Bo; dhnK s;thoK B/ ;'Sbb bb b
Bo; dhnK s;thoK B/ ;'
Bo; dhnK s;thoK B/ ;'
whvhnk s/ wukJh soEZbh
whvhnk s/ wukJh soEZbh
whvhnk
whvhnk s/ wukJh soEZbh
whvhnk 's/ wukJh soEZbhs/ wukJh soEZbh
skfJtkB (fpT{o') skfJtkBh Bo;
dh y{p;{osh d/ uou/ ;'Sb whvhnk 's/ j'
oj/ jB. fJ; Bo; B{z b'eK B/ eJh e[w?AN
fdZs/ jB. pj[s ;ko/ b'eK B/ fJ; B{z
wkvb pDB dh ;bkj th fdZsh j?. fSekr' (fpT{o') jo bkV/ B{z T[; gb dk fJzszko ofjzdk j? ed'A T[j nkgDh bkVh
e?foBk fbzB BK dh Bo; d/ c'b'noz dh dh gfjbh Mbe d/y/rk. T[E/ jh jo bkVh dh fdbh swzBk j[zdh j? T[; B{z d/yD s'A
ewh BjhA j?. T[j id th e'Jh s;tho pknd bkV/ d/ fujo/ 's/ w[;e[okjN d/yD B{z fwb/. ;'Sb whvhnk 's/ fJe thvhU
g';N eodh j? sK jo e'Jh T[; B{z e[w?AN ikB ebkoe BK d/ Sy; B/ g';N ehsh j?. fJ; ftu fJe bkVk ;{N-p{N gk e/ jZEK
ftu c[ZbK dk r[bd;sk b? e/ nkgDh bkVh dk fJzszko eo fojk j?. T[d'A jh fgfSUA
ns/ bkJhe eodk j?.
e[ZM whvnk fog'oNK dh wzBhJ/ sK fe;/ dh nktkz ;[DkJh fdzdh j?. T[; B/ w[V e/ d/fynk sK fujo/ dk n?e;gq?SB pdb
fejk ik fojk j? fe fJj d[Bhnk dh ;G frnk. fJ; gb B{z b? e/ i' ;hB T[; d/ fdwkr ftu ;h, T[; s'A mhe T[bN Bzkok d/
s'A ;'jDh Bo; j?. T[j nkgDh fzzdrh B{z yD B{z fwfbnk.
nkgD/ ezw se jh ;hws BjhA oZyDk E'VQh d/o gfjbK fijVk Bzkok d/y e/ bkVk j?okB ;h. d{i/ jh gb T[; d/ fujo/
's/ w[;e[okjN nk rJh. i' ;'funk ;h T[; soQK dk e[M th d/yD B{z BjhA fwfbnk. T[E/
ukj[zdh ;r'A fzzdrh B{z y[ZbQ e/ fiT{Dk
ukj[zdh j?. sK fJe Nh-o/e; (fJe soQK dk ikBto i' nb'g j' frnk j?) ;h. okjs dh rZb fJj
T[; B{z x[zwD dk th S"Ae j? ns/ T[j ojh fe T[j n;bh BjhA ;r'A fJe g'Ske ;h.
nkgDhnK s;thoK b'eK Bkb ;KMhnK T[d'A jh Nh-o/e; Skb wko e/ T[; e'b nkfJnk ns/ g'Ske dh fiZg y'bQD bJh
eodh ofjzdh j?. T[; dhnK s;thoK B{z nktkz fdZsh. nktkz g'Ske d/ nzdo'A nk ojh ;h. id'A bkV/ B/ u/B y'bQh sK T[; ftu'A
fJe y{p;{os bkVh rkT[B ftu pkjo fBebh sK bkVk j'o th fJzgq?; j' frnk. T[;
d/y e/ e'Jh th efj BjhA ;edk fe T[j
fJe Bo; j?. B/ fgnko Bkb bkVh d/ wZE/ B{z u[zfwnk.

32
32
32 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
32 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
32 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
d[pJh d/ j;gskb B/ frBh
d[pJh d/ j;gskb B/ frBh tobv foekov
d[pJh d/ j;gskb B/ frBhz tobv foekov tobv foekov
d[pJh d/ j;gskb B/ frBh
prdkdh ni/ th fizdk j?L d[pJh d/ j;gskb B/ frBh tobv foekov tobv foekov
prdkdh ni/ th fizdk j?L
prdkdh ni/ th fizdk j?L
prdkdh ni/ th fizdk j?L
prdkdh ni/ th fizdk j?L
u doi ehsk nkgDk Bkw, ikD' feT[A
u doi ehsk nkgDk Bkw, ikD' feT[A
'u doi ehsk nkgDk Bkw, ikD' feT[Au doi ehsk nkgDk Bkw, ikD' feT[A
u doi ehsk nkgDk Bkw, ikD' feT[A
nwoheh oZfynk wzsoh
nwoheh oZfynk wzsoh
nwoheh oZfynk wzsoh
nwoheh oZfynk wzsoh
nwoheh oZfynk wzsoh
SB ehsk j?. 56 ;kbk fJ; Sy; dk BK
nfjwd ;Jhnd j?, i' fe g"bh;h;fNe
fevBh o'r s'A ghVs ;h, fi; ekoB T[;
dh fevBh B/ ezw eoBk pzd eo fdZsk
;h. vkeNoK B/ seohpB 5 xzN/ dh ;cb
nkgo/SB ehsk ns/ nfjwd j[D
fpbe[Zb mhe jB. vkeNo B/ dZf;nk
fe ghVs Sy; dh fi; yokp fevBh B{z
eZfYnk frnk, T[; dk Gko 4H25
feb'rqkw j?.
d[Bhnk dh ;G s'A tZvh fevBh B{z
eZYD ftu T[BQK dh T[gbZpXh B{z frBhz
tobv foekov B/ d[pJh ;oiB B{z fJe
;oNhfce/N fdZsk j?. vkH c/op'o'z
pkrjoh i' fe j;gskb d/ :{o'b'ih
ftGkr d/ w[yh jB, fiBQK B{z phs/ thotko
B{z ;oNhfce/N d/ e/ ;BwkBs ehsk
frnk. p'ov d/ gqXkB ns/ d[pJh f;js
nEkfoNh d/ iBob vkfJo?eNo j[w?d nb
e[skwh B/ fejk fe fJ; foekov B{z jk;b
eoB s'A fJj rZb ;kps j[zdh j? fe
d[pJh (fpT{o') d[pJh d/ fJe vkeNoK B/ ;z:[es nop nwhoks (:{H
j;gskb w[Seb nkgo/SB eoB dh
j;gskb B/ frBhz tobv foekov 'u J/H JhH) d/ Sy; dh d[Bhnk dh ;G s'A
;woZEk oZydk j?.
nkgDk BK doi ehsk j?. j;gskb d/ tZvh fevBh B{z eZYD dh ;cb nkgo/
d[pJhL y[
d[pJhL y[SB[wk wkj"b pDkT[D bJh g[b; ;N/B[wk wkj"b pDkT[D bJh g[b; ;N/SBB BB B
d[pJhL y[
d[pJhL y[ B[wk wkj"b pDkT[D bJh g[b; ;N/B[wk wkj"b pDkT[D bJh g[b; ;N/
d[pJhL y[ B[wk wkj"b pDkT[D bJh g[b; ;N/
dh SZs s/ brkfJnk frnk ;wkfJbh c/;
dh SZs
dh SZs s/ brkfJnk frnk ;wkfJbh c/;
dh SZs s/ brkfJnk frnk ;wkfJbh c/;
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek d/ oZfynk wzsoh i/w; w?fN; B/ fJe jtkJh jwb/ dh SZs 's/ brkfJnk frnk ;wkfJbh c/;s/ brkfJnk frnk ;wkfJbh c/;
ftu fJ;bkwhe ;N/N d/ nZstkdh np[ peo nb-prdkdh d/ wko/ ikD d/ dknftnK
fJB-uhc w/io iBob npd[Zbk ybhck
B{z oZd eod/ j'J/ fejk j? fe T[BQK dk wzBDk j? fe T[j j[D th fizdk j? . w?fN; B/
nb wkoh d/ j[ewK nB[;ko fznkdk
fejk fe w?A T[d'A wzBKrk fe T[; dh w"s j' rJh j?, id'A ;kB{z gsk bZr/rk fe n;hA T[;
;ekokswe ns/ y[Sh dk wkj"b pDkT[D
B{z wko fdsk j?. n;hA T[; dh Gkb eo oj/ jK .
bJh n;hA nb w[oZekpks g[b; ;N/SB
o{;h c"i B/ fgSb/ wjhB/ dkntk ehsk ;h fe ;hohnk d/ oZek d/ Bzdhe 28 wJh
dh SZs T[Zs/ fJZe ftSkb w[;e[okjN
B{z prdkdh dh fJe p?me T[Zs/ T[; B/ jwbk ehsk ;h, fi; ftu prdkdh wkfonk
tkbk fujok brkfJnk j? .
frnk ;h . ;kb 2014 d/ pknd s'A prdkdh B{z iBse s"o T[Zs/ d/fynk BjhA frnk
;N/SB d/ fBd/Se fpqr/vhno nbh
j? . g/ANkrB d/ nfXekohnK B/ fejk fe prdkdh j[D fJ;bkwhe ;N/N dh o'zkBk
xBhw B/ fJe fpnkB ftu fejk fe S/
rshftXhnK ftu Skfwb BjhA j? go w?fN; B/ dZf;nk fe prdkdh j[D th ;zrmB
sh jh j'o g[b; ;N/SBK ns/ ;oekoh
ftu e'Jh Bk e'Jh G{fwek fBGk fojk j? . ncrkfB;skB T[Zs/ g[ZS/ rJ/ j'o ;tkbK d/
GtBK ftu th fJ; B{z ;Ekgs ehsk ikt/
itkp ftu g/ANkrB w[yh B/ fejk fe Bhsh dh ;whfynk ni/ g{oh BjhA j'Jh j? .
rk . ;z:[es nop nwhoks dk ;G s'A
tZvk Sfjo d[pJh j? ns/ s/b T[d:'r d/
T[Skb d/ ;w/A dk gqshe j? . jkb jh d/
pZeoh B/ fdZsk nihp'rohp pZu/ B{z ;kbK ftu fJZE/ fJe 'j?ZghB/;' B{z w[Zy
pZeoh B/ fdZsk nihp'rohp pZu/ B{z
pZeoh B/ fdZsk nihp'rohp pZu/ B{z
pZeoh B/ fdZsk nihp'rohp pZu/ B{z
pZeoh B/ fdZsk nihp'rohp pZu/ B{z
oZyd/ j'J/ eJh BthAnK BhshnK S[o{
ehshnK rJhnK jB .fJBQK BhshnK dk
we;d ;kb 2021 sZe d[pJh B{z d[Bhnk
iBw, d/yD tkb/ ofj rJ/ jZe/-pZe/
iBw, d/yD tkb/ ofj rJ/ jZe/-pZe/ dk ;G s'A y[Sjkb Sfjo pDkT[Dk j? .
iBw, d/yD tkb/ ofj rJ/ jZe/-pZe/
iBw, d/yD tkb/ ofj rJ/ jZe/-pZe/
iBw, d/yD tkb/ ofj rJ/ jZe/-pZe/
fgSb/ ;kb ;oeko B/ n?bkB ehsk ;h
fe T[j fwBh;No nkc ;N/N cko j?ZghB/
; BK d/ fJe Bt/A nj[d/ dk fBowkD eo
d[pJh (fpT{o') g[b; pb B/ fJe ;N/SB d/ f;yo T[Zs/ frbk; r[zpd T[Zs/ ojh j? . fJ; d/ Bkb jh iBw ;oNhfce/
ftSkb ;wkfJbh c/; dk T[dxkNB ehsk fJw'ih soQK d/ gqshe B{z brkfJnk frnk N, w?vheb fog'oNK ns/ j'o ;{uBktK B{z
j? . g[b; dk wzBDk j? fe y[Sh dhnK j? . nk;kBh Bkb jk;b eo e/ fBtk;hnK
bfjoK B{z tXkT[D bJh fJ; dk d[pJh g[b; tZb'A ikoh fJe fpnkB dh ;zs[SNh B{z ;[XkoB ftu ;jkfJsk
T[dxkNB ehsk frnk j? . nfXekohnK ftu fejk frnk j? fe fJj fJw'ih fJwkos eoB bJh j?ZghB/; ;?ANo y'fbQnk frnk
B/ dZf;nk fe fwvb Jh;NoB w?rkf;Nh d/ nzdo ns/ pkjo d'tK irQktK s'A t/yh j?. fJbke/ ftu d[Bhnk dh gfjbh
ftu p[ZXtko B{z nb w[oZekpks g[b; ik ;edh j? . d[pJh g[b; d/ ewKvo j?ZghB/; f;Nh t;D dh th :'iBk j? .
fJe nfijh Bdh i' pdbdh j? w";w d/ fj;kp Bkb ozr
fJe nfijh Bdh i' pdbdh j? w";w d/ fj;kp Bkb ozr
fJe nfijh Bdh i' pdbdh j? w";w d/ fj;kp Bkb ozr
fJe nfijh Bdh i' pdbdh j? w";w d/ fj;kp Bkb ozr
fJe nfijh Bdh i' pdbdh j? w";w d/ fj;kp Bkb ozr
e'bzphnk (fpT{o') eh s[;hA fe;/ nfijh Bdh B{z
d/fynk j?, i' jo w";w ftu nkgDk ozr pdb b?Adh
j't/< i/eo BjhA d/fynk sK dZ; dJhJ/ fe e'bzphnk
dh ekB' feq;N/b; fJe nfijh BdhA j?, fi; d/
gkDh dk ozr w";w d/ fj;kp Bkb pdbdk ofjzdk
j?. ed/ fJj Bdh bkb, Bhbh, ghbh, joh ns/ ed/
Bkozrh fd;dh j?. fJ; bJh fJ; B{z fbeftv o/Bp'
th efjzd/ jB . n;b ftu w?e/ohfBnk eb?ftr/ok
BK d/ fJe g"d/ ekoB Bdh dk ozr pdfbnk j'fJnk
fd;dk j? . fJ; Bdh dh y{p;{osh B{z d/yD bJh
s[;hA i{B s'A d;zpo sZe fJ; fJbke/ ftu nk ;Zed/
j', feT[Afe iBtoh s'A wJh sZe rowh ekoB fJ;
noi/ANhBk (fpT{o') noi/ANhBk d/ b{Jh; gqKs 'u fJe nihp'rohp wkwbk ;kjwD/ irQk B{z pzd oZfynk iKdk j? . go ;kb 2000 s'A
nkfJnk j?. don;b, rb/fv; UthvU BK dh n"os d/ T[ZE/ fJe pZeoh B/ nihp'rohp gfjbK fJZE/ fjz;e rshftXhnK tkb/ e[ZM r?Ar
pZu/ B{z iBw fdZsk j?. fJ; pZu/ B{z d/yD s'A pknd jo e'Jh j?okB j?. ;orow ;B. fi; ekoB b'e fJZE/ nkT[D s'A vod/
fJe nzro/zh t?p;kJhN w[skpe, jkb jh 'u rb/fv; d/ ckow 'u fJe pZeoh B/ ;B . j[D fJZE/ 30 feb'whNo y/so ftu e'bzphnB
pZu/ B{z iBw fdZsk. rb/fv; B/ dZf;nk fe pZu/ dk ;oho ;kXkoD j? go T[; dhnK fwbNoh dk epzk j? . fJ; bJh s[;hA nkokw Bkb
nZyK ns/ f;o ekch nihp'rohp j?. fJ; pZu/ B{z d/y e/ jo e'Jh j?okB j?. T[ZE/ jh, p/fceo j' e/ x[zw ;ed/ j' . jkbKfe fJZE/ d/ e[ZM
rb/fv; dh Xh B/ T[; dh c'N'nK fit/A jh ;'Sb ;kJhN 's/ gkJhnK, d/yd/ jh d/yd/ fB:w th jB, fiBQK dk gkbD eoBk zo{oh j[zdk
tkfJob j' rJhnK. T[Zs/ jh, e[ZM b'eK B/ fJ; dh ;{uBk g[b; B{z fdzd/ j'J/ dZf;nk fe j?. dZf;nk iKdk j? fe fJZE/ fJe ro[Zg ftu ;Zs
fJZE/ d/ fJe ckow ftu fJe nihp'rohp iht dk pZuk d/fynk frnk j? ns/ iKu s'A fznkdk b'e BjhA ik ;ed/ ns/ fJe fdB ftu
eoB dh rZb ehsh . nkbw fJj j? fe g{o/ fJbke/ ns/ noi/ANhBk ftu peoh dk fJj 200 s'A fznkdk b'eK B{z fJ; fJbke/ ftu BjhA
pZuk fyu dk e/Ado pzB u[Zfenk j?. ikD fdZsk iKdk j? .

33
33
33 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
33 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
33 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
y'i w[skpe rK dh wdd Bkb pDkfJnk ik SzxkJh zxkJh 'u doi ehsk frnk 146u doi ehsk frnk 146
y'i w[skpe rK dh wdd Bkb pDkfJnk ik
y'i w[skpe rK dh wdd Bkb pDkfJnk ik
zxkJh u doi ehsk frnk 146
zxkJh
y'i w[skpe rK dh wdd Bkb pDkfJnk ik
zxkJh u doi ehsk frnk 146u doi ehsk frnk 146
y'i w[skpe rK dh wdd Bkb pDkfJnk ik
;edk j? n?ZuH nkJhH thH dk Nhek
;edk j? n?ZuH nkJhH thH dk Nhek
;edk j? n?ZuH nkJhH thH dk Nhek ;kbK dk ;G s'A row fdB
;edk j? n?ZuH nkJhH thH dk Nhek
;edk j? n?ZuH nkJhH thH dk Nhek
;kbK dk ;G s'A row fdB
;kbK dk ;G s'A row fdB
;kbK dk ;G s'A row fdB
;kbK dk ;G s'A row fdB
fJzNoB?SBb J/vz Nhek gfjb ns/
'd ;efog; fo;ou fJz;NhfuT{N' B/ rKtK
dh fJfwT{B ;wZoEk B{z b? e/ N?;N S[o{
ehsk. fJe S'X eosk vkeNo v/ftB
;'e B/ dZf;nk,'' fJ; d/ BshfinK B/
;kB{z j?okB eo fdZsk.'' zo{oh n?ANhpkvhi
rKtK d/ fJfwT{B f;;Nw ftu eJh
jcfsnK ftu pDd/ jB.
vkeNo ;'e B/ fejk,'' fJj pj[s
y[S eo d/D tkbk w"ek ;h. fJB;kBK
ftu nfij/ n?ANhpkvhi ftef;s j'D
ftu eohp fszB s'A gzi ;kb bZr iKd/
jB.'' T[BQK B/ fejk,'' fJj pj[s
wjZstg{oD j? feT[Afe fJ; s'A gfjbK
fJj fJzBk nk;kB BjhA bZr fojk ;h.
fe;/ B{z nzdkzk BjhA ;h fe n?ZuH nkJhH
thH d/ fJbki ftu rK dk :'rdkB j't/
rk.''
;'X d/ BshfinK ftu dZf;nk frnk
tkfSzrNB (fpT{o') nwehsh S'X d/ B?SBb fJz;NhfuT{N nkc j?bE B/ fJ;
j? fe rK d/ n?ANhpkvhi s'A n?uH nkJhH
eosktK dk efjDk j? fe n?ZuH nkJhH soQK dh ikDekoh B{z fpjsohB dZf;nk
thH d/ n;o B{z 42 fdBK ftu 20 ch;dh
thH s'A fBgND bJh Nhek pDkT[D ftu j?. n?ZuH nkJhH thH fJe xkse fto'Xh
ysw ehsk ik ;edk j?. gq:'rSkbk
rK ekch wddrko ;kps j' ;edh j?. dh soQK j? ns/ fJzBh ibdh nkgDh
pukn d/ s"o 's/ fJj ikBto brksko ;fEsh pdbdk j? fe tkfJo; B{z wohz gohyD ftu gsk uZfbnk fe 381 fdBK
ftu fJj n?ANhpkvhi 96 ch;dh sZe
nfij/ yk; o'rBkSe g?dk eodk j? fiBQK d/ fJfwT{B f;;Nw 's/ jwbk eoB dk
n?ZuH nkJhH thH B{z p/n;o eo ;ed/ jB.
d/ zohJ/ n?ZuH nkJhH thH B{z ysw ehsk o;sk fwb iKdk j?.
vkeNo v/fB; poNB w[skpe,''
ik ;edk j?. n?ZuH nkJhH thH nkgDh w"i{drh B{z
fJB;kBK dh s[bBk ftu ikBtoK d/
nfijk wzfBnk ik fojk j? fe ekgb/ pdbdk ofjzdk j?. fJe Nhek wohz dh
n?ANpkvhi fznkdk ftbZyD j[zd/ jB
e; ns/ p?eNhohnk :[es gkuB szso o'r o'Xe gqDkbh B{z ftef;s eo ;edk
ns/ n?ZuH nkJhH thH B{z ysw eoB dh
d/ ekoB rKtK ftu pukn dh ;woZEk j? ns/ b'eK B{z fJBc?eSB dh gfjbh ;N/ phfizr (fpT{o') uhB d/ Sfjo SzxkJh 'u 145 ;kbK 'u ;G s'A tX skgwkB
;woZEk oZyd/ jB.''
fznkdk ftef;s j' iKdh j?. nwohek i 's/ puk ;edk j?. doi ehsk frnk, fi; d/ pknd gqSk;B B/ o?Zv nboN ikoh eo fdZsk.
Sfjo 'u 40H9 fvroh ;?b;hn; skgwkB doi ehsk frnk j?. fJ; s'A gfjbK
;Zs nr;s 2013 B{z 40H8 fvroh ;?b;hn; dk foekov skgwkB doi ehsk
;w[zdo ezY/ S[ZNhnK wBk fojk ;h fJj i'Vk, tkb-tkb puh ikB
;w[zdo ezY/ S[ZNhnK wBk fojk ;h fJj i'Vk, tkb-tkb puh ikB
;w[zdo ezY/ S[ZNhnK wBk fojk ;h fJj i'Vk, tkb-tkb puh ikB frnk ;h. SzxkJh e/Adoh w";w ftGkr B/ T[Zu skgwkB ekoB o?Zv nboN ikoh eo
;w[zdo ezY/ S[ZNhnK wBk fojk ;h fJj i'Vk, tkb-tkb puh ikB
;w[zdo ezY/ S[ZNhnK wBk fojk ;h fJj i'Vk, tkb-tkb puh ikB
fdZsk j?. Sfjo 'u w";w ftGkr dh fusktBh d/ pknd s'A 13 tko skgwkB ;pzXh
o?Zv nboN ikoh ehsk ik u[Zek j?.
S[ZNhnK wBk fojk ;h. fJj i'Vk ;w[zdo
d/ ezY/ fJe yVQ/ gjkV d/ ;G s'A j/mb/
fjZ;/ ftu ;h. fJj T[E/ fet/A gj[zu/, fJj
sk Bk eoB dk fBefbnk fGnkBe
sk Bk eoB dk fBefbnk fGnkBe
sk Bk eoB dk fBefbnk fGnkBe
Bk Bk Bk Bk BkSsk Bk eoB dk fBefbnk fGnkBesk Bk eoB dk fBefbnk fGnkBe
gsk BjhA bZr ;fenk go fJj irQk
pj[s ysoBke ;h. i'Vk S[ZNhnK wBk
fojk ;h, fJ; bJh SkfJd nkb/-d[nkb/
Bshik, ;oho ftu'A fBeb/ 2
Bshik, ;oho ftu'A fBeb/ 2
Bshik, ;oho ftu'A fBeb/ 2 gZEo
Bshik, ;oho ftu'A fBeb/ 200 gZEo gZEo
d/ wkj"b s'A p/yo ;h. d'tK B{z gsk BjhA Bshik, ;oho ftu'A fBeb/ 2 gZEo gZEo
bZrk fe ;w[zdo dk gkDh tX fojk ;h.
;w[zdo ftu bfjoK nkT[DhnK S[o{ j'
rJhnK ;B. T[d'A i'V/ B{z nfj;k; j'fJnk
fe T[j p[oh soQK Bkb cZ; rJ/ jB. puD
dk e'Jh o;sk BjhA ;h.
fJ; d"okB T[E'A bzx oj/ fJe okjrho
dh Bzo j/mK c;/ fJ; i'V/ 's/ gJh. T[;
B/ yso/ dk nbkow tikfJnk ns/
e';Nrkov B{z ;{fus ehsk. e';Nrkov
:kBh sZN oZfyne pb d/ bJh th fJj
w[Seb ;fEsh ;h. i/eo T[j ckJhNp'N
zohJ/ T[BQK sZe gj[zuD dh e'fSS eod/
sK Skfjd T[d'A sZe i'Vk gkDh ftu tfj
frnk j[zdk. fJ; bJh j?bhekgNo dh
wdd bJh rJh. j?bhekgNo s[ozs T[E/
gj[zfunk. fJe e';Nrkov w?Apo sko d/
fJzrb?Av (fpT{o') ;w[zdo d/ ezY/ fJe bfjo d'tK B{z tjk e/ Bkb fbik ;edh ;jko/ T[ZE/ T[Zsfonk ns/ fJ; soQK Bkb
T[Zu/ gjkV d/ ;G s'A j/mb/ fjZ;/ ftu ;h. T[BQK d'tK B/ fJe-d{i/ B{z z'o Bkb fJ; i'V/ dh ikB pu rJh. pknd ftu
fJe i'Vk cf;nk j'fJnk ;h. ;w[zdo dk cfVnk j'fJnk ;h ns/ SkfJd fe;/ ;[oZfyns irQk 's/ gj[zuk e/ T[BQK dk
gkDh tX fojk ;h ns/ bfjoK T[ZuhnK uwseko dk fJzszko eo oj/ ;B. fJbki ehsk frnk. d'tK B{z
j[zdhnK ik ojhnK ;B. ;fEsh fJj j' fJj wkwbk j? fJzrb?Av d/ e"oBt?b jkJhg'Eowhnk ns/ ;dw/ dk NqhNw?AN
rJh ;h fe fe;/ th ;w/A fJe th s/z dk. fJE/ ;ftZNzob?Av dk fJe i'Vk fdZsk frnk.
Bebh pzd{e fdyk e/ b[ZN e/ b? rJ/ phfizr (fpT{o') uhB ftu fJe nihp wkwb/ d"okB fJe n"os d/ g/N ftu'A 200
Bebh pzd{e fdyk e/ b[ZN e/ b? rJ/
Bebh pzd{e fdyk e/ b[ZN e/ b? rJ/
Bebh pzd{e fdyk e/ b[ZN e/ b? rJ/
Bebh pzd{e fdyk e/ b[ZN e/ b? rJ/
s'A fznkdk gZEo (;N'B) eZY/ rJ/ jB. vkeNoK B/ g/N ftu gZEo pBD dk i' ekoB
dZf;nk j? T[j j?okB eo d/D tkbk j?. T[BQK w[skpe fJj n"os ;t/o/ BkSsk BjhA
;N'o, g[b; eo ojh j? Gkb
;N'o, g[b; eo ojh j? Gkb
;N'o, g[b; eo ojh j? Gkb ;h eodh, fJ; bJh T[; dh fJj jkbs j'Jh.
;N'o, g[b; eo ojh j? Gkb
;N'o, g[b; eo ojh j? Gkb
fJj j? g{ok wkwbk
jfwbNB (fpT{o') e?B/vk d/ jfwbNB n?t/fBT{ d/ 500 pbke
uhB d/ r[nKrih Sfjo ;fEs j;gskb ftu fJe 46 ;kb dh n"os dk nkgo/
'u fJe ;N'o B{z b[N/fonK B/ fBSkBk pDkfJnk ;h, fi; ;zpzXh SB eo e/ T[;d/ g/N ftu'A 200 s'A fznkdk gZEo eZY/ rJ/. fJ; n"os dk BK fw;
d'ShnK dhnK s;thoK ikoh ehshnK rJhnK jB. ;N'o wkbe u/B dZf;nk frnk j?. fJj gZEo T[; d/ rkbpb?vo ns/ bhto ftu ;B. fJBQK dk
B/ dZf;nk fe d' b[N/fonK B/ 18 i{B B{z T[BQK d/ ;N'o B{z fBSkBk nkeko S'N/ gZEo s'A b? e/ nzv/ d/ pokpo ;h.
pDkfJnk. g[b; B/ ;hH;hHNhHthHe?wo/ dh wdd Bkb d' SZehnK
fJ; n"os B{z 10 ;kb gfjbK g/N dod j'fJnk ;h, go nkgo/SB d/ vo ekoB
dhnK s;thoK bZG e/ ikoh ehshnK jB.
T[; B/ gZEo BjhA eZYtkfJnk. j"bh-j"bh gZEoK dh ;zfynk tZXdh ojh. jkb jh ftu
;N'o wkbe dk efjDk j? fe T[; ;w/A ;N'o 'u rkje th id'A dod n;fj j' frnk sK T[; B{z nkgo/SB eotkT[Dk jh fgnk. fJ; nkgo/SB
w"i{d ;B ns/ fJe d'Sh B/ nzdo dkyb j[zfdnK jh r'bhnK ftu ;kY/ 6 xzN/ bZr/.
ubkJhnK ns/ pzd{e dh B'e 's/ Bedh b[ZN bJh. d'jK nkgo/SB eoB tkb/ vkeNo e[nkB i[t/Jh dk efjDk j? fe BkSsk Bk eoB
ftneshnK B{z bZGD bJh g[b; iKu eo ojh j?. T[BQK dZf;nk
ekoB T[; dh fJj jkbs j'Jh ;h. T[BQK w[skpe fijVk fJB;kB ;t/o dk BkSsk
fe fJBQK 'u'A fJe b[N/ok 5c[ZN 7 fJzu ns/ d{ik 5 c[ZN 3 fJzu
BjhA eodk T[; d/ rkb pb?vo ftu ;[zxVB ns/ c?bkn BjhA j[zdk j?. fJ; Bkb T[ZE/
T[Zuk ;h. d't/A r'o/ ozr d/ B"itkB ;B ns/ d'jK d/ tkbK dk ozr fJe ghb/-G{o/ ozr dk sob pBD bZrdk j?. fJ; d/ ekoB ;oho ftu e'b/;No"b ns/
ekbk ;h. g[b; B/ fejk fe i/eo b'eK B{z fJBQK pko/ e'Jh th e?bShnw dk izwDk tZX iKdk j?. e?bShnw ns/ j'o yfDi d/ izwD Bkb jh gZEo
ikDekoh fwb/ sK T[j g[b; B{z zo{o dZ;D. pDd/ jB.

34
34
34 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
34 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
34 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
who d/ tZy tkdh nkr{nK Bkb ;zpzX
who d/ tZy tkdh nkr{nK Bkb ;zpzX
e e e e eSwho d/ tZy tkdh nkr{nK Bkb ;zpzXwho d/ tZy tkdh nkr{nK Bkb ;zpzX nwohek d/ e?bhc'oBhnk u gzikph w{b d/u gzikph w{b d/
who d/ tZy tkdh nkr{nK Bkb ;zpzX
nwohek d/ e?bhc'oBhnk
nwohek d/ e?bhc'oBhnk
nwohek d/ e?bhc'oBhnk u gzikph w{b d/
nwohek d/ e?bhc'oBhnk 'u gzikph w{b d/u gzikph w{b d/
pDk e/ jkbks ftrkVD dh gkfe;skBh e'fSS
f;Zy B"itkB dk r'bhnK wko e/ esb
f;Zy B"itkB dk r'bhnK wko e/ esb
f;Zy B"itkB dk r'bhnK wko e/ esb
f;Zy B"itkB dk r'bhnK wko e/ esb
pDk e/ jkbks ftrkVD dh gkfe;skBh e'f
pDk e/ jkbks ftrkVD dh gkfe;skBh e'f
pDk e/ jkbks ftrkVD dh gkfe;skBh e'f f;Zy B"itkB dk r'bhnK wko e/ esb
pDk e/ jkbks ftrkVD dh gkfe;skBh e'f
r?; ;N/SB 's/ ps"o eboe dk ezw
e/Ado B/ j[D T[j ;zebg fdykfJnk j?, fi; dh bzp/ ;w/A s'A zo{os ;h. izw{- eodk ;h.
fwbh ikDekoh w[skpe fwqse T[;
eSwho d/ nZstkdh Gkos B{z n;fEo eoB dh fJZe tZvh ;kfiS dk fjZ;k j?,
;w/A r?; ;N/SB d/ pkjo oks B{z ;ckJh
fJj ikDB bJh fe;/ v{zxh iKu dh zo{os BjhA j?. T[BQK dh fgZm T[s/ gkfe;skB
eo fojk ;h ns/ id'A T[j ;ckJh eoe/
dk jZE j?, fJj th irikfjo ;ukJh j?, gozs{ fJj j[D sZe dhnK ;oekoK dh
;N/SB ;fEs ;N'o 's/ ikD bZrk sK
ukbpkz iK ewi'o Bhsh dk jh Bshik ;h fe nZstkdh B/sk fBoG? ns/ y[bQ/
pkjo gkofezr ftu p?m/ ;g?fBS w{b d/
nkw nkgDhnK rshftXhnK ftZu bZr/ oj/. izw{- eSwho ftZu ghg[b; v?w'eq/ b'eK B/ T[; 's/ r'bhnK ubk fdZshnK,
fNe gkoNh-Gkosh iBsk gkoNh dh ;KMh ;oeko pBD s'A pknd nZstkdhnK fi; Bkb T[; dh w"s j' rJh. gsk bZrk
T[s/ fSezik e;D dh T[whd T[mh ;h, gozs{ w[Zywzsoh wfjp{pk w[csh d/ fYZb/ j? fe e[M ;w/A gfjbK jh fwqse Bkb ezw
eod/ gkfe;skBh w{b d/ eboe B/ T[BQK
otJhJ/ d/ ubd/ jkbks fiT[A d/ fsT[A ekfJw oj/. gozs{ j[D ;kc j? fe e/Ado B/
B{z T[E/ Sokp ghD s'A o'fenK ;h ns/ T[BQK
fJj jkb ysw eoB dk c?;bk ehsk j?. T[d'A fJZe N?bhftiB fBT{i u?Bb d/
dh jZE'gkJh th j'Jh ;h go fwqse
;fNzr nkgo/SB B{z T[;B/ rzGhosk Bkb fbnk. fJ; fog'oN Bkb ;kjwD/ nkfJnk
f;woBihs f;zx B{z fJ; pko/ e'Jh th
fe nZstkdh B/sktK B{z ;ojZd gko s'A g?;k fwbdk j? ns/ T[j xkNh ftZu
ikDekoh Bjh ;h id'A T[j ;ckJh eo e/
brksko nSKsh c?bk e/ oZyD dh ;kfiS ftZu Skfwb jB. fJ; wkwb/ B{z okSNoh
ikD bZrk sK T[BQK f;woBihs Gzr{ 's/
iKu J/iz;h (n?BnkJhJ/) B{z ;"Afgnk frnk. iKu s'A rtkjh i[NkT[D s'A pknd
r'bhnK ubk fdZshnK. fwqqse gzikp
n?BnkJhJ/ B/ fgSb/ fdBhA ;Zs nZstkdh B/sktK B{z frqcsko ehsk. phs/ fdBhA w'jkbh dk ofjD tkbk ;h ns/ gVQkJh
T[BQK B{z e'oN ftZu g/S ehsk frnk. ndkbs ftZu n?BnkJhJ/ B/ dZf;nk fe d/ Bkb-Bkb gkoN NkJhw oks B{z r?;
fJj B/sk ;ojZd gko s'A fwb/ g?;/ Bkb gEokT[ eoB bJh GhV i[NkT[Ad/ ;B. ;N/SB 's/ ps"o eboe dk ezw eodk ;h
ns/ fJE/ n?be ro't fJbke/ ftu nkgDh
xkNh ftZu ;e{bK ftZu nZr brtkT[D bJh th fJ; g?;/ dk fJ;s/wkb j'fJnk.
G?D ns/ ihi/ Bkb ofjzdk ;h. d{i/ gk;/
j[D n?BnkJhJ/b d/ ;kjwD/ u[D"sh fJjBK fJbikwK B{z ndkbs ftZu f;ZX eoB ;?eokw?AN' (fpT{o') fszB ;g?fBS w{b e/ esb eo fdZsk. fJj f;Zy B"itkB
g[b; B/ e?wfonK dh c[N/i s'A fJe
d/ b'eK B/ fJe gzikph w{b d/ f;Zy e?bhco'Bhnk d/ ;kT{E ;?eokw?AN' d/
dh j?. i/eo nfijk j' gkfJnk, sK T[; Bkb nzsookSNoh irs d/ ;kjwD/
ftnesh B{z frqcsko eo fbnk j?.
B"itkB f;woBihs Gzr{ dk r'bhnK wko cb'oB o'v 's/ ;fEs ;?toB BK d/ fJe
ekB{zBh gVskb ftZu yo/ T[so/ ;p{sK d/ nkXko s/ eSwho ftZu ;zskg d/ ;o'sK
dk y[bk;k eoBk ;zGt j't/rk. fJ; bJh fJ; wkwb/ Bkb ;pzXs ekB{zBh gqfeqnk
y[d B{z w[zvk dZ; pDkT[Adh ;h e[VhnK Bkb ;zpzX, ndkbs B/ fdZsh fJj ;
y[d B{z w[zvk dZ; pDkT[Adh ;h e[VhnK Bkb ;zpzX, ndkbs B/ fdZsh fJj ;zkkkkk
y[d B{z w[zvk dZ; pDkT[Adh ;h e[VhnK Bkb ;zpzX, ndkbs B/ fdZsh fJj ;
y[d B{z w[zvk dZ; pDkT[Adh ;h e[VhnK Bkb ;zpzX, ndkbs B/ fdZsh fJj ;
B{z s/i eoB d/ ;ko/ T[gokfbnK T[s/ ftuko ehsk ikDk ukjhdk j?. n;bh y[d B{z w[zvk dZ; pDkT[Adh ;h e[VhnK Bkb ;zpzX, ndkbs B/ fdZsh fJj ;
u[D"sh eSwho ftZu dfjSsrodh d/ skD/-pkD/ B{z s'VB dh j?. fJj skBk-
pkDk pkjo s'A nkJ/ ;z;kXBK dh pd"bs ekfJw j?. ;kc j?, skzk wkwb/ B{z nzikw pDkT[Adh ;h. fJ; soQK T[j fszB e[VhnK
sZe gzj[ukT[Dk fJ;B{z spkj eoB dh fdSk ftZu fJZe tZvk edw j't/rk. e/Adoh Bkb eo ojh ;h. 2 ;kb sZe T[j fJ;
rqfj okiwzsoh jz;oki njho B/ fejk j? fe nZstkdhnK ns/ tZytkdhnK B/ soQK eodh ojh fi; B{z w?Bu?;No
ndkbs B/ ngokX wzfBnk ns/ ;kY/ 6
xkNh ftZu SKsh Gzr eo oZyh j?. ;oeko nZstkdhnK B{z ysw eo/rh ns/
;kb dh ;zk ;[DkJh.
tZytkdhnK B{z T[BQK dh mhe irQk fdykt/rh. fJj x'SDk nkk;tzd eoB tkbh
c/;p[Ze 's/ eodh ;h e[VhnK Bkb
j? , pSos/ nfijk eoB dh fdSk ftZu ;oeko T[;/ wip{s fJokd/ d/ Bkb nZr/
d';sh
tX/, fit/A T[;B/ fJ; wkwb/ dh iKu eokT[D ftZu fdykfJnk j?. eZNogzEh B/sk
r/b B/ fJe w[zv/ d/ BK 's/ nkgDh
;Jhnd nbh Skj frbkBh d/ i[nkJh nbskc nfjwd Skj, sfjohe-J/-
nkBbkJhB gq'ckfJb pDkJh j'Jh ;h. fJ;
j[Zfons d/ n:ki nepo, Skfjd-T[b-fJ;bkw, BJhw ykB, gho ;?c[Zbkj
ftu T[; B/ nwoheh wod dh s;tho
ns/ cko{e nfjwd vko T[oc fpZNk eokN/ tor/ B/sk fcbjkb fSezi/ ftZu nkJ/ brkJh j'Jh ;h. fJ; soQK T[j e[VhnK
jB. fJBQK d/ i[ow dhnK gosK jNhnK sK nB/e d{i/ Bkw th p/Bekp j' ;ed/ Bkb d';sh eodh ;h. d';sh wro'A T[BQK
jB. fJj B/sk fiBQK b'eK B{z j'o fiBQK rshftXhnK bJh g?;/ fdzd/ ;B, T[BQK ;G B{z fiB;h ;zpzX pDkT[D bJh p[bkT[Adh
;h. ;zpzX pDkT[D s'A gfjbK T[j e[Vh
T[s/ s'A godk jZNDk bkzwh j?.
dhnK nZyK 's/ gZNh pzB fdzdh ;h. fJe
e[Vh B{z T[; d/ nfijk eoB 's/ SZe
;Ve jkd;/ ftu Gkosh w{b
;Ve jkd;/ ftu Gkosh w{b j'fJnk ns/ T[;B/ fJ; dk fto'X ehsk
;Ve jkd;/ ftu Gkosh w{b
;Ve jkd;/ ftu Gkosh w{b
;Ve jkd;/ ftu Gkosh w{b
sK fJj wkwbk ;kfonK ;kjwD/
dh ftfdnkoED dh w"s nkfJnk.
dh ftfdnkoED dh w"s
dh ftfdnkoED dh w"s
dh ftfdnkoED dh w"s
dh ftfdnkoED dh w"s
iZi w[skpe, j?okB eo d/D tkbk
j? wkwbk
w?Bu?;No eokT[B ndkbs B/ fejk
fe n"os B/ X'y/ Bkb d{ihnK n"osK Bkb
bzvB (fpT{o') fJzNoB?ZN 's/ y[d B{z dh i/b dh ;zk ;[DkJh j?. ;zpzX pDkJ/ jB. c?;bk ;[DkT[Ad/ j'J/ iZi
w[zvk dZ; e/ e[VhnK Bkb d';sh eoB iknbh fbzr Bkb pDkT[Adh ;h ;zpzX v/ftv ;Nkev/b B/ fejk fe fJj wkwbk
tkbh ns/ fco ;kEh e[Vh dhnK nZyK 's/ r/b fBT{b?Av Bebh fbzr d/ zohJ/ fe;/ pDkT[Nh ejkDh s'A th nihp j?.
gZNh pzB e/ T[BQK Bkb fiB;h ;zpzX d{ih n"osK Bkb ;zpzX pDkT[Adh ;h. T[j fJj pj[s j?okB eo d/D tkbk wkwbk
pDkT[D tkbh fJzrb?Av dh r/b fBT{b?Av d';s e[Vh B{z ;Zd e/ T[; dhnK nZyK 's/ j? ns/ fJ; B{z jbe/ ftu BjhA fbnk ik
BK dh n"os B{z ndkbs B/ ;kY/ 6 ;kb gZNh pzB fdzdh ;h ns/ T[; Bkb ;zpzX ;edk.
phH ;hH
phH ;hH u bkgsk j'fJnk ;h nk;No/bhnB B"itkB, 7u bkgsk j'fJnk ;h nk;No/bhnB B"itkB, 7
phH ;hH u bkgsk j'fJnk ;h nk;No/bhnB B"itkB, 7
phH ;hH
phH ;hH 'u bkgsk j'fJnk ;h nk;No/bhnB B"itkB, 7u bkgsk j'fJnk ;h nk;No/bhnB B"itkB, 7
;kb pknd gfotko B{z fwbh fdb B{z s'V d/D tkbh ypo
;kb pknd gfotko B{z fwbh fdb B{z s'V d/D tkbh ypo
;kb pknd gfotko B{z fwbh fdb B{z s'V d/D tkbh ypo
;kb pknd gfotko B{z fwbh fdb B{z s'V d/D tkbh ypo
;kb pknd gfotko B{z fwbh fdb B{z s'V d/D tkbh ypo
f;vBh (fpT{o') nk;No/bhnk d/ f;vBh 'u Gkosh w{b dh fJe ftfdnkoED dh gfjbK seohpB 6 wjhB/ e?B/vk 'u fojk
w"s j' rJh j? ns/ T[; d/ 3 j'o ;kEh p[oh soQK Bkb zywh j' rJ/ jB. uzr/ GftZy
ns/ T[; dh Gkb eod/ oj/. o{Bh j;gskb
bJh Gkos s'A f;vBh nkJh ftfdnkoED neKeSk dh w"s B/ Gkos ftu o'; dh
'u jh nkgDk pN{nk ns/ p?r SZv frnk
bfjo c?bk fdZsh j?. fwbh ikDekoh w[skpe 27 ;kb dh neKSk edw f;vBh ftu
;h. ekch y'i s'A pknd id'A T[j BjhA
nkgD/ ;kEhnK Bkb eko 'u ;tko j' e/ fes/ ik ojh ;h sK o;s/ 'u T[BQK dh eko
fwfbnk sK T[; dk gfotko nk;No/bhnk
dh doZys Bkb fGnkBe NZeo j' rJh, fJ; jkd;/ ftu fgSbh ;hN 's/ p?mh neKSk
gos frnk. nk;No/bhnk gosD s'A
dh w"s j' rJh, idfe T[; d/ 3 j'o ;kEh p[oh soQK Bkb zywh j' rJ/. neKSk nkgD/
pknd th gfotko phH ;hH nfXekohnK
wKfgnK dh fJeb"sh n"bkd ;h ns/ fJZE/f;vBh d/ w?etkfJoh :{Bhtof;Nh s'A n?wHphHJ/
Bkb ;zgoe ftu fojk. phH ;hH
H eo ojh ;h.
nfXekohnK B/ T[whd zkjo ehsh ;h fe
tkfenk e[M fJ; soQK j'fJnk. wzsok o?;Nko?AN okJhv ftu ezw eo ojh neKSk
edw xNBk tkbh oks B{z seohpB 11 ti/ nkgDh fScN ysw eoe/ nkgD/ j'o T[BQK dk p/Nk fiZE/ th j't/rk ;[oZfyns
;kEhnK neKSk ftStkS, ;fuB ns/ Bhoi Bkb vhHtkJhH phu s/ x[zwD fBeb/ ns/ j't/rk. T[; s'A pknd ro?v c'e; d/ w?Apo
tkfg; nkT[AfdnK seohpB 1 ti/ T[BQK dh eko nkT[N nkc ezNo'b j' e/ opposite ns/ pukn Nhw T[; dh Gkb 'u bZrh
side s/ fe;/ doys Bkb p[oh soQK Neok rJh. eko dh jkbs fJzBh yokp ;h fe eko ojh. phH ;hH nfXekohnK dhnK ;kohnK
B{z eZN e/ ;kfonK B{z pkjo eZYDk fgnk. n?Ap[b?A; d/ nkT[D s'A pknd c;N J/v
T[whdK N[ZN rJhnK. fgsk Sko'B o{Bh B/
fdZsh rJh sK gsk bfrnk fe w[zpJh dh neKSk edw dw s'V u[Zeh ;h ns/ eko
c/;p[Ze g';N zohJ/ fJ; rZb dh g[SNh
ubk oj/ ;fuB B{z wkw{bh u'NK nkJhnK ;B. neKSk ftStkS ns/ Bhoi B{z wkw{bh
ehsh fe T[; d/ p/N/ o{Bh d/ wB[Zyh ntS/
;ZNK bZrhnK ;B fiBQK B{z w'Bk t/b jk;ghNb ftu dkyb eotkfJnk frnk j?.
S jkovh wkT{AN/B s'A fwb/ jB. vhH n?ZBH
g[fb; wkwb/ dh iKu eo ojh j?. fjzd{ e"A;b d/ ;qh nStBh Sowk ns/ e"A;b/N iBob
J/H N?;N s'A fJj ;kc j' frnk fe fJj
nkfc; f;vBh dh wdd Bkb neKSk dh fwqse d/j B{z w[zpJh fty/ T[;d/ wkfgnK e'b
fpqfNS e'bzphnk (fpT{o') e?B/vk d/ 24 ;kbk Ut/B o{Bh 14 nr;s 2010 o{Bh jh j?. T[BQK bJh fJj ypo Gkt[e
gj[zukfJnk frnk.
fpqfNS e'bzphnk ftu phs/ 7 ;kbK s'A 'u fpqfNS e'bzphnk d/ Sfjo ro?v c'e; eo d/D tkbh ;h ns/ fJe u[D"sh Goh
fJ; ypo B/ ;kfonK d/ wBK B{z fJe rfjok ;dwk gj[zukfJnk j?. n;hA gqwkswk
nZr/ nodk; eod/ jK fe T[j neKSk B{z nkgD/ uoBK ftu fBtk; pyS/ ns/ bkgsk j'J/ nk;No/bhnB B"itkB dh d/ fJe j;gskb s'A bkgsk j' frnk ;h. ;h. UXo phH ;hH nfXekohnK B/ fJ;
gfotko B{z GkDk wzBD dk pb pyS/. bkS pokwd j'Jh j?. dZ;D:'r j? fe T[; dk gfotko nk;No/bhnk ikD s'A ypo dh g[SNh ehsh.

35
35
35 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
35 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
35 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
f;Zy N?e;h vokJhto dh JhwkBdkoh d/ nk;No/bhnk 'u j'u j' u j'u j'
f;Zy N?e;h vokJhto dh JhwkBdkoh d/ nk;No/bhnk
f;Zy N?e;h vokJhto dh JhwkBdkoh d/ nk;No/bhnk
f;Zy N?e;h vokJhto dh JhwkBdkoh d/ nk;No/bhnk u j'
f;Zy N?e;h vokJhto dh JhwkBdkoh d/ nk;No/bhnk
ikD' feT[A fJ; n"os B{z fJe tZS/ ftu
ikD' feT[A fJ; n"os B{z fJe tZS/ ftu
ikD' feT[A fJ; n"os B{z fJe tZS/ ftu
ikD' feT[A fJ; n"os B{z fJe tZS/ ftu
ikD' feT[A fJ; n"os B{z fJe tZS/ ftu
oj/ B/ uou/, jo e'Jh eo foj? f;csK
oj/ B/ uou/, jo e'Jh eo foj? f;csK
oj/ B/ uou/, jo e'Jh eo foj? f;csK
oj/ B/ uou/, jo e'Jh eo foj? f;csK
oj/ B/ uou/, jo e'Jh eo foj? f;csK
o nkT[Adk j? nkgDk gsh
o nkT[Adk j? nkgDk gsh
o nkT[Adk j? nkgDk gsh
B B B B Bzo nkT[Adk j? nkgDk gsho nkT[Adk j? nkgDk gsh



















fpq;p/B (fpT{o') d[Bhnk ftu nZi th nfij/ b'e jB, i' JhwkBdko jB ns/ jo
ezw B{z JhwkBdkoh eoBk nkgDk coz ;wMd/ jB. e[M nfijk jh j? fJj d;skoh
f;Zy, i' fe nk;No/bhnk ftu fgSb/ 9 ;kbK s'A 'pb?e n?Av tQkJhN e?p vokJhto'
j?. T[; B{z 2014 ftu 'p?;N fpzB?Z; ebk; vokJhto' dk wkD gqkgs j'fJnk j?.
fJ; f;Zy dk BK j? nkswpho f;zx. nkswpho nk;No/bhnk d/ Sfjo fpq;p/B d/
fbn'; (fpT{o') p[ZX d/S d/ BK Bkb fJj j? g{ok wkwbk 7 wjhB/ wro'A rK d/ fJ; tZS/ B/ iBw
ofjD tkb/ jB. nkwspho B/ JhwkBdkoh dh fw;kb ekfJw ehsh j?. phsh 8 i{B
ikfDnk ikD tkbk d/S ezp'vhnk nZi- ezp'vhnk d/ fJe Sfjo ftu ofjD fbnk.
2017 B{z T[BQK dh N?e;h ftu ;tko r'o/ i'V/ tb'A rbsh Bkb p?r N?e;h dh SZs 's/
ebQ fJe tZyo/ jh wkwb/ ekoB uouk tkbh 74 ;kbk ftXtk n"os fe; j?Ar fJ; ;G e[M f;oc few dk jh BjhA
SZfvnk frnk.
ftu j?. fJj ekoB j? rK dk fJe tZSk, B{z 6 wjhB/ d/ tZS/ ftu nkgDk wfonk efjDk pbfe nkb/-d[nkb/ d/ b'e th
nkswpho B/ p?r d/ wkbe dk gsk fNekDk bZG e/ T[; d/ xo ik e/ p?r tkg;
i' fJBh fdBhA ;'Sb whvhnk 's/ SkfJnk j'fJnk gsh Bzo nkT[Adk j?. T[; w[skpe fJ; rZb B{z wzBd/ jB. few d/ r[nKYhnK
ehsk. fJ; p?r ftu 6,000 vkbo, p?Ae d/ e[M zo{oh ekrzks ns/ nkJhH g?v ;h.
j'fJnk j?. n;b ftu ezp'vhnk fJe T[; d/ gsh B/ tZS/ d/ o{g ftu d[pkok w[skpe id'A T[BQK B/ few d/ xo ik e/
p?r ftub/ p?Ae d/ g/goK 's/ wkbe dk BK v/Bhnb fbfynk ;h. nkswpho e'b p?r
nfijk d/S j? fiZE/ fJB;kBK dh w"s iBw fbnk j?. few w[skpe fJj tZSk nkgDhnK nZyK Bkb d/fynk fe T[j
d/ wkbe sZe gj[zu dk fJe'-fJe o;sk ;h, T[j ;h c/;p[Ze. c/;p[Ze zohJ/ p?r d/
wro'A g[BoiBw B{z ekch wkBsk fdZsh fpbe[b T[; soQK jh joesK eodk j? tZSk o'z oks B{z ;'D s'A gfjbK BjkT[Adk
n;bh wkbe B{z bZG e/ T[; d/ xo ik e/ p?r tkg; eo fdZsk. v/Bhnb B/ id
iKdh j?. fJZE'A dh 95# iBsk p[ZX Xow fi; soQK dhnK joesK T[; dk gsh j? ns/ fJe fp;so 's/ few Bkb ;'Adk j?
nkswpho B{z T[; dh fJ; JhwkBkdoh pdb/ fJBkw d/Dk ukfjnk sK T[; B/ e[M th
B{z wzBD tkbh j? ns/ g[BoiBw ftu efonk eodk ;h. sK T[BQK B{z ftStk; j' frnk fe T[; d/
b?D s'A fJBeko eo fdZsk ns/ fejk fe fJj sK T[; dk coz ;h. T[es i'V/ tb'A
nkswpho dh p/Nh B{z fJe fbckck s'jc/ ti'A d/ fdZsk frnk. id'A xo ik e/ T[BQK B/ ftStk; oZydh j?. fJj wkwbk th e[M T[; d/ gsh s'b y[N dh w"s brGr gsh B/ tZS/ d/ o{g ftu d[pkok iBw
fbckck y'fbQnk sK T[; ftu 3,000 vkbo ;B. fJ; f;Zy vokJhto dh jo gk;/ fJ; wkBsk Bkb ;zpzfXs j?. fJe ;kb gfjbK j'Jh ;h. gsh dh w"s d/ fbnk j?.
Sbkxk j' ojh j?.

36
36
36 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
36 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
36 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
d' s/ohnK d' w/ohnK
d' s/ohnK d' w/ohnK
d' s/ohnK d' w/ohnK
d' s/ohnK d' w/ohnK
d' s/ohnK d' w/ohnK
ezio fdnk wotks/ ;h
ezio fdnk wotks/ ;h
ezio fdnk wotks/ ;h
ezio fdnk wotks/ ;h
ezio fdnk wotks/ ;h
eh iKdkHHH ed/ v/o/ nkb/ ;kX tZb d/y d' YkJh xzfNnk 'u gzv pzB e/ b? ikDh ;ed/HHH ;edk.' Ud'A jh fJZe r[of;Zy gotko
e/ c/o c'N' tZb d/fyUHHH pkp/ BkBe B/ nk B'NK dhHHH nkjh g?;/ fe;/ ;KM/ ezw :kd oZfyU fijBK B{z jb dh w[zBh r[odko/ nzdo ikD bZrk. g{oh SoXk
jb tkj e/ feos eoB dk ;[B/jk fdZsk bkUHHH fgzv dh ;ckJh eob'HHH jo/ eu{o SZv e/ nkJ/ fgU dh fwZNh Bkb fbpVh Bkb T[BK g"VhnK ftZu wZEk N/fenk.
s/ fJj v/o/dko U;/ dh c'N' B{z eko'pko p{N/ bkb'HHH uzrhnK feskpK b?e/ tzvd'HHH i[Zsh oZp d/ doSB Bh eok ;edh, nkj ;kfonK rkso/ gkJ/ j'J/, ;'jD/ eZgV/
pDk e/ ftjb/ p?m/ ykJh iKd/ nkHHHb'eK fe;/ rohp r[op/ dk Gbk eod'HHH'' ;kXK d/ fsZb/dko i'V/ ed/ th T[jBK B{z gfjB/ s/ pZfunK B/ f;oK d/ i{V/ eoe/
B{z d/;h dtkJh w[cs 'u d/ fdzdk ;hHHH ''pkpk s{z Nzr nVkT[B? ioHHH b'e oZp Bkb Bh i'V ;ed/HHH gZNe/ pzB/ j'J/. iZN B{z fyM nkJh. efjzdk
ed/ e'Jh g?;/ d/ frnk sK mhe BjhA sK oZp d/ BkT[A Bkb Jh i[Vd/ nkHHH'' ftu'A '':ko fJj Gkg/ th f;Zy pD/ fcod/ nk.
fe;/ s'A Bh ;h wzrdkHHH e'Jh p'b fgnk i/ E'B{z bZrdk ph r'jk e{Vk ''e'b p?m/ fe;/ w/o/ tor/ B/ N'fenk. fJj
i/ e'Jh Sfjo ikD/ nkbk fd;dk sK ''uzrk GkJh btk b' dtkBHHH'' efje/ eodhnK E'vhnK wktK dhnK gkNhnK f;Zyh sK j? jh fJjBk dh. nkgK sK
feskpK d/ BK fby e/ d/ fdzdk ;hHHH ed/ pkpk u[Zg j' frnk fpnkJhnK d/y e/ oZp Bh g;hidk sK fw;bK t/b/ f;Zyh s/ BikfJi epik eor/
fe;/ B/ g?;/ Bh ;h wzr/, Bk pkpk nkg dhtkBK dhnK fsnkohnK j' ;kXK ;kXDhnK d/ gyzv oZp B{z ed/ th ;h. j[D fe;/ B{z B/V/ BjhA bZrD fdzd/.
fdzdk ;hHHH wSeoh ijh eoe/ efj d/Dk rJhnKHHH ;zs d' fdB g{o/ fuwN/ yVekJ[d/ wBi{o Bh j' ;ed/HHH ftuko/ pkeh ;ko/ iK sK nZv nkgD/
oj/HHH r[odtko/ pDkT[Ad/ jB iK fe;/ v/o/ ;wkX
shJ/ fdB id dhtkB ysw j'D bZr/ nkj v/fonK G'fonK nkb/ ;G b[N/o/ s/ iKd/ jB.
sK pkpk wkJhe e'b nk frnk s/ p'bD B/ fijV/ oZp d/ BK 's/ E'B{z b[ZNd/ nkHHH wkxh d/ w/b/ w[e;o uko gzi g/Av{
vk nwoihs NKvk (f;vBh)
vk nwoihs NKvk (f;vBh)
vk nwoihs NKvk (f;vBh)
vk nwoihs NKvk (f;vBh)
vk nwoihs NKvk (f;vBh)
bZr fgnk fe ;kX ;zrs ih e[Nhnk ;ko/ ;zGb i' BjhA ysw j'i'Ar/HHH g/Av{ fe;/ w/bk t/yD ub/ rJ/. ;o'to d/ uko'A gk;/
ne;o efjzdk j[zdk ;hHHH ''Xow Bkb
nkT[B/ UHHH go nZi ;kok fgzv eZmk Xow eow d/ w"e/ jh r[odtko/ iKd/ jB. X[zd s/ nzsK dh mzY ;h. T[jBK B/ ;'funk
i[V/ oj'HHH fJj Gow nk fe Xow pzd/ B{z ''gszdo' pkfpnK s' wkfJnk Bh wzrhdhHHH''
j'fJn? sK eoe/ rZb eoB B{z fdb eod?HHH fgzvK d/ b'e ;zroKd tkb/ fdB th d/r fwZso' gzrk b? fbnk. j[D BjkT[DK sK
nZv eod/ B/ pbfe Xow Bkb'A fznkdk nrb/ B/ th efjDk ''io pkpk g?;/ s/o/
fszB fdBK s'A pkp/ tXhnk gquko eo oj/ tosD d/ w"e/ s/ gj[zud/ jB.fJjBK ;kc gT{rk jh. ;kv/ b'e ';o'to ftZu
fJB;kBhns B{z e'Jh Bh i'VdkHHH J/j s'A J[Zgo dh B/ fes/HHH''
n?HHH go fszBK fdBK dh fijVh wkfJnk fdb b'eK dh SoXk dhnK d' T[dkjoDK fJSBkB' eoB B{z 'sbkn u BjkT[Dk'
;G Xow d/ Bkw s/ o'Nh ;/eD/ nkfbnK rZb eh pz[orK 'u pz[or, i[nkeK
b? e/ uZb/ B/ T[jdk fj;kp d/D fe eh ;KMhnK eodk jK.T[jBK dk :ehB j? efjzd/ jB. nZr/ ;o'to ftZu fJZe wkM/
d/ gquko j[zd/ B/ fijV/ XowK d/ Bkw s/
'u i[nke s/ i[nkBK 'u i[nkBHHH jo
eoBr/HHH nktd/ pkvhrkvK B{z ocbK b? fe Xkofwe iK oZp s'A voB tkbk pzdk tkbk GkT{ gZr s/ rksok Nzrh fJSBkB
b'eK B{z tzvd/ B/HHH Xow s/ ;kfJz; B{z T[wo dk jkDhHHH
e/ d/Dr/ fe BwhnK rZvhnK b?Dr/HHH j'D bJh ftyktkXkoh j'Dk io{oh BjhA eo fojk ;h. dzd efVZek tZid/ Bkb
eZm/ gVQ e/ d/fyU no d'jK d/ n;{bK 's/ ftu'A Jh fe;/ B/ efjDk pkpk s{z th
iK fco fes/ fe;/ ;kX dh :kdrko pDk j[zdk. fJjh ekoB j? fe f;o'A w'Bk, f;o T[j Bkb/ ezph ikt/ Bkb/ oZp B{z :kd
uZb e/ d/fyU sK fJ; ;tkb d/ wkfJB/ sK ;kX Jh nKHHH sK efjDk ''UJ/ y;wK
e/ d[ekBdkoh eoBr/HHH dtkb/ vZphnK tkbk goBK pzfBnK eoh ikt/, ejh ikt/ ''XzB r[o[ nwodk;,
Jh ysw j' ikDr/ fe oZp j? iK BjhHHH'' w?A sK SVk SKN pzdKHHH gVQB dk S"e
j'fJnk, i/p u iodk s/ dkVh w[SK rzvk;/ XzB r[o[ okwdk;..'' .
ukj/ pkpk Xow dh rZb s'odk ukj/
;hHHH fgT[ GkJh rkbK eZYd/ ;h nkgK
w/o/ fgzv nkfbU woBk sK ;G B/ Bkb eZNhnK j'D tkbk pzdk th y[Zbh E'Vh d/o pknd e'Jh d[nkp/ dk f;Zy
;kfJz; dhHHH J[jdhnK rZbK 'u fJZe fyZu zwhB SZvshHHH feskpK Bkb ftnkj eok
nkHHH j[D E'vh ewkJh Bkb fJZe ewok dkVh, r'b gZr, bzwK u'bk, BzrhnK fJSBkB eoB bZrk. mzY u ezpdk T[j
j[zdh ;h fijVh ;[DB/ nkfbnK B{z ehb fbnkHHH Bkb/ nkgK fejV/ ;kX nKHHH Bk
pD{ fiZE/ fe;/ ;kX dk fsZb/dko y[Z;k y[ZuK s/ u"Vh cZNh d/ rkso/ tkbh feogKB th oZp dk B{z :kd eoh ikt/ . w{zj'A
e/ fpmk fdzdh ;hHHH X{Dk Bk u/b/HHH pkeh ;kok fgzv nkgDk
fgnk j'T{HHH s[jkv/ s'A Xow d/ Bkw s/ gfjBD tkb/ B{z G/yh f;Zy ;wMdk j?. ';ZsBKw tkyo{, ;ZsBKw tkyo{' ejh it/
jw/Sk efjDk fe ;kX pDe/ oZp Jh nkHHH
y[Z;/ B{z wZEk fNekfJnk ikT{ no E'vh ;zroKd dk fdB ;h s/ pkJh r[odtko/ .
bZGDk fBok bczvoK dk ezw nkHHH i/
;ko/ fgzv u'A Bkjo/ ek bkDk ;h
ewkJh b[ZNh ikT{rhHHH E'B{z yk b?Dk J/ nzdo ikD t/b/ pkjo fJZN EZb/ nkgDh j[D sZe wbtJh th fsnko j' frnk
jVk nktd/ gfotko B{z o'Nh Bh ewk e/ fijVk e[Nhnk xZN s/ v/o/ ;zsK d/
fJjBk t?SB{z ;ZgK B/HHH iod/ dh g[Vh be'e/ nzdo'A d/r b? ;h. T[jB/ eZgV/ bkj/, nZyK whuhnK,
y[nk ;edk, gfotko dhnK b'VK Bh fznkdk iKdk ;hHHH e/oK fgzv 'u ;bkj
E'v/ fgT[ d/ gkN/ yh;/ 'u'A fvZrdhnK nkfJnk. pkjo yV/ b'eK B{z efjzdk, 'pJh euhuh tZNh s/ ;o'to u Skb wko fdZsh.
g{ohnK eo ;edk T[j oZp B{z ed/ th Bh pDkbh fe ;zsK d/ dhtkB btkJ[D/ nkHHH
u[nkBhnK d[nkBhnK 's/ so; yk e/ i/ nkjk nkjk . d/r pVh ;tkd ;h. gsk mzY/ gkDh dh X[VsVh nkJh s/ iZN d/
bZG ;edkHHH ed/ v/fonK 'u ik e/ d/ b'eK g?;/ eZm/ ehs/ sK rZb e[Nhnk pkp/
oZp doSB Bh fdzdk sK nkj ;kXK d/ Bh nkgDk GkJh ih eh gkT[zdk J fJj' w{zj'A fBZefbnkk, ''ezio fdnk wotks/
fyU pkp/ BkBe dh jb tkj[zd/ dh c'N'
sZe gj[zurhHHH
wywbh u'b/ ed/ th oZp Bkb Bh fwbk fijk ;tkd eVkj xo/ BjhA UJ/ pD ;h.
bZrh j[zdh nkHHH w[by g?;/ Xo e/ wZEk N/ pkpk p'fbnkHHH ''ewfbU J[jBK B/
ftnkj eotkT[D dk ufVQnk ;h r'v/-r'v/ ukn, fJ; i'V/ B/ ehsk tZyok jh ezw
ftnkj eotkT[D dk ufVQnk ;h r'v/-r'v/ ukn, fJ; i'V/ B/ ehsk tZyok jh ezw
ftnkj eotkT[D dk ufVQnk ;h r'v/-r'v/ ukn, fJ; i'V/ B/ ehsk tZyok jh ezw
ftnkj eotkT[D dk ufVQnk ;h r'v/-r'v/ ukn, fJ; i'V/ B/ ehsk tZyok jh ezw
ftnkj eotkT[D dk ufVQnk ;h r'v/-r'v/ ukn, fJ; i'V/ B/ ehsk tZyok jh ezw
fttkfds dZyDh uhB ;kro u izrh ijku izrh ijk
fttkfds dZyDh uhB ;kro 'u izrh ijku izrh ijkz G/ G/ G/ G/ G/
fttkfds dZyDh uhB ;kro
fttkfds dZyDh uhB ;kro
fttkfds dZyDh uhB ;kro u izrh ijk
gfjbK jh wo ikDr/. id vkeNo B/
fejk ;h sd T[BQK dh T[wo 28 ;kb ;h.
iD dh :'iBk pDk foj? fpqN/B
iD dh :'iBk pDk foj? fpqN/B
iD dh :'iBk pDk foj? fpqN/B
iD dh :'iBk pDk foj? fpqN/B
iD dh :'iBk pDk foj? fpqN/B okBh B/ nkgDh ejkDh c/;p[Ze 's/ ;KMh
ehsh j?. fzzdrh pukT[D bJh T[BQK B/
fizw ikDk S[o{ ehsk ns/ T[ZE/ T[BQK B{z
fzzdrh dk we;d fwb frnk Gkt T[BQK
B{z n?Avohnk wko;/bk BK dh e[Vh Bkb
fgnko j' frnk. T[j fJe nfijh e[Vh
B{z fwfbnk i' T[; tKr pj[s Gkoh ;h.
d'jK dh d';sh j'Jh ns/ d't/A fJe-
d{i/ B{z fgnko eoB bZr rJ/. n?Avohnk
wko;/bk i' y[d th Utot/N ;h ns/
nkgDk tzB xZN eoB dh jo ;zGt
e'fSS eo ojh ;h. 23 wjhfBnK dh
f;ybkJh ns/ 13 nkgo/SBK wro'A fJ;
i'V/ B/ nkgDk Gko xNk fbnk.
d'jK B/ fwbk e/ 262 feb' tzB
xNk fbnk j?. j[D Gko xNk e/ fJ; i'V/
tkfSzrNB (fpT{o') okBh pq't/o BK j' frnk. T[j nkgD/ ihtB s'A p[oh soQK
dk ftnesh ykD-ghD dk S"ehB j'D Bkb gq/SkB ;h. okBh dZ;d/ jB fe T[j B/ ftnkj eotkT[D dk c?;bk fbnk j?.
eoe/ pj[s w'Nk j' frnk ;h. T[j fJe tko 'u 2 tZv/ fgZz/ ns/ vpb uhz T[BQK fejk fe b'e T[BQK e'b Gko
xNkT[D bJh f;ybkJh b?D nkT[Ad/ jB.
vokJhto th ;h fJ; bJh ykD-ghD dk poro yk iKdk ;h. Sokp ns/
T[BQK fejk fe ftnkj eotkT[D d/ ukn
e'Jh gqpzX BjhA oZydk ;h. fJ;/ uZeo 'u dtkJhnK dh th fJzBh p[oh nkds g? rJh
'u d't/A gfjbK Bkb'A ekch gsb/ ns/
T[; dk Gko 306 feb' j' frnk ;h ns/ ;h ns/ T[BQK d/ vkeNo B/ T[BQK B{z efj
T[; bJh e'Jh th ezw eoBk pj[s w[Seb fdZsk ;h fe T[j 30 ;kb d/ j'D s'A ;'jD/ j' rJ/ jB.
nwohek
nwohek
nwohek u jkd;/ s'A pknd ezgBh B/ d[Bhnk Go u M{fbnK dk ;zukbB pzd eoB dk fdZsk j[ew
nwohek u jkd;/ s'A pknd ezgBh B/ d[Bhnk Go u jkd;/ s'A pknd ezgBh B/ d[Bhnk Go u M{fbnK dk ;zukbB pzd eoB dk fdZsk j[ewu M{fbnK dk ;zukbB pzd eoB dk fdZsk j[ew
nwohek 'u jkd;/ s'A pknd ezgBh B/ d[Bhnk Go u jkd;/ s'A pknd ezgBh B/ d[Bhnk Go 'u M{fbnK dk ;zukbB pzd eoB dk fdZsk j[ewu M{fbnK dk ;zukbB pzd eoB dk fdZsk j[ew
d/ ekoBK ns/ jkbksK dh iKu eo oj/
jK . UjhU d/ nfXekohnK B/ dZf;nk
fe fJ; jkd;/ ftu 18 ;kb d/ N/bo i?o/
b BK d/ ftnesh dh w"s j' rJh j? ns/
;Zs j'o zywh j' rJ/ . zywhnK dh T[wo
14-42 ;kb d/ ftueko j? . e[M wbp/
ftu c;/ ;B id'A fe e[M N[ZN/ j'J/ M{N/
ftu c;/ ;B . UjhU d/ rtoBo ikB
e?f;u B/ w/b/ tkbh EK T[Zs/ gZsoekoK
B{z dZf;nk fe w?A jkd;/ d/ pko/ ftu
ebgBk eo ;edk jK . fJj fJe
f;vBh (fpT{o') fpqN/B ;w[zdoh y'o bJh nrb/ ;kb fttkfds dZyDh uhB ;kro d[ydkfJe ;[gBk ;h . w?A fJ; d/ ekoBK
's/ fJe izrh ijkz G/iD dh :'iBk pDk oj/ jB. nk;No/bhnk d/ d"o/ 's/ nkJ/ fpqN/ d/ pko/ ftu e'Jh nzdkzk BjhA brkT[Dk
B d/ oZfyne wzsoh wkJheb ckb'B B/ dZf;nk fe fgSb/ ;kb fJ; y/so 'u ikgkB fSekr' (fpT{o') nwohek ftu 'UjhU ckfJo pkb BK dk :ksohnK Bkb Gfonk ukj[zdk feT[Afe ;kB{z fJ; dh g{oh iKu
d/ Bkb ;z:[es y'i bJh 4 bVke{ ijkzK B{z G/iD d/ pknd fpqN/B j[D ;w[zdoh y'i ;N/N c/no (w/b/)' ftu fJe vu fBowksk M{bk x[zwd/-x[zwd/ nkgDh ;jkfJe Skyk eoBh j? . t/e;Bo w?vheb ;?ANo nB[;ko
th eo/rk. ckb'B B/ fejk fe ;kB{z T[whd j? fe fJ; y/so 'u nrb/ ;kb izrh ijkz ezgBh d/ M{b/ d/ jkd;krq;s j' ikD Bkb'A N[ZN e/ fvZr frnk . xNBk s'A 2 b'eK dh jkbs j[D th rzGho pDh
G/iDr/. n;hA j[D fBSfus BjhA ehsk j? fe izrh ijkzK dh skfJBksh feZE/ j't/rh Bkb fJe ftnesh dh w"s j' rJh ns/ pknd ezgBh B/ nkgD/ ;ko/ ;zukbeK B{z j'Jh j? id'A fe eJh nkgo/SBK d/ pknd
go n;hA BjhA ukj[zd/ fe ;kvk izrh ijkz id'A dZyDh uhB ;kr s'A r[zo/ sK uhB ;Zs j'o iywh j' rJ/, fi; s'A pknd nkcNopoBo iK n?cH nkoH ph24 th fJe ftnesh dh jkbs fznkdk
T[; dk fto'X eo/. ;kB{z fSfgzr dh ;tszsok dk nfXeko j? ns/ n;hA fJj y'i ezgBh B/ d[Bhnk Go ftu nkgD/ fJ; Bkwe wkvb d/ ;ko/ M{fbnK d/ ;zukbB rzGho j? . dZf;nk ik fojk j? fe M{b/ dh
soQK d/ ;ko/ M{fbnK dk ;zukbB pzd T[Zs/ s[ozs o'e brkT[D dh nghb ehsh fJ; jcs/ iKu ehsh rJh ;h. UjhU
eoKr/.
eoB dk j[ew fdZsk j? . ezgBh e/H n?wH . ezgBh B/ thotko B{z fpnkB fdZsk fe ;{pk g[b; pb d/ w[yh gkb gqkfJv B/
uhB g{o/ ;w[zdo 's/ nkgDk dkntk eodk j?, T[E/ r[nKYh d/S pqB/Jh, wb/Shnk,
ih B/ fJ; rZb dh g[SNh dh fe e'bzp; n;hA fcbjkb jkd;/ d/ pko/ ftu b'eK B{z iKu ftu ;fj:'r dh nghb
fcbhghA;, skJhtkB ns/ ft:sBkw th fJ; d/ e[M fjZ;/ 's/ nkgDk dkntk eod/
ftu fJe w/b/ d"okB p[ZXtko Skw B{z ikDekoh fJeZmh eo oj/ jK ns/ jkd;/ ehsh j? .
jB.

37
37
37 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
37 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
37 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
HHHid'A Gkosh fyvkoB ftd/S
HHHid'A Gkosh fyvkoB ftd/
HHHid'A Gkosh fyvkoB ftd/ fJ; n"os bJh w'Nkgk pD frnk ;h tZvh
HHHid'A Gkosh fyvkoB ftd/
HHHid'A Gkosh fyvkoB ftd/
fJ; n"os bJh w'Nkgk pD frnk ;h tZvh
fJ; n"os bJh w'Nkgk pD frnk ;h tZvh
fJ; n"os bJh w'Nkgk pD frnk ;h tZvh
fJ; n"os bJh w'Nkgk pD frnk ;h tZvh
u Ghy wzrD bJh j'Jh wip{o
u Ghy wzrD bJh j'Jh wip{o
u Ghy wzrD bJh j'Jh wip{o
'u Ghy wzrD bJh j'Jh wip{ou Ghy wzrD bJh j'Jh wip{o w[;hps, fco fJzM xNkfJnk Gko s/ nZiHHH
w[;hps, fco fJzM xNkfJnk Gko s/ nZiHHH
w[;hps, fco fJzM xNkfJnk Gko s/ nZiHHH
w[;hps, fco fJzM xNkfJnk Gko s/ nZiHHH
w[;hps, fco fJzM xNkfJnk Gko s/ nZiHHH
f;vBh (fpT{o') fznkdkso b'e ize c{v
ykD d/ S"ehB j[zd/ jB, fi; ekoB T[BQK
dk w'Nkgk tX iKdk j?. fco j[D bZrdh j?
fJ; w'Nkg/ s'A go/SkBh. eJh tko fJ; s'A
fBiks gkT[D bJh b'e fdB-oks fJe eo
fdzd/ jB. e[M b'eK bJh fJj ysoBke th
;kps j' iKdk j?. e[M nfijk jh j'fJnk
nk;No/bhnk d/ f;vBh ftu ofjD tkbh
30 ;kbk o/p/ek Bkb. o/p/ek B/ S[o{ 'u
nkgD/ w'Nkg/ B{z nDr'fbnk eo fdZsk.
nkyoeko vkeNo B/ T[; B{z fusktBh
fdZsh, fi; s'A pknd T[; dh g{oh fzzdrh
jh pdb rJh. T[;B/ nkgDk Gko xNkT[D
bJh nkgDh ihtBS?bh jh spdhb eo
fdZsh ns/ vkeNoK d/ dZ;/ nB[;ko vkJhN
b? e/ Bk f;oc nkgDk Gko xNkfJnk ;r'A
nkgDh y{p;{osh ftu th tkXk ehsk. gsb/
j'D ekoB j[D T[j ekch nkeoSe brdh
j?.
nk;No/bhnk 'u f;Zyh dh gfjukD bJh ftu f;Zyh dh gfjukD bJh ftS/////S
nk;No/bhnk u f;Zyh dh gfjukD bJh ftu f;Zyh dh gfjukD bJh ft
nk;No/bhnk
nk;No/bhnk u f;Zyh dh gfjukD bJh ft
nk;No/bhnk
T[gokbk, f;oK s/ pzBQhnK rJhnK gZrK
T[gokbk, f;oK s/ pzBQhnK rJhnK gZrK
T[gokbk, f;oK s/ pzBQhnK rJhnK gZrK
T[gokbk, f;oK
T[gokbk, f;oK 's/ pzBQhnK rJhnK gZrKs/ pzBQhnK rJhnK gZrK


BthA fdZbh (fpT{o') Gkosh g?ok-n?EbhN ezuBwkbk gKv/ d/ e/; 'u y/v wzsokb/
B/ iKu d/ j[ew fdZs/ jB. y/v wzsoh fti/ r'fJb B/ fejk fe fJ; wkwb/ 'u r?o fzzw/
dkoh tosD tkfbnK 's/ ;ys ekotkJh ehsh ikt/rh. ezuBwkbk gKv/ pofbB 'u
g?ok ;ftfwzr u?AghnB; 'u fjZ;k b?D rJh ;h. d'S j? fe fJZE/ ezuBwkbk e'b g?;/
BjhA ;B, fi; ekoB T[; B{z Ghy wzrD bJh wzp{o j'Dk fgnk.
y/v wzsoh fti/ r'fJb B/ fJ; 's/ ;tkb ehsk sK T[BQK B/ wkwb/ dh iKu d/ j[ew
fdZs/. T[BQK B/ dZf;nk fe ;oeko fyvkohnK B{z ekch g?;k fdzdh j?. r'fJb B/ fejk fe
fyvkoh e'b g?;/ Bk gj[zuD dh tiQK B{z b? e/ fog'oN sbp ehsh rJh j?.


w?bp"oB ftu fdB-fdjkV/ szpke{
w?bp"oB ftu fdB-fdjkV/ szpke{
w?bp"oB ftu fdB-fdjkV/ szpke{
w?bp"oB ftu fdB-fdjkV/ szpke{
w?bp"oB ftu fdB-fdjkV/ szpke{
dh d[ekB ftu u'oh eoB dh e'fSS
dh d[ekB ftu u'oh eoB dh e'f
dh d[ekB ftu u'oh eoB dh e'f
dh d[ekB ftu u'oh eoB dh e'f
dh d[ekB ftu u'oh eoB dh e'f





fpq;p/B (fpT{o') nk;No/bhnk ftu d;skoK ;ikJhnK rJhnK. fJj ftS/ ikDekoh d/D dk we;d fJj j? fe
tZ;dk f;Zy GkJhukok f;Zy Xow ;zpzXh S T[gokbk 'NopB cko nk;No/bhnk ;ko/ ;kv/ Bkb i[VB ns/
ikro{esk c?bkT[Adk ofjzdk j?. f;Zy ro[Zg' tb'A ehsk frnk. Sfjoh n"osK pj[;ZfGnkuko s/ d';sh B{z nZr/
GkJhukok fJZE/ tZ;d/ nk;No/bhnB ns/ wodK d/ f;o 's/ d;sko ;ikJhnK tXkT[D.fJ; w"e/ 's/ fpq;p/B 'u eJh
b'eK B{z th f;Zyh ;zpzXh ikDekoh d/D rJhnK ns/ T[BQK B{z f;Zy Xow ns/ Bkwto j;shnK ;w/s eJh j'o b'eK
bJh ftS/S T[gokbk eodk j?. jkb jh gZr ;zpzXh ikDekoh th fdZsh rJh. B/ d;sko pzBQtk e/ fJ; w[fjzw B{z
d/ fdBK 'u fpq;p/B 'u f;oK 's/ f;Zy GkJhuko/ tb'A f;Zyh pko/ j[zrkok fdZsk.
nZXk feb' s'A th xZN Gko tkbh pZuh B/ fbnk ;h iBw,
nZXk feb' s'A th xZN Gko tkbh pZuh B/ fbnk ;h iBw,
nZXk feb' s'A th xZN Gko tkbh pZuh B/ fbnk ;h iBw,
nZXk feb' s'A th xZN Gko tkbh pZuh B/ fbnk ;h iBw,
nZXk feb' s'A th xZN Gko tkbh pZuh B/ fbnk ;h iBw,
wkfgnK dh y[Sh dk Bk fojk fNekDk id'AHHHh dk Bk fojk fNekDk id'AHHH
wkfgnK dh y[ h dk Bk fojk fNekDk id'AHHHh dk Bk fojk fNekDk id'AHHH
wkfgnK dh y[ h dk Bk fojk fNekDk id'AHHH
wkfgnK dh y[
wkfgnK dh y[
pZuh pj[s fznkdk ewz'o ;h ns/ T[; B{z e[M ;ohoe
;wZf;nktK th ;B, fi; ekoB T[; dk 5 wjhB/
j;gskb 'u fJbki uZfbnk. go j[D pZuh f;jswzd j?
ns/ nkgD/ xo uZbh rJh sK wkfgnK dh y[Sh dk e'Jh
fNekDk BjhA j?. f;vBh d/ g?BfoE 'u wK fBe'b N'v
ns/ fgsk i?e ;fgzvbo B/ nkgDh BzBQh Xh bkBk i{B
;fgzvbo dk xo 'u ;tkrs ehsk. fBe'b N'v 23
jcfsnK dh roGtsh ;h, T[; B/ bkBk B{z iBw fdZsk.
S'Nh fijh bkBk iBw s'A pknd jh j;gskb 'u ojh,
feT[Afe T[; B{z f;js ;wZf;nktK ;B. T[; d/ fdwkr
ftu'A y{B tfjdk ;h ns/ fdb s/ c/cfVnK 'u yokph ;h.
w?bp"oB (fpT{o') w?bp"oB d/ T[Zsoh fJbke/ ftu uko jfEnkopzd ftneshnK B/ wK N'v B/ dZf;nk fe id'A bkBk B/ iBw fbnk sK
fdB-fdjkV/ fJe szpke{ dh d[ekB B{z fBSkBk pDkfJnk. g[b; w[skpe u'o brGr T[; B{z d/y e/ T[; ;wM rJh ;h fe e[M mhe BjhA j?.
2 ti/ fwZbo rbh s'A f;rBb E'oBpoh nkT{Nb?N ftu dkyb j'J/. g[b; w[skpe fszB wjhB/ brksko pZuh fzzdrh ns/ w"s dh bVkJh
pokwd ehsh rJh ;hH ;hH NhH thH c[N/z ftu ;kc fdykJh d/ fojk ;h fe T[BQK ftu'A bVdh ojh ns/ j"bh-j"bh T[; dh f;js 'u ;[Xko
fJe Bekpg'S u'o ;N'o ftu'A pkjo d"V fojk j?. f;vBh (fpT{o') nk;No/bhnk d/ f;vBh 'u fJe wK-pkg d/ j'Dk S[o{ j' frnk ns/ j[D T[j nkgD/ xo tkg; nk
g[b; w[skpe u'oK B/ f;ro/N d/ g?eN u'oh ehs/ ns/ GZiD bJh fJe eko dh xo y[ShnK sK nkJhnK go e[M ;w/A bJh wkfgnK B{z pj[s go/ rJh j?.
tos'A ehsh. fJ; xNBk d"okB fe;/ d/ th zywh j'D dh ypo BjhA j?. fJ; wro'A SkBh d/ nkbw ftu ofjDk fgnk. don;b phsh 14 cotoh B{z fgsk B/ fejk fe w?A pj[s y[S jK fe nyho w/oh pZuh
g[b; B/ ekotkJh ehsh ns/ uko/ u'oK B{z frqcsko eo fbnk j?. fJ; s'A gfjbK th f;vBh 'u fJe pZuh B/ ;w/A s'A gfjbK iBw fbnk ;h go T[; dk B{z j;gskb 'u'A S[ZNh fwb rJh ns/ w?A T[; B{z nkgDh
tzB f;oc 460 rqkw ;h.
w?bp"oB dh ;[go wkoehN ftu d' xNBktK tkgo u[ZehnK jB. r'd 'u u[Ze e/ y[Sh wfj;{; eo fojk jK.

38
38
38 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
38 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
38 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
skfonK s'A pD/ jK n;hA fJB;kB, yopK gqek ;kb d{o t;/ ;kb d{o t;/
skfonK s'A pD/ jK n;hA fJB;kB, yopK gqek
skfonK s'A pD/ jK n;hA fJB;kB, yopK gqek ;kb d{o t;/
skfonK s'A pD/ jK n;hA fJB;kB, yopK gqekS ;kb d{o t;/ ;kb d{o t;/
j?okBhiBe! ftfrnkBhnK B/ bZG/
j?okBhiBe! ftfrnkBhnK B/ bZG/ skfonK s'A pD/ jK n;hA fJB;kB, yopK gqek
j?okBhiBe! ftfrnkBhnK B/ bZG/
j?okBhiBe! ftfrnkBhnK B/ bZG/
j?okBhiBe! ftfrnkBhnK B/ bZG/
fwqse sko/ s'A j'fJnk ;h ;kvk fBowkD
fwqse sko/ s'A j'fJnk ;h ;kvk fBowkD
fwqse sko/ s'A j'fJnk ;h ;kvk fBowkD
fwqse sko/ s'A j'fJnk ;h ;kvk fBowkD
fwqse sko/ s'A j'fJnk ;h ;kvk fBowkD
7 bZy ;kb g[okD/ fszB vZv{
7 bZy ;kb g[okD/ fszB vZv{
7 bZy ;kb g[okD/ fszB vZv{
7 bZy ;kb g[okD/ fszB vZv{
7 bZy ;kb g[okD/ fszB vZv{
Xwke/ ekoB T[BQK s'A fBeb/ gdkoE
r[nKYh nkekSrzrktK tb'A rqfjD eo
bJ/ iKd/ jB. ;[goB'tk (nfXB'tk T[BQK
skfonK B{z fejk iKdk j?, i' Xwkek j'D
ekoB uwed/ jB) Xwke/ ekoB yopK
NB nD{ g[bkV ftu c?b iKd/ jB.
Xwke/ dh ocsko ekoB fJj eD fJzBh
s/z ocsko Bkb fBebd/ jB fe T[BQK
d/ nkekSrzrk dk ro{skeoSD pb th
T[BQK B{z fyZu e/ o'e BjhA gkT[Adk. fJj
eD ftSkb pZdbK dk o{g b? e/ r[nKYh
skfonK, nkekS rzrktK ns/ ;"o wzvbK
ftu c?b iKd/ jB.
yr'b ftfrnkBhnK B{z bzw/ ;w/A s'A
gsk ;h fe skfonK d/ nzdo pD/ gdkoE
ns/ eD fJe nkekSrzrk s'A d{ih
nkekSrzrk sZe gj[zu ;ed/ jB. j[D
fJ; skzk y'i s'A gfjbh tko fJj gsk
bZrk j? fe ;kvh nkekSrzrk ns/ fJ;d/
pokpo nkeko tkbhnK nkekSrzrktK
d/ nZX/ s'A tZX gdkoE fe;/ j'o
nkekSrzrk s'A nkJ/ j' ;ed/ jB. fJ;
soQK nkekSrzrktK ftu c?bD tkb/
jkJhvq'iB ns/ jhbhnw s'A Bt/A skfonK
tkfSzrNB (fpT{o') i/ fJj fejk ikt/ yr'b ftfrnkBhnK dk efjDk j?
fe n;hA fJB;kB skfonK s'A pD/ jK sK fe fJj jtktK brGr 10 bZy gqekS dh ouBk j[zdh j?. T[E/ jh Gko/ gdkoE i'
y[d skfonK ftu g?dk j' e/ Xwke/ s'A
fJj rbs BjhA j't/rk. yr'b ;kb dh d{oh s?n eo ;edhnK jB. gsk
pknd c?b iKd/ jB, T[j X{we/s{,
ftfrnkBhnK dk efjDk j? fe fiBQK j't/ fe fJe gqekS ;kb 9 yop feb'whNo
n?;Nokv, rqfj ns/ pkeh ihtB d/
B/tkvk (fpT{o') ftfrnkBhnK B/ nwohek ;fEs B/tkvk d/ rq/N p/f;B 'u N'v nD[nK s'A ;kvk ;oho pfDnk j?, T[BQK d/ pokpo j[zdk j?. n;hA fiBQK uhzK s'A
fBowkD 'u eZuk wkb ;kps j[zd/ jB.
vZv{ dhnK fszB BthnK B;bK dh Gkb ehsh j?. fJj vZv{ 6H5 bZy ;kb s'A tZy-tZy ftu'A nZX/ s'A tZX n?Nw; nfij/ jB, pD/ jK, T[j edh skfonK dk fjZ;k ;h.
BkoE t?;NB :{Bhtof;Nh d/ fJe
ofj oj/ jB ns/ brGr gfjbK jh b[gs j'D ezY/ jB. gkDh ns/ Eb d'jK 'u ofj fiBQK dk iBw ;kvh nkekSrzrk 'fd rkovhnB' nypko B/ fJe skzk
yr'b ftfrnkBh v/Bhnb nbiko B/
;eD tkb/ fJBQK Bt/A vZv{nK dh Gkb nwohek 'u nkgD/ nkg 'u d[obG j? feT[Afe 'fwbeh t/' s'A gko j'fJnk. skfonK d/ yr'bh y'i d/ BshfinK d/ jtkb/ s'A fJj
fejk fe fJ; ftSkb pqfjwzv ftu
;kb 1985 s'A pknd s'A j[D sZe vZv{nK dh f;oc fszB jh BthnK B;bK bZGhnK Xwke/ s'A pknd g[bkV ftu uZbD ikDekoh fdZsh j?. yr'b ftfrnkBhnK
nkgDh EK gsk eoB ftu ftfrnkB
ik ;ehnK jB. nwoheh :{Bhtof;Nh nkc B/tkvk 'u gq'c?;o fve Nq/;h B/ dZf;nk tkbhnK jtktK dh wdd Bkb fJj eD dk fJj Bshik j' ;edk j? fe s[jkB{z
ekch wdd eodk j?. n;hA fJ;
fe ;kB{z fpbe[b o/fr;skBh fJbke/ Bkb fxo/ S'N/ gkDh tkbhnK EktK 's/ N'v (fJe ;kv/ ;"o wzvb ftu nkJ/. g[bkV ftu BkNeh bZr/ go j? fJj fpbe[b ;Zu.
nkekSrzrk B{z nkgDk ;wMd/ jK go
soQK d/ vZv{) fwb/ jB. uZbD tkbhnK fJj jtktK ihtB d/ nkekSrzrktK nBzs ekb sZe pj[s
n;b ftu n;hA y[d th sK fJE'A d/ BjhA.
T[BQK dZf;nk fe fJj fJedw BthA B;b j?, i' j'o B;bK s'A 6H5 bZy ;kb s'A fBowkD ftu ekch wddrko ;kps ftSkb wksok ftu gdkoEK B{z ;'ydhnK
d/fynk ikt/ sK n;hA fJE'A nkJ/ jK ns/
tZy j' rJh ;h. fszB BthnK B;bK d/ BK jB- fve;h t?bh v'N, o/bo'v t?bh N'v j[zdhnK jB. fJBQK dh ocsko pj[s ofjzdhnK jB. id'A skfonK dh T[wo g{oh
fJE/ t;/ jK.
ns/ jkN eqhe N'v. fJj G[r'fbe s"o 's/ fJe d{i/ Bkb i[V/ BjhA jB. fznkdk j[zdh j?. j' iKdh j? sK T[j cN iKd/ jB. fJ;
Xh B{z r{rb noE s/ fd;h fwqse wK dhs/ fd;h fwqse wK dh
Xh B{z r{rb noE
Xh B{z r{rb noE s/ fd;h fwqse wK dh
Xh B{z r{rb noE 's/ fd;h fwqse wK dhs/ fd;h fwqse wK dh
Xh B{z r{rb noE
s;tho, 18 wjhB/ gfjbk j' rJh ;h w"s
s;tho, 18 wjhB/ gfjbk j' rJh ;h w"s
s;tho, 18 wjhB/ gfjbk j' rJh ;h w"s
s;tho, 18 wjhB/ gfjbk j' rJh ;h w"s
s;tho, 18 wjhB/ gfjbk j' rJh ;h w"s
TANDA PEST CONTROL














bzvB (fpT{o') fpqN/B dh fJe n"os T[d'A j?okB ofj rJh id'A T[; B{z r{rb noE T[Zs/ nkgDh fwqse wK
dh s;tho fdykJh fdZsh . v?fB; nzvofjb dh wK p?fob NoNB dh w"s 18 wjhB/ gfjbK j' rJh ;h ns/ id'A
T[; B{z r{rb noE T[Zs/ wK fdyh sK T[; B{z j?okBh j'Jh .
dZ;D:'r j? fe fJzNoB?N T[Zs/ ;ofczr eod/ j'J/ fJe fdB id'A v/fB; B/ r{rb ;NohN ftT{ T[Zs/ nkgD/
cb'ohvk ;fEs xo d/ pkjo nkgDh fwqse wK B{z p{fNnK B{z gkDh fdzd/ j'J/ d/fynk sK T[j j?okB ofj rJh
. fJj T[; dh fzzdrh dh j[D sZe dk ;G s'A j?okB eo d/D tkbh xNBk ;h . v/fB; B/ dZf;nk w?A xo dk
ezw eo ojh ;h . fco nukBe w/oh fJZSk j'Jh fe w?A nkgDh wK B{z c'B eoK go T[BQK dh w"s j' u[Zeh ;h ns/
T[BQK B{z c'B eoBk ;zGt BjhA ;h . v/fB; nZr/ efjzdh j? fe w?A ;'funk fe r{rb noE T[Zs/ nkgDh wK dk
xo d/ydh jK fe T[j j[D fet/A fd;dk j? . 2015 ftu w/oh wK dh w"s j' rJh ;h ns/ T[j xo th n;hA t/
u u[Ze/ ;h. v/fB; B/ r{rb noE T[Zs/ T[; xo dh b'e/SB gkJh ns/ T[; B{z gSkD th fbnk . T[; dh wK d/
xo e'b fJe pj[s tZvk fijk doys ;h, fi; dh tiQk Bkb T[; B/ nkgD/ xo dh ;Ve dh ibdh jh gSkD
eo bJh . fco v/fB; B/ xo B{z eohp s'A d/yD bJh r{rb ;NohN ftT{ T[Zs/ z{w ehsk . T[; B{z xo d/ pkjo
prhu/ ftu nkgDh wK Bzo nkJh, i' fe p{fNnK B{z gkDh d/ ojh ;h. fJj s;tho r{rb noE B/ SkfJd eJh
;kb gfjbK bJh j't/rh . v/fB; efjzdh j? fe fJj w/oh fzzdrh dk ;G s'A tZvk ;ogqkJhz ;h . prhu/ ftZu
w/oh wK yVQh ;h ns/ T[j prhu/ d/ p{fNnK B{z gkDh d/ ojh ;h, mhe T[;h soQK fit/A T[j jw/Sk eodh ;h.
v/fB; efjzdh j? fe wK B{z d/y e/ w/ok sK fit/A fdB pD frnk . s[jkB{z BjhA gsk j[zdk fe ed'A fejVh
s;tho bJh ik ojh j?, go fJj s;thoK T[wo Go bJh fJzNoB?N T[Zs/ ;N'o j' iKdhnK jB . b'eK tZb'A
bJhnK rJhnK jzkoK-bZyK s;thoK dh wdd Bkb r{rb noE T[Zs/ d[Bhnk d/ eJh fjZf;nK B{z d/fynk ik
;edk j? . r{rb noE T[Zs/ eJh s;thoK sK 2008 dhnK th jB . T[AM s[jkB{z dZ; dJhJ/ fe r{rb noE
j[D jo ;kb nkgDhnK s;thoK ngv/N eodk j? go SkfJd T[j b'e/SB ngv/N BjhA j'Jh j't/rh fiB{z v/fB;
y'i ojh ;h.

39
39
39 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
39 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
39 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ ..
sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ ..
sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ ..
sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ ..
sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ ..
GkJh ekjB f;zx w[skpe doSB dk n;hA r[opkDh dh T[; t/b/ fBokdoh pDkT[Dk f;Zy, fJ; soQK s?B{z e'Jh fBXkB[ .. s/ j'oK B{z ;[DkT[Ad/ jB. gqwkswk B/ fiBQK
noE d/yDk iK d/yD dk ;kXB Gkt eod/ jK id'A nkgDh wBwozh dh e'Jh nksfwe d[Zy BjhA ;zskt/rk.£. r[o i/tv[ dksk e' Bjh fifB fdsk ihtK B{z nkgD/ Bkw dk ;jkok fdZsk
nZyK j?. (wjkB e'S gzBk ¦¢¢) s[Ze b? e/ T[; d/ wBwozh d/ noE eod/ ;G iht-fJ;sqhnK B/ ;j[o/ o{gh gqb'e nksw dkB[ ..¢.. j?, T[j ;zs pD rJ/, T[j iht gqG{ d/
;kvhnK nZyK e/tb ;E{b t;s{nK jK. Y[et/A noE ;wMD bJh gfjbK ojkT[ xo tko'-tkoh ub/ ikDk j?, ;kohnK B/ nkJ/ ;/ gotkD[ jfj fiB r[o[ fgnko/ j' rJ/, T[BQK tvGkrhnK B/
B{z jh d/y ;edhnK jB. e'Jh th neko dh s[e, fco ;kok Spd ns/ eJh tko w[ebkt/ th ikDk j?. j/ BkBe ! T[j fwfbnk ;[GkfJ .. gqwkswk dk doSB gk fbnk.¡. ojkT[.
ofjs uhz nZyK Bkb BjhA d/yh ik nrbk-fgZSbk Spd th gVQBK g?Adk j?. iht-fJ;sqhnK ;[jkr tkbhnK jB fiBQK ;u/ ;/sh ofsnk dorj p?;D[ ikfJ nfdqSN gqwkswk jo iht d/ nzdo
;edh. r[opkDh ftZu nfijhnK pj[s s[eK dk y;w-gqG{ Bkb fgnko g? frnk j?.¤. .. tZ;dk j?, go jo iht nkgD/ nzdo T[;
n;hA oZp B{z nkgD/ ihtB ftZu jh fwbdhnK jB fiBQK B{z Ugoh fBrkj ¢H f;ohokr[ wjbk ¤ .. eos/ jfE tfvnkJhnk g{ofp fbfynk dh j'Ad B{z BjhA ;wMdk. jo iht d/ nzdo
d/yDk Gkt gkT[Dk j?. oZp fJZe j?, p/ Bkb gVQ e/ ns/ fpBQK ;wM/ fJ; soQK jT[ gzE[ d;kJh fBs yVh e'Jh gqG[ gkfJ ..£.. gqwkswk dk ;q/SN nw'be Bkw b[ek e/
nzs ns/ ;dk ofjD tkbk j?. oZp nkgD/ brdk j? fe doSB dk wsbt e/tb d/ d;/ fsfB ikT[ .. ;u[ eosk ;u[ eoDjko[ ;u[ ;kfjp[ oZy fdZsk j?. fJ; eoe/ jo iht B{z gqG{
-nkg s'A g?dk j'fJnk j?, oZp izwdk iK yDK j?. e[ZM fJ; soQK dhnK s[eK d/y'l fiBh w/ok fgnkok okftnk fsB ghS? ;u[ N/e .. dh edo BjhA. ;G ihtK d/ nzdo tZ;dk
wodk BjhA, Bk fe;/ i{B ftZu g?Adk j?. ¡H ;fsr[o B' ;G e' b'udk i/sk bkfr fcokT[ .. ;u' ;u[ tykDhn? ;u' p[fX fpp/e .. j'fJnk Gh gqwkswk ihtK dh gj[zu s'A
oZp fBoGT[ ns/ fBot?o j?. oZp ;op irs[ ;G[ e'fJ .. fpB[ Gkrk do;B[ Bk efo fwzBfs efo i'dVh w? gqG[ fwbD? ;op fBozsfo oft ofjnk ifg BkBe go/ j?, ihtK d/ frnkB-fJzfdqnK dh gj[zu
ftnkge j? go neko ofjs j'D eoe/ Ehn? GkrjhD pfj o'fJ .. gzBK ¤¡ ek ukT[ ..¡.. iht? J/e ..¤.. gzBK •¢ s'A go/ j?, ;G ihtK dh nkswe T[vkoh
nZyK Bkb BjhA d/fynk ik ;edk. r[o{ ¢H w/ok wB[ b'u? r[o do;B skJh .. w/o/ GkJh iBk e'Jh w' eT[ jfo gqG[ noEL j/ w/o/ ;fsr[o{ ! w?A s?E'A s'A T[Zuk j?. r[o{ d/ T[gd/S Bkb jh iht
noiB ;kfjp w[skpe oZp B{z d/fynk fpbg eo/ ukfsqe eh fBnkJh .. w/fb fwbkfJ .. e[opkB iKdk jK, w?A s/o/ doSB s'A ;de/ B{z nkgD/ nzdo T[; dh j'Ad dh ;wM nk
ns/ ;wfMnk ik ;edk j?. ;z;ko dhnK fsqyk B T[so? ;Kfs B nkt? fpB[ jT[ ;fsr[o ftNj[ tkfonk fifB jfo iKdk jK. gq;zB j' e/ s{z w?B{z gqG{ dk ;edh j?.¡.
nZyK B/ ;z;ko B{z t/fynk j?. ni/ Gh ;z;ko do;B ;zs fgnko/ ihT[ ..¡.. gzBK ©¦ gqG[ dhnk fdykfJ ..¡.. ojkT[ .. nkswe ihtB d/D tkbk Bkw pyfSnk i'r ;kXBk eoB tkb/ i'rh, i'r
B{z t/yD dh fgnk; pj[s j? ns/ fJj £H do;B[ g/ys wB[ nkxkt? BkBe j'fJ fBwkDh Yfj gtk g{o/ ;fsr[o j?.¡. ojkT[. ;kXBk ftZu g[Zr/ j'J/ i'rh gqwkswk dh
fgnk; p[ZM BjhA ojh. j/ BkBe ! fiBQK fwbD[ ;[GkJh ihT[ ..¤.. gzBK ©® gkf; .. fi; iht B{z g{ok r[o{ fwb frnk j?, gqkgsh bJh izrbK gjkVK ftZu GNed/
nZyK B/ w/o/ fgnko/ gqG{ B{z t/fynk j? T[j ¤H r[o ih e/ do;B eT[ pfb fBwkfDnk r[o[ wkD[ j? r[o[ ;fsr[o[ T[; iht d/ wkfJnk-w'j dk ikb ns/ jB, pqjwk, fJzdq nkfd gqG{ B{z nkgD/
nZyK j'o jB. T[BQK nZyK B{z gqG{ s'A pr?o eo/ ;kpkf; .. nkswe w"s ysw j' iKd/ jB. y;w- fjod/ ftZu f;wod/ jB, s/sh eq'V d/ts/
d[BhnK d/ j'o gdkoE d/yD dh e'Jh jT[ r[o[ ;kbkfj B oiT{ w? w/b/ jfo gqG{ fi; iht s/ dfJnktkB j[zdk j?, Gh gqG{ B{z Gkbd/ jB go dhdko BjhA eo
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
bkb;k BjhA j[zdh. gqG[ gkf; ..¢.. wkbe-gqG{ T[; iht d/ wB ftZu nk ;ed/. tvGkrh iht r[o{ B{z fwb e/
;b'e ;fsr[o B' ;G e' b'udk i/sk irs[ tZ;dk j?.¡. nkgD/ fjod/ ftZu gqwkswk d/ r[D
ikT[ .. ifg ifg iht ;fsr[o BkT[ ..
b'fJD b'Jh fvm fgnk; B p[M? w{ ;G[ e'fJ .. j/ gqG{ ! fiBQK ihtK B/ s?B{z gq/w Bkb rkT[Ad/ jB.¢.
gzBK ¡©£
xDh .. fpB[ Gkrk do;B[ Bk Ehn? GkrjhD f;wfonk j?, T[j jh f;nkD/ jB. fiBQK j/ gqG{ ! s/oh pDkJh j'Jh jtk nZm/
•H do;B[ d/fy ihtk r[o s/ok ..
BkBe ;/ nyVhnK fpnzfB fiBh pfj o'fJ .. d/ fjod/ ftZu s/ok Bkw-yzkBk tZ;dk gjo s/o/ j[ew ftZu s[odh j?, s/oh g?dk
g{oB eow[ j'fJ gqG w/ok ..¡.. gzBK
fv;zd' wk fgoh .. gzBK •§§ i' jfo gqG GkDk ;' Ehnk X[fo fbfynk j?, T[j s/oh SoB g? e/ ftekoK s'A pu ehsh j'Jh Xosh s/o/ uoBK dh ;/tek j?.
§¤¢
r[o{ noiB ;kfjp fJj th dZ;d/ B w/N? e'fJ ..£.. iKd/ jB. Bkw dh dks r[o{ s'A jh fwbdh uko/ ykDhnK ftZu GKs-GKs dhnK
r[opkDh ftZu fe;/ d/ doSBK dh
jB fe w?A T[BQK ihtK s'A ;dk e[opkB nkg/ ;fsr[o[ nkfg jfo nkg/ w/fb j?. r[o{ fiZvk j'o e'Jh dksk BjhA. T[; p'bhnK p'bD tkb/ ;G ihtK d/ nzdo s{z
e'Jh wjZssk BjhA. i/ fBo/ doSBK Bkb
iKdk jK fiBQK B/ gqwkswk dk doSB fwbkfJ .. B/ jh nkswe ihtB dh dks fdZsh j?.¢. tZ; fojk j?A ns/ s{z ;G ihtK B{z fgnkok
e'Jh ftnesh w[es j' ;edk j[zdk sK
ehsk j?. T[j tvGkrh iB gqG{ dh jz{oh nkfg dfJnk efo w/b;h r[o ;fsr[o fiBQK B{z fgnko dh poes Bkb r[o{ bZrdk j?A.£.
r[o{ BkBe ;kfjp B{z e'Jh G{sBk iK p/
ftZu GkT[Ad/ jB fiBQK B{z wkbe-gqG{ B/ ghS? gkfJ .. nk fwbdk j?, T[j iht ;z;ko ftZu nkJ/ j/ GkJh ! wkbe gqG{ ;dk ekfJw
skbk Bk efjzdk. fBo/ doSBK dh fJBQh
nkdo-wkD fdZsk j?. T[j iht jh jo ;G[ irihtB[ ifr nkfg j? BkBe gqtkB jB. r[o{ dh ;jkfJsk ns/ Bkw ofjD tkbk j?, r[o{ dh SoB g?D Bkb
wjZssk j[zdh sK r[o{ ;kfjpK d/ nkgD/
EK wzB/-gqwzB/, gqwkswk d/ uoBK Bkb ib[ ibfj ;wkfJ ..¤.. gzBK ¤¡ Bkb ozr e/ T[BQK Bze gqwkswk dh jz{oh gqG{ dh ;wM nkT[Adh j?, g{o/ r[o{ d/ T[gd/
g[Zso ns/ Gok r[o{ ;kfjpK B{z wkoB sZe
i[V/ ns/ gqwkswk d/ gq/w ftZu ozr/ ofjzd/ noEL j/ w/o/ Gokt'! w?B{z e'Jh ftZu p?mD B{z EK fwb iKdh j?. ;G S Bkb jh gqG{ Bkb ikD-gSkD pDdh
dhnK tXhehnK Bk eod/. GkJh dks{ B/
jB. T[j iht d[BhnK d/ gdkoEK dh EK gqwkswk fwbk fdT[. go g{o/ r[o{ s'A fpBQK tfvnkJhnK eosko d/ nkgD/ jZE ftZu j?. fiBQK ihtK B/ gqG{ dk Bkw-nzfwqs
r[o{ nwo dk; ih d/ bZsK wkohnK, fgqEh
gqwkswk d/ Bkw ftZu oZi/ ofjzd/ jB. j'o w?B{ e'Jh th gqG{ B{z BjhA fwbk ;edk jB. fi; iht s/ gqG{ fwjo eodk j?, ghsk j?, T[j iht wkfJnk dh fsqSBk
uzd B/ ijKrho e'b r[o noiB ;kfjp
nkswe nv'bsk ftZu bhB T[j iht j?. w?A ;fsr[o{ s'A ;de/ iKdk jK fi; B/ T[j iht nkgDh ehsh B/e ewkJh dk tb'A oZi iKd/ jB.¤.
fto[ZX SekfJsK ns/ w[Zedw/ ehs/ ns/
gqwkswk B{z jo EK d/yd/ jB. j/ GkJh ! gqwkswk d/ doSB eotk e/ gqG{ B{z fwbk fbfynk b/y gqkgs eo b?Adk j?.£. fijVk iht r[o{ d/ uoBK ftZu
r[o{ jo r'fpzd ;kfjp B{z zfjo d/ e/ wkoB
T[j iht Gb/, ;[yh ns/ r[ow[y jB ns/ fdZsk j?.¡. ojkT[. ;ko/ ;z;ko dk eosk gqG{ j?. gqG{ ;G nkgDk wB i'V b?Adk j?, T[; d/ fjod/-
dhnK n;cb e'fSSK ehshnK. r[o{ s/r
T[j gqG{ B{z uzr/ bZrd/ jB. j/ BkBe ! w?A ;dk gqwkswk d/ d/S dk okj e[ZM eoB d/ ;woZE, ;G dk wkbe, ;dk
pjkdo s/ nkgfDnK B/ r'bh ubkJh. xo ftZu nkswe nv'bsk g?dk j' iKdh
fiBQK ihtK B/ gqG{ dk doSB eo fbnk g[ZSdh jK. w?A ;dk b'udh jK fe e'Jh jh ekfJw ofjD tkbk ns/ ;G dk ;jkok
r[opkDh ftZu r[o T[gd/SK B{z ;wM j?, T[j iht ;[yh ihtB pshs eodk j?
j? w?A T[BQK s'A ;dk e[opkB iKdk jK. w?B{z gqG{ dh dZ; gkt/ ns/ T[; okjhA w?A j?. jo iht gqG{ B{z jh ;dk-fEo ofjD
e/ nwbh ihtB fiT[D B{z wjZssk dZ;h ns/ nkswe y[ShnK dk nkBzd wkDdk
Szs[ .. gqG{ d/ uoBK ftZu gj[zu iktK. fiBQK B/ tkbk nkydk j?. T[j ;dk-fEo gqG{ jh
rJh j?. nkU e[M SpdK okjhA fJ; rZb j?. T[j iht n;b XB dk wkbe ns/
fiBh jfo gqG[ fvmk fsB e[opkD/ fgnko/ gqG{ dk fwbkg ehsk j? w?A T[BQK n;bh goy dh p[ZXh oZyD tkbk j? ns/
B{z ;wMhJ/l tZvk Skj pD iKdk j?.•.
okw .. nZr/ sobk eoK ns/ ;/tk eo e/ T[BQK d/ ;G ihtK d/ nzdo ftnkge j?. j/ BkBe
¡H f;ohokr[ wjbk •.. gqG{ iht B{z g?dk eoB s'A gfjbK jh
;/ ;kuh dorj GkD/ okw .. fgZS/ bZrh fcoK feT[Afe w/o/ nzdo gqG{ B{z ! i' iht fJZe gqG{ dk Bkw igdk j? T[;
fsuo[ t;fj ;[j/bVh fiuo[ ;kEh T[; bJh foze g?dk eo fdzdk j?A fco
mke[fo wkB/ ;/ goXkB/ jfo ;/sh ozfr fwbD dk ukT[ j?.¡. B{z nkswe ihtB gqkgs j' iKdk j?.¤.
Bkfb .. iht B{z g?dk eodk j?A. j/ gqG{ ! s/o/ fiBQK
oks/ .. w/ok wB b'udk j? fe w?A j'o wkD ¤H wkM wjbk • xo[ ¡ ..
ik ;kEh T[mh ufbnk sk XB yke{ tZvk j'o e'Jh dksk BjhA j? ns/ Bk jh
jfo o;fj nxkJ/ ;jfi ;wkJ/ xfN ns/ nk;ok SZv e/ g{o/ ;fsr[o{ d/ uoBK nzsfo nby[ B ikJh bfynk ..
okfb ..¡.. e'Jh iht s/oh pokpoh eo ;edk.¦.
xfN owJhnk iks/ .. T[Zs/ fvZr gtK. r[o{ T[BQK dk wkD ns/ Bkw[ osB[ b? r[Mk ofynk ..
wfB p?okr[ GfJnk do;B[ d/yD? ek j/ gqG{! fi; iht s/ s{z gq;zB j[zdk
;/Jh ;iD ;zs ;/ ;[yhJ/ mke[o ngD/ nk;ok j?, fiBQK dk j'o e'Jh nk;ok BjhA nrw[ nr'uo[ ;G s/ T{uk r[o e?
ukT[ .. j?A, T[j s/ok fXnkB Xodk j?, iht T[BQK
GkD/ .. j[zdk. fBwkfDnK B{z r[o{ fdbk;k fdzdk ;pfd byktfDnk ..¡..
XzB[ ;[ s/ok EkB[ ..¡.. ojkT[ .. r[ow[yK dk T[gd/S ewkT[Adk j? fiBQK
ej[ BkBe fiB jfo gqG[ fvmk fsB j?. r[o{ dhnK tfvnkJhnK eo-eo e/ w/ jT[ tkoh ihT[ tkoh efb wfj Bkw[
fiuo[ tf;nk ezs[ xfo ihT[ ihT[ nkgD/ wB B{z ;kfXnk j'fJnk j?. T[j
e? ;d e[opkD/ ..¢.. gzBK •§§ ok wB oZidk BjhA. r[o{ jh w?B{z gqwkswk ;[DktfDnk ..
;fG ejkfs .. iht ;z;ko-;w[zdo ftZu'A nkg gko bzx
r[o{ noiB ;kfjp fJj th efjzd/ B{z fwbkT[D d/ ;woZE j?.¢. ;zs fgnko/ ;u? Xko/ tvGkrh do;B[
ik T[mh ub;h ezsVk sk e'fJ B
iKdk j?, nkgDhnK ;kohnK e[bK B{z Gh
jB fe w?A gqG{ B{z t/y fbnk j? fe T[j ;z;ko dk jo iht ;fsr[o{ B{z fwbD gktfDnk ..¡.. ojkT[ ..
g[S? s/oh pks ..¢..
gko bzxk b?Adk j?. s/o/ do s/ gj[zuD
pj[s T[Zuk j? ns/ ;G s'A T[Zuk j?. w?A bJh sKxdk j?, go uzrh fe;ws s'A fpBQK ;kfXe f;X fi;? eT[ fcod/ ..
g/JhnV? ;j[ ;/ft s{z ;kj[oV? ;[fy t;[
ftZu T[; B{z e'Jh o'e BjhA gk ;edk.§.
pj[s Gkb e/ d/fynk j? fe e'Jh Gh gqG{ ;fsr[o{ dk doSB BjhA j[zdk ns/ r[o{ pqjw/ fJzdq fXnkfJfB fjod/ ..
..
j/ gqG{ ! skes ns/ ;woZEk ftZu s{z
dh pokpoh BjhA eo ;edk.¡. ojkT[. dh edo BjhA g?Adh. r[o{ s'A ftZS[V e/ e'fN s/sh;k y'ifj sk eT[ r[o fwfb
r[o fwfb ui[ nuko[ f;y[ s[X[ ed/
;G s'A tZvk j?A, nkswe T[Zusk ftZu s{z
pj[s p/nzs ns/ rzGho j'D eoe/ gqG{ wzd-GkrD iht fJ;sqh d[yh j[zdh j?. go fjod? rktfDnk ..¢..
B br? d[y[ ..£..
;G s'A T[Zuk j?A, s/o/ r[DK dk nzs BjhA
dh v{zxkJh bZGh BjhA ik ;edh. oZp fJBQK ihtK d/ Gh eh tZ;. i' gqwkswk B{z uzrk nkm gjo s[X[ ikg/ gtBk ..
;GBk ;kj[o? tzRDk ;fG
T[Zuk j? fe T[; sZe nZgfVnk BjhA ik bZrdk j? T[j jh j[zdk j?. gqG{ dk j[ew Xosh ;/te gkfJe uoBk .. gkfJnk ik ;edk. s{z p/nzs j?A. r[o{
w[ebktDjko ..
;edk, fe;/ tZN/ Bkb s'fbnk BjhA ik e'Jh fwNk BjhA ;edk.£. ykDh pkDh ;op fBtk;h ;GBk e? noiB ;kfjp ih efjzd/ jB fe j/ gqG{ !
BkBe XzB[ ;'jkrDh fiB ;j Bkfb
;edk, fe;/ ehws Bkb yohfdnk BjhA gqwkswk nkg jh r[o{ B{z fwbkT[Adk wfB GktfDnk ..£.. w?A s?E'A e[opkB iKdk jK, w?A s/o/ dk;K
fgnko[ ..¤.. gzBK •0
ik ;edk ns/ gsk BjhA bZrdk feZE/ j? ns/ r[o{ okjhA nkgD/ uoBK ftZu ;kuk ;kfjp[ r[ow[fy ikg? .. dk dk; jK.®.
noEL j/ gqG{ ! T[j iht GkrK tkbk
;'jD/ gqG{ B{z bZGhJ/.¡. fwbkT[Adk j?. gqG{ nkg jh ihtK B{z r[o{ g{o/ r[o e? ;pfd f;Rkg? .. •H p;zs[ wjbk ¡ ..
j? fi; ftZu s/ok fBtk; j? Gkt i' s/o/
nB/eK GkbK eoB ns/ o;s/ t/yD d/ bV bk e/ ns/ fwjo eoe/ nkgD/ fiB ghnk ;/Jh fsqgsk;/ ;u/ ;fu do;B eh fgnk; fi;[ Bo j'fJ ..
T[gd/SK B{z wB ftZu t;k fojk j?. T[j
Bkb Gh e[ZM BjhA pD ;edk, r[o{ dh Bkb fwbkT[D d/ ;woZE j?. j/ BkBe ! nxktfDnk ..¤.. J/es[ oku? gojfo d'fJ ..
iht GkrK tkbk j? fi; d/ wB ftZu s/
SoB g?D Bkb jh gqG{ d/ uoBK gj[zfunk gqwkswk jo EK w"z{d j?. fi; iht B{z fs;[ xfo ;jik ;'Jh ;[j/bk .. d{fo dod[ wfE nzfwqs[ ykfJ ..
ok fgnko g?dk j' frnk j?A ns/ s/o/
ik ;edk j?. j/ BkBe ! gqG{ B/ fi; iht T[j nkgD/ uoBK ftZu i'Vdk j? T[j nBd fpB'd eo/ ;d e/bk .. r[ow[fy p{M? J/e ;wkfJ ..¡..
doSB dh sKx g?dk j'Jh j?.¡. ojkT[.
s/ feqgk eodk j?, T[j iht r[o{ B{z fwb iht gqwkswk Bkb fJT[A fJZe-fwZe j' ;' XBtzsk ;' tv ;kjk i' r[o uoDh s/o/ do;B eT[ e/sh fpbbkfJ ..
j/ eKfJnK ! s{z T[BQhA d/o jh ;[yh t;
e/ gqG{ dk Bkw-o; wkDdk j?.¢. iKdk j? fit/A gkDh gkDh ftZu .¤. wB[ bktfDnk ..•.. ftobk e' uhBf; r[o ;pfd fwbkfJ
;edh j?A, fiBQK fuo gqwkswk ;kEh s/o/
ý ;fsr[o gq;kfd .. £H f;ohokr[ wjbk § xo[ ¡ .. gfjb' d/ s?A foie[ ;wkjk .. ..¡.. ojkT[ ..
Bkb j?. id'A s/o/ e'b'A gqwkswk ;kEh T[Zm
okr[ d/trzXkoh wjbk • xo[ • ;zs iBk fwfb GkJhnk efNnVk fgS' d/ s?A izs[ T[gkjk .. p/d tykfD ejfj fJe[ ejhn? ..
ubk ikt/rk T[; t/b/ s{z fwZNh ftZu ob
w? g/fyU oh T{uk w'jB[ ;G s/ T{uk iwekb[ .. s[X[ i/tv[ dksk nto[ B ;[nkwh bt? Uj[ p/nzs[ nzs[ fefB bjhn? ..
ikt/Arh.¡.
.. ;uk ;kfjp[ wfB t[mk j'nk y;w[ B e'Jh bktfDnk ..¦..
j/ eKfJnK ! fiBQK fuo gqwkswk J/e' eosk fifB ir[ ehnk ..
nkB B ;w;fo e'T{ bkr? Y{fY oj/ dfJnkb[ .. fi;[ s{z s[mk ;' s[X[ fXnkJ/ ..
y;w s/o/ wB ftZu tZ;dk j?, ;ko/ b'e pkM[ ebk Xfo rrB[ Xohnk ..¢..
jw w{uk ..¡.. ojkT[ .. g{ok ;fsr[o[ G/fNnk fpBf;nk ;G[ ;kX iBk ek wzsq[ ewkJ/ ..
s?B{z 'ih-ih' nkyd/ jB ns/ s/ok nkdo J/e' frnkB[ fXnkB[ X[fB pkDh ..
pj[ p/nzs[ nfs pv' rkjo' Ekj Bjh izikb[ ..¡.. nkfg so? ;rb/ e[b sko/ fs;[
eod/ jB. go id'A gqwkswk ezs s/o/ J/e[ fBokbw[ neE ejkDh ..
nrj{uk .. w/o/ ;fsr[ok jT[ s[X[ ftNj[ e[opkD[ dorj mke B gktfDnk ..§..
wB ftZu'A T[m ikt/rk, T[; t/b/ e'Jh Gh J/e' ;pd[ ;uk Bh;kD[ ..
s'fb B s[bhn? w'fb B w[bhn? es .. s{z tvk s{z T{u' T{uk ..
s/oh pks BjhA g[ZS/rk.¢. g{o/ r[o s/ ikD? ikD[ ..£..
gkJhn? wB o{uk ..¡.. s/o/ do;B eT[ pfbjkoD? s[f; fdsk s{z p/nzs[ nfs w{u' w{uk ..
j/ eKfJnK ! fiBQK fuo s{z fiT[Adh j?A J/e' Xow[ fdqV? ;u[ e'Jh ..
y'i n;zyk nfBe sgzEk fpB[ r[o nzfwqs Bkw[ ..¡.. ojkT[ .. jT[ e[opkDh s/o? tzRk BkBe dk;
T[BQK fuo s{z y;w-gqG{ B{z f;wodh fojk r[owfs g{ok i[fr i[fr ;'Jh ..
Bjh gj{uk .. fiB s{z ;/ftnk GkT[ efo ;/Jh g[oy d;ktfDnk ..®.. gzBK ¡£0
eo. fJ; soQK s{z ;j[o/ o{gh gqb'e xo nBjfd oksk J/e fbt sko ..
ej[ BkBe feogk eoh mke[o fwfb ;[ikB .. noEL w?A T[BQK ihtK s'A e[opkB jK,
ftZu ik e/ ;[yh tZ;/Arh. s{z r[o{ B{z fwb Uj[ r[ow[fy gkt? nby ngko ..¤..
;kX{ o; G{zuk ..¢.. gzBK •£¤ fsBk fgS? S[Nhn? fiB nzdfo Bkw[ fijV/ nkg gqwkswk dk Bkw ;[Dd/ jB
pkeh ;ck 41 s/
e/ uzrh ihtB-iku ns/ uzrk nkuoB pkeh ;ck 41 s/
pkeh ;ck 41 s/
pkeh ;ck 41 s/
pkeh ;ck 41 s/

4 4 4 4 40 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
fJj fet/A j' ;ed?<
fJj fet/A j' ;ed?<
ejkDh
ejkDh fJj fet/A j' ;ed?< pha n?;apho
fJj fet/A j' ;ed?<
ejkDh
fJj fet/A j' ;ed?<
ejkDh
ejkDh
pha n?;apho
pha n?;apho
pha n?;apho
pha n?;apho
;wokb/ w/oh y/shpkVh fJz;g?eNo dh B/ BjhA ;h ;[fDnk. w?A ezX Bkb br e/ brk. T[; d/ Gok B{z w?E'A e'Jh fJsokz zpod;sh T[; d/ Bkb Bkb s[oB dk
gfjbh g';fNzr B{z ni/ d' e[ wjhB/ j'J/ e[M d/o x[;o w[;o ;[DB brk. E'VQh d/o BjhA ;h brdk. T[j eJh tko oks d/ :sB ehsk. w?A nkgDh ;ckJh g/S eoB
;B fe w/ok iwksh gqekS w?B{z fwbD wro'A fJe e[Vh pkjo fBebh s/ dotkzk nZm ti/ se w/o/ ewo/ ftu p?mh ofjzdh. dk :sB ehsk, go T[j w/oh ;ckJh
bJh ;wokb/ nkfJnk. T[; B{z th y/shpkVh pzd j' frnk. e[Vh ;'wBkE dh tZvh G?D brGr BkSsk s/ oks dk ykDk T[BQK d/ ;[DB bJh fsnko jh BjhA ;h. nkfyo
d/ fJz;g?eNo dh B"eoh Be'do fwb rJh ;h. T[; B/ w?B{z pkjo yb's/ BjhA ;h t/ xo'A nkT[D brk. w?A r'rK B{z th T[; dh id'A T[; dk ekbi B/V/ nk frnk sK w?A
;h. T[j w/ok g[okDk iwksh ;h. pfmzv/ fynk. T[j g'b/ g?ohA nkgD/ ewo/ dk ;eh G?D tork ;wMdk s/ T[; Bkb e[M o[e frnk. T[j u[Zgukg ekbi ubh
n;K d'jK B/ gqh w?vheb fJe' ekbi s'A dotkzk y'bQ e/ nzdo ubh rJh. y[bQ b?D brk. j"bh j"bh n;hA jZE fwbkT[D rJh.
ehsh ;h s/ gzikp n?rohebuo ''fJ; wro'A w?A gVQ Bk ;fenk s/ br gJ/. t/bk e[t/bk t/y w?A T[; B{z ''id'A gzdoK fdB s'A T[go j' rJ/ s/
:{Bhtof;Nh, b[fXnkDk s'A gfjbK ;'udk ;'udk ;"A frnk. ni/ w?B{z wekB nkgDh wzih s/ th fpmk b?Adk. go T[j S/ r'rK w/o/ Bkb Bk p'bh sK w?A wekB
phHn?;H;hH s/ fco n?wHn?;H;hH. phHn?;H;hH ftu nkfJnK uko gzi fdB j'J/ ;B. V SkV dh ;hwk ftu ofjzdh s/ T[j w?B{z pdb b?D dk fBSuk ehsk. w?A BtK
ftu n;hA d't/A j';Nb ftu ofjzd/ ;K. ;t/o/ T[fmnk, ;Zs ti/ ;B s/ n?stko w/ohnK jZdK NZgD dh fJikzs Bk fdzdh. wekB Gkb fbnk ;h. wekB SZvD s'A
go n?wHn?;H;hH ftu T[; B/ j';Nb ftu dk fdB ;h. id'A w?A ukj bJh pkjo gkDh fJe tko w? T[; B{z fJem/ fcbw d/yD gfjbK w?A T[; B{z fco fwfbnk s/ fejk,
dkybk BjhA ;h fbnk s/ b[fXnkD/ ftu b?D bJh frnk sK ;'wBkE dh S'Nh G?D bJh fejk s/ T[; B/ BKj Bk ehsh. fcbw ''r'rK eh s{z w?B{z wkc BjhA eo ;edh<
jh ewok b? e/ ofjD br fgnk ;h. gqekS th T[ZE/ nk rJh. w?A w{zj d{i/ gk;/ eoB sK pjkBk ;h. jB/o/ ftu n;hA fJe gk;/ w?A wekB SZv e/ ik fojk jK.'' go r'rK
SBhtko Skw B{z nkfJnk ;h. n;hA d' dk :sB ehsk go T[j p'bh, ''s[;hA d' ;hNK b? bJhnK fiZE/ B/V/ s/V/ e'Jh B/ fJ;dk e'Jh T[Zso Bk fdZsk. r'rK
g?r ftQ;eh d/ bJ/ s/ o'Nh yk ;"A rJ/. ;t/ :{Bhtof;Nh ftu n?wHn?;H;hH eod/ j'< BjhA ;h. id'A w?A nkgDh ;hwk NZgD brdk fijVh g"Vh uVQ rJh ;h, T[; s'A j/mK
o/ gzi ti/ jh ;kvh ikr y[bQ rJh s/ w?B{z E'VQh pj[s nzro/zh gVQk fdnk eo'. sK T[j e'Jh Bk e'Jh pjkBk bk e/ w?B{z T[soB bJh fsnko BjhA ;h. w?A wekB
Gko fijk bfj frnk j't/. w?B{z bfrnk
n;hA gfjbK E'VQh fijh ukj ghsh s/ fJ; pkeh ;pi?eNK ftu sK w?A wko BjAh go/ eo fdzdh. fJ; soQK n;hA gzdoK fdBK pdb fbnk. d' uko wjhB/ pknd edh
wro'A feZeo dh dksB b? e/ Sfjo s'A yKdh, nzro/zh zo{o ewz'o j?.'' T[[; B/ ftu d' fszB fcbwK fJeZm/ t/yhnK. edkJhA w?B{z r'rK fwb iKdh. go T[j fe r'rK gqekS ftu'A ;kps ;p{sk wod
pkjo ;[J/ tb ub gJ/. w?A gqekS B{z nkgD/ fujo/ s/ fvZr/ tkbK B{z nkgD/ ''fJe fdB w?A T[; B{z T[; dh G?D pko/ iK sK ;kJheb d{i/ gk;/ w'V b?Adh iK Gkbdh ;h.
fejk-''w?B{z s{z BS/ ftu e'Jh j;hB jZEK Bkb jh ezxk eoe/ pkeh tkbK T[j rZb dZ;h i' w?A oks B{z nZyhA t/yh ;h. fco s/z eo b?Adh.''
jkd;k ;[DkT[D bfrnk ;h s/ fco s?B{z ftu obk fdsk ;h. T[; dh fJj ndk sK T[j efjD bZrh, ''w?B{z ;G e[M gsk j?. gqekS dh fJj ejkDh ;[D e/ w?A
pha n?;a pho
pha n?;a pho
pha n?;a pho
pha n?;a pho
pha n?;a pho
BhAd nk rJh.'' w?B{z uzrh brh go oks dh xNBk B/ w/o/ T[; oks w?A th ikr ojh ;h. go jo fe;/ e[M rzGho j' frnk ;K. gqekS fJj
c'B L
c'B L 919988886364
c'B L
919988886364
919988886364
c'B L 00919988886364919988886364
c'B L
gqekS B/ dksD B{z z'o z'o Bkb nzdo e[VZsD fijh x'b fdZsh ;h s/ w?A B/ nkgDk nkgDk o;sk nkg u[BDk j[zdk ejkDh ;[Dk e/ jbek jbek wfj;{;
BkGk, gzikp
BkGk, gzikp
BkGk, gzikp
BkGk, gzikp
BkGk, gzikp
uZpDk S[o{ ehsk s/ fco pkjo ;Ve d/ T[; B{z T[jdh G?D tork jh ;wM fojk j?.'' eo fojk ;h fit/A T[; d/ fdb s'A e'Jh
fJe gk;/ E[Zfenk. ;{J/ s/ mzYh mzYh jtk ;K. w?A ;'funk SkfJd fJj ikb c?bk fJe fdB w?B{z pVk tXhnk w"ek
ub ojh ;h s/ ;{J/ dk gkDh fBsfonk ojh j?. w?A itkp fdsk, ''ni sK w/o/ fwfbnk. d[gfjo dk fdB ;h s/ w?A fJeZbk
j'fJnk ;h. gqekS e[M d/o ;'udk fojk e'b NkJhw BjhA, fco d/y btKrk.'' ewo/ ftu p?mk gVQ fojk ;h. ;G b'e
fwZNhJ/ Bh
fwZNhJ/ Bh
fwZNhJ/ Bh
fwZNhJ/ Bh
s/ fco p'fbnk -''s{z j;/Ark sK BjhA< w?A n;hA ywkD'A tkb/ gk;/ nr/ tX oj/ d[;fjok t/yD bJh pkjo rJ/ j'J/ ;B. fwZNhJ/ Bh
fejk ''i/ jZ;D tkbh rZb j'Jh sK jh ;K. gqekS B/ g[fSnk, '':ko p'o sK BjhA nukBe r'rK ;kJheb b? e/ nzdo nkJh.
jZ;Krk.'' gqekS e[M rzGho j' frnk ;h j' fojk<'' w/ok fdb XVeD brk s/ w?A p/ekp{ j'
s/ n;hA j"bh j"bh ;{J/ d/ ezY/ s[o oj/ ;K. '';[DkJh uZb.'' w?A itkp fdZsk. frnk. r'rK B{z w?A nkgD/ ewo/ nzdo
d't/A e[nko/ ;K, fJ; bJh xo dh e'Jh gqekS B/ df;nk, ''S'Nh G?D B{z Gkt/ p[bkfJnk s/ T[j nk rJh. w?A T[; B{z nkgD/
fuzsk BjhA ;h. d{ih rZb, n?stko dk A w?A gVQkT[D s'A T[; ;w/A fJBeko eo ebkt/ ftu Go fbnk s/ T[; B/ th w?B{z
fdB ;h s/ fvT{Nh s/ ikD dh th e'Jh fdsk ;h go T[; d/ uzubg[D/, S'yh s/ nkgDh rbteVh ftu b? fbnk. id'A w?A
fuzsk BjhA ;h. ;wkoNg[D/ B/ w/o/ nzdo jbub wuk dotkzk pzd eoB dk :sB ehsk T[; B/
gqekS B/ rZb S[o{ ehsh, ''s?B{z gsk fdsh ;h. Gkt/A w?A dotkzk pzd eo fbnk w/ok jZE geV e/ fyu fbnk s/ ;wMkT[Ad/
J/ Bk fe w?A n?wHn?;H;hH d/ d"okB j';Nb ;h s/ gVQB dk pjkBk eo fojk ;h go w/ j'J/ fejk, ''Bk fJj s[jkv/ tk;s/ mhe j?
ftu ewok BjhA ;h fbnk. ekoB fJj o/ e'b'A gVQkJh BjhA ;h j' ojh. fJe ti/ s/ Bk w/o/ tk;s/. s[;hA w/o/ ftu'A w/oh G?D
;h fe w/o/ e'b'A j';Nb dk youk podkSs se w?A feskp y'bQ e/ p?mk fojk go B{z feT[A bGd/ j'. w?A s[jkB{z fgnko eodh
BjhA ;h j[zdk. d{{ih rZb fe w?A pkjo ofj gfVQnk fJe th nZyo BjhA ;h. fJe ti/ jK s/ s[jkvh fJZzs eodh jK. w/o/ e'b'A
e/ e[M fNT{SBK eoe/ g?;/ ewk ;edk d[gfjo/ w?A fJSBkB eoB bJh pkjo fJ; ;pzX dh ni/ nk; Bk oyDk. fJj
;h. phHn?;H;hH ckJhBb se sK fgsk fBefbnk s/ ;KM/ pkEo{w tb tfXnk, ezw ftnkj s'A pknd jh ;'jd/ jB.''
ih youk fdzd/ oj/. go T[BQK d/ ubkD/ nukBe ;'wBkE dh S'Nh G?D Bjk e/ w?A pVh w[Sfeb Bkb nkgD/ nkg B{z
wro'A xo dk r[zkok n"yk j' frnk ;h. pkjo fBebh s/ w?B{z t/y e/ w[;eokJh. ;zGkfbnk. T[j nkgD/ ewo/ ftu ubh
w?A :{Bhtof;Nh d/ B/V/ GkJh oDXho Bro w?A BjkT[D wro'A nkgD/ ewo/ tb rJh ;h. fJ; wro'A th n;hA fwbd/ ofjzd/
ftu fJe ewok feokJ/ s/ b? fbnk ;h. tfVnk jh ;K fe T[j fco nk rJh, . ;dk tKr jZE fwbkT[Dk, ebkt/ ftu
SkfJd fJe tko s{z th T[ZE/ nkfJnk ;h. ''s[jkv/ bJh S'bhJ/ tkbk g[bkU.'' w?A fJe d{i/ B{z GoBk, ubdk fojk. T[j w?B{z
T[j wekB fJe fe;w dh ;oK ;h fi; BKj Bk eo ;fenk. S'bhJ/ d/ g[bkU nkgDhnK ;j/bhnK pko/, nkgD/ foSs/
ftu eJh feokJ/dko ofjzd/ ;B. wekB ftu jok bZ;D gkfJnk j'fJnk ;h. gb/ dkoK pko/, nkgDh G?D pko/ ;G rZbK
fwZNhJ/ Bh s/oh wfje c[Zb pD ikt/
wkbe s/ T[; dk gfotko th T[; ftu N ekch Goh j'Jh ;h. w?A ni/ ykD jh d;dh. T[; B/ w?B{z fJj th df;nk fe
Xos ;[jkrD/ id eDh e'Jh roG ;wkt/
ofjzd/ ;B. T[j ne;o ftnkj/ j'J/ B{z jh bZrk ;h fe T[j fco nzdo nk rJh s/ fJe fdB T[; dh GoikJh fe;/ j'o Bkb
s/o/ e[Zy ftu ;{oi ;"AD jo ;[rzX nzpo pD Skt/
wekB feokJ/ s/ fdzd/. w?A gfjbk e[nkok nkb{ d/ o?s/ dh e'bh th d/ rJh. w?A ozr/ jEhA geVh rJh ;h.
uweD noS d/ sko/ s{z sK w/oh wK torh J/A
ftnesh ;h fi;B{z T[BQK feokJ/ s/ wekB w[;eokfJnk s/ E?Ae :{ fejk. ''fJe fdB r'rK nkgDh ;j/bh Bkb
uto eodh g"AD ;zxDh i/jh SK torh J/A
fdZsk ;h. wekB wkbe NoZe dk wkbe ''w?BSB nkbt/z'' T[; B/ w[;ekT[Ad/ w?B{z T[u/ g[Zb s/ fwb rJh. w?B{z t/y e/
;h i' ne;o NoZe d/ Bkb pkjo ofjzdk j'J/ fejk. j'o e[M fbnktK<'' r'rK ;kJheb s'A T[soh s/ Bkb jh T[; o[Zy s/ok N[Ze yKd/ y/vD tkbh EK torh J/A
gzSh vkbhA rkT[D BthA w[jZps BKj torh J/A
;h. T[; wekB ftu fJe gzvsK dk w?A BKj ftu f;o fjbk fdsk. w?A dh ;j/bh th. r'rK B/ nkgDh ;j/bh dh
Bh fwZNhJ/ s?B{z uZe wZfEnK s/ bkT[D s{z J/A fe;/ pjko dh o[Zs
gfotko ofjzdk ;h. gzvs dk BK ;'wBkE ;'uD brk, ''ub' i' ;wK pudk j? fJj fJzNo'veSB w/o/ Bkb Bk eokJh. T[j ekch
s{z ;kvh fwZNh izwdhA uzB f;sko/ g[Zs
;h. T[j nkgDhnk d' G?DK s/ wK Bkb T[; B{z d/ fdzdk jK. w?A gb/N s/ e'bh, c?SB/pb s/ fyZu Gog{o ;h. w?A r'rK B{z
n;hA s/o/ o[Zy fJj fwbD fwZNhnK d/ ;ko/
ofjzdk ;h. T[; dh gsBh eJh ;kbK s'A ;kc eoB bJh Bbe/ tb tfXnk jh ;h fejk, ''nkgDh ;j/bh B{z fJzNo'fvT{z BjhA
g/e/ ofj ojh ;h s/ T[; dk ekoB T[; dk fe T[j d"Vh d"Vh w/o/ e'b nkJh, ''fJ; eokUr/<'' r'd s/oh d/ fwDd/ ;[Zy ofj ikD/ J/E/ ukn e[nko/
skfonK torh pD e/ G[Zy fijV/ nZi fwb/ ;B jZ; e/
Sokph epkph j'Dk ;h. T[j :{Bhtof;Nh dh e'Jh b'V BjhA w?A nkg jh ;kc eo r'rK B/ fp;e[Nh jk;k jZf;nk s/
zjkB s/o/ s{z ;kvh o[Zs T[j Gbe/ Bjh fwbD/ sko/
ftu jh fe;/ b?p ftu b?p nf;;N?AN btKrh.'' T[; B/ w/o/ jZE'A GKv/ y'j bJ/ fejk, ''jK fJj w/oh ;j/bh Bhb{. ekbi
fGZi/ jzM{ iktD ;[Ze y/vfdnK fdB oks N[o ikD/
bfrnk j'fJnk ;h. T[; d/ fgsk fdZbh o/ s/ T[; dhnK e[M T[ArbK w/o/ nzdo d/ BkNeK dh fizd-ikB j?. w?A ukj iK
roG u'A s/o/ sko/ nkJ//
bt/ ftu ;h. ;'wBkE ;koh sBykj nkgD/ ;o;okjN g?dk eo rJhnK. w?A j";bk mzYk ghD bJh fejk. Bhb{ fsnko ;h, mZbfdnK eZu/ fjZehA y[o ikD/
gops gZpK j/m ftSkJ/
T[Zs/ jh you eo fdzdk ;h. T[; dh wK s/ eoe/ fejk, ''nZXk g"Dk xzNk i' e[M go r'rK Bk wzBh. ofj ikD/ gJ/ ykp ;oQkD/
;kro x[ZN Go fgnk; p[MkJh
T[; dhnK d' G?DK fdZbh s'A i' sBykj ;wMDk j? s[;hA b? bU.'' T[j S/sh S/sh Skw B{z r'rK w/o/ ewo/ ftu nkJh. ;[cB/ nkJ/ sK N[ZND/ skD/
eZb fJe foSw fwbD B{z nkJh
nkT[Adh ;h, T[; Bkb r[zkok eodhnK GKv/ oy e/ jZE X', feskpK b/ e/ w[Vh. T[; B/ w?B{z df;nk, ''Bhb{ uzr/ eo?eNo eh s/oh sedho Bh nVhJ/
jZEK 's/ oZy d[BhnK ;koh
;B. T[; dh tZvh G?D B/ gVQkJh SZv w?A pkjo jh yb'sk ;K s/ nkgD/ ewo/ tkbh bVeh BjhA j?. T[j w[zfvnK B{z fyZu e'Jh beho sK gVQhJ/
iZr wkoh T[Zuh feZbekoh
fdZsh ;h s/ T[j d;thA gk; eoB wro'A ftu'A e[o;h pkjo eY bJh ;h. w?A ;'funk n?e;gbkfJN eodh j? s/ ;[fDnk j? T[j fjZe s/oh s'A noShA uVQhJ/
s{z j' rJh ;kvh eZb ;koh
xo p?m rJh ;h. T[; dh S'Nh G?D ;oekoh ;h fe ftjV/ ftu jh T[;B{z gVQk d/tKrk. tZv/ tZv/ nwhoK e'b ekb rob d/ s"o s/ o'z s?B{z ykpK ftu iVQhJ/
yzGK fpB n;K Goh T[vkoh
ekbi ftu phHJ/H Gkr d{ik ftu gVQdh go T[; B/ w/oh e[o;h u[eh s/ w/o/ ewo/ th iKdh j?. w?B{z th T[j GowkT[Dk ukj[zdh fJj t/bk e'Jh ;[rzX pDkJhJ/
feZE/ ofj rJh s/oh fwZNh
;h. T[; xo ftu fszB j'o feokJ/dko th ftu jh b? nkJh. T[j w/o/ ewo/ ftu gJh ;h. w?A ne;o T[; dh ezgBh s'A r[o/z eodh jo fdB oks dh nZy u gkJhJ/
feZE/ w/oh fwZNh X[y ikDk
;B. d' u[pkfonK ftu ofjzd/ s/ fJe EZb/ N/pb d/ Bkb S'N/ fij/ ;N{b T[Zs/ jh p?m jK. zpod;sh w/o/ yfjV/ g? rJh.
eD 2 sko/ j'o ;ikJhJ/
fJZe gkf;UA ;{oi pD e/
. w?B{z th fJe ewok EZb/ jh fwfbnk ;h. rJh. wip{oB w?A e[o;h bJh s/ p?m e/ ''w?A j;fdnK j"bh fijh fejk, ''r'rK,
u[Zg jtktK wfje pD ikJhJ/
d{i/ gk;/ n;hA S[g ikDk
pkjo ikD dk ;GBK bJh fJe' jh r/N T[; dh feskp t/yD brk. T[; B{z e[M ub s{z sK BjhA wzBdh, fJe oks bJh
s{z w/oh skohy Bk y'bhA
;h. rokwo dk ezw eotkfJnk. id'A g"Dk Bhb{ jh ;jh.'' s{z w/ohnK y/vK fwZNhJ/
n?t?A e[Zy d/ d[Zy Bk c'bhA
y/vfdnK n;hA xo pDkJ/
''fJe oks w?A gVQB bJh d' ti/ e[ xzNk j' frnk sK p'bh, '';o s[;hA nkg ''fJj ;[D e/ r'rK u[Zg j' rJh. T[;
j"bh p'b T[Zuk Bk p'bhA
i/V/ ;kv/ wB Bk GkJ/-
T[fmnk. bkJhN nkB ehsh. dotkzk th gVQBk j'Dk J/, j[D w?A iktK<'' w?A dk fujok fJt/A ;[nkj j' frnk fit/A
;Zu i/ j'NhA xZN Bk s'bhA
g?oK Bkb pDk e/ YkJ/
y'fbQnk s/ gzg s'A gkDh b?D bJh pkjo ukj[zdk ;K fe T[j fJe d' xzN/ j'o p?m/ s/ fpShno Bkr B/ vzr wkfonk j't/. T[j
J/dK jh j[D tes j? efjzdk
j[;B s/o/ s'A rhs fbyk e/
fBefbnk. w?B{z Bkb d/ ewo/ ftu e[M fJ; ewz'oh B{z T[; B/ th skV jh fbnk fgSb/ g?oh jh w/o/ ewo/ ftu'A tkfg; ubh
uzB i/ gZb/ zpo th ;fjzdk
nZi s/o/ Bkb y/vD nkJ/
x[;o w[;o ;[DkJh fdZsh. Bkb d/ ewo/ ;h. go w?A nkgD/ nkg B{z S[gkT[Ad/ j'J/ rJh. w?A tkg; p[bkT[D dk :sB ehsk,
ftu dfonkthA e{V ;ZG tfjzdk
eJh pDkJhnK T[ZvdhnK fuVhnK
ftu T[AM sK feokJ/dko ftnkfjnk fejk, ''ub' pkeh eZbQ ;jh.'' id'A T[j go T[j Bk nkJh. fJe jcsk brksko
jZEK d/ ftu c[Zb pD fyVQhnK nzpo sKjhA MVQdk ofjzdk
j'fJnk ;h go T[; dh gsBh e[M fdBK pkjo ikD brh sK w?A nktkz fdsh, T[; dk fJzszko eodk fojk fe T[j gVQB
bJh g/e/ rJh j'Jh ;h. w?A T[; d/ dotkz/ '';u s[jkvk BK< s[;hA df;nk jh BjhA.'' bJh nkt/rh go T[j w/o/ ewo/ tkb/ gk;/ ozrbhnK gkJhnK Xos s/ fgVhnK uzB e'b s/o/ Bk pfjzdk
f;yo d[gfjo/ ohMK fSVhnK
B{z ezB bk e/ e[M ;[DB dk :sB ehsk. ''r'rK'', s/ fJ; wro'A T[; B/ w{zj th Bk eodh. w?A fJe d' tko ;Ve s/
gjkV s/ uNkBK Ykj e/
nzdo'A fe;/ bVeh dh nktkz nk ojh nkgDhnK feskpK Sksh Bkb x[NhnK T[; B{z p[bkT[D dk :sB ehsk. go jo
nwoihs NKvk
nwoihs NKvk
nwoihs NKvk
nwoihs NKvk
nwoihs NKvk
wzfzbK ftu s?B{z ftSk e/
;h. w/o/ dotkzk y'bQD dh nktkz B{z T[BQK s/ ubh rJh. j"bh j"bh w/b i'b tXD tko T[;B/ w{zj c/o fbnk. fJe tko w?A

41
41
41 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
41 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
41 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ ..
sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ ..
sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ ..
sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ ..
sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ ..
;ck 39 dk pkeh
;ck 39 dk pkeh fBSuk fpmkT[Adk j? fe ;dk-fEo gqG{ w? dfo wkrT[ Bhsk Bhs ..¡.. r[DK dk wkbe jh j[zdk j?, Gkt/A T[j j/ GkJh ! gqG{ nkg jh r[o{ ns/ nkg
;ck 39 dk pkeh
;ck 39 dk pkeh
;ck 39 dk pkeh
J/e' sys[ J/e' gkfs;kj[ .. dk Bkw f;woBk jh e/tb mhe Xow j?, sT[ do;B eh eoT[ ;wkfJ .. fe;/ jh iks ftZu izfwnk j't/. j/ BkBe jh f;Zy j?. gqG{ nkg jh ;ko/ nuoi
;oph EkJh t/gotkj[ .. T[j iht r[o{ dh ws b? e/ ;dk bJh w? dfo wkrs[ Ghfynk gkfJ ..¡.. ! gqG{-do s/ nodk; eo s/ nky fe j/ swkS/ eoB tkbk j?. j/ dk; BkBe !
fs; ek ehnk fsqGtD ;ko[ .. ftekoK s'A nv'b j' iKdk j?. T[j iht ojkT[ .. gqG{ ! i' th iht s/o/ Bkw ftZu bhB T[j iht jh gqwkswk B{z fwb ;edk j?
Uj[ nrw[ nr'uo[ J/ezeko[ ..•.. ;[os i'V e/ nfpBkSh gqG{ ftZu w;s e/;fo e[;w fworw? joDk ;op ofjzd/ jB ns/ fbt bkJh oZyd/ jB, fi; B{z gqwkswk nkg fwbkT[Adk j?. j/
J/ek w{ofs ;kuk BkT[ .. ofjzdk j?. r[o{ dh SoB g? e/ T[j iht ;ohoh uVQDk .. T[BQK d/ do s/ oZy e/ w?B{z nkgD/ doSB GkJh ! ;ko/ nk;o/ SZv, r[o{ dh nkfrnk
fsE? fBpV? ;ku[ fBnkT[ .. nfdqSN ns/ p/nzs gqG{ dk doSB eo uzdB Grsk i'fs fJB/jh ;op/ d/ y?o gk.£. ftZu ofj e/ gqG{ dh f;cs-;kbkj efonk
;kuh eoDh gfs gotkD[ .. b?Adk j?.¤. gowb[ eoDk ..¢.. r[o{ nwo dk; ih efjzd/ jB fe jo eo. ;z;ko ftZu gqG{ dh f;cs-;kbkj
;kuh dorj gkt? wkD[ ..¦.. fijVk iht r[o{ d/ Spd ftZu fxn gN GKvk ej? B e'fJ .. iht ;fsr[o{ d/ doSB eo ;edk j? go fgnkoh bZrdh j?. fJj jh gqG{ dk fwbkg
J/ek Grfs J/e' j? GkT[ .. i[Vdk j? T[; B{z fJj :ehB j' iKdk j? n?;k Grs[ toB wfj j'fJ .. e/tb doSB eoB Bkb T[; t/b/ sZe ns/ gqG{ d/ doSB jB .¢.
fpB[ G? Grsh nktT[ ikT[ .. fe ;ko/ ;z;ko dk gkfsSkj gqwkswk jh s/o? Bkfw fBt/ oj/ fbt bkfJ .. w[esh BjhA fwb ;edh id sZe iht XBk;oh wjbk ¤ ..
r[o s/ ;wfM oj? fwjwkD[ .. j? fi; dk sys th ;dk-fEo ofjD BkBe fsB dfo Ghfynk gkfJ ;fsr[o{ d/ T[gd/SK dh ftuko BjhA ;/te f;y g{iD ;fG nktfj ;fG
jfo of; oksk iB[ gotkD[ ..§.. tkbk j?. gqG{ ;G EK ftnkge j? ns/ ..£..¡..¢.. (gzBk 721) eodk, feT[Afe ftuko eoB s'A fpBQK rktfj jfo jfo T{sw pkBh ..
fJs T[s d/yT[ ;ji/ oktT[ .. ;ko/ ;z;ko dh eko ubkT[Adk j'fJnk Gh gd noEL- GT[-;fsekol GKr-Gzrl jzeko dh w?b BjhA T[sodh ns/ Bkw rkftnk ;[fDnk fsB ek jfo EkfJ
gkt? fiB ;fsr[o eh nkfrnk ;fs ;fs
s[M fpB[ mke[o fe;? B GktT[ .. T[j p/-fceo ofjzdk j?. ;kok ;z;ko gqG{ ybVh-r[ZEhl nshs[-ftoesl eo-d't/A ftZu fgnko BjhA pDdk. T[BQK ihtK B{z
efo wkBh ..¡..
BkBe jT[w? ;pfd ibkfJnk .. dk pDkfJnk j'fJnk j?. gqG{ jh fszBK jZEl ek;k-fgnkbkl wkrT[-w?A wzrdk gqG{ B/ nkg jh w/jo eo e/ nkgD/ Bkb
p'bj[ GkJh jfo ehofs jfo Gtib
;fsr[fo ;kuk do;[ fdykfJnk GtBK dk w{b j? go frnkB-fJzfdqnK jKl Bhsk Bhs-;dk jhl ;wkfJ-nktkzkl fwbk fbnk j? fiBQK B/ jT[w? ns/ fteko
..®.. gzBK ¡¡® dh T[; sZe gj[zu BjhA j' ;edh. gqG{ wkrs[-wzrskl gkfJ-d/jl e[;w-c[Zbl SZv fdZs/. j/ BkBe ! p/nzs iht ;fsr[o{ shofE ..
jfo dfo fsB eh T{sw pks j? ;zsj[
noEL j/ gqG{ ! p/nzs b[ekJh s/o/ jo EK nkg jh nkg j?.•. fworw?-fwor e;s{ohl joDk-;'Bkl dk doSB eoe/, ;fsr[o{ d/ fgnko ftZu
jfo eEk fiB iBj[ ikBh .. ojkT[ ..
doSB tk;s/ sob/ b?Adh j?. e'Jh ftobk ;kok ;z;ko gqwkswk dk ;o{g j?, ;ohoh-;ohoK s/l i'fs-;[GkT[l gowb[- i[V e/ ns/ nkgk rtk e/ gqG{ Bkb fwb
nkg/ r[o[ u/bk j? nkg/ nkg/ jfo gqG[
jh iht r[o{ T[gd/S ftZu i[V e/ s?B{z T[; dk Bkw ;dk-fEo ofjD tkbk j?, ;[rzXhl fxn GKvk-fxT[ dk GKvkl gN- rJ/ jB.¡.
u'i ftvkBh ..
gSkDdk j?.¡. ojkT[. T[; dh dorkj ftZu ;dk fEo fBnK jh o/Swl ej? B e'fJ-e'Jh g[ZS BjhA eodkl ;b'e[ w. £ ..
iB BkBe nkfg fwbkJ/ ;'Jh jfo
fi; iht B{z gqwkswk d/ doSB dh uZbdk j?. fi; iht B/ gqG{ dh f;cs- toB wfj-Gkt/A fe;/ jh iks ftZul fBt/ ;fsr[o B' ;G[ e' t/ydk i/sk irs[
fwb;h nto ;G fsnkfr Ujk jfo GkBh
sKx j[zdh j?, T[j j'o ;ko/ nk;o/ SZv e/ ;kbkj B{z nkgDkfJnk T[j iht gqG{ dh -fBwqsk tkb/l fsB dfo-T[BQK d/ do s/ ;z;ko[ ..
..¢.. gzBK ¦¦©
gqwkswk d/ Bkw ftZu jh w;s ofjzdk ;Zuh dorkj ftZu fJZzs, wkD ns/ l Ghfynk-y?o. fvm? w[efs B j'tJh fiuo[ ;pfd B
GkJh r[odk; wskpe th tkfj r[o{
j?. fit/A d[ZX B{z foVe e/ wZyD eZfYnk ep{b j' iKdk j?.¦. noEL j/ gqG{ ! w?A s/o/ do s/ wzrsk eo/ thuko[ ..
dh e'Jh w{os BjhA, r[o{ dk T[gd/S jh
iKdk j?, fst/A id'A iht gqG{ B{z f;wo e/ i' iht r[o{ d/ Spd ftZu i[Vdk j? jK, w?A s/o/ dhdko bJh nktkzK wkodk jT[w? w?b[ B u[eJh Bkfw B br?
r[o{ dh w{os j?. r[o-T[gd/SK B{z wzBDk
nkswe ihtB d/D tkbk Bkw-o; T[; B{z fBSuk j' iKdk j? fe gqwkswk jK, w?B{z nkgD/ dhdko dh y?o gk.¡. fgnko[ ..
jh r[o{ d/ doSB jB.
uZydk j? sK T[; dk d[Zy d{o j' iKdk dh Grsh ns/ fgnko jh e/tb ;jh ojkT[. fJfe nkg/ pyf; fwbkfJnB[ d[fpXk
r[o w{ofs r[o ;pd[ j? ;kX;zrfs
j?. r[o{ dh SoB g? e/ iht gqwkswk dk ihtB dk okj j?. i' iht Grsh s'A s/ok vo ns/ ;fseko w/o/ tk;s/ Gzr sfi fteko ..
fwfb nzfwqs t/bk.. tko ¢¤ gT[Vh ¡¡
;jh ;o{g ;wM b?Adk j? ns/ T[; d/ Bkw ;ZyDk j? ns/ gqG{ d/ vo-ndp s'A ykbh j?, w/ok wB fJ; Gzr B{z ;KG e/ oZyD BkBe fJfe do;B[ d/fy wfo fwb/
r[o w{ofs r[o ;pd[ j? ;kX;zrfs
ftZu bhB ofjzdk j?.¡. j? T[j izwD woB d/ r/V ftZu fgnk bJh r[ZEh j?. s/o/ vo-ndp dh Gzr Bkb ;fsr[o j/fs fgnkfo ..¡.. gzBK •©¤
ftfu gorNh nkfJnk.. tko ¢¤ gT[Vh
t/d nkfd Xow-g[;se Gh fJj jh ofjzdk j?. i' iht r[o{ dh f;Zfynk w?A BSJh ns/ ftoes j' frnk jK. w/o/ r[o{ okw dk; ih efjzd/ jB fe j/ ¢•
nkyd/ jB fe fJZe gqwkswk B{z jh nB[;ko fiT[Adk j? ns/ gqwkswk d/ Bkw d't/A jZE s/o/ do s'A y?o b?D tk;s/ GkJh ! ;z;ko-;w[zdo s'A gko bzxkT[D
r[o{ ;kfjp feqgk eoB. n;hA Gh fJj
f;woBk ukjhdk j? i' p/nzs j? ns/ fi; ftZu w;s ofjzdk j? T[j iht gqG{ dh fgnkbk jB, w/oh nkswk B{z s/o/ dhdko tkb/ ;fsr[o{ dh SoB g? e/ gqwkswk
;wM bJhJ/ fe r[o T[gd/SK B{z wzB e/
dk fe;/ B/ nzs BjhA bZfGnk. e/tb gqG{ jz{oh ftZu ep{b j' iKdk j?.§. dh G[Zy bZrh j'Jh j?, fJ; tk;s/ w?A s/o/ f;woB efonk eo'. gqwkswk d/ do s/
fizdrh ihT[Dk jh gqG{ d/ fiT[Ad/ ih
B/ jh ;kok ;z;ko ofunk ns/ fe;/ ;jko/ j/ gqG{ ! w?A jo EK s?B{z jh t/ydk jK do s/ ;dk dhdko dh wzr jh eodk T[BQK ihtK dh uzrh S'Gk j[zdh j?, fiBQK doSB eoB/ jB.
s'A fpBQK Xosh ns/ nkekS B{z mjokfJnk ns/ nv'b j' e/ s?B{z f;wodk jK. s/o/ jK.¡. B/ gqwkswk dh f;cs-;kbkj Bkb v{zxh ¡H s/ok ehsk fi;[ bkr? whmk..
j'fJnk j?.¢. fpBQK w/oh fe;/ j'o Bkb gqhs BjhA. j/ e/;o, c[Zb, e;s{oh s/ ;'Bk fJBQK ;KM gkJh j?.¡. ojkT[. xfN xfN gkopqjw[ fsfB vhmk..
f;nkDk iht g{o/ r[o{ s'A ;wM b?Adk BkBe ! fi; iht B/ r[o{ d/ T[gd/S ftZu dh fGZN e'Jh BjhA wzBdk, fJBQK B{z jo j/ GkJh ! ;/te ns/ f;Zy nytkT[D EkfB EBzsfo s{zj? s{zj? fJe' fJe[
j? fe gqwkswk dh f;cs-;kbkj jh n;b i[V e/ nkgDh jT[w? ;kV bJh T[; B/ e'Jh iht pr?o fe;/ ftseo/ s'A tosd/ tkb/ ;ko/ r[o{ d/ do s/ gqG{ dh Grsh tosktfDnk .. gzBK ¡£¡
frnkB ns/ n;b fXnkB i'VBk j?. gqG{ dk doSB eo fbnk j?.®. jB. uzdB ;G B{z ;[rzXh fdzdk j?, ni/ eoB nkT[Ad/ jB ns/ gqwkswk dh f;cs- ¢H gqG fwbD? eh fJj Bh;kDh..
gqwkswk B{z fe;/ ;jko/ dh b'VQ BjhA. ¦H ý ;fsr[o gq;kfd .. jk jh ;[GkT[ s/o/ GrsK dk j?.¢. ;kbkj Bkb Goh ;q/SN r[opkDh rkT[Ad/ wfB fJe' ;uk j[ew[ gSkDh.. ;jfi
neZE gqG{ dh f;cs-;kbkj eoBh fsbzr wjbk ¡ xo[ ¢ T[Zu/ r[DK eoe/ o/Sw ns/ fxT[ d/ jB go gqwkswk T[BQK ihtK dk r[opkDh ;zs'fy ;dk fsqgsk;/ nBd[ y;w eJh
ukjhdh j?. gqG{ dh f;cs-;kbkj jh iht GT[ s/ok GKr ybVh w/ok uhs[ .. GKv/ pko/ ed/ e'Jh gqkDh BjhA g[ZSdk fe rkT[Dk ns/ ;[DBk ep{b eodk j?, fiBQK GkD? ihT[.. gzBK ¡0¦
d/ ihtB-gzX dk ;Zuk o;sk j?.£. w? d/tkBk GfJnk nshs[ .. fJBQK B{z fe; T{u iK Bhu dk jZE bZr B/ r[o{ d/ j[ew B{z fpbe[b ;jh ikD e/ tkfj r[o{ ih ek ykb;k ..
fijVk iht nkgD/ fjod/ ftZu fJj eo ek;k do;B eh G{y .. u[Zek j?. j/ gqG{ ! s/ok Grs Gh uzr/ T[; s/ nwb ehsk j?.¡. tkfj r[o{ ih eh csfj..
t ftu jo ;kb 53 bZy w"sK nkb;h ihtB ?bh ekoB j[zdhnK jB?bh ekoB j[zdhnK jB
t ftu jo ;kb 53 bZy w"sK nkb;h ihtB
t ftu jo ;kb 53 bZy w"sK nkb;h ihtB ?bh ekoB j[zdhnK jB
ft ft ft ft ftSt ftu jo ;kb 53 bZy w"sK nkb;h ihtB t ftu jo ;kb 53 bZy w"sK nkb;h ihtB S?bh ekoB j[zdhnK jB?bh ekoB j[zdhnK jB
wB[Zy d/ ftek; dh gVu'b eod/ you j[zdk j?. ;oho dhnK pkjobhnK tkXk bzr e?A;o ftu j't/rk.
;w/A fJj sZE T[Go e/ ;kjwD/ nkfJnk rshftXhnK T[Zs/ you BjhA. i/ e'Jh 2 66 gqshSs tkXk e?A;o ftu ;[Mkt L
j? fe wB[Zy d"VB bJh g?dk j'fJnk j?. ftnesh ;kok fdB$oks wzi/ T[Zs/ b/ 3H 30 gqshSs tkXk e'b'B e?A;o * oks d/ G'iB s'A pknd nk;-
wB[Zy d/ g?o, T[ArbhnK, g;hB/ dhnK fNnk oj/ sd th ;oho 1000 s'A 12000 ftu gk; x[zw'
rqzEhnK, ;oho dh pDso, d"VB d/ e?b'ohz you eodk j?. nzefVnK nB[;ko 4H gkuD gqDkbh L * xZN s'A xZN Nhth t/y' ns/
nB[e{b j?. e[ZM w[beK fit/A ;kT{E, nop, ;ophnk, G'iB ykD s'A pknd p?mD ohw'N ezNo'b BjhA tos'
g[oksB wB[Zy nkgD/ G'iB bJh noiBNkJhBk, ;ftNzob?Av nkfd 70 ekoB gkuB feqnk wXw j' iKdh j?. * pZfunK B{z y/vd/ t/y' jh BjhA
izrbh ikBtoK dk fSeko eodk ;h. gqshSs t;'A nkb;h jB. pzrbk d/; fi; ekoB g/N ftu ftrkV epi nkfd ;r'A nkg th y/v'.
ikBtoK B{z cVB bJh whbK tZXh fgZSk ftSt ftu ;G s'A tX n?efNt j?. j' iKd/ jB. fJE'A se fe w'Nkgk, joN * B/V/-s/V/ yohddkoh eoB bJh
eodk ;h. nzs ftu ikBtoK B{z cVB ;oho ftu nkb; dk n;o L d/ o'r, dwk, nboih nkfd th j' ;ed/ g?db ikt'
ftu ;cb j' iKdk ;h. e[dos B/ wB[Zy 1H p?md/ ;ko jh L jB. * prhu/$bkB dh d/yGkb nkg
B{z mzv/ j'D bJh g;hB/ dhnK rqzEhnK p?md/ ;ko jh w;b; ftu nb?Noeb 5H fdwkr L eo'
wdd eodhnK jB, i' fe ikBtoK ftu n?eNhftNh wZXw j' iKdh j?. e?b'ohi dh p?mD nkb; ekoB fdwkr B{z skik * nkgDh eko nkg X't'
tXhnk e{fbzr f;;Nw Bk j'D eoe/ jc ygs xN iKdh j?. fJZe nB[wkB nB[;ko y{B ns/ nke;hiB xN fwbd/ jB. * gkDh nkg cfoi ftu'A eZY
iKd/ jB. ;oho ftu fJe e?b'oh gqsh fwzN you fdwkr nkgDh g{oh ;woEk fizBk ew e/ ght'
;w/A d/ Bkb-Bkb ;fEshnK pdb j[zdh j?, idfe s[oB ;w/A 3 e?b'ohz you BjhA eodk. * ;t/o/ T[md/ ;ko fp;so ;zGkb'
ojhnK jB, j[D wB[Zy B{z G'iB bJh j[zdhnK jB. r[b{e'z gZXo ns/ fJB;{bhB 6H fJ; s'A fpBK rodB ftu * fbcN dh EK g"Vhnk tos'A
fSeko eoB dh b'V BjhA j?. j[D sK dh wksok ftu ftrkV nk iKdk j?. fyu d[yd/ w'Y/, p?e g?B, fjg ftu * S[ZNh tkb/ fdB xo d/ ezw eo'
e'Jh th G'iB pVh n;kBh Bkb gqkgs S{ro o'r dk ysok pD ;edk j?. ftrkV, ewi'o jZvhnK, frZfNnK ftu * nZi eb t;'A dk tZvk fjZ;k
ehsk ik ;edk j?. nkT[D ikD d/ 2H jcs/ pknd (;hfNzr 6 xzN/ brGr 7 ;kb xkNk j' ;edk j?. ;'fiS nkfd. dcsoK iK p?m e/ i'p eodk j?. fJ;
;kXB, wShBheoB, nkJhHNhH:[Zr dk 43 fdB) L id'A ;oho jo o'z 10 xzN/ iK fJ; s'A 7H ihtB ekb L fizBk e'Jh tor B{z dcso dh e[o;h fpBk pkjK s'A
nkT[Dk nkfd B/ ihtBS?bh B{z pdb e/ fJB;{bhB dk gZXo ns/ wkVk tX nkb; eodk j?, sd fJ; dk Gkt ftnesh nkb;h j? T[Bk jh T[; dk tosDh ukjhdh j?.
oy fdZsk j?. eb?;No'b tXDk S[o{ j' iKdk j?. w;b; fJj j? fe ;oho B{z ezw pzd eo d/Dk ihtB ekb xNdk j?. fJe sZE ;kjwD/
* ckJhbK, fgqzNo, N?bhc'B
gqzs{ wB[Zy iksh dk w[Ybk r[D fueBkJh xZN tosd/ jB. tX Gko ns/ ukjhdk j? ns/ w"s dh fsnkoh bJh nkfJnk j? fe 25 ;kb s'A tX T[wo tkb/
nkgDh ;hN s'A d{o oZy' sK i' e[M soBk
noEks d"V-GZi, n?efNt bkJhB ni/ tX S{ro j' iKdh j?. w;b; ewz'o j'Dk fsnko j' ikDk ukjhdk j?. rZGo{ dk ihtB ekb 22 fwzN xZN iKdk
j' ikt/
th g{ok ;kofEe j?. joesK, e;os ;oho So{ j' iKd/ jB. s[oBk ns/ g"VhnK uVB nkb; ihtB d/ wkV/ gqGkt L j?, id'A T[j 4 xzN/ NhHth t/yd/ jB.
* e'f;S eo' fe jo 30-35 fwzN
dh nzdobh b'V jB. ftu w[Seb nkT[Dh S[o{ j' iKdh j?. 1H fdb L tobv j?bv L
pknd 5 fwzN s[o'
nkb; ihtB S?bh L 3H fJe ;kb pknd L p?mD ;w/A y{B dk d"ok Xhwk j' iKdk nkor/BkJhi/SB nB[;ko nkb; w"s
* i/ ;zGt j't/ sd tkfezr
gqzs{ pdfe;wsh Bkb 60 s'A 85 nkb; ihtB ngD/ 6 xzN/ S[o{ n;o j? ns/ w;b; xN fueBkh ygs eod/ bJh fzzw/tko 10 fpwkohnK ftu fJe
whfNzrK eo'
gqshSs t;'A nkb;h ihtB pshs eo fdykT[Dk S[o{ eodk j?. Gko tX iKdk jB. fdb d/ o'r bZrD dh ;zGktBk j?. nkb; eoe/ jo ;kb ftSt ftu 53
e;os
oj/ jB. 81 gqshSs rZGo{ nkb;h jB j?, jZvhnK ftu ewz'oh nk iKdh j?. ekch tX iKdh j?. bZy w"sK j[zdhnK jB. ftSt dk
fJBQK rshftXhnK d/ Bkb e;os
ns/ d' fsnkjh pu/ ;woE nB[;ko u[;s e?b';No'b tX iKdk j?. 2H g?Beohnk; L nDfrDs XB popkd j[zdk j?.
S[o{ eo'. e;os E'V/ ;w/A s'A S[o{ eoe/
BjhA ;[;s G'iB ;?b iK nkb;h ihtB 4H 10-20 ;kb pknd (6 xzN/ ;oho ftu tkX{ fJB;{bhB g?dk j[zdh nkb; d/ wko{ gqGktK s'A fet/A puhJ/
tXkT[Ad/ ikt'. wkjoK nB[;ko jcs/ ftu
S?bh s'A Gkt j? fe fijV/f tnesh gqsh) L j?. fi; ekoB S{ro o'r j' ;edk j?. L
5 fdB xZN'-xZN 150-200 fwzN j?efNe
ykXhnK ik ojhnK e?b'ohz dk tZvk Gkr fdb d/ o'r j'D dh ;zGktBk 64 3H e'bB e?A;o L nkb; d/ wko{ gqGktK s'A puD bJh
tke eo'.
;oho dhnK zo{oh rshftXhnK fit/A gqshSs tX iKdh j?. go';No/N e?A;o ns/ fJB;{bhB dh tX wksok j' iKdh ihtB S?bh n?efNt eoBh j't/rh.
gkuB gqDkbh, bj{ dk d"ok, ;kj po?;N e?A;o dh ;zGktBk 35 gqshSs j?, fi; Bkb fznkdk ;?b pDB/ S[o{ j' joesK eoBhnK g?DrhnK ns/ e;os
wfjzdo f;zx tkbhnk
wfjzdo f;zx tkbhnk
wfjzdo f;zx tkbhnk
wfjzdo f;zx tkbhnk
wfjzdo f;zx tkbhnk
gqDkbh, Boft; f;;Nw nkfd T[Zs/ jh tX iKdh j? ns/ ihtB ekb ftu iKd/ jB. y'iK nB[;ko L 1H 54 gqshSs B{z o'zkBk ihtB dk fjZ;k pDkT[Dk

42
42
42 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
42 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
42 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
GkJh wodkBk ih
GkJh wodkBk ih
GkJh wodkBk ih
GkJh wodkBk ih
GkJh wodkBk ih
fJe pkpk nekb o{g d{ik opkph wodkBk
fJe pkpk nekb o{g d{ik opkph wodkBk
fJe pkpk nekb o{g d{ik opkph wodkBk
fJe pkpk nekb o{g d{ik opkph wodkBk
fJe pkpk nekb o{g d{ik opkph wodkBk
;Zu/ r[o{ d/ doSBK Bkb wB[Zy dk j?.
ekfJnk ebg j' iKdk j?. fJ; gZy'A ;s ;zrs f;T[ w/bkg j'fJ..
GkJh wodkBk ih jh fJZe' fJZe nfij/ fbt eN'oh nzfwqs Goh ghgh eNfj
tvGkrh f;Zy jB fiBQK B{z brGr fpeko.. (gzBk 553)
54 ;kb r[o{ BkBe d/t ih gksSkj d/ fezBh j?okBrh dh rZb j? fe
doSB jh BjhA j'J/ ;r'A T[BQK dh nN[ZN nfijh fsqgsh fposh s/ ;zs[SN
;zrs th gqkgs j'Jh. fi; eoe/ T[j GktBk tkb/ f;deh f;Zy B{z nkw
th pj[s T[Zuh fposh tkb/ wjkg[oy j' ejkts s/ ;kyhnK ftu G[Zyk bkbuh,
fBpV/. BdkB, vog'e s/ p/;wM eoe/
GkJh wodkBk ih dk n;bh BK do;kfJnk frnk j?. fJj GkJh dkBk
dkBk ih j?, dk iBw 1459 JhH B{z ih Bkb x'o p/fJB;kch j?. fiBQK B{z
wkJh Gkr' bZy' dh e[Zy'A GkJh pkdo/ dk r[o{ BkBe d/t ih T[BQK dhnK pj[gqekoh
xo, w"i{dk gkfe;skB ftu ;fEs okJ/ f;csK d/y e/ wodkBk efj e/ g[ekod/
G'J/A dh sbtzvh fzbQk S/y{g[ok fty/ ;B. Gkt T[j wod i' ;wMdko j?, dkBk
j'fJnk. fiZE/ d; ;kb wro'A ftSt d/ j?, f;nkDk j? s/ ;[bfMnk j'fJnk j?.
T[Xko eoB fjs ;fsr[o{ BkBe d/t GkJh wodkBk ih d/ SpdK ftu
ih B/ ntsko Xkfonk ns/ fi;B{z Spdktbh ns/ f;zwbhnK pV/ ;[uZi/
nZiebQ ;fseko Bkb BBekDk ;kfjp Yzr Bkb toshnK rJhnK jB. fiBQK
fejk iKdk j?. wodkBk ih, r[o{ BkBe dh pd"bs rZb ;wMD ftu ;"y
d/t ih d/ rokJhA th ;B ns/ T[BQK d/ wfj;{; j[zdh j? s/ T[;dk n;o ep{bD
pugB d/ ;kEh th ;B ns/ r[o{ ;kfjp bJh GothA gq/oDk fwbdh j?.
B{ zgsk ;h fe wodkBk ih ykBdkBh r[o{ BkBe d/t ih s/ GkJh wodkBk
opkph jB. nkgD/ ihtB ekb ftu ih d't/A i'sh i's ;wK rJ/ go r[o{ BkBe
r[o{ ih B/ 4 T[dk;hnK ftu'AA wkBtsk d/t ih s'A wro'A T[BQK dh rZdh s/ r[o{
d/ nksfwe ns/ nfXnksfwe nzrd d/t ih fpokiwkB j'J/ sK fit/
efbnkD tk;s/ fijVh d/S s'A ftd/ A dZf;nk ik u[Zek j? GkJh wodkBk ih
SK dh brGr 39000 fewhH dh d/ g'so/ GkJh ;kd{ ih s/ pkd{ ih T[BQK
d[Stko :ksok ehsh T[; ftu GkJh d/ dopko ftu r[o{ BkBe pkDh dk
wodkBk ih edw edw s/ T[BQK d/ Bkb ehosB eoe/ ;zrsK B{z fBjkb eod/
oj/. r[o{ ;kfjp B{z id th oZph pkDh oj/. ehosB dk fJj nd[Zsh ;/tk dk
T[sodh T[j GkJh wodkB/ B{z efjzd/ f;bf;bk pzd BjhA j'fJnk.
'opkp tikT[ X[o eh pkDh rkJhJ/.' r[o{ GkJh wodkBk ih d/ ykBdkB ftu'A
rqzE ;kfjp dh pj[sh pkDh okrK ftu jh gkJh ;Zsk ih s/ pbtzv ih opkph
j? fJ;B{z rkT[D dh fgos r[o{ BkBe d/ r[o{ noiB d/t ih s/ r[o{ jor'fpzd
t ih B// gkJh s/ GkJh wodkBk ih B{z okJ/ ih d/ dopko ftu ehosB dh ;/
r[o{ BkBe d/t ih dh pkDh B{z 17 okrK tk fBGkT[Ad/ oj/. nZieZb th
ftu fSzrko e/ rkT[D dk wkD gqkgs gkfe;skB ftu ofj rJ/ r[oXkwK fty/
j'fJnk j?. fJe tko r[o{ BkBe d/t ih wodkBk gfotko d/ ;ZiD GkJh bkb
;zrhs Bkb fJe;[o j' e/ prdkd ftu ih s/ Skd ih r[opkDh ehosB eoe/
;koh T[wo wkBtsk dh ;/tk ftu fJBQK pzdSK ftu j'o Bk gkT[.'' GkJh rqzE ;kfjp ftu gzBk 553 s/ ;[S'fGs
Spd rk oj/ ;B sK e[M ;EkfBe b'eK ;zrsK B{z fBjkb eod/ jB s/ fJ; soQK
bzxkJh j?. pV/ d[y sebhcK s/ s;hj/ ;kfjp d/ fJj puB ;[D e/ r[o{ ;kfjp jB, fiBQK ftu GkJh ;kfjp B/ fJjh
B/ fJsokz ehsk fe okr Bk nbkg/ wodkBk gfotko B/ r[o{ xo Bkb g[SsK
MZb/ jB. gfotko dh i[dkJh dk dod y[S j'J/ s/ T[BQK B/ GkJh ;kfjp B{z pV/ dZf;nk j? fe eb:[r dk xVk bkbu
ikD feT[Afe fJ;bkw ftu ;zrhs do g[SsK ns[ZN ;zrs fBGk e/ nkgD/
MZfbnk j? fJ; bJh dZ;' i' s[jkvh fgnko Bkb fejk fe s[;hA gowsZs o{gh Sokp Bkb Gfonk j'fJnk j? ns/
fttofis j?. r[o{ ;kfjp B/ g[oz'o nkg B{z nkgD/ f;de B{z s/ nkgD/ j[Bo
e'Jh ftS/S fJZSk j? sK nzfsw ;w/A T[j gqkgs eo fbnk j?. fJ; soQK T[BQK d/ b'eh fJ;B{z ghD ftu wd w;s jB s/
SpdK ftu fJ; rZb dh fto'Xsk B{z nwo eo fbnk j?. nZi Gkos,
g{oh ehsh ikt/. GkJh ;kfjp B/ T[so nekb ubkD/ wro'A r[o{ ;kfjp B/ T[BQK fJj BjhA ikDd/ fe T[j nkgDk
eofdnK fejk fe okr nZbkj B{z gkfe;skB, fJzrb?Av ftu eJh ;Gk
fdZsk ;Zu/ gksSkj ihU s[;hA d[BhnK B{z e[ow dfonk d/ ezY/ s/ nkgD/ jZEhA tvw[Zbk ihtB ftnoE ikfJnk eo
Gktdk j?. fJj e[dos dh z[pkB j? ;[;kfJNhnK GkJh wodkBk ih dh
dk efbnkD eoB nkJ/ j'. w?B{z nkgD/ dcBkfJnk s/ j'o th eJh o;wK oj/ jB. T[BQK nB[;ko nksfwe fbnkD
fijVh jo fe;/ B{z ;wM nkT[Adh j?. gftZso :kd ftu ;bkBk i'V w/b/ s/
Bkb oZyD dk wkD s[;hA pyfSnk j?. ehshnK. fJ; rZb dh frnkBh fjs uzr/ nwb ;kv/ xV/ j'D/ ukjhd/
;zrhs r[o{ ih d/ eEB nB[;ko ibdh ehosB dopko eotk ojhnK jB.
fJ; s'A tZX w/o/ bJh uzr/ Gkr j' eh j' frnkB f;zx th g[SNh eod/ fJZE'A se jB. ;ukJh ;kvk ihtB njko j'Dh
jh gZEo fdbK B{z th w'w eo d/D dh fiBQK ftu'A gqw[Zy fJzrb?Av ;fEs f;Zy
;ed/ jB. fJ; bJh w?A jo fbjkz Bkb fbyd/ jB fe id r[o{ BkBe d/t ih ukjhdh j? s/ T[; nekb g[oy d/ Bkw
;woEk oydk j?. fJ; bJh ;zrhs s'A B?SBb j?ohN/i NoZ;N ns/ r[o{ r'fpzd
g{oB s"o s/ ;zs[SN jK fijVk s[jkv/ GkJh wodkB/ B{z ncrkfB;skB fty/ dk f;woB jh ;kvh Sokp j'Dh ukjhdh
Bcos dh b'V BjhA ;r'A fJ;B{z fgnko f;zx ;NZvh ;oeb b[fXnkDk, GkJh
gftZso jZEK ftu ;z;ko :ksok g{oh dcBk e/ Gkos gos/ sk GkJh ih d/ j?. B/eh ;kvk ykDk, Gbk wkD;h wZyD
dh b'V j?. r[o{ ;kfjp dhnK ;zrhs wodkBk :kdrkoh ehosB dopko
eoe/ ik fojk jK. r[o{ ;kfjp B/ fco d'jK g[ZsoK ;ikdk s/ oikdk B/ fgsk ns/ ftS/ fteko g?dk eoB tkbh
gqsh nfijhnK GktBktK ;dek GkJh ;z;Ek tb'A th r[opkDh rkfJB d/ y/
fejk fe s[jkvh :kd ftu e'Jh wepok pko/ pj[s o[dB ehsk. r[o{ ;kfjp B/ wfdok B{z fsnkr e/ ;Zu/ Bkw dh w;sh
wodkBk ih dh G{fwek j'o th so ftu T[ZxhnK SyShnsK B{z ;BwkB
nkfd fJE/ e[ow dfonk d/ feBko/ pDtk T[BQK B{z e[ow fbik e/ wodkBk ih dh tkbh Sokp dk o; b?Dk T[fus j?. i/
wjZstg{o j' rJh. ehsk iKdk j?.
d/tK. fJ;d/ T[so ftu th GkJh ;kfjp ;wkX fdykJh. ;ikdk ih fgsk dh eo fJBQK t;sK dk ;/tB ehsk ikt/
GkJh g?Vk w'yk ih iBw ;kyh ;b'e wodkBk
B/ pVh nkizh Bkb fejk, '';Zu/ epo s/ fNe rJ/ s/ gho nytkJ/ ns/ sK gqG{ gqkgs j' ;edk j?. ;kX ;zrs
nB[;ko u"Eh T[dk;h ;w/A id r[o{ ;kfjp ek:k bkfjD nkg wd nzfwqs
gksSkj ih fJj ;oho o{gh eZuh fwZNh T[BQK d/ p/N/ GkJh ;kd{ ih s/ pkd{ ih Bkb fwbD d[nkok gqG{ dh gqhs dk
ih 1534 JhH B{z ncrkfB;skB ftu fs;eh ;ko..
dh ;wkX B{z ysw eoB bJh nZXh s'A r[o{ nzrd d/t ih dh ;zrs ftu o'zkBk fgnkbk tkfjr[o{ d/ Bkw d/ nzfwqs Bkb
y[ow gj[zu/ sK GkJh wodkBk ih fJj ;s ;zrs f;T[ w/bkg j'J/..
tZX ;dh bZr rJh j?. s[;hA w/oh gZeh yv{o ;kfjp fty/ nk;k dh tko dk Gfonk iKdk j?. fJ; nkp/ j:ks B{z
;oho o{gh u'bk SZv rJ/. gob'e fbt eN'oh nzfwqs Goh ghgh eNfj
s/ ;dhth ;wkX pDk e/ w?B{z feT[A Bk ehosB eod/ oj/. GkJh wodkBk ih d/ fJe o; gkD eoB Bkb gkgK dk Bk;
f;XkoB s'A gfjbK r[o{ ;kfjp B/ pV/ fteko..
w[ZeD tkb/ nikpK ftu gkT[Ad/ j'. w?B{z fszB ;b'e okr fpjkrV/ ftu ou/ r[o{ j' iKdk j?. fJ; ;kX ;zrs dh wjZssk
fgnko Bkb GkJh ;kfjp B{z fejk s[;hA
g'Eh dkdk ih dh
g'Eh dkdk ih dh
g'Eh dkdk ih dh
g'Eh dkdk ih dh
g'Eh dkdk ih dh
nBjd' nBjd tki/ fe;/ Yzr Bkb gqwkswk Bkb i[V ikD. nfrnkBh e' i' fty/gsk j'sh j? t'j ftekoK d/ fuZeV ftu ofjzdk j? go fJsBhnK e'wb jB fe gkDh ehnK
nBjd' nBjd tki/
nBjd' nBjd tki/
nBjd' nBjd tki/
nBjd' nBjd tki/
o[D M[Deko/ okw
o[D M[Deko/ okw
o[D M[Deko/ okw Xow ihtB iku j?. T[; gqwkswk ek Gh p[Xh eoe/ j'sh j?. frnkBh n"o nkg T{uk ojsk j?. p{zdK ibdh jh fsbe iKdhnK jB.
o[D M[Deko/ okw
o[D M[Deko/ okw
fuzsB ubsk oj/. r[o{ pkp/ dh uoB e[M d/ysk j? fi;e/ d/yB/ ;/ T[;eh fty/ eztb ek c{b, gkDh j'o nkt/, pqjw frnkBh T[go e'Jh n;o BjhA j[zdk
pkpk d/y fXnkB Xo, ;ko/ ;z;ko SoB ftu ofj eo. gsk Bftos j'sh j?. n"o nfrnkBh nkg n"o T{uk j' iksk j?. ukj/ fe;h e/ pV/ wjZb j'tD.
ftu w?A w/oh dh nZr bZrh j'Jh j?. nBjd L fijVk brksko tidk T[; e' BjhA d/y ;esk. fJ; ekoB ;/ pqjw frnkBh wkfJnk j'o nk ikt/ r[o{ wjkoki jw ;G go pyfSS
ufVnk ;'XB Xos b'ekJh. ;z;ko oj/. T[;e' ftygsk ofjsh j?. frnkBtkB nkg gqG e/ r[D rksk j?. eoB. r[o{ ek gq/w fwb/, fjod/ o{gh
dhnK ykwhnK B{z d{o eoB bJh r[o{ ;fs nkswk no{g j?, nB{g j?, G/ e' p[Xh eh fJekrosk ;/ nkBzd gqkgs eztb ek c{b ;{oi e/ nkB/ ;/ posB w/ gqw/So ek Bkw fwb/.
BkBe ;kfjp, GkJh pkbk s/ GkJh y s'A ofjs j?, Bkw ofjs j?, EK ofjs j'sk j?. nfrnkBh e' fJerosk BjhA fybsk j? s/ fSg ikD eoe/ w[oMk pkp/ BkBe B/ rkftnk, fJsBk
wodkBk B{z b? e/ ub gJ/. j?, Xow ofjs j?, G? s'A ofjs j?, j/ j'sh. :jK fdqSNKs d/eo ;wMks/ j?A. iksk j?. fNe e/ rkfJnk fe rkT[Dk jh ig pB
n;hA nkgD/ nkg B{z tZvk ;wMd/ nfis/ s?Bz{ Bw;eko j?. eztb ek c{b pqjw frnkBh r[o{ ek ifg nZm/ frnk. tkfjr[o{ tkfjr[o{ tkfjr[o{ ih.
g'soh gowihs e"o
g'soh gowihs e"o
g'soh gowihs e"o
jK s/ d{i/ B{z S'Nk. pkp/ BkBe dh fBrkj frnkBtkB e' i' nkBzd gqkgs fueV$gkDh ftu ofjzdk j?, go gfjo eosk j? ih g'soh gowihs e"o
g'soh gowihs e"o
ftu e'Jh coe BjhA. fJj N[ZN/ j'J/ wB j'sk j? t'j Gh p[Xh eoe/ j'sk j?. nkg T[Zuk ofjzdk j?. pqjw frnkBh eztb e/ c{b eh gzyVhnk B?SBb e?ghNb, e?Bpok

43
43
43 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
43 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
43 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s

fdwkrh e;os
fdwkrh e;os
fdwkrh e;os
fdwkrh e;os
ozr Go'
ozr Go' fdwkrh e;os
ozr Go'
ozr Go'
ozr Go'
gtB e[wko
gtB e[wko
gtB e[wko
gtB e[wko
gtB e[wko






































pZfuU, T[Zgo fdZs/ fuZso ftZu fpzd{ fwbkT[ t/y' eh
pZfuU, T[Zgo fdZs/ fuZso ftZu fpzd{ fwbkT[ t/y' eh
pZfuU, T[Zgo fdZs/ fuZso ftZu fpzd{ fwbkT[ t/y' eh
pZfuU, T[Zgo fdZs/ fuZso ftZu fpzd{ fwbkT[ t/y' eh
pZfuU, T[Zgo fdZs/ fuZso ftZu fpzd{ fwbkT[ t/y' eh
pZfuU\ nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'
pZfuU\ nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'
pZfuU\ nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'
pZfuU\ nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'
pZfuU\ nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'
pDdk j?.
pDdk j?.
pDdk j?.
pDdk j?.
pDdk j?.
ikd{ dh SVh
ikd{ dh SVh
ikd{ dh SVh ihtB iKu
ikd{ dh SVh
ikd{ dh SVh
ihtB iKu
ihtB iKu
ihtB iKu
ihtB iKu
fJZe oks dh rZb j? Skb{ nkgD/ w? fJ; e[o;h B{z rkfJp eo d/tk. fit/A Skb{ p'bh s?Bz{ i' th ukjhdk j? b?
fp;so/ T[s/ b/Nh ;h. nukBe T[;d/ jh T[;B/ SVh x[wkJh T[Ai jh Skb{ dh wK bU gozs{ w?B{z w/oh wK tkg; fbnk d/
ewo/ dh fyVeh T[s/ fpibh uweh . Skb{
xpoke/ T[m rJh. T[;B/ d/fynk fe
fyVeh d/ e'b fJZe p[Yh jtk ftZu T[v
ojh ;h. p[ZYh fyVeh d/ e'b nkJh ns/
p'bh Skb{ s{z w?B{z uzrh e[Vh bZrh j?. fJ;
bJh w?A s?Bz{ e[ZM d/Dk ukj[zdh jK. Skb{
fJj ;[De/ pj[s y[S j'Jh.
p[Yh B/ Skb{ B{z fJZe SVh fdzd/ j'J/
fejk. Skb{ fJj ikd{ dh SVh j?. s{z
fJ;B{z fi; th uhi dh soc w'V e/ d'
tko x[wkJ/rh T[j uhi rkfJp j' ikt/
rh. nrb/ fdB ;t/o/ Skb{ T[j SVh
nkgD/ ;e{b b? rJh. T[;B/ S?skBh eoBh
S[o{ ehsh. T[;B/ gfjbK nkgD/ ;jwD/
p?mh e[Vh dh feskp rkfJp eo fdZsh o;'Jh tb'A pkjo fBeb eo e[o;h d/ fdT[ . sZd p[ZYh B/ fJZe ikd[Jh wzso
fco eJh pZfunK dh opo ns/ g?Af;bK ;kjwD/ tb'A r[ioh ns/ e[o;h dh irQk gfVQnk ns/ d/yd/ jh t/yd/ Skb{ dh wK
th rkfJp eo fdZshnK. fe;/ B{z th gsk Skb{ dh wK rkfJp j' rJh. Skb{ pj[s tkg; nk rJh. Skb{ B/ w[V e/ p[ZYh dk
BjhA ubk fe fJj Skb{ dh SVh dh xpok rJh ns/ o'D bZrh. fJBQ/ jh ftZu XzBtkd ndk eoBk ukfjnk gozs{ T[d'A
eokwks j?. id'A T[j xo gj[zuh T[d'A T[;d/ ;kjwD/ T[j p[Yh gqrN j'Jh. Skb{ sZe p[ZYh pj[s d{o pkdbK ftZu ik
th T[;dh SokosK pzd Bjh j'JhnK . B/ p[ZYh B{z ;koh rZb dZ;h. p[ZYh B/ Skb{ u[Zeh ;h . Skb{ nkgDh wK B{z tkg;
nkU ob e/ e;wK ykJhJ/.
Skb{ B{z fJ; y/b ftZu pVk wik nk fojk Bz{ fejk w? s[jkvh wK B{z tkg; fbnk gke/ pj[s y[S j'Jh ns/ d"Ve/ rb/ Bkb
d/S Bz{ y[Sjkb pDkJhJ/.
;h. o;'Jh d/ dotki/ d/ ;kjwD/ fJZe ;edh jK gozs{ T[;d/ pknd w? s[jkv/ s'A bZr rJh.
B/jk
B/jk
B/jk
B/jk
e[o;h oZyh ;h. T[;B/ ;'funk, feT[A Bk fJj ikd{ dh SVh tkg; b? btKrh. B/jk BfSnK s'A ;G s"pk eohJ/.
e?A;o dh phwkoh s'A vohJ/.
;ko/ fwb e/ o[Zy brkJhJ/.
v?vh ih
v?vh ih
v?vh ih
v?vh ih
v?vh ih
d/S ftZu jfonkbh fbnkJhJ/.
v?vh ih dk eok ;fseko o[Zy ;G Bz{ mzvh SK d/t/.
T[j w?B{z g{ok eod/ fgnko fit/A fBZxh p[Zeb wK d/t/.
T[jBK dh jo rZb B{z wzBk gkDh fpBK iht w[oMkJ/.
ed/ Bk eodk w?A fJBeko skjhT[A gkDh fgsk ejkt/.
gkDh ghfsnK ikB g? iKdh.
uzrhnK rZbK w?B{z fBZs f;ykT[Ad/ jo fujo/ w[;ekB nk iKdh.
frnkB dk B/ T[j Gfonk Gzvko gzShnK skJhA u'rk gkJhJ/.
fBZfenK Bkb fgnko eoBk f;ykT[Ad/ e[dos okDh s'A d{o Bk ikJhJ/.
oZp dh e[dos pVh fgnkoh.
tZfvnK dk efjzd/ eo' ;fseko T[; s'A ;ko/ ikJhJ/ pfbjkoh.
Skw B{z pfj e/ gVQkT[Ad/ w?B{z e[dosh y/sh Bz{ ngDkJhJ/.
w?A skjhU gVQkJh ftZu j[fSnko ifjoh tksktoB dh nby w[ekJhJ/.
o'z ;[pk v?vh Bkb ;?o 's/ iktK 'eb;h' ;G Bkb fgnko tXkJhJ/.
skjhU ;G efjD ';[Zyh' phpk pkb jZ; y/v e/ ihtB fpskJhJ/.
;[yftzdo ;[Zyh Ghyh
;[yftzdo ;[Zyh Ghyh wfjzrk f;zx eb;h
;[yftzdo ;[Zyh Ghyh
wfjzrk f;zx eb;h
;[yftzdo ;[Zyh Ghyh
;[yftzdo ;[Zyh Ghyh
wfjzrk f;zx eb;h
wfjzrk f;zx eb;h
wfjzrk f;zx eb;h

44
44
44 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
44 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
44 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
Bktb
Bktb
Bktb
Bktb
Bktb
p/dyb
p/dyb fe feSs -1s -14
p/dyb
p/dyb
p/dyb
s -1
fe fe fe s -1s -1
oks d/ d; tZi e/ gzi fwzN j'J/
gkotsh B/ pj[s ekjb ehsh. d' fijVh s{z w/o/ Bkb eoBk ukj[zdh ik e/ efj nkJh ;h ns/ d; nkJh
wjhB/ j'o o[e iKdh sK xo 'u nkJh j?A<'' ;h fe j' ;edk nZi oksh w?A Bk jh ;B id'A gkotsh B/ nkyoh ;kj
fbnk. tfoQnK dk ;kE gbK ftu N[ZN
fJzBh y[Sh ;kfonK Bkb tzv b?Adh. ''w?B{z brdk ih w/ok tes g{ok nktK.
frnk.
go T[; B/ sK fJ; dh gotkj BjhA j' frnk. j[D sK w?A ub/ jh ikDk. ''s[;hA fJeZb/ j'. fet/A ;KG'r/
okshA nZm ti/ w?A, ftoe ns/
ehsh. p; nkgDh jh ubkJh T[; B/. s[;hAHHH.'' tke g{ok j'D s'A gfjbK phph ih B{z. phph ih sKHHH.'' pj{{ ns/
T[;dh gsBh B{z ;Zd fbnk ;h. fJt/A
T[j sK u[Zgukg N[odh pDh. ed/ e'Jh jh w?A T[; d/ p[bQK s/ jZE Xo fdZsk ekek ih sK nZi okshA pkoK ti/ s'A
eoB bJh th w?B{z pzs' B/ jh ;bkj
fJZdK th nkgfDnK B{z SZv e/ iKdk ;h. pknd nkT[Dr/. gfjbK nkgD/ fJe
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
fdZsh ;h. gkotsh B{z wzi/ s'A j/mK
j?. n;b ftu w/o/ 'u fJ; soQK dh d';s xo o'Nh ykDr/. c/o T[; Bkb
j' frnk ;h.
bkj coS s/ fbNk fdZsk frnk ;h.
eh w'j d/ foSs/ J/B/ jh S'N/ j[zd/ rZb ;[BD dh fjzws BjhA ;h. okshA B" ti/ f;Bwk t/yDr/. pj{ B/
gkotsh ;[jkrD woh ;h. gV';
T[jdk w{zj w?A Bzrk ofjD fdZsk. T[;
B/ s/ fJ; soQK th N[ZN iKd/ B/< w?A ''fJt/A Bk efj gkotsh. s?B{z e[M ikD s'A gfjbK w?B{z efj fdZsk ;h
dhnK n"osK B/ B[jk e/ T[jdk fSzrko
tZb t/y w?B{z fJ; soQK bZrk fit/A
;'funk ;h ftZeh dk ftnkj j' ikt/ BjhA j't/rk.'' w?A T[; dk jZE x[ZN fe w?A T[jBK bJh oks dh o'Nh Bk
ehsk. T[;/ fdB T[;dk ;;eko eo
T[j sK ;[Zsh gJh j?.
rk. xo ftu pj{ nkt/rh. T[j phwko e/ fejk. pDktK.
fdZsk frnk. gkotsh dh wib; ftu
n;hA ;koh oks ikr e/ eZNh.
gkotsh bJh ;jkok pD/rh. T[; dh ''BjhA ih w?B{z nkgD/ pko/ j[D ''s[;hA pkp{ ih fceo Bk eo'. phph
w/o/ ;ko/ SkfJo fwZso Skfwb j'J/
;kv/ Bkb pzs' th BjhA ;[Zsh. ftZeh
d/yGkb eo/rh. T[; dk fynkb oZy/ ;G gsk bZr frnk j?. w?B{z fJj th ih pko/ ;'u'.
;B.
ns/ ehNh okshA fJe ti/ nkJ/. T[j
rh. gkotsh dk ihn bZfrnk oj/ gs? fe s[;hA w?B{z pfjbk oj/ j'. eh ''fezB/ uzr/ B/ fJj. gsk BjhA oZp
n?v/ tZv/ ;z;ko ftu fJzB/ b'eK
f;ZX/ nkgD/ ewo/ ftu ik e/ ;"A rJ/
rk. w?A ;G ikDdh BjhA<'' nfij/ pzfdnK B{z d[y feT[A fdzdk<
d/ j[zfdnK th w?A fJeZbk ofj frnk
. ftZeh B{z sK fJj th gsk BjhA bZrk
go T[jBK ftu'A e[M th mhe BjhA fJ; tkoh w?A T[; dh rZb BjhA feT[A fJzBh sebhc fdzdk< fJjBK sK
;h.
j'fJnk. ;G e[M g[Zmk j[zdk fojk. eZNh. ;r'A T[; B{z p'bD fdZsk. ed/ fe;/ dk p[ok ehsk jh BjhA.'' fe T[;dh wK wo rJh ;h. w?A th
d' wjhB/ j' rJ/ B/ T[jBK rZbK B{z.
T[jBK B{z e[M dZ;D dh b'V wfj;{;
ehNh sK nfijh nkJh fe T[; B/ Bk ''d/y' ih fJ; Xosh s'A ikDk sK fJj nky pzs' o'D bZr gJh.
w?A nkgD/ pko/ e[M BjhA fby fojk.
BjhA ehsh. fit/A gkotsh B{z sK pj[s
sK ;Z; B{z ;Z; ;wfMnk ns/ Bk jh ;G B/ jh j?. w?B{z nkgDk e'Jh th zo{oh BjhA foSs/ nkgD/ y{B
fJj d' wjhB/ w?A fet/A eZN/ w?B{z
fdBK pknd u?B nkfJnk ;h.
T[; B{z wK dk doik fdZsk. fceo BjhA. e'Jh d[y th BjhA. fe;/ tkfbnK Bkb jh pDd/ B/. foSs/ sK
jh gsk j?. fJe gkotsh j? fijVh
;t/o/ w?A gkotsh d/ xotkfbnK B{z
pZ; c/o eh fit/A fit/A fdB bzxd/ Bkb e'Jh frbk th BjhA. s[jkv/ tb'A fgnko dh v'o Bkb pzBQ/ j[zd/ B/. T[;
fJ; tes ftu w/o/ e'b'A ed/ G[bkJh
c'B eo fdZsk ;h. fdB uVQ/ she ;ko/
rJ/ gkotsh dh f;js T[; dk ;kE fJzBk fgnko fwfbnk fe wB 'u v'o B{z e'Jh ed/ th cV ;edk j?.
BjhA rJh
nk rJ/ ;B. ftoe dh gsBh u[Zg p?mh
SZvdh rJh. nfijk j'Dk T[j ;fjD nkT[Adk d{ih tko iBw b? e/ w?A c/o foSfsnK ftu fJj ed/ th BjhA t/
c'B L 0061-403848789
j'Jh gsk BjhA feT[A T[Zuh nktkz Bkb
BjhA eo ;eh. s[jkvh gsBh pDK. fijVh E'VQh s'N fynk iKdk fe d{ik ;kvk nkgDk
o' gJh. o'D dh nktkz ;[D ftZeh ns/
T[; dk pj[sk tes j[D wzi/ s/ ofj rJh iK e'Jh ewh pkeh j?, T[j e'Jh ;ek j?.
ehNh th nkgD/ ewo/ 'u'A pkjo fBeb r r r r rzbb bb b
b/N e/ jh bzxdk. w?A T[; B{z fJeZbk T[; iBw ftu g{oh eo btKrh. ''fJj n"os sK ;kvh e[M th BjhA
SZv fes/ Bk iKdk. ;kok fdB xo goHHH.'' brdh. e'Jh d{o dk foSsk th BjhA. nkJ/. gV'; d/ eJh xoK B{z th gkotsh
d/ g{ok j' ikD dk gsk bZr frnk ;h.
'u ofjzdk. pkjo d/ foSs/ s'V bJ/ fJ; tkoh p'bdh j'Jh T[j o[e rJh fJj sK ;kv/ xo g?f;nK bJh ezw w[mh 'u tsB dh fwNh b?, s{z e;wK
ehNh sK ;G B{z fdykD bJh fJzM
w?A. fwZsoK d/ ikDk, fwZsoK dk iK T[; s'A p'fbnk BjhA ;h ik fojk. eodh j? go sK th fezBh ;kvh ;h ykdhnK
T[Zuh nktkz Bkb o' ojh ;h fit/A T[;
nkT[Dk, w[SkfJfonK ftu gVQDk ;G go jzGbk fijk wko e/ T[; B/ c/o nkgDh pDh j'Jh j?. fet/A ;kv/ Bkb nZi se jK s?B{z T[vhed/, ed'A
dh nkgDh wK wo rJh ;h. ftZeh fJt/A
e[M SZv fdZsk. nZr/ rZb S[o{ ehsh. i[Vh j'Jh j?. fJe ;kvk g[Zs w'V/Ark nke/ GkihnK
pzs' xo 'u B"eokDh j[zd/ j'J/ th ''w?B{z sK ih s[jkvk fceo j?. w/ j?HHH;kvh pj{ j?HHHH. T[jHHHH.'' u[Zg ;h fit/A T[; B{z sK ehNh d/ o'D Bkb'A
fes/ tZX d[y ;h. T[; d[y Bkb T[jd/
gkotsh dk fezBk fynkb oZydh. ;t/ o/ pknd s[jkvk eh pD/rk< s[;hA sK fJj ;'ufdnK w/ohnK th nZyK nKrD 'u brk nzp th, T[vhedk
fujo/ s/ gSskt/ ns/ Sofwzdrh d/ fuzBQ
o/ jh nk T[; e'b'A S'Nh s'A S'Nh rZb w/o/ fpBK ed/ fJeZb/ oj/ jh BjhA. c/ nzdo'A frZbhnK j' rJhnK ;B. J/ nkyo ;[fenk
;kc fdZ; oj/ ;B. T[j g[Zs sK ;kvk ;h
g[ZSdh. T[; dh ejh rZb wzBdh. T[; o fet/A eZN'r/ fJeZb/< fJj pj{ ns/ o[sK B/ fco pdbhnK, s/ b"N
B{z fbNkDk, T[[; B{z T[mkT[Dk, T[; ftZeh sKHHH. s[jkB{zz th gsk jh j?.'' go SkfJd jkbks d/ tZ; g? e/ fJ; soQK nkJhnK w[orkphnK
pjkdoh dk fJBkw
pjkdoh dk fJBkw
pjkdoh dk fJBkw
gkotsh B/ nkgDh rZb o'e nZyK pjkdoh dk fJBkwpjkdoh dk fJBkw
B{z fpmkT[Dk. ;kok e[M T[jh eodh.
j[D T[; B{z BtK vkeNo p?Boih fJe pzd eo bJhnK. o'efdnK th gkDh nyK 'u oVeK g? rJhnK, MZb MZb
u jko
u jko
u jko
;sftzdo d/ gfjbK jh fJZe e[Vh fJ fJ fJ fJ fJSe e e e e 'u jkou jko
fdB SZv xo u?e eoB bJh nkT[D T[; dhnK nZyK 'u'A pkjo fBeb X{V okjK dh
;h. j[D T[;B{z d{ik pZuk j'D tkbk ;h .
bZrk ;h. w?A jh T[; B{z fJ; soQK eoB nkfJnk. uzB sko/ rtkjh d/ oj/, jo o[s/ g[Sd/
fdb'A Bk wzBD s/ th T[;B/ ;j[fonK d/
bJh fejk ;h. p?Boih pzrkbh ''o'Dk BjhA gkotsh ;G mhe j' jkihnK
dpkn j/m nke/ roG dk N?;N eotk
vkeNo j[zd/ j'J/ th w/ok gkme ;h. ikt/rk.'' w?A T[; B{z fdbk;k fdzfdnK
fbnk. ;j[fonK B/ j[ew fdZsk fe
w/oh SkfJoh T[; B{z pj[s g;zd ;h. fejk. ykbh B/ fuVhnK d/ nkbQB/, T[v rJ/
roGgks eotkfJnk ikt/. ;sftzdo B/
T[j w/oh ejh jo fJe rZb wzB b?Adk ''e[M mhe BjhA j't/rk. j[D ih B/ p'N ;ko/
;kc fJBeko eo fdZsk. ;sftzdo d/
;h. fJZE'A she fe xo nkT[D dh ch; eh mhe j'Dk j? ;G e[M sK ysw j' j[D sK jphpk gj[zu ik, dodK B/
xo c/o e[Vh B/ iBw fbnk . ;ko/ d[yh
th ukoi BjhA eodk ;h. frnk.'' T[;/ soQK gkDh Bkb GohnK p/-j;kphnK
jh fd;/ f;tkJ/ ;sftzdo d/. T[j y[S ;h
Gkt/A T[; B/ pj[s gfjbK efj nZyK b? T[j p'bh.
feT[A fe T[; B/ fJZe ikB puk bJh ;h.
fdZsk ;h fe gkotsh d/ fbto B/ ezw oks she gkotsh dh jkbs p[bK s/ nZNe/ ;kfj t/y, 'fEzd' B{z
w?A p?mk ;'u fojk ;h fe ;oeko tkbk
eoBk brGr pzd eo fdZsk ;h. go pj[s yokp j' rJh ;h. w?A vkeNo gJ/ T[vhed/
pjkdoh dk fJBkw ;sftzdo B{z feT[A BjhA
vkeNo sK nyho she nkgDh tkj p?Boih B{z c'B ehsk. T[; B/ nkT[D :k oZp ;G/ pyS d/JhA, j'JhnK B/ i'
fdZsk ik ;edk . nkfyo T[;B/ th fto[ZX
bkT[Adk fJj ikDd/ j'J/ th fe wohz s'A wBQK BjhA ehsk. id'A T[j nkfJnk yokphnK
;fEshnK j'D d/ pkti{d th fJZe ikB
B/ j[D pj[sk tes BjhA eZYDk. gkotsh p/;[osh dh jkbs ftu ;h. fJizL i'frzdo f;zx fEzd
fJizL i'frzdo f;zx fEzd
fJizL i'frzdo f;zx fEzd
fJizL i'frzdo f;zx fEzd
fJizL i'frzdo f;zx fEzd
pukJh ;h .
dtkJhnK d/ e/, skes d/ fJzi?eSB T[; B/ fJi?eNSB bkfJnk s/ w/o/ w'Y/
bk wohz dk ;kj tZX s'A tZX w"s d/ B{z x[ZN fpBK e[M p'b/, fpBK e[M dZ;/
jodhg fpodh
jodhg fpodh
jodhg fpodh
jodhg fpodh
jodhg fpodh
jZE'A y'j fbnkT[D dh e'fSS eod?. dtkJhnK tkbk p?r b? xo'A pkjo r r r r rzbb bb b
fJe fdB gkotsh dh jkbs fBeb frnk. T[j sK iKdk j'fJnk
;bhp fsnko j?HH
;bhp fsnko j?HH
;bhp fsnko j?HH
;bhp fsnko j?HH
yk;h yokp j' rJh ;h. T[; B{z ;kj e[M efj e/ th BjhA frnk. M{mh ;bhp fsnko j?HH d' xVh fwbe/ o'r, T[woK dk bk
b?D ftu sebhc wfj;{; j' ojh ;h. s;Zbh jh d/ iKdk fe gkotsh mhe rJ/ B/
eJh fdBK s'A mhe ykDk Bk ykD j?. ;bhp ;Zu tkbh fsnko j?HH uzrk j[zdk BK fwbd/, n?t/A gtkVk
eoe/ ewz'oh tZX rJh ;h. vkeNo w?A dhtko s/ Nzrh xVh tZb t/ eo fdZs/ ikUr/HH gk rJ/ B/
e'Jh j't/rk fdB s/ok fzeo i/jk j[zdk,
p?Boih j[D/ u?e eoe/ frnk ;h. fynk. ;kY/ ;Zs tZi rJ/ ;B. pkjo Sjhd ibdh jh HH
J/; uzdo/ fdb B{z E'Vk fceo i/jk j[zdk,
ftZeh ns/ ehNh nkgD/ ezw s/ rJ/ jB/ok j' frnk ;h. ftZeh s/ ehNh ;Zu d/ oytkb/ d/ Bkw s/HH uVd/ ;{oi dh bkbh J/ T[jd/ w{jz
p; ubh sK rJh s{z ;kB{z m'eo wko e/,
j'J/ ;B. Skw d/ uko tZi rJ/ ;B, xo BjhA ;B. fezBh zo{os ;h w?B{z fJZe ;kfiS sfjs HH T[s/
n;hA pVk e[M rtkfJnk fJSe 'u
vkeNo dh fbyh j'Jh dtkJh vokfJzr T[; t/b/ T[jBK dh. pZ; fJe ;jkok dZ;' p'b'r/ ;ZuHH< w'sh feod/ p[bK s'A nZy' rhs ;[Dk
jko e/ .
o{w ftu gJh ;h. T[j b?D bJh w?A fijk b'VhAdk ;h T[jBK dk. T[j sK s[jkv/ Bkw dk HH rJ/ B/
skfonK tZb t/y n;hA uzB BjhA sZed/
e[M gbK ykso ni/ T[ZE/ nkfJnk jh gzi ti/ jh fsnko j' e/ ub/ rJ/ Skg dtKr/ f;ZekHH
o[efdnK Bk o[ZeD jzM{ ;kvh nZy d/,
;h fe w/o/ fgZS/ fgZS/ pzs' ekjb/ ;B. nukBe w?B{z pzs' dk fynkb go Bk dtKr/ f;ZekHH fJe Bikok MoB/ dk s/ fdb joB/
G[Zb rJh s{z ;kB{z feT[A fdb'A ft;ko e/,
edwK Bkb fit/A BZ;dh nk e/ p'bh, nkfJnk. T[j sK o'z ;Zs ti/ ubh s[jkv/ tko;K B{z dk
n;hA pVk e[M rtkfJnk fJSe 'u
''s[jkB{z phph ih ;Zd oj/ B/.'' iKdh ;h. xo ik T[; B/ pZfunK bJh dZ;' j't'r/ SjhdHH< p[Md/ p[Md/ fdb B{z, shbh j'o brk
jko e/ .
fJj nky T[j tkg; w[V rJh. o'Nh N[Ze eoBk j[zdk ;h. pDtk fdnKr/ ibdhHH rJ/ B/
gfjbK gfjb s/oh ewh wfj;{; ;h j[zdh,
id'A w?A p?vo{w 'u gj[zfunk sK ''pzs' ;Zs tZi rJ/. s{z xo feT[A fJZe :kdrkoh p[ZsHH
:'e fiZdK w/ok y{B ojh u{; ;h j[zdh,
t/fynk gkotsh fgZm fgZS/ ;ojkD/ BjhA rJh< eh s/o/ pZu/ G[Zy/ BjhA s/ fco pD iKtKr/ y[d p[ZsHH pj[s ;/eBh J/ nZr jo T[wo fjioK
s/ok fNekDk feZE/ dZ; ;kv/ yzzo wko e/
dk ;jkok bJh p?v s/ p?mh fit/A w/ j'Dr/< s{z xo ubh ik. ik e/ o'Nh dZ;' d/t'r/ SjkdsHH< dh
n;hA pVk e[M rtkfJnk fJSe 'u
oh T[vhe eo ojh ;h. gekT[Dh j?. pZu/ s/oh T[vhe eod/ j'Dr/ ;wkrw ;bkBkHH iBwK iBwk sZe dh jh T[j ;"Aj gk
jko e/ .
''gkotsh s{zHHH<''w?A T[; B{z fJzBk j'Dr/. s{z w/oh fceoHHH.'' pjkB/ f;o GoKr/ fYZvHH rJ/ B/
;hS/ tKr ;kB{z jo e'Jh t/ydk fojk,
jh fejk. o;'Jh 'u ezw eodh pzs' d/ jZE ngDk HHs[jkv/ tko;K dk BjhAHH
t/yh jh rJ/ t/yh p; e[M Bk fejk,
''nkT[ w/o/ e'b p?m ikT[.'' T[; o[e rJ/. T[; B/ o;'Jh 'u'A jh w/oh dZ;' HHj[D eh fynkb j?HH< fJe BtK jh fe;k fSV frnk
j'oK tKr{z s{z th rJh z[bc ;ztko e/,
B/ n"fynK j' fJj Spd nky/. rZb eZN e/ itkp fdZsk. ;bkwh d/e/ wkod/ ;b{NHH w[jpsK dk
n;hA pVk e[M rtkfJnk fJSe 'u
w?A EK pDk gkotsh B/V/ wzi/ s/ ''pkp{ ih nZi w?A xo BjhA nzdo' nzdoh jZ; efjzd/ HH oks okDh pD oZ; Goh y[Sp{ c?bk
jko e/ .
pfj frnk. yk;k fuo T[j e[M BjhA iktKrh.'' ewbk fe;/ EK dkHH rJ/ B/
ed/ ed/ :kdK nk ikdhnK B/ j'S
p'bh p; w/o/ tZb t/ydh ojh. c/o T[; ''go feT[A BjhA ikt/Arh< s/o/ pZu/ dZ;' fJj ewb wko'r/ HH<
ftZu,
B/ fJe bzpk ;kj b? w/ok jZE cV HHH<'' fJj nky w?A T[; d/ itkp dh wo woe/ fiT[Ad/ HH 'fEzd' b? p?mk J/A toBD X[ydh G[Gb
u[Ze ebw 'jowB' fby b?Dk J/ i'S
fbnk. T[vhe eoB bzrk. GKv/ ;KGdh pzs' s[jkv/ nkgD/ ikJ/ sKHH dk
ftZu,
''w?A s[jkv/ Bkb fJe rZb eoBh w/o/ ;kjwD/ nk p'bh. s/ bhvo nytkT[Ad/ ihtB dkskHH fJj sK fBjws j? i' ;iD gb/ gk
nkg T[Zv rJh d{o s{z ;kv/ yzG fybko e/
j?.'' T[jd/ fJj Spd fit/A N[ZN N[ZN ''pZu/ nkg/ ezw ubk b?Dr/. e[Vh ihtB sK s[;hA fdZsk HH rJ/ B/
n;hA pVk e[M rtkfJnk fJSe 'u
e/ T[; nzdo'A pkjo fBeb/ ;B. tZvh j' rJh j?. u"b ukVQ e/ S'fNnK ;[oZfynk bJh ikB d/e/HH
jko e/ .
''jK gkotsh p'b fejVh rZb j? B{z y[nk d/t/rh. w?A T[; B{z ftu B{z dZ;' dt'r/ ikB j[D ....
jowBi's f;zx o'wkDk
jowBi's f;zx o'wkDk fJziL i'frzdo f;zx fEzd
jowBi's f;zx o'wkDk
jowBi's f;zx o'wkDk
jowBi's f;zx o'wkDk
fJziL i'frzdo f;zx fEzd
fJziL i'frzdo f;zx fEzd
fJziL i'frzdo f;zx fEzd
fJziL i'frzdo f;zx fEzd
jodhg fpodh
jodhg fpodh
jodhg fpodh
jodhg fpodh
jodhg fpodh

45
45
45 gzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
45 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
45 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
ejkDh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
wktK XhnK
wktK XhnK n?; ;keh
wktK XhnK
wktK XhnK
wktK XhnK
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
p{j/ s/ yVke dh nktkz Bkb SoB BjhA bZrk. frnk. T[; j/m ezw eoB tkb/ fezB/ ;ko/ nkg s/ cyo wfj;{; j' fojk ;h fe T[;dk
e"o dh nZy y[bQ rJh. xo ftu gfjbK g[Zs nkfJnk c/o eowukoh th fwb rJ/. ;ikfJnk fjzdh dk o;kbk fJzBk gqf;ZX
''e"D j't/rk fJzBh oks rJ/<'' Xh B/ iBw fbnk. xo ftu ;[y jh ;[y ni/ o;kb/ d/ w;K uko-gzi nze jh j' frnk fe ;zdhg okjh fijk eth T[;
T[; B/ ;'c/ s/ bzwh fgnK B/ ;'funk. ;h. fe;/ th uhz dh xkN BjhA ;h. p; g[Sfgzdo d/ jZEK ftu'A fBeb/ ;B fe 'u SgD bJh nkg ub e/ T[; d/ nkfc;
fJj fynkb nkT[Ad/ jh T[; dh Bzo SoB e"o B{z gsh Bkb frbk ;h sK fJj' fjzdh dk T[j o;kbk fijVk brGr pzd gj[zfunk.
;kjwD/ dhtko s/ bZrh xVh s/ ubh fe T[; e'b SoB e"o bJh tes BjhA j'D tkbk ;h, w[be dk f;oeZY o;kbk c/o ed/ Bk ed/ w"ek g?AfdnK ;zdhg
rJh. ;h. ekbi B"eoh eodh j'Jh T[j rqfj;sh wzfBnk ikD bZrk. T[; d/ gkmeK dh T[; d/ nkfc; nkT[D bZrk. g[Sfgzdo B{z
''oks d/ fJe ti/ fe; B/ nkT[Dk<'' dh rZvh B{z fJeZbh fyudh ojh. frDsh tZX rJh. g[Sfgzdo dk BK fJe nfijk j'Dk uzrk brdk. T[j T[; B{z
ni/ T[j fJj ;'u jh ojh ;h fe e'mh g[Zs i[nkB j'fJnk. gVQD ftu ekw:kp ;zgkde pD e/ fezBhnK jh ukj fgbKdh. T[j e'Jh th ;kfjse ftSk
d/ pkjo'A s/z trdh jtk d/ uheK wkoB wkfgnK fizBk bkfJe fBefbnk. z[pkBK s/ uVQ frnk. tfoQnK s'A fijV/ b? e/ rZbK eod/ ofjzd/. j"b/ j"b/ fit/A
dh nktkz ;[DkJh fdZsh. T[; s/z trdh vkeNoh gk; ehsh. vkeNo e[Vh Bkb ;zgkde fJ; bhj 'u N[od/ nk oj/ ;B fit/A T[BQK dhnK fwbDhnK tXD bZrhnK
jtk ekoB pkjo dk p{jk fJe tkoh c/o ftnkj eotk e/ pkjo ubk frnk. T[; T[j ;ko/ jh g[Sfgzdo dh ekpbhns d/ T[BQK d/ ;kfjse ftS/ th pdb rJ/.
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
mkj eoe/ tZfink. B{z g[Zs s/ e'Jh frbk BjhA ;h. T[j ;'udh ekfJb j' rJ/. ;XkoB s'A b? e/ n"osK wodK d/ ftS/
T[; d/ wB ftu'A fe;/ d/ nkT[D dh gzShnK d/ pZu/ th sK T[ZvDk f;Zy Xh d/ ;zgkde pD ikD s/ SoB e"o pD rJ/. ;zdhg okjh fezBk tXhnk
''w?A ;koh T[wo f;Zy Xow pko/ gfVQnk,
rZb pkjo fBeb rJh. c/o T[;B{z T[vhe wkfgnK Bkb'A d{o jh j' iKd/ B/, i/ g[Zs pj[s y[S ;h. c/o T[; B/ th gsk BjhA p'bdk. T[j T[; ;kjwD/ p[Zs pDh ;[Ddh
f;Zy Xow pko/ fbfynk. w?A fe;/ d{i/ Xow
th fe;/ dh BjhA ;h. fe; B/ nkT[Dk ;h. B/ nfijk ehsk sK eh tZyok ehsk. fezBhnK Xkofwe feskpK gVQhnK. fezBk ofjzdh.
B{z S'Nk iK BhtK BjhA ;wMdh, go ;kvh
fgSb/ fJZe ;kb s'A fJ;h soQK j[zdk nk T[jdh nk; j[D Xh s/ ;h. e[M fbfynk. Xh dh tZXdh gqf;ZXh t/y c/o T[j nkfc; s'A pkjo fwbD
th sK nkgD/ Xow pko/ e'Jh nk;Ek j?
fojk ;h. ''XhnK B{z sK wktK Bkb pj[s brkU T[j th fit/A T[; Bkb d"V ftu Skfwb bZr/. fe;/ o?;Nko?AN ftu ik pfjzd/. T[BQK
fi; d/ fJod-frod w?A ns/ pj[s ;ko/
okshA nZm ti/ she B"eokDh SoB j[zdk pj[s fgnko j[zdk. g[Sfgzdo sK w/ j' rJh. dhnK rZbK w[edhnK jh Bk. ;zdhg T[;
b'e i[V/ j'J/ B/. w?A T[BQK i[V/ b'eK Bkb'A
e"o B{z oks dk ykDk y[nk e/ nkgD/ xo oh Xh j?. fJ;B{z wK Bkb zo{o w'j j't/ c/o fJe nfijh rZb j'Jh fi; B/ B{z eJh tkoh fJe nfij/ o?;Nko?AN ftu
nZv th sK BjhA j' ;edh.
ubh iKdh ;h. B"eokDh d/ ub/ ikD rk. ub' i/ g[Zs BjhA sK Xh sK w/o/ e'b SoB e"o d/ fit/A tz{d B{z jh fjbk e/ b? iKdk, fiZE/ pj[s/ i'V/ jh p?m/ fd;d/
''c/o T[j ;kvh iksdk BjhA. ub' w?A
pknd T[j pkjo dk p{jk pzd eoe/ n?vh j?.'' oZy fdZsk. T[; B{z fJe nfijk XZek tZik ;B.
fJ; B{z th tZvk BjhA ;wMdh, s{z T[;
tZvh e'mh ftu fJeZbh ofj iKdh. T[j c/o T[; dh rZb ;h th mhe. Gok d/ fe fit/A BZ;dh j'Jh T[j u[ckb Xosh s/ j[D ;zdhg T[BQK d/ xo th nkT[D
gkB ykD tkb/ Sy; Bkb ftnkj
fpBK wsbp ewfonK ftu x[zwdh pkjo ikD pknd Gkt/A fJe tkoh fvr gJh. n;b ftu rZb jh nfijh j' bZrk. T[j id'A gfjbh tko T[BQK d/ xo
eotkt/Arh sK ;kvk ;wki-w/ok
ofjzdh. fJe EK gJhnK uhzK B{z d{ih EK g[Sfgzdo th fJeZbk-fJeZbk wfj;{; rJh ;h. nkfJnk sK g[Sfgzdo B/ wK Bkb T[; dh
u[frodk w?B{z eh ej/rk<''
s/ oZy fdzdh. nyho fit/A EZe e/ nk ;'c/ eoB bZrh ;h, go T[; B/ S/sh jh nkgD/ fJe fdB g[Sfgzdo nkgD/ dcso ikD gfjukD eotkJh ;h. Gkt/A SoB
''wzw w?A s[jkv/ Xow ns/ s[jkv/ B/V/
s/ bzwh g? iKdh ns/ e'Jh feskp gVQD nkg B{z wK Bkb ns/ nkgDh gVQkJh Bkb 'u e[o;h s/ p?mh fe;/ b/ye dh o;kb/ e"o nkg gzikph dh b/yek ;h go T[; B/
ofjzd/ b'eK bJh eh nkgDhnK y[ShnK
bZrdh. fJeZb B{z d{o eoB bJh T[; t/ i'V fbnk ;h. T[; B/ phHJ/H ftu Nkg bJh xZbh ejkDh gVQ ojh ;h fe T[; d/ ;zdhg okjh dk BkT[A zo{o ;[fDnk ;h.
e[opkB eo d/tK< eh w/oh nkgDh e'Jh
b/ feskp jh T[; dk ;kE fdzdh ;h. ehsk. n?wHJ/H ftu th T[; dk gfjbk nkfc; ftu gutzik dh T[wo dk fJe T[j g[Sfgzdo Bkb T[; d/ xo nk
th fJZSk BjhA fi;dh w?A g{osh eo ;eK<''
gVQfdnK j'fJnK jh ed'A nZy bZr iKdh Bzpo fojk. SoB e"o Xh dh fbnkes t/ SyS nkfJnk ns/ g[Sfgzdo d/ fpBK fezBk fezBk fuo fJeZbk T[; d/ ewo/ 'u
''jK g[Sfgzdo fJ; ;wki 'u
T[; B{z gsk Bk bZrdk. y T[; s/ tkoh-tkoh ikdh. nkgD/ ekbi g[fSnK T[; ;kjwD/ gJh ykbh e[o;h s/ p?mk rZbK eodk ofjzdk.
ofjzfdnK eJh tkoh ;kB{z fJ; soQK th
c/o nZi th fJ;/ soQK j'fJnk ;h. i/ ftu, nkgD/ ftfdnkoEhnK ftu p?m frnk. g[Sfgzdo d/ fgT[ pokpo dk j'D eoe/
eoBk g?Adk.''
s/z jtk pkjo p{j/ s/ yNke dk Spd g[Sfgzdo B/ T[; dk f;o i' T[Zuk eo ejkDh gVQfdnK g[Sfgzdo B/ Bzo SoB e"o B/ th fJ; bJh ed/ e'Jh
''BjhA wzw w?A fJ; Bkb ;fjws BjhA
Bk eodh sK T[;dh nZy y[bQdh jh Bk. fdZsk ;h. u[Ze e/ nkgD/ ;kjwD/ p?m/ pzd/ tZb t/ fJsokz BjhA ;h ehsk.
jK. w?A nfij/ ;wki B{z BjhA wzBdh.''
bzw/ fgnK T[;dh Bzo fJe tkoh c/o c/o T[; B/ n?wHfcb ehsh, ghHn?uHvh fynk fi; B// f;o s/ N'gh bJh j'Jh ;h. c/o rZbK eofdnK fJe fdB ;zdhg
''BjhA wzBdh, BjhA ;fjws sK s{z fJ;
dhtko xVh s/ ubh rJh. fJe tZi e/ ehsh. pzd rb/ tkbk ekbk e'N gfjfBnk okjh B/ T[;B{z dZf;nk fe T[; B/ ftnkj
xo ftu ofjD dh jZedko th BjhA.''
thj fwzN j' uZb/ ;B. T[j fJe Ne dhtko T[; s'A nZr/ T[; B{z tZXdh c[Zbdh t/ j'fJnk ;h. fijVk w{zj ftu SkfJd gkB sK eotkfJnk ;h go gsBh d/ pdubD
fJ; tkoh ;ys nktkz ftu p'bh
xVh B{z t/yh ik ojh ;h, fi; d/ vkfJb yD bJh ;/y'A ;kfjp fiT[Ad/ BjhA oj/. iK ;[gkoh uZp fojk ;h. j'D eoe/ T[; B/ gsBh B{z SZv fdZsk
SoB e"o.
s/ tZvh ;{Jh fit/A SkbK wkodh s/zh Bkb nukBe jkoN nN?e Bkb nekb ''jK ih ej' w?A s[jkvh eh ;/tk eo ;h. T[; B/ fJj th fejk fe Gkt/A T[; dh
vkfJb dk g{ok uZeo eZN jo tkoh S'Nh ubkDk eo rJ/. ;edh jK<'' T[wo tZvh j? go T[j ni/ th fJe nfij/ ''eh s[;hA w?B{z nkgd/ u[frod/ ns/
;wki s'A S'Nk ;wMd/ j'<''
;{Jh B{z fgZS/ SZv iKdh ;h. g[Zs d/ pkjo ub/ ikD pknd SoB g[Sfgzdo B/ ;kjwD/ p?m/ Sy; B{z ;kEh dh Gkb ftu j?, fijVh T[; B{z
''jK g[Sfgzdo J/; xo Bkb fijVh
;'c/ s/ bzwh gJh T[j nkgDh s[bBk e"o B{z fijVh fJeZb fwbh ;h, gsh d/ g[ZfSnk. ;wM ;e/, T[; Bkb uZb ;e/.
w/oh ns/ s/o/ gkgk dh fJZzs i[Vh j'Jh
vkfJb s/ x[zwdh tZvh ;{Jh Bkb eoB ;[ortk; j' ikD Bkb T[; ftu j'o tkXk gfjbh tkoh 'u T[j p'fbnk e[M BjhA xo nk g[Sfgzdo id'A th fJeZbh ;"Adh
j?, T[; ;kjwD/ s/ok fgnko, s/oh y[Sh
bZrh, j' frnk. xo ftu fJe d{i/ dh Seb t/ ;r'A nkgD/ p[Zb u"V/ eo T[;B/ w[;eok sK T[; d/ fynkbK ftu ;zdhg x[zwdk
''w?A th sK ed/ fJ; tKr jh sK ;K. yD tkbhnK wK Xh jh ofj rJhnK. e/ g[Sfgzdo tZb t/fynk. nfijk j'Dk ofjzdk. pj[s S'Nh j?.
fet/A BZ; GZi efonk eodh ;h. ;G B{z tes bzx ikD s/ SoB e"o B{z ekbi g[Sfgzdo B{z uzrk BjhA bZrk. fJ; s'A ''eh j'fJnk i/ T[; dh T[wo tZvh j? fJ; s'A pknd T[j d't/A u[g eo
fit/A fgZS/ SZv ikD dh ekjb j[zdh ;h. 'u fgqz;hgb dh e[o;h fwb rJh. go fJj gfjbK fe T[j nkgDh gfjbh rZb B{z go T[j fezBk tXhnk fbydk, fezBk rJhnK. SoB e"o yk;k fuo Xh e'b u[g
go c/oHHHH.'' ;G e[M gk b?D s/ th gsk BjhA T[j y[S w[V d[joKdh T[j Sy; nkg/ p'b fgnk, tXhnk p'bdk ns/ fezB/ fgnko Bkb p?mh ojh. c/o T[j nkgDh Ekt'A fJ; soQK
'';G e[M fet/A ysw j' frnk gsk feT[A BjhA j'Jh. ''w?A nkgDhnK eftsktK fbnkfJnK p'bdk. T[mh fit/A pj[s EZe rJh ;h. fit/A T[j
jh BjhA bZrk. e[M th sK pkeh BjhA g[Sfgzdo B/ fjzdh ftu ghHn?uHvh s[jkv/ o;kb/ bJh.'' ''T[wo B{z fJe gk;/ Xo T[; d/ r[DK sK gsk BjhA fezB/ iBwK dk g?Avk s?n
pfunk. w?A fet/A fJeZbh fJeZbh ofj rJh. ehsh ;h. SoB e"o B/ T[; B{z nkgD/ ekbi ''eftsktK<'' Bkb, T[; dh gqf;ZXh Bkb eh w?A ftnkj eoe/ nkJh ;h. Xh B{z T[;/ EK SZv T[j
fit/A fJ; G{shnk e'mh ftu e'Jh G{s ftu B"eoh eoB bJh fejk. ekbi w?B/ g[Sfgzdo B/ ;kjwD/ p?m/ eth B{z fJ; BjhA eotk ;edh<'' j"b/ j"b/ N[odh j'Jh nkgD/ ewo/ tZb
tKr j'tK.'' iw?AN Bkb T[; dh pj[s pDdh ;h. go soQK ftnzr Bkb nkfynk fit/A do;k nyho T[; B/ ;zdhg Bkb ftnkj ubh rJh.
fJ; ;'u d/ Bkb jh T[; B{z shj toQ/ id'A fJ; bJh T[; B/ fJe fdB g[Sfgzdo ojh j't/ fe w/o/ o;kb/ ftu n?o/ r?o/ dhnK eotkT[D dk gZek wB pDk fbnk. g[Sfgzdo th u[g e[M fuo T[;/ EK
gfjbK dh rZb u/s/ nk rJh. sd T[j Bkb rZb ehsh sK T[; dk itkp ;[D eftsktK BjhA B/ SgdhnK. fJ; ftu nrbk fdB n?stko dk ;h. S[ZNh p?mh ojh ns/ c/o c?;bk eoe/ nkgDh
ghHn?ZuHvhH eoe/ ekbi tu gq'c?;o bZrh e/ sK T[j j?okB jh ofj rJh. sKHHHH. j'D eoe/ SoB e"o th xo ;h. ;t/o/ t/b/ Ekt'A T[m nkgD/ ewo/ ftu gj[zu e[M
j'Jh ;h. gsh n?Z;H ;/y'A ;oeko dk pj[s ''BjhA wzw w?A fe;/ dh T[Arb cV e/ go sd/ p[bQK ftu w[;eokjN S[gkJh wK Xh d't/A fJeZmhnK p?mhnK ukj gh zo{oh egV/ ns/ feskpK nN?uh ftu
tZvk nc;o ;h. fJe ;?whBko ftu d't/ s[oBk f;ZyDk BjhA ukj[zdh. ngkji ;kjwD/ p?m/ pzd/ B/ nkgDh ikD gfjukD ojhnK ;B. gkT[D bZrh. T[j nN?uh pzd eo ns/
A fwb/ ns/ gfjbh seDh ftu jh d'jK b'eK B{z jh c"Vh d/ ;jko/ dh b'V j[zdh g[Sfgzdo Bkb eotkJh, ''wzw w?A fJe rZb eoBh j?.'' jZE ftu bNek vokfJzr o{w ftu nk
fJe d{i/ B{z g;zd eo fbnk. wkfgnK dh j?.'' ''w?A fjzdh dk eth ;zdhg okjh jK.'' ukj dk x[ZN Godh SoB e"o Xh tZb rJh. yk;k fuo T[;/ EK yVh T[j nkgDh
ozkwzdh Bkb ftnkj j' frnk. ftnkj SoB e"o u[Zg fijh j' e/ Xh d/ fujo/ T[; Sy; dk fJzBk jh efjDk ;h fe t/yD bZrh go p'bh e[M BjhA. rZb wzw dk fJzszko eodh ojh. SkfJd T[j
eotk e/ SoB e"o gsh d/ xo nk rJh. tZb t/yD bZrh. T[; e'b'A T[; t/b/ e'Jh e[o;h s'A T[Zm e/ g[Sfgzdo fJ; soQK yVh g[Sfgzdo B/ ikoh oyh, ewo/ 'u'A pkjo nk T[; B{z xo SZvD s'A
xo dh tZvh ;koh e'mh ;h, fi; ftu th itkp BjhA pD ;fenk. j' rJh fit/A T[j rbsh Bkb b'j/ dh ''wzw w?A ftnkj eotkT[D dk o'e bt/.
eJh ewo/ ;B, ;iktN dk ;wkB ;h. fJZE/ gj[zu fJe tkoh sK SoB e"o row sth s/ pfj rJh j't/. ;'funk.'' go SoB e"o B/ sK nkgD/ ewo/ 'u
fi; ftu gsh nkgDh ngkji wK Bkb B{z fJ; soQK bZrk fit/A T[; dh Xh th '';o nkg<'' SoB e"o B/ ykbh eg w/z s/ oZy Xh ik p{jk G/V nzdo'A e[zvh wko bJh.
ofjzdk ;h. T[; Bkb'A nZv j' rJh j?. d{o ubh rJh T[; d/ w{zj'A w;K jh d' Spd pkjo tZb fJ; soQK t/fynk fit/A g[ZS ojh j't/ g[Sfgzdo e[M fuo c/o u[Zg yVh ojh.
;j[o/ xo nk T[; B/ ;'funk ;h ;Z; j? T[; Bkb'A. T[j eh eodh j?, feZE/ iKdh fBeb/. , ''wzw eh w?A ubh iktK<''
dh ;/tk eo/rh. T[; d/ ;ko/ d[y tzv bt/ j?< SoB e"o B{z gsk jh Bk bZrdk. ''g[Sfgzdo ih p?m ikT[HHHnfijh e'Jh ''w[zvk feZE/ j?< fejVk j?<''
fit/A T[; B/ wK nZr/ fJe ;tkb
rh, go ;Z; pj[s/ fdB fiT[Adh Bk ojh. c/o fJe Skwh g[Sfgzdo y[Sh y[Sh xo rZb BjhA pZ; s/o/ o;kb/ dh uouk ;[Dh ''wzw w?A ;zdhg okjh Bkb ftnkj oZfynk. go T[; B{z pzd dotkz/ fgZS'A wK
SoB e"o B{z ;Z; dh ;/tk eoB dk w"ek nkJh. T[; B/ xo nkT[AfdnK jh wK d/ ns/ fJe d' tkoh s/o/ b/y gVQ/, ;zgkdeh eotk ojh jK.''
dk e'Jh itkp ;[DkJh BjhA fdZsk.
jh BjhA fwfbnk. xo nk e/ SoB e"o B{z rb ftu d't/A pkjK gk bJhnK. gVQh sK wB eo nkfJnk w?A th fJ; o;kb/ ''s{z gkrb sK BjhA j' rJh.''
T[; d/ edw nZr/ tX/ ns/ T[j jZE
sK e[M th Bk eoBk g?Adk. ;t/o/ jh d' ''wzw w?A i' ukfjnk T[j w?B{z fwb ftu SgK fi; dh s{z ;zgkde j?A.'' ''feT[A wzw fJ; ftu gkrbgB tkbh
ftu nN?uh cVh dotkzk y'bQ wK d/ xo'A
e[VhnK nk iKdhnK. xo dh ;ckJh, o'Nh frnk.'' ;zdhg okjh p'bdk fojk go g[Sfgzdo fejVh rZb j?<''
pkjo fBeb rJh.
N[Ze, egV/ X'D ns/ j'o ;ko/ ezw e[VhnK SoB e"o B{z Xh dh rZb ;wM BjhA B{z sK fit/A e[M ;[DkJh jh BjhA fdZsk fe ukj dk eg jZE 'u cVh p?mh
wB ftu nk ojhnK ;'uK B{z o'e ;'c/
jh eodhnK. SoB e"o wjkokDhnK tKr nkJh. T[j g[ZSdh g[ZSdh ofj rJh fe T[j eh efj fojk j?. T[; B{z T[j fdB u/ g[Sfgzdo p'bh,
s/ bzwh gJh SoB e"o B/ fJe tkoh c/o
fsnko j' e/ ekbi ubh iKdh. oks dh nfijk eh j' frnk fi; eoe/ T[j fJzBh s/ nk rJ/ id'A ebk; d/ e'o; 'u ''jK gkrbgB jh sK j?. feZE/ s{z
dhtko xVh tZb t/fynk. oks d/ d' tZi
gZeh gekJh o'Nh fwbdh. gsh nfijk y[S j?. bZrhnK ;zdhg okjh dhnK eftsktK ns/ feZE/ T[j s/o/ fgT[ dh T[wo dk.''
rJ/ ;B go T[; dhnK nZyK ftu BhAd
nc;o ;h fi; dk ;t/o/ xo'A ikD ns/ ''wzw w/oh fjzdh d/ o;kb/ ewb ftu gVQe/ T[j T[;dh dhtkBh j' rJh ;h. T[; ''go wzw i/ w?A fJ; T[wo B{z fJe gk;/
BjhA ;h. jtk ni/ th pkjo ;K-;K eo
okshA xo w[VB dk e'Jh mhe tes BjhA ;zgkde eh fB:[esh j' rJh.'' t/b/ T[; B{z :ehB BjhA ;h nkfJnk eodk oZyK ns/ pkeh ;kohnK uhzK t/yK sK
ojh ;h fit/A T[j nZi ;G e[M GzB s'V
;h. o;kb/ dk BkT[A ;[D e/ SoB e"o B{z fe e'Jh eth fJsBhnK y{p;{os BzwK eh xkN j? T[; ftu<''
d/Dk ukj[zdh ;h.
SoB e"o gq'c?;o j'D eoe/ gVQD dk :ehB BjhA nkfJnk fe T[; dh SZph fet/A fby b?Adk j?. ''pj[s xkN j? g[Sfgzdo.''
fJeZfbnK ofjzfdnK fgqz;hgb SoB
S"e sK oydh ;h. go id'A ;j[o/ xo ;kbK dh Xh B{z nopgshnK d/ o;kb/ B/ yk;k fuo rZbK eoe/ ;zdhg okjh fJzBk nky e[M gbK bJh SoB e"o
e"o dk fJe toQk fet/A bzx frnk, T[;
ftjbk tes fwfbnk sK T[; B/ fbyDk fet/A ;zgkde pDk fdZsk. ubk frnk ns/ iKdk j'fJnk fit/A o[e e/ c/o p'bD bZrh,
B{z gsk jh BjhA bZrk. tes eZND bJh
S[o{ eo fdZsk. T[j r[opkDh s/ y'i eodh go g[Sfgdo dh fJj rZb ;u ;h. g[Sfgzdo B{z ehb e/ oZy frnk. T[; d/ ''jo uweD tkbk gZEo jhok sK
T[j pj[s gVQdh, pj[s fbydh ojh.
ubh rJh. T[;dhnK feskpK SgdhnK pZ; c/o eh nfijk j[zfdnK g[Sfgzdo B{z ikD pknd fesBh tkoh T[; B/ okjh BjhA j[zdk. eJh tko ;kvhnK nZyK X'yk
pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/
rJhnK. uko toQ/ fet/A bzx rJ/ gsk jh ezgBh dh eko fwb rJh. nkfc; fwb dhnK eftsktK B{z gfVQnk. T[; B{z nkgD/ th sK yk iKdhnK B/.

46
46
46 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
46 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
46 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gSsktk
gSsktk
gSsktk
ejkDh
ejkDh
ejkDh gSsktk fJepkb f;zx N'eh
gSsktk
ejkDh
ejkDh
fJepkb f;zx N'eh
fJepkb f;zx N'eh
fJepkb f;zx N'eh
fJepkb f;zx N'eh
fJzihBhnfozr ftGkr 'u ezw eod/ ;B Xkwh ;knp d/ ;tortk; dhnK g[Sd/ B/. fJB;kB feskph frnkB s/ eoBk w/oh nkds pD rJh. w/ok ftnkj
sK i' foSts b?D s'A pu/ ofjD. w[jZb/ ;kohnK o;wK ;wgzB j' rJhnK. fdbh us[okJh Bkb nkgDk M{m s/ Xkwh ;knp Bkb eohp ukbQh ;kb gfjbK
d/ fBtk;hnK B/ Xkwh ;knp B{z r[Z;/ ftu nc;'; gqrNkT[AfdnK s/ oZp dk GkDk Bkekosfwe fdqSNhe'D mhe ;ps eo j'fJnk. Xkwh ;knp T[d'A gzMh ;kb d/
ed/ BjhA ;h t/fynk. p'b ukb ftu pj[s wzBD dh wzp{oh dZ;fdnK ;ko/ foSs/ ;edk j?, go nkgDh nzso nkswk s'A ;B s/ ghHvpb:{HvhH wfjew/ ftu
jbhwh, whN, Sokp, f;roN s'A d{o. skS dkoK B/ fJikzs bJh. p/Nh Bhbw B/ e[M BjhA S[gk ;edk.'' w?vw Xkwh Gkt[e n?;HvhHU d/ n"jd/ s/ ;B. w?A pkJh ;kbK
i{nk y/vD dk sK ;[nkb Jh BjhA. pj[s fwZBs ehsh fe w?vw Xkwh j[D j' rJh. dh ro?i[J/N. ;[jkroks s'A jh w?A Xkwh
gfjoktk fpbe[b ;kdk. r?oki ftu T[BQK Bkb ofjD go T[j BjhA wzBh. ''w?A ;wfMnk BjhA w?vw XkwhHHHw/o/ ;knp B{z nkgD/ ti{d T[Zs/ T[j jZe s/
;c?d ozr dh wko{sh eko yVQh ofjzdh T[;dk soe ;h fe nkgD/ w[jZb/ B{z nB[;ko, s[;hA fJe pj[s ;{MtkB y[bQ BjhA fdZsh fi;dh T[whd fJe gsh
;h. fJj eko T[BQK B/ gzdoK ;kb gfjbK fJedw SZv e/ BjhA ik ;edh. p/N/ fJzdo f;nkDh s/ ;[bMh j'Jh fJ;sqh U. gVQ/ nkgDh gsBh s'A oydk j?. w/ok tfjw
yohdh ;h. S'N/ w'N/ ezw tk;s/ g?db jh gqsh nkgD/ cozK dk jtkbk th fdZsk. fby/HHHs[jkv/ pZu/ d{finK tk;s/ fw;kb ;h fe wod, fJ;sqh d/ fi;w Bkb
B/V/ dh wkoehN ub/ iKd/. T[BQK dk w?vw Xkwh dh fzZd nZr/ d'tK B/ B/. Xkwh ;knp B{z w?A ed/ r[Z;/ 'u BjhA fybtkV eodk j?HHHT[;dh e'wbsk s/
d;zpo wjhB/ dh mzvh ;t/o. ozkJh efjDk ;h, pzd/ B{z g?db th s[oBk jfEnko ;[ZN fdZs/. w?vw Xkwh j[D fJeZb/ t/fynkHHHT[BQK B/ ed/ s[jkvh fSekfJs nkeko B{z B[e;kB gj[zuk ;edk j?.
ukjhdk j?, jZv g?o u[;s ofjzd/ B/. w?vw ofjzd/ ;B. E'V/ E'V/ tec/ pknd Bhbw BjhA ehsh.'' w?A w?vw Xkwh B{z j";bk Bshi/ ti'A w?A T[BQK dh wodkBrh s/ T[j
ftu'A fBebD B{z ihn BjhA ;h eodk.
Xkwh fpbe[b nbZr. jo t/b/ ;i Xi iK fJzdo nk iKd/. xo ftu o"De nk fdsk. w/oh fJ;sqhns dk g{ok nkBzd BjhA b?
nypko ;[ZND d/ yVke B/ fjzws tXkJh.
nypko dh j?Zv bkJhB t/yD dk wzk e/ ofjDk. op B/ fi;w th ;'jDk iKdh. e[M fdB fJeZm/ ofjD dk n;o ''gfVQnk fbfynk s/ f;nkDk j'D dk ;e/. w?A ;wMdh ;K fe ;koh T[wo w/o/
pbfe BSk nbZr jh j?. E'Vk dotkzk pyfSnk ;h. r'ok ozr, fsZy/ B?B BeS, ofjzdk. T[BQK d/ ikD pknd n;bhns wsbp fJj BjhA fe s[jkvh wkBf;esk nzrK dh Bkz[esk s/ fSfEbsk fJ;/ soQK
y'bQ e/ nypko u[Zeh Jh ;h fe d' wekB bzwK ed s/ rZbK eodhnK w'NhnK pb"oh ;ko/ tksktoB T[Zs/ Skn iKdh. s/ ;'u th T[;/ gZXo dh j?HHH;kc ;[ZEoh s/ pDh oj/rh. ;kv/ d' pZu/ th j'J/. T[BQK B{z
SZv e/ w?vw Xkwh dh uheK Goh nktkz nZyK. T[wo jkbKfe ;Zm ;kbK s'A T[Zgo tes phsdk fojk. fJe fdB d'g?jo fBowb j?. fzzdrh dhnK edoK ehwsK th w?A nkgDk d[ZX BjhA fgbkfJnk. Xkwh
;h go ykD ghD s/ gfjBD d/ S"e pknd w?A nkgD/ wekB d/ r/N e'b yVQk B{z gfjukDdh j? s/ T[BQK gqsh ;wofgs ;knp dh sBykj uzrh j'D d/ pkti{d
nkJh, ''eh j' frn? Xkwh ;knp B{z< p'bd/
BjhAHHHHHfjbd/ i[bd/ BjhAHHHHHjkJ/, w?A eh w[fNnkoK tor/. tXhnk b/N?;N poKfvv nkb/ d[nkb/ dk ikfJzk b? fojk ;K. w?vw j?.'' w?vw Xkwh wkB'A nkgD/ nkg B{z w/oh s;Zbh BjhA ;h j[zdh. wfjzrh eko,
eoK< t/y' nk e/ HHHHeh j' frn? fJBQK B{z.'' gfjoktk s/ ehwsh w/enZg. feZNh Xkwh pj[s Xhwh ukb Bkb s[odh e;{otko mfjokn ojh ;h. Bt/A c?SB d/ poKfvv gfjokt/, rfjD/,
nktkz ftu dod s/ sobk ;h. w?E'A fojk gkoNhnK dh S"ehB. w?vw Xkwh nB[;ko ;kjwfDT[A bzx ojh ;h. T[{; d/ u/jo/ s'A ''w?vw Xkwh, w/oh ;bkj j?HHHs[;hA coBhuo, cfoi, eokeoh s/ ;iktN d/
pzdk T[wo Bkb BjhAHHHftukoK eoe/ p[ZYk T[dk;h, fBokSk s/ ewz'oh ;kc Mbe nkgD/ nkg B{z fe;/ soQK th ni dh ;wkB dh wzr eodh. zkfjo j?, fJj ;G
Bk frnk. xo tkbh B{z efj e/ w?A ibdh
j[zdk j?. fzZd eoe/ Xkwh ;knp B{z wfjzr/ ojh ;h. ;fEsh gqsh i[zw/tko Bk mfjokU. ihtB uhzK Xkwh ;knp dh fJwkBdko ewkJh
Bkb Utoe'N gk e/ xo'A fBeb frnk.
n?B/ B{z fszB uko nKYh r[nKYh th nk j'Nb ftu ykDk ykD tk;s/ wBk b?Adh. ''w?vw XkwhHHHmhe U s[;hA< sphns gqsh uzrk s/ nkSktkdh tshok ngDkT[. 'u BjhA ;B ;wK ;ed/. nkgD/ ;kEhnK
rJ/. T[; B{z uzrk brdk ;h, ;Zi e/ e[o;h s/ ftu ;[;sh ijh br ojh n?.'' BzoK phfsnk ;wK tkg; BjhA nk ;edk. tkr foSts Bk b?D dh nkds B{z w?A
''eh j'fJnk w?vw Xkwh< s[;hA o'n p?m/, t/No B{z ykDk nkovo eo/ s/ eKN/ fwbD s/ w?A fejk. ni dk fdB, eb G{sekb pD ikJ/rk. ewz'oh d;dh s/ T[BQK B{z vog'e se efj
S[oh Bkb ykJ/. fNZg d/D s'A pknd t/No ''eh dZ;K Gok ihHHHsphns dk ;w/A s/ jkbks nB[;ko nkgD/ nkg B{z fdzdh. T[j w[;eok e/ w/oh fJ; rbsh B{z
feT[A oj/ U< w?A g[ZfSnk. w?vw Xkwh
;b{N wkodk sK T[j c[Zbh Bk ;wkT[Adh. jkb. wB T[dk; j?HHHewz'oh ijh wfj;{; YkbD 'u jh ;wMdkoh j?. phs/ ;w/A ftu Bzonzdkz eo fdzd/.
brksko o'Jh ik ojh ;h. T[yV/ ;kj Bkb
p'bh, ''eh dZ;K Gok ih. o'z dh soQK nrb/ fdB nkgDhnK ;j/bhnK B{z Bt/A eo ojh ;K. ;kj x[Ndk ;hHHHpkjo nk ehshnK G[ZbK s/ e"VhnK :kdK Bkb Xkwh ;knp B{z o;'Jh 'u ezw eoBk
Xkwh ;knp NkfJb?ZN tk;s/ T[Zm/ s/ getkBK pko/ uNeko/ b? e/ d;dh. fpBK rJh.'' fJzM brdk ;hHHHw?vw Xkwh o'D fJB;kB nZr/ BjhA tZX ;edk. id'A uzrk brdk ;h. ;t/o/ w?B{z ukj dk eZg
;kjwD/ tkb/ p?Zvo{w 'u b/N rJ/. d[X pdbkn dh ihtB S?bh B{z T[j p'o d;dh. pknd nkgD/ nkg B{z ;zGkb ojh j?. T[j ikr'HHHT[d'A ;t/ok.'' w? wkj"b B{ zjbek d/ e/ irkT[Ad/. eJh soQK d/ ;{g, ;bkd,
j?okB j[zdh fe n"osK ;koh T[wo u[bQ/ u"e/ fco p'bh, ''Gok ihHHHni w?A Xkwh ;knp eoB dh e'fSS ehsh. go"Am/, okfJs/, yho s/ fwZm/ getkB
d/ g?eN t/uD tkb/ 'pjkdo' B/ eJh
ftu fet/A r[nk fdzdhnK B/. nkgDh d/ egV/ co'b ojh ;K. d' fszB Bt/A row ''Gok ihHHHw?A s[jkvh ;'u s/ ;bkj pDkT[Ad/. nkg BkBt?i BjhA ;h b?Ad/,
tko p?Zb tikJh go T[BQK d/ T[ZmD dh
nktkz BjhA nkJh. w?A th tkiK wkohnK y{p;{osh s/ j[;B dk g{ok n?j;k; ;h ;{N, NkJhnK, ;t?No, i?eN, d' i'V/ p{N Bkb ;fjws nK. id'A w?A xo 'u fJeZbh go w?B{z ed/ wBQK BjhA ;h ehsk. efjzd/
go e'Jh itkp BjhA. jko e/ T[mhHHHnk T[; B{z. gJ/ B/. efjzdh ofjzdh ;KHHHgk e/ jzYkU j[zBh nK sK w/ok nshs w/o/ s'A pj[s e[M ;B, nkgDh g;d dk ykU s/ gfjB'.
e/ ;knp B{z fjbkfJnkHHHT[Zm' ih T[Zm' ih ;tortk;h Xkwh ;knp dk fi;w fJBQK B{z. n?B/ g?;/ you/ B/HHHtes Bkb g[ZSdk j?HHHHbkBQsK gkT[Adk j?HHHw?B{z nkgDh wozh d{;o/ T[Zs/ BjhA ;B E'gd/.
s/ w[Vzrk nkw wodK Bkb'A wzp{s, T[Zuk c?SB dk fotkz th pdb iKd?. T[BQK dk M[mbkT[Adk j?. w/o/ e'b T[BQK ;tkbK dk gkoNhnK ftu T[BQK d/ ;kEh i{nk y/
fejkHHHe'Jh itkp BjhA. pZ; nZyK whNh
bzwK s/ ;'jDk ;h. T[BQK B/ nkgD/ ti{d itkp j[zdkHHHw?A pj[s/ ckowb egfVnK e'Jh itkp BjhA j[zdk. i' fJB;kB vd/. z'o d/D d/ pkti{d Xkwh ;knp
gJ/ oj/. jkJ/ U oZpkHHHeh j' frn? fJBQK
B{z. p[bkU vkeNo B{z S/sh. uzr/ Gb/ ;[Zs/ B{z poKfvv g'SkeK Bkb BjhA ;h ftu y[bQk v[ZbQk wfj;{; BjhA eodk, pzXB nkgDhnK rbshnK B{z ;thekodk T[BQK 'u Skwb Bk j[zd/. e[M fJ;sqhnK
;B okshA. efj oj/ ;BHHHsphns Gkoh ;ikfJnk. T[j ;kdrh ftu :ehB oyd/ fijk wfj;{; j[zdk j?. fJzi brd?HHHw?A BjhAHHHH;[Xkodk BjhAHHHHT[j nZr/ BjhA tQkJhN tkJhB gh b?AdhnKHHHf;roN dk
Gkoh j?. w?A fejkHHHndoe tkbh ukj pDk ;B. uzrh ftfdne :'rsk d/ pktz{d egV/ BjhA gkJ/HHHegfVnK B/ w?B{z gkfJnk tX ;edk. efjzd/ B/HHHHjo ;cb pzd/ fgS/ eS th bkT[AdhnK. xo nk e/ w?A Xkwh
ed/ vhAr BjhA ;h wkoh. T[Zuh nktkz
e/ fdnKHHHsK BKj eo fdZsh. w?vw Xkwh j?. j[D w?A fJBQK uhzK dk eh eoK< p/N/ fJe n"os dk jZE j[zdk j?. w?A efjzdh ;knp B{z T[BQK d/ fJ; tsho/ gqsh e';dh
ftu BjhA ;h p'bd/. fe;/ S?n dk ro{o fJzdo B{z th g;zd BjhA nkT[D/. ;[ZND B{z nKHHHfJ;/ soQK jo n;cb pzd/ fgZS/ fJe s/ g[okD/ fynkbK dk d;dh. T[j pV/
brksko o'Jh ik ojh ;h.
''fceo Bk eo' w?vw XkwhHHHw?A BjhA. T[BQK dh fJ; ihtB S?bh B{z e[M ihn BjhA eodk. fe;/ foSs/eko B{z fdnK n"os th z[zw/tko j' ;edh j?. fi;w fgnko s/ jbhwh Bkb ;wMkT[Ad/. ;'u s/
vkeNo B{z b? e/ nkT[Bk.'' ibdh Bkb b'e wodkBrh dh xkN Bkb i'Vd/ s/ sK tfjw eoBr/.'' w/o/ e'b e'Jh itkp tk;s/ uzrh s/ g"SfNe y[oke zo{oh j?. ;/ fynkb Bt/A ik g[okD/ BjhA j[zd/HHHfJj
w?A nkgDh wko{sh eko eZYh s/ vkeNo i'o{ dk r[bkw efjzd/. gkoNhnK ftu Xkwh BjhA ;h. E'V/ tec/ pknd T[j fco p'bh, jswzd wkBf;esk s/ uVQdh ebk tk;s/ f;oc uzr/ iK wkV/ j[zd/ B/.HHHnrKj tX{
;knp ukj, e"ch s/ i{; s/ ;kcN vfoze ''g[Sgk xo BjhA<'' fBowb s/ ;fseko:'r ftUjko T[; s'A iK fgSKj fyZu{ BjhA. w?A T[j ezw BjhA
XtB B{z b? e/ nk frnk. vkeNo XtB
Jh b?Ad/. fJ; ekoB T[BQK B{z ;kEhnK s/ ''nZi ;[Xk d/ xo GiB ehosB tZX zo{oh j?. fJ;sqh tb'A fBozso fsq;eko eodk fi; Bkb ;[Zy SKsh s/ fJZzs
B/ ;N?E';e'g Bkb Sksh dk w[nkfJBk
ehsk. d'tK pkjtK dh Bpz u?Ze ehsh. d';sK dk wzke th ;fjDk g?Adk. fJj j?HHHT[E/ rJh j?. s[;hA BjhA rJ/<'' s/ B[eskuhBh tes dh i;wkBh s/ yokp j't/. wB gq/SkB oj/. ;[Zy dh BhAd
Xkwh ;knp dhnK Bk;K nZr/ nkgDhnK ;G Xkwh ;knp B{z ftufbs BjhA ;h ''p[bkfJnk ;h w?B{z th. jbek f;o wkBf;e f;js bJh zfjo j?. w/ok ;"D bJh Sokp ik r'bh dk ;jkok b?Dk
T[ArbhnK Bkb ;kj wfj;{; eoB dk eodk. Sokp dk ;/tB Bk eoB ftu dod ;hHHHfco egV/ co'bD br gJh. tshok, Xkwh ;knp gqsh ;/jswzd s/ gt/. ;kdrh s/ S[eo, ;/js gqdkB eodk
T[j e'Jh ewz'oh iK fgSVkgB wfj;{; ewz'oh wfj;{; j' ojh ;hHH;'funk xo ikfJz BjhA fojk. i/ w/o/ ;[Gkb, p'bukb j?. nZi w?B{z T[BQK dhnK rZbK s/ ;'u dh
:sB ehsk. nkgDh ;g?Sb Nkou Bkb
BjhA ;h eod/. nkgD/ n;{bK nB[;ko 'u nkokw eoK. g?okf;Nkw'b dhnK d' s/ tsho/ ftu mfjokn, Bowh s/ ;fseko nfjwhns :kd nkT[Adh j?.'' w?vw Xkwh
nZyK 'u s/z o'SBh wkoh. v/fbnK ftu
e'Jh i[zfpS BjhAHHHHgZEo j' u[Ze/ ;B. fizdrh r[zkofdnK T[BQK B/ d{finK d/ r'bhnK yk e/ b/N rJh. x[NB fijh j[zdk sK SkfJd Xkwh ;knp fJzBh ibdh nkgD/ nshs B{z ;keko eo ojh ;h. w?A
wk:{; BzoK Bkb ;G tb t/yfdnK ykB gkB s/ tsho/ T[As/ ed/ eNkeS BjhA wfj;{; j'D bZr gJh. y[bQh jtk 'u ;kj Bk iKd/.'' w?vw Xkwh dhnK nZyK fGZi u[g ukg BhthA gkJh, w?vw Xkwh nZr/
vkeNo XtB B/ fejk, '';"ohHHHXkwh ;h ehsk. fe;/ ftu B[e; BjhA ;B eYd/ b?D B{z ihn ehsk s/ pkjo nk rJh. rJhnK. p?mk T[; d/ ep{bBkw/ s/ gSskt/ B{z g{o/
s/ Bk jh nkgDh ftukoXkok dk s[jkB{z j'fwUg?Eh dk S"e j?HHHd/ fdU e'Jh ''w?vw XkwhHHHj'Dh B{z e'Jh BjhA Nkb fXnkB Bkb ;[D fojk ;K. fJj w/o/ tk;s/
;knp BjhA oj/HHHfJBQK B{z frnK B{z d'
YkJh xzN/ j' rJ/ brd/ B/.'' tfynkB eod/. nkgDh ihtB S?bh s/ g[Vh.'' w?vw Xkwh dh nktkz ftu fwzBs ;edkHHHfe;ws B{z e'Jh BjhA pdb fe;/ gqtuB s'A xN BjhA ;h. w?A j?okB
w?vw Xkwh B/ G[ZpK wkoBhnK S[o{ eo fynkbK B{z fe;/ T[Zs/ BjhA ;B E'gd/. ;h. ;edk. iBw s/ woB, oZp d/ nyfsnko ;h s/ y[S th ;hHHfJ;sqh dh ;'u dk e?Bt;
fdZshnK. w?A vkeNo XtB B{z pkjo se nkgD/ nkg ftu ;zs[SNsk s/ ;zg[oBsk ''nk ikU nzdo'' efjzfdnK w?A r/N 'u j?HHHpzd/ d/ jZE ftu e[M th BjhA. n?BK ftSkb s/ fsZyk j' ;edk j?. nkgD/
SZvD nkJnk s/ fejk, ''vkeNo wfj;{; eofdnK oZp dk S[eo eod/. yk; y'fbQnk. w?vw Xkwh B{z fpmkfJnk. fJe s[;hA g{ik gkm tb fXnkB bkfJnk eo'. j[;B, ;[jZgD, Bkz Byo/ s/ frnkB d/
yk; fsUjkoK T[Zs/ T[j wzdo s/ r[odtko/ uwu skz/ gkDh Bkb dtkJh d/ fdZsh. f;woD eoB Bkb wB B{z fBowbsk s/ ro{o ftu ukj/ T[j rbshnK eo/ go
;knpHHH;t/o/ ;t/o/ nkT[D dk pj[s
S[eohnkHHHHch; dZ;'.'' iKd/. T[jBK nB[;ko fJBQK n;EkBK ftu ''gzdoK thj fwzNK 'u s[;hA mhe mfjokn fwbdk j?. fJeZb/gD ftu wB s/ nzso nkswk d/ gZXo T[Zs/ T[;B{z
''ch; ekjdh fJepkb ihHHHch; d/ tes r[zkoB Bkb ftuko S[ZX ofjzd/ B/ wfj;{; eo'r/. e'Jh fpwkoh BjhA s[jkB{z. fJB;kB Bekosfwe ;'u ftu fBZxo ;wM j[zdh j? fe T[j fezBh mhe s/ fezBh
D tkbk sK ubk frnk. oZp fJBQK dh s/ wB fBowb ofjzdk j?. pdh dk phi j' iKdk j? wB T[dk;.'' w?A s;Zbh iKdk j?.'' w?A Ykfo; fdZsh. rbs j?. fJ;sqh dk wB uzub j[zdk j?.
nkswk B{z SKsh pyS/HHHHw?B{z fJikzs BjhA g[zrodk s/ fJB;kB r[Bkj d/ o;s/ fdzfdnK fejk. ''Gok ihHHHni w/ok fdb eod?, fj;kp, mhe rbs s/ soe Bkb T[;dk
tb ikD s'A pfunk ofjzdk j?. ''Gok ihHHHfJeZb/gD dk o'r sK j[D nkgD/ r[Bkj s/ dod y[bQ e/ s[jkv/ nZr/ e'Jh tk;sk BjhA. SkfJd fJj' wB'ftosh
fdU.'' efjzfdnK T[j nkgDh eko d/
T[; B{z fJ;sqh pDkT[Adh j?HHHS'yh s/ ndk
Xkwh ;knp d/ nzfsw ;z;eko ftu w/o/ ihtB Go dk ;kEh j?. dw fBebD fpnkB eoK. j' ;ed?HHHfJ; ep{bhns
;Nhnfozr s/ p?m rJ/. w?A tkg; nzdo
gqdkB eodh j?HHHwK dh wwsk gqdkB
nk frnk. uko pzfdnK B/ rZd/ ;w/s T[BQK d/ foSs/dko, d';s fwZso s/ nkb/ pknd Jh ikJ/rk. vkeNoK e'b sK fJ; T[gozs wB dk p'M jbek j' ikJ/ s/ nZr/
eodh j?. i/ fJ;sqh dh ;'u th g[oS dh
ukdo d/ uko e'B/cV e/ Xkwh ;knp B{z d[nkb/ d/ fBtk;h g{oh SoXk Bkb Skwb dk fJbki j? BjhA. tk;s/ BtK s/ ;ekoksfwe fdqSNhe'D
;'u torh j' ikJ/ sK ;opSesh wkB B{z
gbzx s'A G[zi/ fbNk fdsk. fdB uVQfdnK j'J/. jo e'Jh T[BQK d/ ;[Gkn dk e'Jh Bk ''n?;h rb BjhA w?vw Xkwh. fpskJ/ ngDkJ/. i/ s[jkv/ e'b tes j? sK w?A
eh b'V ;h, d' tZy' tZy ouBktK xVD
e'Jh r[D zo{o ;KMk eodk. w?vw Xkwh ;w/A dhnK fwmhnK :kdK fJeZb/gD ftu e[M efjDk ukj[zdh nKHHHn?sokc eoBk
w[jZb/ tk;hnK dk nkT[Dk ikDk S[o{ j'
dh. don;b fJj d't/A sybheK fJe d{i/
fJj ;G ;[D d/y e/ y[S th ;h s/ j?okB fJB;kB d/ ;kEh tKr ezw eodhnK B/. ukj[zdh nKHHHnkgD/ r[BkjK s'A ;[oyo{
frnk. ;kfonK d/ fwbtosB Bkb T[;/
dhnK g{oe B/HHHfJe d{i/ fpBK nX{ohnK
Skw nzfws ;z;eko dk gqpzX j' frnk. th ;h. fJ; s'A gfjbK SkfJd T[j Xkwh wksk fgsk Bkb r[zfonk ;wK, G?D Gok, j'Dk ukj[zdh nK.'' w?vw Xkwh w/o/ tb B/HHHBkw[wfeB B/. w?A w?vw Xkwh B{z e'Jh
fJ; d"okB T[BQK dh tZvh bVeh Bhbw ;knp d/ ftnefsst B{z g{oh soQK BjhA foSs/eko, ;e{b ekfbi d/ ;fjgkmh, nk; GohnK BzoK s/ T[whdK Bkb t/y ;tkb Bk ehsk sK i' T[; d/ fynkbK
nzpkbk s'A, s/ S'Nk bVek fJzdo r[VrkT[A ;h ikD ;eh. T[j ;wMdh ;h, Xkwh xo tkbk, Xh g[so dk gkbB g'SB s/ ojh ;h. w?A u[g fojkHHHe[M Bk p'b ;fenk. dh otkBh 'u ftxB Bk gt/.
;knp B{z ykD ghD gfjBD dk S"e BjhA. pugB dhnK fwZmhnK :kdK wB wzdo e[M gb ;zBkNk fojk. w?vw Xkwh B/
s'A gj[zu rJ/. Bhbw ftnkjh ;h s/ d' ''Gok ihHHHw?B{z n?j;k; j?HHHw?A s[jkvk
T[BQK dh sphns ftu nrKj tX{ ftu ;kySks T[ikro j' iKdhnK B/. efjDk S[o{ ehsk. ehwsh ;wK b? ojh nK. w?B{z bZrkHHHs[;hA
fgnko/ pZfunK dh wK. gsh gsBh d't/A
vkeNo ;B. fJzdo jkb/ e[nkok ;h s/ fynkbK, nkX[fBesk s/ i'S dh xkN j?. fJeZb/gD 'u fJj NkfBe dk ezw ''w?A ekBt?AN ;e{b ftu gVQh ;K. n?;/ ftnesh U, fiBQK ;kjwD/ w?A
wbNhB?SBb ezgBh ftu we?Bheb T[BQK dh ;kdrh s/ mfjokn B{z ewz'oh eodhnK B/.'' w?A soe fdZsk. nzro/zh GkSk 'u wjkos j'D eoe/, nkgDk wB p/fMie co'b ;edh nK.
w?B{z fJj ;G efj e/ fJe ;e{B fwb fojk
fJzihBhno ;h. Xkwh ;knp s/ w?vw Xkwh ;wMdh ;h. Xkwh ;knp gqsh ;wki tb'A ''go fJBQK :kdK dk T[bNk n;o th nzro/zhns w/o/ ;[Gkn, tsho/ s/ ti{d
j?. ni w?A nkgD/ wB dk p'M jbek eo
gqrNkJ/ ftukoK B/ w?vw Xkwh B{z Mi'V sK j' ;edk j?. fi; soQK n;hA p?Ae ftu T[Zs/ jkth j' rJh. nkgDh ;fGnsk dh
fJeZb/ gzue{bk ofjzd/ ;B. T[BQK dh fJZSk
b?Dk ukj[zdh nK.'' w?vw Xkwh E'Vh d/o
e/ oZy fdZsk. eJh uhzK dk w[Zb s/ n;o iwK eokJ/ g?;/ eYtk ;ed/ nK, fJ;/ fJ;sqhns w?B{z xNhnk bZrD br gJh.
;h fe fJzdo d/ ftnkj T[gozs fJeZm/
SKs ojh.
ofjDr/. Xkwh ;knp gzi ;kb gfjbK T[BQK d/ y'D pknd gsk brdk soQK d{finK Bkb ehsh us[okJh s/ w?B{z wfj;{; j'D bZrkHHHw?A g[oSK s'A tX
''w?vw XkwhHHHs[;hA w/oh GoikJh
ghHvpfbT{HvhH s'A n?e;HJhHn?B d/ n"jd/ j?HHHHwfj;{; j[zdk j?. go j[D eh j' ;edk tshok, fJeZb/gD 'u s[jkv/ ;kjwD/ f;nkDh, ;wMdko s/ nrKjtX{ nK. oZp
;wkB U. w/o/ NkJhw dk fceo Bk eo'.
s'A ohNkno j'J/ ;B. pj[s jh fJwkBdko ;h< Xkwh ;knp sK ekJ/Bks ftu ftbhB ;iht j' iKdk j?HHH;tkbK dh MVh bk B/ uzrk eZd ekm, ;'jDk ozr o{g s/
w?A s[jkvh wB'ftosh ;wM fojk jK. s[;hA
j' u[Ze/ ;B. G"fse s"o s/ Gkt/A T[j BjhA fdzdk j?. fiBQK soeK Bkb s[;hA nkgD/ fsZy/ B?B BeS pyS/ ;B. fJ; B/ w/o/
s/ B/e fJB;kB. wfjew/ ftu foStsy'oh p/XVe s/ fB;zr j' e/ nkgD/ n?j;k;
;B oj/, go T[BQK dh y[Sp{ fczk ftu ftUjko s/ BzohJ/ B{z ;jh ;kfps eod/ ro{o s/ ;'u B{z j'o wzp{sh fdZsh. d{finK
j'D d/ pktz{d T[BQK B/ foSts BjhA ;h dZ;'.''
bJh. chbv fvT{Nh dh pikJ/, dcso d/ w"i{d ;h. oj/, T[j ykw'Sh ftu s[jkv/ e'b'A ;tkb ftu B[e; eZYD/, T[BQK B{z xNhnk ;kps pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/

47
47
47 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
47 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
47 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
wktK XhnKaaaa
wktK XhnKaaaa
wktK XhnKaaaa
wktK XhnKaaaa
wktK XhnKaaaa
;ck 45 dk pkeh
;ck 45 dk pkeh tZX Sokp ghD eoe/ p[oh soQK bVyVk fBeb iKd/. eJh tkoh pkjo jh fe;/ ''jo uweD tkbk gZEo jhok BjhA ;h.
;ck 45 dk pkeh
;ck 45 dk pkeh
;ck 45 dk pkeh
T[; B{z b'eK e'b'A fJzBh jh ypo fwbh ojhnK ;B. T[; d/ p[bQ th fJ; soQK o?;N'o?AN ftu oks dk ykDk yk nkT[Ad/ j[zdk.'' T[; B/ nN?uh ftu gfjbK tKr
fe g[Sfgzdo B/ eth ;zdhg okjh Bkb ezp oj/ ;B fe T[; e'b'A sK mhe soQK . go okshA gsh Bkb fJe' p?v s/ bzw/ T[; B{z tko tko wK dh nkyh rZb e[M zo{oh egV/ ns/ ekrz oZy/. T[; B/
ftnkj eotk fbnk ns/ T[j pkjK Bkb gsBh dk BK th BjhA ;h fbnk fgnK g[Sfgzdo B{z gsh dk Efenk fijk u/s/ nk iKdh ;h, go T[j jo tkoh xo B{z fizdok th BjhA wkfonk. T[j
ftu bkb u{Vk gfjD ns/ wKr Go ik fojk. T[j T[; d/ jZEhA gekJ/ ykD/ Soho fi; s/ fit/A p[Ykg/ dh tZvh tZvh f;o B{z MNek fijk wko e/ fJ; rZb B{z w[V r?oi 'u'A eko pkjo eZY fpBK e[M
o'z nkfc; nkT[Adh j?. j[D th T[j fjzdh dh Gbk eh gqSzSk eodk. T[; B/ sK xkj T[Zr nkJh ;h, zo{o ftufbs eo wB'A pkjo eZY fdzdh ;h. gsh s/ SZe ;'u/ ;wM/ ;Ve s/ ub rJh.
d/ T[;/ o;kb/ s/ pj[s w/jBs eodh j?. ewo/ ftu nk egV/ th BjhA pdb/ ;r'A fdzdk. s/ c/o gsh e'b'A gkJhnK pkeh eoBk T[; B{z oZp s/ ;Ze eoB pokpo SoB e"o B/ Sksh s/ oZyh feskp
T[; ftu gsh dhnK eftsktK Skgdh T[j sK T[;/ soQK fp;so s/ fvrd/ ;ko y[ShnK th T[; B{z fit/A ckbs{ jh brdk. u[Ze e/ w/z s/ Xo fdZsh. T[j ;'c/ s'A
j?. fJ; s'A tZX SoB e"o B{z g[Sfgzdo xokV/ wkoB bZrk. ikgdhnK. nZm tZi rJ/, c/o B"A tZi rJ/. T[m ni/ ;"D bJh ikD jh bZrh ;h
pko/ e[M gsk BjhA bZrk. go sK th nfijk j[zdk t/y g[Sfgzdo B{z fJe ;zdhg ne;o o'z jh S/ ;Zs ti/ id'A g[Sfgzdo e'b'A nkgDh p/u?Bh ;fjD fe T[; B{z fJ; soQK bZrk fit/A fe;/ B/
T[j jo t/b/ T[; B{z fit/A nkgD/ ;kjK MNek fijk tZik fi; B/ fit/A T[;dk she xo nk iKdk ;h. T[j gsBh e'b Bk j'Jh sK T[; B/ xo B{z fizdok bk pkjo d/ pzd dotkz/ s/ Ekg fdZsh j't/
ftu wfj;{; eodh ofjzdh. ti{d jh fjbk e/ oZy fdZsk. go T[; p/m/ ukj dk eZg ghAdk. T[; d/ o;kb/ r?oi ftu'A eko eZYh ns/ T[j T[;/ .
g[Sfgzdo ns/ eth ;zdhg B/ B/ sd/ p[o/ ftukoK B{z wB'A pkjo eZY pko/ rZbK eodk. gsBh d/ w{zj'A o?;Nko?AN tZb N[o gJh fiZE/ S[o{ ftu ''fJj jtk pzd feT[A BjhA j' iKdh.
nkohnk ;wki wzdo ftu ftnkj fdZsk ns/ T[j gsh Bkb fp;so s/ nkgDhnK SghnK eftsktK dh T[j ;zdhg Bkb w/z d/ nkjwD/ ;kjwD/ feT[A tko tko dotkz/ B{z GzB ojh j?<''
eotk fbnk ns/ T[j gsh d/ xo nk bzwh g? ;"D dh e'fSS eoB bZrh. skohc ;[DBk T[; B{z uzrk uzrk brdk. p?m xzfNnK she rZbK eodh ofjzdh SoB e"o fJj efjzdh j'Jh ni/ ;'c/
rJh. nkfc; s'A T[; B/ fJe wjhB/ dh nrbh ;t/o nfijk j'D s/ Bk sK go fit/A fit/A tes bzxdk frnk ;h. s/ T[m p?mh jh ;h fe T[; B{z fJe tkoh
S[ZNh b? bJh ;h. o;kb/ dk nrbk nze ;zdhg B/ jh e[M fejk ns/ Bk jh o'z dh o{NhB ftu e[M coe nkT[D eko T[; B/ pkjo gkofezr 'u yVQh c/o dotkz/ s/ tZih Ekg gfjbK Bkb'A
fsnko eoe/ T[; B/ nkgD/ ;jkfJe B{z g[Sfgzdo B/ T[; B{z e[M g[ZfSnk. bZrk. eJh tkoh ;zdhg okshA fuoek ehsh ns/ go; cV T[j T[; jkb tZb th s/z ikgh.
''nZXh oks t/b/ e"D nk frnk<''
d/ fdZsk ;h. d{i/ fdB jBhw{B bJh ;zdhg gsBh xo Bk nkT[Adk. okshA T[; B{z eJh tkoh N[o gJh, fiZE/ ne;o i'V/ ukj dk fJe
;zdhg d' wzzb/ xo ftu ofjzdk ;h. B{z Bkb b? pBko; ubk frnk. T[j fJe B"A d; frnkoK th tZi iKd/. T[j d/o eZg ghAd/ xzN/ brk fdzd/ ;B. fiZE/ SoB e"o B/ nkgD/ nkg B{z fejk.
id'A g[Sfgzdo gfjb/ fdB T[; xo 'u tXhnk j'Nb ftu mfjo/. ;zdhg B/ Bkb nkT[D bJh gsBh B{z e'Jh M{mk ;zdhg ukj d/ eZg d/ pdb/ 'u t/No B{z dotkzk y'bQD bJh T[j ;'c/ s'A T[Zm
yV'sh.
nkJh sK xo dh jkbs pj[s wkVh gsBh B{z ;ko/ xkNK s/ x[wkfJnk. wzdoK pjkBk pDk pfjbk fdzdk. T[; B/ eJh fNZg d/ ;" o[gJ/ she d/ fdzdk ;h.
id'A T[; B/ fuNeBh y'bQ cZN tyo/
;h. pj[s p/soshpk ;h ;G e[M fi;B{z d/ doSB eotkJ/. T[; EK ofjzd/ eJh tkoh Sokp th ghsh j[zdh. T[j o'Nh th ni/ T[j jkb d/ w/B r/N okjhA nzdo
ehs/ sK nzdo ird/ bkN{ d/ pkjo tZb
t/y fJt/A brdk ;h fit/A xo d/ wkbe ;zrhsekoK Bkb fwbtkfJnk. pkjo jh yk nkT[Adk ns/ xo nk gsBh g?o XoB jh bZrh ;h fe T[; dh Bzo
ikd/ ukBD ftu T[; B/ Xh B{z yV/ t/
dk ihtB th fJ; xo fijk jh j't/ T[j oks tkbh xNBk g[Sfgzdo Bkb pj[sh rZb th Bk eodk. ;r'A d{o'A T[; w/z tZb ubh rJh fiZE/ T[{j
fynk, fi; d/ jZE ftu T[j nN?uh
rk. ed'A dh G[Zb rJh ;h. T[j T[; t/b/ fp;so s/ fvrd/ ;ko ;"A iKdk. ns/ ;zdhg B/ ukjK d/ eZg ghAfdnK gsk
;h, fi;B{z fJe fdB b? e/ T[j u[Zg
''SkfJd ;ko/ jh tZv/ eth fJ;/ soQK nkgD/ nkg B{z d[BhnK dh ;G s'A tZX g[Sfgzdo o'z T[BQK fdBK dk fJzszko BjhA fezBhnK rZbK ;KMhnK ehshnK
d/ j[zd/ j'D/.'' y[Sfe;ws n"os ;wM ojh ;h, fi; eodh fijV/ T[; B/ S[o{ ftu gsh Bkb ;B, ;koh T[wo fJe d{i/ dk ;kE u[ghsh wK d/ xo'A pkjo fBeb rJh
;h.
fJj ;'u g[Sfgzdo xo B{z ;ztkoB dk T[wo Go dk ;kE fJe nfij/ pzd/ fpskJ/ ;B. id'A T[j g{o/ dh g{oh gsh fBGkT[D d/ fezB/ tknd/ ehs/ ;B.
ekch d/o d'jK ftu e'Jh rZb BjhA
bZrh. Bkb i[fVnk j'fJnk ;h fijVk pj[s dh ;h ns/ gsh th ;ko/ dk ;kok T[; ;zdhg ;Zuw[Zu jh T[;h w/z s/ p?mk
j'Jh. e[M BjhA p'bhnK T[j ;r'A u[Zg
BtK ftnkj j'D eoe/ fJe jcsk tZvk eth ;h. fi; dh gqf;ZXh T[; B{z dk nkgDk ;h. ;h, go nZi T[; ;kjwD/ T[jdh Ek e'Jh
yVhnK ojhnK.
sK T[j ;zdhg Bkb T[;d/ fwZsoK d/ :{Bhtof;Nh d/ e'o; dhnK feskpK she g[Sfgzdo B{z eJh tkoh fJ; soQK th j'o e[Vh ;h, fi; dk jZE cVh T[; dk
''wzw w?A nzdo nk iktK<''
xo ;Zd/ s/ iKdh ojh. oks dk ykDk b? rJh ;h. fi; d/ gsk BjhA fezB/ brdk fit/A T[;dh N[odh fzzdrh sK gsh gsk BjhA T[; Bkb eh rZbK eo
SoB e"o B{z Xh dh nktkz ;[DkJh
ne;o fe;/ Bk fe;/ fwZso xo jh j[zdk. gkme ;B. fijV/ T[; B{z pj[s fgnko fes/ yV' rJh j't/. T[; B{z jo tkoh fojk ;h.
fdZsh fi;B{z ;[D T[j dotkz/ s'A fJe
go id'A gfjbh tko ;zdhg B/ e[M eod/ ;B. XZe/ wko e/ N'oB dh b'V g?Adh j't/, go g[Sfgzdo d/ edw fit/A T[; dotkz/
gk;/ jN rJh. g[Sfgzdo jZE 'u nN?uh
yk; d';sK B{z nkgD/ xo ykD/ s/ jcsk pBko; bk T[j xo nk fJe T[j fJeZbh fet/A nkgD/ nkg B{z Xohe Bkb jh pzBQ/ rJ/, fi; okjhA e[M fuo
cVh nzdo bzx nkJh. nN?uh fJe gk;/
;Zfdnk sK g[Sfgzdo pj[s y[S ;h. oks jh mfjo/ c/o nrb/ fdB ;zdhg ;edh ;h< T[; B{z sK fJe ;kEh dh b'V gfjbK T[j jkb ftu dkyb j'D bZrh
Xo T[j wK B{z iZch gk e/ z'o z'o Bkb
''fJj w/ok nkgDk xo j? fi; ftu gsBh Bkb vbj"zh ubk frnk. T[; ;h fijVk ;ko/ dk ;kok T[jdk nkgDk ;h. T[j fezBk fuo gsk BjhA eh ;'udh
o'D bZrh.
gsh d/ eth fwZso gfjbh tkoh ykDk EK th T[j wfjzr/ j'Nb ftu o[e/. y{p j't/. fi; fgZS/ T[;B/ ;G e[M fsnkr j'Jh T[;/ EK yVQh ojh.
SoB e"o B/ fJ; tkoh th e[M BjhA
ykD bJh nk oj/ B/.'' ;VeK s/ x[zw/. b/e dh ;?o ehsh. Gkt/ fdZsk ;h. nkgDh wK, gkgk dh T[; d/ fJe tkoh wB nkfJnk nZr/
fejk T[j sK ni/ th T[;/ soQK nv'b
T[j ;t/o s'A jh xo B{z ;ztkoB A eJh tko g[Sfgzdo fgT[ pokpo gsh fJZzsHHH;kok e[M jh sK T[j SZv e/ tZX gsh B{z T[; Bt/A i'V/ foSs/ pko/
yV'sh ;h. T[; B{z ;wM BjhA ;h nk
bZrh. T[; B/ eJh soQK dh ;pzh Bkb x[zwdh nkgD/ nkg B{z b'eK dhnK nkgD/ fgT[ dh T[wo tkb/ pzd/ Bkb g[ZS go T[; e'b'A fJ; soQK BjhA j'fJnk.
fojk T[j Xh B{z eh ej/. eh p'b/, fijVh
pDkJh. okshA ;zdhg d/ uko gzi eth BzoK ftu pj[s Sow;ko wfj;{; i[Vh ;h, goHHHH. ''jo uweD tkbk gZEo jhok BjhA
fJe fdB nkg/ T[; d/ xo'A ubh rJh
d';s nkJ/. g[Sfgzdo B/ ;kfonK B{z ukJhA eodh, go gsh dh tZvh T[wo B{z SZv fJe fdB Skw s'A jh pZdb SkJ/ j[zdk.''
;h ns/ nZi nkg/ w[V nkJh ;h.
ukJhA ykDk go'f;nk. c/o B"A ti/ she pkeh d/ r[DK w{jo/ T[;B{z ;G e[M tZvk j'J/ ;B. pj[s fgnkok w";w ;h. g[Sfgzdo fJ; tkoh wK dh nkyh rZb T[; B{z
yk;k fuo T[; B{z g[Sfgzdo d/ o'D
ftjbh j' T[j gfjbh wzzb s/ pD/ tZvk jh fd;dk. nkfc; s'A mhe S/ ti/ xo nk rJh ;Zu ikgh. T[j T[bN/ g?ohA j'Nb 'u'A pkjo
dh nktkz ;[DkJh fdzdh ojh.
nkgD/ p?vo{w 'u ik gsh dk fJzszko fJe jcsk B?Bhskb ofj T[j tkg; ;h. T[; B/ rZvh r?oi 'u yVh ehsh fBeb nkJh. eko b? T[j xo gj[zuh.
e[M fuo T[;/ soQK nv'b yV'sh Xh
eoB bZrh, fJj ;'udh j'Jh fe T[j xo w[V nkJ/. ns/ fizdok y'bQ xo 'u dkyb j'Jh. T[j gsh dh T[vhe eoB bZrh.
B{z o'Adh t/y SoB e"o dhnK nZyK ftu
T[; d/ gekJ/ ns/ fwZsoK B{z go';/ ykD/ c/o fBZs dh fzzdrh S[o{ j' rJh. go xo ftu sK T[j fJeZbh ;h. T[j gfjbK d; tZi/, c/o frnkoK, pkoK c/o gkDh Go nkfJnk.
pko/ eh efjzd/ B/. g[Sfgzdo B/ c/o nkfc; ik e/ w?rzhB gsh dh T[vhe eoB bZrh. T[; dk fJZe, go ;zdhg T[; oks xo BjhA c/o T[; dk fJe jZE nkg/ g[Sfgzdo
goHHHtes bzxfdnK oks d/ dk ezw ;KG fbnk. T[j d't/A ;t/o/ jh wB eo fojk ;h T[j j[D/ fes'A nk ikt/ nkfJnk. T[j pj[s fSZds Bkb xo dh fgZm s/ ubk frnk. c/o T[j jZE
frnkoK tZi rJ/. j/mK vokfJzr o{w xo'A fBeb iKd/. g[Sfgzdo B/ gsh e'b'A ns/ T[; B{z nkgDhnK pkjK ftu Go dk pkjobk dotkzk y[bQk oZy gsh dk j"b/ j"b/ g[Sfgzdo dh fgZm s/ fcodk
'u wko/ mjkfenK dh nktkz T[; B{z fJj ed/ BjhA ;h g[ZfSnk fe T[j eh e/ fJe' tkoh ftu eJh T[woK dk fJzszko eodh eodh fit/A pj[s EZe j'fJnk T[; B{z ;bkj[D bZrk.
;[DkJh fdzdh ojh, go T[; d/ gsh B/ ezw eodk ;h< ;kok fdB feZE/ ofjzdk fgnko d/ d/t/HHHHgoHHHHnfijk BjhA rJh ;h. T[j T[;/ soQK EZeh EZeh nkgDh SkfJd fJ; soQK j'Dk ;[Gkfte ;h.
T[Zgo nk T[; d/ pDkJ/ ns/ go';/ ykD/ ;h< nkgD/ fgnko ykso g[Sfgzdo B/ j'fJnk. tes bzxfdnK jB/ok fxo EK s'A T[mh. feT[Afe i/ foSfsnK dh rZb eohJ/
pko/ e[M BjhA fejk. nkgDk xo fsnkr fdZsk ;h. nkgD/ nkfJnk. T[j pj[s p/u?B j' ojh ;h. T[; B/ T[j nN?uh pkjo eZfYnk wktk sK iBwK s'A XhnK bJh fJj' e[M
c/o id'A frnkoK ti/ s'A pknd ;ko/ foSs/dkoK Bkb'A N[ZN rJh ;h. T[; d/ wB ftu gsh pko/ fezB/ jh T[bN/ fi; ftu fJe fdB T[j E'VQ/ fij/ egV/ eodhnK nkJhnK B/.
;zdhg T[go nkfJnk sK T[; dhnK NzrK Skwh T[j d't/A o'z fes/ Bk fes/ f;ZX/ ftuko nk oj/ ;B. ns/ ekrz b? wK d/ xo'A pkjo fBebh c'B L 0061-403848789
gSsktkaaaaa
gSsktkaaaaa
gSsktkaaaaa
gSsktkaaaaa
gSsktkaaaaa
;ck 46 dk pkeh
;ck 46 dk pkeh
;ck 46 dk pkeh
;ck 46 dk pkeh pDkT[Ad/ rJ/HHHT[BQK dh ekw tk;Bk oZfynk ;kB{z d'tK B{z. fJ; dh ;zk w?B{z yokp ehs/ fpBK w?A T[m e/ ibdh pkjo i/ e[M gbK tk;s/ Xkwh ;knp w/o/ Bkb
;ck 46 dk pkeh
''Gok ihHHHw?A ftnkj d/ gfjb/ fdB nzdo'A nzdohA dcB j' rJh. T[j sK fwbh JhHHHXkwh ;knp dh i;wkBh ik ;eBK. T[gozs d'tK tk;s/ ukj o{po{ j' ikD sK w?A fdb y'bQ e/ T[BQK
pbfe gfjbh oks s'A jh Xkwh ;knp jkJhgoN?ASB s/ fJeZb/gD dk fSeko s/ wB'ftfrnkBe f;js th fJ;dk pDkT[Dk w?B{z uzrk brdk j?.'' w?vw e'b'A fywK wzrKHHHw[nkch dh r[jko brk
B{z fJj wfj;{; eokT[Dk S[o{ eo fdZsk j' rJ/. n;hA d' pZu/ sK g?dk ehs/ go fSeko j' rJh. T[BQK dh fJwkBdko Xkwh dhnK nZyK fGZi rJhnK. ezpd/ e/ ;[oyo{ j'tK. w?B{z :ehB j?HHHT[j w?B{z
w[nkc eo d/Dr/.'' w?vw Xkwh ykw'S j'
fe w?A pj[s ;'jDh nKHHHBkz[e nK. ;kvh ekwo{gh fzzdrh pj[s jh ufoZso dh ;'u B/ fe;/ j'o Bkb i;wkBh j'mK Bkb T[j fco p'bh, ''U;
rJh. T[; dk rb/v{ Go nkfJnk.
T[BQK dh S'n Bkb w/oh ShS/ torh w[ysf;o s/ o;jhB ojh. ni w?B{z ;zpzX pDkT[D dh fJikzs Bk fdZsh. fdBHHHpbfe oks th n?;k Jh j'fJnk.
''w?vw XkwhHHHHj[D s'A pknd s[;hA
ek:k dkrdko j' ikJ/rh. T[BQK B{z n?j;k; j' fojk j?HHHj[;B s/ Bzkes, fe;/ j'o fJ;sqh B{z S{jDk sK d{o, T[j B?gkbh 'pjkdo' p?Zb tikT[Adk fojk.
r[zo/ ;w/A ftu BkdkBh 'u j'J/ tsho/
n?j;k; fdbKdh ojh, wkB'A T[BQK dh T[wo d/ w'jski B/HHHH;dk BjhA ofjzd/. gokJh fJ;sqh tZb t/yd/ th BjhA ;B. Xkwh ;knp d/ T[ZmD dh nktkz BjhA
s'A nkzkd j' ikU. nkgD/ pZfunK s/
ek:k w/oh ek:k Bkb'A xNhnk j?. T[BQK nzs ftu fJj ek:k fwZNh wkso j?. w/o/ ;"D s'A pknd T[j T[m e/ ;kjwD/ nkJh. w?A tkiK wkohnKHHHHT[j fco th
nkT[D tkbhnK B;bK B{z ;/jswzd
dh wodkBrh s/ t/r B{z d[sekodh nc;'; fJ; rb dk j? fe fJj ;wM p?Zvo{w 'u nk e/ b/N iKd/ sK i' w/oh BjhA T[Zm/HHH;"Ad/ oj/. w?A o'JhHHHuheK
;z;eko d/D gqsh fJe ;wofgs wK dh
ojhHHHT[; dk fsq;eko eodh ojh. w/o/ itkBh d/ ;w/A BjhA nkT[Adh. T[; t/b/ BhAd yokp Bk j't/ s/ T[j nkg th wkohnKHHHw[jZb/ d/ b'e nk rJ/. nyho soQK nkgDh fzzdrh r[zko'. efjzfdnK
fJ; tsho/ Bkb Xkwh ;knp B{z ewsoh nzrK ftu skzrh s/ fByko j[zdk j?. r{jVh BhAd wkD ;eD. fJ; pko/ w/o/ vkeNo XtB B/ ;[Dk fdZsk, ''Xkwh w?A yVQk j' frnk.
dk n?j;k; j'D bZrk. T[BQK B{z wfj;{; fJzi ikgdk j? fe fJj ;[v"bsk s/ g[ZSD s/ T[j efjD bZr/, '';t/o/ d[ZX ;knp j[D BjhA T[mDr/HHHgZeh ''S[eohnk Gok ihHHHpj[s pj[s
j'D bZrkHHHSkfJd T[j w/o/ ekfpb BjhA. ;fEsh ;dk pDh oj/rh. fJj ;'u s/ d/ g?eN, po?Zv tr?ok t/uD tkbk BhAdHHH;dk dh BhAd ftu ub/ rJ/ B/. S[eohnk.'' efjzfdnK w?vw Xkwh
Bshi/ ti'A T[j fiB;h s"o s/ d{ohnK ro{o B/ ekw d/ nBw[Zb/ oZ; s'A tKMk 'pjkdo' p?Zb wkodk j?. s[jkvh BhAd ikD s'A gfjbK e[M fejk ;[fDnK BjhA. nkgD/ xo tb ub gJh.

48
48
48 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
48 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
48 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
n?ANhpkfJUfNe dtkJhnK dh soQK ezw eodhnK
n?ANhpkfJUfNe dtkJhnK dh soQK ezw eodhnK pZfunK B{z nkgDk d[ZX fgnkT[D Bkb wK d/
pZfunK B{z nkgDk d[ZX fgnkT[D Bkb wK d/
n?ANhpkfJUfNe dtkJhnK dh soQK ezw eodhnK
n?ANhpkfJUfNe dtkJhnK dh soQK ezw eodhnK
pZfunK B{z nkgDk d[ZX fgnkT[D Bkb wK d/
pZfunK B{z nkgDk d[ZX fgnkT[D Bkb wK d/
n?ANhpkfJUfNe dtkJhnK dh soQK ezw eodhnK
pZfunK B{z nkgDk d[ZX fgnkT[D Bkb wK d/
jkoN nN?e dk ysok xN ;ed?
jkoN nN?e dk ysok xN ;ed?
jkoN nN?e dk ysok xN ;ed?
jkoN nN?e dk ysok xN ;ed?
jB feuB dhnK fJj uh
jB feuB dhnK fJj uhzKK KK K
jB feuB dhnK fJj uh jkoN nN?e dk ysok xN ;ed?
jB feuB dhnK fJj uh
jB feuB dhnK fJj uh
3H f;oek
f;oe/ 'u n?ANh-nke;hv?AN dh wksok
fznkdk j'D ekoB fJj dtkJh dh soQK
ezw eodk j?. i/ s[jkB{z g/N 'u fJBc?eSB
j? iK fco fe;/ soQK d/ czrb fJBc?eSB
Bkb ghVs j' sK f;oe/ dh tos'A eo'.
4H bkb fwou
fsZyh bkb fwou 'u th n?ANh-
p?eNhohnb r[D j[zd/ jB ns/ fJ; B{z
ykD Bkb ;kj gqDkbh 'u j'D tkb/
fJBc?eSB s'A okjs fwbdh j?. fJ; dh
fznkdk tos'A f;js B{z B[e;kB th gj[zuk
;edh j?. fJ; dh tos'A ;hfws wksok
'u jh eoBh ukjhdh j?.
5H ndoe
ndoe d/ fufes;e r[DK s'A ;ko/
ikD{ jh jB. fJj e[dosh
n?ANhpkfJUfNe dh soQK ezw eodk j?.
nZi-ebQ b'e eJh soK dhnK cb{, ;odh-i[ekw nkfd phwkohnK s'A fJj ;oho 'u fJBc?eSB c?bkT[D tkb/
phwkohnK d/ fSeko j' oj/ jB. fJBQK pukT[Adk j?. fJ; bJh ;pihnK 'u ns/ p?eNhohnk ns/ tkfJo; B{z ysw eoB fJe Bt/A nfXn?ZB 'u fJe y'i nB[;ko wK tb'A nkgDh Sksh dk d[ZX pZfunK B{z
phwkohnK s'A puD bJh T[j eJh soQK ;bkd d/ o{g 'u fgnkz zo{o ykDk 'u wdd eodk j?. fJ; B{z fB:fws b?D fgnkT[D Bkb wK d/ nrb/ ihtB d"okB jkoN nN?e ns/ ;Nq'e dk ysok xN ;edk
dhnK dtkJhnK yk oj/ jB. fJBQK ukjhdk j?. Bkb tkJhob p[yko ns/ ;odh-i[ekw j?. fJ; pko/ ioBb nkc fd nw/oheB jkoN n?;';hJ/SB 'u gqekfSs nfXn?ZB 'u
dtkJhnK dk ;oho 's/ ;kJhN fJc?eN g? 2H b;D fijhnK ;wZf;nktK s'A s[ozs nkokw y[bk;k ehsk frnk j? fe fijVhnK wktK nkgD/ pZfunK B{z nkgDk d[ZX u[zxkT[AdhnK
;edk j?. fJ; bJh nZi n;hA s[jkB{z b;D 'u tZy-tZy soQK dhnK n?ANh fwbdk j?. jB, T[BQK B{z nkgD/ pknd d/ ihtB 'u fdb dh phwkoh ns/ ;Nq'e dk ysok
e[M xo/b{ uhzK pko/ dZ; oj/ jK, i' p?eNhohnb ;wZoEktK j[zdhnK jB. fi; 6H jbdh seohpB 10 ch;dh xN iKdk j?. T[BQK fejk fe fJe wK d/ roG XkoB eoB t/b/
dtkJh dh soQK ezw eodhnK jB ns/ ekoB fJ; dh o'zkBk tos'A Bkb jo xo 'u tosh ikD tkbh jbdh T[; dh o;kfJfDe fefonk 'u s/zh Bkb spdhbh nkT[Adh j? feT[Afe T[; t/b/ T[; d/
fiBK dk fe;/ soQK dk ;kJhN fJc?eN p?eNhohnk s'A c?bD tkb/ o'r fit/A cb{, 'u eJh soQK d/ fufes;e r[D j[zd/ jB. ;oho 'u uoph iwQk j' iKdh j?, i' pZu/ d/ tkX/ iK ftek; 'u b'VhAdh T{oik gqdkB
BjhA j[zdk. i'VK 'u dod ns/ :h;N fJBc?eSB 'u jbdh 'u n?ANh-fJzcb/w/Noh r[D j'D eoB 'u ;jkJh j[zdh j?. wK tb'A pZu/ B{z d[ZX u[zxkT[D Bkb iwQk j'Jh uoph s/zh Bkb
1H fgnkz okjs fwbdh j?. fJ; bJh ;pihnK ekoB wkJheq'fpnb fJBc?eSB s'A xNdh iKdh j? s/ seohpB g{oh dh g{oh uoph ;wkgs j' iKdh j?.
fgnkz n?ANhpkfJUfNe dh soQK n;o pDkT[D t/b/ iK dkb cqkJh pDkT[Ad/ ;w/ pukT[D 'u ;jkJh j?. ;odh-i[ekw ns/
eodk j?. fJ; 'u w"i{d et/o;/fNB BK A b;D dhnK r[bhnK zo{o gkT[DhnK i'VK d/ dod Bkb ghVs b'eK bJh
fJBQK xo/b{ B[;fynK d[nkok d{o
fJBQK xo/b{ B[;fynK d[nkok d{o
fJBQK xo/b{ B[;fynK d[nkok d{o
fJBQK xo/b{ B[;fynK d[nkok d{o
fJBQK xo/b{ B[;fynK d[nkok d{o
dk SeshSkbh n?AikJhw s[jkB{z tkfJob ukjhdhnK jB. jbdh ykDk bkGekoh j[zdk j?.
eo' ;oho dh EektN
eo' ;oho dh EektN
eo' ;oho dh EektN
eo' ;oho dh EektN
ykbh g/N ykU fJj d' uh K fco d/y' fJ;d/ ckfJd/HHH
ykbh g/N ykU fJj d' uh K fco d/y' fJ;d/ ckfJd/HHHK fco d/y' fJ;d/ ckfJd/HHH
ykbh g/N ykU fJj d' uh eo' ;oho dh EektN
ykbh g/N ykU fJj d' uh
ykbh g/N ykU fJj d' uhzK fco d/y' fJ;d/ ckfJd/HHHK fco d/y' fJ;d/ ckfJd/HHH
phwkohnK d{o j[zdhnK jB. i/eo s[;hA
d'BK B{z fwbk e/ ykU sK fJ;dk d[ZrDk
ckfJdk j't/rk. fJ;d/ fwSoB Bkb eJh
phwkohnK ysw j' iKdhnK jB. nkU
ikDd/ jK b;D ns/ Sfjd B{z fwbke/
ykD d/ ckfJd/.
1H Gko xZN eo/
Sfjd s/ b;D B{z fwbke/ ykD Bkb
;oho dk Gko xZN j[zdk j?. Bkb jh w'Nkg/
dh go/SkBh s'A th S[Nekok fwbdk j?.
2H wzp{s dzd
fJ; 'u w"i{d ck;c'o; Bkb dzd
wzp{s j[zd/ jB. fJj dzdK Bkb i[VhnK
;kohnK ;wZf;nk B{z d{o eodk j?.
3H fdb dhnK phwkohnK
fJBQK d'BK uhzK B{z fwbk e/ ykD
Bkb e'b?;No"b xZN j[zdk j? ns/ ;oho
dk pbZv ;oe[b/SB mhe ofjzdk j?.
4H e?A;o
jo xo 'u n;kBh Bkb w"i{d Sfjd p?eNhohnb tor/ r[D j[zd/ jB ns/ b;D b;D ns/ Sfjd 'u w"i{d
ns/ b;D d/ eJh ckfJd/ jB .fi;dk 'u n?bhf;B ns/ ckJhpo tor/ ckfJd/ n?ANhnke;hv/AN; e?A;o d/ wohzK bJh
ckfJd/wzd j[zdk j?. fJ; Bkb e?A;o dk
fJ;s/wkb eoB 's/ o'rK s'A d{o fojk ik wzd g"SfNe sZs j[zd/ jB. fiBQK dh tos'A
ysok xZN j[zdk j?
;edk j?. Sfjd s/ b;D 'u eJh n?ANh eoB Bkb f;js ;zpzXh eJh soQK dhnK
nZi-ebQ dh GZi d"V tkbh fizdrh 'u EektN j'Dk nkw ;wZf;nk j? go fJ;
BhAd Bk nkT[D dh ;wZf;nk d{o ;wZf;nk dk jZb ehsk ik ;edk j?. i/ s[;hA fpBK fe;/ ekoB EektN wfj;{; eod/
BhAd Bk nkT[D dh ;wZf;nk d{o
BhAd Bk nkT[D dh ;wZf;nk d{o
BhAd Bk nkT[D dh ;wZf;nk d{o
BhAd Bk nkT[D dh ;wZf;nk d{o
j' sK ihok yk ;ed/ j'. i/ s[;hA o'zkBk iho/ dh row ukj iK fco G[Zfink ihok yKd/
j' sK EektN d{o ofjzdh j?. T[ZE/ jbdh th fJ; wkwb/ 'u ekch wdd eodh j?. nZi
n;hA s[jkB{z e[M xo/b{ T[gkn dZ;Kr/ fiBQK Bkb EektN d{o ehsh ik ;edh j?.
eoB bJh tos'A fJj w;kbk
eoB bJh tos'A fJj w;kbk 1H ndoe
eoB bJh tos'A fJj w;kbk
eoB bJh tos'A fJj w;kbk
eoB bJh tos'A fJj w;kbk
fJe eZg ndoe dh ukj ghD Bkb fwzNK 'u EektN d{o j[zdh j?.
BthA fdZbhº i/ s[jkvh th BhAd oks B{z pko-pko N[ZNdh j? 2H nkwbk
sK fJj ypo s[jkv/ bJh j?. sDkn ekoB ftnesh B{z BhAd nkwb/ 'u ftNkfwB ;h ekch wksok 'u gkfJnk iKdk j?. fJj n?vqhBb rb?Av s'A
Bk nkT[D dh ;wZf;nk j' iKdh j?. nZi n;hA s[jkB{z dZ;Kr/ sDkn d{o eoB tkb/ jkow'B B{z SZvdk j?. uzr/ BshfinK bJh o'z fJe uwu
fe iho/ d/ fejV/ nk;kB B[;fynK d[nkok s[;hA fJ; go/SkBh nkwbk gkT{vo, e';/ gkDh Bkb bU.
B{z d{o eo ;ed/ j'. 3H b;D
1H nk:[ot/d w[skpe uzrh BhAd bJh iho/ dh tos'A eoBk b;D 'u pj[s ;ko/ fufes;e r[D gkJ/ iKd/ jB. fJ; dk n?ANh-fJzcbkw/Noh
ekch ckfJd/wzd j[zdk j?. iho/ d/ fJbktk s[;hA iho/ d/ s/b dh r[D fJfwT{B f;;Nw B{z wzp{s pDkT[Adk j?. fznkdk ckfJdk b?D bJh fJ; B{z eZZuk
th tos'A eo ;ed' j'. jh ykU.
2H uzrh BhAd bJh fJe e/b/ B{z w;b e/ T[; 'u fJe uwu 4H okJh d/ dkD/
iho/ dk gkT{vo fwbk bU. o'z oks B{z ;'D s'A gfjbK fJ; B{z okJh d/ dkfDnK 'u ftNkfwB J/, ;h, e/ e/o/fNB ns/ yfDi gkJ/ iKd/ jB. i'
ykU. ;oho 'u jhw'rb'fpB tXkT[D dk ezw eod/ jB.
3H uzrh BhAd b?D d/ Bkb-Bkb ;oho dh EektN d{o 5H nStrzXk
eoB bJh iho/ dh ukj pj[s T[g:'rh j?. fJ; ukj B{z pDkT[D izrbh u/oh d/ BK Bkb ikD/ ikD tkb/ fJ; g"d/ dhnK iVQK 'u pj[s ;ko/
bJh fJe uwu iho/ B{z d' s'A fszB ;?ezv sZe j'bh r?; 's/ G[zB'. fufes;e r[D gkJ/ iKd/ jB. fJj T{oik d/ gZXo B{z tXkT[Adk j?. Bkb jh fJj
fJ; d/ pkni fJ; iho/ B{z fJe eZg gkDh 'u T[pkb e/ mzvk jkow'B; d/ n;s[zbB B{z xZN eodk j?.
j'D fdU. fJ; gkDh B{z SkD e/ gh bU. iho/ dh ukj o'z oks 6H dkbuhBh
B{z ghD Bkb s[jkvh EektN d{o j' ikt/rh. o'z ;t/o/ T[Zm e/ fJe uwu dkbuhBh gkT{vo B{z Sfjd ns/ gkDh Bkb b?D 's/
4H ihok gkuB Sesh B{z tXk e/ ;oho dh BhAd B{z mhe EektN s'A S[Nekok fwbdk j?. i/ fJ; B{z fsb d/ s/b 'u fwbk e/ wZE/ 's/ brkfJnk
eodk j?. ikt/ sK EektN ekoB j' oj/ f;o dod s'A nkokw fwbdk j?.

49
49
49 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
49 gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
49 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
fJj gzikph rZGo{ pfDnk e?B/vk dh gfotko d/ 9 w?ApoK B/ xo u d/fynk fGnkBe
fJj gzikph rZGo{ pfDnk e?B/vk dh
fJj gzikph rZGo{ pfDnk e?B/vk dh
fJj gzikph rZGo{ pfDnk e?B/vk dh
gfotko d/ 9 w?ApoK B/ xo u d/fynk fGnkBeu d/fynk fGnkBe
gfotko d/ 9 w?ApoK B/ xo
gfotko d/ 9 w?ApoK B/ xo
fJj gzikph rZGo{ pfDnk e?B/vk dh SkB,kB, kB,kB, kB, gfotko d/ 9 w?ApoK B/ xo 'u d/fynk fGnkBeu d/fynk fGnkBe
r'o/-r'ohnK B{z bk fdzdk j? M{wD wz wz wz wz wzzo, G{s-gq/sK d/ vo'A xo B{z wkfonk skbko, G{s-gq/sK d/ vo'A xo B{z wkfonk skbk
r'o/-r'ohnK B{z bk fdzdk j? M{wD
o, G{s-gq/sK d/ vo'A xo B{z wkfonk skbk
r'o/-r'ohnK B{z bk fdzdk j? M{wD
r'o/-r'ohnK B{z bk fdzdk j? M{wD
r'o/-r'ohnK B{z bk fdzdk j? M{wD
o, G{s-gq/sK d/ vo'A xo B{z wkfonk skbk
o, G{s-gq/sK d/ vo'A xo B{z wkfonk skbk
pZu/ th Skwb jB, ;ko/ d/y e/ j?okB
ofj rJ/.
nkgD/ xo ftu tkgoB tkbhnK
fJBQK xNBktK d/ vo'A g{o/ gfotko d/
b'e xo B{z fizdk wko e/ g[b; eb'Bh
ftu ofjD tkb/ nkgD/ Gok d/ xo ub/
rJ/. T[E/ w"i{d T[BQK dh Gkph B/ dZf;nk
fe fit/A jh T[j oks ofjD bJh Skw B{z
T[BQK d/ xo g[Zi/ sK oks B{z g{ok gfotko
ni/ p?m e/ ykDk yk fojk ;h fe nukBe
xo d/ pkjo gJhnK g{o/ gfotko dhnK
i[ZshnK jtk ftu T[Zv e/ T[BQK d/ e'b
nk e/ fvZrDhnK S[o{ j' rJhnK. oks B{z
id'A T[j wzdo dh XowSkbk ftu ;" oj/
;B sK T[E/ th T[Zgo'A S'N/ gZEoK dh
po;ks j'Jh. nkgD/ xo ftu ofjD bJh
T[BQK B/ e[M Xow r[o{nK Bkb th rZb
ehsh fiBQK B/ T[E/ gj[zu e/ g{ik gkm
fcb"o (fpT{o') xo 's/ G{s gq/sK tb'A gfjbK ;t/o 11 ti/ S'N/ Gok gqdhg dh ehsk. T[BQK d/ g{ik gkm eod/ ;w/A th
Xktk p'bD ekoB 15 fdBK s'A g{ok gsBh g{ik fit/A jh xo ftu pD/ wzdo e[M nfij/ jkd;/ j'J/ fe T[j th jZE
gfotko nkgD/ xo B{z fizd/ brk e/ d/ ewo/ ftu rJh sK T[E/ nukBe jh yVQ/ eoe/ ub/ rJ/. gfotko dhnK n"osK
wzdoK ftu ofjD bJh wip{o j' frnk fGnkBe pdp{dko wB[Zyh S'u dk Y/o B/ o'Ad/ j'J/ dZf;nk fe nkgDk uzrk yk;k
j?. gfotko tkfbnK dk d'S j? fe xo bZrk j'fJnk ;h. T[; B{z bZrk fe SkfJd xopko j[zd/ j'J/ th T[j fgSb/ d' jcfsnK
dk g{ok ;wkB jtk ftu T[Zvdk j?, fi; e'Jh ikBto xo 'u nzdo dkyb j' e/ s'A wzdoK ftu ofjD B{z wip{o j' rJ/
N'oKN' (fpT{o') e?B/vk, nwohek, nk;No/bhnk fes/ th ub/ ikU, T[E/ tZvh jB.
ekoB pZu/ th vo d/ wko/ Bk xo ik oj/ fJj S"u eo frnk j't/, T[; B/ ;kc eo
frDsh ftu gzikph tZ;d/ jB. fJj gzikph s[jkB{z gzikp ftu jh j'D dk nfj;k; T[BQK d/ d' pZu/ tZvh bVeh i' fe
jB ns/ Bk 10 fdBK s'A ;e{b rJ/ jB. fdZsk. T[; s'A pknd T[BQK d/ ;ko/
fdtkT[Dr/. j[D s[;hA ;'u oj/ j't'r/ fe gzikp dk nfj;k;, T[j fet/A< ih jK, n;hA
fwbh ;{uBk w[skpe ;EkBe ;pih wzvh ewfonK ftu T[;/ soQK S"u dk Y/o 9thA ns/ bVek i' fe 6thA ebk; ftu
rZb eo oj/ jK gzikp s'A e?B/vk ik e/ tZ;/ r[odhg gzX/o dh, i' fe e?B/vk ftu GzrV/ d/ ofjD tkb/ okiht e[wko ;'Bh ns/ bZrDk S[o{ j' frnk. fJ; s'A gfjbK fe gVQdk j?. T[j d' jcs/ s'A ;e{b BjhA ik
dk Nhuo j?. r[odhg e?B/vk d/ :{e'B ftu b'eK B{z GzrV/ dh Nq/fBzr fdzdk j? ns/ T[; ;e/. d{o-d{o s'A foSs/dko wzdoK ftu
T[; d/ Gok gqdhg e[wko B/ dZf;nk fe T[j e[M ;wM ;ed/, xo dh o;'Jh ftu
Bkb r'o/-r'ohnK g{oh soQK Bkb M{w e/ GzrVk gkT[Ad/ jB. nk e/ T[BQK dk jkb-ukb ikD oj/ jB.
T[j 4 Gok jB. ;ko/ ftnkj/ j'J/ jB. gJ/ GKv/ jtk ftu T[Zv e/ pkjo fvZrD/
ftd/S 'u gzikp B{z t;kT[D dk f;jok gzX/o B{z iKdk j?. gzX/o j? sK gzikp s'A go gfotko B/ fejk fe T[BQK B{z ;wM BjhA
uko/ Gok g[b; ne?vwh fcb"o ftu X'ph S[o{ j' rJ/. fJjh BjhA, xo ftu fgnk
T[; B/ e?B/vk d/ :{e'B ftu 'fwzBh gzikp' t;k fbnk j?. T[; d/ GzrV/ dh e?B/vk d/
dk ezw eod/ jB. 2 GoktK B{z ;oekoh nkN/ dk vozw, tkNo e{bo ns/ eZgV/ nk fojk fe T[j ikD sK feZE/ ikD.
whvhnk ftu th uouk j?. fJe i[bkJh 'u e?Bvk dh 150th toQ/rzY w"e/ e?B/vk v/n e[nkNo fwb/ j'J/ jB. id'Afe T[j d't/A gq?; eoB tkbh Gkoh gq?; sZe T[Zv e/ foSs/dko sZe vo e/ T[BQK B{z nkgD/
wBkfJnk frnk ;h. fJ; fdB e?B/vk ftu eJh iSB wBkJ/ rJ/ go r[odhg fco xo BjhA oZy oj/. T[j g[b; d/ e'b
Gok ;kb 1998 s'A nkgD/ iZdh xo ftu gfotko d/ b'eK tZb nk fvZrh. fJj
fet/A fgZS/ ofj iKdk. r[odhg B/ fJ; fdB d/ iSB B{z wBkT[Ad/ j'J/ 'uKdh dhnK fSekfJs doi eotkT[D sK fe; d/
gsBh ns/ pZfunK d/ Bkb ofj oj/ jB. jkd;k gfotko d/ fJe-d' w?poK B/ BjhA
MKiok' 's/ GzrVk gkfJnk ns/ r'ohnK B{z th M{wD bk fdZsk ;h. fto[ZX eotkT[D.
T[BQK dZf;nk fe nZi s'A 15 fdB pbfe g{o/ gfotko d/ 9 w?ApoK fiBQK ftu
jkb jh d/ wjhfBnK ftu r[odhg gzX/o :{e'B d/ w/no vkB e[ofN; B{z fwb/.
r[odhg B/ w/no d/ nkgD/ jZEh gZr pzBh. fJBQK jh BjhA T[BQK B/ r[odhg Bkb GzrVk
ne / dh fJ; ;fj-ndkekok B{z fpBK dZ;/ fBod// dh fJ; ;fj-ndkekok B{z fpBK dZ;/ fBod/
ne
th gkfJnk ;h. w/no B/ gZr pzBQ e/ Bk f;oc gZr pzBQD dh ebk f;Zyh, ;r'A T[E/ neneS/ dh fJ; ;fj-ndkekok B{z fpBK dZ;/ fBod// dh fJ; ;fj-ndkekok B{z fpBK dZ;/ fBod/See ee e
ne / dh fJ; ;fj-ndkekok B{z fpBK dZ;/ fBod/
ofjzd/ gzikphnK dk wkD th tXkfJnk.
{N ehsk fJzNhw/N ;hB, y{p wfunk ;h ptkb
{N ehsk fJzNhw/N ;hB, y{p wfunk ;h ptkb
{N ehsk fJzNhw/N ;hB, y{p wfunk ;h ptkb
B/ B/ B/ B/ B/ S{N ehsk fJzNhw/N ;hB, y{p wfunk ;h ptkb{N ehsk fJzNhw/N ;hB, y{p wfunk ;h ptkb
u'A nkT[AdhnK ;h nihp'rohp nktk K, gskK, gsk
SZs SZs SZs SZs SZs 'u'A nkT[AdhnK ;h nihp'rohp nktku'A nkT[AdhnK ;h nihp'rohp nktkzK, gskK, gsk
u'A nkT[AdhnK ;h nihp'rohp nktk K, gsk
u'A nkT[AdhnK ;h nihp'rohp nktk
pkvh vpb dh wdd Bkb fJ; B{z S{N
eo e/ fcbw 'u gk fdZsk ;h.
bZrh ;ukJh sK T[Zv rJ/ j'S ikDekoh w[skpe 90 d/ djke/ 'u
bZrh ;ukJh sK T[Zv rJ/ j'
bZrh ;ukJh sK T[Zv rJ/ j'
bZrh ;ukJh sK T[Zv rJ/ j'
bZrh ;ukJh sK T[Zv rJ/ j'
nkfJSk B/ fJ; fJzNhw/N ;hB d/ pko/ 'u
whvhnk Bkb rZb ehsh ;h. T[BQK B/ fejk
;h, ''gfjbh rZb sK wzwh BjhA ukj[zdh
;h fe w?A fJj fcbw eoK. feT[Afe fJ; d/
NkJhNb s'A jh nSbhbsk dh pdp{ nk
ojh ;h. fJ; ekoB n;hA gfjb/ fcbw
eoB s'A fJBeko eo fdZsk ;h.'' go
fBowksk gqekS wfjok dh gsBh B/
tko-tko tkndk ehsk fe T[BQK d/ gsh
;kc-;[ZEoh fcbw pDk oj/ jB. T[; ;w/
A wzwh B/ w?B{z fJj fcbw eoB dh
fJikzs d/ fdZsh go w/o/ ;kjwD/ fJj
Sos oZy fdZsh fe w?A fcbw 'u fe;/ soQK
dk fJzNhw/N ;hB BjhA d/tKrh.''
fzeo:'r j? fe 'dbkb' 'u nkfJSk
d/ Bkb nfGB/sk fwE[B ueotosh bhv
o'b 'u ;B. Sesh eg{o ns/ oth pfjb
dk th fJ; 'u nfjw o'b ;h. fJ; fcbw
i' ihsk tjh f;ezdo' (1992), T[; ;w/A y{p uouk 'u ojh ;h, id'A fcbw
B{z gkE'A x'S B/ fBod/SB ehsk ;h.
'fybkVh' (1992) ns/ 'dbkb' torhnK 'dbkb' 'u doSeK B/ T[BQK dk fJzNhw/N
fcbwK 'u Bzo nkJh nkfJSk i[bek ;hB d/fynk. jkbKfe nkfJSk dh wzBhJ/ fJzNhw/N ;hB s'A fJbktk fJj fcbw fJ;
45 ;kb dh j' rJh j?. 28 i[bkJh 1972 sK fJj ;hB T[BQK B/ BjhA fdZsk ;h, d/ vpb whfBzr vkfJbkr d/ ekoB th
B{z SqhBro, izw{-eSwho 'u iBwh nkfJSk pbfe fBod/Se B/ T[BQK dh wozh d/ pr?o uouk 'u ojh ;h.
kjo[y, fJockB BjhA pkbht[Zv dk fJj n?eNo pfDnk ;zi/ bhbk Gz;kbh dh gfjbh g;zd
kjo[y, fJockB BjhA pkbht[Zv dk fJj n?eNo pfDnk ;zi/ bhbk Gz;kbh dh gfjbh g;zd
kjo[y, fJockB BjhA pkbht[Zv dk fJj n?eNo pfDnk ;zi/ bhbk Gz;kbh dh gfjbh g;zd
Skjo[y, fJockB BjhA pkbht[Zv dk fJj n?eNo pfDnk ;zi/ bhbk Gz;kbh dh gfjbh g;zdkjo[y, fJockB BjhA pkbht[Zv dk fJj n?eNo pfDnk ;zi/ bhbk Gz;kbh dh gfjbh g;zd
tkfSzrNB (fpT{o') eJh b'eK B{z fe;/ Bk fe;/ uhz dk vo j[zdk j?. fe;/ B{z pkbht[Zv d/ i{Bhno ph nfGS/e pZuB fcbwh god/ 's/ wjkB
T[ZukJh s'A vo bZrdk j?, sK e[ZM b'e ;Zg, izrbh ikBtoK ik eJh ehV/ we'fVnk rhseko ns/ SkfJo ;kfjo b[fXnkDth dk feodko fBGkT[Ad/ Bzo
s'A vod/ jB. T[ZE/ jh eJh b'e nfij/ th jB i' G{sK dk Bkw ;[Dd/ jh ezG iKd/ jB nk ;ed/ jB. wSj{o fcbweko ;zi/ bhbk Gz;kbh ;kfjo b[fXnkDth
go i' b'e fe;/ th uhz e'b' BjhA vod/, T[BQK dh th SkfJd uhe fBeb ikt/. id'A ns/ nzfwqsk gqhsw d/ ihtB 's/ fcbw 'r[;skyhnK' pDkT[D ik oj/
T[BQK B{z nwohek d/ ikoihnk dh fJj xNBk gsk uZb/rh. jB.
nwohek d/ ikoihnk ftu ofjD tkbh bhik B/ id'A gfjbh tko nkgD/ xo nfijk wzfBnk ik fojk ;h fe Skjo[y ykB, fJockB ykB iK
ftu nihp' rohp nktkzK ;[BhnK, sK T[; B{z Bzonzdki eo fdZsk T[; B/ ;'funk nfGS/e pZuB ftu'A e'Jh fJe ;kfjo dk feodko fBGkn ;edk j?.
fe e'b tkb/ fJbke/ dk S"o j't/rk go nktkz pzd Bk j'Jh. d/yfdnK jh d/yfdnK S/ j[D uouk j? fe nfGS/e dk BK fJ; fcbw ftu ;kfjo d/ feodko
wjhB/ phs rJ/. bhik e'b' id'A fojk Bk frnk sK T[; B/ fJ; nktkz s'A S[Nekok bJh s?n eo fbnk frnk j?. fJ; fcbw dh fsnkoh bJh nfGS/e
gkT[D bJh wkfjok dh wdd bJh. id'A wkfjoK B/ xo dk w[nkJhBk ehsk sK y[bk;k ;ys fwjBs eo oj/ jB ns/ ;kfjo dh SkfJoh gVQ oj/ jB.
j'fJnk fe ewo/ dh ;hfbzr 'u 1 bZy s'A th fznkdk wX[wZyhnK B/ nkgDk v/ok iwk dZf;nk ik fojk j? fe ;kfjo dk feodko fBGkT[D bJh nfGS/e
oZfynk j?. B/ nkgDk Gko 12 feb'rqkw sZe xZN ehsk j?. fcbw ftu nzfwqsk
fJ; d"okB T[BQK B/ T[; jh ;hfbzr 'u'A 60 gkT{Av ( 27 feb' ) Sfjd fsnko ehsk gqhsw dk feodko fgq:zek u'gVk fBGkt/rh. fzeo:'r j? fe ukbh d/
;h. gfjbK dk wX[wZyhnK B{z d/y e/ fbik dh uhy fBeb rJh go fit/A jh Sfjd 's/ djke/ ftu ;kfjo ns/ nzfwqsk gqhsw bkj"o d/ ekbi ftu fJeZm/
Bzo gJh sK T[; B/ fpBK ;w/A rtkJ/ T[; B{z fvZp/ 'u Go fbnk. gVQd/ ;B.

5 5 5 5 50 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s, f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw , f;vBh, nr;s
gzikp NkJhw
fJ; fJwkos ftu fdZ;dk j? wB[ZyhwB[Zyh
fJ; fJwkos ftu fdZ;dk j? Bwk Bwk gVQB ik oj/ ftnesh B{z g[b; B/ bkJhnK gVQB ik oj/ ftnesh B{z g[b; B/ bkJhnK
fJ; fJwkos ftu fdZ;dk j? wB[Zyh
fJ; fJwkos ftu fdZ;dk j?
gVQB ik oj/ ftnesh B{z g[b; B/ bkJhnK
fJ; fJwkos ftu fdZ;dk j? 'wB[ZyhwB[Zyh BwkBwk Bwkz gVQB ik oj/ ftnesh B{z g[b; B/ bkJhnK gVQB ik oj/ ftnesh B{z g[b; B/ bkJhnK
jZEeVhnK, g[ZfSnkº 'fJzB/ eZgV/ feT[A gfjB/<fJzB/ eZgV/ feT[A gfjB/<'
fujok
fujok, fJ; d/ fgZS/ j? fJj ekoB
fujok , fJ; d/ fgZS/ j? fJj ekoB, fJ; d/ fgZS/ j? fJj ekoB jZEeVhnK, g[ZfSnkº
fujok
fujok', fJ; d/ fgZS/ j? fJj ekoB, fJ; d/ fgZS/ j? fJj ekoB
jZEeVhnK, g[ZfSnkº fJzB/ eZgV/ feT[A gfjB/<
jZEeVhnK, g[ZfSnkº
jZEeVhnK, g[ZfSnkº fJzB/ eZgV/ feT[A gfjB/<fJzB/ eZgV/ feT[A gfjB/<
fJwkosK jB, fiBQK ftu fJB;kBh fujo/
Bzo nkT[Ad/ jB, fJ; d/ fgZS/ e'Jh Bk
e'Jh ekoB zo{o j[zdk j?. w?bp"oB ftu
pDh 32 wzzbK fJwkos 'u ftbhnw
poke d/ fujo/ B{z feT[A pDkfJnk frnk,
fJ; d/ fgZS/ th fJe ekoB j?. poke B/
nk;No/bhnk 'u ekb/ ns/ r'fonK
ftukb/ coe B{z xZN eoB ftu
wjZstg{oB :'rdkB gkfJnk ;h.
fJ; fJwkos B{z pDkT[D tkfbnK
B/ poke B{z ;BwkB ti'A fJwkos B{z e[M
fJ; soQK fvzkJhB ehsk j? fe fJ; B{z
d{o s'A d/yD T[Zs/ b'eK B{z poke dh 85
whNo bzph s;tho Bzo nkT[Adh j?. fJ;
fJwkos B{z pDkT[D tkfbnK B/ ;c?d
w?bp"oB (fpT{o') gfjbh Bzo 'u i/ fJwkos B{z fJe tko d/y e/ s[jkB{z ezXK 's/ ekbhnK fyVehnK d/ ;jko/ 3vh
eo s[;hA fJ; s;tho B{z d/y'r/ sK s[;hA tfjw j' ikt/rk. fJ; fJwkos B{z d{o s'A wkvb pDkfJnk j? fe d/yD tkfbnK B{z
ej'r/ fe fJj s[jkvk tfjw j? go nfijk d/yD s'A pknd s[;hA w[V e/ zo{o d/y'r/ fJ; 'u poke dh s;tho ;kc fdykJh
BjhA j?, n;b 'u fJj ;Zu j?. fJwkos . fJ; fJwkos ftu fJe wB[Zy dk fujok d/t/rh.
's/ fJe fJB;kBh fujo/ B{z pDkfJnk pfDnk j'fJnk j?, i' fe ftbhnw poke fJ; fJwkos dk BK 'g'No/N' j?. ;G
frnk j?. fJj fJwkos pDh j?, w?bp"oB dk j?. s'A yk; rZb fJj j? fe fJ; fJwkos B{z
ftu i' fe 32 wzzbK j?. fJ; d[Bhnk 'u e[M nfijhnK pDkT[D 'u 7 ;kb dk ;wK bZrk ;h.


cbkJhN dhnK g"VhnK s'A fvZrD dh
cbkJhN dhnK g"VhnK s'A fvZrD dh
cbkJhN dhnK g"VhnK s'A fvZrD dh
cbkJhN dhnK g"VhnK s'A fvZrD dh
cbkJhN dhnK g"VhnK s'A fvZrD dh
fJ; J/no j';N/; B{z fwbh fJj ;
fJ; J/no j';N/; B{z fwbh fJj ;
fJ; J/no j';N/; B{z fwbh fJj ;zkk kk k
fJ; J/no j';N/; B{z fwbh fJj ;
fJ; J/no j';N/; B{z fwbh fJj ;
bzvB (fpT{o') d[Bhnk Go ftu tXd/ fJ;bkw'c'phnk (w[;bwkBK s'A vo iK
bhnk s'A d[pJh nkJh ns/ fJE/ fJe ;kb
Bcos) dk fSeko p/e;{o w[;bwkBK B{z pDBk g? fgnk j?. w[;fbw ftnesh dkVQh
sZe 'nwhoks; J/thJ/SB ekbi' ftu
oZyd/ jB, N'gh gfjBd/ jB ns/ j[D bZrdk j? fe fznkdk eZgV/ gfjBd/ jB fJ;
jh J/no j';N/; dh Nq/fBzr bJh.
bJh th SZe d/ x/o/ ftu nk oj/ jB. jkb jh ftu fJe w[;bwkB Sy; B{z jZEeVhnK
f;J/ok B/ dZf;nk fe fJe fdB T[j
bk fdZshnK rJhnK, feT[Afe T[; B/ fznkdk eZgV/ gfjB/ j'J/ ;B. eJh b'eK B/ fJ;
d[pJh ftu cbkJhN d/ b?Av j'D s'A pknd
B{z wB[Zyh nfXekoK dh T[bzxDk dZf;nk j?. e[M B/ fejk fe ftS/S Xow Bkb ;zpzX
T[uh jhb d/ uZbd/ nukBe cbkJhN
oZyD ekoB ftnesh B{z fBSkBk pDkfJnk frnk.
dhnK g"VhnK s'A fc;b rJh. fJ; Bkb
fJe Sy; Bwkz ndk eoB bJh w;fid ik fojk ;h go fit/A jh T[j w;fid
T[BQK d/ r"fvnK ns/ bZe 's/ ;ZNK
e'b gj[zfunk sK nukBe T[; B{z uko'A gk;/ g[b; B/ x/o fbnk ns/ jZEeVhnK bk
bZrhnK ns/ id'A fJj rZb J/nobkJhBz
fdZshnK. fJe wfjbk B/ T[; B{z g[ZfSnk fe fJzBh rowh ftu T[; B/ fJzB/ fznkdk
d/ nfXekohnK sZe gj[zuh sK T[BQK B/
eZgV/ feT[A gfjB/ j'J/ jB< fi; s'A pknd g[b; B/ T[; dh sbkSh bJh go T[; e'b'A
fJ; B{z bkgqtkjh dZf;nk. fJ; s'A pknd
e[M th BjhA fwfbnk. g{oh sbkSh b?D s'A pknd g[b; B/ d/fynk fe fJj fJe nkw
T[BQK B{z B"eoh s'A poyk;s eo fdZsk
ftnesh j?. fJe fog'oN w[skpe wfjbk nkw eZgfVnK ftu ;h, i' fe fJe g[b;
frnk.
nc;o ;h. T[es ftnesh B/ fejk fe w/o/ e'b'A e[M th SZeh BjhA fwfbnk ns/ w/ok
fJ; pko/ ftu ezgBh d/ nfXekohnK
gsk, BK ns/ iBw fwsh dh ikDekoh b? e/ w?B{z SZv fdZsk frnk.
B/ fejk fe id'A T[j y[Zd B{z BjhA ;zGkb
;edh sK :ksohnK dk fXnkB fet/A oZy
e?B/vk zdrh bJh gb-gb ;zxo eo foj?
e?B/vk
zdrh bJh gb-gb ;zxo eo foj? eo foj?
;e/rh. f;J/ok B/ dZf;nk fe e[M fdBK
e?B/vk
zdrh bJh gb-gb ;zxo
e?B/vk 'u fu f u fu f u fzzdrh bJh gb-gb ;zxozdrh bJh gb-gb ;zxoS eo foj? eo foj?
e?B/vk
ftu T[; dh Nq/fBzr g{oh j'D tkbh ;h
go J/nobkJhBz d/ c?;b/ Bkb T[; dk
d[pJh (fpT{o') d[pJh dh nwhoks J/ ;h. e[M fdB gfjbK T[; Bkb nfijh
gzikph, dkBh ;ZiDK B{z wdd dh nghb
gzikph, dkBh ;ZiDK B{z wdd dh nghb
eohno yokp j' frnk. T[j fgSb/ 1
gzikph, dkBh ;ZiDK B{z wdd dh nghb
gzikph, dkBh ;ZiDK B{z wdd dh nghb
nobkJhBz dh J/no j';N/; B{z g"VhnK xNBk tkgoh, fi; Bkb T[; dh fzzdrh gzikph, dkBh ;ZiDK B{z wdd dh nghb
;kb s'A nwhoks J/nobkJhBz ftu Nq/
s'A fvZrDk ekch wfjzrk fgnk. fJ; B{z jh pdb rJh. w{b o{g s'A nk;No/bhnk
fBzr b? ojh ;h. ezgBh d/ fJ; c?;b/ s'A
b? e/ T[; dh B"eoh sZe ubh rJh. f;J/ dh ofjD tkbh f;J/ok J/no j';N/; d/
Bkokz j' e/ f;J/ok s[ozs jh nk;No/bhnk
ok poe/ nwhoks; J/nobkJhBz ftu o{g ftu nkgDk eohno pDkT[Dk
tkg; nk rJh.
ps"o Nq/Bh J/no j';N/; i[nkfJB j'Jh ukj[zdh ;h. fJ; d/ uZbd/ jh T[j nk;No/
wBwhs nbh
wBwhs nbh
wBwhs nbhS/o dh :kd /o dh :kd 'uu uu u
wBwhs nbh /o dh :kd
wBwhs nbh /o dh :kd /o dh :kd
fpq;p/B
fpq;p/B u pDkJh gkoeu pDkJh gkoe
fpq;p/B
fpq;p/B 'u pDkJh gkoeu pDkJh gkoe
fpq;p/B u pDkJh gkoe
nes{po
nes{po u y[ZbQ/rhu y[ZbQ/rh
nes{po
nes{po u y[ZbQ/rh
nes{po 'u y[ZbQ/rhu y[ZbQ/rh
;[Bkw (fpT{o') fgzv nbhS/o d/
wBwhs nbhS/o dh :kd 'u nk;Nq/bhnk
d/ fpq;p/B 'u pDkJh gkoe B{z 28
nes{po B{z y'bQ fdZsk ikt/rk. fJ; ;pzXh UBNkohU (fpT{o') e?B/vk ftu fGnkBe ;Ve jkd;/ dk fSeko j'J/ gzikph
ghH nkoH NhH ;hH d/ ;kpek T[g u/now?B B"itkB B{z b'eK dh wdd dh b'V j?. oDihs f;zx Bkwh fJj B"itkB 23 wJh,
ftBoihs f;zx r'bvh B/ dZf;nk fe 28 2017 B{z fGnkBe ;Ve jkd;/ dk fSeko j' frnk ;h. NoZe vokJhto oDihs
nes{po 2016 B{z T[BQK d/ fwZso wBwhs jkd;/ tkb/ fdB NoZe ftu ;kwkB b'v eoe/ gjkVh dh YbkD tZb ik fojk ;h.
nbhS/o B{z nk;Nq/bhnk 'u fJe ftnesh o;s/ ftu T[; dk NoZe p/ekp{ j' frnk ns/ ;kjwD/ nkT[Ad/ tkjBK Bkb NeokT[D
B/ wko fdZsk ;h, fi; dh po;h 's/ fpq;p/ s'A puD bJh T[j gjkVh d/ j/mK tZb fvZr frnk. jkd;/ ftu oDihs pu sK frnk
B 'u wBwhs g?okvkJhz gkoe y'fbQnk go T[; d/ rzGho ;ZNK bZrhnK. jkd;/ ekoB T[j bet/ dk fSeko j' frnk. T[; dk
ikt/rk. fJ; gkoe 'u wBwhs dh ;N'oh yZpk w'Yk ns/ g;bhnK N[ZN rJhnK.
p[Ze ns/ ;N'B ;Ekfgs ehsk ikt/rk. oDihs nkgDh gsBh, d' pZfunK ns/ wksk-fgsk dk gkbD g'SD eodk ;h.
fJj ekoi fpqq;p/B f;Nh ekT{A;b tZb'A fJ; ;w/A oDihs dk fJbki uZb fojk j? ns/ T[j nkgD/ gfotko dh d/y-Gkb eoB
ehsk ik fojk j?. T[BQK B/ fejk fe s'A n;woZE j?. d{i/ gk;/ T[; dh gsBh, oDihs dh wksk i' fe e?A;o dh wohz dh d/
wBwhs d/ eksb B{z jo ehws 's/ ;zk yGkb eo ojh j?. oDihs dk gfotko e?B/vk ftu fJe p/;w?AN ftu feokJ/ ftu ofj
fdtkJh ikt/rh. fojk j?. T[ZE/ tQhbu/no BjhA fbikJh ik ;edh, fi; eoe/ th oDihs B{z ekch
fJZE/ dZ; d/JhJ/ fe phs/ ;kb wBwhs w[SfebK dk ;kjwDk eoBk g? fojk j?. gfotko d/ fJe fwZso B/ 'r' czv wh' g/i 's/
nbhS/o 's/ e?wheb gk e/ T[; B{z w"s d/ ik e/ oDihs dh wdd bJh r[jko brkJh j? sK i' czv fJeZmk eoe/ gfotko B{z
xkN T[sko fdZsk frnk ;h. wBwhs dh tQhbu/no dh gj[zu tkb/ xo ftu fScN ehsk ik ;e/ ns/ T[; d/ gfotko dh
w"s B/ g{o/ gzikph GkJhuko/ d/ fdb tb{zXo nkofEe wdd ehsh ik ;e/. oDihs B{z fpjso fzzdrh d/D ns/ d[Zy dh xVh ftu
e/ oZy fdZs/ ;h. jo ftnesh B/ Bcos T[; d/ gfotko dh pKj cVB bJh dkBh ;ZiDK s'A wdd dh nghb ehsh rJh j?.
dk fJj ;/e wfj;{; ehsk ;h ns/ oDihs d/ d';s B/ fejk fe T[; bJh o;sk pj[s bzpk ns/ w[SfebK Gfonk j? go
wBwhs d/ eksb B{z ;ys s'A ;ys ;zk fJ; B{z e[M ;[ykbK zo{o ehsk ik ;edk j?. fJ; bJh jo S'Nh s'A S'Nh wdd gqtkB
fdtkT[D dh wzr ehsh. j't/rh.


Click to View FlipBook Version