The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by Punjab Times, 2018-07-04 02:26:21

Punjab Times July 2018 Edition

FOR
gzikp NkJhwz
gzikp NkJhw gzikp NkJhwz BETTER RESPONSE,
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw ADVERTISE
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
s[jkB{z fej' IN
PUNJAB TIMES
s[jkB{z fej'
s[jkB{z fej'
s[jkB{z fej'
s[jkB{z fej'
fijk bZfrnk.
fijk bZfrnk.
fijk bZfrnk.
fijk bZfrnk. Monthly
fijk bZfrnk.
f;vBh s'A gqekfSs gfjbk gzikph wjhBktkoh nypkos gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko
f;vBh s'A gqekf s gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko
f;vBh s'A gqekf
f;vBh s'A gqekf
f;vBh s'A gqekf s gfjbk gzikph wjhBktkoh nypkos gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko PUNJAB TIMES
THE FIRST PUNJABI INDIAN MONTHLY PUBLISHED FROM SYDNEY, AUSTRALIA
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
P O Box 8055, Glenmore Park, NSW 2745, Sydney, Australia This is its 18th successful
MOBILE: 0431 377 716 www.punjabtimes.com.au
;kB{z io{o G/i'
;kB{z io{o G/i'
;kB{z io{o G/i' year in the market
;kB{z io{o G/i'
;kB{z io{o G/i'
Editor: Harpreet Singh, E-mail: [email protected]
Year 18, Edition 1, Australia's Top Leading, Most Popular, Reliable & Successful free copy
Sydney, July 2018 Punjabi Indian Newspaper























































































Punjab Times Pty Ltd. Trading as Punjab Times ACN No. 110 708 579

2 2 2 2 2 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh , f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh , f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw
nwohek dh ekotkJh
nwohek dh ekotkJh 's/s/ s/s/ s/
nwohek dh ekotkJh
nwohek dh ekotkJh
ikgkB u fwZE/ ;w/A s'A 3 fwzN gfjbK bzu u fwZE/ ;w/A s'A 3 fwzN gfjbK bzu s/ rJ/s/ rJ/
ikgkB nwohek dh ekotkJh
ikgkB u fwZE/ ;w/A s'A 3 fwzN gfjbK bzu s/ rJ/
ikgkB 'u fwZE/ ;w/A s'A 3 fwzN gfjbK bzu u fwZE/ ;w/A s'A 3 fwzN gfjbK bzu 's/ rJ/s/ rJ/
ikgkB
eowukoh dh eZNh rJh nZX/ fdB dh sBykj
eowukoh dh eZNh rJh nZX/ fdB dh sBykj
eowukoh dh eZNh rJh nZX/ fdB dh sBykj Gkos B/ fJzM fdZsk itkp
eowukoh dh eZNh rJh nZX/ fdB dh sBykj
eowukoh dh eZNh rJh nZX/ fdB dh sBykj
Gkos B/ fJzM fdZsk itkp
Gkos B/ fJzM fdZsk itkp
Gkos B/ fJzM fdZsk itkp
Gkos B/ fJzM fdZsk itkp
wNo ns/ pzrkbh S'b/ 's/ S[be tXk
e/ 60 ch;dh ns/ w;{o dkb 's/ 30
ch;dh eo fdZsk frnk j?. fJBQK s'A
fJbktk p'foe n?f;v 's/ 7H5 ch;dh ns/
xo/b{ ohi/AN 's/ 10 ch;dh S[be bkfJnk
frnk j?. nkoN/whnk 's/ S[be tXk e/
15 ch;dh eo fdZsk frnk j?. fJBQK s'A
fJbktk b'j/ ns/ fJ;gks T[sgkdK, ;/
p, BkSgsh, ;N/Bb?Z; ;Nhb d/ ugN/
T[sgkd, fNT{p-gkfJg fcfNzr, p'bN
ns/ fot/N 's/ S[be tXkfJnk frnk j?.
jkbKfe nwohek s'A dokwd
w'No;kJhebK 's/ S[be BjhA tXkfJnk
frnk j?. nwohek B/ fJ;gks ns/
n?b{whBhnw T[sgkdK 's/ tXk fdZsk ;h,
fJ; Bkb Gkos 's/ 24H1 eo'V vkbo
dk p'M fgnk ;h. Gkos B/ fJ; d/ itkp
'u fJj S[be bkJ/ jB.
wNo, pzrkbh S'fbnK ns/ w;{o dkb
's/ S[be 30 ch;dh s'A tXk e/ 70 ch;dh
eo fdZsk frnk j?. fbzN/b (w;{o) 's/
tkfSzrNB$BthA fdZbh (fpT{o') nkT[D tkb/ eJh T[sgkdK 's/ ;hwk S[be 30 ch;dh s'A tXk e/ 40 ch;dh
nwohek B/ ;Nhb ns/ n?b{whBhnw S[be tXk fdZsk j?. fJBQK T[sgkdK 'u ehsk frnk j?. nyo'N ;w/s j'o vqkJh
T[sgkdK 's/ N?e; dokwd N?e; tXk pzrkbh S'b/, w;{o dkb ns/ nkoN/whnk co{NK 's/ 30 ch;dh s'A tXk e/ 120
fdZsk ;h fJ; ekoB Gkos 's/ 24H1 Skwb jB. ftZs wzsokb/ B/ ikDekoh ch;dh ns/ fuZN/ ;/p 's/ S[be 50 ch;dh
eo'V o[gJ/ dk p'M fgnk. itkph fdzfdnk fejk fe fJj S[be 4 nr;s s'A tXk e/ 75 ch;dh eo fdZsk frnk
ekotkJh 'u Gkos B/ th nwohek s'A s'A gqGkth j'Dr/. j?.
N'ehU (fpT{o') ikgkB ftu fJe ezgBh d/ nfXekoh B/ nkgD/ eowukoh 's/
wK dh nDrfjbh ekoB 7 wjhB/ dk pZuk j'fJnk ngkj , iKu ikoh, iKu ikoh
wK dh nDrfjbh ekoB 7 wjhB/ dk pZuk j'fJnk ngkj
wK dh nDrfjbh ekoB 7 wjhB/ dk pZuk j'fJnk ngkj , iKu ikoh
wK dh nDrfjbh ekoB 7 wjhB/ dk pZuk j'fJnk ngkjz, iKu ikoh, iKu ikoh
f;oc fJ; bJh i[owkBk brkfJnk, feT[Afe T[j bzu 's/ ikD bJh jo tko fwZE/ rJ/ wK dh nDrfjbh ekoB 7 wjhB/ dk pZuk j'fJnk ngkj
;w/A s'A 3 fwzN gfjbK nkgDh ;hN s'A T[mdk ;h. ezgBh d/ p[bko/ w[skpe eowukoh
B/ 7 wjhfBnK d"okB 26 tko s?n ;w/A s'A gfjbK bzu po/e bJh ;h. T[BQK nZr/
g{oh soQK Bkb ngkjz j' frnk j?.
dZf;nk fe bzu po/e dk fwZfEnk frnk ;wK d[gfjo 12 s'A 1 ti/ dk j? ns/ T[; B/
pkb ngokX ns/ ;?e; ngokX Bkb
nkgDh ;hN bzu po/e s'A 3 fwzN gfjbK SZv fdZsh. fi; dh ;zk ps"o T[; dh nZX/
i[Vh iKu Nhw B{z fJ; wkwb/ dh iKu dk
fdB dh sBykj eZNh rJh ns/ T[; p"; d/ ekBcoz; o{w ftu ik e/ w[nkch wzrD B{z
ezw ;"Afgnk frnk j?. fJj Nhw iKu eo/
fejk frnk. j[D fJj wkwbk ;'Sb whvhnk 's/ pfj; dk w[Zdk pfDnk j'fJnk. b'e
rh fe pZuk fJzBk rzGho zywh fet/A j'
eowukoh dk pukn eod/ j'J/ i[owkBk brkT[D tkbh ezgBh dk fto'X eo oj/ jB.
frnk ;h. fJ; s'A gfjbK 27 ;kbk n"os
fJe :{zo B/ fbfynk, 'fJj eh gkrbgD j?, T[BQK dk eh i' ;w'fezr bJh
B{z f;vBh d/ T[Zsoh-gZSwh fJbke/ ftu
nkgDh ;hN SZvd/ jB.' T[E/ jh d{i/ :{zo B/ fbfynk, 'fJ; dk eh wsbp j?, eh
T[; d/ xo'A frqcsko eo fbnk frnk. rq/
e'Jh pkEo{w ikD bJh nkgD/ v?;e s'A BjhA T[m/rk. s[jkB{z dZ; d/JhJ/ fe fJ; s'A
Bftb/ g[b; ;N/SB ftu T[; e'b'A
gfjbK th ezgBh B/ nkgD/ fJe eowukoh B{z eZfYnk ;h. ezgBh w[skpe T[j eowukoh
g[ZSfrZS ehsh ik ojh j?. n"os 's/ pZu/
6 wjhfBnK d"okB 55 xzN/ ezw s'A rkfJp fojk ;h, fi; s'A pknd T[; eZY fdZsk
dh d/yGkb Bk eoB dk d'S brkfJnk
frnk.
frnk j?, fi; ekoB T[j fJzBk rzGho
zywh j'fJnk. ndkbs ftu ik;{;K dh
w?bp"oB u n?Ap{b?A; j'Jh jkd;/ dh
w?bp"oB dbhb ;h fe pZu/ B{z w?vheb wdd d/D
w?bp"oB
w?bp"oB u n?Ap{b?A; j'Jh jkd;/ dhu n?Ap{b?A; j'Jh jkd;/ dh
w?bp"oB 'u n?Ap{b?A; j'Jh jkd;/ dhu n?Ap{b?A; j'Jh jkd;/ dh
d/ 24 xzN/ gfjbK d"o/ gJ/ ;B. d'S
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ gZSwh eotkfJnk frnk ;h. 7 wjhB/ d/ pZu/ B{z brkJ/ ikD d/ pkti{d fcbjkb n"os
eko, tkb-tkb pu/ w?vheb nfXekoh
eko, tkb-tkb pu/ w?vheb nfXekoh
eko, tkb-tkb pu/ w?vheb nfXekoh
f ff ffSeko, tkb-tkb pu/ w?vheb nfXekoheko, tkb-tkb pu/ w?vheb nfXekoh f;vBh ftu fJe 27 ;kbk n"os B{z j;gskb fbikD s'A 24 xzN/ gfjbK d"o/ zwkBs 's/ fojkn j' rJh j?. j[D T[j
gJ/ ;B fi; ekoB T[j g{oh soQK ngkjz
17 i[bkJh B{z g?okwkNk ndkbs ftu g/
frqcsko ehsk frnk j?. n"os 's/
nkgD/ 7 jcs/ d/ pZu/ dh d/yGkb ftu j' frnk ;h. pZu/ dh fJ; soQK dh ;fEsh S j't/rh. T[ZXo fJ; wkwb/ ftu iKu
nDrfjbh eoB dk d'S j?. pZu/ dh j'D ekoB vkeNoK B/ 17 ngq?b B{z g[b; ikoh j?. g[b; dk efjDk j? fe n"os 's/
f;js ngq?b wjhB/ ftu ftrVh ;h ns/ B{z fJ; pko/ ;{fus ehsk. vkeNoK B/ j'o d/S brkJ/ ik ;ed/ jB.
T[; B{z f;vBh d/ gZSw ftu ;fEs g[b; B{z dZf;nk fe fdwkr, nZyK ns/
t?;Nwhv pZfunK d/ j;gskb ftu Gosh ohVQ dh jZvh dhnK ;ZNK d/ pknd pZuk
nk;Nq/bhnk L eko jkd;/
nk;Nq/bhnk L eko jkd;/ u gzikph dh w"s, gfotko B/ Bw nZyK Bkb fdZsh nzfsw ftdkJh
nk;Nq/bhnk L eko jkd;/ u gzikph dh w"s, gfotko B/ Bw nZyK Bkb fdZsh nzfsw ftdkJh
nk;Nq/bhnk L eko jkd;/ u gzikph dh w"s, gfotko B/ Bw nZyK Bkb fdZsh nzfsw ftdkJh
nk;Nq/bhnk L eko jkd;/ 'u gzikph dh w"s, gfotko B/ Bw nZyK Bkb fdZsh nzfsw ftdkJhu gzikph dh w"s, gfotko B/ Bw nZyK Bkb fdZsh nzfsw ftdkJh
;;eko ehsk frnk. r[oftzdo d/ uZb/
ikD ekoB T[; d/ gfotko B{z tZvk xkNk
fgnk j?. r[oftzdo d/ fJe d';s db/o
f;zx XB'nk B/ dZf;nk fe T[j fJe uzrk
fJB;kB ;h ns/ jo ;w/A d{finK dh wdd
bJh nZr/ ofjzdk ;h. db/o f;zx B/ jh
r[oftzdo f;zx dh fwqse d/j B{z Gkos
fbnkT[D 'u wdd ehsh ;h. T[BQK nZr/
dZf;nk fe r[oftzdo i[bkJh 2009 'u
nk;Nq/bhnk nkfJnk ;h. S?ggkoNB 'u
T[j w'No we?Bheb ;h.
phs/ jcs/ w?bp"oB 'u T[; d/ d';sK
B/ T[; dh nksfwe SKsh bJh nodk;
ehsh, fi; 'u T[; d/ d';s ns/
GkJhuko/ d/ w?ApoK ;w/s 100 b'eK B/
fteN'ohnk (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ jkd;/ s'A s[ozs n?Ap{b?A; ns/ g?ok-w?vheb jkzoh Goh. r[oftzdo d/ d';s ns/
w?bp"oB (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo w?bp"oB 'u fJe n?Ap{b?A; jkd;/ dh fSeko
;{p/ fteN'ohnk 'u fJe eko jkd;/ 'u nfXekoh w"e/ 's/ g[Zi/ ns/ rzGho zywh GkJhuko/ tb'A T[; d/ gfotko dh
j' rJh, fi; ekoB d' g?ok-w?vheb nfXekoh rzGho o{g Bkb zywh j' rJ/. g[b;
nkofEe wdd th ehsh rJh. r[oftzdo
gzikph dh w"s j' rJh. fJj jkd;k fJ;/ r[oftzdo B{z J/no n?Ap{b?A; zohJ/ w?bp"oB
w[skpe n?Ap{b?A; T[; EK 's/ ik ojh ;h, fiZE/ pZu/ dk iBw j'D tkbk ;h. n?Ap{b?A; dh
dh w"s ekoB T[; dk gfotko v{zx/
wjhB/ fteN'ohnk d/ S?ggkoNB 'u d/ j;gskb fbikfJnk frnk ;h. jkd;/
T[Zsoh w?bp"oB d/ e[JhBzp?oh ;NohN 'u ekb/ ozr dh phH n?ZwH vpfbT{ Bkb
tkgfonk ;h. fwqse dh gSkD r[oftzdo 'u r[oftzdo d/ ;oho dk T[Zgoh fjZ;k ;dw/ ftu j?. T[; dh wK B{z nkgD/
fGnkBe NZeo j' rJh. fJj jkd;k ;EkBe ;w/A nB[;ko ;t/o/ 9H00 ti/ tkgfonk.
f;zx fYZb'A ti'A j'Jh j?, i' fe 29 ;kb rzGho zywh j' frnk ;h. j;gskb 'u g[Zs dh w"s dk v{zxk XZek bZrk j?,
NZeo fJzBh fGnkBe ;h fe n?Ap{b?A; ;Ve 's/ T[bNpkzhnK yKdh j'Jh gbN
dk ;h. r[oftzdo gzikp d/ fzbk w'rk r[oftzdo dk fJbki uZfbnk go zywK feT[Afe T[j r[oftzdo d/ ftnkj dhnK
rJh. fJ; jkd;/ ekoB n"os ns/ g[oS g?ok-w?vheb nfXekoh zywh j' rJ/, T[BQK
fsnkohnK 'u bZrh j'Jh ;h. fJ;/ ;kb
Bkb ;zpzXs ;h. don;b r[oftzdo dk dh skp Bk MZbfdnK T[; dh w"s j' rJh.
B{z okfJb w?bp"oB j;gskb 'u fbikfJnk frnk.
nes{po 'u r[oftzdo dk ftnkj j'Dk
nkgDh eko 's/ ezNo'b Bk fojk, fi; phs/ fdBhA r[oftzdo dh fwqse d/j
eko d/ vokJhto B{z th wkw{bh ;ZNK bZrhnK. jkd;/ d/ ;w/A n?Ap{b?A; ftu e'Jh
ekoB fJj jkd;k tkgfonk. fJ; jkd;/ B{z Gkos fbnKdk frnk ns/ gfotko ;h go gfotko B{z fJ; tZv/ d[Zy 'u'A
wohz BjhA ;h. jkd;/ s'A pknd e[JhBzp?oh ;NohN B{z pzd eo fdZsk frnk ns/ e[M
ftu T[j rzGho o{g Bkb zywh j' frnk. tb'A Bw nZyK Bkb T[; dk nzfsw bzxDk g? fojk j?.
xzfNnK pknd y'fbQnk frnk. g[b; jkd;/ d/ ekoBK dh iKu eo ojh j?.

3 3 3 3 3 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw

4 4 4 4 4 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
wzsoh bkgsk B"itkBK dk gsk
wzsoh bkgsk B"itkBK dk gsk
wzsoh bkgsk B"itkBK dk gsk
nk;Nq/bhnk SZv e/ ikD tkb/ b'eK dh
'ftd/ftd/ ftd/ftd/ ftd/S wzsoh bkgsk B"itkBK dk gsk wzsoh bkgsk B"itkBK dk gsk nk;Nq/bhnk SZv e/ ikD tkb/ b'eK dh
nk;Nq/bhnk SZv e/ ikD tkb/ b'eK dh
nk;Nq/bhnk SZv e/ ikD tkb/ b'eK dh
nk;Nq/bhnk SZv e/ ikD tkb/ b'eK dh
brkT[D 'u eoB wddu eoB wdd'
brkT[D
brkT[D u eoB wddu eoB wdd frDsh u j'fJnk foekov s'V tkXku j'fJnk foekov s'V tkXk
brkT[D u eoB wdd
brkT[D
frDsh
frDsh u j'fJnk foekov s'V tkXk
frDsh
frDsh 'u j'fJnk foekov s'V tkXku j'fJnk foekov s'V tkXk
























nzfwqs;o (fpT{o') nwohek 'u bkgsk j'J/ 6 gzikph B"itkBK 'u Skwb 28 w?bp"oB, (fpT{o')º nk;Nq/bhnk ikD fJZE/ dZ; d/JhJ/ fe J/H phH n?Z;H T[BQK bJh rJ/ jB, idfe nZX s'A fznkdk
;kbk i;ftzdo f;zx d/ gfotkoe w?ApoK B/ ftd/S wzsoh ;[Swk ;toki B{z nghb bJh pj[s ;ko/ GkoshnK 'u j'V bZrh b'eK d/ nzeV/ fJeZm/ eodk j?, i' fgSb/ e"wKsoh ftfdnkoEh ns/ 457 thzk
ehsh j? fe T[j fJ; wkwb/ 'u dyb d/ e/ bkgsk B"itkBK dk gsk brkT[D 'u j'Jh j? go ;oeko d/ ;ys thzk ekB{zB 16 wjhfBnK 'u'A 12 wjhB/ nk;Nq/bhnk tkb/ jB. T[BQK fJj th dZf;nk fe Bt/
wdd eoB. i;ftzdo d/ tZv/ Gok noftzdo f;zx B/ gZsoekoK Bkb rZbpks ekoB tZvh frDsh ftu b'e nk;Nq/bhnk d/ t;Bhe oj/ j'D. J/H phH n?Z;H v?w'rqkch A gqtk;hnK bJh nk;Nq/bhnk 'u gZeh ghH
eofdnK dZf;nk fe ftd/S wzsoh ftd/SK 'u c;/ Gkosh B"itkBK d/ ;pzX 'u v{zxh SZv oj/ jB. fJ; rZb dk y[bk;k J/H (iB nzeV/) d/ vkfJo?eNo n?AE'Bh roZp nkoH b?Dh w[Seb j' ;edh j? feT[Afe
fdbu;gh oZyd/ jB, fit/A fe T[BQK B/ fJoke 'u bkgsk j'J/ B"itkBK d/ wkwb/ 'u phH n?Z;H dh fog'oN ftu ehsk frnk. B/ dZf;nk fe e"wKsoh ftfdnkoEhnK ;oeko e[M Bt/A fB:w th bkr{ eo ojh
ehsk ;h. T[BQK fejk fe n;hA ukj[zd/ jK fe ftd/S wzsoh nwohek dh ;oeko e'b fJ; fog'oN 'u ikoh ehs/ rJ/ nzefVnK B{z fJ; frDsh ftu Skwb ehsk iKdk j?, i' fe 1 i[bkJh s'A bkr{ j'Dr/.
wkwb/ B{z T[mkT[D sK i' bkgsk B"itkBK dk gsk brkfJnk ik ;e/. T[BQK fJj th w[skpe ;kb 2017 d/ nkyoh fszB j?. T[BQK dZf;nk fe T[go'es nzeV/ d/ e"wKsoh ftfdnkoEhnK dh tXdh
dZf;nk fe gfotko B/ i;ftzdo f;zx B{z nwohek GitkT[D bJh 26H5 bZy o[gJ/ wjhfBnK ftu 85,000 b'e nk;Nq/bhnk yD ftu Gkt/A jh fznkdk bZrd/ j'D frDsh B{z d/yfdnK ;oeko B{z ghH nkoH
fJe No?tb J/izN B{z fdZs/ ;B. fJ; d/ pkti{d i;ftzdo T[ZE/ gj[zuD dh pikJ/ SZv e/ uZb/ rJ/ ns/ fJj frDsh 2016 go fJ;/ ;kb d"okB tkg; ikD tkfbnK b?D tkfbnK bJh okythnK ;hNK
bkgsk j' frnk ns/ J/izN B/ gfotko B{z 26H5 bZy o[gJ/ tkg; eo fdZs/. i;ftzdo d/ nzefVnK Bkb'A 9,000 tX j?. wkjoK Bkb'A 2 bZy 40 jzko s'A tX/o/ b'e nk;Nq/ tXkT[DhnK ukjhdhnK jB idfe
23 cotoh 2017 B{z Gkos s'A ;{ohBkw d/ bJh otkBk j'fJnk ;h ns/ T[j T[ZE/ 5 w[skpe fJ; d/ fgZS/ eJh ekoB j' ;ed/ bhnk nkJ/ jB. nzeV/ dZ;d/ jB fe ;oeko fJ; B{z xNkT[D ftu bZrh j'Jh
wjhB/ sZe o[fenk. T[; d/ pknd T[j pfjwk; gj[zu frnk ns/ 2 nr;s coh gkoN jB, fi; 'u thzk BhshnK 'u spdhbh nk;Nq/bhnk SZv e/ ikD tkfbnK 'u'A j?. fJj jh ekoB j? fe e"wKsoh
nkJhob?Av d/ bJh otkBk j' frnk. ;G s'A tZvk ekoB j?. fJe-fsjkJh b'e d{i/ w[beK ftu t;/t/ ftfdnkoEh nk;Nq/bhnk SZv oj/ jB.



















111 ACCOUNTANT

5 5 5 5 5 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw





































SATNAAM RESTAURANT

6 6 6 6 6 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw





DIGITAL ORIGIN

7 7 7 7 7 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh































DYNAMIC LEARNING

8 8 8 8 8 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
e?B/vk
e?B/vk u nk;Nq/bhnkJh y; j'fJnk
e?B/vk 'u nk;Nq/bhnkJh u nk;Nq/bhnkJh Sy; j'fJnky; j'fJnk
e?B/vk
w?bp"oB u S'Nk ijk j'fJnk
w?bp"oB
w?bp"oB e?B/vk u nk;Nq/bhnkJh u nk;Nq/bhnkJh y; j'fJnky; j'fJnk
w?bp"oB u S'Nk ijku S'Nk ijk j'fJnk j'fJnk
w?bp"oB 'u S'Nk ijku S'Nk ijkz j'fJnk j'fJnk
jkd;/ dk f
jkd;/ dk f eko, tkb-tkb puh ikBeko, tkb-tkb puh ikB
jkd;/ dk f eko, tkb-tkb puh ikB
jkd;/ dk f
jkd;/ dk fSeko, tkb-tkb puh ikBeko, tkb-tkb puh ikB
jkd;krq;s, gkfJbN dh w"s
jkd;krq;s, gkfJbN dh w"s N'oKN'$f;vBh (fpT{o') e?B/vk d/ ;{p/ fpqfNS e'bzphnk dh
jkd;krq;s, gkfJbN dh w"s
jkd;krq;s, gkfJbN dh w"s
jkd;krq;s, gkfJbN dh w"s
fJe No/B ftu'A fJe nk;Nq/bhnB SyS fvZrD ekoB rzGho
o{g ftu zywh j' frnk. fJ; jkd;/ dh ;{uBk s[ozs e?B/
vhnB g[b; B{z fdZsh rJh. 25 ;kbk Sy; B/ e?B/vhnB
g[b; B{z dZf;nk fe T[j No/B ftu ;tko ;h ns/ uZbdh No/
B ftu'A j/mK fvZr fgnk ;h. rzGho o{g ftu zywh j'J/ Sy; B{z
oht/b;N'e ftu ethB fteN'ohnk j;gskb b? ikfJnk frnk.
fcbjkb Sy; dh gSkD iBse BjhA ehsh rJh j? ns/ T[;
dh toswkB ;fEsh pko/ e'Jh ikDekoh BjhA j?. e?B/vhnB
g[b; B/ nkgD/ fpnkB ftu fejk j? fe fvZrD ekoB Sy;
d/ e[M nzr eZN/ rJ/ jB go j;gskb b? ikD ;w/A T[j j'S
ftu ;h. fJe j'o fwbh ikDekoh w[skpe Sy; B/ Sokp ghsh
j'Jh ;h. fJ; jkd;/ ekoB No/B nktkikJh e[M d/o sZe mZg
ojh.
f;vBhL eko j/mK c;D ekoB
f;vBhL eko j/mK c;D ekoB
f;vBhL eko j/mK c;D ekoB
f;vBhL eko j/mK c;D ekoB
f;vBhL eko j/mK c;D ekoB
ftnesh B{z fgnk fdb dk d"ok, w"s
ftnesh B{z fgnk fdb dk d"ok, w"s
ftnesh B{z fgnk fdb dk d"ok, w"s
ftnesh B{z fgnk fdb dk d"ok, w"s
ftnesh B{z fgnk fdb dk d"ok, w"s
f;vBh, (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo f;vBh ftu fJe
eko jkd;/ dh fSeko j' rJh, fi; ekoB vokJhto dh w"s
j' rJh. don;b f;vBh d/ epo;skB 'u ftnesh dh
nkgDh jh eko d/ j/mK c;D ekoB w"s j' rJh. g[b; dk
wzBDk j? fe ftnesh epo;skB 'u eko dk NkfJo pdb
fojk ;h ns/ eko T[Zuh j'D ekoB T[; 's/ fvZr rJh. fJj
jkd;k gZSwh f;vBh d/ o"et[Zv epo;skB 'u tkgfonk.
eko j/mK c;/ ftnesh B{z fJe n"os B/ d/fynk, i' fe
T[; ;w/A epo;skB B/fVUA bzx ojh ;h. T[es n"os B/
ftnesh dh wdd eoB dh e'fSS ehsh ns/ n?woi?A;h
w?bp"oB (fpT{o') w?bp"oB d/ dZyD-g{op ftu fJe fJbke/ ftu S'Nk ijkz
nfXekohnK d/ gj[zuD s'A gfjbK T[; B{z ;hH ghH nkoH fdZsh.
jkd;krq;s j' frnk. fJ; jkd;/ ftu ijkz ftu ;tko gkfJbN dh w"s j' rJh.
g[b; d/ p[bko/ B/ fejk fe fJj jkd;k T[d'A tkgfonk id'A
n?woi?A;h ;/tktK B{z ;ekob?ZN ;NqhN, w'ovhUb'e p[bkfJnk frnk. fog'oN w[skpe
T[es ftnesh eko dk NkfJo pdbD bJh eko d/ j/mK
f;zrb fJziD ;?;Bk 172 ijkz j/mK nk frnk ;h. fJj fJe xo d/ T[Zgo'A dh
tfVnk. n?woi?A;h nfXekohnK B/ xNBk tkbh EK 's/ g[Zi
bzfxnk ns/ pknd ftu skoK dh ug/N ftu nk frnk. fi; ekoB fJ; ftu nZr
d/ T[es ftnesh B{z eko j/m'A eZfYnk. g?ok-w?vheb
bZr rJh.
nfXekohnK w[skpe ftnesh dh T[wo 39 ;kb ;h ns/
g[b; B/ nkgD/ fpnkB ftu g[SNh ehsh j? fe gkfJbN dh w"e/ 's/ jh w"s j' rJh
eko j/mK c;D ekoB T[; B{z fdb dk d"ok fgnk, fi;
;h. fJ; jkd;/ ftu fe;/ j'o d/ zywh j'D dh ypo BjhA j?. nk;Nq/bhnB NoK;g'oN
ekoB T[; dh w"s j' rJh.
ns/ ;?cNh fpT{o' fJ; wkwb/ dh iKu ftu i[N frnk j?.

9 9 9 9 9 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
nk;Nq/bhnk u fJe u fJe y; ;Nhb d/ pe;/ y; ;Nhb d/ pe;/ f;vBh dh 117 feb' t Bh wfjbk B/ xNkfJnk
nk;Nq/bhnk
f;vBh dh 117 feb' t Bh wfjbk B/ xNkfJnkBh wfjbk B/ xNkfJnk
f;vBh dh 117 feb' t
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk u fJe y; ;Nhb d/ pe;/
nk;Nq/bhnk 'u fJe u fJe Sy; ;Nhb d/ pe;/ y; ;Nhb d/ pe;/ 'u 3u 3 u 3u 3 u 3 f;vBh dh 117 feb' tf;vBh dh 117 feb' tzBh wfjbk B/ xNkfJnkBh wfjbk B/ xNkfJnk
fdB fojk pzd, fJj ;h tiQk
fdB fojk pzd, fJj ;h tiQk t t t t tzB, B, B, B, B, S/no ehsh ejkDh/no ehsh ejkDh
fdB fojk pzd, fJj ;h tiQk
fdB fojk pzd, fJj ;h tiQk
fdB fojk pzd, fJj ;h tiQk
/no ehsh ejkDh
/no ehsh ejkDh
/no ehsh ejkDh
's/ ;kj b?D ftu w[Seb j[zdh ;h. i'J/
ne;o f;o dod Bkb go/SkB ofjzdh
;h.
i'J/ B/ dZf;nk fe bzp/ ;w/A sZe T[j
nkgDhnK ykD-ghD dhnK nkdsK s'A
go/SkB ojh. fJj nkds T[; d/ ;e{b d/
fdBK ftu jh S[o{ j' rJh ;h. 12 ;kb
dh T[wo ftu T[; dk tzB eohp 60
feb'rqkw j' frnk ;h. T[j 'c{v
fJBfvT{;v e'wk' Bkb ghVs j' rJh.
tzB tXD ekoB T[; dh wkjtkoh th
n;XkoB j' rJh ;h. T[j jw/Sk EektN
wfj;{; eodh ;h.
i'J/ B/ j[D nkgDk tzB eohp 50
feb'rqkw xZN eo fbnk j?. j[D T[j ekch
gsbh ns/ y{p;{os bZrdh j?. i'J/ d'
pZfunK dh wK j?. T[; B/ fiw ikDk S[o{
f;vBh (fpT{o') ne;o b'e ykD- f;vBh dh ofjD tkbh i'J/ tho ehsk ns/ nkgDh ykD-ghD dhnK
ghD dhnK rbs nkdsK ekoB w'Nkg/ (Joey Veer) BK dh wfjbk gfjbK nkdsK pdbD 's/ z'o fdZsk. T[; B/
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk ftu fJe Sy; 3 fdB sZe GhV-GVZe/ tkbh ;Ve
d/ fSeko j' iKd/ jB. nk;Nq/bhnk d/ ck;N c{v ns/ fwmkJhnK pj[s fznkdk ;kcN vfoze ns/ n?Bozh vfoze ghD/
d/ j/mK fJe ;Nhb d/ tZv/ pe;/ ftu pzd fojk. fJj ekoBkwk 73 ;kbk nk;Nq/
f;vBh Sfjo ftu ofjzdh 26 ;kbk yKdh ;h. i'J/ d/ bzu ftu j"N fug; rq/ xZN eo fdZs/. fszB wjhB/ ftu i'J/ B/
bhnkJh ebkeko wkJhe gko B/ N'N/fbN/ohnB fjz;k Bkb ghVsK B{z SoXKibh d/D
wfjbk th fJ;/ rbs nkds dk fSeko th, fueB ftzr;, ;gfozr o'b ns/ ;kcN 10 feb'rqkw tzB xZN eo fbnk. T[d'A
d/ T[d/S Bkb ehsk ;h. ;Nhb d/ pe;/ ftu pzd ofjD d"okB wkJhe gko 3 fdB sZe
j' rJh ;h. fi; ekoB T[; dk tzB vfoze j[zdh ;h. d[gfjo d/ pknd T[j T[; B{z y[d B{z ekch uzrk wfj;{; j'fJnk.
G[Zy/ oj/. T[BQK B{z 2H2 whNo d/ ezN/Bo s'A nke;hiB dh ;gbkJh ehsh ik ojh ;h.
117 feb'rqkw j' frnk ;h. j[D T[; B/ ;B?e; d/ o{g ftu fug; dk tZvk g?e/N jkbKfe T[; B{z vo th ;h fe T[; dk
fJ; d"okB wkJhe T[Zgo'A jzkoK-bZyK rZvhnK bzxdhnK ojhnK ;B. fJj ekoBkwk
nkgDk tzB 50 feb'rqkw xZN eo ns/ fJe iK d' ukeb/N yKdh ;h. oks tzBk d[pkok tZX ;edk j?. fJ; bJh
wkJhe B/ nk;Nq/bhnk d/ j'pkoN Sfjo ftu ehsk.
fbnk j?. wfjbk fJzBh gsbh j' rJh j? d/ ykD/ ftu w?ev'Bkbv dk tZvk vpb i'J/ B/ tzB xZN eoB bJh ;oioh
;Nhb d/ pe;/ ftu ofjD d"okB wkJhe B{z ;'D bJh fp;sok, gkDh, fJe
fe b'e T[; B{z gSkD BjhA gk oj/ jB. uhzporo ns/ tZvh ukeb/N yKdh ;h. eokT[D dk c?;bk ehsk. ;oioh Bkb
pkbNh, fJe ;e/Ng?v ns/ g?ZBf;b fdZsh rJh ;h. dZ;D:'r j? fe wkJhe dk fJj
wfjbk B/ ;'Sb ;kJhN 's/ nkgDh fJ; go fJe ;w/A ftu T[; dh jkbs nfijh i'J/ dk tzB 39 feb'rqkw j'o xZN j'
;NzN s;wkBhnk d/ vkoe w'c' c?;Nhtb dk fjZ;k ;h. fJ; c?;Nhtb d"okB jB/o/ B{z
ejkDh B{z S/no ehsk j?. j' rJh fe T[; B{z e[M d{o g?db uZbD frnk.
;?bhpq/N ehsk iKdk j? ns/ b'e gpfbe nkoN, c{v, fcbwK ns/ ;zrhs dk nkBzd
b?Ad/ jB. wkJhe d/ fJ; ;NzN d/ nk:'ieK dk efjDk j? fe fJj ;NzN 19thA ;dh
ftu fpqN/B tZb'A nk;Nq/bhnk ftu ehs/ rJ/ esb/nkw B{z do;kT[D d/ T[d/S Bkb th
nk;Nq/bhnk L 7 gfotkoe w?ApoK d/ esb
nk;Nq/bhnk L 7 gfotkoe w?ApoK d/ esb
nk;Nq/bhnk L 7 gfotkoe w?ApoK d/ esb
nk;Nq/bhnk L 7 gfotkoe w?ApoK d/ esb
nk;Nq/bhnk L 7 gfotkoe w?ApoK d/ esb
ehsk iKdk j?.
wkJhe B{z n?stko Skw ;Nhb d/ pe;/ ftu'A eZfYnk frnk. fJ; d"okB T[; d/
;tkrs bJh tZvh frDsh ftu b'e fJeZm/ j'J/. jkbKfe wkJhe B/ fJ; d"okB rZb
dh ;[bMh r[ZEh, y; B/ dZ;h ;koh ejkDhy; B/ dZ;h ;koh ejkDh
BjhA ehsh ns/ T[j wzrbtko B{z fe;/ gpfbe c'ow ftu nkgD/ nB[Gt ;KM/ eo dh ;[bMh r[ZEh, dh ;[bMh r[ZEh, Sy; B/ dZ;h ;koh ejkDhy; B/ dZ;h ;koh ejkDh
dh ;[bMh r[ZEh,
dh ;[bMh r[ZEh, y; B/ dZ;h ;koh ejkDh
;ed/ jB. fJ; c?;Nhtb d/ nk:'ieK ftu'A fJe i/o'v o"fbz; dk efjDk j? fe wkJhe
fJ; s'A gfjbK th eJh tkoh nfijk ekoBkwk eo u[Ze/ jB. fJ; bJh T[BQK d/ ;oho
fdZsk ;h ns/ y[d th y[de[Sh eo bJh
B{z fJ; ;NzN dk nfGnk; j?. T[ZE/ wkJhe d/ fJ; edw dh eJh b'eK B/ ;'Sb whvhnk
;h.
's/ nkb'uBk ehsh j?. fJe ;'Sb whvhnk :{zo B/ fbfynk j? fe eJh b'e g{oh fzzdrh
jko{B dk efjDk j? fe T[; dk ;j[ok
G{whrs ezw eod/ jB ns/ T[BQK B/ f;oc 3 fdB ;Nhb d/ pe;/ ftu r[iko/. T[BQK d/
ghNo fwb; nkgD/ fgZS/ fJe ;[;kJhv
fJ; ezw B{z ebk dk BK fdZsk ik fojk j? ns/ fJ; 's/ ypoK pDkJhnK ik ojhnK
B'N SZv frnk j?, fi; s'A fJ; rZb dk
jB.
y[bk;k j'fJnk j?. jko{B B/ fejk fe ghNo
y[d B{z wkoBk ukj[zd/ ;B go T[j BjhA
GftZy u nk;No/bhnk u T[v
GftZy u nk;No/bhnk u T[v ukj[zd/ ;B fe T[BQK dk gfotko th d[Zy
GftZy
GftZy u nk;No/bhnk u T[v
GftZy 'u nk;No/bhnk u nk;No/bhnk 'u T[vu T[v
MZb/. jko{B B/ nZr/ dZf;nk fe w/ok
wzBDk j? fe w/ok ;j[ok fe;/ ;wZf;nk
'u ;h ns/ T[; B{z ysw eoB bJh T[BQK
;eDrhnK 'ekoKekoK' nfijk ehsk.
;eDrhnK
;eDrhnK ekoKekoK
;eDrhnK ekoK
;eDrhnK
jko{B B/ fejk fe go/SkBh n;b ftu
T[d'A S[o{ j'Jh, id'A T[; dh gsBh nkgD/
wksk-fgsk Bkb uZbh rJh. jko{B
e[ew?B dh wK few B/ fejk fe fi; s'A
pknd pZu/ Bcos eoB bZr/ ns/ T[BQK
B/ ;kv/ Bkb th Bcos eoBh S[o{ eo
dZyDh nk;Nq/bhnk (fpT{o') dZyDh fJj esb ;h iK y[de[Sh. nkyoeko fJ; fdZsh. T[j pj[s p/ofjw j' rJ/ ;B.
nk;Nq/bhnk d/ fJe S'N/ fij/ NkT{B wkwb/ B{z y'fbQnk j? gfotko d/ jh fJe jko{B B/ fejk fe fi; fdB fJj fGnkBe
wkoro/N foto 'u phsh 11 wJh 2018 w?Apo B/ ,T[j e'Jh j'o BjhA, T[; xo dk tkodks tkgoh, w?A ezw 's/ frnk ;h.
B{z gfotko d/ 7 w?ApoK dhnK r'bhnK itkJh jko{B e[ew?B j?.. jko{B e[ew?B w?B{z g[b; dk c'B nkfJnk ns/ fejk fe
Bkb ftzBQhnK bkSK fwbhnK ;B. g[b; d/ 4 pZfunK, gsBh ns/ ;Z; B{z T[; d/ eh n;hA s[jkv/ Bkb rZb eo ;ed/ jK.
fJ; wkwb/ B{z b? e/ T[bMh j'Jh ;h fe jh ;j[o/ B/ r'bhnK wko e/ esb eo w/ok fdb p?m frnk. g[b; B/ fejk fe
fJZE/ fJe tkodks tkgoh j?, 4 pZu/ ns/
w?bp"oB
w?bp"oB u N[ZfNnk pzBQ, xo u N[ZfNnk pzBQ, xo u dkyb j'fJnk gkDhu dkyb j'fJnk gkDh 3 b'e wo/ jB. w?A g[b; B{z fejk fe j'
w?bp"oB
w?bp"oB u N[ZfNnk pzBQ, xo u dkyb j'fJnk gkDh
w?bp"oB 'u N[ZfNnk pzBQ, xo u N[ZfNnk pzBQ, xo 'u dkyb j'fJnk gkDhu dkyb j'fJnk gkDh
;edk j? fe fJj w/o/ pZu/ j'D. w?A xNBk
tkbh EK 's/ g[Zik ns/ w?B{z ftStk; BjhA
xo ftu c?b frnk ;h.nfXekohnK
j' fojk ;h fe fJj tkodks w/o/ gfotko
w[skpe T[ZE/ w"i{d eJh j'o xoK ftu
Bkb tkgoh. jko{B B/ fejk fe fJ; s'A
th gkDh dkyb j' frnk ;h. dZ;D:'r
gfjbK T[; B/ nkgD/ ;kEhnK s'A ;[fDnk
j? fe nk;Nq/bhnk ftu fJ; ;w/A w";w
fe fJe o/vhU 's/ fJe ypo nk ojh j?
ekch mzvk j? ns/ skgwkB 13 fvroh
fe 4 pZu/ ns/ 3 b'e wo/ jB.
;?b;hn; sZe foekov ehsk frnk j?.
MATRIMONIAL MATRIMONIAL
Punjabi Ramdasia Groom Well educated, Master of
wanted for my sister Nisha Public health,jatt sikh girl born
w?bp'oB (fpT{o') No?fce dh ;wZf;nk s'A S[Nekok gkT[D bJh ftSt gqf;ZX fJe Anguralia living in India-Punjab, 1992 height 5'1"Currently
N?e;h ezgBh nk;No/bhnk d/ Sfjo w?bp'oB iK f;vBh ftu jtkJh ekoK S[o{ eoB 29/5'2" Qualification and Job: working at hospital in health
dh :'iBk pDk ojh j? . w?bp'oB ns/ f;vBh d/ nktkikJh ftGkr ns/ T[Zu w?bp"oB (fpT{o')º nk;Nq/bhnk d/ M.B.A in Finance and working in Cardiology clinic in sydney as
gqSk;fBe nfXekoh fJ; :'iBk B{z nwbh ikwk gfjBkT[D bJh ezgBh d/ B[wkfJzfdnK Sfjo w?bp"oB d/ T[Zso ftu n?stko B{z Finance company from last 4 “CARDIAC PHYSIOLOGIST.Family
Bkb rZbpks eo oj/ jB . ezgBh d/ p[bko/ nB[;ko ;co d"okB b'e o'zkBk ;VeK fJe xo ftu nukBe gkDh dk jVQ nk years(Pathankot-Punjab). well settled in australia
's/ tX/o/ ;wK r[zkod/ jB . jtkJh eko S[o{ j'D Bkb ;w/A dh pZus j't/rh. frnk. n;b ftu T[ZE/ pfDnk fJe pzBQ Brother well settled in Looking for well educated
ezgBh ;kb 2020 sZe w?bp'oB iK f;vBh SfjoK ftu jtkJh ekoK d/ fBohyD N[ZN frnk ;h. fJ; xNBk wro'A s[ozs Sydney and whole family has jatt sikh Australian citizen or PR
dh :'iBk pDk ojh j? s/ i/eo fJj e'fSS ;cb ofjzdh j? sK ezgBh u[D/ j'J/ SfjoK ;N/N n?woi?A;h ;oft; (n?Z;HJhHn?Z;H) B{z already visited Australia. boy.
ftu jtkJh eko d/ ;co bJh ;ekJhg'oN dk fBowkD S[o{ eo/rh. fJ; gq'rokw ;?ANob gkoe n?thfBT{, eo/rJhpoB fty/ Please contact: Vivek Kumar Please respond by email
sfjs ;kb 2023 sZe b'eK B{z jtkJh ekoK 's/ nk;kB ns/ ;[oZfyns ;co w[jZJhnk p[bkfJnk frnk. xo nzdo gkDh +61451407615 gurmail_30braich@ yahoo. co.in,
or ph. 0432663249
eotkT[D dh sithz oZyh rJh j?. ;kjwD/ dotki/ zohJ/ dkyb j' e/ g{o/

1 1 1 1 10 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
w?bp"oB u 1 ;kbk bVeh B/ u'o B{z
w?bp"oB
w?bp"oB
w?bp"oB u 1u 1 ;kbk bVeh B/ u'o B{z ;kbk bVeh B/ u'o B{z
w?bp"oB 'u 1u 10 ;kbk bVeh B/ u'o B{z ;kbk bVeh B/ u'o B{z
fpq;p/B u 2u 2 ;kbk bVeh ;kbk bVeh
fpq;p/B u 2 ;kbk bVeh
fpq;p/B
fpq;p/B
fpq;p/B 'u 2u 20 ;kbk bVeh ;kbk bVeh
fdZsh wks, g[b; B/ th ehsh skohc
fdZsh wks, g[b; B/ th ehsh skohc
fdZsh wks, g[b; B/ th ehsh skohc
fdZsh wks, g[b; B/ th ehsh skohc
fdZsh wks, g[b; B/ th ehsh skohc
j'Jh ;Ve jkd;/ dh f ekoeko
j'Jh ;Ve jkd;/ dh f
j'Jh ;Ve jkd;/ dh f eko
j'Jh ;Ve jkd;/ dh f
j'Jh ;Ve jkd;/ dh fSekoeko
fpq;p/B (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo
fpq;p/B 'u fJe 20 ;kbk bVeh ;Ve
jkd;/ dh fSeko j' rJh. don;b g?db
ik ojh bVeh B{z pZ; B/ NZeo wko
fdZsh, fi; ekoB T[j rzGho o{g Bkb
zywh j' rJh. g[b; w[skpe fJj xNBk
;'wtko dh ;t/o B{z n?vhb/v ;NohN B/V/
n?vtov ;NohN 's/ seohpB 8H00 ti/
tkgoh, id'A bVeh ;Ve gko eo ojh
;h sK pZ; B/ T[; B{z NZeo wko fdZsh.
w"e/ 's/ g[Zi/ g?ok-w?vheb nfXekohnK
B/ bVeh B{z okfJb fpq;p/B ns/ t{w?B
j;gskb 'u Gosh eotkfJnk, fiZE/ T[;
dk fJbki uZb fojk j?. g[b; fJ; jkd;/
d/ ekoBK dh iKu eo ojh j?.
fJe uSwdhd B/ dZf;nk fe bVeh
w?bp"oB (fpT{o') w?bp"oB g[b; B/ fJe 10 ;kbk bVeh dh pjkd[oh dh gqSz;k
;Ve gko eo ojh ;h sK pZ; B/ T[; B{z
ehsh j?. n;b ftu 10 ;kbk e/N b[UAr B/ xo ftu dkyb j'J/ u'o d/ wB;{p/ 's/
gkDh c/o fdZsk ;h. T[; B/ ;wK ofjzd/ fNqgb zho' 's/ c'B eo e/ g[b; B{z fJ; ;zpzXh z'odko NZeo wko fdZsh, fi; ekoB T[j
p/j'S j' e/ fvZr gJh. UXo fJz;g?eNo
ikDekoh d/ fdZsh ;h.
wkoN fonkB B/ fejk fe pZ;, pZ; ;N?Av
ikDekoh w[skpe fJj xNBk 31 wJh dh j?. b[UAr T[; Skw xo ftu fJeZbh
d/ nzdo ik ojh ;h ns/ fJ; d"okB g?db
;h. T[; d/ wksk-fgsk efonkB/ dk ;kwkB b?D bJh pkjo rJ/ j'J/ ;B. T[BQK d/
ik ojh bVeh Bkb jkd;k tkgo frnk.
ikD s'A E'VQh d/o wro'A jh e/N B/ xo d/ fgSb/ fjZ;/ ftu jbub wfj;{; ehsh. e/N
B/ god/ B{z fgZS/ eoe/ d/fynk sK T[; B{z fe;/ u'o d/ j'D dk nfj;k; j'fJnk. T[; B/ T[BQK fejk fe ;VeK 's/ tkjBK dh GhV
d"okB g?db :ksohnK B{z ;ktXkBh tosh
s[ozs dotkik pzd eo fdZsk ns/ c'B ;w/s y[d B{z nbwkoh ftu pzd eo fbnk.
ukjhdh j?, sK fe jkd;/ s'A pfunk ik
T[ZXo u'o B/ xo d/ fgSb/ fjZ;/ s'A nzdo dkyb j'D dh e'fSS ehsh. u'o B/ dotki/
;e/.
d/ ShS/ B{z s'VB bJh fJZN dh tos'A ehsh ;h. e/N B/ fjzws s'A ezw b?AfdnK g[b; B{z
c'B brkfJnk s/ fejk,''feqgk eo e/ ibdh nkU. fJe u'o xo nzdo dkyb j'
frnk j?. T[; B/ dotki/ dk ShSk s'V fdZsk j?. T[; d/ jZE ftu uke{ ns/ g/ue;
23 ;kb pknd gfotko B{z fwfbnk
23 ;kb pknd gfotko B{z fwfbnk
23 ;kb pknd gfotko B{z fwfbnk
23 ;kb pknd gfotko B{z fwfbnk
23 ;kb pknd gfotko B{z fwfbnk
j?.'' e/N B/ g[b; B{z dZf;nk fe T[j xo ftu fJeZbh j? ns/ T[; B/ y[d B{z nbwkoh
ftu pzd ehsk j'fJnk j?. T[; B/ brksko g[b; Bkb ;zgoe pDkJh oZfynk.
;{uBk fwbd/ jh g[b; fwzNK ftu w"e/ 's/ gj[zu rJh. T[BQK B/ u'o B{z uke{ s/ g/
fJB;kc, eksb B{z fwbh ;
fJB;kc, eksb B{z fwbh ;zkk kk k
fJB;kc, eksb B{z fwbh ;
fJB;kc, eksb B{z fwbh ;
ue; ;w/s frqcsko eo fbnk. e/N d/ tZv/ Gok wkJhe (19) B/ dZf;nk fe T[; dh fJB;kc, eksb B{z fwbh ;
S'Nh G?D B{z gsk ;h fe fJ; ;fEsh ftu eh eoBk ukjhdk j?. T[; B/ fJ; pko/ NhHthH
ftu d/fynk ;h. wkJhe B/ nkgDh S'Nh G?D dh skohc eofdnK fejk,''T[; B/ i'
dk ;h, gfjbK T[; B/ esb eoB dh
ehsk pj[s tXhnk ehsk. w?B{z T[; 's/ wkD j?.'' wkJhe B/ dZf;nk fe fJ; xNBk
rZb B{z ns/ Skfgzr ;?ANo ftu nkgDh
wro'A e/N jkb/ th voh j'Jh j? ns/ xo ftu fJeZb/ ofjDk g;zd BjhA eodh. g[b;
w"i{drh B{z ;theko BjhA ehsk ;h. go
B/ 46 ;kbk SZeh ftnesh B{z frqcsko eo e/ fjok;s ftu b? fbnk j?. T[; B[z fJ;
Skfgzr ;?ANo ftu w"i{d b'eK ftu'A fJe
wjhB/ d/ nyho ftu vKv/B'Ar w?fi;Nq/N ndkbs ftu g/S ehsk ikt/rk.
B/ ndkbs ftu T[; dh gSkD ehsh.
T[; rtkj B/ dZf;nk fe GZiD s'A gfjbK
j?r B/ foZeh dh rodB ns/ fgZm 's/
nk;Nq/bhnkJh y; B{z nZstkdh rshftXhnK d/y; B{z nZstkdh rshftXhnK d/
nk;Nq/bhnkJh uke{ wkfonk ;h.
nk;Nq/bhnkJh
nk;Nq/bhnkJh Sy; B{z nZstkdh rshftXhnK d/y; B{z nZstkdh rshftXhnK d/
nk;Nq/bhnkJh y; B{z nZstkdh rshftXhnK d/
ndkbs ftu dZf;nk frnk fe
foZeh fJe ;EkBe r?Ar dk w?Apo fojk
wkwb/ u mfjokfJnk frnk d'u mfjokfJnk frnk d' ;h ns/ nkgD/ esb s'A e[M jcfsnK
wkwb/
wkwb/ 'u mfjokfJnk frnk d'u mfjokfJnk frnk d'Shhhhh
wkwb/
wkwb/ u mfjokfJnk frnk d'
gfjbK T[j j/r Bkb d' MrfVnK ftu
Skwb ;h. foZeh T[; irQk th w"i{d ;h
fiZE/ r?Ar d/ j'o w?ApoK B/ j/r 's/ fJe
wkuN/ Bkb jwbk ehsk ;h, id'A T[j
ihb"Ar ekogkoe J/ohnk ftu nkgDh
eko gkoe eo fojk ;h. i;fN; b/;oh
B/ fejk fe j/r B/ pdbk b?D bJh foZeh
dk esb ehsk ;h.
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk ftu Bkpkbr bVe/ foZeh pkbe'Ap/ dk esb
ndkbs B/ 23 ;kb g[okD/ fJe e/; dk eo fdZsk ;h. i;fN; b?e; b?;oh B/ ;zk ;[DkJ/ ikD wro'A ndkbs d/
pkjo foZeh dh wK B/ fejk fe j?r B{z
c?;bk ;[DkfJnk. fJ; c?;b/ ftu 44 d'Sh B{z 20 ;kb dh r?o-g?o'b dh fwnkd
fdZsh rJh ;zk s'A T[j y[S j?. T[BQK B/
;kbk d'Sh ekob wkJheb j/r B{z 26 Bkb 26 ;kb dh i/b dh ;zk ;[DkJh.
fejk fe fJj ;zk foZeh B{z tkg; sK
;kb e?d dh ;zk ;[DkJh rJh j?. d'Sh ;zk ;[DkJ/ ikD wro'A d'Sh j/r B/
BjhA fbnk ;edh go fJj j/r bJh
ekob B/ ngq?b 1995 ftu ihb"Ar d/ T[ZE/ w"i{d gZsoekoK Bkb d[ofttjko
fJe Skfgzr ;?ANo ftu 16 ;kbk fJe ehsk. j/r i' esb eoB ;w/A 21 ;kb tXhnk ;pe j?.
hb/ gdkoEK dh tZvh y/g pokwd, 3 frqcsko
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk hb/ gdkoEK dh tZvh y/g pokwd, 3 frqcsko
nk;Nq/bhnk
hb/ gdkoEK dh tZvh y/g pokwd, 3 frqcsko
nk;Nq/bhnk 'u Bu B u Bu B u BShb/ gdkoEK dh tZvh y/g pokwd, 3 frqcskohb/ gdkoEK dh tZvh y/g pokwd, 3 frqcsko
nk;Nq/bhnk
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk ftu S[Zeotko B{z f;vBh d/ d' g[oSK
ns/ e[JhBzb?Av dh fJe n"os B{z 300 feb'rqkw s'A tZX BShbk gdkoE
fbnkT[D d/ d'S ftu frqcsko ehsk frnk j?. nk;Nq/bhnB c?vob
g[b; B/ d'S brkfJnk fe 57 ns/ 63 ;kbk f;vBh d/ d' g[oSK B/
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo f;vBh ftu ofjD tkb/ 26 ;kbk B"o'i
f;zrkg[o ns/ gkg{nk fBT{ frBh okjhA nk;Nq/bhnk ftu voZrz fbnkT[D
nwhB B{z nZstkdh rshftXhnK dh :'iBk pDkT[D d/ wkwb/ 'u d'Sh mfjokfJnk
dh :'iBk pDkJh ;h. idfe fpq;p/B d/ dZyD ftu b'rkB ftu Skg/ d/
frnk j?. g[b; B/ n?stko B{z dZf;nk fe nwhB d/ ;kwkB dh sbkSh b?D s'A pknd
pknd 34 ;kbk n"os B{z th fJ;/ wkwb/ ftu frqcsko ehsk frnk j?.
T[; B{z pzrbkd/S ikD s'A o'fenk frnk ns/ T[; B{z d'Sh mfjokfJnk frnk. zps ehs/ rJ/ BShb/ gdkoE dh nB[wkfBs ehws 105 fwbhnB
nk;Nq/bhnkJh c?vob g[b; B/ dZf;nk fe nwhB B{z cotoh 2016 ftu ijkz vkbo j?. nk;Nq/bhnB c?vob g[b; e[JhBzb?Av dh ewKvo S?oB ekv/
:ksok s'A T[; ;w/A o'e frnk ;h, id'A f;vBh jtkJh nZv/ d/ nfXekohnK B/ fJb?eNqkfBe
B B/ fejk fe efEs ;kfiS B{z e"wKsoh ekB{zB bkr{ eoB d/ fJe ;kb
:zsoK zohJ/ T[; d/ eZgV/ ns/ ;wkB 'u e[M nfijh ;wZroh d/yh ;h, fi; s'A ;ze/s
dh bzph iKu d/ pknd n;cb eo fdZsk frnk j?.
fwbd/ ;B fe T[j nZstkdh ftukoXkok dk ;woEB eodk j?.
g[b; ewKvo B/ dZf;nk fe fJBQK g[oSK B{z wko{pok ns/ o'z/b/ d/
bzph ns/ w[Seb iKu s'A pknd T[; B{z SBhtko B{z nZstkd o'e{ nfXekohnK B/ f;vBh d/ d' T[gBroK ftu Skg/ d"okB frqcsko ehsk frnk. S[Zeotko
f;vBh d/ pkjoh fJbke/ ftu frqcsko ehsk ;h. g[b; dk d'S j? fe nwhB pzrbkd/ d[gfjo B{z T[BQK B{z f;vBh s'A fpq;p/B fbikfJnk ikt/rk, fiZE/ T[BQK B{z
S ik e/ y[d Bkb fwbd/-i[bd/ ftukoK d/ b'eK B{z fwbD dh :'iBk pDk fojk ;h
BShb/ gdkoEK dh s;eoh d/ d'SK dk ;kjwDk eoBk g? ;edk j?.
ns/ nk;Nq/bhnk d/ pkjo nZstkdh rshftXhnK ftu Skwb j'Dk ukj[zdk ;h. nwhB
ewKvo S?oB ekv/B B/ gZsoekoK B{z dZf;nk,''n;hA ndkbs ftu
's/ nZstkdh rshftXhnK ftu Skwb j'D d/ T[d/S Bkb ftd/SK ftu x[;g?m dh
T[BQK 's/ d'S brktKr/ fe T[j nk;Nq/bhnk ftu BShb/ gdkoE fbnkT[D
fsnkoh ns/ nZstkdh rshftXhnK dh fsnkoh Bkb i[V/ ezw eoB ;w/s fszB d/ fJokd/ Bkb ngokfXe rshftXhnK Bkb ;zpzfXs jB.'' 34 ;kbk
ngokXK ftu d'Sh mfjokfJnk frnk. fJ; ftu'A d' d'S nfij/ jB, fiBQK 'u d'Sh n"os v[b;h t?rkwfpU 's/ ngokX dh ewkJh ftu fjZ;/dko j'D dk
;kps j'D 's/ nwhB B{z T[wo e?d dh ;zk j' ;edh j?. nwhB B/ n?stko B{z f;vBh
d'S brkfJnk frnk. T[; B{z fpq;p/B wfi;Nq/N ndkbs ftu g/S ehsk
dh ndkbs ftu zwkBs nozh dkyb BjhA ehsh. T[; B{z nr;s ftu fco s'A
frnk, fiZE/ T[; B{z zwkBs fwb rJh ns/ 27 i[bkJh B{z d[pkok jkzo
ndkbs ftu g/S j'Dk j?.
j'D bJh fejk frnk.

11
11
11 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
11 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
11 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
nk;Nq/bhnk u ;Ve jkd;/ u Gkosh
nk;Nq/bhnk u ;Ve jkd;/ u Gkosh f;vBh L 6 fdBK s'A bkgsk
nk;Nq/bhnk 'u ;Ve jkd;/ u ;Ve jkd;/ 'u Gkoshu Gkosh
nk;Nq/bhnk u ;Ve jkd;/ u Gkosh
nk;Nq/bhnk
f;vBh L 6 fdBK s'A bkgsk
f;vBh L 6 fdBK s'A bkgsk
f;vBh L 6 fdBK s'A bkgsk
f;vBh L 6 fdBK s'A bkgsk
w{b d/ ftnesh dh w"s
w{b d/ ftnesh dh w"s
w{b d/ ftnesh dh w"s
w{b d/ ftnesh dh w"s
w{b d/ ftnesh dh w"s
bVeh dh g[b; B/ ehsh Gkb
bVeh dh g[b; B/ ehsh Gkb
bVeh dh g[b; B/ ehsh Gkb
bVeh dh g[b; B/ ehsh Gkb
bVeh dh g[b; B/ ehsh Gkb
e[JhBzb?Av (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo
f;vBh dh ofjD tkbh 13 ;kbk bkgsk bVeh
dh g[b; B/ ;[oZfyns Gkb eo bJh j?. fJwbh
o'z fezr BK dh fJj bVeh phs/ 6 fdBK s'A
bkgsk ;h. fBT{ ;kT{E t/bz g[b; B/ fJ; rZb
dh g[SNh ehsh j? fe fJwbh dh ;[oZfyns Gkb
eo bJh rJh j?. T[; B{z nkyoh tko 7 i{B B{z
T[Zsoh f;vBh w?vheb ;?ANo 'u d/fynk frnk
;h, fiZE'A T[j xo tkg; BjhA gosh.
fJwbh d/ gfotko B/ T[; dh r[zwS[drh dh
fog'oN doi eotkJh, fi; s'A pknd g[b; T[;
dh Gkb 'u bZr rJh. g[b; B/ fJwbh dh Gkb
bJh ;EkBe iBsk B{z wdd bJh p/Bsh th ehsh
;h. g[b; dk efjDk ;h fe pZuh w?vheb fJbki
bJh nkJh ;h, fiZE'A T[j bkgsk j' rJh. g[b; B/
T[; dh ;[oZfyns Gkb eo bJh j?. g[b; B/
dZf;nk fe ;EkBe nfXekohnK B{z fJwbh
fpq;p/B 'u fwbh.
phu
phu s/ tkgfonk jkd;k, ;?bch pDh w"s dk ekoB
phu 's/ tkgfonk jkd;k, ;?bch pDh w"s dk ekoBs/ tkgfonk jkd;k, ;?bch pDh w"s dk ekoB
phu s/ tkgfonk jkd;k, ;?bch pDh w"s dk ekoBs/ tkgfonk jkd;k, ;?bch pDh w"s dk ekoB
phu
f;vBh$fb;pB (fpT{o') fJe nk;Nq/bhnkJh Bkrfoe
dh g[osrkb d/ wSj{o ;w[zdoh phu dh dhtko s'A fvZrD
goE (fpT{o') nk;Nq/bhnk 'u 36 ;kbk Gkosh w{b d/ ftnesh dh ;Ve jkd;/ ekoB w"s j' rJh. ikDekoh w[skpe T[; Bkb fJe
'u w"s j'D dh ypo ;kjwD/ nkJh j?. g[b; w[skpe wkfonk frnk ftnesh Gkosh fpqfNS Bkrfoe th jkd;/ dk fSeko j'fJnk. fJj jkd;k
w{b dk j?, T[; dk BK fStkBzd :kdt ;h. g[b; B/ dZf;nk fe :kdt B{z ;kJheb T[d'A j'fJnk id'A fJj ftd/Sh i'Vk ;?bch b?D dh e'fS;
ubkT[D dk S"e ;h ns/ T[; dk ;kJheb NoZe dh bg/N 'u nk frnk, fi; ekoB eo fojk ;h. ;EkBe whvhnk w[skpe 40 ;kbk Sy;
T[; dh w"s j' rJh. fJj jkd;k gZSwh nk;Nq/bhnk d/ c'oo?;N jkJht/n 's/ tkgfonk, ns/ 30 ;kbk n"os dh bkS B{z uZNkB Bkb pDh ezX s'A
i' fe pj[s jh fGnkBe jkd;k ;h. fJ; fGnkBe jkd;/ wro'A NoZe vokJhto 30 whNo j/mK phu ebhBo dh wdd Bkb o/s ftu'A
jkd;/ tkbh EK 's/ o[fenk ns/ T[; B/ jkd;/ d/ ekoBK dh iKu bJh g[b; dh wdd y'fink frnk.
ehsh. ftd/Sh wkwfbnK s/ tgko ftGkr (vhH n?ZcH J/H
fJe fog'oN w[skpe fStkBzd we?Bheb fJzihBhno ;h ns/ goE Sfjo 'u ofj NhH) d/ p[bkok B/ jkb/ sZe g[SNh BjhA ehsh j? fe
fojk ;h. fStkBzd e?A;o ikro{esk o?bh Bkb i[fVnk ;h. T[j ;kJheb ubk e/ czv fwqseK ftu'A fejVk nk;Nq/bhnkJh Bkrfoe j?. p[bko/
fJeZmk eodk ;h ns/ b'eK B{z ikro{e eodk ;h. id'A th T[; e'b tkX{ ;wK j[zdk sK B/ fejk fe vhH n?ZcH J/H NhH fwqse nk;Nq/bhnkJh
T[j bzph d{oh sZe ;kJheb ubkT[Adk ns/ fJ; B{z ;'Sb whvhnk 's/ g';N eodk ;h. Bkrfoe d/ gfotko bJh e"A;bo wdd gqdkB eo fojk
xNBk s'A gfjbK T[j 200 feb'whNo dh d{oh dh e?A;o ikro{esk d"V dh fsnkoh j?. p[bko/ B/ dZf;nk fe ftGkr fJ; jkd;/ ftu woB
eo fojk ;h. T[; dh w"s dh ypo fwbd/ jh T[; d/ ;kEhnK B/ v{zxk d[Zy zkjo ehsk tkb/ d{i/ Bkrfoe d/ ;zpzX ftu fpqfNS ftd/S wzsokb/
ns/ SoXKibh G/N ehsh. ns/ okSNowzvb dcso Bkb ;zgoe eo fojk j?.

;Zg d/ vZ;D wro'A th ftnesh B/ Bk
;Zg d/ vZ;D wro'A th ftnesh B/ Bk
;Zg d/ vZ;D wro'A th ftnesh B/ Bk
;Zg d/ vZ;D wro'A th ftnesh B/ Bk
;Zg d/ vZ;D wro'A th ftnesh B/ Bk
G D & ASSOCIATES
wzBh jko, fJzM pukJh nkgDh ikB
wzBh jko, fJzM pukJh nkgDh ikB
wzBh jko, fJzM pukJh nkgDh ikB
wzBh jko, fJzM pukJh nkgDh ikB
wzBh jko, fJzM pukJh nkgDh ikB

































f;vBh (fpT{o') nk;No/bhnk 'u feq;NhB okJhN BK d/ fJe ftnesh B{z ;Zg B/ vZ; fbnk ;h ns/ fJ;
d"okB T[j tko-tko p/j'S j' fojk ;h. T[; B/ nfijh ;fEsh 'u th fjzws Bk jkoh. 33 ;kbk feq;NhB fJe
j;gskb 'u w?vheb ;jkfJe (Bo;) j'D ekoB fJ; ;zpzXh ikDekoh oZydk ;h. feq;NhB B{z nk;No/bhnk 'u
gkJ/ ikD tkb/ ;G s'A zfjohb/ ;ZgK 'u'A fJe B/ vZ; fbnk ;h. fJj ;Zg G{o/ ozr dk ;h. feq;NhB B/ dZf;nk fe
fgSb/ wjhB/ T[j gZSwh nk;No/bhnk d/ eoKih B?SBb gkoe d/ fJe gjkVh fJbke/ tkb/ o;s/ s'A ik fojk ;h.
fJ; d"okB feq;NhB d/ g?o B{z G{o/ ozr d/ ;Zg B/ vZ; fbnk.
T[; B/ dZf;nk fe T[; B/ nkgDk g?o d/fynk ns/ fJ; 's/ ;Zg d/ vZ;D dk e'Jh fBSkB BjhA ;h ns/ Bk
jh fe;/ gkf;UA y{B fBeb fojk ;h. T[; B/ fejk fe T[; d/ g?o 's/ ;'i th BjhA ;h. nfijk e[ZM th BjhA ;h,
fi; B{z d/y e/ gsk bZr/ fe T[; B{z ;Zg B/ vzr wkfonk j? go T[j tko-tko p/j'S j' fojk ;h. T[; dh Sksh ns/
f;o 'u s/z dod j' ojh ;h. fJ; d"okB T[; dh wdd bJh e[ZM b'e nkJ/ ns/ T[j T[BQK B{z dZ; fojk ;h fe b'eK
B{z T[; dh wdd bJh eh eoBk ukjhdk j?. b'eK B/ T[; dh f;cs ehsh fe nfijh jkbs 'u th T[j T[BQK B{z
w?vheb jdkfJsK fdzdk fojk. j[D T[; dh ;fEsh ekch mhe j?. d[Bhnk d/ ;G s'A 25 zfjohb/ ;ZgK 'u'A 20 ;Zg
nk;No/bhnk 'u gkJ/ iKd/ jB. fJ;/ bJh b'eK B{z fJZE/ tX/o/ ;ktXkB ofjD dh b'V j[zdh j?.

12
12
12 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
12 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
12 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
;{pk ;oeko dh fJ; :'iBk sfjs nbh
;{pk ;oeko dh fJ; :'iBk sfjs nbh
;{pk ;oeko dh fJ; :'iBk sfjs nbh /o B{z/o B{z nk;Nq/bhnk L i?egkN fiZfsnk ;h
;{pk ;oeko dh fJ; :'iBk sfjs nbh /o B{z
;{pk ;oeko dh fJ; :'iBk sfjs nbhS/o B{z/o B{z
nk;Nq/bhnk L i?egkN fiZfsnk ;h
nk;Nq/bhnk L i?egkN fiZfsnk ;h
nk;Nq/bhnk L i?egkN fiZfsnk ;h
nk;Nq/bhnk L i?egkN fiZfsnk ;h Sy;y; y;y; y;
fwb/rk fJB;kc, wkfgnK dh pZMh nk;
fwb/rk fJB;kc, wkfgnK dh pZMh nk;
fwb/rk fJB;kc, wkfgnK dh pZMh nk; go fNeN cfoZ
fwb/rk fJB;kc, wkfgnK dh pZMh nk;
go fNeN cfoZ u oZy e/ G[Zfbnku oZy e/ G[Zfbnk
fwb/rk fJB;kc, wkfgnK dh pZMh nk;
go fNeN cfoZ u oZy e/ G[Zfbnk
go fNeN cfoZ
go fNeN cfoZz 'u oZy e/ G[Zfbnku oZy e/ G[Zfbnk
nwbh ikwk gfjBkfJnk ik fojk j?.
fJ; :'iBk dk we;d pZ; vokJhtoK
's/ j[zd/ ;ohoe ns/ z[pkBh jwfbnK B{z
BZE gkT[Dk j?. ;{pk ;oeko fpBK GkVk
tXkJ/ fJ; 's/ 5H5 fwbhnB vkbo you
eo ojh j?. ;oeko w[skpe fJ; :'iBk
sfjs nZXk you ;zpzXs pZ; ezgBh B{z
th u[ZeDk gt/rk.
dZ;D:'r j? fe ;{pk ;oeko pZ;
vokJhtoK dh :ehBh ;[oZfynk B{z b? e/
ekch fuzss j? go Bkb jh Xhwh gqfefonk
ekoB fto'X th MZb ojh j?. fJ; :'iBk
sfjs pZ;K d/ ShfSnK dh ;[oZfynk bJh
ftS/S ;eohB dk gqpzX eoBk, vokJhto
B{z yk; f;ybkJh dk gqpzX eoBk, iBse
ikro{esk w[fjzw ubkT[Dk Skwb j't/
rk. UXo fto'Xh fXo d/ B/sktK dk
efjDk j? fe fJ; nDwB[Zyh xNBk B{z
tkgfonk v/Y ;kb s'A tX ;wK j' frnk
j? go fYZbh ;oekoh Bhsh rzGho ftSk
fpq;p/B (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo j' iKd/ jB, id'A fvT{Nh d"okB T[; dh
pDdk ik fojk j?. vokJhtoK B{z fjz;k
fpq;p/B 'u 28 nes{po 2016 B{z gzikph pZ; 'u fJe ftnesh tb'A ibDShb
s'A pukT[D bJh ;oeko tb'A i' :sB
B"itkB wBwhs nbhS/o Bkb tkgoh gdkoE ;[ZN fdZsk frnk. fJ; jkd;/ 'u e?Bpok (fpT{o') wB[Zy dh fe;ws ed'A uwe gt/ fJ; pko/ e'Jh BjhA ikDdk.
ehs/ th ik oj/ jB, T[j Bkekch jB.
fdb B{z Mzi'V d/D tkbh xNBk B{z e"D wBwhs dh w"s j' rJh. nk;Nq/bhnk ftu ofjzd/ fJe ftnesh dh fe;ws th nukBe jh uwe gJh. T[Zsoh
T[whd j? fe fJ; gzi-g[nkfJzN ;[oZfynk
G[Zbk ;edk j?. ;zro{o d/ fgzv nbhS/o fJ; d[ydkJh xNBk s'A pknd ;{pk y/so ftu e?EohB ftu ofjzdk fJe ftnesh fwjBs eo e/ nwho pDB d/ ;[gB/ d/
:'iBk sfjs wBwhs nbhS/o d/ wkg/ i'
dk ofjD tkbk wBwhs nbhS/o fpq;p/B e[JhBzb?Av 'u pZ; vokJhtoK dh ydk ;h. ;ys fwjBs d/ pkti{d T[j E'VQ/ g?;/ jh puk gkT[Adk ;h. fJ; bJh fJe
ni/ th fJB;kc dh T[vhe 'u p?m/ jB,
'u pZ; vokJhto ;h, T[; wBj{; fdB ;[oZfynk :ehBh pDkT[D bJh j[D 'gzi- fdB T[; B/ bkNoh dk fNeN yohfdnk. fNeN yohdD d/ pkti{d T[; B{z zok fizBh
T[BQK B{z fJB;kc fwb/rk.
B{z :kd eo e/ T[; d/ wkg/ nZi th d[yh g[nkfJzN ;[oZfynk :'iBk' B{z nrb/ wjhB/ th T[whd BjhA ;h fe T[; dh bkNoh fBeb/rh. fJ; bJh T[; B/ fNeN cfoZz ftu oZy
fdZsh. 5 wJh B{z bkNoh dk vqk fBefbnk. ekch ;w/A pknd T[; B{z fXnkB ftu
nkfJnk fe fJ;/ Bzpo dk bkNoh fNeN T[; B/ yohfdnk ;h, fi; B{z T[; B/ phs/ 6
n?vhb/v u xo s/ fvZfrnk doZys, jcfsnK s'A nkgDh cfoZz ftu ;KG e/ oZfynk j?. T[; B/ Bzpo fwbkfJnk sK T[j 15
n?vhb/v u xo s/ fvZfrnk doZys,
n?vhb/v u xo s/ fvZfrnk doZys,
n?vhb/v 'u xo u xo 's/ fvZfrnk doZys,s/ fvZfrnk doZys,
n?vhb/v
bZy vkbo dk i?egkN fiZs u[Zfenk ;h. T[; dh y[Sh dk e'Jh fmekDk BjhA ;h.
fcbjkb T[j fNeN b? e/ f;ZXk bkNoh dcso gj[zfunk ns/ fiZs dh okSh 's/ nkgDk
dkntk ehsk. bkNoh tkb/ th T[; Sy; d/ fJzszko ftu ;B fi; B/ fJzBh tZvh okSh
fe;wsh Bkb pfunk gfotko
fe;wsh Bkb pfunk gfotko
fe;wsh Bkb pfunk gfotko
y[ y[ y[ y[ y[Sfe;wsh Bkb pfunk gfotkofe;wsh Bkb pfunk gfotko fiZsh ;h ns/ j[D sZe fJ; B{z b?D BjhA nkfJnk ;h.
f;vBh
f;vBh u tQ/b wZShnK d/yD rJ/
f;vBh
f;vBh u tQ/b wZShnK d/yD rJ/u tQ/b wZShnK d/yD rJ/
tkgoh. xo d/ wkbe T{zho w;{d B/ f;vBh 'u tQ/b wZShnK d/yD rJ/u tQ/b wZShnK d/yD rJ/
fejk fe doZys p?Zvo{w 'u T[; ;w/A nk
fvZrk, id'A w/oh roGtsh gsBh ns/ 6
ftnesh B{z ikB s'A X'D/ gJ/ jZE
ftnesh B{z ikB s'A X'D/ gJ/ jZE
ftnesh B{z ikB s'A X'D/ gJ/ jZE
;kbk g[Zso nzdo ;[Zs/ j'J/ ;B ns/
ftnesh B{z ikB s'A X'D/ gJ/ jZE
ftnesh B{z ikB s'A X'D/ gJ/ jZE
doZys p?Zvo{w dh SZs B{z s'Vdk j'fJnk
fvZr fgnk. y[Sfe;wsh Bkb doZys
T[BQK T[Zgo BjhA fvZrk.
w;{d B/ fejk fe n;hA g{oh soQK vo
rJ/. w?A d/fynk fe SZs B[e;kBh rJh.
T[BQK fejk fe w?A ebgBk th BjhA eo
;edk fJ; soQK th e[M tkgo ;edk j?.
w;{d B/ fejk fe w?A pj[s fBokS jK,
n;hA ;[fDnk ;h fe doZys fpbe[Zb ;jh
;h ns/ N[ZND dk e'Jh vo BjhA ;h.
w;{d B/ fejk fe doZys N[ZN e/
fvZrD ekoB ;kvk xo B[e;kfBnk
frnk, fi; s'A pknd ;{pkJh n?woi?A;h
nfXekohnK B{z ;kc ;ckJh bJh
p[bkfJnk frnk. w;{d dk gfotko p/
xo j' frnk j?. fJj ;kc BjhA j' ;fenk
n?vhb/v (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ B[e;kBh rJh go y[Sfe;wsh Bkb j? fe doZys xo 's/ fet/A fvZrk ns/
j[D xo dh w[ozws eoB B{z th ;wK
Sfjo n?vhb/v ftu fJe xo 's/ doZys gfotko pu frnk. fJj xNBk n?vhb/v
bZr/rk.
N[ZN e/ fvZr frnk, fi; ekoB SZs d/ g/Bjw ftu SBhtko dh ;t/o B{z
f;vBh
f;vBh u pZ; s/ eko ftukb/ j'Jh fGnkBe NZeou pZ; s/ eko ftukb/ j'Jh fGnkBe NZeo
f;vBh
f;vBh u pZ; s/ eko ftukb/ j'Jh fGnkBe NZeo
f;vBh 'u pZ; s/ eko ftukb/ j'Jh fGnkBe NZeou pZ; s/ eko ftukb/ j'Jh fGnkBe NZeo
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo
f;vBh 'u fJe eko ns/ pZ; ftukb/
fGnkBe NZeo j' rJh, fi; ekoB eko
vokJhto dh w"s j' rJh. fJj jkd;k
f;vBh d/ c/nochbv 'u g'bfNzr ;NohN
B"oE 'u ;t/o d/ ;w/A tkgfonk. n?woi?A;h
nfXekohnK w[skpe ekb/ ozr dh eko
dh pZ; Bkb fGnkBe NZeo j' rJh.
NZeo fJzBh fGnkBe ;h fe eko dk f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo f;vBh 'u fJe 30 ;kbk ftnesh dh w"s
nrbk fjZ;k B[e;kfBnk frnk, fi; j' rJh. dZf;nk ik fojk j? fe tQ/b wZShnK d/yD bJh frnk ;h ns/ fJ; d"okB
ekoB eko vokJhto dh w"e/ 's/ jh w"s uZNkB 's/ T[; dk g?o fc;bD ekoB fvZr frnk ns/ T[; dh w"s j' rJh. n?woi?A;h
j' rJh. nfXekohnK B/ dZf;nk fe ;EkBe ;w/A nB[;ko 1H30 ti/ e/g ;'b/Avo 'u fJj
g[b; B/ fJ; rZb dh g[SNh ehsh j? jkd;k tkgfonk fi; dh T[BQK B{z ;{uBk fwbh.
fe eko B{z 30 ;kbk ftnesh ubk fojk fJe uSwdhd rtkj B/ dZf;nk fe 30 ;kbk ftnesh uZNkB s'A j/mK fvZr
;h, fi; dh xNBk tkbh EK 's/ w"s j' fgnk. fJj EK ;?bkBhnK bJh wSj{o j?, fiZE/ i{B ns/ i[bkJh wjhB/ ftu tQ/b
rJh. fJ; xNBk ekoB pZ; vokJhto wZShnK d/yD bJh tZvh frDsh 'u ;?bkBh fJZE/ nkT[Ad/ jB. fJj wzfBnk ik fojk
;dw/ ftu j?. jkd;/ d/ ;w/A pZ; 'u e'Jh j? fe T[j uZNkB 's/ yVQk j' e/ nkgD/ d';s Bkb s;tho fyZu fojk ;h ns/ fJ;
:ksoh ;tko BjhA ;h. n?woi?A;h d"okB g?o fc;b frnk ns/ T[j gkDh ftu fvZr frnk. pukn nfXekohnK B/ e[M
nfXekoh B/ dZf;nk fe g'bfNzr ;NohN ;w/A pknd T[; dh bkS B{z bZfGnk. UXo fBT{ ;kT{E t/bz g[b; dk wzBDk j? fe
B{z d'jK gkf;UA pzd eo fdZsk frnk ns/ ftnesh dh w"s SZeh BjhA j? ns/ T[j T[; dh gSkD eo oj/ jB. ftnesh dk d';s
iKu ikoh j?. fJ; xNBk s'A pknd j?okB j?. g[b; fJ; xNBk dh iKu eo ojh j?.

13
13
13 gzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
13 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
13 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
fBT{ ;kT{E t/b
fBT{ ;kT{E t/b u gzikph B{z GotK j[zrkok,u gzikph B{z GotK j[zrkok, ;wkoN ;N?AN, fdb d/ d"o/ B{z
fBT{ ;kT{E t/b u gzikph B{z GotK j[zrkok,
fBT{ ;kT{E t/b
fBT{ ;kT{E t/bz 'u gzikph B{z GotK j[zrkok,u gzikph B{z GotK j[zrkok,
;wkoN ;N?AN, fdb d/ d"o/ B{z
;wkoN ;N?AN, fdb d/ d"o/ B{z
;wkoN ;N?AN, fdb d/ d"o/ B{z
;wkoN ;N?AN, fdb d/ d"o/ B{z
;e{bK gzikph Gkgzikph Gk gVQBr/ pZu/ gVQBr/ pZu/
;e{bK o'eD ftu eo/rk wdd
;e{bK
;e{bK 'u u u u u 'gzikph Gkgzikph GkSkkkkk' gVQBr/ pZu/ gVQBr/ pZu/
;e{bK gzikph Gk gVQBr/ pZu/
o'eD ftu eo/rk wdd
o'eD ftu eo/rk wdd
o'eD ftu eo/rk wdd
o'eD ftu eo/rk wdd
N'oKN' (fpT{o') ftfrnkBhnK B/ fJe
nfijk ';wkoN ;N?AN' ftef;s ehsk j?
i' nzsVh okjhA y{B d/ gqtkj ftu fe;/
th soQK d/ pdbkn 's/ Bzo oZydk j?.
fJj ;N?AN S[o{nksh gVkn ftu jh y{B
d/ gqtkj ftu j'D tkb/ pdbkn dk gsk
bkT[Adk j?. fJ; Bkb fdb d/ d"o/ B{z o'eD
ftu wdd fwbdh j?. fJj :zso w?vhebh
ezwK ftu fJ;s/wkb ftu fbnKd/ ikD
tkb/ ;N/Bb?Z; ;Nhb dk pfDnk j'fJnk
j? ns/ nkw ;N?AN tKr jh fdykJh fdzdk
j?. y'iekoK B/ fJ; B{z gfjbk
n?AihUgbk;Nh :[es ;N?AN dZf;nk j?.
wfjbk B/ ijk
wfjbk B/ ijk u gkfJnk GVE{, eotkJh rJh n?woi?A;h b?fvzru gkfJnk GVE{, eotkJh rJh n?woi?A;h b?fvzr
wfjbk B/ ijk
wfjbk B/ ijk u gkfJnk GVE{, eotkJh rJh n?woi?A;h b?fvzr
wfjbk B/ ijkz 'u gkfJnk GVE{, eotkJh rJh n?woi?A;h b?fvzru gkfJnk GVE{, eotkJh rJh n?woi?A;h b?fvzr
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk ftu
w?bp"oB s'A goE ikD tkbh cbkJhN
V1 697 dh n?vhb/v ftu n?woi?A;h
b?fvzr eotkJh rJh. n;b ftu cbkJhN
ftu ;tko fJe wfjbk :ksoh B/ jzrkwk
yVQk eo fdZsk ;h. ikDekoh w[skpe
f;vBh (fpT{o') gzikph p'bh dh soZeh nk;Nq/bhnk d/ eJh ;{fpnK 'u j"bh-j"bh wfjbk r[Z;/ Bkb nZyK bkb eodh j'Jh
j' ojh j?. j[D nk;Nq/bhnk d/ ;{p/ fBT{ ;kT{E t/bz d/ f;Zfynk ftGkr tb'A gzikph 'woB dh Xweh' d/ ojh ;h. g[b; d/ fJe
B{z GotK j[zrkok fdZsk ik fojk j?. :kBh fe fBT{ ;kT{E t/bz d/ ;e{bK 'u j[D p[bko/ B/ dZf;nk fe wfjbk :ksoh B{z
gzikph gVQkJh ikt/rh ns/ fJ; bJh f;b/p; fsnko ehsk ikt/rk. fJ; bJh fBT{ nk;Nq/bhnkJh c?vob g[b; B/ zpod;sh
;kT{E t/bz d/ f;Zfynk ftGkr tb'A fJe fuZmh ikoh ehsh rJh j?, fi; 'u GkJhuko/ cbkJhN ftu'A pkjo eZfYnk.
nfXekohnK B/ dZf;nk fe cbkJhN V1
s'A wzr ehsh j? T[j f;bp/; fsnko eoB 'u ;kvh wdd eoB.
ftGkr B/ :'iBk pDkJh j? fe pekfJdk fezrvorkovB s'A 10thA sZe dk f;b/ 697 w?bp"oB s'A 9L30 ti/ uZbh go
p; fsnko ehsk ikt/. fJj fuZmh nk;Nq/bhnB f;Zy n?;';hJ/SB nkc f;vBh d/ fJe wfjbk :ksoh d/ GVE{ gkT[D eoB
nXhB uZb oj/ r[o{ BkBe gzikph ;e{b d/ vkfJo?eNo vkH ;[fozdo f;zx ih B{z th ekoB cbkJhN B{z n?vhb/v ftu
fwbh j?. T[BQK w[skpe nkT[D tkb/ ;w/A 'u fJ; dh pj[s tZvh b'V j? fe gzikph bJh T[skfonk frnk. cbkJhN ftu p?m/
f;bp/; pDkfJnk ikt/ ns/ fJ; Bkb gzikph B{z tZvk j[zrkok th fwb/rk. :ksohnK w[skpe wfjbk dh wkBf;e
nk;Nq/bhnk ftu tZvh frDsh 'u gzikph b'e nkT[Ad/ jB ns/ fJZE/ T[BQK B{z fJZE'A dh ;fEsh mhe BjhA bZr ojh ;h. T[j
GkSk f;ZyD ns/ gVQB 'u ekch w[SebK dk ;kjwDk eoBk g?Adk j?. brksko 'woB dhnK XwehnK' d/ ojh
;h.


















ROOF RESTORATION

14
14
14 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
14 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
14 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
e[JhBzb?Av L nkgDh gq/fwek B{z ;kVB d/ d'b?Av L nkgDh gq/fwek B{z ;kVB d/ d'S
e[JhB
e[JhB b?Av L nkgDh gq/fwek B{z ;kVB d/ d'b?Av L nkgDh gq/fwek B{z ;kVB d/ d'
e[JhB b?Av L nkgDh gq/fwek B{z ;kVB d/ d'
fJ; d/ d/ b'e yKd/ B/ fwZNh dh pDh o'Nh, d/ b'e yKd/ B/ fwZNh dh pDh o'Nh,
fJ; d/ e[JhB
fJ; d/ d/ b'e yKd/ B/ fwZNh dh pDh o'Nh,
fJ; d/
fJ; d/S d/ b'e yKd/ B/ fwZNh dh pDh o'Nh, d/ b'e yKd/ B/ fwZNh dh pDh o'Nh,
u B"itkB B{z j'Jh 11 ;kb dh i/b
u B"itkB B{z j'Jh 11 ;kb dh i/b
u B"itkB B{z j'Jh 11 ;kb dh i/b
'u B"itkB B{z j'Jh 11 ;kb dh i/bu B"itkB B{z j'Jh 11 ;kb dh i/b
;fjtkr B/ b'eK B{z ehsh fJj nghb
;fjtkr B/ b'eK B{z ehsh fJj nghb
;fjtkr B/ b'eK B{z ehsh fJj nghb
;fjtkr B/ b'eK B{z ehsh fJj nghb
;fjtkr B/ b'eK B{z ehsh fJj nghb














f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo ftu b/ft; B{z 11 ;kb e?d dh ;zk ckJhBw'o d' fdB sZe e'wk ftu ojh.
e[JhBzb?Av ftu fJe B"itkB fi; B/ ;[DkJh. e[JhBzb?Av d/ ekB{zB sfjs xo/ T[; d/ ;oho d/ eJh fjZ;/ p[oh soQK
nkgDh Bkpkbr gq/fwek B{z ;kVB dh b{ fjz;k ngokXhnK B{z nkgDh ;zk dk ;V rJ/ ;B. fJe wjhB/ pknd T[; B{z
e'fSS ehsh ;h ns/ pknd ftu T[;/ xZN s'A xZN 80 ch;dh fjZ;k d/Dk j;gskb s'A S[ZNh fdZsh rJh go T[; B{z
jkbs ftu SZv e/ GZi frnk ;h. j[D ukjhdk j? wsbp fe b/ft; dh fojkJh nkgDk ;ohoe ns/ wkBf;e f;js dk
T[j nrb/ 6 ;kb sZe ;bkyK fgZS/ oj/ ;kb 2025 ftu j' ;edh j? feT[Afe T[; brksko fJbki eotkT[Dk fgnk.
rk. 19 ;kbk pq/Jh N/bo b/ft; B{z wJh B/ bZrGr d' ;kb fjok;s ftu fpskJ/ ckJhBw'o 's/ jwb/ d/ pknd b/ft; dk
2016 ftu nkgDh gq/fwek feJ/Sk jB. otZJhnk j'o jwbkto j' frnk ;h. b/
ckJhBw'o B{z rzGho ;ohoe B[e;kB T[ZXo fpq;p/B d/ dZyD ftu ft; B{z 10 j'o ngokXK bJh d'Sh
gj[zukT[D d/ d'S ftu phs/ jcs/ d'Sh wko;vB ftu jwb/ d/ pknd ckJhBw'o mfjokfJnk frnk j?, fi; ftu fJ; jwb/
gkfJnk frnk ;h. iZi wkJheb dhnK pKjK, Sksh, fgZm, g/N ns/ gZNK ;w/s fJe 16 ;kbk bVeh d/ f;o ftu
g'oN-U-fgqz; (fpT{o') d[Bhnk ftu ;?AeV/ nfij/ b'e jB, i' G[Zywoh ekoB o'z ftbhnw;B B/ phBb/j fzbk ndkbs 's/ ;VB d/ fBSkB pD rJ/ ;B. d' tkoh jwbk eoBk Skwb j?.
wo oj/ jB. fJBQK b'eK B{z 2 tes dk ykDk th B;hp BjhA j' fojk. fJ;/ soQK e?o/
phnB nkJhb?Av j?sh th nfijk jh d/S j?, fiZE/ jkbks fJzB/ pdso jB fe b'eK B{z
whB s'A nk ojh pdp{ dk s/ih Bkbs'A nk ojh pdp{ dk s/ih Bkb
whB
whB s'A nk ojh pdp{ dk s/ih Bkb
ykD bJh e[ZM th BjhA fwb fojk j? ns/ fJj b'e wip{o j' e/ fuZeV dh o'Nh pDk e/ zwhB whB 's'A nk ojh pdp{ dk s/ih Bkbs'A nk ojh pdp{ dk s/ih Bkb
ykn oj/ jB. j?sh dh rohph B{z b? e/ fJe g[okDh thvhU ;'Sb whvhnk 's/ fJBQhA
fdBhA ekch tkfJob j' ojh j?. thvhU ftu d/fynk ik ;edk j? fe T[E'A d/ b'e fwZNh
gsk brk ;ed/ jB fJj o'p'N
gsk brk ;ed/ jB fJj o'p'N
gsk brk ;ed/ jB fJj o'p'N
gsk brk ;ed/ jB fJj o'p'N
gsk brk ;ed/ jB fJj o'p'N
ftu Bwe ns/ gkDh fwbk e/ o'Nh fsnko eo oj/ jB. fJ; s'A pknd T[j fJ; fuZeV
dh o'Nh B{z X[Zg ftu ;[ZeD bJh oZy fdzd/ jB. fco fJ; B{z yk b?Ad/ jB.
T[E/ jh Nhw fJzvhnk d/ ;kpek fyvkoh tfozdo ;fjtkr B/ th nkgD/ NftZNo N'ehU (fpT{o') ftfrnkBeK B/ fJe
j?Avb 's/ fJj thvhU S/no eo e/ b'eK B{z Gkt[e nghb ehsh j?. T[BQK fbfynk, nfijk o'p'N ftef;s ehsk j? i' zwhB
'rohph! j?sh ftu fwZNh ftu Bwe fwbk e/ o'NhnK pDkJhnK iKdhnK jB, fi; B{z s'A nk ojh fe;/ th soQK dh pdp{ dk
T[E'A d/ b'e ykn oj/ jB. gbhz gbhz ykD/ B{z popkd Bk eo'. feqgk eo e/ b'Vhtzd gsk brk ;edk j?. pdp{ dk fJ;s/wkb
b'eK B{z tkX{ G'iB dkB eo'. ;z:[es okSNo dh fog'oN w[skpe fJj d/S zwhAdkoK d/ pkoe'v dh soQK eod/ j'J/ zwhB 's/ fby/
;kJ/ ftu ofjzdk j?. fJZE/ eohp 60H7 ch;dh b'e nBgVQ jB. rJ/ ;zd/S B{z th fJj o'p'N gVQ ;edk j?.
fgSb/ d' djke/ s'A y'ieosk nfij/ o'p'N
ftef;s eoB dh e'fSS eo oj/ jB.
No{v' B/ ehs/ Gkos d"o/ s/ y'ih e[Zs/ ekch d{o s'A th ;[zxD dh
No{v' B/ ehs/ Gkos d"o/ s/
No{v' B/ ehs/ Gkos d"o/ s/
No{v' B/ ehs/ Gkos d"o/ s/
No{v' B/ ehs/ Gkos d"o/ s/
;woEk bJh ikD/ iKd/ jB. fznkdkso
o'p'N f;oc jtk ftu nk ojh pdp{ dk
jh gsk brk ;ed/ jB iK sK T[j fJ;
jkogo Bkb'A xZN g?;/ you
jkogo Bkb'A xZN g?;/ you
jkogo Bkb'A xZN g?;/ you soQK d/ ftSb/SD ftu ekch j'bh j[zd/
jkogo Bkb'A xZN g?;/ you
jkogo Bkb'A xZN g?;/ you
jB. ikgkB fe:{S{ :{Bhtof;Nh d/
y'ieosk s/z rsh tkb/ fJe nfij/ r?;
;?A;o Bkb o'p'N ftef;s eoBk ukj[zd/
;B i' s/ih Bkb zwhB s'A nk ojh pdp{
dk gsk brk ;eD. fJ; soQK d/ o'p'N d/
ftek; bJh y'ieosktK B/ b'ekbkJhzv
;oc/; gbkiw'B o/i'B?A; (n?bHn?;HghHJ/
H) dk fJ;s/wkb ehsk.
uhB u fwb/ 15 eo'V ;kbu fwb/ 15 eo'V ;kb
uhB
uhB
uhB u fwb/ 15 eo'V ;kb
uhB 'u fwb/ 15 eo'V ;kbu fwb/ 15 eo'V ;kb
g[okD/ eZS{e[zw/ d/ ntS/////S
g[okD/ eZS{e[zw/ d/ nt
g[okD/ eZS{e[zw/ d/ nt
g[okD/ eZS{e[zw/ d/ nt
g[okD/ eZS{e[zw/ d/ nt
phfizrº dZyD (fpT{o') gZSwh uhB
d/ fefi:Kr fzb/ 'u eZS{e[zw/ d/ 15 eo'V
;kb g[okD/ ntS/S fwb/ jB. fe;kB bhU
uKr:{ B{z eZS{e[zw/ d/ nkeko dk 'gZEo'
fJ; wjhB/ d/ S[o{ 'u fwfbnk ;h. bhU
dh p/Nh B/ fJ; dhnK s;thoK ;'Sb
whvhnk ;kJhN 'thu?N' 's/ ngb'v eo
N'oKN' (fpT{o') e?B/vk dh fbpob gkoNh d/ fJe ;z;d w?Apo oDdhg f;zx B/ e?B/ fdZsh i' fe tkfJob j' rJh. s;thoK
vk d/ gqXkB wzsoh i;fNB No{v' d/ Gkos d"o/ 's/ j'J/ 15 bZy vkbo d/ you B{z b? e/ 's/ fpT{o' nkc b?Av fo;'of;; s/ jkT{f;zr
w?B/iw?AN dh Bzo gJh.
g?dk ehs/ ik oj/ fttkd B{z p/p[fBnkd dZf;nk j?. T[BQK fejk fe fJ; d"o/ 's/ rJ/
uhB dh fBT{z J/iz;h fSzj{nk d/
tcd B/ j'NbK dh p[fezr ns/ fNeNK d/ g?;/ nkgD/ e'b'A you ehs/ ;B. No{v' d/ d"o/
w[skpe fpT{o' d/ fiUgkoe w?B/iw?AN
d"okB 10 fwbhnB vkbo d/ ;wM"fsnK 's/ j;skyo j'J/ ;B, fi; okjhA e?B/vk ftu
6 jzko s'A tZX B"eohnK d/ w"e/ g?dk j'Dr/. T[BQK No{v' d/ d"o/ 's/ j'J/ you dh s[bBk fpT{o' d/ ih fi:kfBzr B/ dZf;nk fe
;kpek gqXkB wzsoh ;NhcB jkogo d/ Gkos d"o/ Bkb ehsh. ftGkr tb'A g[oksZst ftfrnkBhnK B{z
p[bkfJnk frnk, fiBQK B/ fJ; rZb dh
T[BQK fejk fe jkogo sK nkgDhnK 3 ekoK B{z jtkJh ijkz okjhA Gkos fbnkJ/
g[SNh ehsh fe fJj i[okf;e ekb d/ ;Zg
;B, fi; 's/ 12 bZy vkbo s'A tZX dk you j'fJnk ;h. jkogo d/ Gkos d"o/ d"okB
torh rodB tkb/ eZS{e[zw/ d/ ntS/S
T[d'A e[b you 25 bZy vkbo s'A th tZX ;h. i/ wfjzrkJh d/ nzefVnK B{z i'V e/ d/
fynk ikt/ sK No{v' d/ d"o/ 's/ j'fJnk you fes/ xZN j?. jB.

15
15
15 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
15 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
15 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
phH ;hH u bkgsk j'J/ nwoheh gfotko B{zu bkgsk j'J/ nwoheh gfotko B{z 17 nes{po s'A wkohi[nkBk yohd ;eDr/ e?B/vk tk;h L No{v'17 nes{po s'A wkohi[nkBk yohd ;eDr/ e?B/vk tk;h L No{v'
phH ;hH
phH ;hH u bkgsk j'J/ nwoheh gfotko B{z 17 nes{po s'A wkohi[nkBk yohd ;eDr/ e?B/vk tk;h L No{v'
phH ;hH 'u bkgsk j'J/ nwoheh gfotko B{zu bkgsk j'J/ nwoheh gfotko B{z 17 nes{po s'A wkohi[nkBk yohd ;eDr/ e?B/vk tk;h L No{v'17 nes{po s'A wkohi[nkBk yohd ;eDr/ e?B/vk tk;h L No{v'
phH ;hH
j[D fJj pdb frnk j?.' No{v' ;oeko
e?B/vhnB g[b; B/ bZfGnk tZb'A fgSb/ ;kb fJjhA fejk ik fojk ;h
e?B/vhnB g[b; B/ bZfGnk
e?B/vhnB g[b; B/ bZfGnk
e?B/vhnB g[b; B/ bZfGnk
e?B/vhnB g[b; B/ bZfGnk
fe nrb/ ;kb 1 i[bkJh, 2018 s'A e?B/
vk tk;h wkohi[nkBk B{z ekB{zBh o{g Bkb
yohd ns/ t/u ;ed/ j' go nfijk
j'fJnk BjhA. T[E/ wzrbtko B{z e?B/vk
dh ;?B/N tZb'A g{oh ekB{zBh wkBsk Bkb
fJ; fpZb B{z gk; eo fdZsk frnk. fJe
gk;/ fiZE/ wkohi[nkBk fpZb gk; j'D 's/
fbpob ;oeko d/ w?Apo g{oh soQK Bkb
y[S ;B sK d{i/ gk;/ ezzot/fNt ns/ j'o
w?Apo fJ; fpZb d/ gk; j'D fybkc eJh
soQK dhnK fNZgDhnK eo oj/ ;B. fJe
fto'Xh fXo dh w?Apo B/ nkgD/ NftZNo
UNktk (fpT{o') e?B/vk ;?B/N tZb'A gk; j'D 's/ fejk fe wkohi[nkBk dh nekT{AN 's/ fbfynk, 'e?B/vk d/ pZfunK
wkohi[nkBk fpZb B{z ekB{zBh o{g s'A fteoh nes{po 17 s'A S[o{ j' ikt/rh bJh p[o/ fdB S[o{.' go fbpob ;oeko
wkBsk d/ gk; eo fdZsk frnk j?. ns/ fJ; B{z nkw iBsk fpBK fe;/ go/ dh y[Sh dk e'Jh fNekDk BjhA j?, gqXkB
T[o{rt/ s'A pknd e?B/vk d[Bhnk dk d{ik SkBh d/ fJ; B{z g{o/ nfXeko Bkb yohd wzsoh No{v' B/ ;?B/N d/ fJ; c?;bk dk
nfijk d/S pD frnk j? fiZE/ ;EkBe ;edh j?. fzeo:'r j? fe wzrbtko B{z g{oB o{g Bkb ;tkrs ehsk feT[Afe
b'e ekB{zBh o{g Bkb nrb/ e[M e?B/vk ;?B/N 'u fpZb gk; j'D s'A pknd wkohi[nkBk B{z ekB{zBh o{g s'A wkBsk d/
wjhfBnK 'u wkohi[nkBk yohd ns/ t/ gqXkB wzsoh No{v' B/ NthN eo fejk ;h D bJh fgSb/ 90 tfoQnK s'A izr bZVh
u ;ed/ jB. fe, ';kv/ pZfunK B{z wkohi[nkBk yohdD ik ojh ;h, fi; B{z ;?B/Nk tZb'A joh Mzvh
gqXkB wzsoh i;fNB No{v' B/ fpZb 'u gfjbK pj[s go/SkBh j[zdh ;h, go fdyk fdZsh rJh.


fpb r/N; B/ fbnk d[Bhnk B{z wb/ohnk w[es eoB dk c?;bk
fpb r/N; B/ fbnk d[Bhnk B{z wb/ohnk w[es eoB dk c?;bk
fpb r/N; B/ fbnk d[Bhnk B{z wb/ohnk w[es eoB dk c?;bk
fpb r/N; B/ fbnk d[Bhnk B{z wb/ohnk w[es eoB dk c?;bk
fpb r/N; B/ fbnk d[Bhnk B{z wb/ohnk w[es eoB dk c?;bk
bzvB (fpT{o') fpb r/N; B/ d[Bhnk B{z wb/ohJ/ s'A
w[es eoB dk c?;bk fbnk j?. fJ; tko T[BQK B/ b'eK
B{z fJ; ;wZf;nk s'A S[Nekok fdtkT[D bJh ftfrnkB
dk ;jkok fbnk j?. phs/ fdB fJj rZb ;kjwD/ nkJh
fpqfNS e'bzphnk (fpT{o') e?B/vk d/ Sfjo fpqfNS e'bzphnk (phH ;hH) 'u phsh 9 i{B
j? fe fpb r/N; B/ fJ; b?p B{z bZrGr 27 eo'V o[gJ/
2018 s'A bkgsk j'fJnk fJe nwoheh gfotko B{z e?B/vhnB g[b; ns/ pukn
s'A fznkdk dkB d/D dk c?;bk ehsk j?. fJ; b?p
nfXekohnK tb'A ;[oZfyns bZG fbnk frnk j?. i?coh ckB ns/ T[; dh gsBh fwS/b
ftu fJe nfijh seBhe 's/ ezw j' fojk j?, fi;
fb;kek nkgD/ d' S'N/ pZfunK Bkb fpqfNS e'bzphnk nk rJ/ ns/ bkgsk j' rJ/ ;B.
Bkb wb/ohnk d/ wZSo nkg; ftu ;?e; eoB s'A
;kok gfotko eko 'u ;tko ;h. e?B/vhnB g[b; w[skpe T[j nkgDh eko fpqfNS
pknd wo ikDr/. fpb s/ fwfbzvk r/N; tb'A fJj
e'bzphnk d/ e;hno jkJht/n B/V/ SZv nkJ/ ;B. g[b; w[skpe j' ;edk j? fe T[j
czv w[jZJhnk eokfJnk ikJ/rk.
rbsh Bkb fJZE/ nk rJ/ j'D.
tZv/ gbkB d/ sfjs fJ; ckT{Av/SB B/ wb/ohnk
y'i ns/ pukn Nhw d/ nfXekoh okrB ;fwZE B/ fejk fe e?B/vk g[b; dh
B{z g{oh soQK ysw eoB dk c?;bk ehsk j?. d[Bhnk
;[oZfynk 'u j? ns/ T[BQK B{z g?ok-w?vheb wdd th fdZsh rJh. ;fwZE B/ fejk fe w?A
Go ftu jo ;kb brGr 10 bZy s'A fznkdk b'e wb/
nkgD/ tbzNhnoK ns/ T[BQK tb'A ehs/ ezw 's/ wkD eodk jK. g[b; B/ dZf;nk fe
ohJ/ Bkb wod/ jB. d[Bhnk ftu fJ; B{z fe;/ th
gfotko d/ bkgsk j'D wro'A jkJht/n s'A 250 feb'whNo d{o bZfGnk frnk. T[BQK dh
ikBto s'A fznkdk ysoBke wzfBnk ikt/ sK rbs
Gkb bJh j?bhekgNo dh wdd bJh rJh.
BjhA j't/rk.
fgq:zek dh j"NB?; B/ pDkfJnk foekov,
fgq:zek dh j"NB?; B/ pDkfJnk foekov,
fgq:zek dh j"NB?; B/ pDkfJnk foekov,
fgq:zek dh j"NB?; B/ pDkfJnk foekov,
fgq:zek dh j"NB?; B/ pDkfJnk foekov,
VISION ACCOUNTING
5thA tko pDh 'j"N?;N t[w?BHHHj"N?;N t[w?BHHH'
5thA tko pDh j"N?;N t[w?BHHHj"N?;N t[w?BHHH
5thA tko pDh
5thA tko pDh
5thA tko pDh j"N?;N t[w?BHHH

























pkbht[Zv nfGB/soh fgq:zek u'gVk jo fdB nkgDh BthA T[gbZpdh B{z b? e/ uouk 'u ofjzdh j?. fw;
tobv, pkbht[Zv s'A jkbht[Zv sZe dk ;co s?n eo u[Zeh fgq:zek j[D nkgDh j"NB?Z; d/ ubd/ fJe tko fco
;[oyhnK 'u nk rJh j?. do;nb, Á MAXIMÁ w?rzhB tb'A fgq:zek B{z 'j"N?;N t[w?B nkB fd gb?B/N' dk
NkJhNb fdZsk frnk j?. w?rzhB d/ i{B 2018 d/ nkvhSB d/ eto g/i 's/ fgq:zek p/jZd j"N nzdkz 'u SkJh
j'Jh j?. tQkJhN ebo d/ NoK;g?o/AN ;{N 'u fgq:zek n;b 'u p/jZd j"N bZr ojh j?. fgq:zek dk fJj nzdkz ;'Sb
whvhnk 's/ ;G B{z dhtkBk pDk fojk j?. fdbu;g rZb fJj j? fe fgq:zek B/ fJj fyskp e'Jh gfjbh tko
BjhA, pbfe BtK foekov pDkT[Ad/ j'J/ T[;B/ nfijk 5thA tko ehsk j?.
MAXIMÁ w?rzhB B/ y[d fJj s;tho nkgD/ nfXekoe fJz;Nkrqkw g/i 's/ S/no ehsh j?. T[BQK fbfynk,
''fgq:zek p/jZd N?b/AfNv j?, j[fSnko d/ Bkb-Bkb y{p;{os th j?. fe fJj e'Jh ;ogqkJhz j? fe eo'VK c?Bz d/
fgnko eoe/ fgq:zek B/ fJe tko fco s'A Á MAXIMÁ w?rzhB fJzvhnk 2018 'u 100 b'eK dh fb;N 'u fJe
tko fco s'A gfjb/ Bzpo 's/ tkg;h eo bJh j? ns/ foekov s'Vd/ j'J/ 5thA tko eto g/i 's/ SkJh j?, fgq:zek
u'gVk s[jkvk ;tkrs j?''. fcbwK dh rZb eohJ/ sK fgq:zek ibd jh ;bwkB ykB dh fcbw 'Gkos' 'u
nfjw feodko fBGkT[Adh Bzo nk ;edh j?.

16
16
16 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
16 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
16 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
;kbK s'A Xh dk d[Zy jzYk oj/ gzikph
;kbK s'A Xh dk d[Zy jzYk oj/ gzikph
;kbK s'A Xh dk d[Zy jzYk oj/ gzikph
;kbK s'A Xh dk d[Zy jzYk oj/ gzikph
;kbK s'A Xh dk d[Zy jzYk oj/ gzikph
e?B/vk L fgSb/ wjhB/ s'A bkgsk ftfdnkoED
e?B/vk L fgSb/ wjhB/ s'A bkgsk ftfdnkoED
e?B/vk L fgSb/ wjhB/ s'A bkgsk ftfdnkoED
e?B/vk L fgSb/ wjhB/ s'A bkgsk ftfdnkoED
e?B/vk L fgSb/ wjhB/ s'A bkgsk ftfdnkoED
gfotko Bkb e?B/vk u tkgfonk GkDku tkgfonk GkDk
gfotko Bkb e?B/vk
gfotko Bkb e?B/vk
gfotko Bkb e?B/vk 'u tkgfonk GkDku tkgfonk GkDk
gfotko Bkb e?B/vk u tkgfonk GkDk
dh fwbh bk , gfotko dhnK N[ZNhnK nk;K, gfotko dhnK N[ZNhnK nk;K
dh fwbh bk
dh fwbh bk , gfotko dhnK N[ZNhnK nk;K
dh fwbh bk
dh fwbh bkS, gfotko dhnK N[ZNhnK nk;K, gfotko dhnK N[ZNhnK nk;K
;[wB fJe pjkdo wK ;h, fi; B/
nkgDh Xh dh w"s wro'A j'oK pZfunK B{z
pukT[D bJh ikro{esk w[fjzw S/V fdZsh
;h. ;kb 1997 'u 14 Btzpo d/ fdB
fteN'ohnk J/ohnk g[b 's/ ;[wB ns/
wBihs dh Xh ohBk B{z NhBJ/ioz d/ fJe
ro[Zg B/ pj[s p[oh soQK e[ZfNnk ;h. id
ohBk T[ZE'A T[BQK pdwkSK e'b'A pu e/ d"Vh
sK ro[Zg 'u Skwb d' e[VhnK B/ gkDh
'u ohBk dk f;o v'p-v'p e/ T[; B{z
wkfonk ;h. fJ; gfotko B/ Xh B{z
fJB;kc fdtkT[D bJh eJh w[SZesK
MZbhnK ns/ j'oK b'eK B{z th ;[u/s ehsk.
T[j ;e{bK 'u ik-ik e/ pZfunK B{z
fJ; ;zpzXh ikDekoh fdzd/ ;B fe ;kB{z
;G Bkb fgnko Bkb ofjDk ukjhdk j?
ns/ ed/ fe;/ dh ikB B{z yso/ 'u BjhA
fpqfNS e'bzphnk (fpT{o') e?B/vk d/ ;h. T[BQK d/ gfotko B/ dZf;nk fe fszB gkT[Dk ukjhdk. fgSb/ ;kb Btzpo
;{p/ fpqfNS e'bzphnk d/ Sfjo ;kfBu ftZu fdB gfjbK T[j o?;N'o?N 'u ykDk ykD wjhB/ ohBk dh 20thA po;h 's/ T[; dh
pZfunK B{z p[fbzr (pdwkSh eoB) s'A rJ/ ;B ns/ fJ;/ d"okB ;[wB dh ;kj wK ;[wB Skwb BjhA j' ;eh ;h feT[Afe
pukT[D dh ;wki ;/tk eo ojh gzikpD Bkbh 'u ykDk bZr frnk ns/ T[; B{z T[; dh f;js yokp ;h.
;[wB ftoe dh ;kj Bkbh ftZu ykDk j[ZE{ fSV frnk. gfotko ;[wB dh jkbs fJ; gfotko 's/ d[ZyK dk gjkV N[ZN
c;D ekoB w"s j' rJh . 58 ;kbk ;[wB d/y e/ j;gskb b? frnk. fJZE/ vkeNoK frnk j?. T[j sK gfjbK jh ohBk dh w"s
ns/ T[BQK d/ gsh wBihs ftoe pZfunK B/ T[BQK B{z dZf;nk fe ykDk ;[wB dh dk d[Zy BjhA G[Zb ;e/ ;B s/ j[D ohBk
B{z p[fbzr s'A pukT[D bJh ikro{esk ;kj Bkbh 'u c; frnk, fi; ekoB dh wK ;[wB dh w"s B/ gfotko B{z fjbk
o?bhnK eZYd/ ;B, feT[Afe T[BQK dh Xh T[; dk fdwkr ;[zB j' frnk. fJbki e/ oZy fdZsk j?. fJZE/ ofj oj/ gzikph
ohBk ftoe dh w"s th fJ;/ ekoB j'Jh d"okB ;[wB B/ dw s'V fdZsk. GkJhuko/ 'u d[Zy dh bfjo j?.
phs/ 2
phs/ 2 ;kbK ;kbK u bZrGr 1,3u bZrGr 1,3 pZu/ ;e{bK pZu/ ;e{bK
phs/ 2 ;kbK u bZrGr 1,3 pZu/ ;e{bK
phs/ 2
phs/ 20 ;kbK ;kbK 'u bZrGr 1,3u bZrGr 1,300 pZu/ ;e{bK pZu/ ;e{bK
N'oKN' (fpT{o') e?B/vk d/ Sfjo N'oKN' 'u fgSb/ wjhB/ bkgsk j'Jh ghH n?ZuH vhH
dh ftfdnkoED dh bkS fBnkrok ohiB s'A fwbh j?. fJj ikDekoh ;EkBe g[b;
u j'J/ :"D
u j'J/ :"D D d/ fD d/ f eko L fog'oNeko L fog'oN
B/ fdZsh j?. ikDekoh w[skpe 30 ;kbk zkphnk nczb seohpB ;tk wjhB/ s'A 'u j'J/ :"D u j'J/ :"D S"""""SD d/ fD d/ fSeko L fog'oNeko L fog'oN
u j'J/ :"D D d/ f eko L fog'oN
bkgsk ;h. T[j ;kT{E J/ShnB w{b dh ;h.
g[b; nfXekohnK B/ dZf;nk fe S[Zeotko B{z zkphnk nczb dh bkS b/e
UBNkohU ftZu'A fwbh ;h. T[BQK fJj th dZf;nk fe T[; dh w"s SZeh BjhA bZr ojh. :"D ngokXK d/ o{g ftu j'Jh j?. ;kb
:koe ohiBb g[b; dk efjDk j? fe :koe :{Bhtof;Nh ftZu gVQB tkbh nczb B{z 1997 s'A ;kb 2017 ftueko 1,272
nkyoh tkoh 10 wJh B{z N'oKN' d/ T[Zso ftZu t/fynk frnk ;h. fJ; wro'A T[; B{z pZfunK d/ Bkb nfijk j'D dk y[bk;k
bZGD bJh e'fSSK uZb ojhnK ;B. nczb d/ Gok w[skpe 100 s'A th tZX b'e j'fJnk j?. fog'oN ftu fdZs/ nzefVnK
nczb dh Gkb ftZu Skwb ;B go j[D ;G dhnK nk;K N[ZN rJhnK jB. w[skpe fJj ngokX g{o/ e?B/vk ftu
bkgsk j'Jh nczb B{z bZGD bJh g{o/ N'oKN' ftZu brGr 15,000 g';No brkJ/ fezvorkoNB s'A b? e/ 12thA iwks sZe
rJ/ ;B. nczb d/ Gok B/ dZf;nk fe T[j pj[s uzrh e[Vh ;h ns/ T[; B/ ed/ th d/ pZfunK Bkb j'J/ jB. fiBQK ftu 714
fe;/ dk fto'X BjhA ehsk ;h. fBnkrok ohiBb g[b; d/ p[bko/ eK;N/pb fcbhg eowukohnK iK ;kpek eowukohnK d/
r?thB B/ fejk,''fJe bkS t?Zbb?Av e?B/b s'A 22 feb'whNo d{o b/e UANkohU 'u'A Skwb j'D d/ rZb ;kjwD/ nkJh j?.
fwbh ;h, id fJ; dk g';N wkoNw eotkfJnk frnk sK gsk bZrk fe fJj nczb ngokXhnK ftu 86 ch;dh gqwkfDs
nfXnkge jB idfe ngokX d/ d'S
dh bkS j?.
nczb dh w"s dh ypo fwbfdnK jh T[; dk gfotko, foSs/dko ns/ d';s ftu Skwb ;e{b d/ j'o eowukohnK ftu
T[dk; jB, T[BQK dhnK T[whdK N[ZN rJhnK jB. T[; d/ eJh foSs/dko ns/ d';s c/ ftZfdne ;jkfJe, ftfdnkoEh
;p[Ze ns/ NftZNo 's/ nczb d/ BK Gkt[e ;zd/S fby oj/ jB. nfXnkge, d[gfjo d/ G'iB ;w/A wkBhNo,
tkbzNhno, ;eZso, rkovhnB ns/
;e{b d/ pZ; vokJhto th Skwb jB.
f;vBh u 44 ;kbk ftnesh
f;vBh
f;vBh
f;vBh u 44 ;kbk ftneshu 44 ;kbk ftnesh nfXn?B w[skpe fJBQK ngokXK B{z
f;vBh 'u 44 ;kbk ftneshu 44 ;kbk ftnesh
nzzkw d/D tkb/ 87 ch;dh g[oS jB,
s/ jwbk, jkbs rzGho
s/ jwbk, jkbs rzGho
s/ jwbk, jkbs rzGho
's/ jwbk, jkbs rzGhos/ jwbk, jkbs rzGho idfe fJ; dk fSeko j'D 75 ch;dh
UNktk (fpT{o') e?B/vk ftu phs/ 20 d'Sh gkJ/ rJ/ jB iK T[BQK 's/ fJ; soQK bVehnK jB. fJ; d/ fSeko 55 ch;dh
pZu/ ;e{b gq'goNh (chbv fNqg b'e/SB
;kbK ftu pZfunK Bkb j'J/ :"D S'SD d/ d'S bZr/ jB.
ns/ ;e{b pZ;K) ftu j'J/ jB. idfe
d/ wkwfbnK ftu fznkdkso d'Sh ;e{b fJe ;wkuko J/iz;h ftu Sgh fog'oN
29 ch;dh ngokXhnK dh eko iK xoK
d/ nfXnkge iK j'o eowukoh jB. fJj w[skpe ;hH;hH;hHghH dh fJj fog'oN d/S
ftu :"D S"SD d/ fSeko j'J/ jB. d'-
j?okB eo d/D tkbk y[bk;k e?B/vk d/ ftu j[D sZe pZfunK Bkb j'J/ :"D
fsjkJh s'A fznkdk ghVs jkJh ;e{b d/
pkb ;[oZfynk e/Ado (;hH;hH;hHghH) dh S'SD d/ pko/ ftu j?. fog'oN ftu j'o th
ftfdnkoEh jB. idfe nfXn?B ftu
fJe fog'oN ftu j'fJnk j?. fog'oN eJh j?okB eo d/D tkb/ sZE ;kjwD/
gSkD/ rJ/ 73 ch;dh ngokXhnK 's/
w[skpe phs/ 20 ;kbK ftu ;e{bK d/ nkJ/ jB. fJ; ftu fejk frnk j? fe
xZN s'A xZN gfjbK jh fJe ngokX eoB
700 s'A fznkdk eowukoh bZrGr pZfunK Bkb j'J/ nZfsnkuko d/ e[Zb
dk d'S zo{o bZrk j'fJnk j?.
1,300 pZfunK Bkb :"D S'SD eoB d/ wkwfbnK ftu 750 wkwfbnK dh gSkD
gkfe BkrfoeK B/ 15 nop vkbo d/
gkfe BkrfoeK B/ 15 nop vkbo d/ s'A G/i/ pkjo s'A G/i/ pkjo
gkfe BkrfoeK B/ 15 nop vkbo d/ s'A G/i/ pkjo
gkfe BkrfoeK B/ 15 nop vkbo d/S s'A G/i/ pkjo s'A G/i/ pkjo
gkfe BkrfoeK B/ 15 nop vkbo d/
fJ;bkwkpkd (fpT{o') ftd/Sh eoz;h dh
szrh Bkb i{M oj/ gkfe;skB d/ wkwb/ 'u
fJj ypo j?okB eoB tkbh j? fe ;kb
f;vBhº dZyDh (fpT{o') gZSwh f;vBh ftu fJe 44 ;kbk ftnesh 's/ e[ZM 2016-17 'u gkfe;skB d/ BkrfoeK B/
nDgSks/ ftneshnK tZb'A jwbk eoB dh ;{uBk gqkgs j'Jh j?. dZf;nk ik fojk 15 nop 25 eo'V 30 bZy vkbo dh ftd/Sh
j? fe fJj jwbk ftnesh 's/ fgZS'A dh ehsk frnk ;h, fi; ekoB T[; d/ f;o ftu eoz;h fJe' fij/ p?Afezr u?Bb okjhA ftd/SK
;ZN bZr rJh ns/ T[j rzGho o{g Bkb zywh j' frnk. g[b; dk wzBDk j? fe fJj 'u G/ih. whvhnk fog'oNK 'u fJj ikDekoh
jwbk T[; ;w/A ehsk frnk, id'A T[es ftnesh S[Zeotko ns/ SBhtko dh nZXh fdZsh rJh j?.
oks B{z eohp 1 tZi e/ 50 fwzN 's/ ezw s'A S[ZNh eo e/ xo tkg; ik fojk ;h. f;o fJj okSh nZm gzfBnK d/ T[; fbysh
ftu ;ZN bZrD s'A pknd th T[es ftnesh B/ fjws BjhA jkoh ns/ T[j xo fBod/S 'u ;kjwD/ nkJh j? i' fJ; r?o-
gj[zuD ftu ekw:kp fojk, fiZE/ T[; B/ nkgDh gsBh B{z fJ; xNBk pko/ ikDekoh ekB{zBh okSh B{z ftd/Sh ykfsnK s'A d/S 'u
fdZsh. fi; s'A pknd n"os B/ s[ozs g[b; B{z c'B ehsk ns/ E'VQh d/o pknd g[b; tkg; fbnkT[D bJh y[d d/ S[o{ ehs/ rJ/
T[BQK d/ xo gj[zu rJh. wkwb/ 'u ikoh ehsk frnk. gkfe;skB d/
dZf;nk ik fojk j? fe ghVs ftnesh B{z j;gskb fbikfJnk frnk j? fiZE/ w[Zy iZi whnK ;kfep fB;ko dh gqXkBrh
T[; dk fJbki uZb fojk j? ns/ T[; dh jkbs rzGho pDh j'Jh j?. T[E/ jh g[b; fJ; tkbh fszB w?Apoh p?Au B/ nkgD/ 26 wkou d/
xNBk B{z b[ZNy'j d/ BzohJ/ s'A d/y ojh j? ns/ ;p{s fJeZm/ eoB dh e'fSS eo ojh fBod/S 'u gkfe;skB ;N/N p?Ae d/ rtoBo
j?. T[BQK B/ b'eK B{z th nghb ehsh j? fe i/eo fe;/ e'b fJ; xNBk pko/ ikDekoh dh gqXkBrh 'u 12 w?Apoh wkjo ew/Nh dk
j? sK T[j ;kv/ Bkb ;zgoe eo ;edk j?. rmB ehsk ;h.

17
17
17 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
17 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
17 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
bzvB d/ w/no B/ Gkosh ftfdnkoEhnK
bzvB d/ w/no B/ Gkosh ftfdnkoEhnK
bzvB d/ w/no B/ Gkosh ftfdnkoEhnK
bzvB d/ w/no B/ Gkosh ftfdnkoEhnK
nk;Nq/bhnk L Gkosh w{b dh n"os B{z gsh
nk;Nq/bhnk L Gkosh w{b dh n"os B{z gsh bzvB d/ w/no B/ Gkosh ftfdnkoEhnK
nk;Nq/bhnk L Gkosh w{b dh n"os B{z gsh
nk;Nq/bhnk L Gkosh w{b dh n"os B{z gsh
nk;Nq/bhnk L Gkosh w{b dh n"os B{z gsh
bJh BthA th
bJh BthA th k Bhsh dh ehsh fBzdkk Bhsh dh ehsh fBzdk
bJh BthA th
bJh BthA th k Bhsh dh ehsh fBzdk
bJh BthA thzk Bhsh dh ehsh fBzdkk Bhsh dh ehsh fBzdk
B{z wkoB d/ d'
B{z wkoB d/ d' u gq/wh ;D/ j'Jh i/bu gq/wh ;D/ j'Jh i/b
B{z wkoB d/ d' u gq/wh ;D/ j'Jh i/b
B{z wkoB d/ d'
B{z wkoB d/ d'S 'u gq/wh ;D/ j'Jh i/bu gq/wh ;D/ j'Jh i/b






















bzvB (fpT{o') bzvB d/ w/no ;kfde ykB B/ fejk fe nshs dhnK xNBkBK fJE/ uhc n?ezhfeT{fNt pDd/ jB iK
ykB B/ fejk j? fe Gkosh ftfdnkoEhnK d/ ;p{s fe;/ soQK dh fuzsk g?dk eoB fco fBt/Se, d't/A jh ;fEshnK 'u fJj
bJh ;ys ehsh rJh fpqfNS fJzwhrq/SB tkb/ BjhA jB. r?o-ekB{zBh fJzwhrq/SB
w?bp'oB (fpT{o') nk;Nq/bhnk dh fJe ndkbs B/ Gkosh w{b dh n"os s/ T[; d/ Gbk eod/ jB. b/po gkoNh d/ ;hBhno
Bhsh dk fto'X T[j ikoh oZyDr/. jkb d/ 2 wkwfbnK B{z SZv fdZsk ikt/ sK
gq/wh B{z 20 ;kb s'A fznkdk ;w/A dh i/b dh ;zk ;[DkJh rJh j?. nk;Nq/bhnkJh ;z;d B/sk ;kfde ykB B/ fejk, 'E?o/;k w/n
jh 'u ;'X ehsh fpqfNS fJzwhrq/SB Bhsh e[M th nfijk BjhA j? fi; s'A GkoshnK
ew/Nh J/HJ/HghH B/ ypo fdZsh j? fe cotoh 'u ;'chnk ;?w (34) B/ nkgD/ gq/wh no{D dh nrtkJh tkbh ezzot/fNt gkoNh dh
'u GkoshnK ftfdnkoEhnK B{z nk;kBh ftfdnkoEhnK B{z wkj"b yokp eoB dk
ewbk;BB (36) Bkb fwb e/ nkgD/ gsh ;?w npqkfjw B{z ;zso/ d/ i{; 'u zfjo fJzwhrq/SB B{z ckfJd/wzd pDkT[D d/ :sB
Bkb thzk d/D tkfbnK dh fb;N s'A d'Sh fejk ikt/. ;kB{z Bhsh pdbD bJh
fwbk e/ wkoB dh ;kfzS oZuh ;h. fi; s'A pknd T[BQK d'tK B{z fJ; wkwb/ dk d'Sh
'u c/b ojh j?. nfijk bZrdk j? fe
pkjo eo fdZsk frnk j?. ;kfde ykB n;b ns/ ;ys ;p{sK dh zo{os j[zdh j?
mfjokfJnk frnk 's/ 20 ;kb s'A tX dh ;zk ;[DkJh rJh.
;oeko dk fXnkB fpqN/B 'u GkoshnK
B/ fJ; B{z jwbkto ns/ r?o-zo{oh :sB go fJ; wkwb/ 'u nfijk e[M BjhA j?. w/
nk;Nq/bhnkJh ;[gohw e'oN B/ zfjo d/ e/ wkoB dh ;kfzS ouD tkb/ no{D B{z
eoko fdZsk j?. bzvB d/ w/no :{H e/H- no B/ fejk, Gkosh ftfdnkoEhnK dk d/ fBt/S tZb BjhA j?. i/eo ;oeko B/
27 ;kb s/ ;'chnk B{z 22 ;kb dh i/b dh ;zk ;[DkJh. nes{po 2015 'u w?bp'oB
;'u BjhA pdbh sK fJj wkfjo b'e fe;/
fJzvhnk ntkovz czeSB s'A pknd fpqN/B 'u o[e ikDk ;wZf;nk BjhA j?.
d/ n?fgzr 'u nkgD/ xo 'u ;'chnk dk gsh ;?w npqkfjw (33) fwqs gkfJnk frnk
gZsoekoK Bkb rZbpks eo oj/ ;B. ;p{s ns/ nB[Gt dZ;d/ jB fe gVQkJh j'o d/SK dk okj cZV b?Dr/ ns/ fco
s/ T[; d/ w[zj 'u'A MZr fBeb ojh ;h. S[o{nks 'u fJj ;wfMnk ik fojk ;h fe T[BQK
Gkosh thzk XkoeK B{z b? e/ fpqfNS eoB bJh nkT[D tkb/ fJj ftfdnkoEh ;kv/ d/S B{z eJh soQK dk w[SfebK dk
B{z fdb dk d"ok fgnk j? go iKu s'A pknd gsk bZrk fe T[; dh w"s zfjo fBrbD
;oeko dh fuzsk B{z ykoi eod/ j'J/ ;kfde ;ekokswe otZJhJ/ tkb/ j[zd/ jB. fJj ;kjwDk eoBk g? ;edk j?.
ekoB j'Jh j?.
FAMOUS KITCHEN

18
18
18 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
18 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
18 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
;kT{Ekb
;kT{Ekb u gzikph B"itkB B{z p/ofjwh Bkb esb eoB tkb/u gzikph B"itkB B{z p/ofjwh Bkb esb eoB tkb/
;kT{Ekb
;kT{Ekb 'u gzikph B"itkB B{z p/ofjwh Bkb esb eoB tkb/u gzikph B"itkB B{z p/ofjwh Bkb esb eoB tkb/
gkfe d/ fJ; nk kd T[whdtko B/kd T[whdtko B/
gkfe d/ fJ; nk
gkfe d/ fJ; nk ;kT{Ekb u gzikph B"itkB B{z p/ofjwh Bkb esb eoB tkb/
gkfe d/ fJ; nk kd T[whdtko B/
gkfe d/ fJ; nkzkd T[whdtko B/kd T[whdtko B/
r?Ar w?ApoK B{z j'Jh 1
r?Ar w?ApoK B{z j'Jh 1 4 ;kb dh ;
r?Ar w?ApoK B{z j'Jh 104 ;kb dh ;4 ;kb dh ;zkkkkk
r?Ar w?ApoK B{z j'Jh 1
n?bkBh 4 r?Ar w?ApoK B{z j'Jh 1 4 ;kb dh ;4 ;kb dh ;
n?bkBh 4 nop o[gJ/ dh ;zgZsh nop o[gJ/ dh ;zgZsh
n?bkBh 4 nop o[gJ/ dh ;zgZsh
n?bkBh 400 nop o[gJ/ dh ;zgZsh nop o[gJ/ dh ;zgZsh
n?bkBh 4
seohpB 48 tko ehs/ rJ/ ;B<
;[yfizdo B/ nkgD/ pukn ftu
nkgDhnK pKjK c?bkJhnK, fi; Bkb
T[; dhnK d' T[ArbK th eZNhnK rJhnK
;B< ;oekoh tehb B/ ndkbs 'u
dZf;nk fe fJj pj[s jh p/ofjwh Bkb
ehsk frnk esb ;h, fijV/ b'eK B/
esb ehsk, T[j esb d/ fJokd/ Bkb
jh nkJ/ ;B< fJ; esb e/; 'u ;kT{Ekb
d/ nwBdhg ;zX{ (30) B{z T[wo e?d dh
;zk ;[DkJh rJh j?, fi; B{z xZN'-xZN
26 ;kb 6 wjhB/ i/bQ 'u ofjDk j't/rk,
fJ; d/ Bkb jh T[; B{z ngokXh dh
;jkfJsk bJh 5 ;kb j'o i/b dh ;zk
;[DkJh rJh< t?;N fwvb?Av d/ fNgNB
d/ oftzdo f;zx S/ofrZb (31) B{z th T[wo
e?d dh ;zk ;[DkJh rJh, fi; B{z xZN'-
xZN 26 ;kb 9 wjhB/ i/bQ ftu ofjDk
j't/rk, id'A fe ;kT{Ekb tk;h ftSkb
;'Gk (30) B{z 16 ;kb ns/ ngokXh dh
bzvB (fpT{o') fJe r?Ar fi;B/ nzikw fdZsk frnk ;h.
wdd eoB bJh 5 ;kb dh ;zk ;[DkJh
;kT{Ekb B/V/ fJe ftnesh 's/ sbtkoK, fJ;/ esb wkwb/ 'u Ubv p?bh
rJh. t?;N bzvB d/ B"oEj'bN d/ e[bdhg
jE"V/ ns/ p/;p?N s/ j'o wko{ jfEnkoK ndkbs bzvB tb'A nZi 5 gzikphnK B{z
f;zx fYZb'A (27) B{z esb d/ d'S 'u 16
dh wdd Bkb jwbk eo fdZsk ;h ns/ ;zk ;[DkJh rJh< ndkbs B{z dZf;nk
;kb ns/ ngokXh dh wdd eoB bJh 3
T[; B{z p/ofjwh Bkb esb eo fdZsk ;h, frnk fe 30 i[bkJh 2016 B{z ;[yfizdo
;kb j'o e?d dh ;zk ;[DkJh rJh j?,
B{z e[Zb 104 ;kb dh ;zk ;[DkJh rJh f;zx 's/ d' ekoK 'u nkJ/ Bekpg'S
id'A fe gbftzdo w[bskBh (36) fi; B/
j?. ;[yfizdo f;zx r[oh T[oc r[ofizdo ftneshnK tb'A feogkBK ns/ uke{nK
gfjbK jh esb dk d'S ep{b eo fbnk
f;zx dh w"s ftu gzi b'e Skwb ;B. s/ j'o wko{ jfEnkoK Bkb jwbk eo
;h ns/ ;oekoh rtkj pD frnk ;h, B{z
fJ; xNBk B{z 30 i[bkJh 2016 B{z fdZsk frnk, fi; ekoB ;[yfizdo dh
5 ;kb 9 wjhB/ e?d dh ;zk ;[DkJh
;kT{Ekb ftu ;gkfJe; fpqi o'v 's/ w"s j' rJh< ;[yfizdo d/ ;oho 's/
rJh j?.
bkj"o (fpT{o') gkfe;skB ftu 25 i[bkJh B{z nkw u'DK j'DhnK jB. fJBQK u'DK
gsBh B{z 16 ;kb sZe xo u pzXe pDk e/ oZyD tkb/ gsh B{z j'Jh i/bu pzXe pDk e/ oZyD tkb/ gsh B{z j'Jh i/b
gsBh B{z 16 ;kb sZe xo
gsBh B{z 16 ;kb sZe xo u pzXe pDk e/ oZyD tkb/ gsh B{z j'Jh i/b
gsBh B{z 16 ;kb sZe xo 'u pzXe pDk e/ oZyD tkb/ gsh B{z j'Jh i/bu pzXe pDk e/ oZyD tkb/ gsh B{z j'Jh i/b
ftu yVQ/ j'D tkb/ w[zZcorVQ d/ fJe nkzkd T[whdtko B/ 403 nop o[gJ/ dh gsBh B{z 16 ;kb sZe xo
;zgZsh dk n?bkB ehsk j?. T[; T[whdtko B/ dkntk ehsk j? fe w[zZcorVQ Sfjo dh
40 ch;dh zwhB dk T[j wkbe j?. fJe fBT{z J/iz;h dh ypo w[skpe w[jzwd j[;?B
phph Bkb ftnkj j'fJnk ;h. T[d'A s'A jh
S/y dk dkntk j? fe gfjbK fJj zwhB fttkdwJh ;h. go jkb ftu jh ;[gohw e'oN
sSZdd dk fJj f;bf;bk S[o{ j'fJnk.
d/ uhc i;fN; dh gqXkBrh tkb/ p?Au B/ T[; d/ jZe ftu c?;bk ;[DkfJnk. fJj
;kb 2000 s'A ;kb 2016 sZe i/fBE
wkwbk phs/ 88 ;kbK s'A uZb fojk ;h.
xo dh ukodhtkoh ftu jh e?d ojh.
j[;?B n?ZBHJ/H-182 ns/ ghHghH-270 ;hN s'A u'D bV oj/ jB. j[;?B B/ fejk fe
fJBQK 16 ;kbK ftu T[j gzi fwzN dh
j[D T[j e[Zb 403 nop o[gJ/ dh zwhB d/ wkbe jB. S/y d/ Bkwzdrh gou/ dh fJe
d{oh 's/ ;fEs nkgD/ gfotko sZe B{z
ekgh fBT{z J/iz;h e'b th j? fi; w[skpe fttkdwJh zwhB dh ehws eohp 300 s'A
fwbD bJh BjhA ik gkJh. i/fBE B/ e'oN
400 nop o[gJ/ j?. fJ; d/ fJbktk th j[;?B e'b eo'VK o[gJ/ dh ;zgZsh j?. fJ; ;w/
ftu dZf;nk fe id'A th nzhz xo'A pkjo
A S/y gkfe;skBh u'DK ftu ;G s'A fznkdk nwho T[whdotko jB. j[;?B d/ fJbktk
iKdk sK T[; B{z nzdo pzd eo e/ iKdk.
wohnw Btkz Sohc, fpbktb G[ZN'A zodkoh ns/ nkf;c nbh zodkoh B/ th eo'VK-
T[; B/ xo d/ w[Zy dotki/ 's/ fJe y[chnk
nopK o[gJ/ dh ;zgZsh n?bkBh j?. gkfe;skB w[;fbw bhr Btkz gkoNh d/ nkfwo
fvtkJh; th brkfJnk j'fJnk ;h. i/
w[ekw ns/ gkfe;skB ghgbi gkoNh d/ nkbwrho B/ th nopK o[gJ/ dh ;zgZsh
eo T[j xo'A pkjo ikD dh e'fSS th
n?bkB ehsh j?.
eodh sK nzhz B{z gsk bZr ;edk ;h.
16 ;kb sZe sSZdd MZbD wro'A
w?e;he'
w?e;he' u r'bhpkohu r'bhpkoh nkfyoeko i[bkJh 2016 ftu i/fBE
w?e;he' u r'bhpkoh
w?e;he' 'u r'bhpkohu r'bhpkoh
w?e;he'
xo'A GZiD ftu ;cb j' rJh. fJ; d"okB
T[; dk gsh nzhz d/S s'A pkjo frnk
j'fJnk ;h. fJ; wro'A i/fBE B/ g[b; B{z
d"okB 14 b'eK dk esb jZvphsh ;[DkJh. g[b; B/ T[; B{z
d"okB 14 b'eK dk esb
d"okB 14 b'eK dk esb
d"okB 14 b'eK dk esb
d"okB 14 b'eK dk esb
;[oZfyns irQk 's/ oZfynk, fiZE/ T[j
bzvB (fpT{o') toswkB ;w/A ftu ns/ e;os eoB tkb/ vzpb Bkb T[;
nkgD/ gfotko d/ w?ApoK Bkb fwb gkJh.
nZi th n"osK ;[oZfyns BjhA jB. T[BQK B{z wkfonk ;h. wfjbk B{z fJbki bJh
fJ; ftueko 28 i[bkJh B{z id'A nzhz
's/ j[zd/ nZfsnkuko dhnK ypoK o'z d/ vkeNo e'b ikD dh fJikzs BjhA ;h.
yD-;[BD B{z fwbdhnK jB. skzk fJ; wkwb/ dh ;[DtkJh eo oj/ pofwzxw fJzrb?Av tkg; gofsnk sK g[b; B/ T[;
wkwbk fJzrb?Av dk j?. fJZE/ ofjzd/ J/ eqkT{B e'oN B/ wzrbtko B{z Sy; B{z d'Sh B{z nkgDh gsBh B{z e?d ftu oZyD ns/
T[; B{z sSZdd d/D d/ d'S ftu frqcsko
ShnkJh w{b d/ fJe Sy; B/ phs/ 16 mfjokT[AfdnK 3 ;kb 9 wjhB/ i/b dh
eo fbnk. nzhz g[b; ;kjwD/ th
;kbK s'A nkgDh gsBh B{z xo ftu jh ;zk ;[DkJh j?.
nkgD/ T[Zgo brkJ/ rJ/ d'SK B{z ykoz
pzXe pDkfJnk j'fJnk ;h. T[j nkJ/ e'oN B/ wkwb/ dh ;[DtkJh d"okB
fdB nkgDh gsBh B{z p[oh soQQK e[ZNdk ;kjwD/ nkJ/ sZEK w[skpe nzhz eodk fojk. whvhnk ;kjwD/ th T[; B/
;h. fJe tkoh sK T[; B/ w?Nb dh e[o;h ofjwkB dk d;zpo 2000 ftu i/fBE nkgD/ T[Zgo bZr/ d'SK s'A fJBeko ehsk
j?.
nk;Nq/bhnk u mzv B/ fdZsh d;se, N[ZfNnk 36 ;kbK dk foekovu mzv B/ fdZsh d;se, N[ZfNnk 36 ;kbK dk foekov
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk u mzv B/ fdZsh d;se, N[ZfNnk 36 ;kbK dk foekov
nk;Nq/bhnk 'u mzv B/ fdZsh d;se, N[ZfNnk 36 ;kbK dk foekovu mzv B/ fdZsh d;se, N[ZfNnk 36 ;kbK dk foekov
w?bp"oB (fpT{o') nk;Nq/bhnk 'u w";w ftu spdhbh
nk rJh j?, fJZE/ j[D mzv B/ d;se d/ fdZsh j?. fJZE/ dZ;
d/JhJ/ fe nk;Nq/bhnk 'u w";w T[bN j[zdk j? Gkt Gkos
'u fJ; ;w/A rowh g? ojh j?, T[ZE/ jh nk;Nq/bhnk 'u pj[s
mzv g? ojh j?. nk;Nq/bhnk d/ Sfjo w?bp"oB 'u mzv dh
S[o{nks j' rJh j? ns/ 36 ;kbK dk foekov N[ZfNnk j?.
oks ns/ fdB d/ skgwkB 'u tZvk pdbkn nkfJnk j?.
;t/o j[zd/ jh b'eK B{z ;zxDh X[zd Bzo nkT[Adh j?. vokJhtoK
B{z p/Bsh ehsh rJh j? fe T[j ;ktXkBh Bkb vokJhftzr
i[nko/i (fpT{o') w?e;he' 'u BShb/ gdkoEK Bkb ;zpzXs fjz;k bJh T[Zsoh Sfjo eoB. w?bp"oB 'u fJ; ;w/A skgwkB 18 fvroh ;?b;hn;
i[nko/i 'u r'bhpkoh dhnK 3 xNBktK 'u nZi xZN s'A xZN 14 b'eK dh w"s j' pfDnk j'fJnk j?.
rJh. ;[oZfynk nfXekohnK B/ dZf;nk fe fJe jwbk Sfjo d/ dZyDh fjZ;/ 'u ;zxDh X[zd ekoB ;co eoB tkfbnK 's/ th gqGkt g?
j'fJnk, fiZE/ w?e;he' ns/ dZyDh e'ohnk d/ ftueko c[ZNpkb ftSt eZg dk w?u d/ fojk j?. w?bp"oB d/ J/tb'B jtkJh nZv/ 's/ ;zxDh X[zd
y oj/ nZm b'eK 's/ pzd{eXkohnK B/ r'bhnK ubk fdZshnK, fi; 'u 6 b'eK dh w"s ekoB d' i?ZN ;Nko cbkJhNK B{z oZd eoBk fgnk ns/ d'
j' rJh ns/ 2 zywh j' rJ/. B/ seohpB v/Y xzN/ dh d/oh Bkb T[vkD gJh, fi;
w"e/ 's/ w"i{d b'eK w[skpe,''B/V/ d/ fJe fJbke/ 'u fJe ;?b{B 'u c[ZNpkb dk ekoB :ksoh go/SkB j'J/. w";w ftGkr w[skpe nk;Nq/
w?u d/y oj/ 5 b'eK dh fJe ;w{j B/ jZfsnk eo fdZsh. fJ; s'A gfjbK sVe/ Sfjo bhnk 'u fJ; ;kb gsMV dk w";w pj[s jh row fojk
d/ pkjoh fJbkfenK 'u fJe gkoNh 'u'A 3 j'o b'eK B{z b? ikfJnk frnk ns/ T[BQK dk ns/ rowh B/ foekov s'fVnk. mzv j'D ekoB b'eK B{z
esb eo fdZsk frnk. Sfjo 'u i{B 'u j[D se 128 b'eK dk esb j' u[Zek j?. rowh s'A okjs fwbh j?.

19
19
19 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
19 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
19 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
;kT{dh nop u fJfsjk;e fdB, n"osK
;kT{dh nop
;kT{dh nop u fJfsjk;e fdB, n"osKu fJfsjk;e fdB, n"osK
;kT{dh nop 'u fJfsjk;e fdB, n"osKu fJfsjk;e fdB, n"osK
fpqN/B u B;bh fNZgDh dh fu B;bh fNZgDh dh f eko Gkosheko Gkosh
fpqN/B ;kT{dh nop
fpqN/B u B;bh fNZgDh dh f eko Gkosh
fpqN/B
fpqN/B 'u B;bh fNZgDh dh fu B;bh fNZgDh dh fSeko Gkosheko Gkosh
B/ gfjbh tko ehsh vokJhftzr
B/ gfjbh tko ehsh vokJhftzr
B/ gfjbh tko ehsh vokJhftzr
B/ gfjbh tko ehsh vokJhftzr
B/ gfjbh tko ehsh vokJhftzr
w{b dh ftdtkB B/ ehsh jVskb
w{b dh ftdtkB B/ ehsh jVskb
w{b dh ftdtkB B/ ehsh jVskb
w{b dh ftdtkB B/ ehsh jVskb
w{b dh ftdtkB B/ ehsh jVskb
vokJhftzr dh bZrh o'e B{z ysw ehsk frnk j?.
o'e jND d/ pknd jh ;kT{dh 'u jzkoK dh frDsh
'u n"osK d/ tkjB ubkT[D dh ;zGktBk j?.
fzeo:'r j? fe ;kT{dh 'u djkfenK s'A n"osK d/
tkjB ubkT[D 's/ o'e bZrh j'Jh ;h.
;kT{dh B/ fJ; wjhB/ dh S[o{nks s'A jh n"osK
B{z vokJhftzr bkfJ;?A; ikoh eoBk S[o{ eo fdZsk
;h. o'e jND d/ e[ZM fwzNK pknd y[d eko ubk
e/ g[Zih ;kT{dh nop dh NhH thH g/Seosk ;fpek
nb d';koh B/ fejk,''fJj ;kT{dh dhnK ;kohnK
n"osK bJh fJfsjk;e gb j?.'' fJ; edw Bkb
fes/ nkT[D-ikD d/ wkwfbnK 'u g[oS vokJhtoK
iK gfotko d/ g[oS w?ApoK 's/ n"osK dh fBoGosk
xZN j't/rh. fJ; d/ Bkb jh vokJhftzr 's/ you
j'D tkb/ g?;/ dh th pus j't/rh.
fJe nzrq/zh t?p;kJhN B{z fdZs/ fJzNoftT{ ftu
fonkd (fpT{o') ;kT{dh nop dhnK n"osK bJh 24 i{B dk fdB fJfsjk;e ;kT{dh n"osK B/ fejk fe n;hA nkgD/ ;ZfGnkuko
pD frnk j? feT[Afe nZi gfjbh tko n"osK B/ ;VeK 's/ vokJhftzr ehsh. dk ;BwkB eod/ j'J/ fJ; c?;b/ dk ;tkrs
d/S B/ nkgD/ ekB{zB 'u fJfsjk;e ;[Xko eod/ j'J/ n"osK d/ tkjB ubkT[D eodhnK jK. ;kv/ ;wki B{z e[ZM ;wK zo{o bZr/
's/ bZrhnK o'eK B{z nZi ysw eo fdZsk frnk j?. o{VQhtkdh d/S 'u nkX[fBesk rk go ibdh jh ;G fJ; pdbkn B{z ngDk
fbnkT[D dhnK Sfjzkdk w[jzwd fpB ;bwkB dhnK e'fSSK sfjs n"osK 's/ b?Dr/.
coK; d/ Nq/vo B/ fJe fdB u 6 nop vkbo d/ ;"fdnK dk foekov pDkfJnku 6 nop vkbo d/ ;"fdnK dk foekov pDkfJnk
coK; d/ Nq/vo B/ fJe fdB
coK; d/ Nq/vo B/ fJe fdB
coK; d/ Nq/vo B/ fJe fdB u 6 nop vkbo d/ ;"fdnK dk foekov pDkfJnk
coK; d/ Nq/vo B/ fJe fdB 'u 6 nop vkbo d/ ;"fdnK dk foekov pDkfJnku 6 nop vkbo d/ ;"fdnK dk foekov pDkfJnk
g?fo; (fpT{o') coK; d/ fJe Nq/vo B/ fJe fdB d/ nzdo 6H6 nop vkbo (eohp
45,000 eo'V o[gJ/) d/ ;Nke fcT{uoz ezNo?eN i[Nk e/ fJe BtK foekov pDk
fbnk. jkbKfe fJ; d/ pknd fBt/SeK d/ wB 'u ;G s'A tZvk ;tkb j? fe Nq/vo B/
fJzBh tZvh fcT{uoz g'ihSB fet/A jk;b eo bJh idfe T[; d/ yks/ 'u f;oc 20,000
bzvB (fpT{o') Gkosh w{b d/ fJe u'Nh dh ftdtkB B{z 'fezr; ekb/i bzvB' d/
:{o' (16 bZy o[gJ/) jh ;B. cq/Au p?Ae ;';kfJNh iBobh 'u Nq/vo i/o'w B{z 4H9 nop :{o'
;Nkc d/ ''vkeNo'' Spd Bkb ;zp'fXs eoB s'A wBk eoB fdZsk. fJ; d/ pknd T[j
(eohp 39,0000 eo'V o[gJ/) dk xkNk j'D dk wkwbk ;kjwD/ nkT[D s'A pknd 10
ftfdnkoEhnK B{z gVQkT[D s'A fJBeko eofdnK jVskb 's/ ubh rJh j?. g';N-
;kb d/ d"okB coK; 'u ftZsh y/so 'u swkw ;[oZfynk :sB ehs/ rJ/ ns/ gkpzdhnK
p;shtkdh ;kfjs (`ost-colonial literature) ftu w[jkos oZyD tkbh
bkJhnK rJhnK sK i'A ftneshrs Nq/vo tZvh g'ihSB jk;b Bk eo ;eD. go
e?wfpqi :{Bhtof;Nh dh c?b' fgqnwtdk r'gkb B/ fJ; wkwb/ B{z fezr; ekbi ftu
jko"Bk NqkUo BK d/ Nq/vo n?Z; n?Av gh 500 fcT{uoz d/ 5H3 nop vkbo w[Zb dk
;kEh ;Nkc eowukohnK tZb'A brksko ehs/ ikD tkb/ B;bh fttjko dk fjZ;k
ezNo?eN i[NkT[D 'u ;cb j' frnk. fJzBk jh BjhA T[; B/ :{o' e;Nw 50 fcT{uoz d/
dZf;nk j?.
43, 388 ezNo?eN yohd/, fJBQK dh ehws 1H2 nop :{o' ;h. eko'pko d/ foekov dk
fJ; xNBk d/ pknd T[BQK B/ NftZNo 's/ fbfynk fe fet/A T[BQK B/ nkgD/ fJe
ftSb/SD eoB 's/ gsk bZrk fe bzvB d/ pq'eo t?bpoh e?ghNb d/ zohJ/ T[; B/ fgSb/
;kEh eowukoh B{z fejk,''feqgk eoe/ w?B{z vkeNo r'gkb ej'.'' fJ; d/ itkp ftu
;kb 29 i{B B{z fJj g'ihSB jk;b ehsh. gZsoekoK Bkb rZbpks d"okB NqkUo B/
;kEh eowukoh B/ fejk,''w?B{z e'Jh coe BjhA g?Adk fe s[;hA e"D j'<'' r'gkb B/ fejk
fJ; dh g[SNh ehsh fe fJj g'ihSB rbsh d/ uZbd/ T[; d/ yks/ 'u nk rJh. j[D T[j
fe fJj wkwbk f;oc T[BQK dh fiZd Bkb T[BQK B{z ''w?vw'' dh irQk T[BQK d/ T[fus
pq'eo 's/ e/; eo fojk j?. T[; dk efjDk j? fe pq'eo B/ T[; d/ ;"d/ s'A 1H1 eo'V vkbo
Bkw Bkb p[bkT[D dk BjhA j? ;r'A wzke d/ s"o 's/ ns/ Bzo nzdkz ehs/ ikD dk
(75 eo'V o[gJ/) dk ckfJdk y[d oZy fbnk.
j?.
fpqN/B bJh bVB tkb/ f;Zy c"ihnK d/
fpqN/B bJh bVB tkb/ f;Zy c"ihnK d/
fpqN/B bJh bVB tkb/ f;Zy c"ihnK d/
fpqN/B bJh bVB tkb/ f;Zy c"ihnK d/
fpqN/B bJh bVB tkb/ f;Zy c"ihnK d/
;BwkB u pDkJh ikt/rh w{osh
;BwkB
;BwkB
;BwkB u pDkJh ikt/rh w{oshu pDkJh ikt/rh w{osh
;BwkB 'u pDkJh ikt/rh w{oshu pDkJh ikt/rh w{osh
SAVVY BLINDS





























bzvB (fpT{o') gfjb/ ftSt :[ZX 'u f;ZyK d/ tZv/ 's/ nfjw :'rdkB B{z ;BwkB d/D bJh fpqN/B d/ t?;N
fwvb?Av 'u f;Zy c"ihnK dh fJe 10 c[ZN bZph fgZsb dh w{osh ;Ekfgs ehsh ikt/rh. gfjbk ftSt :[ZX
ysw j'D d/ 100 ;kb g{o/ j'D w"e/ f;ZyK B{z fJj ;BwkB fdZsk ik fojk j?.
'phHphH;h,' dh fog'oN w[skpe dZyDh J/ShnkJh ;/tk eowhnK d/ :[ZX 'u fdZs/ T[BQK d/ :'rdkB bJh 'fd
bkfJB; nkc fd rq/N wkfBT{w?AN' dh ;EkgBk Btzpo 'u t?;N fwvb?Av d/ ;w?Efte 'u ehsh ikt/rh. ;?Avt/
b ekT{A;b B/ fJ; B{z GkJhukoe SoXKibh eoko fdZsk. w{osh 'u fJe f;Zy c"ih okfJcb Bkb Bzo nkt/
rk. fJj 1914 s'A 1918 ftukb/ fpqN/B bJh nkgDh ikB d/D tkb/ jzkoK Gkosh c"ihnK B{z SoXKibh d/
t/rk.

2 2 2 2 20 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
Gkos ftu w?bk Y'jD tkfbnK dh frDsh
Gkos ftu w?bk Y'jD tkfbnK dh frDsh
Gkos ftu w?bk Y'jD tkfbnK dh frDsh
Gkos ftu w?bk Y'jD tkfbnK dh frDsh
Gkos ftu w?bk Y'jD tkfbnK dh frDsh
gzikp NkJhwz
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw ftZu brksko tkXk fuzskiBe
gzikp NkJhw
ftZu brksko tkXk fuzskiBe
ftZu brksko tkXk fuzskiBe
ftZu brksko tkXk fuzskiBe
ftZu brksko tkXk fuzskiBe
fJjBhA fdBhA e/Ado ;oeko w?bk Y'D iwK j[zdh ofjzdh j? . 2011 dh ;ckJh eowukoh efwSB B/ nkgDh
tkfbnK dh frDsh eo ojh j?. d/S iBrDBk d/ nB[;ko d/S d/ 24 eo'V ;kbkBk fog'oN ftZu fejk ;h fe e/
d/ 121 fifbQnK ftZu fJjBK dh s'A finkdk Sfjoh ns/ g/Av{ xoK ftZu'A Ado ;oeko B{z ;ckJh eowukohnK d/
;oeko ns/ iBsk d/ ;fj:'r s'A frDsh 53, 236 j?. fJj gfjb/ gVkn 22H2 xoK d/ ;tZS S"ukb/ ;?gfNe S'SD B{z pzd eoB bJh m/e/dkoh gqEk B{z
;oeko ns/ iBsk d/ ;fj:'r s'A
;oeko ns/ iBsk d/ ;fj:'r s'A
;oeko ns/ iBsk d/ ;fj:'r s'A
;oeko ns/ iBsk d/ ;fj:'r s'A
dh frDsh j? fi; ftZu f;oc 12 okiK N?AeK Bkb i[V/ j'J/ jB, id'A fe11H 9 ysw eoBk ukjhdk j?. 1995 ftZu jh
B{z Skfwb ehsk frnk j?. ;[gohw e'oN B/ th fejk
fpBK ib-;zeN dk jb nz;Gt
;ckJh eowukohnK dh jkbs yokp j?. fJj ;[oZfynk
fpBK ib-;zeN dk jb nz;Gt pkeh eJh okiK B/ fJ; T[geoBK s'A fpBK ;hto/i - ;?gfNe N?Ae ftZu T[sod/ jB ;h fe ;oekoh
;ckJh eowukohnK dh jkbs yokp j?. fJj ;[oZfynk
;ckJh eowukohnK dh jkbs yokp j?. fJj ;[oZfynk
fpBK ib-;zeN dk jb nz;Gt
fpBK ib-;zeN dk jb nz;Gt
;ckJh eowukohnK dh jkbs yokp j?. fJj ;[oZfynk
fpBK ib-;zeN dk jb nz;Gt
;ckJh eowukohnK dh jkbs yokp j?. fJj ;[oZfynk
T[geoBK s'A fpBK ;hto/i - ;?gfNe N?Ae ftZu T[sod/ jB
T[geoBK s'A fpBK ;hto/i - ;?gfNe N?Ae ftZu T[sod/ jB
nfXn?B ftZu Skfwb j'Dk T[geoBK s'A fpBK ;hto/i - ;?gfNe N?Ae ftZu T[sod/ jBT[geoBK s'A fpBK ;hto/i - ;?gfNe N?Ae ftZu T[sod/ jB
ndkfonK B{z m/e/ s/ ezw
ns/ T[; s'A pknd T[BQK dk eh j[zdk j?-;ko/ ikDd/ jB. jo
ns/ T[; s'A pknd T[BQK dk eh j[zdk j?-;ko/ ikDd/ jB. jo
wBz{o BjhA ehsk j?. T[AM ns/ T[; s'A pknd T[BQK dk eh j[zdk j?-;ko/ ikDd/ jB. jons/ T[; s'A pknd T[BQK dk eh j[zdk j?-;ko/ ikDd/ jB. jo eotkT[D dh gozgok B{z
ns/ T[; s'A pknd T[BQK dk eh j[zdk j?-;ko/ ikDd/ jB. jo
jcs/ fe;/ Bk fe;/ ;ckJh eowukoh dh w"s dh ypo nkT[Adh
jcs/ fe;/ Bk fe;/ ;ckJh eowukoh dh w"s dh ypo nkT[Adh
jcs/ fe;/ Bk fe;/ ;ckJh eowukoh dh w"s dh ypo nkT[Adh
jcs/ fe;/ Bk fe;/ ;ckJh eowukoh dh w"s dh ypo nkT[Adh
Gkos ftu w[zpJh tk;hnK dk ;kb-do-;kb szopk fJjh fojk fJ; gVkn ftZu T[BQK b'eK jcs/ fe;/ Bk fe;/ ;ckJh eowukoh dh w"s dh ypo nkT[Adh pzd eoBk ukjhdk j?-
j?. fjohbh r?; ftZu dw x[ND Bkb fezfBnK dh w"s j'
j?.
j?. zfjohbh r?; ftZu dw x[ND Bkb fezfBnK dh w"s j'fjohbh r?; ftZu dw x[ND Bkb fezfBnK dh w"s j'
j?.
j?. fjohbh r?; ftZu dw x[ND Bkb fezfBnK dh w"s j'fjohbh r?; ftZu dw x[ND Bkb fezfBnK dh w"s j'
j? fe fit/A jh rowhnK dk w";w S[o{ j[zdk j?, phn?w;h o'zkBk nzeV/ dh frDsh ehsh rJh j? i' jkbKfe b'eK B{z f;ZX/
iKdh j?- fJZe d{i/ B{z pukT[D bJh w"s d/ f
iKdh j?- fJZe d{i/ B{z pukT[D bJh w"s d/ f
iKdh j?- fJZe d{i/ B{z pukT[D bJh w"s d/ f eko j' iKd/
iKdh j?- fJZe d{i/ B{z pukT[D bJh w"s d/ f eko j' iKd/eko j' iKd/
iKdh j?- fJZe d{i/ B{z pukT[D bJh w"s d/ fSeko j' iKd/eko j' iKd/
g/S eoB bZrdh j? fe fJ; ftokN wjKBro B{z ;kb Go ibg{osh w?bk ns/ fgN b?NfoB ;kc B"eohnK s/ th oZfynk
jB. fB:fws eowukoh Bk j'D d/ ekoB T[BQK B{z fJ;dk
jB. fB:fws eowukoh Bk j'D d/ ekoB T[BQK B{z fJ;dk
jB. fB:fws eowukoh Bk j'D d/ ekoB T[BQK B{z fJ;dk
jB. fB:fws eowukoh Bk j'D d/ ekoB T[BQK B{z fJ;dk
jB. fB:fws eowukoh Bk j'D d/ ekoB T[BQK B{z fJ;dk
eod/ jB. ;?gfNe N?AeK B{z ik ;edk j?. T[; ;w/A
eoB tkbhnK MhbK-pzBQK ftZu fezBk xZN gkDh pfunk j?. d/S dh w[nktik sZe BjhA fwbdk. fJj ;ckJh eowukoh w?bk Y'D
w[nktik sZe BjhA fwbdk. fJj ;ckJh eowukoh w?bk Y'D
w[nktik sZe BjhA fwbdk. fJj ;ckJh eowukoh w?bk Y'D
w[nktik sZe BjhA fwbdk. fJj ;ckJh eowukoh w?bk Y'D
w[nktik sZe BjhA fwbdk. fJj ;ckJh eowukoh w?bk Y'D
;kc eoB tkfbnK dh fejk frnk ;h fe g?;k
tkfbnK s'A xZN jB<1994-95 ftZu ok Noh ;ckJh eowukoh
tkfbnK s'A xZN jB<1994-95 ftZu okSNoh ;ckJh eowukohNoh ;ckJh eowukoh
tkfbnK s'A xZN jB<1994-95 ftZu ok
tkfbnK s'A xZN jB<1994-95 ftZu ok Noh ;ckJh eowukohNoh ;ckJh eowukoh
nkofEe okiXkBh dk ib-;zeN d/y' fe fgSb/ djke/ ftZu phn?w;h tkfbnK s'A xZN jB<1994-95 ftZu ok
frDsh ni/ ehsh BjhA rJh efw B B/ nkgDh ;kbkBk fog'oN ftZu fejk ;h fe e/AdoB B/ nkgDh ;kbkBk fog'oN ftZu fejk ;h fe e/Ado pukT[D bJh m/e/dkoh
efw
efwSB B/ nkgDh ;kbkBk fog'oN ftZu fejk ;h fe e/AdoB B/ nkgDh ;kbkBk fog'oN ftZu fejk ;h fe e/Ado
efw B B/ nkgDh ;kbkBk fog'oN ftZu fejk ;h fe e/Ado
B{z eJh tko j?bhekgNo ns/ okvko dh wdd Bkb Bebh po;ks efw
D B{z pzd eoB bJh m/e/
;oeko B{z ;ckJh eowukohnK d/
D B{z pzd eoB bJh m/e/
D B{z pzd eoB bJh m/e/
;oeko B{z ;ckJh eowukohnK d/
;oeko B{z ;ckJh eowukohnK d/
j?. nrb/ gVkn ftZu fJjBK ;oeko B{z ;ckJh eowukohnK d/ ;oeko B{z ;ckJh eowukohnK d/ S'''''SD B{z pzd eoB bJh m/e/D B{z pzd eoB bJh m/e/ T[s/ b'eK s'A ezw
eotkT[D dh e'fSS sZe eoBh gJh. jehes fJj j? fe fi; ;kb
dkoh gqEk B{z ysw eoBk ukjhdk j?. 1995 ftZu jh ;[gohw
dkoh gqEk B{z ysw eoBk ukjhdk j?. 1995 ftZu jh ;[gohw
dh frDsh j't/rh. fJBQK d/ dkoh gqEk B{z ysw eoBk ukjhdk j?. 1995 ftZu jh ;[gohwdkoh gqEk B{z ysw eoBk ukjhdk j?. 1995 ftZu jh ;[gohw eotkfJnk iKdk j? i'
dkoh gqEk B{z ysw eoBk ukjhdk j?. 1995 ftZu jh ;[gohw
w"B;{B ;[;s j' iKdk j?, w[zpJh tk;hnK d/ f;o s/ ib-eN"sh dh
e'oN B/ th fejk ;h fe ;oekoh ndkfonK B{z m/e/ s/ ezw
e'oN B/ th fejk ;h fe ;oekoh ndkfonK B{z m/e/ s/ ezw
e'oN B/ th fejk ;h fe ;oekoh ndkfonK B{z m/e/ s/ ezw
Bkb ;hto/i ns/ o/bt/ Nq?e e'oN B/ th fejk ;h fe ;oekoh ndkfonK B{z m/e/ s/ ezwe'oN B/ th fejk ;h fe ;oekoh ndkfonK B{z m/e/ s/ ezw fe S'SD dk fJZe pj[s
sbtko u[;s j' iKdh j?. jkbKfe d/S d/ j'o SfjoK dh ib ;wZf;nk ;kc eoB tkfbnK B{z th eotkT[D dh gozgok B{z pzd eoBk ukjhdk j?-jkbKfe b'eKeotkT[D dh gozgok B{z pzd eoBk ukjhdk j?-jkbKfe b'eK tZvk ekoB pDdk j?.
eotkT[D dh gozgok B{z pzd eoBk ukjhdk j?-jkbKfe b'eK
eotkT[D dh gozgok B{z pzd eoBk ukjhdk j?-jkbKfe b'eK
eotkT[D dh gozgok B{z pzd eoBk ukjhdk j?-jkbKfe b'eK
B{z f;ZX/ B"eohnK s/ th oZfynk ik ;edk j?. T[; ;w/A fejk
B{z f;ZX/ B"eohnK s/ th oZfynk ik ;edk j?. T[; ;w/A fejk
B{z f;ZX/ B"eohnK s/ th oZfynk ik ;edk j?. T[; ;w/A fejk
B{z f;ZX/ B"eohnK s/ th oZfynk ik ;edk j?. T[; ;w/A fejk
th w[zpJh s'A fznkdk tZyoh BjhA j?! Bhsh efwSB B/ fGnkBe frfDnk ikt/rk. sK, g{oh B{z f;ZX/ B"eohnK s/ th oZfynk ik ;edk j?. T[; ;w/A fejk fJ; bJh e/Adoh
frnk ;h fe g?;k pukT[D bJh m/e/dkoh T[s/ b'eK s'A ezw
frnk ;h fe g?;k pukT[D bJh m/e/dkoh T[s/ b'eK s'A ezw
frnk ;h fe g?;k pukT[D bJh m/e/dkoh T[s/ b'eK s'A ezw
frnk ;h fe g?;k pukT[D bJh m/e/dkoh T[s/ b'eK s'A ezw
frnk ;h fe g?;k pukT[D bJh m/e/dkoh T[s/ b'eK s'A ezw
nzeV/ g/S eod/ j'J/ ;ktkXkB ehsk j? fe nrb/ d' ;kbK d/ d"okB frDsh j'Jh th BjhA j? ns/ nfX;{uBk okjhA fJ; gqEk
D dk fJZe pj[s tZvk ekoB
D dk fJZe pj[s tZvk ekoB
eotkfJnk iKdk j? i' fe
eotkfJnk iKdk j? i' fe D dk fJZe pj[s tZvk ekoB
eotkfJnk iKdk j? i' fe
eotkfJnk iKdk j? i' fe S'''''SD dk fJZe pj[s tZvk ekoBD dk fJZe pj[s tZvk ekoB
eotkfJnk iKdk j? i' fe
T[Zso ftZu fdZbh ns/ dZyD ftZu j?dokpkd ;w/s 21 tZv/ SfjoK d/ dZf;nk ik fojk j? fe fgSb/ B{z o'eD dh rZb ejh
pDdk j?. fJ; bJh e/Adoh nfX;{uBk okjhA fJ; gqEk B{z o'eD
pDdk j?. fJ; bJh e/Adoh nfX;{uBk okjhA fJ; gqEk B{z o'eD
pDdk j?. fJ; bJh e/Adoh nfX;{uBk okjhA fJ; gqEk B{z o'eD
pDdk j?. fJ; bJh e/Adoh nfX;{uBk okjhA fJ; gqEk B{z o'eD
pDdk j?. fJ; bJh e/Adoh nfX;{uBk okjhA fJ; gqEk B{z o'eD
G{ib Gzvko ;[Ze ikDr/ ns/ fJ; ib-;zeN Bkb brGr 10 eo'V ;kb dh s[bNk ftZu w?bk rJh ;h. gozs{ jkbs
dh rZb ejh rJh ;h. gozs{ jkbs fiT[A dh fsT[A j?.
dh rZb ejh rJh ;h. gozs{ jkbs fiT[A dh fsT[A j?.
dh rZb ejh rJh ;h. gozs{ jkbs fiT[A dh fsT[A j?.
dh rZb ejh rJh ;h. gozs{ jkbs fiT[A dh fsT[A j?.
dh rZb ejh rJh ;h. gozs{ jkbs fiT[A dh fsT[A j?.
Y'D tkfbnK dh frDsh uko fiT[A dh fsT[A j?.
b'e p[oh soQK gqGkfts j'Dr/. p?Arb{o d/ v{zx/ G{ib-;zeN B{z b? e/
r[Dk tZX rJh j?. frDsh eoB tkbk xo gkJhg tkbh ;hto/i gqDkbh Bkb. w?bk Y'D dh gqEk B{z ysw eoB dk
sK eJh tko fXnkB nkeofSs eotkfJnk ik u[Zfenk j?. fgSb/
fJZe nzsowzsokbk ekoipb j?. fJ; Sfjoh y/soK ftZu 38H2 b?NfoB gfjbk ekB{zB d/S ftZu 1993 ftZu
fdBhA T[so Gkos d/ b'efgqn N{foiw EK fSwbk ftZu gkDh dh
bJh s[;hA fJjBK nzefVnK s/ Go';k ;?gfNe N?AeK Bkb i[V/ j'J/ jB, id'A gk; j'fJnk ;h ns/ fco 2013 ftZu
fJzBh ewh j' rJh fe dzr/ dh B"ps nk rJh ns/ eJh j'NbK T[s/
eo ;ed/ j'. go Bhsh - fBowksktK fe f;oc 12H 6 b'e y[Zb/ ftZu S"u fJ; Bkb ;pzfXs d{ik ekB{zB
n;EkJh o{g Bkb skbk brkT[Dk fgnk.
s/ Go';k fet/A ehsk ikt/< eod/ jB. ;kvk ;kok z'o y[Zb/ ftZu nfXfB:fws j'fJnk. gozs{ d[y fJj j?
Xosh j/mb/ gkDh dh fznkdk tos'A j'D Bkb Gkos d/ g/Av{ ns/
2014 ftZu ;tZS Gkos fwSB d/ S"u o'eD s/ j?, fJ; ;?gfNe N?AeK dk fe fJ; ekB{zB d/ sfjs j[D sZe fJZe
Sfjoh y/soK dh e[Zy ;[Zedh ik ojh j?. e'beksk tor/ wjkBroK Bkb fJj d[jokfJnk frnk ;h fe eh H H fJBQK B{z e"D ;kc eodk j?<fJj nkdwh B{z th ;ik BjhA fwbh.
s'A fJbktk iwS/dg[o, XBpkd, ekBg[o, w/om, nk;B;'b, ;kro, 2019 sZe d/S B{z ;tZS pDkT[D d/ ezw ;ckJh eowukoh eod/ jB. T[j th finkdkso ;ckJh eowukoh n?; ;h
G'gkb, r'oyg[o, p;sh, pV"dk, pkVw/o, i'Xg[o, wd[o? ns/ Bkb-Bkb w?bk Y'D dh gqEk B{z th f;ZX/ s"o s/ B"eohnK BjhA eod/. d/ b'e jB fiBQK ftZu n"osK tZvh
ftSkykgZNBw tor/ SfjoK ftZu mzv d/ w";w Bkb jh yso/ dh xzNh ysw ehsk ikt/rk. fJ;d/ bJh io{oh finkdkso fBih m/e/dkoK bJh ezw frDsh ftZu jB. T[Zu ikshnK B/
fJj ;h fe ;ko/ okiK d/ Sfjoh y/soQK eod/ jB. fJjBK m/e/dkoK B{z ;oekoh otkfJsh o{g Bkb T[BQK B{z wB[Zy wb B{z
tZiD bZrdh j? fe nrbhnK rowhnK ftZu fet/A BjkT[Dr/ iK
ftZu w?bk Y'D tkb/ ftneshnK B{z ;z;EktK nkgD/ nkg ;ckJh d/ ezw bJh jZEK Bkb ;kc eoB bJh wip{o ehsk
fet/A Bu'VBr/! u/BJh B{z nkgDh ib g{osh bJh ;w[zdo d/ yko/
fBSkBd/j ehsk ikt/. T[BQK dh fizdrh nkT[N;'o; eodhnK jB. ;h. j[D th T[BQK S'fSs ikshnK B{z m/
gkDh B{z ghD bkfJe pDkT[D tkb/ gbKN brkT[D/ gJ/ jB.
pdbh ikt/. T[BQK dk g[Botk; ehsk ;ckJh eowukohnK dh jkbs yokp e/ s/ ;hto/i ns/ BkbhnK dh ;ckJh
ftSt p?Ae dh fog'oN efjzdh j? fe eohp 16 eo'V GkoshnK B{z
ikt/. go eh ;tZS S"ukfbnK Bkb j?. fJj ;[oZfynk T[goeoBK s'A fpBK bJh T[soBk g?Adk j? - fpBK fe;/
;kc ghD tkbk gkDh BjhA fwb gkT[Adk. Bhsh efwSB d/ 2016 -
w?bk Y'D dh gqEk ysw j' ;edh j?< ;hto/i - ;?gfNe N?Ae ftZu T[sod/ ;[oZfynk T[geoB d/. fJ; bJh io{oh
17 d/ nzefVnK ftZu d/S d/ eohp 60 eo'V b'e gkDh dh rzGho
jkbKfe ;ckJh eowukoh th brksko jB ns/ T[; s'A pknd T[BQK dk eh fJj j? fe ;G s'A gfjbK fJ; y/so ftZu
feZbs dk ;kjwDk eo oj/ jB ns/ eohp 2 bZy b'e ;kc gkDh Bk wB[Zy wb Y'D dk ezw eo oj/ jB. Bzr/ j[zdk j?-;ko/ ikDd/ jB. jo jcs/ fe;/ w"i{d m/e/dkoh gqEk s/ o'e brkJh
fwbD d/ ekoB jo ;kb ikB rtk fdzd/ jB. ;tkb fJj j? fe jZEK Bkb, pdp{dko rzdrh ftZu XZ; Bk fe;/ ;ckJh eowukoh dh w"s dh ikt/. Bkb jh w"i{dk wb fuZeV d/
id'A ftSt p?Ae s'A b? e/ Gkos d/ Bhsh efwSB sZe B{z toswkB e/. T[AM ;tZS Gkos fwSB dk g{ok ypo nkT[Adh j?. zfjohbh r?; ftZu gqpzXB dh gqDkbh ftZu spdhbh ehsh
ib- ;zeN dh fGnkBesk dk nzdkik j? sK fJ;B{z d{o eoB d/ dko'wdko y[Zb/ ftZu S"u s'A w[esh j?. dw x[ND Bkb fezfBnK dh w"s j' ikt/. fJ; s'A fJbktk, BkbhnK ns/
gozs{ S"ukb/ B{z ;ckJh Bkb i'VBk fJZe iKdh j?- fJZe d{i/ B{z pukT[D bJh ;hto/i bkJhBK dh ;ckJh dk ezw
gqGkth edw feT[A BjhA u[Ze/ iKd/<
soQK dk G[b/yk g?dk eodk j?. io{oh w"s d/ fSeko j' iKd/ jB. fB:fws wShBhfeqs j't/ ;oeko B/ fJjh tkndk
;oekoh fJSfsjko th x'fSs eod/ jB fe ib jh ihtB j?.
BjhA j? fe ;ko/ ;tZS S"ukfbnK dh eowukoh Bk j'D d/ ekoB T[BQK B{z ehsk ;h. gozs{ ni/ sK frDsh dk
ib-;zGkb d/ wkwb/ ftZu ;oekoK g?db jB ns/ Bkrfoe x'o
rzdrh gkJhg d/ okjhA ;hto/i fJbki fJ;dk w[nktik sZe BjhA fwbdk. fJj ezw th g{ok BjhA j'fJnk j?. w?bk Y'D
bkgotkj! d/S dh nkpkdh SfjoK ftZu e/Adfos j' ojh j? gozs{
gbKN ftZu gj[zu/. finkdkso ;ckJh eowukoh w?bk Y'D tkfbnK s'A tkfbnK d/ f;o s'A fJj p'M gsk BjhA
T[;d/ bJh zo{oh gkDh dh T[gbpXsk d/ gqsh e'Jh ikro{esk BjhA
wkwfbnK ftZu fJj ;?gfNe N?Ae ftZu xZN jB<1994-95 ftZu okSNoh ed'A T[so/rk.
fdZydh. id'A gkDh fJcoks fwbdk j? sK b'e T[;B{z pzrfbnK,
j'NbK, bkBK, pkrkBK ftZu trk fdzd/ jB ns/ id'A p{zd-p{zd B{z
s[oeh ftZu nkJh f;nk;h spdhbh
s[oeh ftZu nkJh f;nk;h spdhbh
s[oeh ftZu nkJh f;nk;h spdhbh
s[oeh ftZu nkJh f;nk;h spdhbh
s[oeh ftZu nkJh f;nk;h spdhbh
so;D bZrd/ jB, sK T[jh b'e ;EkBe ;oeko B{z gkDh gh-gh e/
e';d/ jB. pZdb toQd/ jB sK ;oekoK ;eb xo/b{ T[sgkd tXD
dh ;zGktBk ;wM e/ y[S j[zdhnK jB, gozs{ id'A T[jh Gog{o gkDh
fgSb/ 15 ;kbK s'A s[oeh dh ;Zsk u'D eotkT[Ad/ ;w/A T[BQK B/ ;'funk nkN'wB ;kwoki d/ fe;/ ;[bskB
Bdh - BkfbnK s'A j[zdk j'fJnk fco ;w[zdo ftZu x[bD bZrdk j? sK s/ ;Ekfgs okSNogsh o/u/g sJhg j't/rk. g{op - gZSw dk g[Zb wzB/ tork jh fttjko eod/ oj/ jB. ed/
T[; B{z fJeZmk eoB d/ e'Jh edw BjhA u[Ze/ iKd/. Bshi/ ti'A ib- J/od'nkB nrb/ e[ZM ;kbK sZe ;Zsk ikD tkb/ fJ; d/S dh iBsk ftZu T[j c"i b? e/ ;hohnk ns/ fJoke
;zeN g?dk j[zdk j? sK ihvhgh ;w/s tgko, f;Zfynk, ;z;feqsh ns/ ftZu pD/ ofjDr/. i;fN; n?Av fJzBk fsZyk ftGkiB gfjbh tko jh ftZu tV iKd/ jB sK ed/ o{; Bkb
foSs/-Bks/ sZe p[oh soQK gqGkfts j'D bZrd/ jB. fvt?bgw?AN gkoNh d/ J/od'nkB B/ d/yD B{z fwfbnk j?. fJZe gk;/ J/ bVB bZrd/ jB. jkbKfe T[BQK d/
d[pkok okSNogsh nj[d/ s/ fiZs od'nkB d/ ;woEe yV/ fdy/, d{i/ ;woEe T[BQK B{z ;G s'A fznkdk g;zd
Bhsh efwSB ibF;zGkb, ib fo;kfJeb eoB ns/ fJ;dh
jk;b eod/ j'J/ nkgD/ Bidheh gk;/ fgSb/ d' ;kb s'A bZrh th fJ; bJh eod/ jB. gozs{ ni/
S[ZXsk gohqyD dhnK ;[ftXktK ftef;s eoB d/ ;[gBk fdykT[Adk
fto'Xh fogpfbeB ghgb; gkoNh d/ n?woi?A;h, ndkbsK dh wBwozh s[oeh dh ;G s'A tZvh ;wZf;nk
j?, gozs{ fJjBK T[gknK bJh e'Jh m'; Bhsh BjhA pDkT[Adk fe
w[jZow fJz; B{z jok fdZsk j?. nkgDh ns/ wfjzrkJh dk w[Zdk u[ZeD tkb/ wfjzrkJh ns/ p/o[irkoh j? ns/ ezw
ib-;zGkb tkb/ Sfjoh y/soK B{z ;EkBe dpzrK d/ uzr[b s'A fet/A
gkoNh dh ewi'o jkbs J/od'nkB B{z T[BQK d/ fto'Xh. J/od'nkB d/ d[pkok eki bJh eoi fwbDk th w[Sfeb
w[es eokfJnk ikt/ iK ib g{osh d/ d"okB j'D tkbh bZyK fbNo
gfjbK s'A gsk ;h,id'A T[j rmi'V okSNogsh pBD s'A pknd d/S ftZu j?.
gkDh dh popkdh B{z fet/A o'fenk ikt/. i/eo ;kB{z ihtB B{z pukT[Dk
ftZu rJ/. fJ; rmi'V dh skes BtK ;zftXkB th bkr{ j'Dk j?, fi; okSNogsh u'D ftZu J/od'nkB
j? sK ibF;zGkb bkzwh j?. fJ; d/ bJh ;kB{z ib- T[g:'r d/ Bkb jh okSNogsh u'DK ftZu T[BQK ftZu wB[Zyh nfXeko ns/ p[fBnkdh B/ fejk ;h fe s[oeh dh soZeh dk
wkwb/ ftZu u/sB pBDk gt/rk ns/ nkgD/ xoK d/ T[Zgo - j/mK, B{z 52H5 ch;dh t'NK fwbhnK. 31H ;szsosk B{z SZv e/ pkeh ;G e[ZM Bw{Bk fJj j? fe nZi xo - xo
nk;/ - gk;/ iK fiZE/ th ;zGt j' ;e/, po;ks d/ gkDh dk GzvkoD 7 ch;dh t'NK w[jZow fJz; B{z fwbhnK pdb d/D dk nfXeko ftZu cfoi j?. gozs{ wkwb/ dk d{ik
eoBk jh gt/rk. jB, fiBQK B/ okSNogsh pDd/ jh okSNogsh B{z j't/rk, pSos/ ;z;d T[; gfjb{ fJj j? fe T[E/ dh w[dok d/
n?woi?A;h jNkT[D dk tkndk ehsk pko/ e'Jh BtK ekB{zB Bk gk; eo d/ brksko fvrd/ gZXo ns/ wfjzrkJh
;h. fJ; s'A pknd j'Jh ;z;dh u'D d/ t/. fJ; d/ Bkb jh s[oeh ftZu j[D do ftZu brksko tkX/ d/ ubd/
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw ftZu Sg/ fJ ftZu Sg/ fJ fsjkoK bJh fJfsjkoK bJh fJ fsjko d/D tkb/ y[dfsjko d/D tkb/ y[d
gzikp NkJhw ftZu Sg/ fJ fsjkoK bJh fJ fsjko d/D tkb/ y[d
gzikp NkJhw
gzikp NkJhwz ftZu Sg/ fJ ftZu Sg/ fJSfsjkoK bJh fJfsjkoK bJh fJSfsjko d/D tkb/ y[dfsjko d/D tkb/ y[d
Bshi/ nkT[D/ ni/ pkeh jB. e'Jh gqXkB wzsoh BjhA j't/rk, finkdkso cfoi ykbh gJ/ jB. T[BQK
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
nkgD/ rmi'V B{z g{oB pj[ws okSNogsh y[d nkgDh e?pfBN tork gqGktSkbh B/sk nrb/ gzi
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
fdtkT[Dk J/od'nkB bJh SkfJd UBk pDkt/rk. nkgD/ Sk;Bekb ftZu J/ ;kb ftZu fJBQK cfoiK B{z Go ;e/
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
nk;kB Bk j't/, fizBk ;w/A s'A gfjbK od'nkB nkgD/ r[nKYhnK s'A g[okD/ sK wzBhJ/ fe T[; ftZu e[ZM rZb j? .
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.

21
21
21 gzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
21 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
21 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
32 ;kb pknd cfVnk frnk 12 ;kbK e[Vh Bkb pbkseko eoB tkbk d'
32 ;kb pknd cfVnk frnk 12 ;kbK e[Vh Bkb pbkseko eoB tkbk d'
32 ;kb pknd cfVnk frnk 12 ;kbK e[Vh Bkb pbkseko eoB tkbk d'
32 ;kb pknd cfVnk frnk 12 ;kbK e[Vh Bkb pbkseko eoB tkbk d'Shhhhh
fBT{:koe 32 ;kb pknd cfVnk frnk 12 ;kbK e[Vh Bkb pbkseko eoB tkbk d'
fBT{:koe
fBT{:koe u w[;bwkBK s/ f;ZyK s/ j[zdk
fBT{:koe u w[;bwkBK s/ f;ZyK u w[;bwkBK s/ f;ZyK s/ j[zdks/ j[zdk
fBT{:koe 'u w[;bwkBK s/ f;ZyK u w[;bwkBK s/ f;ZyK 's/ j[zdks/ j[zdk
j? pj[s f nkdk snkdk s Zdd L ;ot/yDZdd L ;ot/yD
j? pj[s f
j? pj[s f
j? pj[s f nkdk s Zdd L ;ot/yD
j? pj[s fznkdk snkdk sSZdd L ;ot/yDZdd L ;ot/yD




















tkfSzrNB (fpT{o') tkfSzrNB 'u T[d'A T[BQK B/ T[; EK 's/ fwS/b dh ;kfJeb d/ Bkb ezw eoBk S[o{ ehsk. g[b; gqw[Zy
pbkseko ns/ jZfsnk d/ fJe wkwb/ B{z d/yh, fiZE/ T[BQK B/ fgefBe wBkT[D bJh B/ fejk fe 2 GoktK dh gSkD ;zGkfts
fBT{:koe (fpT{o') f;Nh J/iz;h ftu gqekfSs fJe Bt/A ;ot/yD ftu y[bk;k
jZb eoB 'u g[b; B/ 32 ;kb bk fdZs/ rZbpks ehsh ;h. SZehnK d/ s"o 's/ j'Jh ns/ fBrokBh
j'fJnk j? fe fBT{:koe ftu w[;bwkBK s/ f;ZyK 's/ jkb jh d/ ;kbK ftu pj[s
. fJ; 'u wdd ehsh d'Sh tZb'A o?;soK e[VhnK B/ nkgD/ p/ph f;No B{z eo S[o{ ehsh rJh j?. fJ; iKu 'u Skwb
fznkdk sSZdd ehsk frnk. nfXn?B nB[;ko nZX/ s'A tZX f;ZyK ns/ 42 ch;dh
'u fJ;s/wkb eo ;[ZN/ B?gfeB B/. d'Sh ikDekoh fdZsh, fi; B/ e[VhnK dh wK ik;{; ;NhB fog'bh B/ jkoNw?B dk fgZSk
w[;bwkBK 's/ Spdh pkDK, XwehnK, sknfBnK, iksh iK Xow d/ BK 's/ sSZdd
dh gSkD r?oh ukob; jkoNw?B (66) B{z ikDekoh fdZsh. g[b; B{z p[bkfJnk fJe o?;soK 'u ehsk fiZE/ T[; B/ fJe
ehsk iKdk j?. Sfjo d/ wB[Zyh nfXeko efwSB B/ 3605 w[;fbw nop, dZyDh J/
d/ o{g 'u j'Jh j?. fi; 's/ d'S j? fe frnk ns/ Gkb S[o{ j'Jh. g[b; B/ fwS/b ;fjeowh Bkb e"ch ghsh ;h.
ShnkJh, :j{dh ns/ f;ZyK dk ;ot/ eotkfJnk fi; ftu d/fynk fe fJBQK xZN
1986 'u T[; B/ 12 ;kb dh e[Vh Bkb dh pkvh B{z fJe ;[B;kB EK s'A pokwd g[b; gqw[Zy B/ fejk, w?A T[; B{z eJh
frDsh fcofenK d/ b'eK Bkb ;oekoh ;zrmBK ftu gZygks ehsk frnk.
pbkseko s'A pknd T[; dh jZfsnk eo ehsk. fJj T[; EK s'A e[M d{oh 's/ ;h tko B?gfeB dk fJ;s/wkb eod/ j'J/ d/
;ot/ ftu i[bkJh 2016 s'A b? e/ 2017 se 16 ;kb s'A tZX T[wo d/ b'eK s'A
fdZsh ;h. jkoNw?B B{z fjok;s 'u fbnk fiZE/ T[j fgefBe wBkT[D rJhnK ;B. fynk. T[; B/ B?gfeB B{z e[ufbnk ns/
gqSB g[ZS/ rJ/ ;B. 5 ftu'A 2 Gkt e[b 39 ch;dh b'eK B/ fejk fe T[BQK B{z nkgDh
ik u[Zfenk j? ns/ T[; fybkc fgno; ske'wk g[b; gqw[Zy B/ dZf;nk, fwS/b T[; B{z p?r 'u gk fdZsk. T[; B/ p?r B{z
iksh iK Xow d/ BK 's/ gq/SkB ehsk frnk. 27 ch;dh dk efjDk ;h fe T[BQK Bkb
ekT{ANh 'u fJe e/; doi ehsk frnk dh pbksko eoB s'A pknd jZfsnk eo th e[ufbnk ns/ o?;soK SZvD s'A
tko-tko d[oftjko j[zdk j?.
j?. g[b; B/ dZf;nk fe xNBk tkfSzrNB fdZsh rJh ;h. gfjbK T[; B{z e{V/dkB 'u ;[ZN fdZsk.
;ot/yD s'A gfjbK y'iekoK B/ d/fynk fe xZN frDshnK Bkb d' ftS/S xNBktK
d/ ske'wk dh j? id'A 32 ;kb gfjbK g[b; B/ ;p{s fJeZm/ ehs/ go e'Jh B?gfeB B{z tkfSzrNB ;N/N g?No'b eqkfJw
ne;o tkgodhnK jB. Bzpo fJe id'A T[j fe;/ ;N'o ftu iKd/ jB sK T[BQK B{z
fwS/b t?bu ns/ T[; dhnK 2 S'NhnK frqcskoh BjhA j'Jh. g[b; B/ eqkJhw ;hB b?pokNoh G/fink frnk. fgSb/ wzrbtko
;feUfoNh rkov iK ;/bzw?B tZyoh bkJhB ftu nkT[D bJh efjzd/ jB ns/ Bzpo
G?DK g/rN gkoe rJhnK ;B. fwS/b 11 s'A fJeZm/ ;p{sK d/ nkXko 's/ fJe B{z b?p B/ g[b; B{z dZf;nk fe B?gfeB
d' id'A T[j w?No' gb/Nckow 's/ iKd/ jB sK T[BQK B{z ;p t/n 's/ XZe fdZsk iKdk j?.
ti/ ykDk ykD bJh xo rJh ns/ T[; ftnesh dk vhH n?ZBH J/H gq'ckfJb fsnko 's/ w"i{d vhH n?ZBH J/H eqkfJw ;hB s'A
;ot/yD ftu d/fynk frnk fe 18 ch;dh fjZ;k b?D tkfbnK B/ dkntk ehsk fe
dhnK G?DK pkEo{w 'u uZbhnK rJhnK. ehsk. jkbKfe oki ns/ e/Adoh v/Nkp?; fwb/ vhH n?ZBH J/H Bkb w/b eo rJ/ rB.
T[BQK Bkb ;N'o d/ ;Nkc B/ idfe 14 ch;dh B/ w?No' gb/Nckow 's/ tZyo/ s"o 's/
fco id'A d'jK G?DK tkg; gkoe nkJhnK Bkb T[; dk e'Jh ;zgoe BjhA j'fJnk. nkfyoeko p[ZXtko B{z g[b; B/ jkoNw?B
uZbD bJh fejk. w[;bwkBK s/ f;ZyK ftu'A brGr 2 ch;dh B/ d[ekBdkoK tb'A
sK T[BQK B/ fwS/b B{z T[E/ BjhA d/fynk. 2016 'u g[b; B/ i?B/fNe fiBhbkfi;N B{z fjok;s 'u b? fbik frnk.
szr-gq/SkB eoB dh rZb ejh.
INDIA IN AUSTRALIA

22
22
22 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
22 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
22 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
nr;sk t?;Nb?Av x[NkbkL fJNbh ;oeko B/ i/
nr;sk t?;Nb?Av x[NkbkL fJNbh ;oeko B/ i/
nr;sk t?;Nb?Av x[NkbkL fJNbh ;oeko B/ i/
nr;sk t?;Nb?Av x[NkbkL fJNbh ;oeko B/ i/
Gkosh w{b dh ftfdnkoED B/ pDkJhnK nr;sk t?;Nb?Av x[NkbkL fJNbh ;oeko B/ i/
Gkosh w{b dh ftfdnkoED B/ pDkJhnK
Gkosh w{b dh ftfdnkoED B/ pDkJhnK
Gkosh w{b dh ftfdnkoED B/ pDkJhnK
Gkosh w{b dh ftfdnkoED B/ pDkJhnK
o';k B{z Gkos B{z ;g[od eoB s'A ehsk fJBeko
o';k B{z Gkos B{z ;g[od eoB s'A ehsk fJBeko
o';k B{z Gkos B{z ;g[od eoB s'A ehsk fJBeko
o';k B{z Gkos B{z ;g[od eoB s'A ehsk fJBeko
;wkoN i[okpK, dod B{z eoBrhnK d{o, dod B{z eoBrhnK d{o
';wkoN i[okpK;wkoN i[okpK', dod B{z eoBrhnK d{o, dod B{z eoBrhnK d{o o';k B{z Gkos B{z ;g[od eoB s'A ehsk fJBeko
;wkoN i[okpK
;wkoN i[okpK, dod B{z eoBrhnK d{o
Bk j'D dh tiQk Bkb j[D i/o';k B{z
e[NBhse e'fSS Bkb jh Gkos
fbnkfJnk ik ;edk j?.
fJNbh ns/ ;ftZNzob?Av dh d'joh
Bkrfoesk tkb/ i/o';k B{z j?bhekgNo
;"d/ dk w[Zy ;{soXko wzfBnk iKdk j?.
wzfBnk ik fojk j? fe i/o';k dh ;kpek
jtkJh c"i w[yh n?;HghH fsnkrh d/ foSs/
d/ GoktK Bkb j'Jh p?me s'A pknd
foStsy'oh dk f;bf;bk nZr/ tfXnk.
fJzNog'b B/ i/o';k fto[ZX o?v ekoBo
B'fN; ikoh ehsk j'fJnk j?. T[; nkXko
's/ fJNbh s'A T[; B{z fjok;s ftu fbnk
frnk go d'tK d/SK ftueko ;g[odrh
;wM"sk Bk j'D dk T[; d/ ckfJdk
u[Zfenk. s[jkB{z dZ; d/JhJ/ fe 12
nr;sk t?;Nb?Av j?bhekgNo Gkos
ftu pj[s wjZstg{oB b'eK dh
nktkikJh bJh 3600 eo'V o[gJ/ ftu
o'w (fpT{o') nr;sk t?;Nb?Av ;wM"sk BjhA j?. fJNbh d/ fJ; otZJhJ/
yohd/ ikD/ ;B. foStsy'oh dh rZb
j?bhekgNo ;"d/ ftu ftu'brh dh G{fwek Bkb Gkos ftu wkwb/ dh iKu eo ojh
;kjwD/ nkT[D 's/ Gkos B/ fJj ;"dk
fBGkT[D tkb/ ekob' i/o';k B{z fJNbh ;hHphHnkJhH B{z tZvk MNek bZrk j?.
oZd eo fdZsk ;h. wkwb/ dh iKu eo
;oeko B/ Gkos B{z ;g[od eoB s'A fJNbh tZb'A i/o';k B{z ;g[od Bk eoB d/
oj/ ;hHphHnkJhH ns/ fJBc'o;w?AN
fJBeko eo fdZsk j?. i/o';k 's/ ;"d/ ftu c?;b/ s'A pknd ;hHphHnkJhH B/ ftd/S
vkfJo?eN'o/N B/ ;"d/ ftu foStsy'oh bJh
foStsy'oh dk d'S j?. fJNbh ;oeko B/ wzsokb/ Bkb ;zgoe ehsk j? fe j[D T[j
fiBQK 3 b'eK B{z d'Sh dZf;nk j?, T[BQK
fejk j? fe T[; dk Gkos Bkb ekB{zBh d'Sh B{z fet/A Gkos fbnk ;edh j?. d'tK
ftu i/o';k Skwb j?. 2 j'o d'Sh
gqfefonk ftu ;jkfJsk eoB dk e'Jh d/SK ftueko ;g[odrh dk o;wh ;wM"sk
feSuhnB fwS?b ns/ r[Jhv' j?Se/ jB.
w?bp"oB (fpT{o') i/eo s[jkB{z g?oK d/ dod s'A nkokw BjhA fwbdk sK j[D fBokS
co B/ wh s/ ehsk 1s/ ehsk 1 eo'V dh wkDjkBh dk dkntk eo'V dh wkDjkBh dk dkntk
co B/ wh s/ ehsk 1 eo'V dh wkDjkBh dk dkntk
co B/ wh
nbh nbh nbh nbh nbh zco B/ whco B/ whSk k k k k 's/ ehsk 1s/ ehsk 100 eo'V dh wkDjkBh dk dkntk eo'V dh wkDjkBh dk dkntk
j'D dh b'V BjhA j?, feT[Afe nk;Nq/bhnk 'u fJe Gkosh w{b dh bVeh B/ fJ; dk
fJbki bZG fbnk j?. Gkosh w{b dh ftfdnkoED B/ ';wkoN i[okpK' dh y'i ehsh j?.
nk;Nq/bhnk 'u ;e{b nkc fJzihBhnfozr ftu ghH n?ZuH vhH ;ekbo dhgsh nrotkb w[eZdwk ehsk j?. nbh B/ d'S brkfJnk
B/ fJj ;wkoN i[okpK pDkJhnK jB. j? fe whSk B/ ;;sh gqf;ZXh jk;b eoB
dhgsh B/ fJ; i[okpK dk BK ';'ch' oZfynk j?. fJ; ftu fJe seBhe zohJ/ S'Nk bJh T[; d/ wkD-;BwkB Bkb fybtkV
:zso bkfJnk frnk j?, i' o'rh d/ g?oK dh ;wZf;nk pko/ ikDekoh fdzdk j?. dhgsh ehsk j?. gfjbK nbh B/ wkDjkBh bJh
dk efjDk j? fe T[BQK B{z i[okpK pDkT[D dk nkJhvhnk T[; ;w/A nkfJnk, id'A T[j 10 eo'V o[gJ/ (Gkosh eoz;h w[skpe 6
T[Zso gqd/S d/ fJe S'N/ fij/ fgzv ftu ofjzdh ;h. T[; ;w/A T[BQK d/ fgsk d/ g?o 'u ;ZN eo'V o[gJ/) d/ dknt/ dh rZb nkyh ;h.
dZ;D:'r j? fe whSk B/ fJj d'S
bZrD ekoB zywh j' rJ/ ;B ns/ T[j fJbki bJh Sfjo ikD ftu n;woE ;B.
fJ; bJh T[j e[M nfijk pDkT[Dk ukj[zdh ;h, fi; Bkb g?oK d/ sbt/ pko/ th S'Nh fJe NthN okjhA brkfJnk ;h. T[; B/
s'A S'Nh phwkoh dk gsk bZr ;e/, sK fe nZr/ uZb e/ wohzK dk fpjso Yzr Bkb fbfynk ;h, 'w?A fJ; fJzv;Noh d/ nkgD/
fJbki j' ;e/. dhgsh B/ fejk fe fJBQK i[okpK dh wdd Bkb fczhUEo?gh 'u ;kEh nbh zco d/ jZE'A :"B S'SD dh
nk;kBh j't/rh. i[okpK pko/ dZ;d/ j'J/ dhgsh B/ dZf;nk fe fJ; ftu fszB ;?A;o eJh tko fSeko j'Jh jK. fJj xNBk
bZr/ j[zd/ jB, fJ; B{z wohz B{z gfjBkfJnk iKdk j?. fJj tzB ftu nkw j? ns/ T[; ;w/A BjhA j'Jh, id'A w?A xZN T[wo dh
wohz d/ uZbD ;w/A T[; d/ g?oK d/ j/mb/ fjZ;/ dh ;koh ikDekoh fdzdhnK jB. fJ; dh ;h iK fJzv;Noh 'u BthA ;h. fJj xNBk
wdd Bkb fczhUEo?fg;N d{o-d[okv/ d/ fJbkfenK ftu b'eK d/ g?oK 'u bZrD fJ; sZE d/ pkti{d j'Jh fe w?A ;Ses
tkbh ;ZN dk fpjso Yzr Bkb fJbki eoB ftu wdd eoBrhnK. ;h, nkgD/ g?oK 's/ yVQh ;h s/ nkgD/
fdb dh rZb efjD tkbh wfjbk d/ s"o
nk;Nq/bhnkJh gk;g'oN d[Bhnk Go d/ 10
nk;Nq/bhnkJh gk;g'oN d[Bhnk Go d/ 1 's/ gSkD oZydh ;h. fJj w/o/ Bkb T[d'A
nk;Nq/bhnkJh gk;g'oN d[Bhnk Go d/ 1
nk;Nq/bhnkJh gk;g'oN d[Bhnk Go d/ 1
nk;Nq/bhnkJh gk;g'oN d[Bhnk Go d/ 1
j'fJnk, id'A w?A d' pZfunK dh wK ;h.
fJj w/o/ s/ w/o/ gfotko bJh ;dw/ Goh
w[zpJh (fpT{o') fgSb/ fdBhA ;'Sb whvhnk 's/ ubkJh rJh Þ Á e''oo xNBk ;h. nbh B{z w?A eJh ;kbK s'A
kbh gk;g'oNK
kbh gk;g'oNK
kbh gk;g'oNK
Seshesh eshesh eshSkbh gk;g'oNK kbh gk;g'oNK 'u u u u u S[wko[wko [wko[wko [wko gkfe;skBh f;zro s/ wkvb whSk Sch w[fjzw okjhA eJh y[bk;/ ehs/ rJ/ ;B. ikDdh ;h s/ T[; Bkb w?A ;N/i th S/no
B/ nbh zco 's/ :"B S'SD dk d'S j[D fJ; wkwb/ 'u nbh zco B/ fzbk ehsh ;h. w?A T[; d/ fJ; fttjko Bkb
brkfJnk ;h. fJ; s'A pknd j'oBK ndkbs 'u whSk fybkc gkfe;skBh d[yh wfj;{; eo ojh jK s/ w?A ikDdh jK
w?A fJeZbh BjhA jK.'
wfjbktK B/ th nbh 's/ d'S brkJ/. eoz;h w[skpe 100 eo'V o[gJ/ dk
eo'VK dh ;zgsh dk wkbe j? ;bwkB dk ihik,
eo'VK dh ;zgsh dk wkbe j? ;bwkB dk ihik,
eo'VK dh ;zgsh dk wkbe j? ;bwkB dk ihik,
eo'VK dh ;zgsh dk wkbe j? ;bwkB dk ihik,
eo'VK dh ;zgsh dk wkbe j? ;bwkB dk ihik,
jo w[
jo w[ feb xVh feb xVh u goSkt/A tKr yVQ/ Bkbu goSkt/A tKr yVQ/ Bkb
jo w[ feb xVh u goSkt/A tKr yVQ/ Bkb
jo w[Sfeb xVh feb xVh 'u goSkt/A tKr yVQ/ Bkbu goSkt/A tKr yVQ/ Bkb
jo w[
nZr/ tXkT[Dk ukj[zd/ ;B.
fJ; s'A pknd ns[b B/ nbthok d/
fgsk ;bhw ykB Bkb w[bkeks ehsh.
ns[b B/ nkgD/ eohno dh S[o{nks
pugB 'u jh ehsh ;h go T[BQK B{z
;cbsk wj/S GZN dh fcbw ';o' Bkb
jh fwbh ;h. fJ; s'A pknd T[j
'eqKshtho', 'Bkokz', 'ukuh 420' s/ 'jw
s[wjko/ j? ;Bw' 'u Bzo nkJ/.
'jw s[wjko/ j? ;Bw' 'u T[BQK B/
w?bp"oB, (fpT{o') d[Bhnk Go d/ d/SK dhnK thzk BhshnK dk ftSb/SD eoB wkX[oh dhefSs d/ Gok dk feodko
tkbh ;z;Ek 'j?Bbh gk;g'oN fJzv?e;' B/ BthA doikpzdh ikoh ehsh j?. fJj ;z;Ek fBGkfJnk ;h. id'A n?efNzr 'u ns[b B{z
fJe yk; d/S d/ gk;g'oN B{z ;G s'A fznkdk w[beK 'u ftu thzk ofjs iK dkyb/ e[M yk; ;cbsk Bk fwbh sK T[j
T[gozs fwbD tkb/ thz/ dh ;j{bs dk w[bKeD eoe/ ;{uh fsnko eodh j?. vkfJo?eSB tkbh ;kJhv uZb gJ/ s/
fJ; ;{uh ftu nk;Nq/bhnk B{z 6tK doik fwfbnk j?. nk;Nq/bhnkJh BkrfoeK B{z 'fdb B/ fi;/ nkgBk ejk' s/ 'j?b'' fcbw
B{z vkfJo?eN ehsk go fJE/ th T[BQK d/
;?o-;gkN/ bJh 183 d/SK ftu fpBK thz/ s'A dkybk iK dkyb/ T[gozs thzk fwbD
w[zpJh (fpT{o') pkbht[Zv n?eNo Bkb yVQ/ oj/. jZE fBokSk jh bZrh. vkfJo?eSB s'A
dh ;j{bs T[gbZpX j?. fgSb/ i/s{ d/S f;zrkg[o B{z gSkVfdnK J/ShnkJh d/S ikgkB
;bwkB ykB d/ ihik s/ n?eNo- ns[b dh fBZih fzzdrh dh rZb pknd T[j gq'fvT{;o pD rJ/.
B/ gfjbk ;EkB jk;b ehsk j? ns/ ikgkBh gk;g'oN Xkoe B{z 189 d/SK 'u fpBK
vkfJo?eNo ns[b nfrBhj'soh B/ 24 eohJ/ sK T[BQK dh s/ nbthok dh gfjbh dZ; d/JhJ/ fe T[BQK B/ 'j?b'',
thz/ s'A gj[zu dh ;j{bs jk;b j?. 'j?Bbh gk;g'oN fJzv?e;' ;z;Ek B/ fJj ;{uh
i{B B{z nkgDk iBwfdB wBkfJnk. T[BQK w[bkeks fJe n?v fcbw d"okB j'Jh ;h. 'pkvhrkov' s/ 'U s/oh' fcbwK B{z gq'fvT{;
e"wKsoh jtkpkzh wfjew/ tZb'A ikoh e[Zb 218 d/SK d/ nzefVnK d/ nkXko 's/
dk iBw 24 i{B 1970 B{z fdZbh 'u T[; ;w/A ns[b wkvfbzr eod/ ;B s/ eo u[Ze/ jB. fJBQK fcbwK 'u'A
fsnko ehsh j?.
j'fJnk ;h. T[BQK B/ ;kb 1995 'u nbthok T[; n?v fcbw 'u nf;;N/AN 'pkvhrkov' fcbw B/ pke; nkfc; 's/
j?Bbh gk;g'oN fJzv?e; B/ wzfBnk j? fe J/ShnkJh d/SK dh doikpzdh ftu ;[Xko
;bwkB ykB dh G?D nbthok ykB Bkb ;h. ;?ZN 's/ jh d'tK dh d';sh j' rJh s/ 230 eo'V dk eko'pko ehsk ;h. ;{soK
thzk BhshnK 'u nkJ/ pdbkn eoe/ j'fJnk j?. Gkos ns/ T[zp/fe;skB fJ; ;{uh
ftnkj eotkfJnk ;h. ;bwkB ykB id'A fJe-d{i/ B{z c'B Bzpo fdZs/. j'bh-j'bh w[skpe ns[b nZi d/ ;w/A 'u eo'VK dh
ftu 79 ;EkB 's/ jB ns/ fJBQK d/SK d/ gk;g'oNK 's/ 59 d/SK 'u fpBK thz/ s'A
th w[Sfeb ftu j[zd/ jB, T[BQK dh G?D ns[b s/ nbthok dh rZbpks nZr/ ;zgsh d/ wkbe jB. T[BQK dh ;kbkBk
x[zfwnk ik ;edk j?. ;G s'A xZN gqGktSkbh gk;g'oNK tkb/ d/S :wB,
nkwdB eohp 8 fwbhnB vkbo j?.<
nbthok s/ ns[b jw/SK jh ;kJ/ tKr tXD bZrh s/ d'jK B/ nkgD/ foSs/ B{z
ncrkfB;skB, ;hohnk, fJoke, gkfe;skB ns/ ;'wkbhnk frD/ rJ/ jB.

23
23
23 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
23 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
23 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
















































GEMCO 23rd
Page Full Page

24
24
24 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
24 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
24 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok hcb
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok hcbhcb
fJ; wjhB/ dk s[jkvk okShcbhcb
weo L
weo L
weo L
weo L fJj
w/y L fJ; wjhB/
w/y L
w/y L eoeL s[bkL weo L
w/y L
w/y L
s[bkL
eoeL
eoeL fJ; wjhB/ s[jkB{z
eoeL
s[bkL fJ; wjhB/ fe;/
s[bkL
eoeL
s[bkL
;z;kfoe ftfSnk s'A d{o ofj ;ohoe ewi'oh ns/ c?;b/ B{z eod/ ;w/A s[;hA wjhBk s[jkv/ bJh
e/ nksfwe ftfSnk ftZu wkBf;e p/u?Bh wfj;{; j' d[ftXk dk nB[Gt eo bkGdkJh oj/rk.
finkdk o[M/ oj'r/. ojZ;wJh ;edh j?. d';sK ns/ n"bkd ;ed/ j'. zo{oh ekoi dh ;pzXhnK ns/ d';sK
ftfdnk d/ gqsh s[jkB{z Bkb ;pzfXs fe;/ rZb dh S[o{nks bJh th ;wK d/ Bkb nkBzddkJh w[bkeks
finkdk fyZu oj/rh. fuzsk ;sk ;edh j?. fpBK ekoB XByou T[fus BjhA j?. uhiK B{z j't/rh. tgko dh Bzo Bkb th
nksfwe f;ZXh gqkgs j'D dk th :'r j?. dk :'r j?. fe;/ th soQK d/ fttkd s'A b? e/ Bow otZJhnk oZy'. ;[Gkn ftZu bkGdkJh fdB j?. :ksok iK ;?o
fco th pkDh T[s/ ekp{ oZyDk gt/rk, T[d'A s[;h d{o oj'. ;zGt j't/ sK :ksok Bk fiZdhgB B{z SZvD Bkb Bshik ;gkNk j't/rk ns/ d';sK s'A s'jc/
w[SfebK s'A d{o ofj ;e'r/. Bt/A ekoi dh eo'. p"fXe uouk s'A d{o oj'. fpBK ekoB ;ekokswe nkt/rk. foSs/dkoK d/ Bkb gqkgs j'Dr/. oZp dh Grsh ns/
S[o{nks Bk eo'. XBbkG j' ;edk j?. tkd - fttkd Nkb fdT[. t/rk. nfXnkswesk Bkb wdd fwb/rh.
e[zG L
e[zG L
e[zG L L s[jkvk fJj
e[zG
fpqy L f;zx L fpq e[zG L
fpqy L
fpqy L
fpqy L
fpqy L fJ; wjhB/ foSs/
f;zx L
f;zx L
f;zx L
f;zx L s[jkv/ bJh fJj
fpq
fpqSue Lue L L fJ; wjhB/
fpq ue Lue L
fpq ue
dkoK d/ Bkb ;wkfie ezwK wjhBk ;ktXkBh ns/ ;ohoe ns/ wkBf;e o{g wjhBk S[G cbdkJh
ftZu o[M/ oj'r/ ns/ fe;/ u/szBsk Bkb pshs eoB Bkb s[jkB{z y[Sh dk j?. jo fJZe ekoi
;?o-;gkN/ tkbh EK s/ tkbk j?. pkDh T[s/ ekp{ oZy' nB[Gt j't/rk. gfotko ftZu nk;kBh Bkb
:ksok dk nkBzd gqkgs ns/ fe;/ th soQK d/ fttkd ftZu ;[y-SKsh wkj"b ;cbsk gqkgs j't/rh.
eo ;e'r/. tgkohnK B{z s'A d{o oj'. wksk d/ Bkb oj/rk. d';sK ns/ Bshi/ ti'A s[;hA wkBf;e o{g Bkb
tgko ftZu tkXk j'D dh ;zGktBk j?. fttkd j'D dh ;zGktBk th j?. ;B/jhnK d/ Bkb w[bkeks Bkb nkBzd gq;zB oj'r/. B"eoh ftZu T[u
;wkfie y/so ftZu ;cbsk ns/ i;-ehosh Bekokswesk B{z nkgD/ wB s/ jkth Bk j't/rk. ;?o ;gkN/ iK :ksok dh nfXekohnK dh gq;zBsk d/ ekoB
gqkgs j't/rh. fpBK ekoB XBbkG dh th j'D fdU. ;EkJh ikfJdkd d/ d;skt/iK ;zGktBk finkdk j?. f;js s/ th fXnkB soZeh d/ :'r jB. tZfvnK dk
;zGktBk finkdk j?. fwZsoK ns/ d';sK s/ j;skyo fXnkB g{ote eo'. gkDh s'A fdU. nkofEe o{g Bkb bkG j't/rk. nShotkd th s[jkv/ Bkb j?. XB
Bkb nDpD j' ;edh j? fJ; bJh nkgDh d{o oj'. f;js d/ gqsh ftS/S fXnkB oZy'. ftd/S s'A th tXhnk ;wkuko fwb/rk. gqkgsh d/ :'r jB. rqfj;Eh-
whB L fJ; wjhB/
whB L
whB L
pkDh T[s/ ekp{ oZy'. ezfBnk L XB[ L L whB L
whB L
ezfBnk L fJ; wjhB/
ezfBnk L
ezfBnk L
ezfBnk L
XB[ L [
XB[ L fJ; wjhB/
XB[ L
XB
fwE[B L fJ; wjhB/
fwE[B L
fwE[B L
fwE[B L ;ohoe u[;sh ns/ wkBf;e pkDh T[s/ ekp{ Bk oZyD wB dh ghV d/ ekoB
fwE[B L
ekoi-;cbsk ns/ i;- gq;zBsk dk nB[Gt eo'r/. Bkb w[;hps dk s[;hA p/u?B j' ;ed/ j'.
ehosh gqkgs j'D bJh ;wK ezwK ftZu th ;cbsk gqkgs ;kjwDk eoBk g? ;edk ;oho ftZu EekD ns/
S[G j?. foSs/dkoK d/ Bkb j't/rh. foSs/dkoK ns/ ;B/ j?. r[Z;/ T[s/ th ekp{ nkb; dk nB[Gt j'
s[;hA nkBzdwJh wkj"b ftZu jhnK d/ Bkb ;pzXK ftZu oZy' BjhA sK fe;/ d/ Bkb tkd - ;edk j?. T[u nfXekohnK d/ Bkb
;wK pshs eo'r/. nkofEe bkG dh th fwmk; pDh oj/rh. T[BQK dk ;fj:'r th fttkd j' ;edk j?. fe;/ rZb B{z b? e/ fXnkB g{ote ekoi eoBk.
T[whd finkdk j?. zo{oh ftfSnK d/ fgZS/ s[jkB{z gqkgs j't/rk. dcso ftZu gq/SkB j' ;ed/ j'. nukBe j'D tkbhnK n"bkd d/ ftS/ ftZu s[jkB{z fuzsk
you j't/rk. ;ohoe ns/ wkBf;e o{g Bkb ;fjeowukohnK dk ;fj:'r gqkgs j't/rk. xNBktK s/ ekp{ oZy'. ewkJh d/ w[ekpb/ j' ;edh j?. zo{oh c?;bk b?Dk
szdo[;sh dk nB[Gt j't/rk. pkDh ns/ ;kM/dkoh dk ftuko fcbjkb fsnkr jh you finkdk oj/rk. foSs/dkoK d/ Bkb T[fus BjhA j?. tgkoh tor B{z
r[Z;/ s/ ekp{ oZyDk zo{oh j?, BjhA sK wB B{z fdU sK uzrk oj/rk. f;js dk fynkb wB w[NkU j' ;edk j?. f;js dk ftS/S tgko ftZu nVuB nk ;edh j?.
u'N gj[zu ;edh j?. oZyDk io{oh j?. s"o s/ fXnkB oZy'. Bekokswesk B{z wjZst Bk fdU.
ykbh g/N ghU s[b;h tkbk d[ZX
ykbh g/N ghU s[b;h tkbk d[ZX
ykbh g/N ghU s[b;h tkbk d[ZX
ykbh g/N ghU s[b;h tkbk d[ZX
ykbh g/N ghU s[b;h tkbk d[ZX
;oho u BjhA j't/rh y{B dh ewh,u BjhA j't/rh y{B dh ewh,
;oho
;oho u BjhA j't/rh y{B dh ewh,
;oho
;oho 'u BjhA j't/rh y{B dh ewh,u BjhA j't/rh y{B dh ewh,
fwbDr/ p/fw;kb ckfJd/
fwbDr/ p/fw;kb ckfJd/
fwbDr/ p/fw;kb ckfJd/
fwbDr/ p/fw;kb ckfJd/
fwbDr/ p/fw;kb ckfJd/
kBk ghU y[owkBh dk i{;
kBk ghU y[owkBh dk i{;
o' o' o' o' o'zkBk ghU y[owkBh dk i{;kBk ghU y[owkBh dk i{;
kBk ghU y[owkBh dk i{;
y[owkBh 'u w?rBhShnw, nkfJoB,
ekgo, g'NkShnw, ck;c'o;, ftNkfwB ns/
n?ANh nke;hv?AN Gog{o g'Se sZs gkJ/ iKd/
jB i' f;js B{z f;jswzd oZyD 'u wdd
;oho B{z f;jswzd oZyD d/ bJh b'e d[ZX dh tos' eod/ jB fJ; ftu w'i{d eod/ jB. fdB dh S[o{nks y[owkBh dk
e?bShnw ns/ w?rBhShnw jZvhnK B{z wzp{s pDkT[Adk j?. fJ; s'A fJbktk s[b;h dh i{; ekch ckfJd/wzd j[zdk j?. fJj f;oc
gZshnK th f;js d/ bJh pj[s ckfJd/wzd j[zdhnK jB. b'eK B/ ne;o s[b;h tkbh f;js B{z f;jswzd oZyD bJh jh BjhA pbfe
ukj dh tos'A ehsh j't/rh go i/ d[ZX ftu s[b;h dhnK gZshnK fwbk e/ ghsk ikt/ ;feB ns/ tkbK B{z y{p;{os oZyD 'u
sK ;oho B{z d'r[Dk ckfJdk j't/rk. fJ; bJh d[ZX B{z T[pkbd/ ;w/A T[; ftu s[b;h wddrko j[zdk j?. nkU ikDd/ jK y[owkBh
dhnK 3-4 gZshnK fwbk fdU ns/ d[ZX dh ykbh g/N tos' eo'. fJ; Bkb ;oho dhnK dk i{; ghD Bkb f;js B{z eh-eh ckfJd/
eJh phwkohnK d{o ofjzdhnK jB nkU ikDd/ jK fJBQK d/ ckfJfdnK pko/ fwbd/ jK.
1H sDkn L pdbd/ bkJhc;NkJhb ns/ GZid'V Goh fzzdrh ftu b'eK d/ fdwkr 1H nZyK dh o'SBh tXkJ/
ftu ekch sDkn ofjzdk j? fJ; sDkn d/ ekoB b'eK B{z oks B{z ;jhA BhAd th BjhA rbs ykD-ghD ns/ p[ohnK nkdsK
nkT[Adh i' nZr/ ik e/ rzGho phwkoh dk o{g XkoD eo b?Adh j?. nfij/ ftu i/ row ekoB b'eK dh nZyK dh o'SBh xZN j' iKdh
d[ZX ftu s[b;h fwbk e/ ghsk ikt/ sK fJ; Bkb ekch ckfJdk j[zdk j?. fJ; ;oho j?. nfij/ b'eK bJh y[owkBh dk i{; ekch
ftu ;Nq?; jkow'B B{z xZN eodk j? ns/ fvgq?SB s'A pukT[Adk j?. fJ; s'A fJbktk eJh ckfJd/wzd j[zdk j? feT[Afe fJ; 'u ftNkfwB
b'eK B{z ne;o f;o dod dh ;wZf;nk ofjzdh j? fJ; bJh o'zkBk ;t/o/ fJ; d[ZX dh J/ Gog{o wksok 'u j[zdk j? i' nZyK dh
tos' eoBh ukjhdh j?. o'SBh tXkT[D 'u wdd eodk j?.
2H n;Ewk L fiBQK b'eK B{z n;Ewk iK ;kj ;zpzXh e'Jh ;wZf;nk j? sK T[; d/ 2H nwhBhnk dh fSekfJs
bJh s[b;h tkbk d[ZX pj[s ckfJd/wzd j[zdk j? fJ; ftu w'i{d n?ANh-p?eNhfonb r[D y[owkBh dk i{; ghD Bkb nwhBhnk
;kj Bkb i[Vh ;wZf;nk B{z e[M jh fdBK ftu mhe eo fdzdk j?. dh fSekfJs BjhA j[zdh feT[Afe fJ; 'u
3H fevBh L r[od/ ftu gZEoh iK fevBh dh e'Jh j'o phwkoh j'D 's/ th fJj d[ZX nkfJoB ns/ ekgo tor/ g'Se sZs j[zd/
pj[s ckfJdk fdzdk j?. o'zkBk ;t/o/ ykbh g/N fJ; d[ZX dh tos'A Bkb fevBh jB i' jhw'rb'fpB dk ;so tXkT[Ad/ jB.
f;jswzd ofjzdh j? ns/ gZEoh th x[Zb e/ pkjo fBeb nkT[Adh j?. fJ; Bkb ;oho 'u y{B dh ewh BjhA j[zdh.
4H fdb dh phwkoh L fJ; d[ZX dh tos'A Bkb ;oho ftu e'b?;No'b b/tb ;zs[fbs 3H jZvhnK B{z oZy' wzp{s
ofjzdk j? fi; Bkb fdb dhnK e'fSektK sZe y{B dk d"ok ;jh sohe/ Bkb ubdk j?. y[owkBh d/ i{; 'u w"z{d e?bShnw
fJ; Bkb jkoN nN?e j'D dk ysok BjhA ofjzdk j?. jZvhnK B{z wzp{sh d/D 'u wdd eod/ jB.
5H e?A;o s[b;h tkb/ d[ZX ftu w'i{d n?ANhpkUfNe ns/ n?ANhnke;hv/AN r[D fJ; s'A fJbktk y[owkBh 'u zo{oh wksok
;oho dh o'rK Bkb bVD dk Sesh B{z wzp{s eodk j?. fJ; Bkb e?A;o torhnK 'u w?rBhShnw, ekgo, ck;c'o; nkfd
phwkohnK s'A ;oho d{o ofjzdk j?. fwBob; j[zd/ j' i' ;oho B{z nk;hN:'g'o'f;;
6H p[yko L w";w pdbD d/ Bkb jh b'eK B{z tkfJob p[yko j' iKdk j? nfij/ ftu torhnK phwkohnK s'A pukJ/ oZydk j?.
s[b;h tkbk d[ZX p[yko Bkb bVD ftu wdd eodk j?. fJ; bJh nZXk bhNo d[ZX 4H epz s'A fwb/ okjs
ftu E'VQh fijhnK s[b;h dhnK gZshnK ns/ S'Nh fJbkfJuh gkT{vo fwbk e/ T[pkb y[owkBh dk i{; ckJhpo dk pj[s uzrk
bU. id'A gkDh T[pb ikt/ sK fJ; ftu d[ZX ns/ yzv fwbk e/ ekVQk pDk bU. jo ;o's j?. fJ; bJh fJ; B{z ghD Bkb epz
2-3 xzN/ pknd fJ; dh tos'A eoB Bkb p[yko ibdh T[so ikt/rk. dh ;wZf;nk BjhA j[zdh ns/ gkuB szso
mhe ofjzdk j?.

25
25
25 gzikp NkJhw gzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
25 gzikp NkJhw gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
25 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
bzp/ ;w/A sZe p?mhnK ofjD tkbhnK n"osK
bzp/ ;w/A sZe p?mhnK ofjD tkbhnK n"osK
fJj j? mzvk ns/ row bzp/ ;w/A sZe p?mhnK ofjD tkbhnK n"osK
bzp/ ;w/A sZe p?mhnK ofjD tkbhnK n"osK
fJj j? mzvk ns/ row bzp/ ;w/A sZe p?mhnK ofjD tkbhnK n"osK
fJj j? mzvk ns/ row
fJj j? mzvk ns/ row
fJj j? mzvk ns/ row
d[ZX ghD dk mhe ;wK
d[ZX ghD dk mhe ;wK d/ ew 'o j'D dk ysok L nfXn?B'o j'D dk ysok L nfXn?B
d[ZX ghD dk mhe ;wK
d[ZX ghD dk mhe ;wK
d[ZX ghD dk mhe ;wK
d/ ew
d/ ew 'o j'D dk ysok L nfXn?B
d/ ewz'o j'D dk ysok L nfXn?B'o j'D dk ysok L nfXn?B
d/ ew
w?bp"oB (fpT{o') fJe nfXn?B ftu
gkfJnk frnk j? fe fijVhnK n"osK
bzp/ ;w/A sZe p?mhnK ofjzdhnK jB, T[BQK
d/ ewz'o j'D d/ yso/ fznkdk jB.
nk;Nq/bhnk ftu e[JhBzb?Av
:{Bhtof;Nh d/ y'i eosktK B/ 12 ;kb
dh fwnkd ftu bZrGr 5,500 wZX
T[wo dhnK n"osK d/ p?mD d/ sohe/ dk
nfXn?B ehsk. e[JhBzb?Av :{Bhtof;Nh
d/ gkb rkovhBo B/ fejk,''fijVhnK
n"osK bzp/ ;w/A sZe p?mhnK ofjzdhnK
;B fit/A fe fdB ftu 10 xzN/ T[BQK d/
ewz'o j'D dk ysok fznkdk ;h.''
idfe brksko xZN ;w/A bJh p?mD
tkbhnK n"osK ftu ftek; ;wZf;nktK
dk ysok xZN ;h.
rkovhBo B/ fejk,''n;hA wZXw
gZXo d/ o{g ftu fdB ftu 5H5 xzN/
o'zkBk ns/ xZN gZXo 's/ o'zkBk 3H5
xzN/ p?mD dh ;bkj fdzd/ jK. co?fbNh
dk wsbp j? fe s[jkv/ e'b phwkoh iK
;ZN s'A mhe j'D bJh xZN Gzvko jB.''
T[BQK B/ nZr/ fejk,''fJj j;gskb ftu
Gosh j'D, fvZrD, fojkfJSh d/yGkb
;j{bsK ftu nkT[D ns/ ;w/A s'A gfjbK
dh w"s do d/ tX/ j'J/ yso/ Bkb i[fVnk
j'fJnk j?.'' rkovhBo B/ fejk fe uzrh
d[ZX 'u g{oh wksok 'u ftNkfwB, e?bShnw, gq'NhB, ck;c'o; ns/ g'NkShnw
fe;ws Bkb pj[s bzp/ ;w/A sZe p?mD
gkJ/ iKd/ jB. i/eo fJ; B{z mhe ;w/A 's/ mzvk ns/ row tofsnk ikt/ sK fJj ;oho
d/ gqGktK B{z T[bN ehsk ik ;edk j?.
B{z ckfJdk fdzdk j?. ftfrnkBhnK nB[;ko tZy-tZy f;js dhnK ;wZf;nktK 'u
T[BQK dZf;nk fe fijV/ GkrhdkoK B/
d[ZX B{z mzvk iK row tofsnk iKdk j?. fJ; Bkb ;oho d/ nzdo{Bh fjZf;nK 's/ ekch
nkgD/ p?mD d/ ;w/A ftu o'zkBk d' xzN/
tXhnk n;o g?Adk j?. fJ; Bkb f;js dhnK eJh ;wZf;nktK 's/ ekp{ gkfJnk ik
dk coe gkfJnk T[BQK B/ ewz'o g?D d/
;edk j?.n?;hfvNh j'D 's/ fJe S'Nk eZg mzv/ d[ZX dk ghU. fJ; Bkb ;oho 'u s/zkp
yso/ B{z d{o eo fbnk. rkovhBo B/
dh wksok 's/ fB:zsoD j't/rk fi; Bkb n?;hfvNh dh ;wZf;nk d{o j't/rh.
fejk,''tZXd/ yso/ B{z g{oh soQK ysw eoB
vhjkJhvq/SB j'D 's/ fJe frbk; mzvk d[ZX ghU. fJ; Bkb ;oho dk skgwkB
bJh n"osK B{z nkgD/ p?mD d/ ;w/A B{z
mhe oj/rk ns/ vhjkJhvq/SB dh ;wZf;nk th BjhA j't/rh. epz B{z d{o eoB bJh
xZN iK wZXw gZXo sZe ;hws eoBk
;"AD s'A gfjbK row d[ZX 'u fJe uZwu pkdkw dk s/b gk e/ ghU. oks B{z ;"AD s'A
ukjhdk j?. Bkb jh ;ohoe o{g ftu
gfjbK jbek row d[ZX ghU.
fefonkShb j'Dk ukjhdk j?.''
wo;vh
wo;vh j[D Gkos u fsnko
wo;vh j[D Gkos j[D Gkos u fsnkou fsnko
wo;vh
wo;vhz j[D Gkos j[D Gkos 'u fsnkou fsnko
eo/rh fJb?efNqe ekoK
eo/rh fJb?efNqe ekoK
eo/rh fJb?efNqe ekoK
eo/rh fJb?efNqe ekoK
eo/rh fJb?efNqe ekoK
IMPERIAL CONVEYANCING

































fdZbh (fpT{o') iowB dh brzoh tkjB fBowksk ezgBh wo;vhz p?Az j[D Gkos 'u fJb?efNqe ekoK dk
fBowkD eoB tkbh j?. ezgBh B/ g[D/ 'u ;fEs ueB gbKN 'u fJb?efNqe ekoK fsnko eoB dh :'iBk
pDkJh j?. Gkosh pkzko s/zh Bkb fJb?efNqe tkjBK tb tX fojk j?, fi; ekoB ezgBh dk wzBDk j? fe
nkT[D tkb/ ;w/A 'u fJb?efNqe tkjBK B{z b? e/ Gkos fJe gqw[Zy pkzko d/ o{g 'u T[Go/rk. fJ;/ rZb 's/
fXnkB fdzd/ j'J/ fJBQK B{z j[D Gkos 'u jh fsnko ehsk ikt/rk.
NkJhw; nkc fJzvhnk dh fog'oN w[skpe wo;vhz p?Az fJb?efNqe tkjB s'A fJbktk ezp;uB fJziD B{z
th fJ;/ gbKN 'u fsnko eo/rh. wzfBnk ik fojk j? fe nfijk eoB Bkb Gkos 'u T[fus ehws 's/
fJb?efNqe ekoK B{z T[gbZpX eokT[Dk ;zGt j' ikt/rk. nfij/ 'u Gkos 'u fJb?efNqe eko t/uD bJh
wo;vhz d/ ;kjwD/ g{o/ d/S 'u ukofizr dk p[fBnkdh YKuk ;Ekfgs eoB dh tZvh u[D"sh j?.

26
26
26 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
26 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
26 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
vkfJphNh d/ fJbki d/ fJbki u wddrko j'u wddrko j' nzvotobv d/ fJ; vkB B/ ;zi/ dZs bJh
vkfJphNh
nzvotobv d/ fJ; vkB B/ ;zi/ dZs bJh
vkfJphNh
vkfJphNh d/ fJbki u wddrko j'
nzvotobv d/ fJ; vkB B/ ;zi/ dZs bJh
nzvotobv d/ fJ; vkB B/ ;zi/ dZs bJh
nzvotobv d/ fJ; vkB B/ ;zi/ dZs bJh
vkfJphNhz d/ fJbki d/ fJbki 'u wddrko j'u wddrko j'
;ed? sg/fde fto'Xh Nhek
;ed? sg/fde fto'Xh Nhek
;ed? sg/fde fto'Xh Nhek t? t? t? t? t?SD' d/th ik e/ wzrh ;h ;bkwsh dh d[nkD' d/th ik e/ wzrh ;h ;bkwsh dh d[nk
;ed? sg/fde fto'Xh Nhek
;ed? sg/fde fto'Xh Nhek
D' d/th ik e/ wzrh ;h ;bkwsh dh d[nk
D' d/th ik e/ wzrh ;h ;bkwsh dh d[nk
D' d/th ik e/ wzrh ;h ;bkwsh dh d[nk
w?B{z c'B 's/ rkbK eZY fojk j?. w?A T[;
s'A c'B cVQ fbnk s/ g[ZfSnk e"D p'b
fojk j?< fJ; 's/ d{i/ gk;'A rZb eoB
tkb/ Sy; B/ itkp fdZsk fe T[j gzfvnk
wkwk p'b fojk j?. T[j Sy; w/o/ s'A 50
bZy o[gJ/ dh wzr eo fojk ;h s/ id'A w?A
d/D s'A fJBeko eo fdZsk sK T[j nkdwh
w?B{z th rkbK eZYD bZrk s/ T[; B/ w?B{z
ikB s'A wkoB dh Xweh th fdZsh. fJ;
's/ w?A fejk fe w/o/ e'b e'Jh g?;/ BjhA j?
i/eo s{z w?B{z wkoBk ukj[zdk j? sK wko
d/.''
nZr/ ;zi/ dZs B/ vkB B{z fejk fe
w/ok e/; uZb fojk j? i/eo T[j w/o/ bJh
gqkEBk eo ;edk j? sK eo/. vkB B/
;zi{ B{z 10 fdBK nzdo d/y b?D dh Xweh
fdZsh, fi; s'A pknd w?A ekch vo frnk
;h s/ w?A g[b; 'u fJ; ftnesh fybkc
fSekfJs ehsh. jkbKfe g[b; B/ e'Jh
th fSekfJs doi eoB s'A fJBeko eo
fdZsk ;h. 10 fdBK pknd ;zi/ B{z gzfvnk
wkwk B/ d'pkok c'B nkfJnk sK T[; B/
BthA fdZbh(fpT{o') ;[go;Nko ;zi/ dhnK nkdsK tor/ w[ZfdnK B{z dZf;nk rkbK Bk eZYhnK s/ pj[s fgnko Bkb
dZs dh pkfJUfge fcbw ';zi{' 29 i{B frnk j?. ;zi/ dZs B/ ;kb 2016 'u rZb ehsh.
B{z f;B/wkxoK 'u fobhz j' rJh j?. fcbw nbi/pok ;fwN 'u dZf;nk fe T[BQK T[; B/ fejk, w?A s[jkv/ bJh
dh fobhfzzr s'A gfjbK ;zi/ dZs dh fdBK 'u w/o/ xo 'u ekch c'B nkfJnk d[nk$gqkEBk eoB bJh t?SD' d/th
fzzdrh Bkb i[V/ eJh feZ;/ ;kjwD/ eod/ ;B. fJe fdB w/ok B"eo w/o/ e'b frnk ;h. fJj ;[D e/ w?A SKs j' frnk.
nkJ/. fJBQK 'u'A e[M feZf;nK B{z fcbw 'u nkfJnk s/ p'fbnk fe fe;/ gzfvnk wkwk fJzBk jh BjhA gzfvnk wkwk B/ fejk fe
Skwb ehsk frnk j? s/ e[M B{z BjhA. dk c'B nkfJnk j?. w?A nkgD/ B"eo B{z w?A s/o/ bJh gqSkd G/i fojk jK. fJ; s'A
okie[wko fjokBh d/ fBod/SB 'u pDh fejk fe T[j nky d/t/ fe w?A xo BjhA pknd ;zi/ dZs B/ gzfvnk B{z fejk fe w?A
p';NB (fpT{o') vkfJphNhz d/ fJbki bJh ftfrnkBh j[D fJe BtK gohyD jK.''
fJ; fcbw 'u oDpho eg{o ;zi/ dh th s/o/ bJh rDgsh s'A d[nktK wzrhnK
eoB ik oj/ jB. sg/fde ns/ pb?vo e?A;o d/ fJbki bJh tos/ ikD tkb/ Nhe/ d/
G{fwek ftu jB. ;zi/ dZs B/ dZf;nk e[M fdB pknd jB.'' dZ; d/JhJ/ fe gzfvnk wkwk
pko/ ftu fJj ikBD bJh nwohek ftu w?vheb gohyDK dh wBz{oh fwb rJh j? eh
fcbw 'u ;zi/ dZs dk nzvotobv fco s'A w/ok B"eo o'D tkbk w{zj b? e/ nzvotobv vkB S'Nk okiB dk
T[j Nhek NkJhg-1 vkfJphNhz o'r d/ fJbki ftu th wdd eo ;edk j?. nwohek
Bkb eB?eSB s/ T[BQK dhnK voZrz w/o/ e'b nkfJnk s/ fejk e'Jh nkdwh ckJhB?Shnb w?B/io ofj u[Zek j?.
d/ c{v voZr gqSk;B (n?ZcHvhHJ/H) B/ fJj gsk eoB bJh d{i/ gVkn d/ w?vheb
gohyD dh wBz{oh d/ fdZsh j? eh p?f;b; ebw/N/-r[J/foB (phH;hHihH) Bkw d/ i?B/
;{yw fJb?eNqkfBe ;?A;oK dk x'b ghD Bkb
;{yw fJb?eNqkfBe ;?A;oK dk x'b ghD Bkb
;{yw fJb?eNqkfBe ;?A;oK dk x'b ghD Bkb
foe Nhe/ ftu NkJhg-1 vkfJphNhz B{z mhe eoB dh ;woZEk j?. w?;ku[;/N; iBob ;{yw fJb?eNqkfBe ;?A;oK dk x'b ghD Bkb
;{yw fJb?eNqkfBe ;?A;oK dk x'b ghD Bkb
j;gskb dh fBd/Se v/fB;/ c";NwB ns/ T[BQK dh Nhw B/ u{fjnK ftu NkJhg-1
vkfJphNhz o'r ftu ;[Xko dk gfjbh tkoh ;p{s fdZsk ns/ pknd ftu phH;hHihH
Nhe/ dk wB[ZyK ftu gfjb/ gVkn dk w?vheb gohyD ;cbskg{ote g{ok ehsk.
fwb ;e/rh phwkoh pko/ ikDekoh
fwb ;e/rh phwkoh pko/ ikDekoh
fwb ;e/rh phwkoh pko/ ikDekoh
gfjb/ gVkn d/ w?vheb gohyD ftu 4 jcs/ d/ nzsokb 's/ phH;hHihH d/ d' NhfenK fwb ;e/rh phwkoh pko/ ikDekoh
fwb ;e/rh phwkoh pko/ ikDekoh
Bkb vkfJphNhz g?dk eoB tkb/ Nh-;?Zb ysw j' rJ/ ns/ fJB;[fbB tjkn dh
n;EkJh tkg;h dk ;p{s fwfbnk. d{i/ gVkn d/ gohyD ftu phH;hHihH d/ Nhe/ dh
G/i ;edk j?. nfijh seBhe j[D ;zGt
;zGktBk d/yD bJh bzp/ ;w/A dh fwnkd ftu Nhe/ dh fznkdk y[oke fdZsh ikt/rh.
j' ;edh j? ns/ fJ; dk f;jok fJe'-
fJe ;ofeN bJh B?B'c?pohe/SB ekotkJh
jtkJh
jtkJh u fwu fw kJhb oZfynkkJhb oZfynk B{z iKdk j?. y'ihnK B/ fJj gsk
jtkJh u fw kJhb oZfynk
jtkJh
jtkJh 'u fwu fwzkJhb oZfynkkJhb oZfynk
brkfJnk j? fe fe; soQK 10
wkJheq'whNo nkeko dk fJe xDkeko
g{oe Xks{ nke;kJhv ;?whezveNo
okvko brkJ/rh nwoheh c"i fsnko ehsk ik ;edk j?. T[j fJ; ftXh
okvko brkJ/rh nwoheh c"i
okvko brkJ/rh nwoheh c"i
okvko brkJ/rh nwoheh c"i
okvko brkJ/rh nwoheh c"i
okjhA o'r dk gsk brkT[D dh ftXh ftu
eqKsh fbnkT[D ftu e?A;o tor/ o'r pko/
vkeNoK B{z fJe fpjso ;wM d/D dh
T[whd eo oj/ jB. JhHghHn?cHn?bH d/
;?Avo' eokok B/ dZf;nk fe ni/ vkeNo
e?A;o o'rhnK B{z dtkJh fdzd/ jB ns/
fJj d/yD bJh fJzszkw eod/ jB fe
eh fNT{wo ;?Zb ysw j' frnk j? < go
fJe fJbki bJh gqsh ;?b fe; soQK
ekotkJh eodh j?, T[; T[s/ brksko
bzvB (fpT{o') S/sh jh o'rh ;{yw ;fEs fJzghohnb ekbi bzvB ns/ coK; ikDekoh fwbDk fJj ;[Gkfte sohe/
fJb?eNqkfBe ;?A;oK dk fJe x'b ghD s'A ;fEs fJe'b gkbhN?eBheb c?vob fv Bkb nzsVhnK s' j' e/ bzx/rk. ;?A;o
pknd nkgDh phwkoh pko/ ikDekoh b[;kB (JhHghHn?cHn?bH) d/ y'ih ;oho y{B ftu ikD s'A pknd gqGkfts y/so
jk;b eo ;eDr/. fJj ;?A;o ihtkD{z nzdo ikD bkfJe ;{yw ;?A;o fvzkJhB s'A bzx/rk ns/ n?ANhpkvhz dh tos'A eod/
tKr ezw eoBr/. don;b, ftfrnkBh eoBk ukj[zd/ jB, i' fe;/ o'rh d/ ;oho j'J/ o'rrq;s ;?bK Bkb i[V ikt/rk.
;kv/ y{B d/ ;?Zb fizB/ S'N/ ;ofeNK dh ftu o'r rq;s fNS{nK sZe ik ;edk j? fJj ;?A;o ik;{; dh soQK ezw eoDr/
fvzkJhB fsnko eo oj/ jB. fpqN/B ns/ o'r dh gSkD Bkb i[Vh ikDekoh ns/ e?A;o ;?b pko/ ikDekoh d/Dr/.
tkfJo; o'eD tkb/ n?AikJhw dh y'i
tkfJo; o'eD tkb/ n?AikJhw dh y'i
tkfJo; o'eD tkb/ n?AikJhw dh y'i
tkfJo; o'eD tkb/ n?AikJhw dh y'i
tkfJo; o'eD tkb/ n?AikJhw dh y'i
tkfSzrNB (fpT{o') ftfrnkBhnK B/ fJ; rZb dk gsk brk fbnk j? fe
wB[ZyK ns/ j'o EDXkoh ihtK ftu fet/A e[dosh o{g Bkb g?dk j'D tkb/
n?AikJhw tkfJo;K B{z c?bD s'A o'edk j?. fJ; y'i Bkb y'ieko nfijh
tkfSzrNB (fpT{o') nwoheh c"i T[Zsoh e'ohnk iK j'o fe;/ d/S tZb'A dkrhnK dtkJh bZG ;ed/ jB, i' wB[Zyh ;oho B{z nfijk nD{ g?dk eoB bJh gq/fos
rJhnK p?fb;fNe fwzkJhbK dh gSkD eo e/ T[BQK B{z BSN eoB dh ;woZEk oZyD eo ;edh j? ns/ eJh soQK d/ tkfJo;K bJh fJe E?o/gh tKr ezw eo ;edh
tkbh fwzkJhb oZfynk okvko gqDkbh jtkJh ftu brkT[Dk ukj[zdh j?. d/S B{z j?. nwohek ftu g?Bf;bt/Bhnk ;N/N :{Bhtof;Nh d/ gq'c?;o eq/r e?wo{B B/
fwzkJhb jwfbnK s'A pukT[D d/ T[d/S Bkb brkJ/ ikD tkb/ fJ; okvko 's/ eohp fejk fe n;hA ikDd/ jK fe ftg/foB n?AikJhw Bkb ;zpzfXs ;orowh okjhA
1 nop vkbo dk you nkt/rk. fJj gqDkbh cozh ns/ n;bh fwzkJhbK ftu coe ftnkge gZXo 's/ tkfJo; o'Xh n;o eodk j? go j'o tkfJob o'Xh n?AikJhw
eoB ftu ;woZE j't/rh. fcbjkb Bebh fwzkJhb dkr e/ fwzkJhb oZfynk gqDkbhnK tkfJo;K B{z o'eD bJh tZyo/ sohe/ dh tos'A eod/ jB. y'iekoK B/ d/fynk
B{z r[zwokj eo e/ d{ih fwzkJhb Bkb ;jh fBSkBk brkfJnk ik ;edk j?. jtkJh s'A fe ftg/foB fJe nfjw gqshfefonk B{z iBw fdzdk j?, fi; d/ Bshi/ ti'A vhH
v?w'eq/fNe gkoNh d/ ;?B/No pqkfJB ;eksi dk efjDk j? fe okvko nbk;ek fwzkJhbK n?ZuH ;hH NhH ghH BK d/ nD{ dk fBowkD j[zdk j?. T[BQK B/ vhH n?ZuH ;hH NhH ghH
B{z ;jh ikDekoh gqdkB eo/rk. nbk;ek fJe fwzkJhb j?, fi; dk ezw d/S tZb d/ gqGkt B{z tkfJo; dh nkgDh iZdh ;wZroh B{z dj[okT[D dh ;woZEk 's/
dkrhnK rJhnK fwzkJhbK B{z nZX ftukb/ jh BSN eoBk j?. vhe'v ehsk.

27
27
27 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
27 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
27 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
nk;Nq/bhnk wjkB p?ohno ohc dh fpjko L No/B u ve?sh, GzBQs'V-e[ZNwkou ve?sh, GzBQs'V-e[ZNwko
nk;Nq/bhnk wjkB p?ohno ohc dh fpjko L No/B fpjko L No/B u ve?sh, GzBQs'V-e[ZNwko
nk;Nq/bhnk wjkB p?ohno ohc dh fpjko L No/B fpjko L No/B 'u ve?sh, GzBQs'V-e[ZNwkou ve?sh, GzBQs'V-e[ZNwko
nk;Nq/bhnk wjkB p?ohno ohc dh
nk;Nq/bhnk wjkB p?ohno ohc dh
eoe/ b[ZN e/ b? rJ/ ehwsh ;wkB
;[oZfynk eoB eoe/ b[ZN e/ b? rJ/ ehwsh ;wkB
eoe/ b[ZN e/ b? rJ/ ehwsh ;wkB
;[oZfynk eoB u n;cbL fog'oNu n;cbL fog'oN
;[oZfynk eoB
eoe/ b[ZN e/ b? rJ/ ehwsh ;wkB
eoe/ b[ZN e/ b? rJ/ ehwsh ;wkB
;[oZfynk eoB 'u n;cbL fog'oNu n;cbL fog'oN
;[oZfynk eoB u n;cbL fog'oN
s[ozs iKu dh wzr ehsh feT[Afe :{B/;e'
dh ftSt ftok;s ew/Nh dh ;kbkBk
p?me pfjohB ftu S[o{ j' u[Zeh j?. nk;Nq/
bhnk d/ ;[oZfynk ckT{Av/SB d/ gqXkB e/
bh USkBSh B/ fJe fpnkB ftu
fejk,''ebhnfozr B{z nZr/ tXkT[D dh
fJikzs d/Dk T[fus BjhA feT[Afe rq/N
p?ohno ohc dh oZfynk ns/ w[V T[;koh
dk tkfJdk nk;Nq/bhnkJh ;oeko d/
e"wKsoh GkJhuko/ Bkb ehs/ tknfdnK
d/ nB[e{b BjhA j?.'' tkstoD wzsoh i'S
cqkJhvBpor B/ d'SK B{z ykoz eo fdZsk
ns/ fejk fe zwhB netkfJo dh
:'iBkpzdh ns/ wBz{oh dh fzzw/tkoh
;{fpnK Bkb j?. T[BQK B/ fejk fe e?Bpok
B/ ;z:[es okSNo s'A 2H0 nop nk;Nq/
bhnkJh vkbo ''ohc 2050'' ohc dh
oZfynk bJh 'wjZstg{oD gqSz;k' fiZsh
;h. cqkJhvBpor B/ fJe fpnkB ftu
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk zwhB ftSt ftok;s ;{uh y/so bJh fJe gqw[Zy fejk,''fJ; fBt/S d/ fSyoK 's/ ;oeko
netkfJo d/ gqGktK s'A gqGkfts rq/N yso/ B{z o'eD ftu n;cb ojh j?. wkjoK B/ fJe j'o 500 fwbhnB nk;Nq/bhnkJh
p?ohno ohc dh oZfynk bJh nkgDhnK B/ fusktBh fdZsh j? fe izrbK dh vkbo dk fBt/S ehsk j? i' fe nk;Nq/
tuBpZXsktK dh T[bzxDk eo fojk j?. eNkJh ohc y'oB B{z tXkT[Adh j? s/ gkDh bhnk d/ fJfsjk; ftu ohc ;[oZfynk ns/
tksktoD ;w{jK B/ ;'wtko B{z fJj dh r[DtZsk xZN j[zdh j?. pjkbh ftu ;G s'A tZv/ fBt/S dh
fpjko (fpT{o') fpjko d/ Gb[Jh o/bt/ ;N/SB eohp fJe No/B 'u ve?sh dk
dkntk ehsk ns/ efEs n;cbsktK ;z:[es okSNo B{z fbyh fJe fuZmh gqXkBrh eodk j?.'' rq/N p/ohno ohc
wkwbk ;kjwD/ nkfJnk j?. gNBk-jNhnk gkNbhg[Zso n?e;gq?; 'u wzrbtko oksh
dh iKu bJh ;z:[es okSNo B{z p/Bsh ftu tkJhbvB?Z; ;';kfJNh nkc nk;Nq/bhnk d/ ;G s'A wSj{o e[dosh
ve?sK B/ jwbk p'b fdZsk. fJ; d"okB T[BQK B/ No/B dh J/H;h e'u ;w/s eJh p'rhnK
ehsh. T[ZXo e?Bpok B/ ohc dh oZfynk vpbT{HvpbT{Hn?ZcH nk;Nq/bhnk, nk;Nq/ ni{fpnK ftu'A fJe j? ns/ g{oph-T[Zsoh
'u b[ZN ns/ o/bt/ ;Nkc Bkb e[ZNwko th ehsh.
bJh e'fSSK B{z tXkT[D dk dkntk ehsk bhnkJh ;[oZfynk ckT{Av/SB ns/ nk;Nq/ sZN d/ Bkb 2,300 feb'whNo s'A tZX y/
ve?sK s'A vo/ :ksohnK B/ th T[BQK d/ ;kjwD/ ;ozvo eo fdZsk ns/ b[N/o/ ;kok
j? go ;w{jK B/ fejk fe c?vob ;oeko bhnkJh ;w[zdoh ;[oZfynk ;';kfJNh B/ so ftu c?fbnk j'fJnk j?.
ehwsh ;wkB b? e/ GZi rJ/. wzrbtko oksh j'Jh fJj xNBk Gb[Jh o/bt/ ;N/SB B/
V/ dh dZ;h ik ojh j?. No/B 'u id'A :ksoh ;" oj/ ;B sK T[d'A ve?sK B/ jwbk p'b
nk;Nq/bhnk u UtoN/e eoB d/ uZeo u UtoN/e eoB d/ uZeo u MkVhnKu MkVhnK fdZsk. T[BQK B/ o/bt/ eowukohnK Bkb e[ZNwko ehsh ns/ ehwsh ;wkB b[ZN fbnk.
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk 'u UtoN/e eoB d/ uZeo u UtoN/e eoB d/ uZeo 'u MkVhnKu MkVhnK
nk;Nq/bhnk u UtoN/e eoB d/ uZeo u MkVhnK
nk;Nq/bhnk
No/B d/ eJh fjZf;nK 's/ zpod;s GzBQs'V th ehsh rJh.
whvhnk fog'oN w[skpe b[No/ jfEnkopzd ;B. :ksohnK B/ dZf;nk fe fJ; s'A
'u c;h eko, b'eK B/ fejk u c;h eko, b'eK B/ fejk 'w{oyw{oy' gfjb/ n;hA e[M ;wM gkT[Ad/ 5-6 nkdwh e'u d/ nzdo dkyb j' rJ/. n;hA vo/ j'J/
u c;h eko, b'eK B/ fejk w{oyw{oy
u c;h eko, b'eK B/ fejk w{oy
u c;h eko, b'eK B/ fejk
;B ns/ n;hA nkgDk ;G e[M T[BQK B{z d/ fdZsk
?bik wovo e/; L jZfsnko/ jKvk dhnK eJh
?bik wovo e/; L jZfsnko/ jKvk dhnK eJh L jZfsnko/ jKvk dhnK eJh
?bik wovo e/;
'S?bik wovo e/;?bik wovo e/;' L jZfsnko/ jKvk dhnK eJh L jZfsnko/ jKvk dhnK eJh
c[N/i c/;p[Ze 's/ th S/no ehsh rJh j?
ns/ b'eK tb'A vokJhto B{z w{oy fejk
ik fojk j?.
robco?Av , esb s'A gfjbk ehsh ;h ekb, esb s'A gfjbk ehsh ;h ekb
robco?Av
robco?Av , esb s'A gfjbk ehsh ;h ekb
robco?Av
robco?Avz, esb s'A gfjbk ehsh ;h ekb, esb s'A gfjbk ehsh ;h ekb
s;tho 'u ;kc d/fynk ik ;edk
j? fe fJe ro/n ozr dh eko UtoN/e
eoB d/ uZeo 'u gfjbK NoZe Bkb
NeokT[Adh j'Jh ;Ve s'A j/mK T[Zso rJh
ns/ fco p/ekp{ j' e/ MkVhnK 'u c;
rJh.
eko dh fi; soQK Bkb Nokb/ Bkb
NZeo j'Jh, T[; s'A tZvk jkd;k tkgo
;edk ;h go eko p/ekp{ j' e/ MkVhnK
'u c; rJh. c/;p[Ze 's/ S/no ehsh rJh
fJ; thvhU B{z 8000 S/no ns/ bZrGr
500,000 b'eK tb'A fJ; B{z d/fynk frnk.
fJ; thvhU B{z d/y e/ b'eK B/ fNZgDhnK
ehshnK ns/ vokJhto B{z w{oy sZe efj
fdZsk.
fJ; xNBk wro'A g[b;, n?Ap{b?A;
nfXekoh w"e/ 's/ g[Zi/ ns/ o'v B{z e[M
nk;Nq/bhnk, (fpT{o') nk;Nq/bhnk 'u N/e eoB dh e'fSS eo fojk ;h ns/
;w/A bJh pzd eo fdZsk frnk. vokJhto
tkb-tkb fJe tZvk jkd;k j'D s'A fJ; d"okB T[j eko s'A nkgDk ezNo'b
dh jkbs mhe j? ns/ c/;p[Ze :{zo;
Nfbnk. don;b eko vokJhto ;Ve r[nk p?mk. fJj xNBk nk;Nq/bhnk d/
tb'A fJ; B{z g[b;, pukn eowukohnK
's/ uZbD tkb/ tZv/ Nokb/ Bkb Uto- fJe fdjKsh o'v dh j?, fi; dh thvhU
dk ;wK yokp eoBk dZf;nk.
J/He/H47 b? e/ rkfJp j'fJnk g[b; nkfc;o, sbk
J/He/H47 b? e/ rkfJp j'fJnk g[b; nkfc;o, sbk u i[ZNh g[b;u i[ZNh g[b;
J/He/H47 b? e/ rkfJp j'fJnk g[b; nkfc;o, sbkS 'u i[ZNh g[b;u i[ZNh g[b;
J/He/H47 b? e/ rkfJp j'fJnk g[b; nkfc;o, sbk u i[ZNh g[b;
J/He/H47 b? e/ rkfJp j'fJnk g[b; nkfc;o, sbk
SqhBro (fpT{o') izw{ eSwho 'u fJe ;g?Sb
BthA fdZbh (fpT{o') g[b; g[ZSfrS ns/ iKu 'u fJj ikDekoh ;kjwD/ nkJh j?
g[b; nfXekoh ;oft; pzd{e J/He/-47 Bkb
fe nkowh w/io nfws fdt/dh dh gsBh S?bik dh jZfsnk eoB tkb/ w/io fBfyb
rkfJp j?. ikDekoh w[skpe izw{ eSwho d/
jKvk dhnK eJh gq/fwektK ;B. d'Sh B/ fJe robco?Av B{z S?bik dh jZfsnk dh
gzg'o fzb/ d/ g[b; ;N/SB s'A fBefbnk ;h go
rZb dZ;h ;h. g[b; w[skpe c"i 'u jKvk d/ fznkdk d';s BjhA ;B go T[j c/;p[Ze
o;s/ 'u rkfJp j' frnk. fJ; wkwb/ 'u ni/
's/ ekch n?efNt ofjzdk ;h ns/ f;oc fJj jh BjhA T[j cozh nkJhHvhH pDk s/
fznkdk ikDekoh BjhA fwbh j?. g[b;
wfjbktK Bkb d';sh eodk ;h.
nfXekoh d/ fJ; soQK rkfJp j'D d/ pknd
S?bik dh jZfsnk eoB s'A pknd fBfyb jKvk B/ fdZbh d/ gN/b Bro fJbke/
uko'A gk;/ nboN ikoh eo fdZsk frnk j?.
'u ofjD tkbh nkgDh fJe gq/fwek B{z c'B 's/ jZfsnk dh rZb dZ;h ;h. g[b; B{z
g[b; ns/ ;?Bk d/ itkB, nfXekoh dh sbkS
SZe j? fe jKvk dh fJ; robco?Av B/ th S?bik B{z ;wMkT[D dh e'fSS ehsh j't/rh.
eo oj/ jB.
g[b; fJ; jZfsnkeKv 'u jKvk dh robco?Av d/ ekb foekovz dh Gkb eo ojh j?
fJ;h ;kb ngq?b wjhB/ 'u Gkosh ;?Bk dk
sK fe T[; dh fJ; e/; 'u fezBh G{fwek j?, fJj ;wM nk ;e/. g[b; B{z SZe j? fe
fJe itkB rkfJp j'fJnk ;h. itkB d/ rkfJp
wfjbk e'b jKvk d/ fybkc nfij/ e[M ;[okr fwb ;ed/ jB, fi; s'A gsk bZr
j'D d/ e[M fdBK pknd ypo nkJh fe T[j
;edk j? fe T[j S?bik B{z ftnkj bJh wBkT[D dh e'fSS eo fojk ;h.
nZstkdh ;zrmB fjzp{b w[ikfjZdhB 'u Skwb
g[b; ;{soK s'A fwbh ikDekoh 'u ekb foekovz bZGD 's/ gsk bZfrnk j? fe
j' frnk. izw{ eSwho g[b; B/ y[d fJ; wkwb/
fi; fdB jZfsnk j'Jh T[; fdB ;t/o/ jKvk B/ nkgDh robco?Av B{z ekb ehsh ;h.
dh g[SNh eod/ j'J/ fejk ;h fe fJdoh; Bkw
jKvk B/ fJ; wfjbk B{z nrbk ekb S?bik dh jZfsnk s'A pknd ehsk j?. fJ;
d/ Gkosh ;?Bk d/ bkfJN fJzcq/ANoh :{fBN d/
wfjbk B{z th g[b; B/ g[ZSfrS bJh p[bkfJnk ;h ns/ j[D fco T[; s'A g[ZSfrS ehsh
itkB i' nukBe s'A rkfJp j'fJnk ;h, T[j
ik ;edh j?. jkbKfe, vhH;hHghH ftB? e[wko dk efjDk j? fe jZfsnk 'u fJ;
nZstkdh ;zrmB 'u Skwb j' frnk j?.
wfjbk d/ f;ZX/ o{g 'u Skwb j'D d/ ni/ sZe e'Jh ;p{s BjhA fwb/ jB.

28
28
28 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
28 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
28 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
gkoe 25 ;kbK s'A n"os B/ nZyK s'A BjhA
gkoe u fvZr/ p [or B{z g[b; B/ wfonk ikD[or B{z g[b; B/ wfonk ikD
gkoe 'u fvZr/ pu fvZr/ pz[or B{z g[b; B/ wfonk ikD[or B{z g[b; B/ wfonk ikD
gkoe u fvZr/ p
gkoe u fvZr/ p [or B{z g[b; B/ wfonk ikD
25 ;kbK s'A n"os B/ nZyK s'A BjhA
25 ;kbK s'A n"os B/ nZyK s'A BjhA
25 ;kbK s'A n"os B/ nZyK s'A BjhA
25 ;kbK s'A n"os B/ nZyK s'A BjhA
e/ G/fink j;gskb, ikD' g{ok wkwbk
e/ G/fink j;gskb, ikD' g{ok wkwbk T[skfonk w;ekok, j'fJnk fJj jkb
e/ G/fink j;gskb, ikD' g{ok wkwbk
e/ G/fink j;gskb, ikD' g{ok wkwbk
e/ G/fink j;gskb, ikD' g{ok wkwbk
T[skfonk w;ekok, j'fJnk fJj jkb
T[skfonk w;ekok, j'fJnk fJj jkb
T[skfonk w;ekok, j'fJnk fJj jkb
T[skfonk w;ekok, j'fJnk fJj jkb
bZrGr nZX/ xzN/ pknd pz[or B{z
wfonk ;wM e/ c/;-6 j;gskb 'u G/
iD bJh nkN' ;N?Av s'A fJe w[bkfzw
nkN' fbnk. nkN' vokJhto fJeZbk jh
bkS B{z b? e/ f;tb j;gskb dh
n?woi?A;h 'u ufbnk frnk ns/ T[E'
;N{v/AN; B{z ;NoZeuo fbnkT[D B{z fejk.
fJ; s'A pknd id'A vkeNo dh Nhw B/
pz[or B{z u?Ze ehsk sK T[; d/ ;kj uZb
oj/ ;B.
vkeNo B/ s[ozs co;N J/v fdzd/ j'J/
pz[or B{z n?Ap{b?A; 'u ghHihHnkJhH o?co
eo fdZsk. jkbKfe o;s/ 'u pz[or B/
dw s'V fdZsk. vkeNoK B{z SZe j'fJnk
fe rowh d/ ekoB pz[or dh w"s j'Jh
j?. n?Ap{b?A; vokJhto fco s'A pz[or B{z
j;gskb b? nkJ/ ns/ vkeNoK B/ u?Ze
eotk e/ bkS B{z w'ouoh 'u oZy fdZsk
j?. fJ; jkd;/ s'A pknd c/;-6 g[b;
w'jkbh$ uzvhrVQ (fpT{o') w'jkbh d/ nkb/-d[nkb/ d/ m/fbnK tkfbnK s'A u"eh d/ fJzukoi G[fgzdo f;zx B/ fejk,
fJe gkoe 'u fJe pz[or dh p/j'S j'D g[ZSfrS ehsh sK b'eK B/ dZf;nk fe '';{uBk fwbh ;h fe gkoe 'u fJe bkS
pko/ ;{uBk fit/A jh c/;-6 g[b; u"eh B{z e[M d/o gfjbK pz[or B/ fJe m/b/ s'A e/
gJh j'Jh j?. w"e/ 's/ ik e/ d/fynk sK
f;vBh (fpT{o') nZi d/ ;w/A ftu gfjbK Bkb'A n"osK tX w/enZg B{z stZi'A
fwbh sK u"eh fJzukoi G[fgzdo f;zx b/ yohd/ ns/ id'A gkoe 'u p?m e/ T[j
fJj bZfrnk fe pz[or dh w"s j' u[Zeh
fdzdhnK jB. y{p;{os fdZ;D d/ uZeo 'u eJh n"osK pj[s fznkdk w/enZg dk
nkgDh Nhw Bkb w"e/ 's/ gj[zu/. T[BQK B/ e/bk yk fojk ;h sK nukBe T[j zwhB
j?. ;G s'A gfjbK pz[or dh SBkys zo{oh
zwhB 's/ fvZr/ nDikD pz[or dh Bpz 's/ fvZr frnk. u"eh fJzukoi ns/ ;ko/ ;h. fi; ekoB c'N' ;'Sb nekT[AN fJ;s/wkb eodhnK jB. nZyK dh ;[zdosk bJh n"osK nkJhbkJhBo, w;ekok ns/
nkJhS?v' dh tos'A b'V s'A tX eodhnK jB. fJe ;w/A dh jZd sZe w/enZg B{z ;kc
u?Ze ehsh ns/ y[d jh pz[or B{z wfonk eowukohnK B/ pz[or dk w{zj y[bQk d/y
'tZN;nZg' 's/ gSkD bJh S/no ehsh
eoBk pj[s zo{oh j?, sK fe ;feB B{z e'Jh ;wZf;nk Bk nkt/ yk; eo e/ nZyK d/ w/
x'fSs eo fdZsk. gSkD bJh g[b; B/ e/ T[; B{z wfonk x'fSs eo fdZsk.
rJh ;h.
eng B{z. nZyK d/ w/enZg B{z b? e/ e[M nfijk jh wkwbk ;kjwD/ nkfJnk j?.
nk;Nq/bhnk ftu ofjD tkbh 50 ;kbk E?o/;k bkfJu i' fe fgSb/ 25 ;kbK s'A
vkfJpNhz bJh th f bJh th fzzw/tko j' ;ed? jtk gqd{zw/tko j' ;ed? jtk gqd{SDD DD D
vkfJpNh
vkfJpNh bJh th f zw/tko j' ;ed? jtk gqd{
vkfJpNh
vkfJpNh bJh th f bJh th f zw/tko j' ;ed? jtk gqd{zw/tko j' ;ed? jtk gqd{ w;ekok tos ojh j? go T[; B/ ed/ th fJ; B{z g{oh soQK ;kc BjhA ehsk. fJ; s'A
fJbktk T[j nZyK 's/ pj[s fznkdk w/enZg eo e/ oZydh ;h. T[; dh fJ; nkds
ekoB T[; dhnK nZyK B{z B[e;kB g[Zik. E?o/;k dhnK nZyK ;[Zi rJhnK. w;ekok E?o/
g?fo; (fpT{o') nwohek 'u j'J/ fJe Bt/A nfXn?B w[skpe 2016 ftu
;k dhnK nZyK dhnK gbeK dhnK nzdobhnK g[sbhnK 'u iwQK j' frnk, fi; ekoB
S{ro d/ 7 Bt/A wkwfbnK ftu fJe wkwb/ bJh jtk gqd{SD fzzw/tko
T[; B{z fJBc?eSB j' frnk ns/ ibB dh ;wZf;nk g?dk j' rJh. nZyK 's/ b'V s'A tX
fojk. fJ; okjhA gsk bZrk fe jtk gqd{SD d/ xZN gZXo Bkb th fJ;
w/enZg eoBk T[; dh wkVh nkds pD u[Zeh ;h, fi; dk yfwnkzk T[; B{z G[rsBk
phwkoh d/ g?dk j'D dk ydSk tZX iKdk j?. vkfJpNhz w[Zy s"o 's/
g? fojk j?.
ihtBS?bh Bkb i[Vh j[zdh j?. fJ; d/ ekoBK ftu y[oke ns/ ;[;s
E?o/;k d/ fJ; wkwb/ pko/ wkjo vkeNoK dk efjDk j? fe w/enZg B{z Bk ;kc
ihtBS?bh Skwb j?. go ;/AN b[Jh; ftu tkfSzrNB :{Bhtof;Nh nkc
eoB Bkb nZyK dh o"SBh th ik ;edh j?. s[;hA mhe soQK d/y BjhA ;ed/. nZyK 'u
w?vhf;B d/ nfXn?B ftu fejk frnk j? fe gqd{SD th S{ro j'D ftu
ibB S[o{ j' iKdh j? ns/ fJ; bJh s[;hA nZyK 'u b?Bz th BjhA gk ;ed/. E?o/;k dh
tZvh G{fwek fBGkT[Adk j?. nfXn?B d/ f;ZN/ ;kjwD/ nkJ/ fe 2016 ftu
fJ; wkVh nkds B{z b? e/ j'oBK n"osK B{z ;[u/s ehsk j? fe :kd oZy' fe w/enZg yk;
g{oh d[Bhnk ftu gqd{SD ekoB vkfJpNhz d/ 32 bZy Bt/A wkwb/ ;kjwD/
eo e/ nZyK d/ w/eng B{z zo{o ;kc eo'.
nkJ/. fJj T[; ;kb g{oh d[Bhnk ftu S{ro d/ e[b Bt/A wkwfbnK dk
seohpB 14 ch;dh j?. y'i w[skpe fJj rZb gsk uZbh j? fe gqd{SD
;oiheb ;NqkJhe B{z
;oiheb ;NqkJhe B{z
;oiheb ;NqkJhe B{z
;oiheb ;NqkJhe B{z
;oiheb ;NqkJhe B{z
;oho ftu fJz;[fbB B{z o'edk j? fJ; Bkb ;oho pbZv S{ro B{z ;ohoe
f;js bJh zo{oh T{oik ftu BjhA pdb gkT[Adk. t/Noz; nc/no; ebhfBeb
n?ghv/fwUbkih ;?ANo d/ ftfrnkBhnK Bkb ezw eoB tkb/ y'ieosktK
dZf;nk 'cocozhebheb' ;NqkJhe ;NqkJhe
dZf;nk coco hebheb ;NqkJhe ;NqkJhe
dZf;nk
dZf;nk
dZf;nk co heb ;NqkJhe
B/ 17 bZy nwoheh ;kpek c"ihnK Bkb i[V/ nzefVnK 's/ nfXn?B ehsk
fiBQK B{z gfjbK ed/ S{ro dh fSekfJs ojh.
Gr"V/ fti/ wkfbnk dh fuZmh dk
Gr"V/ fti/ wkfbnk dh fuZmh dk
Gr"V/ fti/ wkfbnk dh fuZmh dk
Gr"V/ fti/ wkfbnk dh fuZmh dk
Gr"V/ fti/ wkfbnk dh fuZmh dk
;oeko B/ fdZsk itkp
;oeko B/ fdZsk itkp
;oeko B/ fdZsk itkp
;oeko B/ fdZsk itkp
;oeko B/ fdZsk itkp
eoBk ukj[zd/ ;B sK eJh ;kb gfjbK
jh fJ; dh ndkfJrh eo ;ed/ ;B.
wkfbnk eJh ;kb gfjbK jh ndk
eo ;edk ;h eozk
ftd/S oki wzsoh n?ZwHi/H nepo B/
gZsoekoK B{z ;zp'fXs eod/ j'J/ fejk fe
i/eo fti/ wkfbnk p?AeK d/ eoz/ dk
G[rskB eoBk ukj[zd/ sK w/ok wzBDk j?
fe eoz/ dh ndkfJrh T[j eJh ;kb
gfjbK jh eo ;ed/ ;B. wkfbnk B/
nkgD/ iBse ehs/ gZso ftu fbfynk
j? fe T[BQK B/ gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh
ns/ ftZs wzsoh no[D i/sbh B{z 15 ngq?b
2016 B{z gZso fbfynk ;h go T[BQK tb'A
gZso dk e'Jh itkp BjhA fwfbnk ns/ BthA fdZbh (fpT{o') ;kpek e/Adoh wzsoh s/ Gkigk d/ ;hBhno B/sk no[D S'oh B/
j[D w?A ;G e[M ;gZSN eoB bJh fJBQK fJe tko fco nkgDh jh ;oeko 's/ fBSkBk bkfJnk j?. no[D S'oh B/ ;oiheb
gZsoK B{z iBse eo fojk jK. ;NqkJhe 's/ ftnzr eZ;d/ j'J/ T[; B{z 'cozheb' ;NqkJhe dZf;nk j?. ypo J/iz;h
9 jzko eo'V o[gJ/ b? e/ coko jB nkJhH J/H n?ZBH n?Z;H nB[;ko no[D S'oh B/ eKro; d/ ;hBhno B/sk s/ ;kpek e/Adoh
wkfbnk wzsoh ;?c{dhB ;'z dh feskp d/ fobhz ;wko'j ftu Gkigk 's/ jwbk p'bd/ j'J/ w'dh
fzeo:'r j? fe fti/ wkfbnk 's/ p?AeK ;oeko B{z Jht?AN s/ fJb?eSB nkXkos dZf;nk. T[BQK fejk fe w'dh ;oeko B/ f;oc
d/ Bkb X'ykXVh dk d'S j?. T[j ;kb Jht?AN s/ u'DK eotkT[D 's/ fXnkB fdZsk Bk fe Sk;B ns/ BhshnK 's/. T[BQK B/
2016 'u Gkos s'A coko j' e/ :{He/H ubk ;oeko dhnK eSwho s/ gkfe;skB ;pzXh BhshnK 's/ ;tkb T[mkT[[Ad/ j'J/ fejk fe
frnk ns/ j[D g{oh e'fSS eo fojk j? ;oeko dh fJ; pko/ e'Jh Bhsh BjhA j?.
fe T[;B{z Gkos ;oeko d/ ;g[od Bk T[j fJe jh rZb ikDd/ jB fe fe; soQK d/S d/ fjzd{ s/ w[;bwkBK B{z tzfvnk
ehsk ikJ/. wkfbnk Gkos s'A T[; ;w/A ikt/. e/Ado tZb'A eSwho 's/ jkb jh ftu n?bkBh rJh 'nkb nkT{N n?eSB' Bhsh
coko j' frnk ;h id'A p?AeK d/ fJe ;w{j 's/ fBSkBk bkT[Ad/ j'J/ S'oh B/ fejk fe fJ; Bkb f;ZX/ s"o 's/ ;wfMnk ik ;edk j?
B/ T[;d/ fybkc 9 jzko eo'V o[gJ/ tkg; fe j[D b'eK B{z fBSkBk pDk e/ fznkdk jwbktoh Yzr Bkb jZfsnktK ehshnK
BthA fdZbh (fpT{o') p?AeK dk jzkoK B/ nkgDh gqshfefonk fdZsh j?. ftd/S b?D dh e'fSS S[o{ ehsh . fgSb/ ;kb jh ikDrhnK go b'eK fto[ZX c"i yVQh eoBk e'Jh ;wMdkoh BjhA j?. T[BQK fejk,
eo'V o[gJ/ dk eozk b? e/ coko j'J/ oki wzsoh n?ZwHi/H nepo B/ wzrbtko T[;B{z :{He/H ftu frqcsko ehsk frnk ''eSwho ;wZf;nk d/ jZb bJh eSwho 'u ;G Bkb rZb j'Dh ukjhdh j?, Gkt/A T[j
fti/ wkfbnk dhnK dbhbK 's/ ;oeko B{z fejk fe i/eo T[j eoz/ dh ndkfJrh ;h. j[ohns jh feT[A Bk j't/.''

29
29
29 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
29 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
29 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
Nozg d/ :ksok gkpzdh c?;b/ s/ ;[gohw e'oN
Nozg d/ :ksok gkpzdh c?;b/ s/ ;[gohw e'oN
Nozg d/ :ksok gkpzdh c?;b/ s/ ;[gohw e'oN
Nozg d/ ':ksok gkpzdh:ksok gkpzdh' c?;b/ c?;b/ 's/ ;[gohw e'oNs/ ;[gohw e'oN
nB'yk ftnkjL bkVk 34 s/ bkVh 33 fJzu dh,
nB'yk ftnkjL bkVk 34 s/ bkVh 33 fJzu dh, Nozg d/
nB'yk ftnkjL bkVk 34 s/ bkVh 33 fJzu dh,
nB'yk ftnkjL bkVk 34 s/ bkVh 33 fJzu dh,
nB'yk ftnkjL bkVk 34 s/ bkVh 33 fJzu dh,
dh w'jo, fto'X u T[so/ Gkosh-nwoheh
dh w'jo, fto'X
dh w'jo, fto'X u T[so/ Gkosh-nwohehu T[so/ Gkosh-nwoheh
dh w'jo, fto'X
dh w'jo, fto'X 'u T[so/ Gkosh-nwohehu T[so/ Gkosh-nwoheh
;?bch fyutkT[D bJh fJZem/ j'J/ b'e
;?bch fyutkT[D bJh fJZem/ j'J/ b'e
;?bch fyutkT[D bJh fJZem/ j'J/ b'e
;?bch fyutkT[D bJh fJZem/ j'J/ b'e
;?bch fyutkT[D bJh fJZem/ j'J/ b'e
j?. okSNogsh BshfinK dh gotkj ehs/
fpBK fe;/ B{z th fBSkBk pDk ;ed/ jB
ns/ fe;/ d/ fto[ZX G/dGkt eo ;ed/
jB.'' T[BQK nZr/ fejk fe w[;fbw d/SK
's/ bkJh rJh gkpzdh Bkb w[;fbw
gfotkoK ns/ GkJhuko/ B{z tZvk B[e;kB
MZbDk g? fojk j?. eJh gfotko j[D th
nkgD/ gfotko tkfbnK s'A tZy ofj oj/
jB.
';kT{E J/ShnB nwoheBz bhfvzr
N{ r?do' B/ fejk fe ;[gohw e'oN dk
c?;bk ;G s'A fznkdk go/SkB eoB tkbk
j?. fJj fJe nfijk c?;bk j? i' y[ZbQ/ s"o
's/ ekB{zB d/ ;kjwD/ r?o-pokpoh B{z
tkfSzrNB, (fpT{o') okSNogsh bkT[D tkb/ :ksok gkpzdh c?;b/ B{z ;zS'fXs eodk j?. f;Zy nwoheB bhrb
v'Bkbv Nozg tb'A w[;fbw d/SK 's/ bkJh poeoko oZfynk. fJj okSNogsh fvc?A; n?Av n?i{e/SB czv B/ fejk, '';kB{z
rJh :ksok gkpzdh d/ c?;b/ B{z nwoheh ekoiekb d"okB Nozg dh j[D sZe dh nkgD/ pZfunK d/ uzr/ GftZy B{z :ehBh
;[gohw e'oN B/ ikfJz dZf;nk. ;[gohw ;G s'A tZvh fiZs wzBh ik ojh j?. pDkT[D bJh T[Zu wkgdzvK B{z poeoko
e'oN d/ fJ; c?;b/ s'A pknd Gkosh- e'oN d/ fJ; c?;b/ s'A pknd Nozg B/ oZyDk ukjhdk j?.'' ;kT{E J/ShnB pko
nwoheh ;z;d w?ApoK ns/ nfXeko NftZNo 's/ NthN ehsk, '';[gohw e'oN n?;';hJ/SB nkc BkoE nwohek d/ gqXkB
;zrmBK fto'X 'u T[so/ jB ns/ T[BQK B/ B/ :ksok gkpzdh dk c?;bk poeoko foSh pZrk B/ fejk, ''n;hA gqtk;hnK B{z
e'oN d/ fJ; c?;b/ B{z go/SkBh Gfonk oZfynk, tkj! UXo Gkosh w{b dh ykoi eoB dh pikJ/ T[BQK dk ;tkrs
dZ; oj/ jB. dZ;D:'r j? fe nwohek nwoheh ;z;d w?Apo gqfwbk i:gkb B/ eoB tkb/ ;EkB d/ s"o 's/ nwohek d/
dh ;[gohw e'oN B/ Nozg tb'A 6 w[;fbw fejk, ''fJj c?;bk ;ko/ nwoheh b'eK ftzB B{z pjkb eoB dh nghb eod/
d/SK 's/ nwohek 'u dkyb j'D 's/ o'e d/ w"fbe nfXekoK 's/ ;tkb yVQ/ eodk jK.''
r[ioksLpZuk u'oh d/
r[ioksLpZuk u'oh d/ u GhV B/ 4 n"osK Bkb ehsh e[ZNwko, 1 dh w"s
u GhV B/ 4 n"osK Bkb ehsh e[ZNwko, 1 dh w"s
r[ioksLpZuk u'oh d/ SZe Ze Ze Ze Ze 'u GhV B/ 4 n"osK Bkb ehsh e[ZNwko, 1 dh w"su GhV B/ 4 n"osK Bkb ehsh e[ZNwko, 1 dh w"s
r[ioksLpZuk u'oh d/
u GhV B/ 4 n"osK Bkb ehsh e[ZNwko, 1 dh w"s
r[ioksLpZuk u'oh d/
r'oyg[o (fpT{o') ;'wtko Skw fJE/ fJe nB'yk ftnkj j'fJnk. bkVk 34 fJzu dk
;h ns/ bkVh 33 fJzu dh ;h. ftnkj ftu nkT[D tkb/ b'eK ftu bkVk s/ bkVh nfjwdkpkd (fpT{o') nfjwdkpkd d/ tkvi 'u uko n"osK
Bkb ;?bch fyutkT[D dk iB{zB t/yD B{z fwfbnk. dh So/nkw e[ZNwko eoB dk wkwbk ;kjwD/ nkfJnk j?. GhV
dZ;D:'r j? fe Sfjo d/ ftSB{g[ok fgzv d/ ofjD tkb/ ftStBkE ns/ e?bkSh d/ B/ n"osK 's/ pZuk u'oh dk d'S brk e/ T[BQK Bkb nZfsnkuko
th d/ xo 42 ;kb gfjbK ;[Bhb gkme dk iBw j'fJnk ;h. ;wK phsdk frnk go ehsk. n"osK e'b T[; ;w/A e'Jh th pZuk BjhA ;h. e[M fdBK s'A
;[Bhb dk eZd BjhA tX ;fenk. T[j 34 fJzu sZe jh fojk. r[ioks d/ e[M fJbkfenK 'u ;'Sb whvhnk 's/ pZuk u'oh r?Ar
UXo T{Sk d/th d/ xo id'A 36 ;kb gfjbK p/Nh B/ iBw fbnk. T[;dk BK dh nctkj tkfJob j' ojh j?, fi; ekoB n"osK 's/ pZuk u'oh
;kfoek oZfynk. ;kfoek dk eZd th nkw e[VhnK tKr BjhA tfXnk ns/ T[j 33 dk SZe gqrN eod/ j'J/ fJzBk wkfonk fe T[BQK 'u fJe n"os dh
fJzu sZe jh fojk. ;[Bhb B/ ;z;feqs ftu ghHn?ZuH vhH ehsh j'Jh j?. UXo ;kfoek B/ w"s j' rJh idfe fszB p[oh soQK zywh j' rJ/. r[ioks d/ tZy-
fejk fe w?B{z fJ; rZb dk g{ok Go';k ;h fe fJe fdB w/ok ftnkj zo{o j't/rk, T[j tZy SfjoK 'u th fJ;h soQK dhnK d' tkodksK ;kjwD/ nkJhnK
j[D j' frnk j?. jB.
dZyDh uhB ;kro
dZyDh uhB ;kro u fBrokBh d/ bJhu fBrokBh d/ bJh
dZyDh uhB ;kro
dZyDh uhB ;kro u fBrokBh d/ bJh
dZyDh uhB ;kro 'u fBrokBh d/ bJhu fBrokBh d/ bJh
nk;Nq/bhnk yohd/rk nkX[fBe vo'B
nk;Nq/bhnk yohd/rk nkX[fBe vo'B
nk;Nq/bhnk yohd/rk nkX[fBe vo'B
nk;Nq/bhnk yohd/rk nkX[fBe vo'B
nk;Nq/bhnk yohd/rk nkX[fBe vo'B
BSK FABRICATION
































f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk dZyDh uhB ;kro 'u fBrokBh s/ ;z:[es c"ih nfGnkBK d/ bJh nX[fBe
nwoheh vo'B yohdD d/ tk;s/ 5H2 nop nwoheh vkbo dk fBt/S eo/rk. fJ; :'iBk d/ sfjs ;oeko 1H4
nop nk;Nq/bhnkJh vkbo you eoe/ gfjbK 6 n?wHfeT{H-4 ;h fNqNkB ;w[zdoh fBrokBh vo'B yohd/rk s/
Bkb jh ijkz th yohd/rk.
gqXkB wzsoh w?bew NoBp[Zb B/ fJe fpnkB 'u fejk fe fJj ijkz gDv[Zph o'e{ ;zxoS s/ ;w[zdoh jwbk
eoB dh ;kvh Sesh B{z wzp{sh Bkb tXkT[Dr/ s/ fJ; d/ Bkb jh ;kvhnK pukn ;woEktK 'u th ;[Xko j't/
rk. T[BQK B/ fejk fe fJj fBt/S ;kvh ;ojZd dh oZfynk eo/rk s/ ;kv/ fJbke/ B{z j'o ;[oZfyns pDkJ/rk.
fJj nkX[fBe vo'B s/ ijkz 24 xzN/ uZbD tkb/ fe;/ th nfGnkB B{z ;fj:'r d/ ;ed/ jB. fJ; s'A fJbktk
d' jzko BkfNeb whb sZe nkgD/ B/V/ d/ ;EkB dh 360 fvroh sZe dk Bzkok G/i ;ed/ jB.
fJj nkX[fBe gqDkbh J/gh-3 ;h y{chnk ijkzK dh EK bt/rh. T[E/ oZfynk T[d:'r wzsoh feq;N'co gkJhB/
B/ fejk fe nk;Nq/bhnk fjzd wjk;kro, gqSKs wjk;kro, nzNkofNek d/ dZyDh uhB ;kro sZe d[Bhnk d/
10 ch;dh y/so dk jZedko j?. T[BQK B/ fejk fe fJBQK vo'BK dh ;jkfJsk Bkb nk;Nq/bhnk d/ ib y/so 'u
d{i/ d/SK d/ ijkzK s/ wB[Zyh s;eoh s/ r?o-ekB{zBh wZSh cVB tkfbnK 's/ Bzo oZyh ik ;e/rh.

3 3 3 3 30 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
Nq/v tkoL uhB d/
Nq/v tkoL uhB d/ 'fwfw fwfw fwSB 2B 2 B 2B 2 B 202525 2525 25' 's/s/ s/s/ s/
Nq/v tkoL uhB d/
Nq/v tkoL uhB d/
;z;d w?ApoK B{z nkgDh fdy ;[XkoB bJh 6 wjhfBnK dk ;wK fdZsk frnk
;z;d w?ApoK B{z nkgDh fdy ;[XkoB bJh 6 wjhfBnK dk ;wK fdZsk frnk Nq/v tkoL uhB d/
;z;d w?ApoK B{z nkgDh fdy ;[XkoB bJh 6 wjhfBnK dk ;wK fdZsk frnk
;z;d w?ApoK B{z nkgDh fdy ;[XkoB bJh 6 wjhfBnK dk ;wK fdZsk frnk
;z;d w?ApoK B{z nkgDh fdy ;[XkoB bJh 6 wjhfBnK dk ;wK fdZsk frnk
gqw[Zy nkXko wzfBnk frnk j?.
fto'Xh rmi'V d/ fpBK fbnk frnk
gkDh c/oB dh fsnkoh u Nozgu Nozg
gkDh c/oB dh fsnkoh u Nozg
gkDh c/oB dh fsnkoh 'u Nozgu Nozg
gkDh c/oB dh fsnkoh
j? ikfJzk gkDh c/oB dh fsnkoh
;{soK nB[;ko fJ; ftu T[Zso gqd/
S d/ 19 w?Apo Skfwb jB, fJ; s'A pknd
oki;EkB dk Bzpo nkT[Adk j?. fpjko,
wZX gqd/S, r[ioks s/ eoBkNe ftu
;z;d w?ApoK d/ gqsh th Bkokzrh ;kjwD/
nkJh j?. :{H ghH s/ fpjko ftu ni/ fto'Xh
rmi'V B{z b? e/ ftuko BjhA ehsk frnk,
ni/ f;oc ;z;d dh ;fEsh 's/ jh okfJ
fsnko ehsh rJh j?.
iBtoh 'u s?n j'Dr/ T[whdtko
Gkigk d/ gqw[Zy B/sk B/ fejk fe
fijV/ ;z;d w?ApoK dk fog'oN ekov
yokp j? T[BQK B{z ezweki ;[XkoB bJh 6
wjhfBnK dk ;wK fdZsk ikt/rk. fJ;
d"okB T[; y/so ftu pdbt/A T[whdtko
dk BK th s?n ehsk ikt/rk. fJ; d"okB BthA fdZbh (fpT{o') d[Bhnk d/ d' skesto d/SK nwohek s/ uhB ftukb/ Nq/v
2 ;ot/ eotkJ/ ikDr/. nkyoh ;ot/ 4 tko j'o s/z j' frnk j?. nwohek d/ okSNogsh v'Bkbv Nozg d/ fBSkB/ 's/ j[D uhB
;{fpnK dhnK ftXkB ;Gk u'DK s'A pknd dhnK seBheh ezgBhnK dk fBt/S j?. whvhnk fog'oNz w[skps okSNogsh Nozg
BthA fdZbh (fpT{o') Gkigk d/ brGr jh Gkigk ftu jo b'e ;Gk ;hN dh ehsk ikt/rk. ibdh jh nwoheh seBhe 'u uhB d/ fBt/S d/ fybkc Bt/A T[gkn dk n?bkB eo
100 ;z;d w?ApoK 's/ b'e ;Gk dh fNeN ;whfynk s/ fsnkoh dk ezw S[o{ eo Bw' n?g 's/ fbnk ik fojk chvp?e ;ed/ jB. wzfBnk ik fojk j? fe fJ; edw Bkb d[Bhnk dhnK d' ;G s'A tZvhnK
eZN/ ikD dk ysok wzvok fojk j?. fJBQK fdZsk j?. w'dh th Bw' n?g 's/ ;z;d w?ApoK d/ noEftt;EktK d/ ftukb/ tgko izr j'o s/z j' ikt/rh.
ftu v/Y doiB e/Adoh wzsoh th Skfwb ;zx d/ ;zrmB d/ chvp?e, fBZih J/ ezweki dh iBsk s'A f;ZXh gqshfefonk ypoK d/ w[skpe fJj th nwohek tb'A uhB d/ 50 nop vkbo d/ w[Zb d/ ;kwkB
jB. gkoNh d/ tZy-tZy ;{fpnK d/ iz;hnK d/ ;ot/ ns/ Bw' n?g Bkb jo y/ b? oj/ jB. iBsk s'A ;z;d w?ApoK d/ 's/ ukoi brkT[D d/ edw tork j't/rk. nwohek dk efjDk j? fe uhB d/ rbs
;zrmB wzsohnK B/ nkgD/-nkgD/ ;{fpnK so s/ jo ;z;d w?Apo dh ikDekoh i[NkJh ezweki d/ Bkb T[BQK dh b'efgq:sk s/ tgko fttjko B{z o'eD d/ bJh T[; B/ fJj edw u[Zfenk j?. uhB B/ th nwohek d/
d/ ikfJz/ ftu ;z;d w?ApoK d/ ezweki ik ojh j?. ;{soK nB[;ko jkb jh 'u y/so d/ ;G s'A b'efgq:k B/sk dh ukoiK dk itkp T[;/ soQK fdZsk j?. uhB tb'A brkfJnk frnk ukoi 6 i[bkJh s'A
s/ iBsk ftu b'efgq:sk dh e;"Nh 's/ ;{oie[zv ftu Gkigk d/ d/S Go d/ ;ko/ ikDekoh i[NkJh ik ojh j?. fJ; dk bkr{ j't/rk.
nzeVk fsnko ehsk j?. fJBQK ;ko/ ;z;d ;{fpnK d/ ;zrmB wzsohnK dh p?me ftu ikfJzk ;z;d d/ wkB;{B ;?SB s'A gfjbK 'd tkb ;NqhN ioBb' dh fog'oN d/ w[skpe nwoheh okSNogsh uhB dhnK
w?ApoK B{z ;fEsh fpjso eoB bJh 6 r?o-o;wh ftuko-tNKdo/ ftu Gkigk fbnk ikt/rk. ;?SB d"okB ;z;dh db eJh ezgBhnK 's/ nwoheh seBheh ezgBhnK 'u fBt/S B{z o'eDk ukj[zd/ jB. fJ; s'A
wjhfBnK dk ;wK fdZsk ikt/rk, Bkb d/ 104 b'e ;Gk ;z;d w?ApoK dh ;fEsh dh whfNzr ftu w[bkeks eo e/ th gqXkB fJbktk T[BQK dk fJokdk uhB dk j'o seBheh fBo:ks o'eD dk th j?. fJ; soK dh
jh pdbt/A T[whdtko dh Gkb th ehsh B{z ewz'o wzfBnk frnk j?. ;z;d d/ wzsoh ;z;d w?ApoK B{z T[BQK dh ;fEsh s'A d'joh gfjb dk n?bkB fJ; jcs/ d/ nyho sZe ehsk ik ;edk j?. fJ; dk we;d
ikt/rh. e/Ado ;oeko B/ 4 ;kb g{o/ j[zd/ ezweki ns/ iBsk dh okfJ B{z fJ; ftu ikD{ eotk d/Dr/. uhB dh 'w/v fJB ukJhBk 2025' fog'oN d/ sfjs N?eBkb'ih d/ 10 tgkoe y/soK
'u nrtkJh eoB dhnK e'fSSK B{z o'eDk j?. fJ; 'u ;{uBk seBhe, J/o'BkfNe;,
fJb?eNqkfBe tkjB s/ pkfJUN?eBkb'ih y/so Skwb jB.
-ftd/ u f;ZyK Bkb j' ojh XZe/u f;ZyK Bkb j' ojh XZe/ kjh pko/ okiBkE B{z fwb/ G'wkkjh pko/ okiBkE B{z fwb/ G'wk
-ftd/
-ftd/ u f;ZyK Bkb j' ojh XZe/ kjh pko/ okiBkE B{z fwb/ G'wk
d/ d/ d/ d/ d/S-ftd/-ftd/S 'u f;ZyK Bkb j' ojh XZe/u f;ZyK Bkb j' ojh XZe/Skjh pko/ okiBkE B{z fwb/ G'wkkjh pko/ okiBkE B{z fwb/ G'wk nwohek dk ftZs ftGkr nfij/ fB:w fsnko eo fojk j? fiBQK d/ okjhA xZN s'A
xZN 25 ch;dh uhBh wkfbekBk ezgBhnK B{z seBheh o{g Bkb fzeo:'r seBhe
fJ; s'A fJbktk fSbKr ftu gzikph tkbhnK ezgBhnK dh yohd s'A o'eDk j?. wkwb/ Bkb i[V/ ;{soK dk jkbKfe wzBDk
fJbkfenK ftu ofj oj/ f;ZyK dhnK j? fe fbwN fJ; s'A th xZN j' ;edh j?. tkJhN jkT{; B/ fJ; s'A gfjbK jh fejk ;h
zwhBK y'j e/ T[BQK B{z p/xo ehs/ ikD fe fBt/S o'e s/ ft;Ekfos dokwd ezNo'b tor/ T[gkntK dk n?bkB 30 i{B sZe
pko/ th T[BQK e/Adoh rqfj wzsoh B{z ikD{ ehsk ik ;edk j?. fJBQK d/ okjhA nwoheh seBhe dh uhB dhnK ezgBhnK tb'A
eotkfJnk ns/ f;ZyK B{z fJB;kc gqkgsh o'eh ikt/rh.
fdtkT[D dh nghb ehsh. fJ; d/ Bkb
jh 1984 ftu fdZbh 'u f;Zy fto'Xh
nwfozdo ;oeko tb'A j[D gzukfJs u'DK eotkT[D dhnK fsnkohnK
nwfozdo ;oeko tb'A j[D gzukfJs u'DK eotkT[D dhnK fsnkohnK
nwfozdo ;oeko tb'A j[D gzukfJs u'DK eotkT[D dhnK fsnkohnK
nwfozdo ;oeko tb'A j[D gzukfJs u'DK eotkT[D dhnK fsnkohnK
nwfozdo ;oeko tb'A j[D gzukfJs u'DK eotkT[D dhnK fsnkohnK
dzfrnK ftu p/xo j'J/ jzkoK f;Zy
gfotkoK d/ w[V t;/p/ s/ w[nktz/ bJh
th e/Ado ;oeko e'b'A wzr ehsh rJh.
G'wk B/ okiBkE f;zx B{z nghb ehsh fe
i' f;Zy e?dh d/S dhnK i/bK ftu
nkgDhnK ;zktK g{ohnK eo u[Ze/ jB,
B{z fojkn BjhA ehsk ik fojk, T[BQK dh
s[ozs fojkJh d/ j[ew fdZs/ ikD. fJ;
s'A fJbktk fiBQK f;ZyK d/ BK pb?e fb;N
ftu jB, B{z Gkos nk e/ nkgDh wks
ibzXo (fpT{o') d/S-ftd/S ftu Adoh wzsoh okiBkE f;zx e'b'A ;hH phH
G{wh d/ doSB eoB dh fJikzs fdZsh
f;ZyK B{z g/S nk ojhnK w[SebK pko/ nkJhH tb'A e/Ado ;oeko tb'A i'Xg[o i/
ikt/ s/ T[BQK d/ BK pb?e fb;N ftu'A
nZi nkb fJzvhnk f;Zy ;N{v?AN; c?Zvo/ b ftu 5 ;kb Bzopzd oj/ 365 f;ZyK
eZY/ ikD.
SB d/ gqXkB wBihs f;zx G'wk, d/ w[nktz/ d/ fto'X ftu jkJh e'oN ftu
T[BQK dZf;nk fe rqfj wzsoh B/ T[BQK
;opihs f;zx izw{, nwoihs f;zx ns/ gkJh foZN gNhSB B{z tkg; b?D dh wzr
B{z Go';k fdtkfJnk fe T[j f;ZyK dh
r[odhg f;zx bhb B/ rqfj wzsoh okiBkE ehsh. T[/BQK fejk fe gfjbK jh 5 ;kb ibzXo (fpT{o') w[Zy wzsoh e?gNB nwfozdo f;zx d/ bhvofSg tkbh eKro;
GbkJh s/ T[BQK dhnK w[SebK d/ jZb
f;zx B{z w[bkeks eo e/ ikD{ eotkfJnk f;ZyK B{z BkikfJz i/b ftu pzd oZfynk ;oeko B/ j[D ;{p/ 'u gzukfJs u'DK eotkT[D dhnK fsnkohnK S[o{ eo fdZshnK
bJh zo{oh edw u[ZeD bJh ;oeko Bkb
s/ fJe wzr gZso th ;"Afgnk. ikDekoh frnk ns/ j[D ;oeko T[BQK B{z w[nktzk jB. ;oeko B/ nfXekoe o{g Bkb u[Dkth soheK pko/ e'Jh fpnkB sK BjhA fdZsk
rZb eoBr/. fJ; w"e/ Gkigk nkr{
fdzfdnK G'wk B/ dZf;nk fe T[BQK B/ e/ th BjhA d/ ojh. j? go wzfBnk ik fojk j? fe w[Zy wzsoh B/ ;pzzXs ftGkr B{z ;szpo wjhB/ 'u gzukfJs
jz;oki jz; th w"i{d ;B.
u'DK eotkT[D bJh fejk j?. ;{p/ 'u 144 pbke ;fwshnK ns/ 13400 fzbk
gqhSdK jB. fzbk gqhSd ns/ pbke ;fwshnK dh fwnkd 9 i[bkJh B{z ysw j' ojh
nk;Nq/bhnk L 23 ;kbk Bo;
nk;Nq/bhnk L 23 ;kbk Bo; 's/ s/ s/ s/ s/ ISIS w?Apo j'D d/ bZr/ d' w?Apo j'D d/ bZr/ d'S, j't/rh ;, j't/rh ;zkkkkk j?. fJ;/ soQK rqkw gzukfJsK dh fwnkd th 9 nr;s B{z ysw j' ikJ/rh. w[Zy wzsoh
nk;Nq/bhnk L 23 ;kbk Bo;
w?Apo j'D d/ bZr/ d' , j't/rh ;, j't/rh ;
w?Apo j'D d/ bZr/ d' , j't/rh ;
w?Apo j'D d/ bZr/ d'
nk;Nq/bhnk L 23 ;kbk Bo;
nk;Nq/bhnk L 23 ;kbk Bo;
B/ g/Av{ ftek; ns/ gzukfJs wzsoh fsqgs ofizdo f;zx pkitk B{z fejk j? fe id'A
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo n?vhb/v dh fJe B"itkB wfjbk dh gzukfJsh oki ;z;EktK dh fwnkd ysw j' ikt/ sK T[BQK dh tkrv'o u'DK j'D se
gSkD dZyDh nk;Nq/bhnk d/ nZstkdh ;w{j fJ;bkfwe ;N/N nfXekohnK B{z ;"Ag fdZsh ikt/. fgSbh tko u'DK ;kpek nekbh-Gkigk ;oeko d/
(nkJhHn?Z;HnkJhHn?Z;H) dh w?Apo d/ o{g ftu ehsh rJh j?. 23 ;kbk z?Bp ekoiekb 'u 2013 'u ;zgzB j'JhnK ;B.
npfdofjwkB-ybhc i' fe 14 ;kb dh T[wo ftu ;'wkbhnk s'A nk;Nq/bhnk i{B 'u ;{pk e?pfBN B/ gzukfJsh oki ;z;EktK ns/ Sfjoh b'eb pkvhz ;z;EktK
ofjD bJh nkJh ;h T[; 's/ d'S brkfJnk frnk j? fe T[j nZstkdh ro[Zg B{z 'u n"osK bJh okytKeoB B{z 33 ch;dh s'A tXk e/ 50 ch;dh eo fdZsk ;h. e?gNB
nkBbkJhB ikDekoh T[gbpX eotk ojh ;h. Bof;zr dk e'o; eo ojh wfjbk nwfozdo f;zx B/ ;{pk ftXkB ;Gk u'DK s'A pknd tkndk ehsk ;h fe T[j n"osK B{z
B{z phs/ ;kb wJh ftu nk;Nq/bhnk c?vob g[b; B/ g'oN n?vhb/v N?c? (''165) gzukfJsh ns/ Sfjoh b'eb pkvhz ;z;EktK 'u wodK d/ pokpo 50 ch;dh se
e?Ag; s'A frqcsko ehsk ;h. go fJe ndkbs B/ T[; dh gSkD iBse eoB 's/ gqshfBXhst d/Dr/, fi; 's/ T[BQK B/ nwb ehsk j?. j[D gzukfJsh oki ;z;EktK d/
o'e brkJh j'Jh ;h. npfdofjwkB ybhc 's/ nkgD/ xo ftu nkJhHn?Z;HnkJhHn?Z;H u'DK B{z ;ZskXkoh nwfozdo ;oeko fiZsD dhnK fJZSk Bkb fsnkohnK eo ojhnK
d/ gquko rhs rkT[D ns/ ;w{j dh nkBbkJhB tckdkoh fBGkT[D dh ;j[z jB. ni/ se ;{p/ ftXkB;Gk u'DK s'A pknd fizBhnK th u'DK iK T[g u'DK j'JhnK
u[ZeD dk d'S j?. frqcskoh ;w/A nk;Nq/bhnkJh c?vob g[b; d/ ;jkfJe efwSBo jB, B{z eKro; B/ SkB Bkb fiZfsnk j? ns/ nkw nkdwh gkoNh ns/ nekbh db
fJnkB w?ee?oNBh B/ fejk fe,''wfjbk ;'wkbhnk w{b dh j?. n;hA Xow B{z BjhA d'tK B{z eokoh f;nk;h wks fdZsh j?.
pbfe ftukoXkok B{z fBSkBk pDk oj/ jK. n;hA T[; tZb'A ehs/ ngokX B{z gzikp d/ g/Av{ ftek; ns/ gzukfJs wzsoh fsqgs ofizdo f;zx pkitk B/ ;ze/s
fBSkBk pDk oj/ jK.'' ybhc d/ tehb eo?r e?bvhe"N B/ nkgDh ebkJhAN B{z fdZs/ jB fe ;szpo d/ nyho 'u gzukfJsh oki ;z;EktK dhnK u'DK ;oeko tb'A
ukoi eoB bJh tos/ rJ/ ;p{s 's/ ;tkb yVQk ehsk. T[; B/ fejk fe T[; dh eotk fdZshnK ikDrhnK. gzukfJsh u'DK gfjbK nr;s wjhB/ 'u eotkT[D dk
ebkJhAN dh nkJhHn?Z;HnkJhHn?Z;H ftu ''fdbu;gh'' j' ;edh j? go T[j fJ; fJokdk ;h go pknd 'u fJ; B{z j[D ;szpo wjhB/ 'u eo fdZsk frnk j?. ;oekoh
;w{j dh w?Apo BjhA ;h. ybhc B{z ikDp[ZM e/ fJe nZstkdh ;zrmB dh w?Apo j'D jbfenK B/ dZf;nk j? fe j[D gzukfJsh oki ;z;EktK 'u n"osK dk th wodK d/
dk d'Sh mfjokfJnk frnk j?. pokpo dpdpk oj/rk. gfjbh tko gzukfJsh oki ;z;EktK 'u Gkoh frDsh 'u
j[D ybhc ;[gohw e'oN ftu w[eZdw/ dk ;kjwDk eo/rh. fiT{oh tZb'A wfjbk fujo/ ;kjwD/ fdykJh d/Dr/. n"osK B{z nZr/ fbnkT[Dk th ;kohnK f;nk;h
;[DtkJh 13 nr;s s'A S[o{ j't/rh ns/ fJ; ;[DtkJh d/ 6 jcfsnK sZe uZbD gkoNhnK bJh fJe u[D"sh j't/rh. eKro; gzukfJsh u'DK B{z i/eo Gkoh pj[ws Bkb
dh ;zGktBk j?. i/ ybhc d'Sh gkJh iKdh j? sK T[; B{z 10 ;kb e?d dh ;zk j' fiZsD 'u ekw:kp ofjzdh j? sK T[; ;fEsh 'u 2019 'u j'D tkbhnK b'e ;Gk
;edh j?. u'DK 'u T[; d/ fiZsD dk o;sk ;kc j' ikt/rk.

31
31
31 gzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
31 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
31 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
fJzdok rKXh tkbh G[Zb BjhA d[jokT[Dk ukj[zd/ w'dh, ;[oZfynk u fjzd{ rkov skfJBks!u fjzd{ rkov skfJBks!
fJzdok rKXh tkbh G[Zb BjhA d[jokT[Dk ukj[zd/ w'dh, ;[oZfynk
fJzdok rKXh tkbh G[Zb BjhA d[jokT[Dk ukj[zd/ w'dh, ;[oZfynk u fjzd{ rkov skfJBks!
fJzdok rKXh tkbh G[Zb BjhA d[jokT[Dk ukj[zd/ w'dh, ;[oZfynk 'u fjzd{ rkov skfJBks!u fjzd{ rkov skfJBks!
ftfrnkBhnK B/ fJikd ehsh gkDh Bkb
ftfrnkBhnK B/ fJikd ehsh gkDh Bkb fJzdok rKXh tkbh G[Zb BjhA d[jokT[Dk ukj[zd/ w'dh, ;[oZfynk
ftfrnkBhnK B/ fJikd ehsh gkDh Bkb
ftfrnkBhnK B/ fJikd ehsh gkDh Bkb
ftfrnkBhnK B/ fJikd ehsh gkDh Bkb
BjhA ik ;eDr/. ypo j? fe ;[oZfynk J/
jkJhvq'iB JhAXB pDkT[D tkbh ;wZroh
jkJhvq'iB JhAXB pDkT[D tkbh ;wZroh iz;hnK tb'A ghn?w w'dh B{z ;bkj fdsh
jkJhvq'iB JhAXB pDkT[D tkbh ;wZroh
jkJhvq'iB JhAXB pDkT[D tkbh ;wZroh
jkJhvq'iB JhAXB pDkT[D tkbh ;wZroh
rJh j? fe T[j o'v S'n d/ gq'rokw ftu
eN"sh eoB. fzeo:'r j? fe ghn?w w'dh
jh 2019 dhnK b'e ;Gk u'DK ftu
Gkigk tb'A gquko dh ewkB ;zGkbDr/
ns/ T[jh w[Zy fujok jB. ikDekoh
nB[;ko rqfj wzsokbk tb'A ;ko/ ;{fpnK
d/ vhihgh B{z fby/ rJ/ gZso ftu ghn?w
w'dh d/ bJh fe;/ nDgSks/ yso/ dh
rZb nkyh rJh j?. Bkb jh fejk frnk
j? fe fe;/ B{z th ghn?w w'dh d/ B/V/ Bk
ikD fdsk ikt/. fJBQK fB:wK dk ;ysh
Bkb gkbD ehsk ikt/. fJE'A se fe
ghn?w w'dh dh ;[oZfynk ftu bZrh
n?;ghih j[D wzsohnK dh th sbkSh b?
uzvhrVQ (fpT{o') Gkos d/ gqXkB ;zp'XB BjhA ehsk. w'dh iBsk Bkb f;ZX/ ;edh j?. T[E/ gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh
wzsoh Bfozdo w'dh iBsk s'A d{oh pDk o{po{ j'D s'A vod/ jB. id'A fes/ T[BQK fi; soQK nkw iBsk B{z fwbD bJh b'eK
e/ n?g okjhA eJh o?bhnK B{z ;zp'XB eod/ dk iBsk ftu e'Jh gq'rokw th j[zdk j? d/ ftueko ub/ iKd/ jB, fJ; B{z b? e/
jB go j[D gqXkB wzsoh dh ;[oZfynk B{z sK T[j gfjbK s'A s?nS[dk j[zdk j?, T[; th SZe zkfjo ehsk frnk j?.
id'A tZv/ yso/ dh rZb ;kjwD/ nkJh j? ftu g[ZS/ ikD tkb/ ;tkb th gfjbK s'A ghn?w w'dh B{z o'v S'n Bk eoB dh
tkfSzrNB (fpT{o') ftfrnkBhnK B/ fJe nfijh feckfJsh ;wZroh fJikd ehsh sK fJj d{oh j'o fznkdk tX/rh. rqfj s?n j[zd/ jB. woj{w gqXkB wzsoh fJzdok ;bkj fdsh rJh j?. T[E/ SZsh;rVQ,
j?, i' gkDh B{z s'V e/ jkJhvq'iB JhAXB pDkT[D ftu wdd eo ;edh j?. gkDh B{z wzsokbk B/ w'dh dh ;[oZfynk B{z b? e/ rKXh B{z f;ZyK dh B;be[Sh eotkJ/ ikD Mkyzv, wZX gqd/S, UvhSk, gZSw pzrkb
fJ; dh ;wZroh-jkJhvq'iB ns/ nke;hiB ftu tzvD bJh fznkdkso gqDkbhnK fB:w fJzB/ ;ys ehs/ jB fe iBsk sK s'A pknd ngDh ;[oZfynk 's/ yso/ dk ftu nkT[D tkbhnK u'DK d"okB ghn?w
ftu d' gdkoEK dh b'V j[zdh j?. gfjbk jkJhvq'iB B{z tZy eoB tk;s/ gqshfefonk d{o dh rZb, e'Jh wzsoh th fpBK vo wfj;{; j'D bZfrnk ;h, T[;/ soQK w'dh dh ;[oZfynk B{z b? e/ fuzsk zkfjo
g?dk eoB bJh ns/ d{ik nke;hiB d/ T[sgkdB bJh. b"j ns/ fvBheb ck;ckJhv ;[oZfynk J/iz;h dh fJikzs d/ T[BQK B{z gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh B{z fJj vo ehsh rJh j?.fezBh j?okBh dh rZb j? fe
Bkb pfDnk BtK nzS tgkoe o{g Bkb w[jZJhnk fBe/b c'w 's/ d't/A ezw eodk j?. fwb BjhA ;e/rk. wfj;{; j'D bZr frnk ikgdk j?. fJzdok fJe gqXkB wzsoh d/S ftubh ;koh iBsk
nwohek ;fEs :{Bhtof;Nh nkc fjT{;NB ns/ e?bhc'oBhnk fJz;NhfuT{N nkc e/Ado ftu Gkigk ;oeko pDB rKXh B{z T[BQK dh ;[oZfynk ftu skfJBks Gkt/A T[j fe;/ th Xow Bkb ;pzXs j't/
N?eBkb'ih d/ y'ieosktK B/ fejk fe fJ; ftu gkDh Bkb jkJhvq'iB dk T[sgkdB T[gozs d/S ftu pj[s ;kohnK nfijhnK rkovK B/ r'bhnK wko e/ wko fdsk ;h. , dk B[wkfJzdk j[zdk j? go gqXkB wzsoh
eoB bJh zo{oh T{oik dh wksok B{z BkNeh Yzr Bkb xZN eoB dh ;woZEk j[zdh j?. fcoe{ xNBktK tkgohnK, fiBQK B{z fejk ik fojk j? fe rqfj wzsokbk ghn?w Bfozdo w'dh fJ; ;G s'A go/ fjzd{
xZN T{oik zo{os dk wsbp fJj j'fJnk fe jkJhvq'iB T[sgkdB xZN bkrs 's/ fjzd{tkdh ;zrmBK d/ B[wkfJzfdnK B/ w'dh dh ;[oZfynk B{z b? e/ p/jZd u"e; j? eZNVtkd dh ;'u ngDk oj/ jB.
ehsk ik ;edk j?. :{Bhtof;Nh nkc fjT{;NB d/ gq'c?;o fMc/Ar o/B B/ fejk fe fJ; nzzkw fdsk. xZN frDshnK 's/ z[bw ns/ gqXkB wzsoh dh ;[oZfynk ftu efEs w[;bwkBK s'A T[BQK B{z fJ; edo Bcos
Bkb n;hA tDi d/ B/V/ nkJ/ jK. jkJhvq'iB B{z eJh T[d:'fre T[gkn ftu ;tZS YkJ/ ikD dhnK fJe s'A pknd fJe s"o 's/ wfjz fjzd{ ;[oZfynk rkovK B{z j? fe T[BQK B/ fJe ;wkrw ftu w[;fbw
T{oik d/ b'VhAd/ ;o's d/ o{g ftu ikfDnk iKdk j?. B/uo efwT{Bhe/SB w?rzhB xNBktK fBZs fdB ;kjwD/ nk ojhnK skfJBks ehsk frnk j? sK i' fJzdok N'gh gfjBD s'A ;kc fJBeko eo fdsk
ftu gqekfSs fo;ou fog'oN ftu o/B B/ fejk fe feT[Afe fJ; B{z ezgo?Z; ehsk ik jB, fi; B{z b? e/ pj[s ;ko/ b'eK ftu rKXh tkbh G[Zb Bk ehsh ikt/. ;h idfe T[j j'oBK XowK d/ ;wkrwK
;edk j? iK sob o{g ftu pdfbnk ik ;edk j?. fJ; bJh T{oik d/ e[M j'o o{gK d/ Gkoh o'; gkfJnk ik fojk j?. fJjh tiQk w'dh dh ;[oZfynk B{z tZvk ysok ftu gZrVh s'A fJbktk j'o gfjoktk
w[ekpb/ ftu fJ; dk fznkdk nk;kBh Bkb GzvkoD ehsk ik ;edk j?. jkbKfe j? fe rqfj wzsokb/ B{z gqXkB wzsoh Bfozdo d;d/ j'J/ rqfj wzsokbk B/ Bt/A fB:w gfjBd/ oj/ jB. jkbKfe T[; ;w/A T[j
tZvh frDsh ftu r?; T[sgkdB bJh gq:'rkswe, feckfJsh ns/ tksktoD Y[ZetK w'dh dh ;[oZfynk j'o wzp{s eoBh g? ikoh ehs/ jB. ;ko/ okiK B{z G/i/ rJ/ r[ioks d/ w[Zy wzsoh ;B. ;tkb fJj
sohek bZGD- yk;eoe/ gkDh B{z fJ; dh ;wZroh ftu s'V e/ fJe u[D"sh j?. ojh j?. nboN d/ Bkb jh fejk frnk j? fe g?dk j[zdk j? fe eh fe;/ gqXkB wzsoh iK
:{Bhtof;Nh nkc fjT{;NB d/ ;jkfJe gq'c?;o S{U u/B B/ fejk fe ;kv/ tb'A fJikd e[ZM fto'XhnK dk efjDk j? fe w'dh gqXkB wzsoh w'dh dh ftS/S ;[oZfynk ftu w[Zy wzsoh bJh ngD/ d/S iK ;{p/ dh
;wZroh Xosh 's/ tZvh wksok ftu T[gbpX sZsK T[Zs/ nXkfos j? ns/ gb?NhBw d/S d/ nfij/ gfjb/ gqXkB wzsoh j'Dr/, skfJBks J/iz;h dh fJikzs s'A fpBK iBsk gqsh nfijk gZygksh otZJhnk
;w{j dhnK ;wZrohnK d/ ;kjwD/ s[bBkswe gqdoSB eodh j?. fiBQK B/ f;ZX/ s"o 's/ ed/ whvhnk B{z j[D wzsoh ns/ nfXekoh th T[BQK d/ B/V/ ngDkT[Dk ;jh j?<


BdhnK, MofBnK dk y/socb
BdhnK, MofBnK dk y/socb
BdhnK, MofBnK dk y/socb
BdhnK, MofBnK dk y/socb
BdhnK, MofBnK dk y/socb
nB[wkB s'A 45 ch;dh tZX
nB[wkB s'A 45 ch;dh tZX
nB[wkB s'A 45 ch;dh tZX
nB[wkB s'A 45 ch;dh tZX
nB[wkB s'A 45 ch;dh tZX





















TANDA PEST CONTROL

















tkfSzrNB (fpT{o') ftfrnkBhnK dk efjDk j? fe ;z;kfoe BdhnK ns/ MofBnK dk y/socb gfjbK d/
nB[wkB s'A 45 ch;dh tZX j?. nwohek ftu T[Zsoh e?o'fbBk :{Bhtof;Nh ns/ N?e;k; J/ n?Av n?Zw :{Bhtof;Nh
d/ y'iekoK B/ T[grqfj s;thoK, zwhB 's/ wkg ns/ fJe wkvb dh tos'A ehsh sK fe fJj fBoXkos ehsk
ik ;e/ fe Xosh dk fezBk fjZ;k BdhnK ns/ MofBnK Bkb fxfonk j?.
BdhnK ns/ MoB/ rqhB jkT{; r?; fBek;h dk fJe nfjw ;q's jB. fJ; bJh ekopB fBek; B{z ;wMD
bJh BdhnK ns/ MofBnK d/ tZX y/socb dh rDBk nfjw j?. y'iekoK ftu'A fJe gq'c?;o N?wfbB gkt/b;eh
B/ fejk fe ;kvh BthA rDBk Bkb ftfrnkBhnK B{z fpjso w[bKeD eoB ftu wdd fwb/rh fe jo ;kb
BdhnK ns/ MofBnK Bkb fezBh ekopB vkfJnke;kJhv tksktoD ftu tZX ojh j?.

32
32
32 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
32 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
32 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
fJzdok s/ fjNbo fJe' fij/ ;BL no[D i/sbh
fJzdok s/ fjNbo fJe' fij/ ;BL no[D i/sbh
fJzdok s/ fjNbo fJe' fij/ ;BL no[D i/sbh
fJzdok s/ fjNbo fJe' fij/ ;BL no[D i/sbh
Nozg BkN' ;zw/bBBkN' ;zw/bB u b?Dr/ fjZ;k,u b?Dr/ fjZ;k,
Nozg fJzdok s/ fjNbo fJe' fij/ ;BL no[D i/sbh
Nozg BkN' ;zw/bB u b?Dr/ fjZ;k,
Nozg
Nozg 'BkN' ;zw/bBBkN' ;zw/bB' 'u b?Dr/ fjZ;k,u b?Dr/ fjZ;k,
dk n?bkB ehsk ;h.'
T[BQK fejk fe fjNbo tKr jh fJzdok
g[fsB Bkb eoBr/ w[bkeks
g[fsB Bkb eoBr/ w[bkeks B/ pj[s/ fto'Xh w?ApoK B{z frqcsko eotk
g[fsB Bkb eoBr/ w[bkeks
g[fsB Bkb eoBr/ w[bkeks
g[fsB Bkb eoBr/ w[bkeks
fbnk ns/ ;zftXkB ;'X zohJ/ eJh rbs
gqktXkB gk; eotk bJ/. n?woi?A;h bkr{
ehs/ ikD dh 43thA po;h 's/ Gkigk d/
u'Nh d/ nkr{nK B/ eKro; B{z fBSkBk
pDkfJnk. gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh B/
n?woi?A;h B{z ';kv/ nkdoSK 's/ f;ZXk
jwbk' eoko fdsk.
Gkigk gqXkB nfws Skj B/ fejk
BthA fdZbh, (fpT{o') iowBh d/ iwj{ohns B{z skBkSkjh ftu pdbD fe eKro; B/ ;Zsk ftu pD/ ofjD bJh
skBkSkj nv'bc fjNbo ns/ woj{w dk :sB ehsk.' i/sbh B/ fejk fe e[ZM ngD/ oki;h fjsK tk;s/ iwj{ohns dh
gqXkB wzsoh fJzdok rKXh ftueko s[bBk nfij/ ezw ;h i' fjNbo B/ BjhA ehs/ go jfsnk ehsh ;h ns/ T[; B/ ;[gohw e'oN
eofdnK e/Adoh wzsoh no[D i/sbh B/ fJzdok rKXh B/ ehs/. B{z w{e doSe pDk fdsk ;h, ;z;d B{z p/
fejk fe d'jk B/ b'eszso B{z skBkSkjh ftZs wzsoh B/ fejk, 'T[BQK whvhnk n;o eo fdsk ;h ns/ whvhnk B{z u[Zg
ftu spdhb eo fdsk ;h. 'd n?woi?A;h ftu ;z;d dh ekotkJh d/ gqekSB 's/ eok fdsk ;h.' Skj B/ fejk, 'fJj Gkosh
foftzfNv' d/ d{i/ fjZ;/ ftu i/sbh B/ o'e bk fdsh ;h. d{i/ gk;/ rKXh B/ Gkos iwj{ohns ftu ekbk fdB j?.' e/Adoh
fejk fe fjNbo s'A T[bN fJzdok B/ fJe B{z tzStkdh b'eszso ftu spdhb eoB wzsoh w[ysko nZpk; Beth B/ fejk fe
edw nZr/ tXfdnK Gkos B{z tzStkdh dh fdSk ftu ezw ehsk.' i/sbh B/ fejk, n?woi?A;h Gkosh iwj{ohns 's/ ;ZG s'A
iwj{ohns ftu spdhb eoB dk :sB 'Gkos ns/ iowBh ftu gq?Z; 's/ ;?A;o tZvk XZpk ;h.
ehsk. c/;p[e 's/ i/sbh B/ fejk fe bkT[D bJh ekB{zB brGr fJe' fij/ ;B. T[BQK fejk fe gkm-g[;seK ftu fJ;
n?woi?A;h dh gNeEk Bkzh iowBh ftu fJe gkoNh dk b'ezszso ;h.' pko/ nfXnkJ/ Skwb ehsk ikDk ukjhdk
1933 ftu i' e[ZM j'fJnk, eh T[; s'A gq/ T[BQK nkoEe gq'rokwK d/ ;pzX ftu j? skfe B"itkB ghVQh B{z T[; tes Ykj/
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek d/ okSNogsh v'Bkbv Nozg B/ thotko B{z fejk fe
fos ;h< fjNbo ns/ fJzdok rKXh d/ J/izv/ ftu rJ/ z[bwK pko/ f;fyns ehsk ik ;e/.
o{; d/ okSNogsh tbkdhwho g[fsB Bkb T[BQK dh fSyo tkosk nrb/ wjhB/ :{og
uko djkfenK s'A tZX ;wK gfjbK ;wkBsk dZ;h. i/sbh B/ fejk, 'fjNbo w'dh B/ fejk, 'no[D i/sbh B/ n?woi?A;h
ftu j' ;edh j?. Nozg 11-12 i[bkJh B{z BkN' ;zw/bB ftu fjZ;k b?D bJh pq;/b;
25 i{B 1975 B{z Gkos ftu n?woi?A;h B/ 25 ;{soh nkoEe gq'rokwK dk n?bkB pko/ ekb/ fdBK, b'eK dh nkzkdh B{z doV
ikD tkb/ jB. fJ; d"okB T[j fpqN/B dh gqXkB wzsoh E?o/;k w/n Bkb rZbpks eoB bkJh rJh ;h. i/sbh B/ fejk, 'fjNbo ehsk ;h. fJzdok B/ 20 ;{soh gq'rokwK d/D, Ykj/ rJ/ z[bwK ns/ fJj ;kv/
bJh fJzrb?Av th ikDr/. g[osrkb d/ wko;/b' o/p/b' fv ;{ik Bkb ;z:[es o{g Bkb ns/ ;qhwsh fJzdok rKXh d'jK B/ ed/ th dk n?bkB ehsk ;h. ;zi/ rKXh B/ ngD/ nkdoSK 's/ fet/A f;ZXk jwbk ;h, pko/
gZsoeko ;zw/bB B{z ;zp'XB eod/ j'J/ Nozg B/ fejk, ''w?A gfjb/ jh fdB fejk ;h fe
;zftXkB B{z nfjwhns BjhA fdsh. T[BQK gzi ;{soh nkoEe ns/ ;wkie gq'rokw fbfynk.
o{;-uhB ns/ j'oBK Bkb uzr/ ;zpzX pDkT[Dk uzrh rZb j?. fJj d[Bhnk bJh uzrk
j?, fJj ;kv/ bJh uzrk j? ns/ fJj ;kfonK bJh uzrk j?. fJ; bJh n;hA :{og :ksok
e?B/vhnBK B/ Bf nK nK u c{e/ 38 fpbhnB vkbo
e?B/vhnBK B/ Bf nK u c{e/ 38 fpbhnB vkbo
e?B/vhnBK B/ BfSnK nK 'u c{e/ 38 fpbhnB vkbou c{e/ 38 fpbhnB vkbo
u c{e/ 38 fpbhnB vkbo
e?B/vhnBK B/ Bf
d"okB zo{o fwb/rk.'' e?B/vhnBK B/ Bf
Nozg B/ fejk fe nZi g[fsB Bkb fSyo tkosk dh EK ns/ sohe ;gZSN j' ikt/
rh. fJe ;tkb d/ itkp ftu Nozg B/ fejk, ''w?B{z bZrdk j? fe n;hA ;hohnk, :{eo/
wzBDk j? fe e?B/vk fJe soQK fJ; wkwb/
B ns/ j'o eJh ftfSnK 's/ rZbpks eoKr/. n;hA d/yKr/ fe eh j[zdk j?. T[BQK fejk
'u ;zeN 'u j? feT[Afe fJE/ BfSnK dh
fe n;hA p?meK d/ pko/ ftu ed/ gZek BjhA efj ;ed/ fe eh j't/rk go w?B{z bZrdk
Utov'z Bkb j'D tkbhnK w"sK dh
j? fe B/sktK Bkb w[bkeksK Bkb ekch e[M uzrk j' ;edk j?. uhB d/ okSNogsh Sh
frDsh ekch j?. fJ; nfXn?B 'u gkfJnk
fiBfgzr Bkb ;kvh p?me pj[s uzrh ojh ;h. w?A fiZE/ th frnk, w/ohnK p?meK
frnk fe BfSnK dh e[Zb tos'A 'u'A d'
uzrhnK ojhnK. fcbjkb fJetkv'o dh :ksok 's/ rJ/ nwohek d/ T[Zg okSNogsh
fsjkJh youk Sokp s/ szpke{ dh tos'A
wkJhe g/A; B/ fJ; p?me dk ;tkrs ehsk.
's/ j[zdk j?. fJj th gkfJnk frnk fe
uko BfSnK 'u'A ;ZG s'A tZX youk e?B/
ni/ th gqwkD{ ;kJhN vhnBK tb'A soshptko Sokp 's/ 14H6
ni/ th gqwkD{ ;kJhN s/ fBowkDs/ fBowkD
ni/ th gqwkD{ ;kJhN
ni/ th gqwkD{ ;kJhN 's/ fBowkDs/ fBowkD
ni/ th gqwkD{ ;kJhN s/ fBowkD
fpbhnB, szpke{ 's/ 12 fpbhnB vkbo,
j'oBK BShb/ gdkoEK 's/ 3H5 fpbhnB
vkbo s/ wkohi[nkBk 's/ 2H8 fpbhnB
eo fojk j? T[Zso e'ohnk
eo fojk j? T[Zso e'ohnk
eo fojk j? T[Zso e'ohnk vkbo d/ fj;kp Bkb ehsk iKdk j?.
eo fojk j? T[Zso e'ohnk
eo fojk j? T[Zso e'ohnk
e?B/vhnB ;?ANo nkB ;p;NK; :{z
n?Av nfveSB fJB UNktk 'u ;hBhno
fo;ou n?Av gkfb;h ftSb/Se w?fET{ :zr
UNktk (fpT{o') e?B/vk 'u ikoh fJe e?B/vhnB ;?ANo nkB ;p;NK; :{z dk efjDk j? fe fJ; fog'oN s'A fijVk
fog'oN 'u fejk frnk j? fe 2014 'u n?Av nfveSB tb'A e?B/vhnB ;G s'A tZvk ;[B/jk fwbdk j? T[j fJj j?
e?B/vk 'u e?B/vhnBK tb'A BfSnK dh fJz;NhfuT{N cko ;p;NK; :{z fo;ou fe ;kB{z BShb/ gdkoEK d/ ;zeN tZb
tos'A 's/ 38H4 fpbhnB vkbo you Bkb fwb e/ fJ; ;pzXh nzefVnK dh fXnkB d/D dh b'V j?. idfe j[D id'A
ehs/ rJ/. nfij/ 'u fJj efjDk rbs ;whfynk ehsh rJh. fJ; d/ Bkb jh n;hA wkohi[nkBk B{z ekB{zBh dkfJo/ ftZu
BjhA j't/rk fe jo/e e?B/vhnB B/ BfSnK f;js dk fijVk B[e;kB j[zdk j?, fBnK, fbnkT[D ik oj/ jK sK ;kB{z Sokp pko/
dh tos'A bJh 1,100 vkbo you ehs/. T[sgkdBSesh dh ewh s/ j'o ehws th ;'uDk ukjhdk j? feT[Afe e?B/vhnB
fJ; d/ Bshi/ ti'A 67,515 e?B/vhnBK fijVh u[ekT[Dh g?Adh j?, dk nzdkzk ;wki B{z fJ; ekoB th yfwnkzk
B/ nkgDhnK ikBK r[nk bJhnK. bkfJnk frnk. jkbKfe y'iekohnK dk G[rsDk g? fojk j?.
fJj i'Vk j'fJnk fGnkBe jkd;/ dk f
fJj i'Vk j'fJnk fGnkBe jkd;/ dk f eko, tkb-tkb puh ikBeko, tkb-tkb puh ikB
fJj i'Vk j'fJnk fGnkBe jkd;/ dk f eko, tkb-tkb puh ikB
fJj i'Vk j'fJnk fGnkBe jkd;/ dk fSeko, tkb-tkb puh ikBeko, tkb-tkb puh ikB
fJj i'Vk j'fJnk fGnkBe jkd;/ dk f
dh ikDekoh ;'Sb whvhnk 's/ fdZsh. T[; B/ b'eK B{z fJ;
rZb bJh th ;ktXkB ehsk fe T[j fJ; xNBk s'A e[M
;pe b?D. ed'A fejVh y{p;{os Skw fGnkBe Skw ftu
pdb ikt/ e'Jh BjhA ikDdk. fJ; jkd;/ ftu r[Zv dhnK
d't/A bZsK p[oh soQK ;V rJhnK. fJ; d"okB r[Zv ns/ T[;
d/ p[nkJ/co?Av dh ikB T[; dh fpZbh B/ pukJh i' T[; ;w/
A T[ZE/ w"i{d ;h. T[; dh fpZbh B/ d'jK B{z fJ; yso/ pko/
fusktBh fdZsh. fJ; s'A gfjbK fe Xwkek fznkdk
B[e;kB eodk T[j d't/A pkEo{w ftu'A pkjo nk rJ/ ;B.
r[Zv B/ nkgDh g';N ftu fbfynk j?,''fJj xNBk 20
i{B dh j?. w?A nkgD/ p[nkJ/co?Av Bkb fpq;p/B d/ dZyD-
BthA fdZbh (fpT{o') fJe fBrokBh t?Zp;kJhN B/ p[ZXtko B{z dkntk ehsk j? fe
g{op ;fEs nkgD/ xo d/ pkEo{w ftu ;h. fJ; d"okB
f;zrkg[o f;yo p?me 'u e'ohnkJh Nkg{ d/ jfEnkopzdh n?bkB d/ pkti{d T[Zso
n;hA pkEo{w ftu gofcT{w ;gq/ eo fdZsk i' w'wpZsh dh
e'ohnk s/zh Bkb nkgD/ fo;ou ;?ANo 'u ;[Xko eo fojk j?. T[Zso e'ohnk d/ B/sk
nZr Bkb fwb frnk, fi; wro'A z'odko Xwkek j'fJnk.
few i'Ar T[B B/ nwoheh okSNogsh v'Bkbv Nozg d/ Bkb fJ; wjhB/ dh S[o{nks
w?A pZ; fJzBk ukj[zdh jK fe s[jkB{z fJ; rZb dh ikDekoh
'u f;zrkg[o 'u j'Jh fJfsjkf;e rZbpks 'u fJ; Nhu/ dh fdSk 'u ezw eoB dh j'Dh ukjhdh j? fe i/ n;hA rbs sohe/ Bkb d' ysoBke
tkndk ehsk ;h go f;zrkg[o p?me jfEnkopzdh dh ;gZSN gfoGkSk d/D iK T[Zso gdkoEK B{z fwbk dJhJ/ sK fJ; dk Bshik eh j' ;edk
e'ohnk tb'A gqwkD{ jfEnko Gzvko BSN eoB d/ bJh ;wK ;hwk d/D 'u n;cb oj/ f;vBh (fpT{o')º ne;o gq/wh i'V/ nkgDh Skw B{z y{p;{os j?. w?A ukj[zdh jK fi; soQK dk jkd;k w/o/ Bkb j'fJnk T[;
. pBkT[D bJh eJh soQK dh gbkfBzr eod/ jB. nfijh jh gbkfBzr soQK dk jkd;k fe;/ j'o Bkb Bk j't/.'' ckfJo ckJhNoz
'38 BkoE' t?Zp;kJhN d/ w[skpe Nozg B/ dkntk ehsk fe gqfefonk ibdh S[o{ nk;Nq/bhnk ftu ofjzd/ fJe gq/wh i'V/ B/ th ehsh. go T[BQK dh eowukohnK B/ th fejk fe phs/ 28 ;kbK ftu T[BQK B/
j't/rh s/ T[BQK B/ fgSb/ jcs/ fejk ;h fe g{oB jfEnkopzdh j't/rh i' fe S[o{ j' u[Zeh y{p;o{s Skw fGnkBe jkd;/ dh fSeko j' rJh. fJZE/ fpq;p/B dh nfijh xNBk BjhA d/yh. g[b; B/ th fejk j? fe fJj
j?. t?Zp;kJhN d/ w[skpe jkb 'u T[grqfj dhnK s;thoK 'u fdykfJnk frnk j? fe ofjD tkbh 19 ;kbk bVeh nkfJbk r[Zv (Ayla Good) nkgD/ xNBk 10 bZy ftu fJe tkoh j[zdh j?. T[ZE/ iKu eoB
p[nkJ/co?Av Bkb o'wKfNe e?Avb bkJhN pkE b? ojh ;h. nukBe
T[Zso e'ohnk d/ w[Zy :'Arp:'B gqwkD{ e/Ado 's/ Bk f;oc nfGnkB ikoh j? pbfe tkfbnK B/ fejk fe n;hA rbsh Bkb nfijk fwSoD
pkEo{w ftu fJe z'odko Xwkek j'fJnk. fJ; jkd;/ dh iKu
YKu/ ;pzXh ekoi th ehs/ ik oj/ jB. fJ; 'u fejk frnk j? fe 21 i{B dhnK pDk fdZsk fi; B{z d[pkok eoBk ;zGt BjhA j?. r[Zv dh
eoB 's/ gsk uZfbnk fe fJj Xwkek gofcT{w d/ bhe j'D ns/
T[grqfj s;thoK s'A gsk bZrdk j? fe :'Arp:'B gqwkD{ ftfrnkBh fo;ou ;?ANo s/ ;'Sb whvhnk 's/ gkJh rJh ejkDh B{z j[D sZe 400 tkoh
T[ZE/ pb ojh w'wpZsh dh nZr ekoB j'fJnk ;h. r[Zv B/ fJ; rZb
YKfunK 'u ;[Xko s/z rsh Bkb eo oj/ jB. gfVQnk ik u[Zek j?.

33
33
33 gzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
33 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
33 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
Gkos pfDnk n"osK bJh ;ZG s'A ysoBke d/
Gkos pfDnk n"osK bJh ;ZG s'A ysoBke d/
Gkos pfDnk n"osK bJh ;ZG s'A ysoBke d/
Gkos pfDnk n"osK bJh ;ZG s'A ysoBke d/
fuZN/ ekoB ekoB ekbkekbk j' foj? j' foj?
fuZN/ Gkos pfDnk n"osK bJh ;ZG s'A ysoBke d/S
fuZN/
fuZN/ ekoB ekbk j' foj?
fuZN/' ekoB ekoB 'ekbkekbk' j' foj? j' foj?
ysoBke gzi d/S fejV/ jB ns/ f;js,
nkoEe ;q's, ;ZfGnkuko ns/ gkozgoe
gzikp dk GftZy
gzikp dk GftZy ohtkzK, :'B fjz;k, T[sghVB, r?o-
gzikp dk GftZy
gzikp dk GftZy
gzikp dk GftZy
:'B fjz;k ns/ wB[Zy s;eoh d/ wkwb/
ftZu fejVk d/S ;ZG s'A yokp j? .
wkfjoK B/ Gkos B{z wB[Zyh s;eoh,
:'B ghVsk ns/ ;/e; r[bkwh, xo/b{
r[bkwh, zpod;sh ftnkj eokT[D ns/
Go{D jZfsnk eokT[D d/ nkXko 's/ th
n"osK bJh ;ZG s'A ysoBke d/S dZf;nk
j? . fJ; fb;N ftu gkfe;skB Bzpo 6
's/ j?, id'A fe nwohek dk ;EkB d;tK
j? . ncrkfB;skB nkoEe ;q'sK, f;js
;j{bsK dh Gkoh ewh ns/ :'B fjz;k d/
ekoB sh;o/ ;EkB 's/ j? .
g{oh d[Bhnk ftu Gkos n"osK bJh 'u ncrkfB;skB, eKr', gkfe;skB, T[E/ jh ;hohnk ns/ ;'wkfbnk ftu
;ZG s'A ysoBke ns/ n;[oZfyns d/S Gkos ns/ ;'wkfbnk n"osK bJh ;ZG s'A bzp/ ;wK s'A uZb ojh bVkJh d/ ekoB
wzfBnk frnk j? . Ekw;B okfJNo; ysoBke d/S wzB/ rJ/ ;B . n"osK dh jkbs ekch yokp j'Jh j?.
ckT[Av/SB tb'A ikoh ehs/ rJ/ fJe ;ot/ T[E/ jh, fJ; ;kb Gkos fszB gkJ/ ;hfonk ftu f;js ;j{bsK se n"osK
uzvhrVQ (fpT{o') gzikp ftu BSk eoB tkb/ B"itkBK dhnK fJe s'A pknd fJe
ftu n"osK d/ gqsh :'B fjz;k, wB[Zyh dkB s'A fy;e gfjb/ ;EkB 's/ nk frnk dh e'Jh gj[zu BjhA j? ns/ ;'wkfbnk ftu
j' ojhnK w"sK B/ fJe tko fco ;{p/ dh e?gNB ;oeko B{z eNfjo/ ftu yVQk eo fdsk
s;eoh ns/ :'B tgko ftu Xe/b/ ikD j? fJ;s'A fJj ;kps j[zdk j? fe 2011 ;ZfGnkuko ns/ Xkofwe gozgoktK d/
j?. fJBQK w"sK B{z b? e/ ;{p/ Go d/ b'eK ftu Gkoh o'; gkfJnk ik fojk j?. d/fynk ikt/
d/ nkXko 's/ Gkos B{z n"osK bJh ftZu fdZbh 'u fJe uZbdh p; ftu j'J/ ekoB th n"osK gq/SkB jB .
sK b'eK dk ;oeko gqsh fJj o'; g{oh soQK ikfJz j? feT[Afe e?gNB nwfozdo f;zx
ysoBke dZf;nk frnk j? . ;kw{je pbkseko d/ pknd th ni/ fog'oN ftZu fejk frnk j? fe
B/ u'DK ;w/A ;Zsk ftu nkT[D s'A gfjbK ;{p/ dh iBsk Bkb fJj tkndk ehsk ;h
fJ; ;ot/ d/ nB[;ko n"osK d/ w[Zd/ se n"osK dh ;[oZfynk B{z b? e/ b'VhAd/ ;hfonk ftu ;oekoh pbK d[nkok n"osK
fe T[j ;Zsk ftu nkT[D d/ uko jcfsnK d/ nzdo jh ;{p/ ftu'A BS/ dk ykswk eo
's/ :[ZX ghVs ncrkfB;skB ns/ ezw BjhA ehs/ rJ/ .;kb 2011 ftZu d/ Bkb :'B fjz;k ehsh iKdh j? . xo/b{
d/Dr/. ;Zsk ftu nkT[D s'A s[os pknd e?gNB ;oeko B/ ngD/ fJ; tknd/ B{z
;hohnk eqwtko L d{i/ ns/ sh;o/, j'J/ fBofGnk eKv d/ pknd n"osK dh fjz;k ns/ pkb ftnkj d/ wkwb/ tZX oj/
fBGkT[AfdnK BSk s;eoK fto[X ftnkge w[fjzw ftZYh, fi; d/ Bshi/ ti'A ;{p/ d/
;'wkfbnk u"E/ ns/ ;T[dh nop gzit/A ;[oZfynk ns/ T[BQK d/ fybkc j'D tkbh jB ns/ pZu/ B{z iBw fdzd/ j'J/ n"osK
pj[s ;ko/ voZr s;eoK B{z i/bQ dhnK ;bkyK fgZS/ vZfenk frnk.
;EkB T[Zs/ jB . 550 wkfjoK tb'A ehs/ fjz;k d/S d/ b'eK bJh ;ZG s'A dh w"s do ftZu tkXk j' fojk j? ns/
S[o{ 'u uzr/ oj/ BSk fto'Xh w[fjzw d/ Bshi/ L e?gNB ;oeko dh fJ; ;ysh B/
rJ/ fJ; ;ot/ ftu n"osK d/ gqsh :'B wjZstg{oB w[Zdk pD frnk ;h . fJBQK ;ZG dk fes/ th nzs fdykJh BjhA
voZr wkchnk d/ Gkt/A BZe ftu dw eo fdsk ;h go ;{p/ dh iBsk ;oeko dh fJ;
fjz;k d/ ysfonK d/ fbjkz s'A fJZewkso ;oekoh nKeV/ dZ;d/ jB fe 2007 fdzdk . T[E/ jh, ;'wkfbnk ftu ekB{zB
ekor[zkoh s'A ekch ;zs[SN ;h go fJe ;kb g{ok j[zd/-j[zd/ fJj w[fjzw fco mzvh g?
gZSw tkbk d/S nwohek j?. fJ; ;ot/ s'A 2016 d/ ftu n"osK d/ gqsh tZXd/ bkr{ eoB tkbhnK ;z;EktK ewi'o j'
rJh, fi; d/ f;ZN/ ti'A voZr wkchnk fco s'A ;orow j' frnk. phs/ e[ZM fdBK s'A
ftu 193 d/SK B{z Skfwb ehsk frnk d'S ftu 83 ch ;dh dk tkXk j'fJnk j? u[ZehnK jB .
jkbks fJj pD/ j'J/ jB fe ;{p/ Go ftu BS/ ekoB eJh B"itkBK dh w"s j' u[Zeh j?,
;h, fiBQK ftu'A n"osK bJh ;ZG s'A fznkdk . Bb jh jo xzN/ ftu 4 o/g d/ wkwb/ ;kT{dh nop ftu n"osK d/ Bkb
fi; eoe/ e?gNB ;oeko fto'XhnK d/ fBSkB/ 's/ nk rJh j?.
ysoBke 10 d/SK dk ;zrqfj ehsk frnk doi ehs/ iKd/ jB . ;ot/ d/ w[skpe, G/dGkt j[zdk j? . ;ZfGnkuko ns/
;kb g{ok j'D wro'A jh BSk fto'Xh w[fjzw B{z bZrhnK pq/eK L Gkt/A fe voZr
. Gkos wB[Zyh s;eoh, :'B fjz;k, Xkofwe gozgoktK d/ ekoB th n"osK
wkchnk d/ yksw/ B{z b? e/ ;oeko dh wzBSk eh j?. fJ; pko/ e[ZM fejk BjhA ik ;edk
fJ; ;ot/ B{z 26 wkou s'A 4 wJh d/ ;ZfGnkuko ns/ Xkofwe gozgoktK d/ n;[oZfyns wfj;{; eodhnK jB .
go fJzBk zo{o j? fe id'A s'A e[ZM T[u g[fb; nfXekohnK dk Bkw fJ; ekb/ Xzd/ ftu
ftu nkBbkfJB, N?bhc'B d/ zohJ/ ns/ ekoB ns/ n"osK B{z ;?e; XzfdnK ftu jkbKfe, jkb d/ ;kbK ftu e[ZM
;kjwD/ nkJ/ jB, T[d'A s'A BfSnK fto[X ftZYh rJh fJ; w[fjzw B{z fit/A pq/eK fijhnK
b'eK Bkb fwbe/ rZbpks eo g{ok ehsk Xe/bD d/ fbjkz s'A nZtb j? . b/yeK ;[Xko t/fynk frnk j? go ni/ th
jh bZr rJhnK jB. fi; soQK dh ;orowh ;oeko B/ S[o{ ftu fdykJh ;h, T[; soQK
frnk . fJ; ftu :{og, ncohek, d/ w[skpe, wfjbk ns/ pkb ftek; ekch e[ZM ehs/ ikD dh zo{os j? .
dh ;orowh j[D d/yD B{z BjhA fwbdh. jkbks fJj jB fe BfSnK ekoB fJeZb/
nwohek, dZyD-g{ot J/Shnk d/ g/S/ wzsokbk B/ fJ; ;ot/ d/ BshfinK 's/ gkfe;skB ftu n"osK d/ fybkc xo/
nzfwqs;o d/ y/so ftu jh 12 B"itkB w"s dk fBtkbk pD u[Ze/ jB i' e?pfBN
to,f;js d/yGkb eowukoh, r?o e[ZM th efjD s'A fJBeko eo fdsk. b{ fjz;k, fJZis d/ Bkw 's/ jZfsnk
wzsoh Bti's f;zx f;ZX{ dk jbek j?.
;oekoh ;zrmB d/ b'e, Bhsh fBowksk, ;ot/yD d"okB pj[s ;ko/ wkfjoK d/ wkwb/ ;kjwD/ nkJ/ jB. T[E/ jh
e?gNB B{z r[Nek ;kfjp dh ;j[z :kd eotk oj/ b'e L b'eK ftu o'; fJ; rZb
ftek; wkjo ns/ ;kwkie fNZgDheko s'A g[ZfSnk frnk fe 193 ;z:[es okSNo nwohek fgSb/ ;kb j'Jh whN{ w[fjzw
B{z b? e/ th j? feT[Afe e?gNB nwfozdo f;zx B/ jZE ftu r[Nek ;kfjp cV e/ iBse
Skfwb ;B . 2011 ftu j'J/ fJ; ;ot/ d/ w?Apo okiK ftu'A n"osK bJh ;ZG s'A d/ ekoB 10t/A ;EkB 's/ fojk.
;wkrw ftu fJj ;j[z ykXh ;h fe T[j gzikp ftu'A uko jcfsnK d/ nzdo BS/ dk
ykswk eo d/Dr/ go nZi fJe ;kb pknd th e?gNB ;kpQ ngD/ tknd/ 's/ yo/
No{v' B/ Gkos :ksok d"okB fJ; ?Zc B{z?Zc B{z
No{v' B/ Gkos :ksok d"okB fJ; ?Zc B{z
BjhA T[so ;e/. BfSnK ekoB j' ojhnK gzikph B"itkBK dhnK w"sK s'A pknd T[BQK
No{v' B/ Gkos :ksok d"okB fJ;
B{z brksko ;'Sb whvhnk, nypkoK ns/ fBT{z u?BbK 's/ fto'XhnK tb'A fBSkBk No{v' B/ Gkos :ksok d"okB fJ; No{v' B/ Gkos :ksok d"okB fJ; S?Zc B{z?Zc B{z
pDkfJnk ik fojk j?. 26 i{B B{z ftSt Go ftu n?ANh voZr fdt; wBkfJnk iKdk
j?. gzikp ftu th ;'Sb whvhnk 's/ 'ekbk jcsk' wBkT[D dh w[fjzw S[o{ j' u[Zeh j?,
fi; Bkb XVk XV ;{p/ dh iBsk i[V ojh j?. fdZsh ;h bZyK o[gJ/ dh pyShh hh hS
fdZsh ;h bZyK o[gJ/ dh py
fdZsh ;h bZyK o[gJ/ dh py
fdZsh ;h bZyK o[gJ/ dh py
fdZsh ;h bZyK o[gJ/ dh py
BSk s;eoh 'u T[bM/ g[fb; nfXekoh L d/fynk ikt/ sK BfSnK d/ wkwb/ ftu
gzikp g[fb; d/ T[Zu nfXekoh nkg; ftu jh T[bMd/ ik oj/ jB. fJ; wkwb/ ftu
gzikp ns/ jkJhe'oN ftu BfSnK dh iKu eo ojh n?;nkJhNh d/ w[yh f;XkoE dcso (e?B/vhnB) B/ fejk ;h fe :ksok dk T[d/S d'jK d/SK
uN'gkfXnkJ/ B/ fgSb/ fdBhA gzikp d/ vhihgh ;[o/S no'Vk s/ vhihgh fJzN?bhi?A; ftukb/ fJfsjk;e ;zpzXK B{z wzp{s eoBk ns/ nkofEe T[whdK
fdBeo r[gsk 's/ T[BQK B{z y[de[Sh d/ M{m/ e/; ftu c;kT[D dh rZb nkyh ;h. B{z tXkT[Dk j?, fi; Bkb e?B/vk d/ b'eK bJh Gkos 'u o[zrko
uN'gkfXnkJ/ B/ fJbzkw bkT[Ad/ j'J/ nkfynk ;h fe w'rk d/ n?;n?;gh okiihs g?dk j' ;e/.'
f;zx B{z pukT[D bJh d't/A vhihgh T[; 's/ dpkn gk oj/ jB. fJjh BjhA, uN'gkfXnkJ/ fJ; jcs/ ;z;d 'u g/S ehs/ rJ/ d;skt/zK 'u ezzot/fNt
B/ fJj th nkfynk ;h fe n?;n?;gh okiihs f;zx fto[X uZb ojh iKu ftu d't/A gkoNh d/ ;z;dh w?ApoK B/ wzr ehsh j? fe ;oeko tZb'A 1000
vhihghz Bkb i[V/ nfjw sZE ;kjwD/ nkJ/ jB, fi; d/ pknd s'A jh T[; B{z szr go/ nwoheh vkbo s'A fznkdk ;kfonK yofunK B{z fi; 'u pyShS
SkB ehsk ik fojk j?. th Skwb j?, fpZb ;w/s ;z;d ;kjwD/ g/S ehsk ikt/. ezzot/
T[u nc;oK dk Bkw nkT[D wro'A mzvh gJh w[fjzw L n?;nkJhNh w[yh f;XkoE fNt B/sk n?AfvqT{ Sho B/ p[ZXtko B{z d'S bkfJnk fe No{v' B/
uN'gkfXnkJ/ B/ fog'oN ftu fbfynk ;h fe w'rk d/ n?;n?;gh okiihs f;zx s/ nkgDh n;cb ;oekoh :ksoktK Bkb N?e; T[gG'rsk (N?e;
poyk;s fJz;g?eNo fJzdoihs f;zx dh iKu d/ ;hBhno nc;oK dh Sw{bhns pko/ d/D tkfbnK) d/ g?f;nK dk rbs fJ;s/wkb ehsk j?, idfe
sZE fwb/ jB i' fes/ Bk fes/ ik e/ T[es T[u nfXekohnK Bkb i[Vd/ jB. fJj th fJ; dk Bshik e[M th BjhA fBefbnk. ezzot/fNt ;z;dh w?Apo
;Zu j? fe S[o{ ftu BSk s;eoK fto[X gzikp ;oeko dh ekotkJh Sbkxk:'r ojh e?Av/; porB B/ d'S bkfJnk fe T[j nkgD/ nj[d/ dk fJ;s/
go id'A s'A gzikp g[fb; d/ T[u nc;oK d/ Bkw voZr s;eoh ftu bJ/ rJ/ jB, T[d'A wkb Skjh fzzdrh fiT{D bJh eo oj/ jB. gqXkB wzsoh fJj
s'A ;oeko dh BSk fto'Xh w[fjzw mzv/ p;s/ ftu g? rJh ikgdh j?. ;'ud/ jB fe T[j fJBQK ;[ftXktK ns/ GZfsnK d/ nfXekoh
BfSnK ekoB j' u[ZehnK jB eJh w"sK L fgSb/ fdBhA e'Neg{ok fty/ fJe jB. T[j you dk e'Jh th w"ek BjhA SZvd/, fiZE/ T[BQK B{z
B"itkB dh BS/ dk Nhek brkT[D Bkb w"s j' rJh, fi; dh wK tb'A ngD/ B"itkB nkgD/ g?f;nK dk z'o ns/ brzoh dk gqdoSB eoB dk w"ek
g[Zs dh bkS 's/ o'D dk thvhU ;'Sb whvhnk 's/ tkfJob j'fJnk ;h. fJ; s'A fJbktk fwb fojk j't/.
soBskoB d/ S/joNk ftu th fJe B"itkB dh BS/ dh Utov'z b?D ekoB w"s j'
gqXkB wzsoh i;fNB No{v' B/ nkgDh Gkos :ksok dk
rJh. fJ; s'A fJbktk nzfwqs;o d/ y/so ftu BS/ ekoB j'JhnK w"sK d/ 12 wkwb/
fJj efj e/ pukn ehsk j? fe, fJ; :ksok Bkb 1 nop
;kwjD/ nk u[Ze/ jB. j'o ;ojZdh y/soK dk jkb th ekch wkVk j?. pkpk pekbk d/ vkbo d/ d'-gZyh fBt/S dk okj y[fbQnk j?. idfe 5,800
b'eK dk efjDk j? fe T[BQK dk fJbkek BfSnK dk wzvh pD u[Zek j?. BSk t/uD
BthnK B"eohnK th fJ; e{NBhse :ksok Bkb g?dk j'JhnK
tkb/ nkw jh ;VeK 's/ BSk t/ud/ fco oj/ jB. e[ZM b'eK B/ e?gNB ;oeko B{z
jB. n;hA y[S jK fe n;hA nkgDh 9 fdB dh :ksok 'u pj[s
nghb ehsh j? fe T[BQK B{z ngD/ y/so bJh j'o e[ZM BjhA ukjhdk, ;oeko f;oc
;ko/ ezw ehs/. fJ; :ksok dh bkrs ;NhcB jkogo ns/
BfSnK B{z iVQ'A ysw eo d/t/ feT[Afe B"itkB g[ZsK dhnK bkSK 's/ o'AdhnK wKtK dh N'oKN' (fpT{o') e?B/vhnB gqXkB wzsoh i;fNB No{v' e[M
ezzot/fNt db d/ w?ApoK tZb'A e[M ;kb gfjbK ehsh rJh :ksok
jkbs d/yh BjhA iKdh. fdBK s'A nkgD/ f;nk;h fto'XhnK d/ fBSkB/ 's/ jB. e?B/vk dh
's/ j'J/ you/ s'A xN ;h.'
fco s'A gqGkth edw T[mkT[D dh b'V L :ehBB s"o 's/ BfSnK Bkb j' ojhnK ezzot/fNt gkoNh B/ T[BQK dh brksko eJh fdBK sZe S[ZNh 's/
dZ; dJhJ/ fe ezzot/fNt gkoNh d/ ;z;dh w?ApoK B/ gqXkB
B"itkBK dhnK w"sK gzikp bJh fGnkBe sqk;dh s'A xZN BjhA. gkfe;skB Bkb ofjD d/ ekoB fBzdk ehsh ;h. go j[D cotoh, 2018 'u ehsh
wzsoh d/ ykD/ 's/ j'J/ you 's/ ;G s'A fznkdk fBSkBk ftzfBQnk
;ojZd brdh j'D eoe/ th fJZE/ BfSnK dk ekch gqGkt j?. ;ojZd s'A fBZs fdB rJh T[BQK dh Gkos :ksok th fttkdK d/ x/o/ 'u nk rJh j?.
j?. T[BQK w[skpe thH nkJhH ghH S?c fteqw fti B{z eohp 11H50
cVh iKdh tZv/ gZXo 's/ j?o'fJB Î fJ; rZb dh Skjdh Godh j? fe r[nKYh d/S fJ; :ksok d"okB e?B/vk d/ t?Be{to d/ fJe Bkwh S?Zc B{z
bZy o[gJ/ dk G[rskB f;oc 2 gb/N Gkosh ykDk pDkT[D
gkfe;skB gzikp d/ B"itkBK B{z BfSnK dh bs brk e/ popkd eoB 's/ s[fbnk ykDk pDkT[D d/ J/tz 'u 11H50 bZy o[gJ/ dh pyShS gqXkB
bJh ehsk frnk ;h. fJj ykDk BthA fdZbh 'u ;fEs e?B/vk d/
j'fJnk j?, go fJ; BS/ 's/ o'e brkT[Dh sK ;kvhnK ;oekoK dh fzzw/tkoh j?. wzsoh No{v' B/ fdZsh ;h. idfe 3600 vkbo dh pyShS T[BQK B/
jkJh efwSB 'u nk:'fis ehsk frnk ;h. fteqw fti Gkosh
fcbjkb ;{p/ ftu BfSnK dk w[Zdk e?gNB ;oeko d/ rb/ dh jZvh pDdk ik fojk j?. e?B/vk dh jkeh Nhw dhnK io;hnK pDkT[D tkb/ B{z fdZsh ;h.
i/eo gzikp ;oeko B/ s[os e'Jh m'; edw Bk T[mkfJnk sK gsk BjhA fJj 'fuZNk' gqXkB wzsoh No{v' cotoh 'u 9 fdBK dh nfXekoe :ksok 's/ w{b d/ e?B/vhnB S?Zc jB. T[BQK d/ nkT[D-ikD, ofjD ns/
j'o fezB/ B"itkBK dh fzzdrh dh ekbh f;nkjh g's d/t/rk ns/ fezBhnK wktK dhnK Gkos nkJ/ ;B. T[BQK d/ Bkb tcd 'u wzsoh, ;z;dh w?Apo ns/ ykDk pDkT[D dk ;ko/ you e?B/vhnB ;oeko B/ jh u[Zfenk
e[ZyK T[iV ikDrhnK. j'o b'eK d/ Bkb T[Zu nfXekoh th nkJ/ ;B. gqXkB wzsoh ;h.

34
34
34 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
34 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
34 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
4 nc/no ns/ 1 ftnkj s'A
4 nc/no ns/ 1 ftnkj s'A nZieb feZE/ jB efgb owk< ftrVhowk< ftrVh
4 nc/no ns/ 1 ftnkj s'A
4 nc/no ns/ 1 ftnkj s'A
4 nc/no ns/ 1 ftnkj s'A
nZieb feZE/ jB efgb
nZieb feZE/ jB efgb
nZieb feZE/ jB efgb owk< ftrVh
nZieb feZE/ jB efgb Sowk< ftrVhowk< ftrVh
pknd th f;zrb j? g{ik p/dh f;js dk fJzM oZy oj/ B/ fynkb
pknd th f;zrb j? g{ik p/dh
pknd th f;zrb j? g{ik p/dh
pknd th f;zrb j? g{ik p/dh
pknd th f;zrb j? g{ik p/dh
f;js dk fJzM oZy oj/ B/ fynkb
f;js dk fJzM oZy oj/ B/ fynkb
f;js dk fJzM oZy oj/ B/ fynkb
f;js dk fJzM oZy oj/ B/ fynkb
ekw/vh fezr efgb Sowk dh f;js
nZieb uouk 'u pDh j'Jh j?. jkb jh
'u efgb Sowk J/nog'oN 's/ ;gkN j'J/
;B, fJZE/ T[BQK d/ tX/ Gko B{z d/y e/
gSkDBk w[Sfeb j' fojk ;h fe eh T[j
ekw/vh fezr efgb Sowk jh jB< efgb
nZieb NhH thH fJzv;Noh s'A g{oh soQK
d{o jB. fog'oN w[skpe efgb fJ; ;w/
A rqh; 'u jB.
;{soK w[skpe rqh; 'u efgb
nkgDh f;js dk g{ok fXnkB oZy oj/
jB. j?bdh c{v ykD Bkb efgb ;Nq?Z;
cqh bkJhc fpsk oj/ jB. rqh; 'u ibd
efgb B{z T[BQK dh gq/fwek frzBh th
i[nkfJB eo/rh. fzeo:'r j? fe fgSb/
fdBhA ;kjwD/ nkJhnK efgb dhnK
s;thoK B/ ;kfonk B{z j?okB eo fdZsk
j?.
T[BQK dhnK b/N?;N s;thoK T[BQK d/
yokp f;js dk g{ok jkb fpnkB eo
ojhnK ;B. BthnK s;thoK 'u efgb
dk ;oho ekch Gkok fdy fojk ;h. T[AM
nkgD/ Gko pko/ efgb B/ ;'Sb whvhnk
okjhA gqSz;eK B{z dZf;nk ;h fe T[j
nkgDh bkJhc;NkJhb pdbD dh e'fSS
eo oj/ jB.
efgb B/ f;js dk jkb dZ;d/ j'J/
fejk ;h, ''w?A gfjbK Bkb'A w'Nk j' frnk
jK. ibd g[okD/ S/g 'u nkT[Ad/ jh w/oh
fcbwh d[Bhnk fizBh uzrh j[zdh j?, UBh jh pkbht[Zv d/ ebkekoK dh ejkDh th
gq'ckJhb fgeuo pdb ikt/rh.
p/jZd fdbu;g j[zdh j?. pkbht[Zv 'u nkJ/ fdB ;kB{z fe;/ Bk fe;/ ndkeko-ndkekok
d/ nc/noz dhnK ypoK fwbdhnK jh ofjzdhnK jB.
pkbht[Zv 'u foSs/ fizB/ ibdh i[Vd/ jB UB/ jh ibdh N[ZN th iKd/ jB. nZi gfjbh tko whvhnk ;kjwD/ nkfJnk p"ph dk j?Av;w p/Nk,
gfjbh tko whvhnk ;kjwD/ nkfJnk p"ph dk j?Av;w p/Nk,
gfjbh tko whvhnk ;kjwD/ nkfJnk p"ph dk j?Av;w p/Nk,
gfjbh tko whvhnk ;kjwD/ nkfJnk p"ph dk j?Av;w p/Nk,
n;hA s[jkB{z fJe nfijh jh ndkekok dh fdbu;g ejkDh dZ;D tkb/ jK, fi; B{z gfjbh tko whvhnk ;kjwD/ nkfJnk p"ph dk j?Av;w p/Nk,
ikD e/ s[;h th j?okB ofj ikUr/.
nZi n;hA fJZE/ rZb eo oj/ jK pkbht[Zv dh wSj{o ndkekok g{ik p/dh dh, i'
fcbwK
fcbwK u nkT[Ad/ jh wuk ;ed? sfjbeku nkT[Ad/ jh wuk ;ed? sfjbek
fcbwK u nkT[Ad/ jh wuk ;ed? sfjbek
fcbw fJzv;Noh dh wSj{o ndkekok j?. g{ik p/dh ;'Sb whvhnk 's/ ekch nboN
fcbwK
fcbwK 'u nkT[Ad/ jh wuk ;ed? sfjbeku nkT[Ad/ jh wuk ;ed? sfjbek
ofjzdh j?.
T[j ne;o ;'Sb whvhnk 's/ nkgDhnK p'bv ns/ rb?wo; s;thoK S/no
pkbht[Zv 'u fJ; ;w/A ;Nko feZvz SkJ/ j'J/ jB. ikBjth
eodh ofjzdh j?.
eg{o, ;kok nbh ykB ns/ nBfBnk gKv/ tor/ ;Nko feZvz dh
g{ik dh wK gq'fswk p/dh fJzvhnB ebk;heb vK;o ;h. jkbKfe g{ik dk fcbwh
fcbwK 'u n?ANoh j' u[Zeh j?. j[D fJe j'o ;Nko feZv ;kjwD/
eohno pj[s tXhnk BjhA fojk. g{ik p/dh B/ nkgD/ fcbwh eohno dh S[o{nks
nkfJnk j?, fi; dk BK nkfo:wB fdUb j?. nkfo:wB, p"ph
nkfwo ykB dh fcbw, 'i' ihsk tjh f;ezdo Bkb ehsh ;h.
fdUb dk p/Nk j?. jkb jh 'u nkJhck n?tkov d"okB nkfo:wB
47 ;kbk g{ik p/dh j[D sZe 5 b'eK Bkb fob/SBfSg 'u ofj u[Zeh j? ns/ fJe
B{z nkgD/ fgsk p"ph fdUb Bkb d/fynk frnk. nkfo:wB ;{N-
ftnkj th eo u[Zeh j? go nZi sZe g{ik B{z tXhnk ihtB;kEh BjhA fwb ;fenk,
p{N 'u nkgD/ fgsk s'A fznkdk j?Av;w bZr oj/ ;B.
fi; dh tiQk eoe/ g{ik nZi th f;zrb j?.
nkfo:wB dhnK s;thoK j[D ;'Sb whvhnk 's/ tkfJob j'
ojhnK jB. fJj sK s?n j? fe i/eo nkfo:wB B/ pkbht[Zv 'u
pkbht[Zv d/ wjkBkfJe nfwskG pZuB B/
pkbht[Zv d/ wjkBkfJe nfwskG pZuB B/ nkT[D dk c?;bk ehsk sK T[j spkjh wuk d/Dr/. 17 ;kb d/
pkbht[Zv d/ wjkBkfJe nfwskG pZuB B/
pkbht[Zv d/ wjkBkfJe nfwskG pZuB B/
pkbht[Zv d/ wjkBkfJe nfwskG pZuB B/
nkfo:wkB B{z d/y e/ jo e'Jh fJj rZb ej/rk fe T[j nkT[D
tkb/ ;w/A 'u fdUb ykBdkB dk BK o'SB eoBr/. id'A p"ph
fdUb s'A g[ZfSnk frnk fe s[jkv/ pZu/ feT[A bkJhwbkJhN s'A d{o
fdbihs d';KM B{z nkyh tZvh rZb
fdbihs d';KM B{z nkyh tZvh rZb ofjzd/ jB< T[; ;w/A p"ph B/ fejk, ''w?B{z bZrdk j? fe gqkJht/;h
fdbihs d';KM B{z nkyh tZvh rZb
fdbihs d';KM B{z nkyh tZvh rZb
fdbihs d';KM B{z nkyh tZvh rZb
pj[s zo{oh j?, i' d{o j[zdh ik ojh j?.
w/o/ pZu/ nkgDh gVQkJh g{oh eo oj/ jB. w?B{z fJj th BjhA
gsk j? fe T[j fcbwK 'u nkT[Dk th ukj[zd/ jB iK BjhA.''
fzeo:'r j? fe fcbjkb ;zBh fdUb dk p/Nk eoB fdUb ibd
jh f;bto ;eqhB 's/ Bzo nkt/rk. ;zBh fdUb nkgD/ p/N/ B{z
ek;N eoB ik oj/ jB. fcbw dk BK j? 'gb gb fdb e/ gk;'.
fcbw bJh ;zBh B/ fJe BthA jho'fJB B{z th ek;N ehsk j?.
qhd/th dh w"s s'A pknd eg{o ykBdkB u tkgfonk fJe j'o jkd;k, tkb-tkb puh ikBu tkgfonk fJe j'o jkd;k, tkb-tkb puh ikB
Sqhd/th dh w"s s'A pknd eg{o ykBdkB qhd/th dh w"s s'A pknd eg{o ykBdkB 'u tkgfonk fJe j'o jkd;k, tkb-tkb puh ikBu tkgfonk fJe j'o jkd;k, tkb-tkb puh ikB
qhd/th dh w"s s'A pknd eg{o ykBdkB u tkgfonk fJe j'o jkd;k, tkb-tkb puh ikB
qhd/th dh w"s s'A pknd eg{o ykBdkB
w[zpJh (fpT{o')º Sqhd/th d/ fdjKs B{z 4 wjhB/ phs
u[Ze/ jB. nZi th T[; oks j'Nb 'u T[BQK Bkb tkgo/
jkd;/ B{z :kd eoe/ eJh b'e ;'uK 'u g? iKd/ jB.
T[BQK d/ S'N/ fdUo ;zi/ eg{o nZieb ftd/S 'u jB,
fiZE/ T[BQK dh ns/ T[BQK d/ gfotko dh ikB tkb-tkb
puh. n?eNo ;zi/ eg{o nZieb fBT{:koe Sfjo 'u
S[ZNhnK fpsk oj/ jB.
T[BQK Bkb gsBh wjhg ns/ pZu/ SBkfJnk-ijkB
th w"i{d jB. fi; j'Nb 'u T[j o[Ze/ jB, T[ZE/ nukBe
nZr bZr ikD ekoB jVezg wZu frnk, fi; s'A pknd
wfjwkBK B{z rokT{Av cb'o 's/ fJeZm/ j'D bJh fejk
gkbht[Zv fJzv;Noh d/ wSj{o n?eNo fdbihs d';KM ibd jh jkeh d/ fdZrz frnk.
fyvkoh ;zdhg f;zx dh pkfJUfge ';{owk' 'u Bzo nkT[Dr/. phs/ fdBhA fobhz ehs/ ;zi/ eg{o B/ y[d fJz;Nkrokw 's/ fJ; dh thvhU
fcbw d/ No/bo B{z b'eK dh ekch tXhnk gqshfefonk fwb ojh j?. pkbht[Zv d/ g';N ehsh. jkbKfe ibd nZr 's/ ekp{ gk fbnk frnk
wjkBkfJe nfwskG pZuB B/ nkT[D tkbh fcbw ';{owk' dh g{oh Nhw B{z S[ZGekwBktK ns/ jkbks gfjbK tor/ j' rJ/. fzeo:'r j? fe ;zi/
fdzd/ j'J/ fejk fe, ''w?A n?eNo fdbihs d';KM dk tZvk gqSz;e jK. nfwskG B/ eg{o jkb jh 'u fcbw 'b;N ;N'ohz' 'u Bzo nkJ/
fdbihs B{z 'T[sfeqSN gqfsGk' dZf;nk.'' jB.fJ; s'A pknd T[BQK e'bQ fcbw 'p/YZp' j?, fi; 'u
Skd nbh d[nkok fBod/fSs ';{owk' Gkosh jkeh Nhw d/ ;kpek egskB ;zdhg T[j g{ik u'gVk ns/ nkShS ;ud/tk Bkb Bzo nkT[Dr/
f;zx d/ ihtB 's/ nkXkfos j?. fJ; 'u ;kpek feqeNo fpSB f;zx p/dh d/ g[Zso .
nzrd p/dh th w[Zy G{fwek 'u j?, i' fpeowihs dk feodko fBGk fojk j?. ;zi/ eg{o d/ NhH thH ;hohnb 'fdb ;zGb ik zok'
dZ; d/JhJ/ fe ';'Bh fgeuo; B?ZNtoe fJzvhnk' ns/ fd ;h n?Zw fcbw; d[nkok B{z doSeK B/ y{p g;zd ehsk. T[BQK B/ fcbw 'okik',
fBod/fSs ';{owk' fcbw 13 i[bkJh B{z 2018 B{z f;B/wkxoK 'u fobhz j't/rh. 'f;oc s[zw' ns/ 'gq/w' Bkb b'efgq:sk jkf;b ehsh ;h.

35
35
35 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
35 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
35 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
pq/enZg d/ pknd th feT[A nkgD/ n?e; e'b tkg; ikDk ukj[zd/ jB b'e
pq/enZg d/ pknd th feT[A nkgD/ n?e; e'b tkg; ikDk ukj[zd/ jB b'e
pq/enZg d/ pknd th feT[A nkgD/ n?e; e'b tkg; ikDk ukj[zd/ jB b'e
pq/enZg d/ pknd th feT[A nkgD/ n?e; e'b tkg; ikDk ukj[zd/ jB b'e
i'Xg[o i/b
k g{oh eo u[Ze/ f;Zy
i'Xg[o i/b k g{oh eo u[Ze/ f;Zy pq/enZg d/ pknd th feT[A nkgD/ n?e; e'b tkg; ikDk ukj[zd/ jB b'e
i'Xg[o i/b 'u ;u ; u ;u ; u ;zk g{oh eo u[Ze/ f;Zyk g{oh eo u[Ze/ f;Zy
k g{oh eo u[Ze/ f;Zy
i'Xg[o i/b
i'Xg[o i/b
j?.
1H nfijk fJ; bJh j[zdk j? feT[Afe
e?dhnK B{z fwfbnk w[nkt
e?dhnK B{z fwfbnk w[nkt b'e nkgD/ gkoNBo 's/ g{oh soQK Bkb
e?dhnK B{z fwfbnk w[nkt
e?dhnK B{z fwfbnk w[nkt
e?dhnK B{z fwfbnk w[nktzkkkkk
fBoGo j' iKd/ jB ns/ T[BQK d/ fpBk
e'Jh ezw eoBk T[BQK bJh w[Seb j' iKdk
j?. fJ; soQK d/ b'e nkgD/ gkoNBo d/
Bkb g{ok fcT{uo gb?B eo b?Ad/ jB.
fJ; ekoB b'e ukj e/ th nkgD/
gkoNBo s'A d{o BjhA ofj gkT[Ad/.
2H T[ZE/ jh e[M b'e pq/enZg d/ dod
B{z M/b jh BjhA gkT[Ad/ T[BQK d/ fdb 'u
fJj ezBfcT{zB pDh ofjzdh j? fe pq/enZg
eoBk ;jh j? iK rbs. fJ;/ ezBfcT{zB
d/ ubd/ T[j nkgD/ gkoNBo d/ e'b
tkg; ikD dh ;'uD bZrd/ jB.
3H fo;ou w[skpe i' b'e nkgD/
gkoNBo Bkb p/jZd fgnko eod/ jB
T[j pq/enZg 's/ ftStk; jh BjhA eo
gkT[Ad/. nfij/ b'e jw/Sk fJjh ;'ud/
ofjzd/ jB fe SkfJd T[j rbs Bk j't/.
BthA fdZbh (fpT{o') bVek j't/ iK j?.
pq/enZg ns/ T[BQK B{z SZvD d/ pknd th
bVeh, fdb N[ZND d/ pknd sK jo fe;/ e[M ;'X dh fog'oN 'u th dZf;nk
eJh b'e nkgD/ pq/enZg B{z ;Zu wBD
B{z dod j[zdk j?. pq/enZg Bkb Bk f;oc frnk j? fe fob/SBfSg
bJh fsnko jh BjhA j[zd/.
s[;hA fJe uzrk jw;co r[nk fdzd/ j' N[ZND d/ pkti{d th eZgb nkgD/
4H nkgD/ n?e; gkoNBo d/ Bkb
;r'A nfijk ;kEh th r[nk p?md/ j' i' gkoNBo d/ e'b tkfg; ikDk ukj[zd/ jB
fpskfJnk j'fJnk ;wK fJe-d{i/ d/ Bkb
w[Sfeb ;w/A ;kvhnK gq/SkBhnK 'u yVQk fi; Bkb eZgb pq/enZg d/ pknd nkgD/
y[S ofjDk ns/ fJe-d{i/ Bkb nkgDhnK
;h go pq/enZg ns/ gkoNBo B{z X'yk d/ gkoNBo s'A d{ohnK pDk b?Ad/ jB. T[ABQ/
rZbK S/no eoBk, pq/enZg d/ pknd th
D d/ pknd th s[jkvk wB T[BQK d/ e'b jh eZgb T[BQK e'b tkg; ikD dh fJZSk
fJBQK rZbK B{z Bzonzdkz BjhA eo
ikD B{z eodk j?. brGr 50 ch;dh th oZyd/ jB. nkfyo T[BQK B{z fe; tiQk
gkT[Ad/. fJ;/ ekoB s[;hA nkgD/ n?e;
eZgb dk fdb pq/enZg d/ pknd nkgD/ Bkb pq/enZg d/ pknd th nkgD/ n?e;
n?e; gkoNBo e'b tkg; ikD B{z eodk gkoNBo d/ e'b tkg; ikD dk wB eodk gkoNBo d/ e'b tkg; ikDk ukj[zd/ j'.
uzvhrVQ (fpT{o') ;kb 1984 'u nkgo/SB pb{ ;Nko d"okB i'Xg[o i/b 'u pzd
e?NohBk B{z gsk j? fet/A j't/rk oDpho-nkbhnk
e?NohBk B{z gsk j? fet/A j't/rk oDpho-nkbhnk
e?NohBk B{z gsk j? fet/A j't/rk oDpho-nkbhnk
e?NohBk B{z gsk j? fet/A j't/rk oDpho-nkbhnk
e?NohBk B{z gsk j? fet/A j't/rk oDpho-nkbhnk
40 b'eK B{z gzikp ;oeko tb'A 5 bZy, 51 jzko d/ 40 u?Ze w[Zy wzsoh e?gNB
nwfozdo f;zx tb'A tzv/ rJ/. ikDekoh w[skpe ;kb 1984 'u 34 ;kb gfjbK
nkgo/SB pb{ ;Nko d/ fto'X 'u prkts eoB tkb/ 365 b'eK B{z i'Xg[o i/b 'u pzd
dk pq/enZg, ehsk j?okBhiBe y[bk;k!
dk pq/enZg, ehsk j?okBhiBe y[bk;k!
dk pq/enZg, ehsk j?okBhiBe y[bk;k!
dk pq/enZg, ehsk j?okBhiBe y[bk;k!
dk pq/enZg, ehsk j?okBhiBe y[bk;k!
eo fdZsk frnk ;h, fiBQK B{z 5 ;kb pknd 1989 'u fojkn eo fdZsk frnk. fJBQK
'u'A 40 b'eK B/ ndkbs 'u fJj e/; dkfJo eo fdZsk ;h fe T[BQK B{z BkikfJz pzdh
nkbhnk-oDpho Bkb i[Vh fJe
pDkfJnk frnk j?. fJ; s'A pknd fJBQK b'eK dk e/; nzfwqs;o ndkbs 'u uZbdk
fdbu;g ypo nk ojh j?. fJe ypo
fojk. nzfwqs;o ndkbs B/ fJj c?;bk eo fdZsk fe fJBQK B{z w[nktzk 6 ch;dh
w[skpe e?NohBk d/ fJe eohph d';s B/
ftnkz Bkb fdZsk ikt/ sK i' fe seohpB 4H50 eo'V o[gJ/ pDdk j? go e/Ado dh
nkbhnk ns/ oDpho dh fob/SBfSg B{z
Gkigk ;oeko B/ jkJhe'oN d/ fJ; c?;b/ fybkc nghb dkfJo eo fdZsh, fi; dh
b? e/ e?NohBk tb'A j?okB eoB tkbh
sohe ni/ 2 i[bkJh B{z j'Dh j?.
rZb ejh j?. e?NohBk d/ eohph B/ fejk,
gzikp d/ w[Zy wzsoh e?gNB nwfozdo f;zx B/ fJj n?bkB eo fdZsk ;h fe i/eo
''e?NohBk ikDdh j? fe nkbhnk ns/
e/Ado ;oeko g?;k BjhA d/t/rh sK fJBQK b'eK B{z gzikp ;oeko nkgDh i/p 'u'A g?;k
d/t/rh. j[D Gkos ;oeko dk th fJj Go';k nk frnk j? fe T[j nkgD/ fjZ;/ d/ 50 oDpho dk fob/SBfSg fet/A ysw
j't/rk<
ch;dh ibdh jh ikoh eo d/t/rh.
T[j gfjbK th fJj ;kok e[M d/y
u[Zeh j?.'' eohph B/ fejk, ''e?NohBk dk
w[zpJh u :{Hgh ;oeko dk ukoNovu :{Hgh ;oeko dk ukoNov fttjko d{finK d/ ezw 'u Nzr nVkT[D
w[zpJh
w[zpJh u :{Hgh ;oeko dk ukoNov
w[zpJh
w[zpJh 'u :{Hgh ;oeko dk ukoNovu :{Hgh ;oeko dk ukoNov
tkbk BjhA fojk j?. T[j BjhA ukj[zdh fe
T[j fJ; wkwb/ 'u e[M th ej/, fi; s'A
d[Bhnk B{z e[M th efjD B{z fwb/.''
ijk
, 5 b'eK dh w"s
ijk , 5 b'eK dh w"s fzeo:'r j? fe nkbhnk B{z sK oDpho
ijk
ijkz eq? eq? eq? eq? eq?S, 5 b'eK dh w"s, 5 b'eK dh w"s
ijk
, 5 b'eK dh w"s
d/ gfotko dh wBz{oh th fwb rJh j?.
w[zpJh (fpT{o') pkbht[Zv ndkekok fe fJj d't/A fJeZm/ fznkdk s'A fznkdk nkbhnk d/ 25t/A iBwfdB B{z wBkT[D
nkbhnk GZN ns/ oDpho eg{o dk fgnko ;wK fpskT[Dk g;zd eod/ jB. oDpho bJh oDpho dh wK Bhs{ eg{o th
gotkB uVQ fojk j?. d't/A eoB i"jo dh s'A fJbktk th nkbhnk d/ pkbht[Zv 'u p[brkohnk gj[zu rJh ;h. T[ZE/ e[M fdB
fcbw 'pqjwk;so' 'u ezw eo oj/ jB. eJh d';s jB, fiBQK 'u'A fJe j? e?NohBk gfjbK oDpho dh G?D fofXwk B/ nkbhnk
fcbw d/ ;?ZN s'A fJbktk d't/A ne;o e?c. jkbKfe oDpho Bkb nkbhnk d/ B{z fJe pq/;b/N frcN fdZsk ;h. j[D d/
w{th v/N ns/ fvBo v/N 's/ d/y/ iKd/ eohph foSs/ ekoB e?NohBk ns/ yDk fJj j? fe d'jK dk fob/SBfSg fezBh
jB. fJBQK s;thoK s'A fJzBk sK ;kc j? nkbhnk 'u d{ohnK nk u[ZehnK jB. ibdh ftnkj d/ pzXB 'u pZMdk j?.
o/; 3 d/ fjZN j[zd/ jh p"ph fdUb dh fco d/ fjZN j[zd/ jh p"ph fdUb dh fco
o/; 3 d/ fjZN j[zd/ jh p"ph fdUb dh fco
'o/; 3o/; 3' d/ fjZN j[zd/ jh p"ph fdUb dh fco d/ fjZN j[zd/ jh p"ph fdUb dh fco
o/; 3
bZrh bkNoh, yohdh fJj br oh ekooh eko
bZrh bkNoh, yohdh fJj br
bZrh bkNoh, yohdh fJj brzoh ekooh eko
bZrh bkNoh, yohdh fJj br oh eko
bZrh bkNoh, yohdh fJj br
dZf;nk. fJ; d/ pkti{d fcbw fjZN j' rJh j?. fcbw B{z
yokp dZ;D tkb/ b'eK B{z p"ph fdUb B/ eokok itkp fdZsk
;h. T[BQK B/ fejk ;h fe i/eo fcbw fJzBh yokp j[zdh sK 100
eo'V ed/ th Bk ewkT[Adh. ;bwkB, p"ph fdUb fcbw dh
g{oh ek;N ;cbsk s'A pj[s p/jZd y[S j?. p"ph fdUb B/ fJ;
fcbw Bkb 4 ;kb pknd tkg;h ehsh j?. ypoK dh wzBhJ/ sK
fJ; fcbw bJh p"ph fdUb B{z 7H50 eo'V o[gJ/ fdZs/ jB.
j[D id'A fcbw th fjZN j' rJh j? sK p"ph B/ y[d B{z fJe
'o/Ai o'to ;g'oN; eko' frcN ehsh j?. fJ; eko dh ehws
1H2 eo'V o[gJ/ dh j?. p"ph fdUb dh fJj eko 210 feb'
whNo gqsh xzN/ dh ocsko Bkb uZb ;edh j?. fJj o/Ai o'to
dk b?N/;N tozB j?, i' ngq?b 'u bKu j'fJnk ;h. eko Bkb
p"ph dh fJe s;tho th ;'Sb whvhnk 's/ tkfJob j' ojh j?.
eko s/ pkfJe bJh p"ph dk fgnko BtK BjhA j?. p"ph e'b
gfjbK s'A b? 'Land Rover Freelander2', 'Range Rover
Vogue', 'Mercedes-Benq S-Class' s/ 'Porsche
BthA fdZbh (fpT{o') w[zpJh d/ xkNe'go fJbke/ 'u T[so gqd/S ;oeko dk ukoNov
Cayenne' dk eb?eSB j?. dZ; d/JhJ/ fe eko s'A fJbktk
ijkz eq?S j' frnk j?. fJ; jkd;/ 'u 5 b'eK dh w"s j' rJh j?. xNBk dh ikDekoh
fwbd/ jh w"e/ 's/ ckfJo fprq/v dh Nhw g[Zi u[Zeh j? ns/ nZr p[MkT[D dk ezw S[o{ eo p"ph fdUb dk p/Nk nkfowB th y{p ;[oyhnK pN'o fojk j?.
fdZsk frnk j?. ijkz fJe T[;koh j' ojh fpbfvzr Bkb Neok frnk, fi; d/ pknd nkfowB B{z nkJhck 2018 d/ czeSB 'u nkgD/ fgsk Bkb d/
w[zpJh(fpT{o')º pkbht[Zv ;[go;Nko ;bwkB ykB dh 'o/; 3' B{z
T[; 'u nZr bZr rJh. nZr bZrD Bkb g{o/ fJbke/ 'u jVezg wu frnk. fynk frnk. nkfowB bkJhwbkJhN s'A d{o ofjzd/ jB go T[j
Gkt/A jh d[BhnK dh ;G s'A yokp fcbwK 'u Skwb ehsk frnk
fJ; ijkz 'u fezB/ :ksoh ;tko ;B, fJ; dk gsk j[D sZe BjhA uZb ;fenk
j't/ go fJ; B/ nkgDk piN g{ok eo fbnk j?. fcbw B/ gfjb/ ekch j?Av;w j?. i/eo nkfowB pkbht[Zv 'u nkT[D dk c?;bk
j?. fog'oN w[skpe fJj jkd;k w[zpJh d/ xkNe'go d/ fojkfJSh fJbke/ 'u j'fJnk j?.
fdB 29 eo'V dh ewkJh ehsh ;h. doSeK B/ fcbw B{z xNhnk b?Ad/ jB sK pkeh ;NkofeZvz bJh ysok pD ikt/rk.

36
36
36 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
36 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
36 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
nKtb/ dh tos'A eoB Bkb fwb/rk fJBQK phwkohnK s'A S[Nekok
nKtb/ dh tos'A eoB Bkb fwb/rk fJBQK phwkohnK s'A S[Nekok
nKtb/ dh tos'A eoB Bkb fwb/rk fJBQK phwkohnK s'A S[Nekok jkoN nN?e u p/jZd
nKtb/ dh tos'A eoB Bkb fwb/rk fJBQK phwkohnK s'A S[Nekok
nKtb/ dh tos'A eoB Bkb fwb/rk fJBQK phwkohnK s'A S[Nekok
jkoN nN?e u p/jZd
jkoN nN?e u p/jZd
jkoN nN?e
jkoN nN?e 'u p/jZdu p/jZd
dh tos'A eoB Bkb ykDk nk;kBh Bkb
gukT[D 'u wdd fwbdh j?. fJ; bJh
n;odko j? fJj xo/b{ B[;yk
n;odko j? fJj xo/b{ B[;yk
n;odko j? fJj xo/b{ B[;yk
n;odko j? fJj xo/b{ B[;yk
n;odko j? fJj xo/b{ B[;yk
ykD/ 'u o'z nKtb/ dh uNBh, w[Zopk,
nuko, o; ns/ u{oB dh tos'A eo'.
3H w/Nkp'fbe fefonkShbsk L
nKtbk w/Nkp'fbe fefonkShbsk B{z
tXkT[Adk j?. w/Nkp'fbzw fefonkShbsk
Bkb ;kvk ;oho f;jswzd ns/ tXhnk
ofjzdk j?.
4H S{ro L nKtb/ 'u eq'fw:w sZs
j[zdk j?, i' S{ro d/ bJh ckfJd/wzd j[zdk
j?. o'z nKtb/ dh tos'A eoB Bkb y{B
'u S{ro dh wksok ezNo'b 'u ofjzdh j?.
nKtbk yokp e?;No'b B{z ysw eoe/
tXhnk e?;No'b pDkT[D 'u wdd eodk
j?.
5H wjktkoh 'u ;wZf;nk L wjktoh
'u dod j'Dk, fznkdk y{B nkT[Dk,
wjktoh ibdh nkT[Dk ns/ g/N dod
nkfd ;wZf;nktK d/ bJh nKtbk pj[s
nKtbk fJe nfijk cb j?, fi; 'u pj[s jh zo{oh j?. nkU ikDd/ jK nKtb/
jh ckfJd/wzd j?.
Gog{o wksok 'n?ANhnke;hv?AN, dh tos'A eoB Bkb fejV/-fejV/ ckfJd/
6H wzp{s jZvhnK L nKtb/ dh tos'A
g'NkShnw, ckfJpo, gq'NhB, ftNkfwB, j[zd/ jB.
eoB Bkb jZvhnK wzp{s ns/ jZvhnK
w?rBhShnw, nkfJoB nkfd gkfJnk 1H nZyK dh phwkohnK L nKtb/ dk
B{z skes fwbdh j?. nKtb/ dh tos'A eoB
iKdk j?. i/eo s[;hA fJ; B{z row eoe/ o; nZyK bJh pj[s jh ckfJd/wzd j[zdk
Bkb i'VK d/ dod s'A nkokw fwbdk j?.
ykU sK th fJ; 'u w"i{d ftNkfwB edh j?. fJj nZyK dh o'SBh B{z s/z eodk j?
7H EektN d{o L o'z nKtbk ykD
ysw BjhA j[zd/. nKtb/ dh tos'A eoB ns/ w'shnkfpz, os'AXh, nZyK d/ dod/
Bkb EektN 'u nkokw fwbdk j? ns/
Bkb eJh soQK dhnK phwkohnK d{o j' nkfd go/SkBhnK B{z d{o eodk j?.
tXhnk BhAd nkT[Adh j?.
iKdhnK jB ns/ fJj f;js bJh th 2H gkuB fefonk 'u wdd LnKtb/
XBhnk ;oho dhnK eJh phwkohnK B{z eodk j? iVQ s'A ysw
XBhnk ;oho dhnK eJh phwkohnK B{z eodk j? iVQ s'A ysw pdbd/ bkJhc;NkJhb ns/ ykD-ghD 'u fBozso pdbkt ekoB nZi jo ftnesh
XBhnk ;oho dhnK eJh phwkohnK B{z eodk j? iVQ s'A ysw
XBhnk ;oho dhnK eJh phwkohnK B{z eodk j? iVQ s'A ysw
XBhnk ;oho dhnK eJh phwkohnK B{z eodk j? iVQ s'A ysw
fe;/ Bk fe;/ phwkoh Bkb rq;s j?. fJBQK ftu'A fJe jkoN nN?e dh ;wZf;nk th j?
i' ;G s'A fznkdk d/yD B{z fwbdh j?. jkoN nN?e torhnK ysoBke phwkohnK dh
;bkd, ;pzh 'u gk e/ th ykD/ S[o{ eo
ug/N 'u jo T[wo d/ ftnesh nk ;ed/ jB. i/ jkoN nN?e d/ S[o{nksh bZSD
fdU. fJ; Bkb jh gkDh th y{p ghU.
fdyD 's/ s[ozs fJ; dk T[guko Bk ehsk ikt/ sK o'rh dh ikB th ik ;edh j?.
4H ;odh-yK;h s'A pukJ/
vkfJfpNhz d/ wohzK 'u sK jkoN nN?e d/ bZSD fdykJh th BjhA fdzd/. T[BQK B{z sK
fJ; 'u ftNkfwB J/, ;h dh Gog{o
fpBK dod d/ jh ;kJhb?AN jkoN nN?e j' iKdk j?. nfij/ 'u nZi n;hA s[jkB{z fJe
wksok j[zdh j? fJ; dh o'zkBk tos'A eoB
nfij/ fJbki pko/ dZ;D ik oj/ jK fi; Bkb jkoN nN?e g?D 's/ o'rh dh ikB th
Bkb fJBc?eSB, yK;h-i[ekw, ec
pukJh ik ;edh j?. sK nkU ikDd/ jK jkoN nN?e j'D 's/ s[ozs eh eoB Bkb
nkfd s'A S[Nekok fwbdk j?.
o'rh dh ikB pukJh ik ;edh j?.
5H rmhnk o'r 'u ckfJd/wzd
jkoN nN?e d/ bZSD
i'VK dk dod wsbZp rmhJ/ s'A gq/
- Sksh 'u jbek dod
SkB j' sK ;[Zek XBhJ/ B{z nkjko 'u
- ;kj b?D 'u fdZes
Skwb eo'. s[;hA XBhJ/ d/ gkT{vo dh th
- cb{ dh ;wZf;nk
tos'A eo ;ed/ j'. fJ; Bkb rmhJ/ d/
- b'n iK jkJh pbZv gq?So
wohi B{z bkG fwbdk j?.
- fznkdk g;hBk nkT[Dk
6H vkfJfpNhz ezN'ob
- ewz'oh wfj;{; j'Dk
XBhnk y{B 'u fJz;[fbB dh wksok
- sDkn ns/ xpokjN
B{z th fB:fws eodk j?. o'zkBk fe;/ Bk
- S[o{nks 'u T[bNh nkT[Dk
fe;/ o{g 'u fJ; dh tos'A zo{o eo'. nKtb/
- w'Y/, rodB ns/ fgZm 'u dod
d/ Bkb XBhnk ykD Bkb bkG j[zdk j?.
- uZeo nkT[Dk
7H fevBh dh ;wZf;nk s'A okjs - nSKs wB ns/ p/u?Bh
joh ;pzhnK f;js B{z szdo[;s ;wZf;nk j' iKdh j?. fJ; s'A okjs
XBhJ/ dh tos'A Bkb fevBh dh jkoN nN?e d/ ekoB
oZydh j?. fJBQK 'u'A jh fJe j? XBhnk. i/ gkT[Dk ukj[zd/ j' sK nkjko 'u jok
;wZf;nk d{o j' iKd/ jB fJ; Bkb ;oho - vkfJfpNhz
s[;hA joh ;pzh BjhA th yk oj/ jK fe;/ XBhnk th Skwb eoBk S[o{ eo fdU.
'u'A zfjohb/ gdkoE pkjo fBeb iKd/ - w'Nkgk
th ;pzh gk e/ fJ; B{z yk ;ed/ j'. fJ; XBhJ/ dhnK gZshnK Bkb g/N r?; 's'A
jB. - jkJh e'b?;No'b
Bkb pj[s jh fznkdk ckfJdk j't/rk. okjs fwbdh j?.
8H w'Nkgk xZN eo/ - i/B/fNe ;wZf;nk
ftNkfwB J/ ns/ ;h torhnK j'o th pj[s 2H BjhA j't/rh d;s
XBhJ/ 'u e?b'oh dh wksok ekch xZN - fznkdk sDkn ofjDk
;ko/ zo{oh sZsK Bkb Gog{o XBhnk f;js eJh tko ykD-ghD 'u rVpVh j'D
j[zdh j?, fi; Bkb ;oho 'u iwQk tkX{ - fe;/ uhz dk vo iK ;dwk bZrDk
Bkb i[VhnK pj[s ;kohnK gq/SkBhnK B{z ekoB d;s dh fSekns j' iKdh j?.
uoph ysw j[zdh j? ns/ w'Nkgk d{o j{zdk - nukBe XVeD dk s/z j'Dk
d{o eoB 'u wdd eod/ jB. s[;hA fJ; fi; Bkb ewz'oh nkT[D bZrdh j?.
j?. - XwBhnk 'u y{B dk EZek izwDk
B{z okfJs/, ;bkd nkfd B{z rkofBS eoe/ nfij/ 'u XBhJ/ dh uNBh pDk e/ ykU.
9H nZyK bJh ckfJd/wzd jkoN nN?e s'A puD dk xo/b{ B[;yk
th tos'A eo ;ed/ j'. nkU ikDd/ jK fJ; Bkb pj[s ckfJdk fwbdk j?.
fJ; d/ fJbktk XBhJ/ 'u ftNkfwB bkb fwou 'u w"i{d e?bShnw, fize, ;/b/fB:w, w?rBhShnw, ftNkfwB ;h ns/
fJ; d/ p/fw;kb ckfJfdnK pko/HHH 3H :{foB dh gq/SkBh
J/ Gog{o wksok 'u j[zdk j?, i' nZyK bJh J/ jkoN nN?e g?D 's/ s[jkB{z puk ;ed/ jB. jkoN nN?e nkT[D 's/ o'rh B{z s[ozs
1H r?; s'A S[Nekok e[M b'e gkDh dh tos'A pj[s xZN
ekch ckfJd/wzd j[zdk j?. fJ; dh tos'A 1 eZg gkDh 'u 1 uZwu bkb fwou x'b e/ fgbkU. i/ o'rh p/j'S j' frnk j? sK fe;/
pj[s b'eK B{z gkuB fefonk 'u wksok 'u eod/ jB. fi; Bkb :{foB
eoB Bkb w'shnkfpzd s'A pukn j[zdk soQK T[; B{z bkb fwou uNk fdU. fJ; Bkb T[j j'S 'u nk ikJ/rk ns/ fJ; d/
rVpVh j'D ekoB ykDk nk;kBh Bkb xZN nkT[D dh gq/SkBh j' ;edh j?.
j?. pknd T[; B{z bkb fwou dk i{; fgbkU. fJ; Bkb wohz dh ikB pu ikt/rh.
BjhA gudk. fi; Bkb g/N 'u r?; dh nfijh ;fEsh 'u XBhJ/ d/ gZs/ okfJs/,
kBk nzr{o ykD Bkb ;oho B{z j[zd/ jB eJh ckfJd/
kBk nzr{o ykD Bkb ;oho B{z j[zd/ jB eJh ckfJd/
kBk nzr{o ykD Bkb ;oho B{z j[zd/ jB eJh ckfJd/
o' o' o' o' o'zkBk nzr{o ykD Bkb ;oho B{z j[zd/ jB eJh ckfJd/kBk nzr{o ykD Bkb ;oho B{z j[zd/ jB eJh ckfJd/
nzr{o ykD Bkb nZyK B{z th pj[s fJj Nhph, e?A;o, pbZv e?A;o, pbZv 4H pbZv gq?So dh ;wZf;nk d{o 7H nZyK bJh ckfJd/wzd
ckfJdk j[zdk j?. fJ; 'u w"i{d nzr{o dh tos'A Bkb pbZv gq?So dh nzr{o ykD Bkb nZyK B{z th pj[s
fJBc?eSB torhnK ysoBke phwkohnK
n?ANhnke;hv?AN BK d/ g'Se nZyK bJh p/ ckfJdk j[zdk j?. fJ; 'u w"i{d
'u bkGekoh j[zd/ jB. ;wZf;nk BjhA j[zdh. fe;/ B{z i/eo phgh
jZd ckfJd/wzd j[zd/ jB. nzr{o fJe n?ANhnke;hv?AN fbT{fNB BK d/ g'Se
2H fdb dh phwkoh dh ;wZf;nk j? sK nzr{o ykD Bkb pbZv
e[dosh cb j?. fJj ykD 'u ekch fwZmk nZyK bJh p/jZd ckfJd/wzd j[zd/ jB.
fdb dh phwkohnK bJh th nzr{o gq?So xZN j't/rk feT[Afe nzr{o 'u w"i{d
ns/ ;[nkd j[zdk j?. nzr{o 'u eJh fe;wK 8H y{B dh ewh
ekch ckfJd/wzd j[zdk j?. nzr{o fdb 'u g'NkShnw dh wksok ;'vhnw dh wksok
gkJhnk iKdhnK jB. fit/A-bzp/ nzr{o,
ekb/ nzr{o ;oho 'u y{B dh ewh B{z
iwQk p?v e'b?;No'b B{z xZN eodk j?. B{z xZN eodh j?.
ekb/ nzr{o, S'N/ nzr{o, nkfd. fJ; 'u
th g{ok eod/ jB. o'zkBK fdB 'u nzr{o
o'zkBk nzr{o dh tos'A Bkb fdb d/ d'o/ 5H n?boih 'u ckfJd/wzd
ftNkfwB-;h, Jh, ckJhpo ns/ e?b'oh
d/ i{; 'u 2 uwu Sfjd fwbke/ ghU.
Gog{o wksok 'u gkJ/ iKd/ jB i' fdb ns/ jkoN nN?e dh ysok xZN j' iKdk nzr{o dh tos'A Bkb n?boih dh
9H dkr XZp/ ns/ M[oVhnK d{o
d/ d"o/ ns/ S{ro torhnK phwkohnK Bkb j?. ;wZf;nk th BjhA j[zdh feT[Afe fJ; 'u
nzr{o dh tos'A Bkb fujo/ d/ dkr-
bVD 'u wdd eod/ jB. nkU ikDd/ 3H epz dh ;wZf;nk w"i{d itbDShb fto'Xh sZs ;oho 'u'A
XZp/ ns/ M[oVhnK d{o ofjzdhnK jB
jK nzr{o Bkb ;oho B{z j'D tkb/ n?boih B{z xZN eod/ jB.
i/ s[jkB{z epz dh ;wZf;nk ns/ y[bQ
10H uwedko uwVh
ckfJfdnK pko/HHH e/ G[Zy th BjhA bZrdh sK s[jkv/ bJh 6H S{ro 'u bkGekoh
nzr{o ykD Bkb uwVh uwedko ns/
1H g'Se sZsK Bkb Gog{o i/eo s[;hA S{ro d/ wohz j' sK s[jkv/
nzr{o dk o; ekch ckfJd/wzd ;kps j'
y{p;{os j[zdh j? feT[Afe fJ; 'u
nzr{o 'u rb{e'i, w?rBhShnw ns/ ;edk j?. fJ; dh tos'A Bkb epz dh bJh nzr{o ykD/ pj[s ckfJd/wzd j[zd/ jB.
ftNkfwB-;h uwVh d/ ;?ZbK 'u ikB Go
gkbhfcB'b; BK dk n?ANhnkeh;v?AN tor/ nzr{o ;oho 'u S{ro dh wksok xZN
;wZf;nk d{o j' iKdh j? ns/ G[Zy th fdzd/ jB fi; Bkb uwVh uwedko
eJh g'Se sZs w"i{d j[zd/ jB. fi; Bkb bZrdh j?. eod/ jB. bZrdh j?.

37
37
37 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
37 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
37 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
nwohek d/ 2 fjok;s e/AdoK
nwohek d/ 2 fjok;s e/AdoK u e?d jBu e?d jB
nwohek d/ 2 fjok;s e/AdoK 3 ;kb pknd 15 nr;s B{z fwb ;eDr/ e'ohnkJh :[ZX
nwohek d/ 2 fjok;s e/AdoK u e?d jB
3 ;kb pknd 15 nr;s B{z fwb ;eDr/ e'ohnkJh :[ZX
nwohek d/ 2 fjok;s e/AdoK 'u e?d jBu e?d jB
3 ;kb pknd 15 nr;s B{z fwb ;eDr/ e'ohnkJh :[ZX u ftSV/ gfotko
3 ;kb pknd 15 nr;s B{z fwb ;eDr/ e'ohnkJh :[ZX u ftSV/ gfotkou ftSV/ gfotko
3 ;kb pknd 15 nr;s B{z fwb ;eDr/ e'ohnkJh :[ZX 'u ftSV/ gfotkou ftSV/ gfotko
Gkosh, Gkos B/ ehsk ;zgoe
Gkosh, Gkos B/ ehsk ;zgoe
Gkosh, Gkos B/ ehsk ;zgoe
1 1 1 1 100 Gkosh, Gkos B/ ehsk ;zgoe Gkosh, Gkos B/ ehsk ;zgoe 1945 B{z d'jK d/SK B{z d{ik ftSt :[ZX
ysw j'D wro'A ikgkB s'A nkzkdh fwbh
;h. S[Zeotko dh whfNzr ftu gfotkoK
bJh oh-:{BhnB dh sohe ns/ irQk s?n
ehsh ikt/rh. fJ; d/ fJbktk fezB/ b'e
fJ; ftu Skwb j'Dr/ fJBQK dh frDsh
dk fBoXkoB ehsk ikt/rk. jkbKfe fJj
w[bkeks yNkJh ftu g? ;edh j? i/
T[Zsoh e'ohnk d/ nfXekoh oh-:{BhnB
d/ pdb/ pko-pko T[BQK 12 o?;N'o?AN
toeoK B{z d/S G/iD dh wzr eod/ oj/ i'
dZyDh e'ohnk dhnK i/bK ftu pzd jB.
nkfyoh tkoh ;kb 2015 ftu j'Jh
;h oh-:{BhnB
e'ohnkJh d/SK B/ nkfyoh tkoh ;kb
2015 ftu c?fwbh oh-:{BhnB
eotkfJnk ;h. T[; wro'A d'jK d/SK d/
foSs/ ftrVd/ rJ//. e'ohnkJh :[ZX d/
pknd d'jK d/SK B/ nkgD/ BkrfoeK d/
f;n'b (fpT{o') T[Zsoh ns/ dZyDh dZf;nk frnk j? fe S[Zeotko B{z j'D
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek ftu Gkosh fwSB B/ 2 fJwhrq/SB fjok;s e/AdoK pkovo gko tZ;d/ nkgD/ foSs/dkoK B{zz
e'ohnk d't/A j[D T[BQK gfotkoK B{z tkbh whfNzr ftu T[BQK T[gknK 's/ uouk
Bkb ;zgoe ehsk j?, fiZE/ eohp 100 Gkosh pzd jB. fJBQK ftu fznkdkso gzikp fwbD 's/ gkpzdh brkJh j'Jh j?. ;kb
fwbkT[D dh e'fSS eo oj/ jB i' j't/rh fi; d/ sfjs fJe ;wM"sk ehsk
s'A jB, fiBQK B{z d/S dh dZyDh ;ojZd s'A r?o-ekB{zBh Yzr Bkb gqt/S eoB ekoB 2000 s'A ;kb 2015 sZe eohp 20 tkoh
e'ohnkJh :[ZX d"okB ftSV rJ/ ;B. ikt/rk. fJj ;wM"sk ngq?b ftu few
oh-:{BhnB j'Jh j?. fi; ftu 20,000
fjok;s ftu fbnk frnk ;h. nfXekohnK w[skpe nwohek d/ fBT{ w?e;he' ;{p/
S[Zeotko B{z d'jK d/SK d/ nfXekoh fwb/ i'Ar-T[B ns/ w{B i/-fJB ftueko
ftu ;fEs ;zxh fjok;s e/Ado ftu 40 s'A 45 Gkosh pzd jB, id'A fe Uo/rB d/ e'ohnkJh Bkrfoe Skwb j'J/ ;B.
ns/ T[BQK B/ fJ; w[Zd/ 's/ uouk ehsh. w[bkeks 's/ jh nkXkfos j't/rk. few
fjok;s e/Ado ftu 52 Gkosh pzd jB. fJBQK ftu'A fznkdkso f;Zy ns/ Jh;kJh bkNoh f;;Nw zohJ/ j't/rh u'D
;kb 1950 s'A ;kb 1953 sZe e'ohnkJh ns/ w{B wJh ftu d[pkok fwb/ ;B. T[BQK
jB. Gkosh d{sxo B/ fJe fpnkB ftu dZf;nk fe T[; B/ d'tK fjok;s e/AdoK Bkb oh-:{BhnB d/ fJbktk dZyDh
d/SK ftueko :[ZX uZfbnk ;h ns/ fJ; dh fJ; w[bkeks B/ d'jK d/SK ftueko
;zgoe ehsk j?. fpnkB ftu fejk frnk, 'tDi d{sxo d/ nfXekoh Uo/rB d/ e'ohnkJh nfXekoh fJe ;ot/ dk gq;skt
wro'A d't/A d/S tZy j' rJ/ ;B. fJ; tzv SKsh bJh eJh o;fsnK B{z y/b fdZsk j?.
fjok;s e/Ado d/ d"o/ 's/ rJ/ ;B, id'A fe d{i/ fBT{ w?e;he' d/ fjok;s e/Ado d/ d"o/ th d/ ;ed/ jB. fi; d/ sfjs T[Zsoh
ekoB e'Jh b'e nkgD/ gfotko s'A ftSV d't/A d/S jkb ftu jh fJ; rZb 's/ okzh
's/ ikDr/. n;hA jkbks 's/ Bzo oZy oj/ jK.' fJBQK ftu 12 s'A tX b'e fBT{ e'ohnk ftu :[ZX ftu pu/ fe;/ gfotko
rJ/ ;B. ngq?b ftu e'ohnkJh ;zw/bB j'J/ jB fe T[BQK ftueko fJe j"N bkJhB
w?e;he' d/ e/Ado ftu eJh wjhfBnK s'A pzd jB. pkeh GkoshnK B{z fJZE/ bZrGr d/ w?ApoK d/ pko/ ftu brk ;e/rk.
ftu T[Zsoh e'ohnk d/ B/sk few i'Ar- S[o{ ehsh ikt/. fJ; d/ fJbktk fJzv'B/
fJe jcsk gfjbK fbnkfJnk frnk ;h. fJBQK e/AdoK ftu pzd fznkdkso b'e SoB dZyDh e'ohnk d/ nc;oK w[skpe
T[B ns/ dZyDh e'ohnk d/ okSNogsh Shnk ftu j'D tkb/ J/ShnkJh y/vK bJh
dh wzr eo oj/ jB. T[BQK dk dkntk j? fe T[BQK B{z T[BQK d/ rqfj d/S ftu 'fjz;k iK 132,000 b'eK tZb'A oh-:{BhnB bJh
w{B i/-fJB dh w[bkeks j'Jh ;h. fJ; i[nkfJzN NhwK th G/ihnK ikDrhnK.
nZfsnkuko' dk ;kjwDk eoBk fgnk j?. nozh fdZsh rJh ;h go fJBQK ftu'A
w[bkeks d/ pknd d't/A d/S brksko 15 nr;s B{z fwbh ;h d'jK d/SK B{z
T[Zsoh nwoheB gzikph n?;';hJ/SB (Bkgk) d/ gqXkB ;sBkw f;zx ukjb dk 75,000 b'eK dh w"s j' u[Zeh j?. dZyDh
e{NBhse ;zpzXK B{z nZr/ tXkT[D ftu nkzkdh
wzzBDk j? fe jzkoK Gkosh nwohek dhnK i/bK ftu pzd jB. fJBQK ftu'A jzkoK b'e e'ohnk ezfgT{NokJhzv bkNoh f;;Nw
bZr/ j'J/ jB. 15 nr;s B{z d'jK d/SK d/ T[BQK
fJeZb/ gzikp s'A jh jB. Bkgk B/ ;kb 2013, 2014 ns/ 2015 dofwnkB cqhvw zohJ/ oh-:{BhnB ftu fjZ;k b?D
nZi j't/rh whfNzr ftu uouk ;ko/ gfotkoK B{z fwbkfJnk ikt/rk i'
nkc fJBckow/SB n?eN (n?cHUHnkJhHJ/H) d/ sfjs gqkgs ;{uBk d/ nkXko 's/ tkfbnK dh u'D eo ;edk j?.
f;n'b d/ :{Bhfce/SB wzsokb/ tZb'A :[ZX d"okB ftSV rJ/ ;B. 15 nr;s
dZf;nk fe nwoheh ;ojZd 's/ 27,000 s'A tX GkoshnK B{z cfVnk frnk j?. fJBQK
ftu 4000 n"osK ns/ 350 pZu/ jB. fJ; ekB{zB sfjs ;kb 2015 ftu gqkgs
;{uBk w[skpe d/S ftu r?o-ekB{zBh o{g Bkb ofjD d/ d'S ftu 900 s'A tX Gkosh
nkp{ Xkph L ezgBh
nkp{ Xkph L ezgBh
nkp{ Xkph L ezgBh u jZE-g?o r[nkT[D tkb/ ftnesh B{z fwfbnk w[nkt
nkp{ Xkph L ezgBh u jZE-g?o r[nkT[D tkb/ ftnesh B{z fwfbnk w[nktu jZE-g?o r[nkT[D tkb/ ftnesh B{z fwfbnk w[nkt
nkp{ Xkph L ezgBh 'u jZE-g?o r[nkT[D tkb/ ftnesh B{z fwfbnk w[nktu jZE-g?o r[nkT[D tkb/ ftnesh B{z fwfbnk w[nktzkkkkk
tZy-tZy ;zxh ndkbsK ftu pzd jB. ukjb B/ d'S brkfJnk j? fe gzikp ftu
wB[Zyh s;eoK, nfXekohnK ns/ okiB/sktK dk rmi'V j?, i' B"itkB gzikphnK B{z
ybhi NkJhwz B/ dZf;nk fe gzikph
T[e;kT[Ad/ jB fe T[j nkgDk xo-pko SZv e/ r?o-ekB{zBh sohe/ Bkb nwohek
w{b d/ f;zx B{z gfjbK ezgBh B/ f;oc
ftu ikD. fJ; bJh T[j gqsh ftnesh 35 s'A 50 bZy o[gJ/ t;{bd/ jB. T[BQK B/
5,750 fdojkw dh g/SeS ehsh ;h ns/
gzikp ;eoko B{z p/Bsh ehsh j? fe T[j wB[Zyh s;eoh ekB{zB B{z ;yskJh Bkb bkr{
T[; B{z B"eoh s'A poyk;s eo fdZsk
eoB. fJwhrq/SB d/ wkwb/ d/yD tkbh tehb neKeSk ekbok w[skpe nwohek
frnk ;h. jkbKfe, Gkosh d{sxo B/
ftu r?o-ekB{zBh sohe/ Bkb gqt/S eoB tkb/ GkoshnK ftu ;G s'A tX gzikp ns/
f;zx d/ wkbe Bkb rZbpks eoe/ ns/
r[ioks s'A j[zd/ jB.
d{sktk; nfXekohnK d[nkok dyb d/
D s'A pknd, ezgBh B/ ;?Nbw?AN oew
nwohek dh c;N b/vh w/bkBhnk
nwohek dh c;N b/vh w/bkBhnk 202,000 fdojkw d/D dh rZb ep{b
nwohek dh c;N b/vh w/bkBhnk
nwohek dh c;N b/vh w/bkBhnk
nwohek dh c;N b/vh w/bkBhnk
bJh. 20 i{B B{z ezgBh d/ B[wkfJzfdnK
B/ ;Nkc s'A okSh ns/ ftZsh :'rdkB
Nozg dh i?eN s/ T[Zm/ ;tkbs/ T[Zm/ ;tkb
Nozg dh i?eN f;zx dh gsBh okiftzdo e"o B{z d/D B{z
Nozg dh i?eN s/ T[Zm/ ;tkb
Nozg dh i?eN
Nozg dh i?eN 's/ T[Zm/ ;tkbs/ T[Zm/ ;tkb
nkfynk.
nkp{ Xkph (fpT{o') Gkosh d{sxo 24 cotoh B{z zoe[ Nkg{ dh ezgBh ftu r[ofpzdo fJj okSh nkgD/ pZfunK
d/ dyb s'A pknd nkp{ Xkph nkXkos r'v/ 's/ zyw j'fJnk ;h. fJZe w?vheb dh f;Zfynk 's/ eoBk ukj[zd? you
fJe ezgBh e'b'A Gkosh ftnesh B{z fog'oN nB[;ko f;zx B{z ;/gfNe ;dw/ ns/ 202,000 fdojkw gqkgs eoB s'A
202,000 fdojkw (brGr 37,24,996 yZp/ r'v/ fBeq'NkJhizr ;?b{bkJhfN;
pknd, f;zx B/ fejk fe fJj okSh T[j
o[gJ/) dk G[rskB eotkfJnk frnk. (p?eNhohnk fJBc?eSB) dk fSeko
nkgD/ d' pZfunK dh f;Zfynk bJh you
fJ; Gkosh ftnesh d/ ezw d"okB ;ZN dZf;nk frnk ;h, fi; Bkb ;oho d/
eoBr/. T[; dh gsBh B/ fejk fe d{sxo
bZr rJh ;h, fJ; jkd;/ ftu T[; B/ fNS{ B{z ;ZN bZrD s'A o'eD dh b'V ;h.
B{z wdd dh g/SeS ehsh rJh j? ns/
nkgD/ jZE-g?o r[nk bJ/ ;B. ngq?b d/ d{i/ jcs/ sZe, vkeNoK B/ T[BQK
ezgBh pDdh oew fdtkT[D bJh T[j
nkp{ Xkph ftu fJe gqkJht/N ezgBh B{z nkgDh ikB pukT[D bJh nzr eZND
nfXekohnK dh XzBtkdh j?. dZf;nk ik
ftu eq/B nkgq/No ;h r[ofpzdo dh ;bkj fdZsh. T[; B{z 14 wJh B{z
fojk j? fe okiftzdo B/ efwT{fBNh
nkp{ Xkph ftu fJe gqkJht/N ezgBh j;gskb s'A fv;ukoi ehsk frnk ;h.
;z;EktK ns/ b'eK s'A ;jkfJsk gqkgs
bJh fJe eq/B ngo/No ti'A ezw eoB Gkosh ;ckosykB/ d/ dyb s'A pknd
ehsh ;h.
tkb/ gzikph w{b d/ r[ofpzdo f;zx d/ ezgBh B/ tXkJh okSh
nwohek dk fJe j'o fvgb'w?N feT{pk
nwohek dk fJe j'o fvgb'w?N feT{pk u ojZ;wJh phwkoh Bkb ghVsu ojZ;wJh phwkoh Bkb ghVs
nwohek dk fJe j'o fvgb'w?N feT{pk u ojZ;wJh phwkoh Bkb ghVs
nwohek dk fJe j'o fvgb'w?N feT{pk 'u ojZ;wJh phwkoh Bkb ghVsu ojZ;wJh phwkoh Bkb ghVs
nwohek dk fJe j'o fvgb'w?N feT{pk
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek d/ okSNogsh v'Bkbv Nozg dh gsBh w/bkBhnk
Nozg B/ phs/ fdB nwohek ns/ w?e;he' ;ojZd dk d"ok ehsk ;h. T[j r?o ekB{zBh
sohe/ Bkb ofj oj/ gqtk;h wkfgnK s'A tZy ehs/ rJ/ pZfunK B{z d/yD bJh w?eb/B tkfSzrNB (fpT{o') nwohek B/ fejk j? fe T[; dk fJe j'o
d/ ukJhbv ;?ANo rJh ;h. fJ; d"okB w/bkBhnk B/ i' i?eN gfjBh ;h T[; ekoB fvgb'w?N feT{pk ftu ojZ;wJh phwkoh Bkb ghVs j' frnk j?.
eJh ;tkb T[Zm/ jB. n;b 'u T[; dh i?eN 's/ e[ZM Spd fby/ ;B, fiBQK dk wsbp fJ; Bkb phwko g?D tkb/ fvgb'w?NK dh frDsh tX e/ 25 j'
j?,''w?B{z sK fpbe[b th gotkj BjhA j?, eh s[jkB{z j?<'' ;tkb T[Zm oj/ ;B fe eh rJh j?. ftd/S wzsokb/ dh p[bkoB jhEo B'oN B/ eZb fejk,
fJj i?eN fpBK ;'u/-;wfMnK gkJh rJh ;h iK fco fJj c;N b/vh tZb'A fdZsk frnk 'nr;s 2017 s'A pknd vkeNoh s"o 's/ ;kps j'fJnk, fJj
e'Jh ;zd/S j?. i/eo nfijk j? sK fJj ;zd/S fe; d/ bJh ;h< s[jkB{z dZ; dJhJ/ fe w/ jtkBk dk gfjbk wkwbk j?. gqGkfts nwohehnK dh frDsh
bkBhnk id N?e;k; bJh ijkz 'u ;tko j'Jh sK T[BQK B/ ykeh ozr dh i?eN gfjBh j[D 25 j' rJh j?.'
j'Jh ;h. T[; dh fJj s;tho s/zh Bkb tkfJob j' ojh j?. T[E/ jh uhB ftu nwohek dk fJe nfXekoh th fJ; soQK
c;N b/vh dh wfjbk p[bkok ;N/cBh frqSw B/ fejk,''fJ; 'u e'Jh S[fgnk dh SZeh phwkoh dh bg/N ftu nk frnk j?. tZvh frDsh ftu
j'fJnk ;zd/S BjhA j?. fJj f;oc fJe i?eN jh j?. w?vw w/bkBhnk d/ N?e;k; d/ fJ; fvgb'w?NK d/ phwkoh dh bg/N ftu nkT[D Bkb fJ; phwkoh dk
nfjw d"o/ wro'A w?A T[whd eodh jK fe whvhnk ;kok fXnkB T[BQK d/ eZgfVnK 's/ e/ ojZ; tX frnk j?. nwohek B/ gfjbK fejk ;h fe fJj fe;/
Adfos Bk eo/.'' soQK dk jwbk j?. jhEo B/ fejk fe nwohek B/ fJ; Bt/A jwb/
N?e;k; g[ZiD wro'A w/bkBhnk B/ T[; i?eN dh EK d{ih i?eN gk bJh ;h go dh ikDekoh jtkBk B{z 29 wJh B{z d/ fdZsh ;h. Bkb jh feT{pk
tQkJhN jkT{; ikD d"okB T[BQK B/ fco s'A T[j fttkds i?eN gfjB bJh ;h. gsBh B{z th nkgDh Xosh 's/ fvgb'w?NK dh ;[oZfynk :ehBh eoB B{z
d/ tkg; nkT[D wro'A okSNogsh Nozg B/ NthN ehsk,''w/bkBhnk dh i?eN d/ fgZS/ fejk j?. wzfBnk ik fojk j? fe nwoheh fvgb'w?N B{z jtkBk s'A
i' th fbfynk ;h T[j cozh fBT{z whvhnk bJh j?. w/bkBhnk B{z gsk uZb frnk j? ;Zd fbnk frnk j? go T[BQK dh f;js ;pzXh iKuK d/ pko/ ftu
fe T[j fezB/ M{m/ jB ns/ ;Zuh j[D T[j gotkj BjhA eodh.'' e'Jh ikDekoh BjhA fdZsh rJh j?.

38
38
38 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
38 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
38 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
f;zrkg[oL Gkosh w{b d/ tehb B{z ;[gohw
f;zrkg[oL Gkosh w{b d/ tehb B{z ;[gohw wb/ohnk goihth dk ;?ZbK
f;zrkg[oL Gkosh w{b d/ tehb B{z ;[gohw
f;zrkg[oL Gkosh w{b d/ tehb B{z ;[gohw
f;zrkg[oL Gkosh w{b d/ tehb B{z ;[gohw
wb/ohnk goihth dk ;?ZbK 's/ jwbks/ jwbk
wb/ohnk goihth dk ;?ZbK s/ jwbk
wb/ohnk goihth dk ;?ZbK
wb/ohnk goihth dk ;?ZbK s/ jwbks/ jwbk
e'oN
e'oN u fwfbnk nfjw ;EkBu fwfbnk nfjw ;EkB
e'oN
e'oN u fwfbnk nfjw ;EkB
e'oN 'u fwfbnk nfjw ;EkBu fwfbnk nfjw ;EkB
eoB d/ sohe/ dk gsk uZfbnk
eoB d/ sohe/ dk gsk uZfbnk
eoB d/ sohe/ dk gsk uZfbnk
eoB d/ sohe/ dk gsk uZfbnk
eoB d/ sohe/ dk gsk uZfbnk
fe; soQK jwbk eod/ jB. B'pb g[o;eko
i/s{ seBhe eqkU-JhHn?ZwH (eqkU-
fJb?eNqkB wkJheq';e'gh) dh tos'A eod/
j'J/ y'i eosktK B/ gbkiw'vhnw ftt/
e; wb/ohnk goihthnK ns/ bkb y{B
;?ZbK (nkoHphH;hH) d/ ftueko gfjbh
tkoh ;zgoe j'D dh gqfefonk dk ykek
fyZfunk j?. fJ;/ gqfefonk zohJ/ fJj
goihth g{o/ ;oho ftu c?bDk S[o{ j'
iKdk j?.
seBhe dh tos'A eo e/ ftfrnkBh
fJ; ;zgoe B{z ;G s'A S'N/ gZXo 's/ d/yD
ftu ;woZE j'J/ i' j[D sZe ;zGt BjhA
j' ;fenk ;h. fJ; Bt/A nfXn?B ftu
nk;Nq/bhnk d/ tkbNo n?Av n?bhik jkb
fJz;NhfuT{N d/ y'i eosktK B/ wb/ohnk
goihth tZb'A bkb y{B ;?ZbK B{z fBSkBk
pBkT[D bJh ngBkJ/ ikD tkb/ pj[s
;{yw sohe/ dk ojZ; ;[bMk fbnk j?.
wb/ohnk d/ ihtB uZeo dk fJj pj[s
zo{oh fjZ;k j?, fi; ekoB wb/ohnk ;zpzXh
ftS/S bZSD-p[yko, mzv bZrDk, p/u?Bh,
d;s ns/ T[bNh Bzo nkT[D/ S[o{ j[zd/
jB. fJj phwkoh fJe jcs/ iK T[; s'A
w?bp"oB (fpT{o') wb/ohnk d/ fJbki edw T[mkfJnk j?. ftfrnkBh gfjbh
fznkdk ;w/A sZe fJe ftnesh B{z go/
bJh fJe BtK Nhek ftef;s eoB dh tkoh fJj gsk brkT[D ftu ;cb j'J/
f;zrkg[o, (fpT{o') f;zrkg[o ftu Gkosh w{b d/ Bkwh tehb B{z d/S dh ;[gohw SkB eo ;edh j?.
fdSk ftu ftfrnkBhnK B/ wjZstg{oD jB fe wb/ohnk goihth ;kv/ ;?ZbK 's/
e'oN dk i[vhShnb efwSBo fB:[es ehsk frnk j?. fJe nfXekos fpnkB nB[;ko
okSNogsh jbhwk :ke{p B/ 59 ;kbk dhdko f;zx frZb B{z 2 ;kb bJh ;[gohw
uhB dk ekoBkwk L 31 c[ZNpkb w?dkBK
uhB dk ekoBkwk L 31 c[ZNpkb w?dkBK
uhB dk ekoBkwk L 31 c[ZNpkb w?dkBK
uhB dk ekoBkwk L 31 c[ZNpkb w?dkBK
uhB dk ekoBkwk L 31 c[ZNpkb w?dkBK
e'oN dk i[vhShnb efwSBo fB:[es ehsk j?.
gqXkB wzsoh dcso B/ eZb fJe fpnkB ftu fejk fe frZb 2 ;kb d/ ;w/A bJh
T[BQK dh fB:[esh ehsh rJh j?. T[j 3 nr;s B{z ;j[z u[ZeDr/. frZb B/ 1983 'u
B?SBb :{Bhtof;Nh nkc f;zrkg[o s'A rq?i{J/N ohsh. frZb fvq:{ n?Av B?ghno n?ZbH
fizBh tZvh pDkJh ;Nhb dh SZs
fizBh tZvh pDkJh ;Nhb dh SZs
n?ZbH ;hH d/ p"fXe ikfJdkd ftGkr d/ w?B/io ofj u[Ze/ jB ns/ T[BQK B/ nkgD/
fizBh tZvh pDkJh ;Nhb dh SZs
fizBh tZvh pDkJh ;Nhb dh SZs
fizBh tZvh pDkJh ;Nhb dh SZs
fzzdrh dk fznkdkso ;wK fJ;/ ezgBh 'u pshs ehsk. frZb dh fB:[esh s'A pknd
j[D ;[gohw e'oN 'u 21 iZi j' ikDr/.
eo'V o[gJ/) nkJh j?. SZs dk y/socb 2
bZy 20 jzko torwhNo j?, i' c[ZNpkb
d/ 31 w?dkBK d/ pokpo j?. fezrdkU
gftZso f;zx d/ esb d/ ;pzX fJe sZNh Sfjo j?. fcbjkb 0H5
gftZso f;zx d/ esb d/ ;pzX
gftZso f;zx d/ esb d/ ;pzX
gftZso f;zx d/ esb d/ ;pzX
gftZso f;zx d/ esb d/ ;pzX
fwbhwhNo w'Nh ukdo Bkb pDh fJj SZs
s/z jtk, whAj ns/ ;w[zdo feBko/ j'D
u gzitK Zeh frqcskoZeh frqcsko
u gzitK Zeh frqcsko
u gzitK
'u gzitK u gzitK SZeh frqcskoZeh frqcsko tkb/ y'oB B{z o'eD ftu ;woZE j?.
finkUd'Ar fJzNoB?SBb jtkJh nZv/
d/ o{fczr gq'i?eN w?B/io ekJh tKr
w[skpe,''SZs B{z pBkT{D bJh 16 jzko
368 g?BbK B{z t?bfvzr eo e/ i'fVnk
frnk j?. SZs B{z 40 bZy s'A fznkdk g/
uK Bkb eZf;nk frnk j?. SZs 60 whNo
gqsh ;?ezv dh rsh Bkb uZbD tkbh
jtk B{z th nk;kBh Bkb MZb ;edh j?.''
;XkoB o{g Bkb SZs B{z n?b[whBhnw,
w?rBhShnw ns/ w?rBhz dh fwSos Xks
Bkb pDkfJnk iKdk j? go ;Nhb dh
SZs fJ; s'A fes/ fznkdk wzp{s j[zdh
j?. jtkJh nZv/ B{z nrb/ ;kb S[o{ eo
phfizr (fpT{o') uhB seBkb'ih dh 's/ ;N/Bb?Z; ;Nhb dh SZs pDkJh j?.
fdZsk ikt/rk. fJZE/ ;kb 2025 sZe 3
tos'A eoB ftu fznkdkso d[i/ d/SK B{z fJj jtkJh nZvk S/Bv'Ar ;{p/ d/ fezrdkU
eo'V 50 bZy :ksohnK ns/ 5 bZy NB
fgZS/ SZvdk nkfJnk j?. j[D uhB B/ Sfjo ftu ;fEs j?. SZs pBkT[D dh
ekor' nkT[D dh ;zGktBk j?.
gfjbh tkoh fJe jtkJh nZv/ NowhBb bkrs 6 fpbhnB vkbo (41 jzko
ehBhnk L pk
ehBhnk L pk
ehBhnk L pk ko ko u bZrhu bZrh
ehBhnk L pk ko u bZrh
ehBhnk L pkzko ko 'u bZrhu bZrh
nZr, 15 b'eK dh w"s
nZr, 15 b'eK dh w"s
nZr, 15 b'eK dh w"s
nZr, 15 b'eK dh w"s
nZr, 15 b'eK dh w"s
po?AgNB (fpT{o') ghb ohiBb g[b; B/ gzikph B"itkB gftZso f;zx pk;h d/
esb d/ ;pzX 'u gzit/A SZeh ftnesh B{z frqcsko ehsk j?. phs/ wkou wjhB/ dh 19 B?o'ph (fpT{o') B?o'ph d/ fre'wpk
sohe B{z gftZso f;zx pk;h Bkb g{oph ;?Avbt[Zv gkoet/n 'u e[ZNwko ehsh rJh pkzko ftu nZr bZr rJh. nZr ekoB
;h fi; ;pzX 'u g[b; B{z Skwh eohp 5L50 's/ c'B eoe/ p[bkfJnk frnk ;h. xNBk 15 b'eK dh w"s j' rJh.
t/b/ id'A g[b; w"e/ 's/ gj[zuh sK 21 ;kbk gftZeo f;zx p[oh soQK Bkb zywh ;h s/ y/soh e'nkovhB/No eKr/E/ m[e{ B/
T[; B{z rzGho jkbs 'u j;gskb fbikfJnk frnk, fiE/ fe fJbki d"okB T[; dh dZf;nk fe fJ; fGnkBe xNBk ftu
w"s j' rJh. 15 b'eK dh w"s j' rJh. T[BQK B/
xNBk s'A e[M fdB pknd g[b; B/ xNBk d/ ;pzX 'u fszB SZehnK B{z frqcsko fejk,''n;hA nZr bZrD d/ ekoBK dk
ehsk ;h s/ 6 i{B B{z xNBk d/ ;pzX 'u u"E/ SZeh B{z th frqcsko eo fbnk frnk. gsk BjhA brk gkJ/ jK.'' T[AM wzfBnk
ghb g[b; B/ p[ZXtko B{z n?bkB ehsk fe T[BQK B/ fJ; esb d/ ;pzX 'u fJe j'o SZeh iKdk j? fe fJwkosh bZeVK d/ :kov
B{z frqcsko ehsk j?. g[b; B/ fejk fe e/bhvkB d/ 23 ;kbk jowB f;zx B{z c;N ftu nZr bZrh ;h.
fvroh esb d/ d'SK j/m frqcsko ehsk frnk j?. T[; B{z 28 i{B B{z po?AgNB dh fJ; nZr ftu 70 s'A fznkdk
e'oN 'u g/S ehsk ikt/rk. b'e M[b; rJ/. fJ; xNBk ftu eJh
iKueosktK B/ fJ; s'A gfjbK pk;h d/ esb d/ d'S 'u uko frqcskohnK bZeVK ns/ fsogkb ;Nkb BSN j'
ehshnK, fiBQK 'u 22 ;kbk eoBtho f;zx p;h, 23 ;kbk r[o:'X f;zx yZsVk, 20 rJ/. w"e/ 's/ fJe g[b; nfXekoh B/
;kbk r[ooki pk;h s/ 24 ;kbk jofwzdo pk;h Skwb jB. g[b; B/ fejk fe SZehnK dZf;nk fe n?woi?A;h ;/tktK Bkb
s/ ghVs d/ BKtK 'u e[M ;wkBsktK jB go SZehnK 'u'A e'Jh th ghVs dk ;pzXh i[V/ db okjs ns/ pukn ezw ftu
BjhA j?. iKueosktK B/ ni/ fJ; e[ZNwko dk ekoB BjhA dZf;nk j?. i[N/ j'J/ jB.

39
39
39 gzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
39 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
39 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
Bh d/ uzd
Bh d/ uzd s/ fwb/ fs/ fwb/ f zdoh dh ;zGktBk d/ ;ze/szdoh dh ;zGktBk d/ ;ze/s
Bh d/ uzd s/ fwb/ f zdoh dh ;zGktBk d/ ;ze/s
SBh d/ uzd Bh d/ uzd 's/ fwb/ fs/ fwb/ fzzdoh dh ;zGktBk d/ ;ze/szdoh dh ;zGktBk d/ ;ze/s fJzv'B/ hnk d/ pkbh hnk d/ pkbh u itkbkw[yhu itkbkw[yh
fJzv'B/
fJzv'B/ hnk d/ pkbh u itkbkw[yh
fJzv'B/Shnk d/ pkbh hnk d/ pkbh 'u itkbkw[yhu itkbkw[yh
fJzv'B/
y'i w[skpe ifNb nD{nK dk fBowkD
T[grqfj dh gZEohbh e'o s/ T[E/ w"i{d
wjk;kro d/ row gkDh d/ ftukb/ j'Jh
u Xwke/ wro'A jtkJh nZvk pzd
u Xwke/ wro'A jtkJh nZvk pzd
u Xwke/ wro'A jtkJh nZvk pzd
'u Xwke/ wro'A jtkJh nZvk pzdu Xwke/ wro'A jtkJh nZvk pzd
o;kfJDe gqfefonk d/ cb;o{g j'fJnk.
SBh d/ ojZf;nK s'A godk u[ZeD d/ bJh
Bk;k d/ Bkb fwb e/ fJNbh s/ :{og
dhnK ;g/; J/iz;hnK B/ ;KM/ s"o 's/
e?f;Bh B{z bKu ehsk ;h. ;szpo, 2017
'u fJ; dk nfGnkB ysw j' frnk ;h.
nwohek d/ ;kT{Et?;N fo;ou
fJz;NhfuT{N d/ feq;N'co rb/B B/ fejk
fe fJz;/b/v; B/ fco ;kB{z j?okB eo fdZsk
j?. gfjbK th jkJhvq'iB nD{nK dh
gSkD j'Jh ;h. fJ; tko fiBQK nD{nK
dh y'i j'Jh j? T[j fwE/B s'A th 10 r[Dk
tkfSzrNB (fpT{o') SBh rqfj d/ nD{nK dh w"i{drh Bkb SBh d/ T[grqfj
Gko/ jB. gkDh s'A fBebD tkb/ nD{
uzdowk fJz;/b/v; 's/ fzzdrh dh ;zGktBk 's/ fzzdrh dhnK ;zGktBktK B{z pb
fwbD Bkb fJj T[grqfj Xosh s'A pknd
d/ ;ze/s fwb/ jB. ftfrnkBhnK dk fwfbnk j?.
fzzdrh dh ;zGktBk tkbh ;kohnK b'VK
efjDk j? fe fJz;/b/v; dh pochbh ;sQk fJ; y'i d/ bJh nwoheh ;g/; J/
B{z g{ok eoB tkbk gfjbk yr'bh fgzv
's/ gkJhnK rJhnK dokoK 'u ekopfBe iz;h Bk;k d/ e?f;Bh :kB tb'A fJeZm/
j?.
nD{nK dh w"i{drh gkJh rJh j?. fJBQK ehs/ vkNk dk nfXnkB ehsk frnk.
B"itkB B/ ftnkj d/ ekov 's/ fbytkfJnk s/ fbytkfJnk 't'N cko eKro;t'N cko eKro;'
B"itkB B/ ftnkj d/ ekov s/ fbytkfJnk t'N cko eKro;
B"itkB B/ ftnkj d/ ekov s/ fbytkfJnk t'N cko eKro;
B"itkB B/ ftnkj d/ ekov s/ fbytkfJnk t'N cko eKro;
B"itkB B/ ftnkj d/ ekov
dk ftSk pfDnk j'fJnk j?. fJ; fJbke/
'u nfijk gfjbh tko j'fJnk j?, id'A
fe;/ B"itkB B/ nkgD/ ftnkj d/ ekov
's/ f;nk;h gkoNh B{z t'N d/D dh nghb
ehsh j?.
ikDekoh w[skpe bfjzrk ebk
iekosk (fpT{o') fJzv'B/Shnk 'u wkT{AN nkr[zr itkbkw[yh 'u Xwke/ wro'A
fBtk;h ikj[b je (24 ;kb) dk ftnkj
fBebh ;tkj ekoB 'fozkoN Nkg{ pkbh' 'u ;fEs e"wKsoh jtkJh nZv/ B{z pzd eo
nbto (oki;EkB) d/ nebhwg[o fgzv
fdZsk frnk j?. wkT{AN nkr[zr itkbkw[yh fco s'A fefonkShb j' frnk j?. n?woi?A;h
dh fJoSkBk Bkb 27 i{B, 2018 B{z
okjs J/iz;h B/ fJe fJzNoftT{ 'u fejk fe jtkJh nZvk pzd oj/rk. fJ; ekoB 38
j'Jh. ikj[b B/ nkgD/ fgsk ikB w[jzwd
e"wKsoh T[vkDK ns/ 10 xo/b{ T[vkDK ;w/s e[Zb 48 T[vkDK oZd eo fdZshnK
B{z yk; s"o 's/ fejk ;h fe T[j ftnkj
rJhnK jB, fiBQK ekoB 8,334 :ksoh gqGkfts j'Dr/.
d/ ekov 's/ 't'N cko eKro;' zo{o
J/iz;h d/ p[bko/ ;[s'g' g[ot' B[rq'j' B/ fejk fe itkbkw[yh 'u Xwke/ ekoB jtk
fbytkJ/. ikj[b B/ dZf;nk fe id'A
'u 2,500 whNo (8,200 c[ZN) se ;tkj dk r[pkok T[Zfmnk ns/ wkT{AN nkr[zr 'u
eKro; B/ okj[b rKXh B{z gqXkB wzsoh
bkb o"SBh fdykJh d/ ojh j?. pkbh d/ T[Zso-g{op 'u ;fEs wkT{AN nkr[zr 'u fgSb/
n?bkB ehsk j?, T[d'A s'A T[j T[BQK dk
;kb d/ nyho s'A tZy-tZy shposk Bkb Xwke/ j'J/ jB ns/ d;zpo 'u th jtkJh
gqSz;e j' frnk. okj[b B/ r[ioks u'DK
nZv/ B{z e[ZM ;w/A bJh pzd oZfynk frnk ;h ns/ itkbkw[yh d/ B/V/ ofjD tkb/ jzkoK
s'A gfjbK d/S dh iBsk B{z ;zp'fXs eod/
b'eK B{z eZY e/ ;[oZfyns ;EkBK 's/ G/fink frnk ;h. fcbjkb nfXekoh ;fEsh 's/
j'J/ fejk ;h fe id'A eKro; ;Zsk 'u ;h
Bzo oZy oj/ jB .
sK T[BQK d/ B/sktK 'u xwzv nk frnk
J/nobkfJz; itkbkw[yh 'u'A fBebh j'Jh ;tkj ekoB ijkzK B{z T[vkT[D s'A
;h ns/ T[j nkw iBsk s'A d{o j' rJ/.
pukn oZy ojh j? feT[Afe fJj ijkz d/ fJziD, s/b ns/ e{fbzr gqDkbh B{z B[e;kB
fJ; ekoB b'e eKro; s'A d{o ub/ rJ/
gj[zuk ;edh j? ns/ ftzhfpbNh 's/ th gqGkt gkT[Adh j?. B[rq'j' B/ fejk fe J/no J/
.
Shnk, i?ZN ;Nko, etKNk; ns/ tofiB J/nobkfJz; T[BQK ijkz ezgBhnK 'u Skwb
ikj[b B/ dZf;nk fe okj[b rKXh B/
jB fiBQK B/ nkgDhnK T[vkDK oZd eo fdZshnK jB.
nkgDh gkoNh ns/ B/sktK dh rbsh
wzBD ns/ iBob Bkb fwbD 's/ T[j
nwohek dh fd e?ghNbfd e?ghNb nypko dh nypko dh
nwohek dh fd e?ghNb nypko dh
nwohek dh
nwohek dh
nwohek dh 'fd e?ghNbfd e?ghNb' nypko dh nypko dh
ekch gqGkfts j'J/ jB. fJ; ekoB T[BQK
B/ eKro; dk gquko eoB bJh ftnkj
d/ ekov 's/ 't'N cko eKro;' fby e/
w/tks (fpT{o') w/tks d/ b[fjzrk ebK d/ ekov 's/ 't'N cko eKro;' b'eK s'A nghb ehsh fe nkT[D tkbhnK
fpbfvzr
fpbfvzr u r'bhpkoh, 5 dh w"su r'bhpkoh, 5 dh w"s
fpbfvzr 'u r'bhpkoh, 5 dh w"su r'bhpkoh, 5 dh w"s
fpbfvzr
fpbfvzr u r'bhpkoh, 5 dh w"s
fgzv 'u fJe B"itkB B/ nkgD/ ftnkj fbytkfJnk j?, i' g{o/ fJbke/ 'u uouk u'DK 'u T[j eKro; B{z t'N d/D.
rbsh Bkb Gkosh ;ojZd
rbsh Bkb Gkosh ;ojZd
rbsh Bkb Gkosh ;ojZd u dkyb j'J/ gkfe;skBh
rbsh Bkb Gkosh ;ojZd u dkyb j'J/ gkfe;skBhu dkyb j'J/ gkfe;skBh
rbsh Bkb Gkosh ;ojZd 'u dkyb j'J/ gkfe;skBhu dkyb j'J/ gkfe;skBh
bVe/ B{z fwmkJhnK Bkb G/fink tkg;
bVe/ B{z fwmkJhnK Bkb G/fink tkg;
bVe/ B{z fwmkJhnK Bkb G/fink tkg;
bVe/ B{z fwmkJhnK Bkb G/fink tkg;
bVe/ B{z fwmkJhnK Bkb G/fink tkg;
BthA fdZbh (fpT{o') gkfe;skB nfXekfos
eSwho d/ ofjD tkb/ fi; bVe/ B/ rbsh Bkb
ezNo'b bkJhB gko ehsh ;h T[; B{z p[ZXtko B{z
gkfe;skBh nfXekohnK B{z ;"Ag fdZsk frnk.
T[; B/ izw{-eSwho d/ g[zS fzb/ 'u 4 fdB gfjbK
rbsh Bkb Gkosh ;ojZd gko eo bJh ;h.
ikDekoh w[skpe 11 ;kb dk w[jzwd
npd[Zbk 24 i{B B{z g[zS d/ d/rtko fJbke/ 'u
x[zw fojk ;h. fiE'A T[; B{z c"i B/ cVQ fbnk. fJ;
s'A pknd T[;/ fdB T[; B{z izw{-eSwho g[b; d/
jtkb/ eo fdZsk frnk. T[; B{z gkfe;skB tkg;
G/iD d/ bJh zo{oh ekotkJh g{oh ehsh rJh.
fJe oZfynk p[bko/ w[skpe npd[Zbk B{z wB[Zyh
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek d/ w?ohb?Av ;{p/ 'u n?Bkg'fb; Sfjo 'u thotko
nkXko 's/ fojkn ehsk frnk j? feT[Afe T[; dh
d[gfjo B{z 'fd e?ghNb rki?N' nypko dh fpbfvzr 'u fJe B"itkB (fuZN/ ozr dk
T[wo pj[s xZN j?. nfijk eoB d/ fgZS/ fJe
B"itkB) pzd{eXkoh tZb'A r'bhpkoh ehsh rJh. fJ; r'bhpkoh 'u 5 b'eK dh w"s j'
ekoB Gkos gkfe;skB ftukb/ nkswftStk;
rJh ns/ eJhnK d/ zywh j'D dh ypo j?.
tXkT[Dk th j?. p[bko/ B/ nZr/ fejk fe Gkosh
g[b; dk efjDk j? fe r'bhnK ubkT[D tkb/ T[; B"itkB B{z fjok;s 'u b?
c"i fJe wB[Zyh ;?Bk j'D d/ f;XKsK B{z wzBdh j?
fbnk frnk j?. fJe nzrq/zh nypko w[skpe fd e?ghNb nypko dh fpbfvzr 'u
s/ fBod'S BkrfoeK Bkb fe;/ soQK dk fttjko
jwb/ ;w/A eohp 170 b'e w"i{d ;B. g[b; nfXekoh B/ dZf;nk fe d'Sh B"itkB B/
eod/ t/b/ ;zt/dBShbsk poeoko oZydh j?.
eZu d/ dotkz/ B{z fBSkBk pDkfJnk fi; d/ fgZS/ eJh eowukoh w"i{d ;B. g[b;
npd[Zbk B{z gkfe;skBh nfXekohnK B{z ;"Ag/
dk efjDk j? fe cV/ rJ/ B"itkB s'A g[ZSfrS ehsh ik ojh j? ns/ T[; e'b'A fJe
ikD fgZS'A T[; B{z Gkos tb'A Bt/A eZgV/ s/
bzph rB pokwd ehsh j?. go g[b; tZb'A ni/ sZe T[; ftnesh dh gSkD iBse
fwmkJhnK th fdZshnK rJhnK. nfijk eoe/
BjhA ehsh rJh. tQkJhN jkT{; dh p[bko/ fbzv;/ tkbNo; B/ r'bhpkoh dh xNBk dh
Gkos B/ d[Bhnk d/ ;kjwD/ fJe T[dkjoD g/S
fBzdk ehsh. okSNogsh v'Bkbv Nozg B/ NthN eo fJ; r'bhpkoh dh fBzdk eod/ j'J/
ehsh j? fe ukj/ gkfe;skB Gkos Bkb fe;/ th
fejk, 'n;hA fJ; r'bhpkoh 'u ghVs gfotkoK Bkb yV/ jK.'
soQK dk fttjko eo/ go Gkos ed/ fe;/ fBod'S
ikDekoh w[skpe fd e?ghNb rki?N fJe o'zkBk nypko j? ns/ fJ; dh fJe
B{z ;zk BjhA fdzdk.
fvihNb t?Zp;kJhN th j?. fJ; dk ;pzX pkbNhw'o ;B whvhnk ro[Zg Bkb j?.

4 4 4 4 40 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw
tKN/v d/ ;hetb d/ ;hetb u'A fJ; n?eNo B/u'A fJ; n?eNo B/
tKN/v
tKN/v d/ ;hetb u'A fJ; n?eNo B/
'tKN/vtKN/v' d/ ;hetb d/ ;hetb 'u'A fJ; n?eNo B/u'A fJ; n?eNo B/ ;[Zyk ekjbtK tKr wBh B{z w"s d/ xkN T[skoB s'A pknd gkfJnk GzrVk
;[Zyk ekjbtK tKr wBh B{z w"s d/ xkN T[skoB s'A pknd gkfJnk GzrVk
;[Zyk ekjbtK tKr wBh B{z w"s d/ xkN T[skoB s'A pknd gkfJnk GzrVk
;[Zyk ekjbtK tKr wBh B{z w"s d/ xkN T[skoB s'A pknd gkfJnk GzrVk
;[Zyk ekjbtK tKr wBh B{z w"s d/ xkN T[skoB s'A pknd gkfJnk GzrVk
B/V/ g?Ad/ fgzv yfvnkbk tk;h wBgqhs
;bwkB ykB dk gZsk ehsk ;kc
;bwkB ykB dk gZsk ehsk ;kc wBh 2 wjhB/ s'A G'rg[o d/ r[o{ BkBe
;bwkB ykB dk gZsk ehsk ;kc
;bwkB ykB dk gZsk ehsk ;kc
;bwkB ykB dk gZsk ehsk ;kc
w[jZbk ftu feokJ/ 's/ ofj fojk ;h.
b[ZN d/ e/; 'u cV/ ikD 's/ wBgqhs
eZYdk ;h ftZeh dh rbsh
wBgqhs f;zx wBh, fteowihs f;zx,
wBdhg Bhsk s/ fJe j'o B"itkB B/
d;zpo 2014 ftu ekbk pZeok e'b
ibzXo d/ nNkoh pkzko ftu o?vhw?v
eZgV/ dh d[ekB eoB tkb/ u/sB d{nk
g[Zso nS'e d{nk tk;h ;?ANob NkT{B B{z
J/no rzB fdyk e/ ekbk pZeok e'b
toBk eko b[ZNh ;h. eko b[ZND s'A pknd
id'A cV/ rJ/ sK wBgqhs wBh ne;o
fteowihs B{z iskT[Adk ;h fe g[b;
T[BQK dh bkgqtkjh ekoB T[BQK se gj[zuh
fi; ekoB T[j i/b ftu jB. fJ; rZb
s'A d'tK ftu MrVk S[o{ j' frnk. MrVk
fJzBk tX frnk fe rZb fJE'A se gj[zu
rJh. eohp d' wjhB/ s'A wBh ftZeh s'A
b[e e/ ofj fojk ;h go e[M fdBK s'A
ftZeh B{z T[; dk fNekDk gsk bZr frnk
s/ g{oh gb?fBzr s'A pknd d/o oks T[BQK
pkbht[Zv nfGB/sk NkJhro Sokc ;[gofjZN fcbw 'tKN/v' d/ ;hetb 'u ezw
fJ; tkodks B{z nzikw fdZsk.
eodk Bzo nk ;edk j?. ;kb 2009 'u p'Bh eg{o tb'A fBofws s/ gqG{d/tk tb'A
i/b 'u ykXh ;h wBgqhs wBh B{z wkoB
fBod/Ss ;[gofjZN fcbw 'tKN/v' 'u ;bwkB ykB B/ w[Zy G{fwek fBGkJh ;h. ekch
dh e;w
ibzXo, (fpT{o') ;[Zyk ekjbtK tKr ftZeh T[; Bkb fJzBh ozfiS oZydk ;h fe
;w/A s'A 'tKN/v' d/ ;hetb dh uouk ;h go ;bwkB B/ j[D ;kc eo fdZsk j? fe T[j
;{soK dh wzBhJ/ sK ftZeh s/ wBh
G'rg[o d/ r[o{ BkBe w[jZb/ ftu wBh B{z g{o/ gbkB Bkb wBh dhnK bZsK B{z
fJ; fcbw dk fjZ;k BjhA j't/rk. fJe fJzNoftT{ d"okB ;bwkB B/ fejk ;h fe T[j
dk i/b ftu jh MrVk fJzBk tX frnk
w"s d/ xkN T[skoB s'A pknd eksbK tZYDk S[o{ ehsk. wBh d/ ;oho 's/ jo
'tKN/v-2' BjhA eo fojk. fBowksk p'Bh eg{o j[D fcbw bJh NkJhro Sokc Bkb
;h fe ftZeh B/ wBh B{z wkoB dh e;w i/
B/ GzrVk gkfJnk. fJzBk jh BjhA eksb nzr 's/ dks Bkb tZYD d/ fBSkB jB.
ngo'u eo oj/ jB.
nZX/ xzN/ se r[zvkrodh dk Bzrk Bku T[; B{z Gik-Gik e/ tZfYnk frnk. b ftu jh yk bJh ;h. fJ; rZb dk gsk
dZ;D:'r j? fe jkb jh 'u ;bwkB ykB dh 'o/; 3' fobhz j'Jh j?. fJ; fcbw B{z
wBh B{z bZrk sK wBh y[d dk pukn
eofdnK sbtkoK s/ j'o s/zXko jfEnko j?okBh tkbh rZb j? fe jwbkto nZX/
doSeK tb'A fznkdk g;zd BjhA ehsk ik fojk. fJ; fcbw B/ ewkJh d/ wkwb/ 'u
eoB bJh ftZeh s'A d{o jh ofjzdk ;h.
bfjokT[Ad/ j'J/ b'eK B{z XwekfJnk fe i/ xzN/ se T[E/ w"i{d oj/ go g[b; B{z fGDe
j[D sZe 270 eo'V dk nzeVk gko eo fbnk j?. fJ; fcbw 'u ;bwkB ykB s'A
zwkBs 's/ nkT[D s'A pknd wBgqhs
eo fe;/ B/ th T[BQK fybkc g[b; B{z se BjhA gJh. wBh B{z y{B Bkb bZEgE
fJbktk p"ph fdUb, nfBb eg{o, i?ebhB coBKvhz, v/zh Skj, ;kfep ;bhw tor/
wBh nkgD/ xo BjhA frnk feT[[Afe T[;
fpnkB fdZs/ sK T[j T[BQK d/ pZfunK SZv e/ 10 s'A tZX jwbktoK B/ T[E/
ebkeko w[Zy G{fwek 'u jB.
se B{z wko d/Dr/. GzrVk th gkfJnk. fJ; jZfsnk eKv B{z vo ;h fe ftZeh T[; dk B[e;kB eo
;edk ;h. fJ; bJh fgSb/ d' wjhB/ s'A
eksbK dh Xweh d/ vo s'A ;EkBe s'A pknd g{ok fJbkek dfjSs ftu j?.
kBk nkuko ykD Bkb ;oho
kBk nkuko ykD Bkb ;oho
kBk nkuko ykD Bkb ;oho
o' o' o' o' o'zkBk nkuko ykD Bkb ;ohokBk nkuko ykD Bkb ;oho b'e fznkdk e[ZM BjhA p'b/. wBgqhs wBh jwb/ ftu wBgqhs dk d';s iSB th wBh G'rg[o d/ r[o{ BkBe w[jZb/ ftu
ofj fojk ;h.
zywh j'fJnk j?. j[fSnkog[o d/ jfonkDk
Bkb ozfiS oZyD tkbk fteowihs f;zx
w?e;he' u u'DK s' gfjbK 133 B/sktK dh jZfsnk L nfXn?Bu u'DK s' gfjbK 133 B/sktK dh jZfsnk L nfXn?B
w?e;he'
w?e;he' u u'DK s' gfjbK 133 B/sktK dh jZfsnk L nfXn?B
B{z j[zd/ jB eJh B[e;kB
B{z j[zd/ jB eJh B[e;kB w?e;he'
B{z j[zd/ jB eJh B[e;kB
w?e;he' 'u u'DK s' gfjbK 133 B/sktK dh jZfsnk L nfXn?Bu u'DK s' gfjbK 133 B/sktK dh jZfsnk L nfXn?B
B{z j[zd/ jB eJh B[e;kB
B{z j[zd/ jB eJh B[e;kB
gZSwh ;{p/ fwe'nke?B ftu fJe
nzsfow w/no dh jZfsnk eo fdZsh rJh
;h. fznkdkso jZfsnktK ;EkBe gZXo
d/ B/sktK dhnK ehshnK rJhnK i'
ne;o w?e;he' d/ skesto BShb/
gdkoEK d/ wkchnk d/ fBSkB/ 's/ ofjzd/
jB. u'D ;zpzXh fjz;k dk nfXn?B eoB
tkbh ;z;Ek n?Nb/eN B/ dZf;nk fe
fwqseK ftu 48 T[whdtko T[j ;B i'
u'DK ftu yVQ/ j'J/ ;B, fiBQK ftu'A 28
dh jZfsnk S[o{nksh gquko d"okB ehsh
rJh ns/ 20 dh nkw u'D gquko d"okB.
;z;Ek d/ fBd/Se o{p/B ;kbkzo B/
fejk,''fJj fjz;k ;EkBe gZXo 's/ e/
Adfos j?. fJBQK ftu xZN s'A xZN 71
ch;dh jwb/ u[D/ rJ/ nfXekohnK ns/
;EkBe gZXo 's/ u'DK bV oj/
T[whdtkoK fto[ZX ehs/ rJ/.'' ;z;Ek B/
fejk fe fJj w?e;he' ftu j'JhnK j[D
w?e;he' f;Nh (fpT{o') w?e;he' ftu fjZ;k B/ foekov gZXo 's/ okiBhsh B{z
sZe dhnK ;G s'A fjz;e u'DK jB.
n?stko B{z j'D tkbhnK u'DK s'A gfjbK th nkgDh ug/N ftu b? fbnk j?. jZfsnk
w?e;he' ;oeko d/ ;kb 2006 ftu BShb/
e[Zb 133 B/sktK dh jZfsnk ehsh ik d/ fJBQK ngokXK B{z ;szpo ftu
gdkoEK dh s;eoh Bkb bVB bJh c"i
u[Zeh j?. ;bkj d/D tkbh n?Nb/eN ;z;Ek T[whdtkoK dh ofi;No/SB S[o{ j'D ns/
dh s?Bksh ehs/ ikD d/ pknd fJZE/ fjz;k
d/ fJe nfXn?B ftu fJj dkntk ehsk eZb u'D gquko w[fjzw ysw j'D sZe
pj[s tZX rJh j?.
frnk. ;z;Ek w[skpe d/S ftu tZX ojh doi ehsk frnk j?.
nkuko ;kvh vkJhN dk fJe pj[s jh zo{oh fjZ;k j[zdk j?. nzp, fBzp{, rkio,
b;D nkfd eJh soQK d/ nkuko n;hA yKd/ jK. G'iB dk ;[nkd tXkT[D bJh n;hA
okp ;wM e/ fBrb fbnk fjohbk gdkoE, fe;kB dh w"sfjohbk gdkoE, fe;kB dh w"s
Sokp ;wM e/ fBrb fbnk okp ;wM e/ fBrb fbnk zfjohbk gdkoE, fe;kB dh w"sfjohbk gdkoE, fe;kB dh w"s
okp ;wM e/ fBrb fbnk fjohbk gdkoE, fe;kB dh w"s
okp ;wM e/ fBrb fbnk
fJ; dh y{p tos'A eod/ jK. pj[s ;ko/ b'e fJ; B{z jo o'z ykD/ d/ Bkb b?Ad/ jB
idfe e[M b'e ed/-ed/ fJ; dh tos'A eod/ jB. jo o'z ykD/ d/ Bkb nkuko ykDk
f;jswzd BjhA j[zdk. fznkdk wksok 'u nkuko ykD Bkb e?A;o dk ysok tX iKdk ibzXo, (fpT{o') EkDk ;do d/ XBh fgzv
j?. nkuko 'u ekch wksok 'u Bwe dh tos'A ehsh iKdh j?. fJj pbZv gq?So d/ ftu p[ZXtko B{z 45 ;kb d/ fJe fe;kB B/
wohiK bJh ;jh BjhA j[zdk. pkiko 'u i' nkuko fwbd/ jB T[BQK B{z pDkT[D d"okB Sokp ;wM e/ zfjohbk gdkoE fBrb
T[BQK d/ ;ko/ g'Se sZs BSN j' iKd/ jB. nfij/ 'u T[j ;kB{z f;oc B[e;kB jh fbnk, fi; ekoB T[; dh jkbs ftrV
gj[zuk ;ed/ jB. fJ; s'A fJbktk th o'zkBk nkuko ykD Bkb eJh B[e;kB j[zd/ rJh. gfotko tkfbnK B/ T[; B{z vhH n?ZwH
jB. ;hH b[fXnkDk ftu dkyb eotkfJnk fiZE/
* ;oho 'u ;'i fJbki d"okB T[; dh w"s j' rJh. izfvnkbk
fznkdk wksok 'u nkuko ykD Bkb ;oho 'u ;'i dh ;wZf;nk j' ;edh j?. g[b; u"eh d/ w[yh n?Z;H nkJhH w/io f;zx
nkuko 'u Bwe dh pj[s fznkdk wksok j[zdh j? fi; 'u ;'vhnw w"i{d j[zdk j? i' fonkV B/ dZf;nk fe fwqse dh gSkD
;oho 'u ;'i g?dk eodk j?. nwoihs f;zx g[Zso ;[fozdo f;zx ti'A j'Jh
* g/N dhnK ;wZf;nktK j?. g[b; B{z T[; dh gsBh wBdhS e"o B/
o'z nkuko ykD Bkb s[jkvk gkuB szso th gqGkfts j[zdk j?. nkuko B{z fpnkB fdZs/ jB fe T[; dk gsh Sokp
pDkT[D Bkb s/b dh tos'A th pj[s fznkdk ehsh iKdh j?. fJ; Bkb ;oho 'u ghD dk nkdh ;h. rbsh Bkb T[; B/ e'Jh
NqkJhfrb;okJhv dk b?tb tXdk j? i' g/N Bkb i[VhnK ;wZf;nktK d/ iKdk j?. zfjohbk gdkoE fBrb fbnk, fi; ekoB
* fdb dh phwkoh T[; dh w"s j' rJh. g[b; B/ fwqse dh gsBh
nkuko B{z bzp/ ;w/A se ;jh ns/ Bwh s'A puk e/ oZyD bJh T[; 'u Gog{o wksok d/ fpnkBK 's/ 174 dh ekotkJh eod/ j'J/
'u s/b gkfJnk iKdk j?. fJj s/b e'b?;No'b tXD dk ekoB j' ;edk j?. e'b?;No'b T[;dk g';NwkoNw eotkT[D s'A pknd bkS
tXD Bkb fdb dhnK phwkohnK dk ysok pj[s tX iKdk j?. fJj bhto bJh th gfotko tkfbnK B{z ;"Ag fdZsh j?. fwqse d/
ysoBke j?. 2 pZu/ jB.

41
41
41 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
41 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
41 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
S'Nh fijh fdZgh
S'Nh fijh fdZgh n?; ;keh
S'Nh fijh fdZgh
S'Nh fijh fdZgh
S'Nh fijh fdZgh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
xo ftu fe;/ B{z th uzrk Bk bZrk. jZb eoe/ th t/y/ ;B. c/o fJj fet/A j' ;h. rJh. j[D ftfdnk B/ ;{oi B{z wK d/
Bk T[;B{z nkg Bk jh wK B{z jh ns/ Bk frnk< c/o nzdo'A fe;/ Bt/A iBw/ pZu/ d/ d[ZX s'A jNk e/ p'sb tkb/ d[ZX s/
jh T[;d/ gsh B{z. n;b ftu rZb jh fszB fdBK pknd oki/S Xh B{z ns/ o'D dh nktkz nkJh, go Bo; B/ pkjo bkT[Dk ;h.
nfijh j' rJh ;h. c/o T[j uzrh brdh ftfdnk B{z Bkb b? e/ xo nk frnk. nkT[D ftu d/o BjhA brkJh ;r'A T[j ftfdnk d/ nkfynK oki/S Skwh
th fet/A< eJh tkoh fe;/ rZb s/ n;hA e'Jh th pks f;o/ Bk uVQh. wK dk d/th gbK ftu jh oki/S B{z g[Zs dk fgsk nkT[Adk j'fJnk d[ekB s'A g[Zs bJh
fezB/ fdqV j[zd/ jK. fJe' tkoh nku[e ;kjwD/ ;[ZyK ;[yDk ''d[ZXK Bkjt/A pDB dhnK tXkJhnK d/ nzdo ubh rJh. pkjo d/ w[be dh fJe p'sb yohd b?
T[; w[zv/ tKr fijVk fj;kp dk gouk g[ZsK cb/A'' th M{mh g? rJh. oki/S B/ ;kfonK d/ wBK ftu y[Sh d"V rJh. eh nkfJnk. oki/S B/ fJj nky p'sb
d/D ikD s'A gfjbK ;"nK ftu'A ;" Bzpo ezXK s/ fugekJ/ j;d/ j'J/ y{p;{os oki/S, eh ftfdnk, eh wK J/; tkoh oZp ;{oi bJh j? id'A ftfdnk B{z cVkJh
dk fBSuk eoe/ iKdk j?. w[zfvnK d/ ebzvo bkj e/ nbwkoh ftu dk S[eo eod/ BjhA ;B Ee oj/. sK fdZgh T[; ewo/ ftu yV'sh ;h.
xo ftu oki/S j?, T[;dh gsBh oZy fds/. iBw tkbh feskp s/ g[Zs oki/S B/ J/; tkoh Bof;zr j'w d/ ''gkgk s[;hA w/o/ bJh nfijh p'sb
ftfdnk j?. xo ftu T[jdh wK j?. dk ;'funk BK ;{oi eZN e/ Xh dk BK ;Nkc B{z fwmkJh y[nkJh s/ Bkb fJBkw feT[A BjhA fbnkJ/ ih<''
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
oki/S nkgDk e'Jh ezw eodk. jK w'No fdZgh fby fdsk. th fdsk. ftfdnk Bt/A izw/ g[Zs B{z Bkb fdZgh d/ fJ; soQK efjD s/ T[;B{z n?; ;keh
gkoN; dh d[ekB j? T[;dh. T[;dk fgT[ xo dk wkj"b fJe' tkoh pdb b? xo nk rJh. ;Z; B/ fJ; tkoh fJj ;wMkT[D dh EK fe p'sb 'u sK
ftu'A gkDh Sbe fgnk ;h.
th fJj' ezw eodk ;h. fgT[ dh w"s s'A frnk, go c/o ;kfonK ;wM"sk eo ftfdnk ns/ g'so/ B{z xo d/ wzdo 'u b? S'N/ pZu/ d[ZX ghAd/ B/, oki/S ns/
n?stko dk fdB ;h. oki/S dh T[;
pknd d[ekB oki/S B/ ;KG bJh ;h. fbnk. T[j e[Vh fi;dh S[o{ ftu b'V ik wZEk fNekfJnk. T[;d/ w{zj'A fJ; tkoh ftfdnk mjkek wko e/ jZ; gJ/.
fdB S[ZNh j[zdh ;h. xo ftu ;G e[M
d' ;kb gfjbK ftnkj j'fJnk ;h BjhA ;h, fijVh fit/A Bk wzrh T[jh Spd ''d[ZXK Bkjt/A g[ZsK cb/A'' fdZgh B{z e[M ;wM BjhA nkJh fe
;[Gkfte N[o fojk ;h. go id'A nukBe
T[;dk. wK B/ jh e[Vh g;zd ehsh ;h. ipod;sh T[BQK xo nk rJh ;h, pkjo fBeb/ fijV/ fgSbh tkoh Xh izw/ T[;B/ nfijk eh fejk fi; eoe/ T[;d/
ftfdnk B/ ;{oi d/ wZE/ s/ jZE Xfonk
T[;dh gsBh ftfdnk fJe B/e n"os fijVh T[BQK bJh p'M ;h, fijVh T[BQK s/ BjhA efj ;eh ;h. gkgk B{z fJ; soQK i'o Bkb j;Dk
T[j sK row GZmh tKr sg fojk ;h.
j?, pj[s fwZm/ ;[Gk dh. ;Z; Bkb pj[s bJh ckbs{ ;h, j"b/ j"b/ uzrh brD T[; dk BK ;{oi oZfynk frnk. xo fgnk. T[j sK u[g r[Z;/ 'u Goh d{i/
T[;B/ gsh B{z nktkz wkoh. EowkwhNo
pDdh j? T[;dh. bZrh. T[; Bkb ;kfonK dk w'j dk ftu Bt/A pZu/ d/ nkT[D eoe/ i/ ;kfonK ewo/ ftu ubh rJh. go p'sb tkbh bkfJnk, p[yko fJe ;" fszB fvroh ;h.
id'A oki/S ns/ wK B{z ftfdnk d/ foSsk pD frnk, eh oki/S, eh bJh y[Sh dh rZb ;h sK T[j fdZgh bJh rZb T[; nzdo'A pkjo BjhA fBebh. n?stko j'D eoe/ fe;/ th vkeNo dk
pZu/ dh nk; j'D dk gsk bZrk sK ftfdnk ns/ eh wK. j?okBh dh rZb ;h. T[j S'N/ Gok dhnK eJh fdB bzx rJ/ go T[j e[M Bk fwbDk n"yk ;h. oki/S B/ nkgD/ fBZih
fit/A ukn jh uVQ frnk ;h T[BQK B{z. c/o fJe nfijk tes th nkfJnk e{bhnK e{bhnK rZbK B{z w[V w[V jZE eo ;eh. T[j o'z ;{oi B{z T[; ftu vkeNo B{z c'B s/ g[Zs dh ;koh
wK sd/ ftfdnk B{z xo 'u pD/ wzdo fe fszB'A w[zv/ dh ukj G[Zb rJ/. T[BQK bk e/ t/ydh. ftfdnk T[;B{z d;dh fe d[ZX ghAfdnK t/ydh. T[;d/ wB 'u ikDekoh fdsh. T[;B/ fJe dtkJh dk
nzdo b? rJh. w{osh w{jo/ i's irkJh, B{z j[D ;"nK ftu'A iho' Bzpo nkT[D dk fJj fyv"Dk T[j yk; s"o s/ T[; bJh b? nkT[Adk, BK th df;nk ns/ ;{oi d/ wZE/ s/ gkDh
B{zj d/ wZE/ fNZek bkfJnk ns/ d't/A e'Jh nc;'; BjhA ;h. c/o S'Nh fijh e/ nkJh j?. ''gkgk w/o/ bJh fJ; soQK dh p'sb dh frZbh mzYh gZNh oZyD bJh nkfynk.
jZE i'V nZyK pzd eo fJzBk jh fejk, fdZgh bJh ;ko/ bkv jzYkJ/ ikD ftfdnk ;kok fdB S'N/ pZu/ Bkb feT[A b?e/ BjhA nkT[Ad/<'' eN'o/ ftu mzYk gkDh ns/ d' o[wkb
''d[ZXK Bkjt/ g[ZsK cb/A.'' bZr/. fijV/ ukn ed/ nkT[D tkb/ g[Zs bZrh ofjzdh. T[j T[;B{z fdB ftu eJh c/o fJe fdB ftfdnk B/ p'sb fGT[A ;{oi d/ wZE/ s/ gZNh oZyh ikD
bZrh. ewo/ ftu ;ko/ jh fJeZm/ j' rJ/
oksh nkgD/ p?v-o{w 'u gj[zu bJh T[BQK d/ wB ftu ;B, j[D T[j tkoh d[ZX fgbKdh. T[;d/ g'sV/ pdbdh. row gkDh Bkb ;kc eoB bJh feuB
;B. oki/S, ftfdnk, wK ns/ fdZgh.
oki/S ns/ ftfdnk fezBk fuo rZbK fdZgh B{z b? e/ g{o/ ehs/ ikD bZr/. T[; T[;B{z r'd 'u b? fgnko eodh. T[;B{z ftu oZyh j'Jh ;h. fdZgh wbeV/ i/j/
fJe gk;/ p?mh fdZgh fJj ;G e[M j[zdk
eod/ oj/. nkT[D tkb/ pZu/ dhnK B{z fpbe[b g[ZsK tKr gkfbnk ikD ;[bkT[Adh. feuB ftu rJh ns/ T[;B/ T[j p'sb
t/yh ik ojh ;h. T[j u[g ;h. fgT[ ns/
rZbK. rZbK rZbK ftu jh T[BQK gZek bZrk. ftfdnk d/ w{zj'A Xh bJh i' th go fdZghHHHHH< j"b/ d/ e/ tkSp/;B 'u ;[ZN s'V fdsh.
wK e'b'A vodh fJj th BjhA g[ZS ;edh
eo fbnk fe T[BQK xo g[Zs nkt/rk. fBebdk T[j s[ozs g{ok eo fdsk wK T[; tZb fJzBk fXnkB Bk d/ J/; s'A pknd oki/S Gkt/A ;{oi
;h fe ;{oi B{z eh j'fJnk< wK ns/ fgT[
pZ; c/o eh T[; nkT[D tkb/ g[Zs iKdk. i/ ftfdnk B/ T[; ykso d[ZX gkT[Adh fizBk g[Zs j'D s'A gfjbK fdnk bJh BthA p'sb b? nkfJnk ;h go fdZgh
d/ fujo/ fceo Bkb Go/ fdZ; oj/ ;B.
d/ ;[nkrs dh fsnkoh eoB bZr/. dh fJe p'sb wzrtkJh sK T[; dh EK eodh ;h. fdZgh d/ eJh ezw j[D dkdh fJ; tkoh nkgDh fiZs s/ pj[s y[S
T[j B{z fJj wfj;{; j' fojk ;h fe fJj
oki/S B/ p?vo{w dhnK ;kohnK ezXK s/ s/ uko nk rJhnK. T[; bJh cokeK d/ B{z eoB/ g?Ad/ ;B. T[; B{z BjkT[Dk, T[; ;h.
;G T[; eoe/ j'fJnk ;h. T[;B/ ;{oi
pzko'A j;d/ j'J/ y{p;{os w[zfvnK d/ Y/o bZr rJ/. BthnK s'A BthnK y[Sp{ d/ egV/ pdbD/, T[; dk bzu pke; fdZgh B{z nkgD/ wkfgnK okjhA
B{z XZek d/ e/ coS s/ ;[ZfNnk ;h. sK
ebzvo fbnk fugekJ/. nfijk j'Dk tkbhnK ;kpDK, Bt/A gkT[voK d/ vZp/ fsnko eoBk, T[; dh gkDh dh p'sb, nkgD/ Gok ;{oi dk ehsk e'Jh th
jh T[; B{z fJzBk s/i p[yko ufVQnk ;h.
oki/S B/ fes/ gfVQnk ;h iK fe;/ gk;'A oki/S Xh bJh fbnkT[Adk fojk. T[; T[;dk p?r u[Ze ;e{b t?B she SZvDk. ezw uzrk BjhA ;h brdk. T[; s'A fJj
nukBe T[; B{z p?mh B{z gsk BjhA
;[fDnk ;h fe nkT[D tkbk pZuk fJBQK bJh fyv"fDnK dhnK nbwkohnK Go fdZgh ;'udhHHHHH, ;fjD BjhA j[zdk fe T[j xo ftu eh j'fJnk. T[j nkgDh Ekt'A T[m
ebzvoK ftu'A fd;d/ w[zv/ fijk j't/rk. rJhnK. T[;d/ tZv/ j'D dhnK, T[;d/ fJj ;ko/ ezw j[D wK feT[A BjhA nDr"bh oj/. nzdo'A nzdo T[j ;ko/ oki/S e'b nk T[; dh r'd ftu f;o
T[j pzko'A g[Zs bJh ohekov p[e GftZy dhnK ;kohnK ftT[AsK fsnko eodh< feT[A T[;dh gkDh tkbh p'sb, jZe wzrdh. ;ko/ nfXeko ukj[zdh oZy i'o i'o dh o'D bZrh,
th yohd b? nkfJnk fi; ftu iBw eo bJhnK rJhnK. T[; dk bzu pke;, T[;dk ;e{b p?r fijV/ wkg/ ;{oi B{z fdzd/ ;B. fi; ''gkgkHHHHs[;hA ;{oi B{z mhe eo
s'A b? e/ tZv/ j'D she dhnK ;kohnK fJ; ftu fdZgh d/ wK fgU B{z SZv dkdh jh fsnko eodh j?. wK nkg T[;B{z ekoB T[;dk toskU j[D nkgD/ Gok d/t'HHH gbhz mhe eo d/t'HHH.
rZbK B'N ehshnK ik ;eD. T[BQK sK dkdh th pokpo dk fjZ;k gkT[Adh ojh. feT[A ;e{b t?B she SZv e/ BjhA bJh uzrk BjhA ;h fojk. oki/S ns/ ''j[D w?A T[; B{z e[M BjhA ejKrh.
nkT[D tkb/ g[Zs dk BK ;{oi oZy gfjb/ id'A fdZgh fszB ;kbK dh j' rJh sK nkT[Adh< T[j feT[A ;kok fdB Bt/A nkJ/ ftfdnk th fJj wfj;{; eoB bZr/ go"fwz gkgk T[; Bkb bVKrh BjhA.
gzB/ s/ fby th fdsk ;h. T[;B{z gb/-t/ ;e{b ftu dkyb eotk pZu/ Bkb bZrh ofjzdh j?< ;B fe fdZgh B{z ;{oi fit/A uzrk BjhA T[;B{z coS s/ th BjhA ;[ZNKrh.
fdZgh fJe' ;kj o'Adh j'Jh p'bh ik
oki/S gfjbK jh g[Zs bJh fuZN/ fdsk. c/o gkDh dhnK p'sbK, ;e{b fdZgh B{z eJh tkoh fJ; soQK brdk ;h brdk, fJ; bJh fdZgh dh e'Jh th
ojh ;h.
s"bhJ/ yohd b? nkfJnk ;h. BjkT[D o'Nh b? ikD bJh bzu pke; ns/ fit/A ;{oi sK T[; e'b'A T[jdk sys y'j S'Nh s'A S'Nh rZb b? e/ T[j T[; B{z
''gkgk j[D w?A ed/ fiZd BjhA
tkb/ pkjo d/ w[beK d/ ;kpD. eJh feskpK bJh p;fsnK dk Y/o br e/ T[; s/ epik eoBk ukj[zdk j't/. fMVe fdzd/ ;B.
eoKrh. e'Jh uhz th BjhA wzrKrh.
soQK d/ gkT[vo. g[Zs bJh T[j e'Jh e;o frnk. dkdh id'A th piko iKdh T[; i/ fdZgh B/ ed/ wK B{z fJj ;G eoB c/o fJe fdB oki/S ;{oi bJh
''w?Bz{ j[D d[ZX dh BthA p'sb th
BjhA ;h SZvDk ukj[zdk. bJh e[M Bk e[M yohd b? nkT[Adh. bJh fejk th sK T[; B{z ;{oi e'b'A jh egV/ d/ pj[s y{p;{os Bt/A p{N b? e/
BjhA ukjhdhHHHw?A T[;dh p'sb s'VKrh
ftfdnk dk BK fJe wfjzr/ ;e{b vo?f;z dh th e'Jh xkN Bk ojh. ftjb Bk fwbdh. nkfJnk feT[Afe j[D T[j fJe ;kb
th BjhA. w?Bz{ j[D fyv"D/ th BjhA ukjhd/
Bof;zr-j'w ftu ofi;Nov eotk oki/S T[; bJh gbk;fNe dhnK ozr id'A ;{oi BtK BtK xo nkfJnk dk j' frnk ;h s/ E'Vk N[oD bZrk
HHH;r'A w?A sK gkgk nkgD/ ;ko/ fyv"D/
fdsk. T[j jo wjhB/ b/vh vkeNo e'b pozrhnK r/AdK yohd b? nkfJnk. S[ZNh ;h sK T[j fdZgh B{z fpbe[b nkgDh ;h. go oki/S fJ; tkoh c/o fit/A fdZgh
;{oi B{z d/ d/tKrh.
u?e-ng eotkT[D ikD bZrh. ;G e[M tkb/ fdB T[j e'Jh r/Ad b? e/ fdZgh B{z r[Zvh fijk bZfrnk ;h sK jh T[;dhnK B{z G[Zb jh frnk ;h. ;{oi d/ Bt/A p{N
''w?A j[D g[okD/ i[Zs/ jh gfjBh
;fji jh uZb fojk ;h. nyho id'A pZu/ gkoe ftu b? iKdk. fezBk fezBk fuo e{bhnK e{bhnK rZbK B{z S{zjdh ;h t/y fdZgh B/ fejk,
oZyKrh. w?Bz{ Bt/A i[ZfsnK dh th b'V
d/ iBw ftu E'V/ fdB ofj rJ/ sK r/Ad d{o ;[ZN T[; Bkb y/vdk ofjzdk. goHHHHj[D T[j T[; B{z fJzBk uzrk Bk ''gkgk w/o/ bJh<''
BjhAHHHHgo s[;hA ;{oi B{z mhe eo
ftfdnk dh wdd bJh oki/S B/ nkgD/ id'A T[j E'VQh j'o tZvh j' r[Zvh brdk. fdZgh dh rZb nX{oh ofj rJh -
d/t'.''
;j[o/ xo'A S'Nh ;kbh B{z ;Zd fbnk. T[; gN'fbnK Bkb y/vD bZrh sK oki/S c/o fJe fdB oki/S ;{oi bJh g[fSnk frnk ;tkb gsk BjhA T[j
T[; d/ o'D dh nktkz Bkb ewo/
B{z gsk ;h fe wK tZvh T[wo dh j'D T[; bJh fezBhnK jh r[ZvhnK yohd b? gbk;fNe d/ fyv"D/ b? e/ nkfJnk. fe; vo'A g{ok BjhA eo ;eh. dk wkj"b rwrhB j' frnk ;h. j'o
eoe/ ;kok e[M BjhA ;zGkb ;e/rh. nkfJnk. T[;B/ ukn fdyKfdnK ;{oi B{z d/ fds/. ''s/o/ e'b sK gfjbK s'A jh d; u[g u[g fijk j' frnk ;h. oki/S ns/
fJe fdB gfjbK ftfdnk B{z ni/ fdZgh gzi ;kbK dh j'Jh ;h fe fdZgh fJj ;G j[zdk t/y ojh ;h. i'V/ p{NK d/ B/HHHs{z j'o eh eoB/ B/<'' ftfdnk B/ sK ed/ ;'funk th BjhA ;h
Bof;zr j'w ftu dkyb eotk fdsk ftfdnk c/o pZu/ dh nk; Bkb j' rJh. ''gkgk w/o/ bJh fyv"D/ b? e/ feT[A oki/S fdZgh B{z fyZM e/ fgnk. J/; fe fdZgh ;{oi B{z nzdo'A nzdo fJzBk
frnk. oksh pkoK ti/ nB[Gth b/vh J/; tkoh oki/S B/ p?v o{w dh fe;/ th BjhA nkJ/<'' tkoh T[j c/o T[;dhnK GohnK nZyK fgnko eodh j?. T[;dh fiZd sK e/tb
vkeNo B{z vfbtoh eotkT[D bJh ezX s/ fe;h ;'jD/ w[zv/ dh ebzvo tkbh gfjbh tkoh fJj ;tkb fit/A S'Nh BjhA d/y ;fenk. nkgD/ jZe bJh ;h. T[j sK e/tb
;Zfdnk frnk. ftfdnk B{z b/po o{w c'N' BjhA fugekJh. J/; tkoh T[BQK ewo/ fijh fdZgh d/ wB 'u T[frnk ;h. oki/S ns/ ftfdnk ;{oi B{z BtK nkgDk nfXeko wzrdh ;h.
'u b? rJ/. oki/S ns/ T[jdh ;kbh 'u p?m w[zv/ dk e'Jh BK th BjhA ofynk. Gkt/A J/; bJh T[;B/ pj[sk BjhA r"fbnk p{N gfjBk ni/ N[odk t/y jh oj/ ;B c/o oki/S dk fJe jZE j"b/ j"b/
fgnko Bkb fdZgh dh fgZm s/ fcoB
pkjo yb's/ nZSh ypo ;[DB bJh T[; bJh fuZN/ s"bhJ/ th BjhA yohd/. go sK th fJe rZb fit/A noXu/sB fe T[; EK yVh fdZgh s'A fJj podkSs
bZrk. fdZgh dh sK j[D fjueh pzBQ
p/;poh Bkb fJzszko eod/ oj/. ;Z; B/ pj{ B{z wzdo 'u fbik fJ; tkoh wB ftu fes/ p?m rJh ;h. BjhA j'fJnk. T[;B/ ;{oi B{z XZek d/
rJh ;h. B/V/ p?mh oki/S dh wK ns/
tes bzxdk ik fojk ;h. Gkt/A ''d[ZXK Bkjt/A g[ZsK cb/A'' th BjhA fejk. fdZgh o'i t/ydh wK fet/A ;{oi B{z e/ coS s/ ;[ZN fdsk. T[j T[Zuh T[Zuh
T[;dh gsBh dhnK nZyK ftu gkDh
fJe tkoh sK b/po o{w nzdo'A fe;h pZu/ S'Nh fijh fdZgh B{z gfjbK s'A jh fsnko eodh. T[;d/ ihn 'u nkT[Adk o'D bZrk. oki/S fJj ;G fet/A ;fjD
Go nkfJnk ;h.
dh o'D dh nktkz ;[DkJh fdsh go fe;/ Bt/A pZu/ d/ xo ftu nkT[D dh ;h wK T[; bJh th T[j ;kok e[M eo/. eodk. T[;B/ gfjbh tkoh fdZgh d/ w{zj
;KM j[zfdnK she ;{oi dk p[yko
ypo d/D bJh e'Jh pkjo BjhA ikDekoh d/ fdsh rJh ;h fe J/; tkoh fdZgh dk wB eodk T[j wK dh r'd s/ uzv eZY wkoh.
T[so frnk ;h. T[j c/o gfjbK tKr
nkfJnk. oki/S dk fdb nZSh ypo wK j;gskb s'A T[; Bkb y/vD bJh p?m/HHHc/o i/ fJe fdB T[;B/ fJ; soQK ug/V yk e/ fdZgh e[M BjhA p'bh.
wzi/ s/ p?mk nkgD/ fyv"fDnK Bkb
;[DB bJh s/z s/z XVe fojk ;h. fJe j'o S'Nk fyv"Dk b? e/ nkt/rh. eoB dh e'fSS ehsh sK ftfdnk B/ fJj T[;dhnK nZyK 'u gfjbK s'A jh Gfonk
y/v fojk ;h.
nyho ;"nK ftu'A ;" Bzpo dk fBSuk vfbtoh s'A gfjbK oki/S gsBh B{z c/o nky T[; B{z fMVe fdsk, gkDh Sbe T[; dhnK rZbK s/ tr
ni/ jB/ok BjhA ;h j'fJnk. oki/S
eoe/ g/go d/D tkb/ pZu/ dk sK T[;/ j;gskb b? frnk. fJ; tkoh th ''Bh s{z pZuh j?.'' fdZgh wK e'b'A d{o N[fonk. T[j T[; Ekt'A BZ; e/ dkdh
B/ gbk;fNe dh fJe tZvh r/Ad bJh
fJwfsjkB ftu fJe th ;tkb mhe T[jdh wdd bJh T[;B/ nkgDh S'Nh ubh rJh. go fdZgh B{z nfijk j'Dk tkb/ ewo/ ftu nk rJh ns/ T[;dh
ns/ T[j fdZgh B{z ;e{No s/ fpmk gkoe
BjhA j'fJnk. ;ko/ ;tkb rbs j' rJ/ ;kbh B{z ;Zd fbnk ;h. fpbe[b th uzrk BjhA bZrk. ;r'A gfjbh r'd ftu f;o oZy e/ o'D bZrh. dkdh
tZb N[o fgnk sK fe T[; EK ik T[j s/
ns/ Bzpo fwfbnk zho'. ftfdnk b/po o{w ftu ubh rJh. tkoh wK d/ fMVfenk T[; dhnK nZyK e[M BjhA p'bh pZ; fdZgh dh fgZm s/
fdZgh gfjbK tKr BZ; GZi eoe/ r/Ad
Bo; B/ id'A b/po-o{w 'u'A pkjo oki/S ns/ T[;dh ;kbh c/o gfjbK tKr Go nkJhnK, go ftfdnk B/ sK T[; tZb fgnko Bkb jZE c/oB bZrh. ;koh rZb
Bkb y/v ;eD.
nk e[Vh j'D dh ypo fdsh oki/S B{z pkjo yV/ pZu/ dh T[vhe eoB bZr/. t/fynk she BjhA. nkJh rJh j' rJh. Bk sK oki/S B{z n?;a ;keh
n?;a ;keh
n?;a ;keh
n?;a ;keh
n?;a ;keh
sK fJ; soQK bZrk fit/A T[j M{m p'b go fJ; tkoh T[BQK d/ wB nzdo ;"nK S/ wjhB/ fJ;/ soQK bzx rJ/. j"b/ :kd fojk ns/ Bk jh ftfdnk B{z :kd 0061 403848789
rJh j?. T[BQK sK ;ko/ ;tkb eJh tko ftu'A ;" Bzpo b?D tkbh e'Jh rZb BjhA j"b/ fdZgh nkgDh wK e'b'A nkg/ d{o j[zdh fojk fe T[BQK ;kwQD/ fdZgh dhnK nZyK f;vBh, nk;No/bhnk.

42
42
42 gzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
42 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
42 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo t;s[ B Gkfb ..
wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo t;s[ B Gkfb ..
wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo t;s[ B Gkfb ..
wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo t;s[ B Gkfb ..
wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo t;s[ B Gkfb ..
GkJh r[odk; B/ d' rqzE fby/ jB, fiBQK j? Gkt T[j iht ykD-ghD d/ u;fenK ftZu ;zs'y ns/ ;ziw T[; d/ fszB u/b/ jB. T[Zgo i[V iKdh j?, T[BQK B{z wkfJnk ftZu r[zofdnK wzs[..
ftZu'A fJZe rqzE ftZu ¦§• efpZs ns/ d{i/ BjhA g?Adk.®. dZ;/ ;ko/ r[D XoBk jh n;b i'r j?. i/ fJj j'JhnK Gh nkswe nkBzd fwb iKdk j?. J/ sq? G?D/ t/; efo sK tf; nkth ezs[.. '
ftZu ¤0 tkoK Skwb jB. ¤0 tkoK tkb/ rqzE nrbh Gkt ©thA gT[Vh ftZu b'jkohgk r[D XkoB BjhA ehs/ sK fJj ;wM' fe ;G G/y ;tkbL i/ oZp wB ftZu jh t;dk j? sK gzBK ¡£®¤
d/ nzs ftZu ¤¡thA tko th j?. fJj tko r[zw i'rh fco nkgD/ ws dh tfvnkJh eodk j? jh j?.¡¡. T[; B{z fe; soQk gqkgs ehsk ik ;edk j?. T[ZsoL fBwosk, wkc eo d/Dk ns/ fwZmk
Bkw GkJh r[odk; d{i/ dh fbyh j'Jh j?. fJ; ns/ r[o{ BkBe ;kfjp B{z i'r ws XkoB bJh gq/ ;zy/g ftZu f;ZXK dk ftStkS j? fe xo- fit/A e'Jh fJB;kB ;kB{z uzrk brdk j? sK p'bDk, j/ w/o/ wB! i/ s{z fJBQK fszB r[DK dk
tko ftZu r[ows fto'Xh ftuko fdZs/ j'J/ jB. odk j?. fJ; gT[Vh dhnK gfjbhnK fszB s[eK pko fsnkr e/ izrbK ftZu ik e/ Grsh eo' n;hA T[; d/ uzr/ r[DK B{z ngDk b?Ad/ jK. fJ;/ t/; eo bt/A sK y;w gqG{ s/o/ tZ; ftZu nk
r[o{ BkBe ;kfjp ns/ :'rhnK ftueko ftZu i'rhnK d/ ws dk fynkb j?. nyhobh go fJ; d/ T[bN r[o{ BkBe ;kfjp dk thuko jh soQk r[opkDh ;kB{z ;wMkT[Adh j? fe, j/ wB ikt/rk.
eJh thuko r'SNhnK j'JhnK. GkJh r[odk; s[e ftZu r[o{ BkBe ;kfjp nkgDk T[Zso S[o{ j? fe oZp B{z gqkgs eoB bJh xo-pko SZv e/ i/ s{z oZp B{z gkT[Dk ukj[zdk j?A sK s{z oZp d/ 7H tvjz;[ wjbk £ ..
dh gfjbh tko dhnK ¤© gT[VhnK jB. ¢¤thA, eod/ jB, i' gT[Vh BzL ¡¡ sZe iKdk j?. izrbK ftZu ikD dk e'Jh bkG BjhAl tkfj r[Dk B{z nkgD/ ihtB ftZu XkoB eo b?, fJ; wB w/fonk s{ ;dk ;u[ ;wkfb ihT[ ..
¢•thA, ¢¦thA ns/ ¢§thA gT[Vh ftZu r[o{ do;B[ G/y eoj[ i'frzdqk w[zdqk M'bh r[o{ Bkb fwbkg frq;s ftZu ofjzdhnK j'fJnk soQk s{z oZp ih tork j' e/ oZp ih B{z gqkgs eo nkgD? xfo s{ ;[fy t;fj g'fj B ;e?
BkBe ;kfjp d/ gqukfoe d"fonK ns/ T[; t/b/ fyzEk .. Gh j' ;edk j?. fJ; tk;s/ g{o/ r[o{ d/ puBK B{z bt/Ark. iwekb[ ihT[ ..
d/ Xkofwe jkbksK dk t/otk j?. ¢§thA, pkoj nzsfo J/e[ ;o/tj[ yN[ do;B fJe ;wM e/ T[BQK w[skpe nkgDk ihtB fpskT[D 4H okr wKM ftZu r[o{ noiB ;kfjp ekb[ ikb[ iw[ i'fj B ;ke? ;ku? ;pfd
¢®thA, ¢©thA, £0thA ns/ £¡thA gT[Vh ftZu gzEk .. dh b'VQ j?. r[o{ BkBe ;kfjp dh fJ; fcbk;ch T[gd/S eod/ jB fel fbt bkJ/ ..
;[w/o gops T[Zs/ f;ZXK Bkb r'SNh, £¢thA, fJB fpfX wB[ ;wMkJhn? g[oyk pkj[fV u'N s'A pj[s ;ko/ f;ZX fJBQ/ gqGkfts j'J/ fe T[BQK B/ wkM wjbk •.. ;dk ;fu osk wB[ fBowb[ nktD[ ikD[
££thA ns/ £¤thA gT[Vh ftZu wZe/ dh c/oh B ykJhn? .. f;Zy gzE B{z ;dk tk;s/ XkoB eo fbnk. r[o{ ;G feS[ xo wfj pkjfo Bkjh .. ojkJ/ ..
BkBe[ p'b? r[ow[fy p{M? i'r i[rfs fJt BkBe ;kfjp B/ nuZb-pNkb/ tkbh r'SNh B{z pkjfo N'b? ;' Gofw G[bkjh .. d{i? GkfJ Gofw ftr[sh wBw[fy w'jh
ns/ w[;fbw cehoK Bkb thukoK, £•thA,
£¦thA ns/ £§thA gT[Vh ftZu prdkd dh gkJhn? ..©.. okwebh okr ftZu fby e/ ;kv/ bJh ;zGkb r[o go;kdh fiBh nzsfo gkfJnk ;' nzsfo iwekfb ..
gdnoEL do;B[-ws, i'frzdqk-i'rh-oki fdZsh sK i' n;hA fJ; s'A f;Zfynk b? e/ nkgDk pkjfo ;[j/bk ihT[ ..¡.. gzBK ¡0¢ ej? BkBe[ ;[fD wB w/o/ s{ ;dk ;u[ ;wkfb
c/oh ns/ £®thA gT[Vh ftZu eoskog[o tkg;h
dk, fyzEk-r'dVh, pkoj-i'rhnK d/ 12 gzE, J/ ihtB ;cbk eo ;ehJ/. r[o{ BkBe ;kfjp dh noEL r[o{ dh feogk Bkb fiBQK ihtK B/ ..¡.. gzBK •¦©
dk ;zy/g t/otk fwbdk j?. £©thA, ¤0thA,
e[-fJZe ;kvk 'nkJh gzE'l ;o/tj[-XkoB eo', fJ; fcbk;ch B{z f;ZX eoB tk;s/ n;hA fJ; b/ nkgD/ fjod/ ftZu fNe e/ gqwkswk B{z bZG gdnoEL wB-j/ wB! ;u[-;dk-fEo gqG{l
¤¡thA, ¤¢thA, ¤£thA ns/ ¤¤thA gT[Vh ftZu
yN[ do;B- i'rhnK d/ S/ G/y Gkt izrw, y ftZu r[opkDh ftZu'A j/mK e[ZM j'o T[dkjoDK fbnk j?, T[j nzso nksw/ ns/ ;z;ko ftZu
nuZb-pNkb/ ftZu f;ZXK Bkb j'Jh r'SNh dk ;wkfb-fjod/ ftZu t;kJh oZyl ;[fy-nkBzd
i'rh, i?Bh, ;zfBnk;h, p?okrh, p?SB'l g[oyk-j/ d/ oj/ jKl tosd/ j'J/ Gh ;dk ;[yh ofjzd/ jB. j/ BkBe! Bkbl iwekb[-nkswe w"sl i'fj B ;ke?-
t/otk j?.
1H f;oh okr ftZu gzBK ¡§ s/ r[o{ BkBe ;kok nkswe ;[y, gqwkswk B{z fjod/ ftZu sZe BjhA ;edkl nktD[ ikD[-iBw woB dk
:'r-wZs pj[s g[okDk wZs j?. :'rh
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx ;kfjp dk c[owkD j? feL
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
fStih d/ Grs jB. fStih B{z fJj wjK :'rh fNekT[D Bkb jh j?, izrbK nkfd ftZu GNeD r/Vl ojkJ/-w[Ze iKdk j?l d{i? GkfJ-wkfJnk
'ikfJ g[Sj[ ;'jkrDh s[;h okftnk feBh Bkb gqwkswk BjhA fwbdk. fijVk iht pkjo d/ fgnko ftZul ftr[sh-y[nko j' ojh j?l
ns/ ;G s'A gfjbk :'rh wzBd/ jB. :'rh G?o'A g[oy BkBe! r[ow[fy-r[o{ d/ ;Bw[y.
r[Dh.. izrbK nkfd ftZu ;[Zy dh Gkb eodk j? T[j
dh g{ik Gh eod/ jB. G?o'A B{z fJj fStih dk noEL r[o{ BkBe ;kfjp nkyd/ jB fe wBw[fy-nkgD/ wB d/ fgZS/ s[oB tkbh b[ekJhl
;jfi ;zs'fy ;hrkohnk fwmk p'bDh.. sK GNeDk ftZu fgnk ofjzdk j?. iwekfb-nkswe w"s B/l w'jh-w'j ftZu c;k
ntsko wzBd/ jB. :'rh fgzvK s'A pkjo ns/ i'rh B/ w?B{z fejk j/ g[oyk Gkt j/ BkBe! S/ G/
fgo[ oh;kb{ sk fwb? ik r[o ek ;pd[ ;[Dh..'
izrb-p/fbnK nkfd ftZu ofjzd/ jB. :'rh yK ftZu fJZe i'rh gzE j?, T[; d/ pkoK fcoe/ gzBK •¢¢ s/ r{ioh eh tko ftZu r[o{ oZyh j?.
gzBK ¡§ noiB ;kfjp dk T[gd/S j? fel noEL j/ w/o/ wB! ;dk ekfJw ofjD tkb/
rb ftZu o[dqky dh wkbk ns/ ezBK B{z gVtk e/ jB, T[BQK ftZu'A s[;hA ;kv/ 'nkJh gzE' B{z XkoB
noEL ;'jkrDh T[j iht fJ;sohnK jB gqwkswk B{z s{z nkgD/ nzdo jw/SK t;kJh oZy,
beVh, ShS/ iK gZEo dhnK w[zdoK gkT[Ad/ jB. eo bt'. i'rhnK d/ fJ; tZv/ ºnkJh gzEº d/ ws w..•..
fiBQk B/ gqG{ gsh B{z gk fbnk j?, r[o{ ih efj
:'rh rb ftZu r'dVh th gfjBd/ jB, jZE ;`heko eoe/ w[zdoK, M'bh ns/ r'dVh gfjB BkBe ;fsr[fo G/fNn? g{oh j't? i[rfs .. fJ; dh poes Bkb s{z nkgD/ nzso nksw/
oj/ jB fe, j/ w/o/ wB, s{z T[j iht fJ;sohnK, j;zfdnk y/bzfdnk g?Bzfdnk yktzfdnk nkBzd Bkb fNfenk oj/Ark, nkswe w"s s/o/
ftZu vzvk oZyd/ jB ns/ fgzv/ s/ ;[nkj wb e/ bt'. j/ BkBe! fJ; soQK nkJh gzE tkb/ i'r
fiBQk B/ gqG{ gsh B{z gk fbnk j?, ik e/ g[ZS fe T[Zs/ nkgDk z'o BjhA gk ;e/rh. fijVk iht
oZyd/ jB. :'rh nkgD/ e'b fJZe pz;oh oZyd/ XkoB eoB Bkb wB B{z neb fdZsh ik ;edh ftu/ j't? w[efs ..¢.. gzBK •¢¢
T[j fejV/ r[D jB fiBQk B{z ngDkn e/ T[BQk ;dk-fEo gqG{ ftZu ns/ r[o{ d/ T[gd/S Bkb,
jB fi; B{z fJeKs t/b/ tikT[Ad/ jB. :'rh j? ns/ fco wkfJnk dh u'N BjhA bZrdh. noEL j/ BkBe! ;fsr[o{ B{z fwbD Bkb
B/ gqG{ gsh B{z gkfJnk j?. nrbhnK gzeshnK ;[os i'Vh oZydk j?, nkswe w"s T[; tb sZe
foZXhnK-f;ZXhnK ftZu th ftStkS oZyd/ jB. r[o{ BkBe ;kfjp B/ fJ; gq/oBk d/ T[Zso fiT[AD dh ;jh ihtB iku nk iKdh j?. fJ;
ftZu r[o{ ih nkg jh ;wMk oj/ jB fe, gqG{ Gh BjhA ;edh. T[; iht dk wB ;dk-fEo gqG{
nuZb-pNkb/ ftZu f;ZXK Bkb j'Jh r'SNh ftZu fejk fe r[o{ d/ ;Bw[y j'D Bkb jh iht soQK d/ ihtB ftZu iht jZ;fdnK, y/vfdnK,
d/ ozr ftZu ;dk ozfrnk ofjD eoe/ gftsq j'
dk t/otk r[o{ BkBe ;kfjp B/ 'f;X r';fN' nkgD/ wB B{z ;wMkT[D dk Yzr ;wM ;edk j? gsh B{z sK jk;b jh ehsk ik ;edk j? i/ ;Zu yKfdnK, gfjBfdnK nkfd Gkt d[BhnK d/ ;ko/
iKdk j? ns/ T[; d/ nkswe iBw ns/ w"s dk
dk frnkB b? e/, ;ji, ;zs'y, fwZmk p'bDk
Bkwh pkDh ftZu fdZsk j?. gzBK ©£®-£© s/ ns/ fJ; soQK gqG{ B{z fwbD dh i[rs bZGdh ezw eko eofdnK, iht nkgD/ ihtB ftZu jh
r/V w[Ze iKdk j?. go, nkgD/ wB d/ fgZS/ s[oB
nkfd ;Zu/ r[D nkgD/ o'zkBk ihtB ftZu
'f;X r';fN' dh §thA gT[Vh ftZu f;ZX nkgD/ j?. wkfJnk, ekwkfde nkfd ftekoK s'A w[es j'
tkbh b[ekJh wkfJnk d/ fgnko ftZu wkfJnk
ngDkJ/ ikD. oZp B{z gkT[D dk fJj jh sohek
Xow dh f;cs eod/ jB ns/ r[o{ ;kfjp B{z B'NL r[o{ ;kfjp dk T[Zso nrbhnK d' iKdk j?.
dh GNeDk Bkb y[nko j[zdh ofjzdh j?, nkswe
j? .
dZ;d/ jB fel gT[VhnK sZe zkoh j?. 5H XBk;oh okr ftZu, B"t/A gksSkj, r[o{
w"s B/ T[; B{z nkgD/ w'j ftZu c;k oZfynk j[zdk
2H XBk;oh okr ftZu r[o{ BkBe ;kfjp
jkNh pkNh ojfj fBokb/ o{fy fpofy nzsfo ;pd[ fBozsfo w[dqk jT[w? wwsk d{fo s/r pjkdo ;kfjp, T[gd/S eod/ jB fel j?. fJ; tk;s/ j/ BkBe!w/oh rZb ;[D, s{z ;dk-
dZ;d/ jB fel
T[fdnkB/ .. eoh .. ý ;fsr[o gq;kfd .. fEo gqG{ B{z ;dk nkgD/ nzdo t;kJh oZy.
XBk;oh wjbk ¡
ezd w{b[ njko' ykJhn? nT[X{ p'b? ekw[ eq'X[ njzeko[ fBtko? r[o e? ;pfd ;[ XBk;oh wjbk © .. wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo
;fu f;wfon? j't? gork;[ ..
frnkB/ .. ;wM goh .. ekj/ o/ pB y'iB ikJh .. t;s[ B Gkfb ..
sk s/ fpfynk wfj oj? T[dk;[ ..
shofE BkJhn? ;[y[ cb[ gkJhn? w?b[ B fyzEk M'bh Gfog[fo ofjnk BkBe sko? J/e[ ;op fBtk;h ;dk nb/gk s'jh ;zfr i' Gkt? ;' G[zfu s{ r[ow[fy Bdfo
;fsr[o eh n?;h tfvnkJh ..
bkr? ekJh .. joh .. ;wkJh ..¡.. ojkT[ .. fBjkfb ..
g[sq ebsq ftu/ rfs gkJh ..¢..
r'oy g{s[ b'jkohgk p'b? i'r i[rfs fpfX ;kuk ;kfjp[ ;kuh BkJh goy? r[o eh pks g[jg wfX fiT[ pk;[ p;s[ j? w[eo wkfj r[ow[fy Bdfo fBjkfb wB w/o/ nzsfo jfo
n?;h ;/te[ ;/tk eo? ..
;kJh ..§.. gzBK ©£®-£© yoh ..¡0.. i?;/ SkJh .. Bkw[ ;ykJh ..
fi; ek ihT[ fs;[ nkr? Xo? ..
gdnoEL jkNh-d[ekB, pkNh-okjK ftZu, gdnoEL nzsfo-wB d/ nzdo, fBozsfo- s?;/ jh jfo p;/ fBozsfo xN jh y'ij[ wBw[y nzX[b/ frnkB ftj{D/ d{i? GkfJ
;kfjp Gkt? ;' gotkD[ .. y[nkJh ..
o{fy-o[Zy j/m, fpofy-fpoy j/m, T[fdnkB/- fBo-nzsfo, fJZe-o;, ;dkl ww-w/ok, wwsk- GkJh ..¡..
;' ;/te[ dorj gkt? wkD[ ..£.. gzBK ¦¦¡ fpB[ Bkt? e' S{N? Bkjh ;G pkXh
izrb ftZu, ezd-Xosh d/ nzdo T[ZrD ngDZs, d[fBnkth gdkoEK B{z nkgDk pBkD pkjfo Ghsfo J/e' ikBj[ fJj[ r[o frnkB[
noEL i/ ;dk-fEo gqG{ B{z f;wfonk ikJ/ iwekfb ..
tkbhnK rkio w{bh torhnK ;pzhnK. ezd- dk fynkb, fBtko?-d{o eodk j?, ;kuk-;dk pskJh ..
sK ;jh ihtB dh ;{M g? iKdh j?, gqG{ d/ 'gork;' BkBe nzsfo s/o? fBXkB[ j? s{ pkjfo t;s[
w{b[-w{bh, njko'-y[oke, nT[X{- i'rh, p'b?- ekfJw ofjD tkbk, BkJh-tfvnkJh, yoh iB BkBe fpB[ nkgk uhB? fwN? B Gqw eh
okjhA wkfJnk ftZu ofjzdk j'fJnk iht wkfJnk B Gkfb ..¢.. gzBK •¦©
p'fbnk, shofE-shoE T[s/, r'oy g{s[- pks-;Zu/ Spd dh okjhA. ekJh ..¢.. gzBK ¦®¤
s'A fBob/g ofjzdk j?. r[o{ dh SoB g?D ftZu gdnoEL nzsfo-nzdol fBXkB[-yzkBkl
r'oyBkE dk u/bk. noEL i'r ws d/ fynkb B{z do[;s eod/ noEL j/ GkJh! gqwkswk B{z bZGD tk;s/
i' Gkt?-i' gqG{ dh ozk j?l ;' G[zfu-T[; B{z nkgDh
nfijh y{ph j? fe g[Zsq fJ;sqh nkfd Gkt nkgD/
noEL fJ; gT[Vh ftZu b'jkohgk i'rh B/ j'J/ r[o{ BkBe i'rhnK B{z ;wMk oj/ jB fe s{z izrbK ftZu feT[A iKdk j?A< gqwkswk ;G d/ y[oke pDkl fBjkfb-t/yl r[ow[fy Bdfo
gotko ftZu ofjzfdnK Gh iht B{z T[Zuh nkswe
r[o{ BkBe ;kfjp B{z i'r dk frnkB-wkor n;b i'r ws sK ;fsr[o{ dh f;Zfynk B{z wB nzdo tZ;dk j? go wkfJnk d/ gqGkt s'A
fBjkfb-r[o{ d/ ;Bw[y ofjD tkb/ pzfdnK dh
nt;Ek gqkgs j' iKdh j?. ;/te T[j jh j? i'
dZf;nk fe n;hA i'rh b'e d[BhnK ns/ ;z;koe ftZu fJZe-o; t;kT[Dkj?-fJj ezBK ftZu w[zdqK fBob/g j?. T[j gqwkswk sK s/o/ Bkb jh tZ;dk
fBrkj Bkb t/yl ;ykJh-fwZsol wBw[y-
wkbe gqG{ dh fJj' fijh ;/tk eo/ fe fi;
Mzp/fbnK s'A go/ jN e/ izrbK ftZu o[ZyK- gkT[DhnK jB. i' gqkDh r[o-Spd Gkt r[o{ j?.¡. ojkT[. nkgD/ wB d/ fgZS/ s[oB tkb/l d{i? GkfJ-
wkbe B/ fJj fizd fdZsh j? T[; d/ nZr/ fJ; B{z
fpoyK j/m ofjzd/ jK. n;hA rkio-w{bh nkfd dh f;Zfynk B{z nkgD/ wB ftZu t;k b?Adk j? j/ GkJh! fit/A c[Zb dh ;[rzXh c[Zb ftZu wkfJnk d/ w'j ftZul y[nkJh-y[nkohl
G/N d/t/. nfijk ;/te wkbe gqG{ d/ xo ftZu
yk e/ r[zkok eo b?Ad/ jK ns/ n;hA shoEK T[Zs/ T[j nkgDh jT[w? ns/ wwsk B{z d{o eo b?Adk ns/ fit/A ShS/ ftZu ShSk t/yD tkb/ dh w{os iwekfb-nkswe w"s B/.
ep{b j' iKdk j? ns/ T[; dh jz{oh ftZu nkdo
fJSBkB eod/ jK. fJBQK dk cb ;kB{z ';[y' fwbdk j?. T[j gqkDh ekw, eq'X ns/ jzeko B{z fwNk tZ;dh j?, T[;/ jh soQK gqwkswk fJZe-o; ;ko/ noEL j/ w/o/ wB! ;ko/ ;[yK dk yzkBk
gkT[Adk j?.
j? ns/ ;kv/ wB B{z e'Jh w?b Gh BjhA bZrdh. b?Adk j?. r[o{ dh f;Zfynk okjhA T[; gqkDh B{z ihtK d/ nzdo tZ;dk j?. fJ; bJh j/ GkJh! s{z gqwkswk s/o/ nzdo tZ; fojk j?, s{z T[; gqwkswk
3H r[o{ nwo dk; nBzd[ ;kfjp dh ¢©thA
r'oyBkE dk u/bk b'jkohgk p'fbnk fe fJj j? ;'jDh ;{M g? iKdh j?. j/ BkBe! gqG{ B{z ;G gqwkswk B{z nkgD/ nzdo'A jh bZG. B{z pkjo izrb Bk Gkbdk fco. j/ wB! gqwkswk
gT[Vh ftZu gzBK ©¢¡ s/ dZ;d/ jB fel
i'r d/ frnkB dh i[rsh ns/ i'r dh ftXh.§. EkJhA ftnkge ;wMDk T[; iht bJh n;b j/ GkJh! r[o{ tb'A pyfSnk nkswe dh ozk B{z nkgDh y[oke pDk e/ s{z r[o{ d/
i?;h nrfB T[do wfj s?;h pkjfo
go r[o{ BkBe ;kfjp f;ZXK dh fJ; r'dVh ns/ M'bh j?. ;fsr[o{ d/ ;Zu/ Spd dh T[gd/S, fJj dZ;dk j? fe nkgD/ ;oho d/ nzdo ;Bw[y ofjD tkb/ pzfdnK dh fBrkj Bkb
wkfJnk ..
fcbk;ch s'A gqGkfts Bk j'J/. r[o{ ;kfjp B/ okjhA T[j iht fJj fBoBk eo b?Adk j? fe fJZe ns/ pkjo, Gkt jo EK ;op-ftnkge fJZe gqwkswk B{z t/y. j/ w/o/ wB! id'A s{z gqwkswk B{z
wkfJnk nrfB ;G fJe' i/jh eos? y/b[
f;ZXK B{z itkp fdZskl gqwkswk jh wkfJnk dh u'N s'A puk ;edk j?. e/ gqwkswk B{z jh tZ;dk ;wM'. r[o{ BkBe ;kfjp r[ow[yK tkbh Bzo Bkb d/y/Ark sK gqwkswk-
oukfJnk .. d/ B"t/A ;o{g, r[o{ s/r pjkdo ;kfjp, T[gd/S
jkNh pkNh Bhd B nkt? go xfo fus[ B tb gqwkswk jh ;dk ekfJw ofjD tkbk wkbe fwZso s?B{z s/o/ nzdo jh bZG ikt/rk. nkswe
ik fs;[ GkDk sk izfwnk gotkfo Gbk ihtB dh ;{M s'A ;ZyD/, wkfJnk d/ w'j ftZu
v[bkJh .. j? ns/ T[; dh tfvnkJh Gh ;dk fNeh ofjD eod/ jB fe fiBQhA d/o iht nkgD/ wB d/
GkfJnk .. nzBQ/ j'J/ ns/ nkgD/ wB d/ fgZS/ s[oB tkb/
fpB[ Bkt? wB[ N/e B fNeJh BkBe G{y B tkbh j?.¡0. nkswe ihtB B{z goyD ns/ wB dh GNeDk
fbt S[Veh brh fsq;Bk wkfJnk nwo[ ihtK B{z wkfJnk d/ w'j d/ ekoB y[nkoh jh j[zdh
ikJh .. T{AXT[ ygo[ gzu G{ N'gh .. dk ikbk d{o BjhA eodk T[BQhA d/o ;op-
toskfJnk .. j?. j/ BkBe! nkswe w"s B/ ;koh b[ekJh B{z
jkN[ gND[ xo[ r[o{ fdykfJnk ;ji/ ;u[ eKfJnk eVk;D[ wB[ ikr'Nh .. ftnkge gqwkswk dh ;{M BjhA nk ;edh.
J/j wkfJnk fis[ jfo ft;o? w'j[ T[gi? nkgD/ ikb ftZu pzBQ oZfynk j?, gqwkswk d/
tkgko' .. ;s[ ;zs'y[ ;ziw[ j? Bkfb .. 6H pkpk S/y cohd dk r[opkDh ftZu
GkT[ d{ik bkfJnk .. Bkw s'A fpBQK e'Jh th iht wkfJnk d/ fJ; ikb
yzfvs fBdqk nbg njkoz BkBe ss[ phuko' BkBe r[ow[fy Bkw[ ;wkfb ..¡¡.. T[gd/S eod/ jB feL
s'A w[es BjhA j' ;edk. j/ wB! s/o/ nzdo jh
ej? BkBe[ r[o go;kdh fiBk fbt bkrh
..®.. gzBK ©£© gdnoEL T{AXT[- ;z;koe ykjSK tb'A cohdk izrb[ izrb[ fenk Gtfj tfD
gqwkswk d/ Bkw-yzkBk w"i{d j?, fJ; bJh
fsBh ftu/ wkfJnk gkfJnk ..¢©.. gzBK ©¢¡
w[fVnk j'fJnk wB, ygo[-i'rh iK wzrs/ dk ezvk w'V/fj ..
gdnoEL G{y-fsqSBk, gND[-Sfjo, ;ji/ gqwkswk-yzkB/ B{z s{z n?t/A pkjo izrbK nkfd
noEL fit/A wK d/ g/N ftu nZr j? T[;/
-;ji-nt;Ek ftZu fNe e/, nv'b ofj e/. T[j fgnkbk fi; ftZu fGZfynk g[nkT[Adk j?, t;h op[ fjnkbhn? izrb[ fenk ftZu Bk Gkbdk fco.2.
soQK jh pkjo ;z;ko ftZu wkfJnk d[ydkJh j?.
gzuG{-gziK sZsK d/ T[gekoh r[D Gkt nekS Y{Y/fj ..¡©.. gzBK ¡£§®
yzfvs-xZN ehsh j'Jh, nbg-E'VQk. wB w/fonk iBw[ gdkoE[ gkfJ e? fJfe
gqG{ B/ n?;h y/v ou fdZsh j? fe wkfJnk ns/
noEL frnkB ftukoB dh n;b rZb dh fBob/gskl nrBh dk ;[GkT[ w?b ;kVBkl noEL j/ cohd! oZp B{z GkbD bJh izrbK ;fu br/ tkgkok ..
nZr fJZe' fijhnK jh jB . id'A gqwkswk dh
fJj j? fe oZp dh gqkgsh bJh iht B{z xo-pko tk:{ dh ;w-do;skl ib dh ;hsbsk ns/ ftZu GNeD dk eh bkG j?. s{z izrbK ftZu ;fsr[o[ ;/tfB nkgDk nzsfo ;pd[
ozk j[zdh j? sK iht g?dk j[zdk j?. T[j iht
Xosh dh Xhoi, eVk;D[-eN dk nk;D, eN- ezv/ feT[A bskVdk fcodk j?A. oZp sK s/o/ fjod/
fsnkrD dh b'VQ BjhA. iht B{z d[fBnkth ngkok ..
gqtko ftZu fgnkok bZrdk j?. fJ; fgnko
c{jVh, ikr'Nh-bzr'Nh, r[ow[fy-r[o{ dh okjhA,
XzfXnK ftZu yfus BjhA j'Dk ukjhdk ns/ wB ftZu jh tZ;dk j?, fJ; bJh izrbK ftZu oZp nzsfo ;pd[ ngkok jfo Bkw[ fgnkok Bkw/
ftZu cZ; e/ T[; iht dh gqG{-uoBK Bkb'A gqhs
B{z gokJ/ xo ftZu v'bD BjhA d/Dk ukjhdk. ;wkfb- ;wQkbdk j?. B{z GkbD dk e'Jh ckfJdk BjhA. BT[ fBfX gkJh ..
N[ZN iKdh j?. fsqSBk dh nZr Bkb wkfJnk
go j/ BkBe! gqG{ d/ Bkw s'A fpBQK wB fNZe e/ noEL r[o{ BkBe ;kfjp i'r ws d/ fynkb ºetD[ ;[ nyo[ etD[ r[D[ etD[ ;[ wDhnk wBw[y wkfJnk w'j ftnkg/ d{fy ;zskg/
T[; T[Zs/ nkgDk z'o gk b?Adh j?. wkfJnk T[;
BjhA p?m ;edk ns/ wkfJnk tb'A fJ; dh fsqSBk B{z j'o do[;s eoB bJh dZ;d/ jB fe n;b wzs[.. d{i? gfs rtkJh ..
B{z fejk iKdk j? fi; okjhA oZp G[Zb iKdk j?,
i'rh T[j j? i' fijVk r[o{ dh f;Zfynk okjhA etD[ ;[ t/;' jT[ eoh fis[ tf; nkt? jT[w? wkfo ;fu ;pfd ;wkD/ ;fu os/
BjhA w[Ze ;edh. fi; iht B{z ;fsr[o{ B/ Bkw
d[Bhnk dk w'j g?dk j' iKdk j? ns/ oZp s'A
gqG{ dk Bkw igdk j?, ;z;koe ykjSK tb'A w[Vh nfXekJh ..
ewkT[D dk n;b fNekDk, Sfjo ns/ xo ezs[..º gzBK ¡£®¤
fpBQK j'o uhzK dk fgnk g?dk j' iKdk j? . fJ; BkBe wkD; iBw[ d[bzG[ j? ;fsr[fo p{M
ftyk fdZsk T[j iht fco d[BhnK d/ XzfXnK j'Jh ;[os T[; bJh yZgo j?, gzi sZsK d/ d?th gqSB. T[j fejVk nZyo, fejVk r[D,
soQK dh nksfwe jkbs ftZu oZph-fwbkg dk p[MkJh ..£.. gzBK •¦©
ftZu Gh nv'b ofj e/ gqG[ dk 'Bkw' igdk j?. r[D T[; dh N'gh j?, ;oho B{z ftekoK s'A fBowb fejVk wzsq ns/ fejVk gfjoktk j? fi; Bkb
pkeh ;ck 43 s/
pkeh ;ck 43 s/
pkeh ;ck 43 s/
pkeh ;ck 43 s/
nkBzd BjhA fwb ;edk. j/ BkBe ! r[o{ dh pkeh ;ck 43 s/
T[; iht dh BhAd xZN ns/ y[oke Gh E'VQh j[zdh oZyDk T[; bJh dZG dk nk;D j?, tZ; ftZu w/ok y;w-gqG{ w/o/ tZ; ftZu nk ikt/.
feogk Bkb fiBQK dh gqhs gqG{-uoBK Bkb
nkfJnk j'fJnk wB T[; dh bzr'Nh j?, ;s, 'fBtD[ ;[ nyo[ ytD[ r[D[ fijpk wDhnk

43
43
43 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
43 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
43 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
Grs epho ih
Grs epho ih
Grs epho ih
Grs epho ih
Grs epho ih
;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih ftu doi pkDh dh ntfb nbj B{o T[gkfJnk e[dos e/ ;G i/ s{z pqkjwD pqkjwDh ikfJnk.. j;sh eq'fX w{zv wfj gkfoU.. T[BQK B/ jE eko tZb s/ fus eosko tZb
wksok d/ gZy'A Grs epho ih dk gzitK ;EkB pzd/.. sT[ nkB pkN ekj/ BjhA nkfJnk.. j;fs Gkr e? uh;k wko?fJnk tkbh GktBk dh uzrh soiwkBh ehsh j?.
j? ns/ 15 Grsk ftu'A ;G s'A tZX fJjBK dh J/e B{o s/ ;G ir[ T[gfink eT[B Gb/ (gzBk 324) w[ofs e? jT[ pfbjko?.. (gzBk 870) fJfsjk;eko frnkBh frnkB f;zx
pkDh ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih ftu doi j?. e' wzd/.. j'o dbhb d/ e/ pqkjwD dh tfvsD Goh nkfyo f;ezdo b'Xh T[s/ fJBQK dh j;sh fbydk j? fe ekSh Bro gk; g{;k Bkwh fgzv
fi;d/ 18 okrK ftu 54 Spd jB. epho ih (gzBk 1349) j;sh B{z fJt/A nSNheko eod/ jB. dk gqGkt fgnk s/ fJBQK dh pz[orh s/ f;nkDg ftu epho ih dk r[o{ BkBe d/t ih Bkb 17
Grsh bfjo d/ ;zsk ftu'A wjkB eqKshekoh fijVk pzdk fJ; sZE B{z gSkD frnk ;wM' s[w es pqkjwD jw es ;{d dk ;fseko eofdnK j'fJnK T[;B/ fJBQK B{z n;{ 1563 fpeowh B{z w/b j'fJnk. 7 fdB
;zs wzB/ iKd/ jB fiBQK B/ gquZbs ny"sh T[jh yok pzdk j? s/ T[;dk fJ; ;z;ko ftu jw es b/j{ s[wes d{X pkfJZzs poh eo fdsk. epho ih d/ gqG{ gq/w s/ fJeZm/ oj? T[; ;w/A r[o{ BkBe d/t ih epho ih
Xkofwe gqEktK T[s/ eoko/ tko eoB s'A r[o/i nkT[Dk ;cb j?. fJBQK d/ ;b'eK ftu'A fwb/ ej[ epho i' pqjw phuko/ T[; ftu nrkX SoXk s/ ;fseko ftu jh dh ouh pkDh b? e/ nkJ/.
BjhA ehsk. T[j okwkBzd ih d/ u/b/ ;B. fJe T[gd/S L ;' pqkjwD ejhns j? jwko/.. (gzBk 324) GkJh r[odk; ih B/ fJBQK d/ gEokJ/ T[ufonk epho ih ngD/ gqkD fsnkrD ;w/A th
tkoh nkgD/ w[oSd d/ efjD s/ fe ephok nzfwqs epho wkB; iBw d[bG[ j? j'fJ Bk pko/ oZp dh gqkgsh bJh tZvh j;sh T[Zuh j? L pVh eoKshekoh GktBk dk gqrNktk eo oj/
t/b/ ;[Zfsnk Bk fojk eo, ;r'A T[m ikr e/ gqG{ pko.. iks dh ftS/S b'V BjhA ;r'A fJj sK T[;dh okw epho/ G/d Bk GkJh.. jB. T[BQK d/ eEB nB[;ko fiZE/ gqG{ dk BK
nokXBk ftu bfrnk eo d/ Spd ;[De/ nfij/ fiT[ pB cb gke/ G[fJ frofj pj[o Bk gqkgsh bJh o[ektN jB. epho ih fJe' d'j/ epho ih d/ u/fbnK B{z epho gzEhJ/ efjzd/ fbnk iKdk j? T[j jh irQk gftZso j? s/ fJ;dh
ikr/ fe fco fJ;/ ftuko dk jh Yzv'ok d/Ad/ d/Ad/ bkrfj vko.. ftu oZp dh gqkgsh dk g?rkw fJe pVh ;kXkoB jB, fiBQK dk gqw[Zy v/okekSh fty/ j?. fJBQK dh gftZsosk dk e'Jh j'o nXko BjhA. T[BQK B/
;G B{z BkdkBh Goh BhAd s'A irkT[Ad/ j'J/ gqG{ (gzBk 1366) s/ fdbu;g T[dkjoB Bkb wB[Zy wkso B{z fbyh pkDh r[o{ rqzE ;kfjp ftu doi j?. 541 nkgD/ gqkD fsnkrD s'A gfjbK wrjo fty/
gq/w tZb jh i'Vd/ oj/. epho wkfJnk v'bBh gtB[ Me'bB jko.. ;wMkT[Ad/ jB. ;b'e gowkfDesk d/ fbjki Bkb wjZstg{oB nkgDh fojkfJS spdhb eo bJh. T[; tes
epho ;{sk fenk eofj T[fm fe Bk igfj ;zsj[ wkyB[ ykfJnk SkfS ghn? ;z;ko.. jfo j? ykv o/s wfj fpyoh jkEh u[Bh Bk jB, feT[Afe ;w/A d/ pdbkU ekoB th r[o{ rqzE fJj rZb gqubs ;h fe fijVk pBko; ekSh
w[okfo.. (gzBk 1365) ikfJ.. ;kfjp ftu doi j'D ekoB fJ; pkDh ftu ftu wodk j? fJ; ;EkB dh gftZsosk ekoB
fJe fdB ;/tB j'fJr' bkp/ r'v g;ko epho fi;[ woB/ s/ ir[ vo/ w/o/ wfB efj epho r[fo Gbh p[MkJh ehNh j'fJ e/ obk BjhA g? ;fenk. epho ih jo wB[Zy ftu ;tor ftu iKdk j? fijVk wrjo torh G{wh
ephok ;{sk fenk eofj p?mk o[j no[ ikr[.. nkBzd.. ykfJ.. d{i/ gqsh ;B/j, jwdodh s/ ;zrsh Gkt T[GkoB s/ nkgD/ gqkD fsnkrdk j?, T[j BoeK dk
ik e/ ;zr s/ phS[ok skjh e/ ;zr bkr[.. woB/ jh s/ gkJhn? g{oB gowk Bzd[.. (gzBk 1377) ftu ;dk ssgo ofjzd/ ;B. T[BQK B/ j'o Gkrh pDdk j?. fJ; E'Eh XkoBk B{z s'VD bJh
(gzBk 1371) (gzBk 1365) Gkt fJj j? fe tkfjr[o{ yzv d/ wkce j? s/ wjKg[oyK nB[;ko rqfj;E nkSow B{z ftS/S fJ; s'A tZX db/oh tkbk eow j'o eh j' ;edk
epho ih dk iBw i/m wjhB/ dh g{oBwk;h ephok wosk wosk ir w{nk wfo fG Bk yzv o/s ftu fyzvh s/ obh j?. jkEh fJ;B{z ykD wjkBsk gqdkB ehsh feT[Afe fJt/A ;zrsh j? fe T[BQK B/ woB s'A gfjbK pBko; SZv e/
wJh 1398 B{z pBko; ekSh ftu j'fJnk. nekS ikB/ e'fJ.. d/ pj[s/o/ :sB eodk j? go T[j fJ;B{z o/s fttjko gogZe j[zdk j?. wB[Zy dk d{i/ wB[Zy wrjo ofjDk S[o{ eo fdsk s/ gzBk 491 ftu
wzvb s'A fJe nfs fdt: gqekS i'sh sbkp n?;h woBh i' wo/ pj[fo Bk woBk j'fJ.. ftu'A tZy BjhA eo ;edk. epho ih cowkT[Ad/ Bkb tX/o/ Bksk i[Vdk j? fBeNsk tXdh j?. doi nkgD/ Spd ftu epho ih B/ fJ; gZy
ftu ewb d/ c[Zb s/ T[soh j'Jh d/yd/ jh d/yd/ (gzBk 555) jB fe w?B{z w/o/ ;fsr[o{ B/ o/s ftu fwbh j'Jh fJ;/ bJh fJe ;[yh ;tkdb/ rqfj;Eh ihtB dh GothA go'Vsk eofdnK ;gSN ehsk fe
fJj i'sh fJe wB'jo Sth tkb/ pkbe d/ o{g woD[ w[D;k ;{fonk Be j?.. oZp o{gh yzv ykD dh i[rs dZ;h j? fe w?A ehVh fBopkj bJh nkgDk wzr ukoN nkgD/ gqhsw shoEK s/ ikDk T[E/ gqkD fsnkrD/ e'Jh ftS/S
ftu gqrN j'Jh. T[; fdB i[bkjk gsh gsBh i' j'fJ wofB gotkD' (gzBk 579) pD iktK sK o/s ftu obh T[j yzv B{z u[D u[D wkjh B{z g/S eoB ftu th ;ze'u BjhA eod/. noE BjhA oyd/ feT[Afe ;Zuk tkfjr[o{ sK fjod/
Bho{ ns/ Bhwk ekSh tZb ik oj/ ;B. sbkp s/ iBBh ikBs ;[s pvk j's j?.. yk btK. fJ; fposKs ftu gqG{ gqkgsh bJh 1H ;'om okr ftu Spd j? L
ftu jh ;wkfJnk j'fJnk j?. T[;B{z fXnkT[D
gkDh ghD tk;s/ o[e/, sbkp d/ ezY/ fJe pkbe fJsBke[ Bk ikB? r[o{ dh b'V, 2H jkEh tor/ nfGwkBh s/ nyV G{y/ Grfs Bk ehi? :j wkbk ngBh bhi?..
Bkb 68 shoEK dh ;zrs gqkgs j' iKdh j?.
d/ doSB j'J/. Bhwk s/ Bho{ B/ pkbe B{z u[e e/ fi fdB fdB ntX xNs j?.. (gzBk 91) ;[Gkn B{z fsbKibh s/ 3H ehVh torh jbhw jT[ wkrT[ ;zsB o/Bk w? Bkjh fe;h ek
Bk eK;h wfs T[gi/ Bk eK;h wfs ikfJ..
rb Bkb brk fbnk. pkbe B{z xo b? nkJ/, r[o{ rqzE ;kfjp ftu doi epho pkDh dk j;sh rqfjD eoB s/ i'o d/D dk fesBk tXhnk d/Bk
;fsr[o fwfbn? wfs T[gi? sK fJj ;'Mh
i' epho ih d/ wksk-fgsk d/ Bkw Bkb jo gqXkB s/ ftnkge ftSk ns/ ;zd/S wB[Zy wkso T[gd/S fdsk frnk. ;kc r'Jh Bkb rZb wkX' e?;h pB/ s[w ;zr/
gkfJ..
irQk ikD/ rJ/. tZv/ j' e/ b'Jh Bkwh y[dk gq;s B{z tfjwK GowK s/ nXkos e[uZihnK, em'o, eofdnK w[;bwkBK d/ eJh fotkiK s/ th nkfg Bk d/T[ sk b/tT[ wzr/..
jfo eEk s{z ;[fD o/ wB ;pd[ wzfB t;kfJ..
n"os Bkb Skdh j'Jh. i' B/sh i[bkj/ dh B/e nfGwkBh, jzekoh ns/ egNh wzd Gkth o[uhnK B[eskuhBh eod/ jB. fJe EK efjzd/ jB fe i/ ;gSN o{g ftu efjzd/ jB fe G[fynK
fJj wfs s/oh fEo[ oj? sk Gow ftuj[
;hos p/Nh ;h s/ fJ; b'Jh dh e[Zy'A ewkbk BK s'A Biks fdtk e/ T[;B{z fJe ekpb fJB;kB ;[zBs eoe/ w[;bwkB ;tor d/ Gkrh pD ;ed/ Grsh BjhA j' ;edh. i/ s{z G[fynK jh oZyDk j?
ikfJ..
dk g[Zso s/ ewkbh BK dh Xh B/ iBw fbnk. pDkT[Dk j?. epho ;kfjp M{m/ tfjwK GowK s/ jB sK T[BQK dhnK n"osK dk eh pD/rk. ;Zu sK nkgDh wkbk tkg; b? b? feT[Afe fizdrh
nm;fm shoE fs; ;zr oj? sk Gow ftuj[
itkBh ftu epho ih fco fjzd{ Xow tZb c'eN fotkiK dk GKvk pVhnK ;'jDhnK dbhbK dk fBXVe Yzv'ok s/ p/fbjki rZbK ;[De/ dh mhe r[ikoB bJh phth d/ Bkb Bkb w?Bz{
ikfJ.. (gzBk 491)
gq/fos j' rJ/. fJBQK d/ d'fjnK s/ ;b'eK ftu d/ e/ u"okj/ ftu c'Vd/ jB. r[o{ rqzE ;kfjp d/ fjzd{ pqkjwD s/ w[;fbw ekzh d'B'A epho ih nkNk, fxT[, dkb b{D th ukjhdk j?. sB
epho w/ok w[M wfj feS Bjh i' feS j? ;'
uzrk fJB;kB pDB ns/ d{i/ Bkb pokpoh dh gzBk 324 d/ fJe ;b'e ftu w[zvB eoe/ oZp Bkb t?o ewkT[D bZr gJ/ fi;d/ cb;o{g YeD bJh egVk s/ wekB doeko j?.
s/ok..
GktBk Bkb ihtB fpskT[D d/ pV/ jh bk;kBh dh gqkgsh dh Y[Zuo dk wy"b T[vkT[Ad/ efjzd/ f;ezdo b'Xh d/ pBko; gj[zuD ;w/A fJBQK B{z fJZzsdko rqfj;Eh ihtB bJh p;so wzi/
s/ok s[M eT[ ;T[g s/ fenk bkr/ w/ok..
f;ZXKs w"i{d jB. fijV/ jo gqeko d/ wB B{z jB fe i/ w[zvB eoB Bkb w[esh fwbdh j[zdh T[j jZE'A s;hj/ MZbD/ gJ/ fiBQK B{z nv'b fp;so/ dh b'V j? s/ n? GrtkB i/eo s[;hA
dk nbkg eod/ j'J/ fJ; ;z;ko B{z fiZs e/
;u/ okj tZb fbnkT[D bJh pV/ n;odko sK ;kohnK G/vK nkgD/ ihtB ekb ftu fuZssk ftu ;fjzfdnK fJBQK B/ d[yK sebhcK fJj e[M w?Bz{ nkgD/ nkg BjhA fdUr/ sK w?A
o[y;s j'J/.
jB. T[jBK d/ ftuko nB[;ko tkfjr[o{ d/ B{o fesBh tkoh w[esh gqkgs eo u[ZehnK j[zdhnK B{z gqG{ dh ozk ;wMd/ j'J/ Mfbnk go nkgD/ nkg jh s[jkv/ gk;'A wzr btKrk. fJj uhzK w?A
ngB/ ;zs s[X yo/ fgnko/ s{z ;zsB e/ gqkBk
o{gh ;ko/ pzd/ fJe ;wkB jB. e'Jh uzrk BjhA feT[Afe T[ZB gqkgs eoB bJh T[BQK dk xVh- nk;/ s'A Bk fEVe/. fJ; rZb dk toBD T[BQK bkbu eoe/ BjhA wzr fojk ;r'A fJj sK
ihT[..
e'Jh wzdk BjhA ;kfonK ftu T[;dh i's j? ns/ xVh w[zvB j[zdk j?. fJ;/ soQK pqkjwD dh nkgD/ r'Av okr ftu ou/ ;b'e ftu ehsk j?L fizdrh dhnk nfsnzs io{oh b'VK jB s/ fJBQK
;G e[M T[;dk jh ehsk ik fojk j?. tfvnkJh s/ sBi eod/ j'J/ efjzd/ jB L G[ik pKfX fGbk efo vkfoU fpBK wB[Zy ofj BjhA ;edk. fJ; Spd okjhA (gzBk 100)
wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo t;s[ B Gkfb ..
wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo t;s[ B Gkfb ..
wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo t;s[ B Gkfb ..
wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo t;s[ B Gkfb ..
wB w/fonk nzsfo s/o? fBXkB[ j? pkjfo t;s[ B Gkfb ..
;ck 42 dk pkeh
;ck 42 dk pkeh
;ck 42 dk pkeh
;ck 42 dk pkeh nv'bsk ftZul ekwfD-fJ;sqhl fjsekoh-fjs BkBe Bdfo eo/ ;' gkJ/ .. BrB fcos i" gkJhn? i'r[.. f;woB s'A fpBQK fJj ;ko/ gqkDh d[Zy gkT[Ad/
;ck 42 dk pkeh
gdnoEL gkfJ e?-gqkgs eo e/l ;/tfB-;/ eoB tkb/l w'fj-w'j ftZu. nk; nzd/;/ s/ fBje/tb[ jT[w? ;pfd pB ek fwor[ w[efs ;G[ j'r[.. ¡.. jB. fJj ;ko/ nvzpo, eqw-eKv ns/ gkyzv
Atd/ jBl ;pd[ ngkok-p/nzs gqG{ dh f;cs- noELj/ w/o/ wB! T[j gqkDh pV/ GkrK tkb/ ibkJ/ ..¢.. gzBK ¤¦§ fenk Bkr/ fenk pkX/ ukw.. T[BQK gqkDhnK bJh c;D tk;s/ ikb pD iKd/
;kbkj dk Spdl Bkw/-Bkw ftZu jhl BT[fBfX- j[zd/ jB fijV/ nkgD/ r[o{ dh dZ;h ;/tk eod/ noEL fiBQK e'Jh gqkDh ftZfdnk gVQBh- ip Bjh uhBf; nksw okw.. ¡.. ojkT[.. jB fit/A wZeV pj[s fwjBs Bkb skoK dk
B" yzkB/l w'fj-w'j ftZul ftnkg/-c;/ j'J/l ;zskg/ ns/ nkgD/ wB B{z tZ; ftZu oZyd/ jB. T[j fbyDh ikDdk j?, T[BQK jh T[; B{z nkgDh w{v w[zvkJ/ i" f;fX gkJh.. ikb sDdk j? go nkg jh T[; ftZu c; e/
-ftnke[bl d{i?-wkfJnk d/ w'j ftZul gfs- gqkDh d[BhnK dh feos-eko eod/ j'J/ Gh ftZfdnk dk wkD j' iKdk j? go fJj e'Jh zo{oh w[esh G/v B rJhnk ekJh.. ¢.. nkgD/ jh pZfunK d/ jZE'A wkfonk iKdk j?.
fJZzsl p{M p[MkJh-;wM pySh. wkfJnk tb'A fBow'j ns/ d[BhnK tb'A ftoes BjhA fe ftZfdnk d/ wkD Bkb oZp gqkgsh dh fpzd[ okfy i" sohn? GkJh.. ¡¡H GkJh r[odk; ih d/ thukol
noEL j/ w/o/ wB! pj[s tvGkrh n?;/ jB ofjzd/ jB. T[BQK ihtK dh ;[os ;dk-fEo gqG{ b'V j't/. fiBQK e'Jh shoEK dh :ksqk eodk j?, y[;o? feT[ B gow rfs gkJh.. £.. rbhA i/ ;j[ gkJhn? s'sk feT[ ck;? ..
fijV/ ehwsh wB[Zyk iBw jk;b eo e/ ;dk- ftZu i[Vh ofjzdh j? ns/ T[j gqkDh nkgD/ T[BQK jh T[j EK-EK ik e/ dZ;dk j? fe w?A ej[ epho ;[Bj[ Bo GkJh.. fwb? B pj[s[ f;nkDg? ekT[ r{Aj[
fEo gqwkswk d/ Bkw-f;woB d/ tgko ftZu nkswe ihtB B{z ;dk gVskbd/ ofjzd/ jB. cbkD/-cbkD/ shoE s/ fJSBkB eo nkfJnk okw Bkw fpB[ fefB rfs gkJh.. ¤.. frok;? ..
bZr/ ofjzd/ jB, T[j nkgD/ r[o{ dh dZ;h ;/tk r[o{ dh SoB Bkb T[BQK dh ws wkfJnk tb'A jK. shoE-:ksqk Gh jzeko dk jh ekoB pDdh gzBK £¢¤
i'oktoh B figJh Shj ;jk ftDk;? ..
eod/ jB ns/ p/nzs gqG{ dh f;cs-;kbkj dk nv'b ns/ gqG{-gq/w ftZu uzrh soQK ozrh ofjzdh j?. b'eK B{z gfsnkT[D tk;s/ fe;/ B/ Xowe noEL j/ GkJh! id'A sZe s{z gqG{ B{z BjhA
rhs efts B fGiJh GN G/y T[dk;? ..
T[gd/S nkgD/ fjod/ ftZu t;kJh oyd/ jB. j?. nkswe nv'bsk ftZu fNe e/ T[j iht fuBQ Xko/ j'J/ jB. e'Jh nkgD/ ;oho B{z eSN d/ f;wodk, T[d'A sZe Bzr/ ofjD ns/ fgzv/ s/ uzw
i'pB o{g[ B w'jhn? ozr[ e;[zG d[ok;? ..
T[j iht p/nzs gqG{ dh f;cs-;kbkj dh pkDh gqwkswk dk Bkw f;wod/ ofjzd/ jB. go eJh fojk j? T[BQK tko/ fJjh efjDk mhe pDdk j? bg/ND Bkb s?B{z gqG{-gqkgsh BjhA j'Dh.¡.
ftD/ ;/tk d'jkrDh fgo[ fwb? B jk;? ..12..
nkgD/ nzdo t;kJh oyd/ jB, gqwkswk dk n?;/ pd-B;hp iht jB i' ekw-tZ; j' e/ fe j/ GkJh! nkgD/ ehs/ dk d[Zy ;jko' Gkt ojkT[.
f;o sbtkJ/ gkJhn? uwfrdV i{j? ..
Bkw T[BQK B{z fgnkok bZrdk j?, gqG{ d/ Bkw fJ;sqh Bkb fgnko, wkfJnk d/ w'j ftZu wrB fJj G/y XkoB/ ns/ ;oho B{z d[Zy d/D/ Gh oZp d/ i/ Bzr/ fcofdnK gowkswk Bkb fwbkg j'
wVh w;kDh i/ fwb? ftfu y[vK u{j? ..
ftZu jh T[BQK B/ d[BhnK d/ B" yzkB/ bZG bJ/ ns/ nkgD/ wB d/ fgZS/ s[od/ j'J/ rcbs dh do s/ ep{b BjhA j[zd/. i' gqkDh nzB SZv e/ gqG{ ;edk j? sK izrb dk jo/e gS{ w[es j' ikDk
fwb? B tvh nkoik fp;hno[ ftj[ b{j? ..
jB. go nkgD/ wB d/ fgZS/ s[oB tkb/ iht BhAd ftZu jh ;[Zs/ ofjzd/ jB. j/ BkBe! T[j dk f;woB BjhA eodk go j'o eqw-eKvK ftZu ukjhdk j?. i/ f;o w[BkT[D f;ZXh fwb ;edh j?
j'fJ e[uhb[ toshn? yo ;{o G;{j/ ..
wkfJnk d/ w'j ftZu c;/ ofjD eoe/, d[Zy ftZu gqkDh tZv/ GkrK tkb/ jB i' nkswe nv'bsk bZrk j'fJnk j? T[; B/ Gh nkgDh fzzdrh e"Vh sK j[D sZe jo G/v w[es j' ikBh ;h. j/
ezd w{b fus bkJhn? nJhnV tD[ X{j/ ..
ftnke[b ofjzd/ jB, wkfJnk d/ w'j ftZu c;/ ftZu fNe e/ nkgD/ r[o{ dh dZ;h ;/tk eod/ pDkJh j'Jh j? ns/ d[Zy ;jko fojk j?. i' iht GkJh! i/ pkb-ish ofjD Bkb ;z;ko-;w[zdo
ftD[ r[o w[efs B j'tJh fiT[A xo[ ftD[
ofjD eoe/ T[BQK B/ nkgDh fJZzs rtk bJh ofjzd/ jB. eZgV/ BjhA gkT[Adk, T[j fdB oks n"yk j' fojk s'A so ;edk j't/ sK y[;o/ B{z feT[A w[esh BjhA
p{j/ ..13..
j?. ®H fBok izrbK ftZu x[zwD Bkb jh BjhA, j?. i/ e'Jh w'B Xko e/ u[Zg p?mk j?, T[j Gh gqG{- fwb iKdh< Grs epho ih nkyd/ jB fe p/
fwb? fi shofE BkfsnK vvK ib tk;h ..
j/ BkBe! fiBQK gqkDhnK B{z ;fsr[o{ B/ fe;/ j'o eqw-eKv Bkb Gh gqG{ gqkgsh BjhA j' gqkgsh d/ n;bh okj s'A y[zfMnk j'fJnk j?. SZe j/ Gokt'! gqwkswk dk Bkw f;woB s'A
tkb tXkfJnK gkJhn? pV iNK gbk;h ..
fJj ;wM pyS fdZsh j? fe wB[Zyk iBw pj[s ;edh. gqG{ d/ f;woB SZv e/ j'o eqw-eKvK wkfJnk dh BhAd ftZu ;[Zsk j'fJnk iht r[o{ fpBk fe;/ B{z w[esh BjhA fwb ;edh.
Bzr/ ofjnK i/ fwb? tfD fwor T[dk;h ..
n"fynkJh Bkb fwbdk j?, T[j gqkDh nkgD/ tko/ gzBK ¤¦§ s/ nk;k eh tko ftZu r[o{ s'A fpBQK ikr BjhA ;edk. i/ e'Jh iht g?oK s'A ¡0H fJ; soQK jh gzBK ¡£®© s/ r[o{
G;w bkfJ i/ gkJhn? yo[ y/j fBtk;h ..
nzdo'A jT[w? d{o eo e/ ;dk-fEo gqG{ dh f;cs- BkBe ;kfjp d/ fdZs/ T[gd/S j/mK fdZs/ ik oj/ Bzrk fcodk j? sK T[j nkgDh fJ; ehsh j'Jh noiB ;kfjp nkgD/ ;Zt:hnK ftZu fdZs/
i/ gkJhn? u[g ehfsnK g;{nK iV jk;h ..
;kbkj ftZu bhB ns/ ;dk-fEo gqG{ d/ gq/w jBl G[Zb dk d[Zy ;fj fojk j?. i/ e'Jh iht ;[Zuk T[gd/S ;[D'l
ftD[ r[o w[efs B j'tJh r[o fwb?
ftZu ozr/ ofjzd/ jB. w.. ¡ .. uzrk G'iB SZv e/ wb yKdk j? ns/ f;o ftZu T[dw[ efo bkr/ pj[ Gksh fpuofj nfBe
ybk;h ..14..
wB w/o/ ;fsr[o[ ;/tfB nkgDk ;/ iB fbfy fbfy gfVnk .. s/sk efVnk .. ;[nkj gk bJh j?, T[; nfrnkBh w{oy B/ fJ; ;k;sq pj[ yN{nk ..
¡¢H fJ;/ jh gZy tko/ pkpk p[Zb/ Skj B/ th
tvGkrh okw .. pj[ shoE Gftnk .. s/s' bftnk .. soQK nkgDh gZs rtk bJh j?. gqG{ d/ Bkw s'A G;w brkfJ shoE pj[ Gqws/ ;{yw d/j
i' wB[ wkofj nkgDk ;/ g[oy p?okrh pj[ G/y ehnk d/jh d[y[ dhnk .. fpBQK j'o e'Jh eqw-eKv gotkB BjhA. nzBQk- pzXfj pj[ iN{nk .. pj[s ;[zdo ;/X fdZsh j?. T[j efjzd/ jB fel
okw .. ;j[ t/ ihnk ngDk ehnk .. w{oy T[ikVK, wVQhnK ns/ w;kDK ftZu ik fpB[ jfo GiB ;rb d[y gkts fiT[ i/ oZp fwbdk BkfsnK X'fsnK, sK fwbdk
;/ iB p?okrh ;fu fbt bkrh nkgDk nzB[ B ykfJnk ;kd[ rtkfJnk .. ofjzdk j?, T[j oZp gqkgsh tkbk o;sk BjhA gq/w pYkfJ ;{s e/ jN{nk .. vZvhnK wZShnK.
nkg[ gSkfDnk .. pj[ d[y[ gkfJnk d{ik GkfJnk .. ;wMdk ns/ ;wK phs ikD s/ gSskT[Adk j?. g{ik ueq eos ;'wgkek nfBe GKfs EkNfj i/ oZp fwbdk izrb p/b/, sK fwbdk
wfs fBjub nfs r{Vh r[ow[fy ;ji/ Bkw[ p;sq B gfjo? .. nfjfBf; ejo? .. fi; iht B{z r[o{ fwb fgnk j?, T[j jh n;bh efo EN{nk ..¢..¡¡..¢0.. gzBK ¡£®© rkJhnK tZShnK.
tykfDnk .. w'fB ftr{sk .. feT[ ikr? r[o fpB[ ;{sk .. ;[y wkDdk j?, T[j tvGkrh jh oZp dk Bkw noEL nB/eK gqkDh eJh soQK d/ p/noE i/ oZp fwbdk wVQh w;kDh, sK fwbdk
fJe ekwfD fjsekoh wkfJnk w'fj fgnkoh gr T[g/skDk .. ngDk ehnk ewkDk .. nkgD/ fjod/ ftZu fNekT[Adk j?. go j/ BkBe! T[Zdw fit/A fe S/ Sk;sqK dh thuko ns/ fgzv/ ukw ufVZehnK.
wBw[y ;'fJ oj/ nGkr/ .. nb[ wb[ ykJh f;fo SkJh gkJh .. r[o{ Gh T[; iht B{z jh fwbdk j? fi; T[Zs/ s/ ;[nkj wb e/ shoEK s/ x[zwd/ fcod/ jB. p[Zb/ Skj! oZp T[BQK B{z fwbdk, BhnsK
BkBe ;ji/ ;/tfj r[o[ ngDk ;/ g{o/ w{ofy nzX? gfs rtkJh .. ftD[ Bkt? feS[ dksko nkg fwjo dh Bzo eodk j?. T[; ;z;ko nB/eK gqkDh nkgD/ ;oho B{z sgK Bkb ewz'o fiBQK dhnK nZShnK.
tvGkr/ ..¤..£.. gzBK •¦© EkfJ B gkJh .. dhnK nk;K ns/ fceoK s'A fBob/g j' e/ r[o{ d/ eo u[Ze/ jB ns/ ;h; T[Zs/ iNK Xko oj/ jB. r[o{ ;kB{z ;[ws pyS/. nkU nkgK Gh ;ko/
gdnoEL wkofj-tZ; eo b?Ad/ jBl oj? p/pkDh wVh w;kDh .. nzX[ B ikD? T[gd/S Bkb nkgDh jT[w? B{z ;kV fdzdk j?. eJh gqkDh g{ik eod/ jBl ;oho T[Zs/ Xkowe eqw-eKv ns/ gkyzv SZv e/ e/tb gqG{ dk
p?okrh-fBow'jl fbt-brBl nkgDk nkg[- fcfo gS[skDh .. ©H gqG{ d/ f;woB s'A pr?o j'o eqw-eKvK fuzBQ brkT[Ad/ jB, ;[Zuw tk;s/ nkg jZEhA f;woB eohJ/.
nkgD/ nkswe ihtB B{zl fBjub-nv'bl ;fsr[o[ G/N/ ;' ;[y[ gkJ/ .. jfo ek Bkw[ tko/ gzBK £¢¤ s/ rT[Vh okr ftZu Grs o'Nh pDkT[Ad/ jB ns/ j'o nB/eK soQK d/ eqw- tkfj r[o{ ih ek ykb;k..
r{Vh-gq/w d/ ozr ftZu ozrh j'Jhl ;ji/-nkswe wzfB t;kJ/ .. epho ih d/ T[gd/S fJ; gqeko jBl eKv ns/ gkyzv eod/ jB. go gqG{ dk Bkw tkfj r[o{ ih eh csfj..

44
44
44 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
44 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
44 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
Bktb
Bktb
Bktb
Bktb
Bktb
p/dyb
p/dyb
p/dyb nkyoh fe n?;H ;keh
p/dyb
p/dyb
nkyoh fe
nkyoh fe
nkyoh fe
nkyoh feSss ss s
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
p/dyb Bktb dh fJj nyhoh feSss ss s
p/dyb Bktb dh fJj nyhoh fe
p/dyb Bktb dh fJj nyhoh fe
p/dyb Bktb dh fJj nyhoh fe
p/dyb Bktb dh fJj nyhoh fe fe jkbks B/ w?Bz{ fJ; EK fbnk ;[ZfNnk ;h. fds/ ;B. ewo/ ftu ;Zd btKrk. c/o T[; dh ;koh ejkDh
j?. Bktb fej' fijk bZrk fJj sK e'Jh
j?. Bktb fej' fijk bZrk fJj sK e'Jh pj[s fdBK pknd w?A ekrz fbnk ns/ ''s[jkvk g?ZB w'VD nkJh jK. fesBk g[ZSKrk.
j?. Bktb fej' fijk bZrk fJj sK e'Jh
j?. Bktb fej' fijk bZrk fJj sK e'Jh
j?. Bktb fej' fijk bZrk fJj sK e'Jh
gkme jh dZ; ;e/rk fi;B/ fJ; Bktb
gkme jh dZ; ;e/rk fi;B/ fJ; Bktb T[; s/ gfjbk S/no fbyD bJh ni/ g?ZB dh tXhnk fbydk fJj. w?A sK w'VDk jh G[Zb rJh T[j e"D j?< feZE/ ofjzdh ;h< T[; d/ nkgD/
gkme jh dZ; ;e/rk fi;B/ fJ; Bktb
gkme jh dZ; ;e/rk fi;B/ fJ; Bktb
gkme jh dZ; ;e/rk fi;B/ fJ; Bktb
dhnK ;kohnK fe
dhnK ;kohnK feSsK gVQhnK j'DrhnK.sK gVQhnK j'DrhnK.
dhnK ;kohnK fe sK gVQhnK j'DrhnK.sK gVQhnK j'DrhnK. u[zM fNekJh jh ;h fe pkjo dk dotkzk ;h.'' g?ZB cVkT[AfdnK T[; n"os B/ fejk. e'D B/< T[; dk pj{-p/Nk T[; B{z fpoX nkSow
dhnK ;kohnK fe
dhnK ;kohnK fe sK gVQhnK j'DrhnK.
w?A ukjKrk fe T[j gkme w/o/ Bkb c'B s/
w?A ukjKrk fe T[j gkme w/o/ Bkb c'B s/
w?A ukjKrk fe T[j gkme w/o/ Bkb c'B s/ yNfenk. ''BjhA BjhA fJj e'Jh nfijh tZvh rZb ftu feT[A SZv rJ/< s/ j'o pj[s ;kohnK rZbK.
w?A ukjKrk fe T[j gkme w/o/ Bkb c'B s/
w?A ukjKrk fe T[j gkme w/o/ Bkb c'B s/
;zgoe eoB fiBQK B{z fJj Bktb uzrk
;zgoe eoB fiBQK B{z fJj Bktb uzrk
;zgoe eoB fiBQK B{z fJj Bktb uzrk
;zgoe eoB fiBQK B{z fJj Bktb uzrk ''fJ; t/b/ w[ezd j't/rk.'' w?A nkgD/ nkg BjhA. n;b ftu fJj g?ZB j? jh pj[s tXhnk fJj ;ko/ ;tkb w?A ekrz s/ fby bJ/ ;h
;zgoe eoB fiBQK B{z fJj Bktb uzrk
eoKrk
eoKrk
bZrk iK BjhA bZrk. w?A e'f
bZrk iK BjhA bZrk. w?A e'f
bZrk iK BjhA bZrk. w?A e'f eoKrk B{z fejk. ns/ w/o/ bJh pj[s ehwsh. fJj w/oh gsBh B/ sK fe T[; n"os d/ itkp b? ekgh ftu T[sko
bZrk iK BjhA bZrk. w?A e'fSS eoKrk eoKrk
bZrk iK BjhA bZrk. w?A e'f
T[BQK B{z Bktb pko/ j'o e[M dZ; ;eK s/
T[BQK B{z Bktb pko/ j'o e[M dZ; ;eK s/
T[BQK B{z Bktb pko/ j'o e[M dZ; ;eK s/
T[BQK B{z Bktb pko/ j'o e[M dZ; ;eK s/
T[BQK B{z Bktb pko/ j'o e[M dZ; ;eK s/ wB ehsk e[o;h dh p?e dk ;jkok bJh b? e/ fdsk ;h ;kvh gfjbh w?foi n?Bhto;oh btK.
T[BQK d/ BK gzikp NkJhw
T[BQK d/ BK gzikp NkJhw
T[BQK d/ BK gzikp NkJhwz d/ nrb/ nze d/ nrb/ nze
T[BQK d/ BK gzikp NkJhw d/ nrb/ nze
T[BQK d/ BK gzikp NkJhw d/ nrb/ nze d/ nrb/ nze p?fmnk fojK. dotkzk Bk y'bQK. gozs{ d{ih tkoh s/. pj[s ;kb j' rJ/ T[jBK rZbK B{z. fJ; Bkb n"os e'b'A g[ZSD tkb/ fJjBK ;tkbK pko/
ftu Sgtk ;eK. c/o fe;/ B/ dotkz/ s/ Ekg fdsh. w?A pj[s e[M fbfynk. fJ; g?ZB eoe/ w?Bz{ pj[s ;'udk j'fJnk w?A SKs j' e/ ;"A frnk.
ftu Sgtk ;eK.
ftu Sgtk ;eK.
ftu Sgtk ;eK.
ftu Sgtk ;eK.
n?;H ;keh
n?;H ;keh w?Bz{ w[ezd s/ pj[s r[Z;k nkfJnk fi; B/ i; fwfbnk. BkT[A fwfbnk. pj[s gqf;ZXh j'Jh. ;t/o/ w?A T[u/uk nkgDk ewok ;kc ehsk
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
c'B 61 461 4038487893848789
c'B
c'B 61 4 3848789
c'B 0061 461 4 38487893848789 p/tes nk e/ dotkzk yNekfJnk ;h. id'A fe pj[s BkwDk yfNnk. fJ; g?ZB eoe/ jh w/oh sk fe id'A T[j n"os nkt/ T[; B{z uzrk bZr/.
c'B
nk frnk.
nZi d' fdBK pknd w?A ewo/ 'u'A pkjo w/ok w{v sK fJ; t/b/ pj[s tXhnk S/no efjD nZv gfjukD pDh. i/ s[jkB{z uzrk brdk sK w?A p?v s/ ftSh ukdo d/ tZN eZY/, ;ojkD/ dk
nZi c/o fszB fdB j' rJ/ B/ T[jBK rZbK
fBefbnk. ni/ w?A g?o pkjo Xfonk jh ;h fe dk ;h. s[;hA oZy bt'.'' T[; n"os B{z itkp fdzfdnK w?A eto pdfbnk. feskpK mhe eoe/ w/z s/ ;?ZN
B{z. T[; n"os dk g[Zs s/ B{zj j;gskb s'A v?v
nukBe w/oh Bzo Bkb tkb/ pkoK Bzpo ewo/ w?A nkokw-e[o;h SZv fdsh. dotkzk fejk. ehshnK. w?b/ egV/ p?v j/mK fSgk fds/. ewo/
pkvh b? e/ T[jdk ;;eko eo rJ/ B/. nkSow
d/ dotkz/ s/ ubh rJh. T[; ftu e'Jh BjhA ;h y'bQD bJh T[m yb'sk. nzdo'A fuNeDh y'bQh. ''BjhA, w?Bz{ b'V gJh w?A c/o wzr btKrh. ftu X{c irkJh.
tkb/ ;ko/ pzd/ T[E/ rJ/ go T[jBK ftu w?A ns/
ofjzdk. id'A w?A fpoX nkSow d/ frnkoK Bzpo cZN tZyo/ ehs/. go nkj eh< dotkz/ d/ pkjo t?;/ th fJj s[jkvh gsBh dk fdsk j'fJnk ;kc egV/ gfjD uzrh soQk fsnko j'
r[ow/b BjhA ;h.
ewo/ ftu nkfJnk ;h fJ; ewo/ d/ pkjob/ w[ezd BjhA ;r'A ;Zso s'A T[Zgo dh fJe n"os g?ZB j?. T[jBK d/ fgnko dh fBSkBh j?. s[jkB{z BkSsk eoB bJh w?A jkb tZb ikD bZrk.
w?A sK fszB fdBK dk ewo/ ftu pzd jK. w?A
dotkz/ s/ jw/Sk fizdok bfrnk t/fynk ;h. yb'sh ;h. T[; B/ fuZNh X'sh pzBQh j'Jh ;h. tkb ;KG e/ oZyDk ukjhdk. w?A nkgD/ ewo/ dk dotkzk y'fbQnk. w/oh
fJ; s'A gfjbK th r[ow/b dh ejkDh ;[D e/ d'
go nZi T[; s/ fizdok Bk t/y jkb ewo/ tZb f;ZX/ tkj/ j'J/ ;B. g?oK 'u nzr{m/ tkbh uZgb w?A fJE/ fJe pzd/ B{z efj nkgD/ tkb/ g?ZB Bzo nukBe Bkb d/ pkoK Bzpo ewo/ d/ dotkz/
fdB ewo/ ftu pzd fojk ;h. eh eodk wB
iKd/ w/o/ g?o o[e rJ/. ;h. fBowb, SKs fujok ;h. ftu ohfcb sK g[nk fbnk go T[j fJsBK s/ ubh rJh fi; nzdo T[j n"os ofjzdh ;h.
fesBk yokp j' frnk ;h. fJ; tkoh th w[ezd
''e"D nkfJnk fJ; ewo/ ftu<''fit/A w?A fsZy/ BeSK tkbh nefjo/ pdB dh T[j tXhnk BjhA ubdk fisBk fJj.'' fi; pko/ okshA ;'udk j'fJnk w?A ;"A frnk ;h.
i' ykD B{z d/ iKdk T[j th ykD B{z wB Bk
nkgD/ nkg e'b'A g[ZfSnk. n"os i[nkBh d/ fdBK ftu pj[s y{p;{os ojh n"os ewo/ s'A pkjo yb'sh g?ZB B{z b? e/ fi; dh ejkDh ;[D e/ w?A nZi ekgh ftu
eodk. e'fSS eoB s/ th e[M ykfJnk Bk iKdk.
go w/o/ e'b fJ; dk e'Jh itkp BjhA ;h. j't/rh. T[; B{z t/y fJe tkoh sK w?A ntke j' e/ rZbK eo ojh ;h. T[; dk fJ; soQK p'bDk w?Bz{ fbyDh ;h. fijVh n"os j"b/ j"b/ w/o/ B/V/ j'
w/o/ wB ftu sK pko pko fJe' rZb nkJh iKdh,
pzd p{j/ s'A nko-gko w?A fet/A t/y ;edk ;K fe ofj frnk. T[; B{z ni/ w?A e[M efjD B{z j'fJnk uzrk bZr fojk ;h. Gkt/A fJe tkoh w/ok wB rJh ;h.
''eh j? pzd/ dh fizdrh< e[M gsk BjhA
ewo/ 'u e"D nk frnk ;h< jh ;h fe T[j w/o/ s'A gfjbK jh p'b gJh, ehsk fe T[; B{z nkgD/ ewo/ nzdo nkT[D T[; ewo/ d/ pkjo skbk bfrnk j'fJnk
brdk. T[; dk nzs ed'A j'Dk j[zdk< feZE/ j'Dk
w?A fJj ;'udk j'fJnk o'Nh ykD bJh jkb ''w?Bz{ g?ZB ukjhdk j?. nkgD/ g[Zso B{z ys bJh ejK. go w?A fJ; soQK BjhA eo ;fenk. ;h.
j[zdk< fJj th T[; B{z gsk BjhA j[zdk.
ewo/ tZb N[o fgnk. id'A jkb 'u gj[zfunk sK fbyDk ;h. w/o/ g?ZB dk sK ohfcb jh w[e frnk. d'-fszB fdB c/o u[Zg-u[ghs/ bzx rJ/. ''fJj eh j' frnk< feZE/ ubh rJh T[j<
''pZ; pzd/ d/ w{zj 'u'A T[; dk nkyoh ;kj
t/fynk ;ko/ gfjbK s'A jh T[ZE/ nkJ/ p?m/ ;B. w?A :{z eoe/ s[jkvk g?ZB w'V d/tKrh. w?A nkj fJe tkoh oksh B"A ti/ nukBe bkfJN ubh SkfJd skbk brk e/ ;?o eoB rJh j't/rh.''
pkjo fBebdk go pzdk w[V T[; B{z nzdo BjhA
T[j fJe d{i/ Bkb fJ; soQK f;o i'V rZbK eo nkg d/ Bkb tkb/ pkoK Bzpo ewo/ ftu jK.'' rJh. fpibh pzd j[zfdnK ;ko/ fpoX nkSow fJj ;'udk j'fJnk w?A jkb tZb N[o fgnk.
b?ik gkT[Adk. T[j sK w{zj she gj[zudk gj[zudk
oj/ ;B, fit/A yk; w;b/ B{z ;[bMkT[D bJh T[; n"os dh rZb ;[D fpBK e[M p'b/ w?A ftu jB/ok j' frnk. nkSow dk iBo/No yokp jkb ftu c/o ;ko/ ;kEh gfjbK s'A jh T[E/ p?m/
o[e iKdk ns/ pzd/ dk nzs j' iKdk.
;bkj-wStok eo oj/ j'D. fi; pko/ w?Bz{ e'Jh nzdo ubk frnk. T[j dbQhiK d/ pkjo yVQh ;h. w/o/ ewo/ ftu w'w pZsh dk gqekS ;h s/ ;B.
''c/o fijVk pj[s nkgDk j[zdk. fi; dk
ikDekoh BjhA ;h. ojh. w?A S/sh jh g?ZB b? e/ nk frnk. g?ZB n"os pkjobk dotkzk w?A y[bQk ofynk j'fJnk ;h sK T[j ;ko/ nkgDhnK ;hNK s/ u[g ;B.
fJe gb dk th t;kj BjhA eod/. nfijh fJe
T[jBK ftu fJe r[ow/b nfijk ;h fijVk B{z d/ fdsk. go p'fbnk e[M BjhA. fe ewo/ ftu x[NB Bk j' ikt/. p/jZd u[g. jkb ftu fit/A fJe ;'r fijk c?fbnk
xNBk s'A fJe gb pknd th nkgDk BjhA
nZyK pzd eoh u[g p?mk ;h. g?ZB b? T[j w[V nkgD/ ewo/ tb ubh fe;/ B/ dotkz/ d/ y[bQ/ cZN s/ mZe mZe dh j'fJnk ;h. fJe ;zBkNk g;fonk j'fJnk ;h.
ofjzdk. p; T[jdh :kd ofj iKdh j?.
r[ow/b B{z t/y w/o/ nzdo'A fit/A fJe jT[ek rJh. nzdo ik e/ T[;B/ dotkik pzd eo fbnk. nktkz ehsh. pkjo nk t/fynk dfjbhz s/ T[j sK fe;/ th Nkfge B{z b? e/ rZb BjhA eo
r[ow/b dh nkg phsh fijVh w?A ekgh ftu
fijk fBeb frnk. r[ow/b dh phsh ;[D e/ w?A w?A yk;k fuo y[bQ/ dotkz/ 'u yV'sk T[; T[jh n"os yV'sh ;h. oj/ ;B. ;kXkoB rZbK th fit/A T[jBK d/ w{zjK
fbyh ;h T[; B/ w?Bz{ pj[s d[y fdsk ;h. pj[s
nkgD/ nkg B{z d' fdBK bJh ewo/ 'u pzd eo pzd dotkz/ tZb t/ydk fojk fi; nzdo e[M ''nkj bkfJN ubh rJh. ewo/ nzdo x[Zg nzdo pzd j' e/ ofj rJhnK ;B. T[jBK B{z t/y
o[bkfJnk ;h. fi;B{z w?A pko pko gVQfdnK
fbnk ;h. fJjBK d' fdBK ftu w[ezd jh w?Bz{ gb gfjbK T[j n"os rJh ;h. jB/ok j' frnk. c/o w?B{z sK jB/o/ e'b'A vo th w?A pj[s j?okB j'fJnk. w?A th u[g ukg nkgDh
w/ohnK nZyK Go Go nkT[AdhnK ;B. fezBk d[y
ewo/ 'u ykD bJh e[M Bk e[M fdzdk fojk ;h. ''e"D j' ;edh j? fJj n"os< e"D Sv pj[s brdk. w/o/ e'b e?Avb sK j?. w?A jB/o/ ;hN s/ p?m frnk.
fwfbnk ;h T[; B{z.
r[ow/b dh dZ;h rZb w?A ekgh d/ gzfBnK frnk fJ; B{z fJZE/<'' ftu ;koh EK bZGh go wkfu; BjhA fwbh. i/ nZi T[jBK ftu r[ow/b BjhA ;h. T[; dh
go nZi fJj n"os th T[; ftu i[V rJh
s/ ;kc ;kc eo e/ fby bJh ;h. e[o;h dk fJj d' ;tkb wB 'u b? w?A fJ; tkoh ewo/ s[;hAHHH<'' ;hN ykbh ;h. gsk BjhA T[j feT[A BjhA ;h
j? fi; pko/ w?A e[M BjhA ikDdk. fi; d/ BkT[A
;jkok b? p?mk id'A th w?A ekgh ftu'A T[; pko/ 'u nk w?A c/o e[o;h 'u p?m frnk. ekrz fJe n"os B/ nkgDh rZb g{oh BjhA ehsh. nkfJnk< she dk w?B{z gsk BjhA.
fbfynk gVQdk sK w/ok o'D fBeb iKdk. nZyK gk;/ Xo fdsk s/ e[M fuo gfjbK w?A uzr/ S/no fJ; rZb s/ sK w?Bz{ fit/A ukn uVQ frnk. fJ; u[Zg dk gfjbK sK w?Bz{ gsk jh BjhA T[j fJZE/ feT[A nkJh< T[;d/ d/ g[Zs-B{zj
gkDh Bkb Go iKdhnK. wB eodk w?A fe;/ efjDk ukj[zdk ;h. n"os B{z fpoX nkSow 'u ''jK-jKHHHw/o/ e'b sK wkfu;K dk g{ok g?eN bZrk. go id'A w[ezd gb/NK ftu fJvbh go';D T[; B{z feT[A SZv rJ/< Gkt/A w?B{z fJ; dk gsk
Bkb Bk p'bK. p; p?v s/ bzwK fgnk ojK. t/y w/ok fuZs pdb frnk. T[jBK S/noK s'A j?. s[;hA o[e' w?A j[D b? e/ nkT[Adk jK.'' fJj nky bZrk sK ;kfonK B/ BkSsK b?D s'A wBQK eo BjhA.
w?A pko pko ;'udk eh fe;/ dk ihtB gfjbK T[j n"os w/o/ ;kjwD/ nk rJh. w?A ewo/ 'u ik wkfu; b? nkfJnk. T[j n"os fdsk. w?Bz{ e[M ;wM Bk nkJh. go sK th w?Bz{ brd? T[;dh dSk wB'jo
fJsBk d[ydkJh th j' ;edk< eh fe;/ B{z fJzBh ''fJj n"os th ;kv/ tKr jh j't/rh< fJZE/ j'o e[M p'b/ fpBK wkfu; b? ubh rJh. id'A w[ezd w/o/ e'b nkfJnk sK T[; dk bkb tKr ;h, w/o/ tKr ;h. T[; dh dSk
sebhc th fwb ;edh j?< sK ;ko/ nkT[Ad/ jh fJ; soQK d/ B/. T[wo e?d fJe fdB c/o T[; n"os dk g[Zs nkgDh fujok p[fMnk p[fMnk ;h. pj[s T[dk; ;h. T[; r[ow/b tKr ;h. nkSow 'u ofjzd/ ;kEhnK tKr
fJe t/bk ;h id'A r[ow/b d/ T[Zuh nktkz G[rsD tkb/ e?dh.'' gsBh s'A u'oh wK B{z p/;B d/ bZv{ d/ frnk. T[j B{z fJ; jkbs 'u t/y w?A g[ZS jh fbnk. ;h.
ftu p/tes Spd rkT[D s/ w?Bz{ r[Z;k nkfJnk oks d/ frnkoK ti rJ/ ;B go w?Bz{ BhAd S'Nh fijh gb/N ftu uko bZv{ oZy w?Bz{ d/D ''eh j'fJnk w[ezd< nZi nfijh ykw'Sh fJE/ sK ;ko/ fJe' dSk tkb/ b'e ofjzd/
eodk ;h. nzdo fyZM fijh Bkb Go iKdk ;h. BjhA ;h nkJh. w?A sK T[; n"os dk fJzszko eo nk rJh. gsk BjhA T[; B{z w/ok fynkb fet/A feT[A j?< fJj ;ko/ e'Jh rZb feT[A BjhA eo B/. bzph T[wo e?d G[rsd/ e?dh, fiBQK B{z w"s
nkSow ftu T[; s/ fe;/ tes dh gkpzdh BjhA fojk ;h fijVh g?ZB wzr e/ b? rJh ;h s/ nZi nk frnk ;h< oj/< fJj fJ; soQK u[g feT[A p?m/ B/< fJjBK sK pknd jh fJE'A fojkJh fwbdh j't/rh.
;h. e'Jh o'e BjhA ;h. e'Jh nfijk pzXB BjhA jh w'V ikD dk efj th rJh ;h. ''p/;B d/ bZv{ B/. g[Zs fwbD nkfJnk ;h. BkSsk b?D s'A th wBQK eo fdsk<'' w?A T[; s'A fJj sK ;ko/ fJe' soQK d/ B/, fit/A fJe' xo
;h fijVk T[; B{z p/tes rkT[D s'A toidk. id'A frnkoK ti/ she T[j BjhA nkJh sK T[j nkgDh gsBh s'A u'oh fJj bZv{ d/ frnk. eJh fJeZm/ ;tkb/ g[ZS/. 'u'A nkJ/ j'D, fJZe' gfotko d/ j'D. w?A j[D
go id'A r[ow/b pko/ w?A ekgh ftu ;G e[M w?A pZsh pzd eoe/ ;"A frnk. Gkt/A fJjBK phs/ oZy bt' ;ze'u eoB dh b'V BjhA.'' fit/A T[; B/ '';kfjp s[jkB{z BjhA gsk<'' e[M fuo o[e fJBQK pko/ j'o e[M BjhA fbyKrk.
ft;Eko Bkb fby fbnk w/o/ nzdo'A T[j r[Z;k xzfNnK ftu eJh tkoh w/o/ wB 'u nkfJnk fe w/o/ s/ jZe iskT[AfdnK fejk. T[j p'fbnk. w/o/ fuZs 'u nk fojk fpoX nkSow 'u
pkjo fBeb frnk. w?Bz{ ;wM nk rJh ;h fe T[; n"os B{z g[ZSK fe eh T[j g?ZB w'V ikt/rh< bZv{ cVk T[j n"os c/o nkgD/ ewo/ ftu w?A BKj ftu f;o fjbk fdsk. w?Bz{ sK ;Zu ofjzd/ fJjBK ;ko/ ;kEhnK B{z SZv w?A T[jBK
id'A T[j fe;/ rZb B{z b? e/ p/u?B j[zdk, id'A go w?A fJ; soQK BjhA ehsk. ubh rJh. 'u jh fe;/ rZb dk gsk BjhA ;h. b'eK pko/, T[jBK g[ZsK-B{zjK pko/ feT[A Bk fbyK
fijV/ fJjBK B{z ckbs{ ;wM oks d/ jB/o/ ftu
T[j sebhc ftu j[zdk, id'A T[j p/-nkokwh w/oh nZy ;t/o/ ;Zs ti/ y[bQh. id'A fsnko w?Bz{ eJh tkoh fJt/A wfj;{; j[zdk fe id'A ''T[j pkoK Bzpo tkbh n"os dh oks w"s j'
fpoX nkSow ftu nk e/ u[gukg SZv iKd/
wfj;{; eodk sK fJ; ;G s'A S[Nekok gkT[D j' w?A BkSsk eoB bJh jkb 'u gj[zfunk sK th T[; n"os dk w?Bz{ fwbD dk wB eod? T[j rJh. T[; B{z sK nkSow tkb/ nZXh oks
B/. s/ c/o w[V fJjBK dh ypo she BjhA b?Ad/.
bJh s/ nkgD/ nkg B{z G[ZbD bJh Spd rkT[D ;ko/ ;kEh c/o rZbK eod/ fdykJh fds/. go e'Jh Bk e'Jh pjkBk pDk b?Adh j? s/ fwbD j;gskb b? rJ/ ;h.
pZ; c/o eh w?A g?ZB s/ ekgh fJ; soQK u[ZeD
bZr iKdk. T[; dk ftnke[b j'D dk iK nZi T[jBK d/ f;o BjhA ;B i[V/ j'J/. nZi sK bJh nk iKdh j?. ed/ e'Jh uhz d/D bJh ed/ ''gsk BjhA T[j dotkzk y'bQ fJXo nkfc;
bJh fsnko j' frnk.
sebhc 'u gj[zuD dk e'Jh tes BjhA j[zdk. T[j y[bQw y[bQk T[; n"os dhnK rZbK eo oj/ e'Jh uhz b?D bJh. tZb eh b?D nkJh ;h fe N[odh j'Jh fro gJh.
fszB fdBK pknd w?A nkgD/ ewo/ 'u'A pkjo
j"b/ j"b/ gNe/ tkbk r[ow/b w?Bz{ uzrk th ;B fijVh oks t/b/ fpoX nkSow nkJh ;h. Gkt/A T[j w/oh e[M th BjhA go w?Bz{ brd? u"ehdko r'oy/ B/ T[;Bz{ t/y fbnk BjhA sK fe;/
fBefbnk. nZi w?A w[V nk e/ T[; p?Au s/ p?m
bZrD bZrk ;h. fi;B{z T[jdk g[Zs ns/ B{zj SZv rJ/ ;B. T[jBK T[; dk fJ; soQK dk pjkBk pDk fwbDk, Bz{ ypo th BjhA ;h brDh.
frnk fiZE'A fpoX nkSow d/ w/B r/N e'b r'oyk
o'Nh yk e/ id'A w?A jkb ewo/ 'u'A tkg; dh pfj; fJjBK rZb B{z b? e/ j' ojh ;h fe eh B/Vsk tXkT[Dh T[; n"os B{z zo{o uzrh brdh ''j;gskb'A gsk bZrk T[; B{z fdb dk
u"ehdko ;N{b s/ p?mk fd;dk. ;{oi v[pD B{z
w[fVnk sK w/oh Bzo c/o Bkb tkb/ pkoK Bzpo fJj n"os wkVh j? iK fJ;d/ B{zj-g[Zs uzr/ j't/rh. d"ok fgnk ;h. T[; dh v?v pkvh sK ni/ she
j' fojk ;h. T[; dh bkbh uko/ gk;/ c?b ojh j?.
ewo/ d/ dotkz/ s/ ubh rJh fijVk ni/ th BjhA ;B. j'o fdB bzx/ sK ;kvk ;kE b'VhAdhnK j;gskb ftu jh j?. T[; d/ p/N/ B{z ypo eo
;kok nkekS ozr-oZsk j[zdk ik fojk. c/o e[M
nzdo'A pzd ;h. fJ; ubdh pfj; ftu r[ow/b e'Jh fjZ;k uhzK ns/ o'z d/ pDkJ/ pjkfBnK Bkb'A nZr/ fdsh j? fijVk nkgDh gsBh Bkb fJ; B{z
fuo pknd fpoX nkSow d/ ewo/, fpoX
wB 'u nkfJnk, w?A pzd dotkz/ s/ Ekg d/ BjhA ;h b? fojk. T[j sK u[g p?mk fit/A phs/ bzx frnk. T[j n"os Gkt/A ni/ she w/o/ ewo/ fpoX nkSow ftu SZv frnk ;h.''
nkSow dh fJwkos, T[; dk u[sock, ;{os dh
g[ZSK fe nzdo e"D j?, feZE'A nkfJnk< e"D SZv tes B{z :kd eo fojk ;h id'A T[;dh ihsh nzdo BjhA ;h nkJh go sK th w/ok wB eodk fJj ;[D w/o/ e'b'A sK e[M p'fbnk jh BjhA
wzd wzd g?Adh ik ojh o'SBh ftu goSkt/A fijk
frnk< fezs{ fpBK wsbp fe;/ bJh ftxB T[jdh T[vhe eodh j'Jh w{zj ftu ft;b bJh T[; n"os B{z o'z jh fe;/ uhz dh b'V gt/ ns/ frnk.
ikgD brdk.
gkT[Dk, fe;/ B{z fv;Nop eoBk w?Bz{ T[fus wo rJh ;h. T[j o'z jh w/o/ e'b'A wzrD nkt/. fJe oks gfjbK dhnK ;'uhnK ;kohnK
;kjwD/ fJe o[y j/m p?Au s/ p?mk r[ow/b
BjhA bZrk. okshA o'Nh yk e/ w?A nkgD/ ewo/ ftu w[V j[D fBZs ;"D s'A gfjbK w?A fezBhnK jh rZbK, u[g ukg xVhnK ftT[AsK w/o/ wB ftu
T[Zuh nktkz Bkb e'Jh p?okrwJh Spd rk
nkgD/ ewo/ 'u nk dotkzk G/V w?A nzdo'A nkfJnk. dhtko s/ Nzrh xVh B/ ni/ B"A jh ;ehwK pDkT[Adk. fezBhnK jh ftT[Ask xVdk jh ofj rJhnK.
fojk. fpoX nkSow ftu tkgoh d[ydkJh xNBk
e[zvh ukVQ bJh. j"b/ j"b/ Bkb tkb/ ewo/ dh tikJ/ ;B fe fe;/ B/ ewo/ dk dotkzk fe nrb/ fdB T[; n"os Bkb eh rZb b? e/ fesBk e[M efjDk ukj[zdk ;h w?A T[; n"os
eoe/ nZi T[j c/o p/u?B j?. T[j c/o sebhc
rZb w/o/ wB 'u'A pkjo fBeb rJh. yNekfJnk. pks eoKrk< T[; B{z fet/A p[bktKrk< B{z. fesBk e[M g[ZSDk ukj[zdk ;h T[; n"os
ftu j?.
ewo/ 'u nk w?A egV/ pdb/ ns/ nkokw- Ekg ;[D w?A fJj BjhA ;'funk fe dotkz/ j[D sK w/oh jo fJe oks dh ftjb B{z e'b'A. T[; dh nktkz ftu dod j?. T[; dh
e[o;h s/ p?m frnk. Gkt/A phs/ fdBK ftu w?A s/ e"D j't/rk< w?A sK dotkzk y'bQD ubk frnk. fit/A ezw fwb frnk ;h. ;'u ns/ ftT[As xVD go w?A sK e[M efj jh BjhA ;fenk. e[M nktkz ftu d[y d/ nzS fwb/ j'J/ B/. T[; dh
ekgh 'u yk;k e[M fby fbnk ;h, go fJj w/oh pkjo c/o T[jh n"os yVh ;h fi; dh uouk j[D dk ezw. gsk BjhA fe; foSs/ Bkb T[; n"os g[ZS jh BjhA ;fenk. T[j sK ;G rZbK Bkb b? nktkz ftu ;'r dk gqrNktk j?.
n;bh y[oke BjhA ;h. w?A sK SkfJo ;h fi;B{z fpoX nkSow ftu ofjzd/ pzfdnK bJh o'ue dk B/V w?Bz{ th uzrk brD bZrk. e/ ubh rJh. fJ; rZb dk w?Bz{ pj[s nc;'; nukBe w/oh Bzo r[ow/b tb'A jN e/
w/oh b/yDh eoe/ pj[s gqf;ZXh fwbh ;h. pj[s ftSk pD rJh ;h. id'A th T[j fJeZm/ j[zd/ T[; T[; oks id'A w?A ;[Zsk sK gZek wB pDk ;h. ;kjwD/ fd;d/ u"ehdko d/ ewo/ d/ o'SBdkB s/
wkD fwfbnk ;h. nkgD/ fJe fJe S/no s/ n"os dhnK rZbK eoB bZr iKd/. j[D T[jBK fbnk ;h fe ebQ w?A nkg/ T[; n"os d/ ewo/ d/ w?A th c/o BkSsk BjhA ehsk. gb/N T[;/ ubh iKdh j? fiZE/ T[j izrbh ep{so ni/ th
;o'fsnK e'b'A dkd fwbh ;h. fJj tZyoh rZb nkgD/ ;ko/ fBZih Nkfge pfj; 'u'A pkjo eZY pzd ewo/ dk dotkzk yNek T[; B{z nkgD/ soQK w/z s/ SZv fe;/ Bkb fpBK p'b/ ewo/ ftu fJeZbk p?mk.

4 4 4 4 45 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
fiB T[gkJh w/dBh
fiB T[gkJh w/dBh
fiB T[gkJh w/dBh pha n?;apho
fiB T[gkJh w/dBh
fiB T[gkJh w/dBh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
pha n?;apho
pha n?;apho
pha n?;apho
pha n?;apho
id'A w?A ;oekoh B"eoh dh fvT{Nh g{oh eo fdsk frnk ;h i' j[D fwf;z w/io b? e/ e?g d/ N[eV/-N[eV/ eo fds/ ;B s/ eo'V s/ fco jo ;kb fszB eo'V dk
eo xo nZm ti/ g[Zik sK w/oh N/pb s/ wKrN pD rJh ;h. w?Bz{ th wzwh B/ fgU B/ N[eV/ j'Jh e?g B{z ;zBh d/ jZE'A cb?e;-gpbhf;Nh dk ezw d/D br
ftnkj dk ekov fgnk ;h. ekov dh ;g?Sb jdkfJs fdsh fe w?A s/ gkgk nZr b[nkJh ;h. fgnk. wkofiB pVk ;h, t/yd/ t/yd/ tko/
pkjoh fdZy s'A ikjo ;h fe fe;/ d't/A o?w/Av d/ S'no{w s'A Eqh gh; ;{N s/ HHHgo w/o/ wB 'u efSS fijh ;h, fBnko/ j'D br/. ckoB s'A fJBQK B/
thHnkJhHghH gfotko d/ xo ftnkj ;h. j'o ;{N th efjzd/ ejKd/ b? nkJhJ/. e[Zeh B{z d/yD dh, e[Zeh Bz{ fwbD dhHHHgo b/N?;N wShBoh n?e;g'oN ehsh s/ j[D
ekov y'fbQnk s/ gfVQnk e'Jh fwf;z HHHw?Bz{ :kd nkfJnk e[Zeh pko/, e[Zeh T[j fes/ Bzo BjhA nk ojh ;h. Bk T[j S/-;Zs B?SBb-wbNh B?SBb ezgBhnK
ihHn?;H f;zx tb'A ;Zdk gZso ;h s/ d/ gfotko pko/. T[; d/ d' Gok ;B - s/ Bk jh T[; dk d{ik Gok ;zBh s'A tZvk dk ezw T[BQK e'b nkT[Ad?. S'N/ B{z fJBQK
ftnkj dh fo;?gSB ckJht ;Nko ski d't/A S'N/. fszBK ftu d'-d' ;kb dk coe. j?oh (joikg f;zx). wzwh B/ fJj rZb iowB G/fink s/ T[j fJ; ezw ftu
j'Nb ftu ;h. ftnkj d/ ekov d/ Bkb d't/A Gok r'b-wN'b, tkX{ dh uoph uVQ/ GKg bJh ;h. wkfjo pD e/ nkfJn?, fi;dk ni ftnkj
d' j'o ekov th ;B. d{ik ekov JhvB j'J/HHHT[AM r'o/ fuZN/ fYbV ;[;s ''e[Zeh s/ j?oh Bzo BjhA nk oj/.'' j?.
ckow jkT[;-ew-w?foi g?fb; ftu wkbHHHe[Zeh p; ;wkoN ;h, ;'jDh-;[BZyh j?oh dh rZb fJzBh BjhA ;h fizBh fe ;kB{z poks nk rJh s/ wzwh-gkgk B/ nr/
ftnkj s'A gfjbK SrB dh o;w dk ;h s/ nfij/ B?D-BeS fijV/ w/o/ wB 's/ d'jK wKtK-g[ZsoK B{z e[Zeh dh sbkS ;h. tX e/ e[Zeh dh wzwh B{z pV/ sgke Bkb
s/ shik ekov poks ftu Skfwb j'D ni/ th T[eo/ gJ/ jB. yZph rZb ftu gkgk dhnK BzoK th e[Zeh B{z Gkb ojhnK tXkJh fdsh. ;zBh B{z pj[s jh ;g?Sb
dk ;Zdk gZso ;h s/ poks dk Y[ekn fgnkok fijk, S'Nk fijk fvzgb g?Adk ;B. w/oh ejkDh dk e[M e[M gsk fwf;z p[ek s/ fJe jko. d'jK B/ XzBtkd ehsk.
th bk w?ohvB j'Nb ftu ;h. ekov d/ id'A T[j w[;eokT[Adh iK j;dh. ekbi wKrN B{z th ;h. wzwh B/ g[fSnk,
Bkb fJe fwfmnkJh dk vZpk ;h fi; ftu T[; B{z edh-edh w?A fvzgb nky, jbek fijk BkSsk b?D wro'A ekoK ''e[Zeh Bzo BjhA nkJh<''
ftu bgNK wkodh vokJh co{N Bkb S/V fdzdk i' T[;B{z uzrk brdkHHHfJe dk ekcbk ckow jkT[; tb ub fgnk ''j[D/ sK fJE/ ;h. w?A j[D/ oj/ j'. fujok Efenk Efenk brd?<''
bp'bp BthA soQK dh fwfmnkJh ;h. w?A g/sbh fijh nk; Bkb fsnkoh S[o{ eo ;h. n;hA nkgD/-nkgD/ wBK ftu e[Zeh fJBNo'fvT{; eotkT[Adh jK.'' s/ fJj
fdB B{z w?A s/ gkgk nkgD/-nkgD/
fJe N[eVh w{zj ftu gkJh sK ;kok w{zj fdsh fe SkfJd e[Zeh th w/o/ tKr ni/ pko/ ;'u oj/ jK, yk; eoe/ w?A. JhvB nky T[j fssbh tKr c[bso{ j' rJh.
dcso ub/ rJ/. Skw B{z S/ ti/ xo nk
nihp ;[nkd Bkb bozk frnk, fdb f;zrb gh; j't/HHH :kd nkfJnk fe e[Zeh ckow jkT[; ftu, e'b'A bzxD tkbh jo T[; dk j/no-;NkJhb t/yD tkbk ;h.
rJ/ s/ co?S j', fsnko j'D bZr/. gkgk-
eo/ fe 'eZbk jh ;kok vZpk w[ek fdnK. dh wK dh sphns fYZbh ofjzdh ;h, i'VK e[Vh ftu'A w?A e[Zeh B{z Gkbdk, e[Zeh w?A t/fynk j[D T[;B/ e'Jh rksok BjhA
wzwh s/ w?A nkgDh g;zd d/ gofcT{w ;go/
w?A d{ih N[eVh w{zj ftu gkT[Ad/ j'J/ nktkz d/ dod Bkb d[yh, ukbh e[ ;kb dh N'bdk. ;kcN vfoze b?D wro'A fJe gkfJnk j'fJnk ;h.
eo bJ/ ;B. ni n;hA ikD-p[M e/ b/N
fdsh- T[wo ftu fv;e gokpbw s/ fgU B{z ;'jDh fijh e[dosh fijh pDkJh jZN n;hA tZy tZy fvfSz, co{N ;bkdK j'J/ s/ ;kY/ B"A ti/ ski j'Nb g[Zi/. dhdh
''wzwh fJj ftnkj dk ekov fworh d/ d"o/ g?Ad/HHH g/ANo d/ ezw s'A ftu p?m rJ/. fJe j'o gfotko th ;kv/ d/ b[sc T[mkT[Ad/ oj/HHHgo e[Zeh d/ Bk s/ w/io ;kfjp ;kB{z ski j'Nb d/ pkjo
ehjd?<'' cb?e;-gpbhf;Nh dk ezw S[o{ ehsk ;h r[nKY dk T[E/ g[Zik s/ T[j th ;kv/ Bkb fwbD ekoB g{ok b[sc BjhA ;h nk fojk fwb rJ/.
''w?Bz{ sK nkg e[M BjhA gsk brk. T[; B/. fJe fdB ;Ve 's/ ;e{No nk p?mk. fJziBhno i?B, T[; dh gsBh fizBk fe nkT[Dk ukjhdk ;h. d; e[ ti/ n;hA nzdo g[Zi/. w[V
w?A ;'fun? s/o/ fe;/ d';s B/ iK Bkb ezw ubKfdnK fworh dk d"ok fgnk s/ ;e{No s/ T[; dh Xh. rZbK-pksK ubdhnK n;hA uko-gzi xzN/ T[E/ oj/. e[Zeh fwf;z f;zx B/ ;kvk ;[nkrs ehsk. j?oh
eod/ fe;/ d';s-nc;o B/ G/fink j'D?<'' s/z nk oj/ NoZe d/ ftu ik tZik ;h s/ ojhnK. go e[Zeh pko/ e'Jh rZbpks Bk dk gfotko s/ e[Vh tkfbnK dk gfotko T[; d/ Bkb B;tkoh gZr pzBQh yVk ;h.
''fes/ e'Jh rbs EK 's/ G[b/y/ Bkb T[E/ jh ejkDh yswHHH s/ d[yK s/ w[;hpsK j'Jh. e[Vh tkfbnK dk ;[nkrs n;hA pzrbk ;kfjp r[od[nko/ ubk frnk ;h- ;'jDk ;[BZyk doSBh ;odko s/ Bkb jh
sK BjhA d/ frnk<'' t/fynk sK gsk ;jh dh ejkDh S[o{ j' rJh ;h e[Zeh dh wzwh ;kfonK B/ yVQ/ j' e/ ehsk. T[j oZik nBzd ekoiK bJh. T[BQK d' xzfNnK s'A yVQh ;h T[;dh y{p;{os gsBh i' nkgD/
;h s/ BK th w/o/ fgsk dk ;h. f;f;z n?Av bJh, e[Zeh bJh, e[Zeh d/ d' GoktK bJh. g[Zik gfotko br fojk ;h. gsk brk tX ;wK T[E/ bk fdsk ;h. -nkg ftu fJe wkvb Bzo nk ojh
fw;No e/Hn?Z;H eg{o. fgsk ih nkJ/ sK Bk BkBfenK 'u'A fe;/ B/ pKj cVh s/ Bk fe T[j gqf;ZX ;Bnsh gfotko uZY/ dh d{i/ fdB th n;hA fszB'A ihn T[dk; ;h. e[M BkBe/ dkde/ gfotko ftu'A th
T[BQK B{z g[ZfSnk, T[BQK B{z th e'Jh ;wM jh fe;/ dkdfenK ftu'A. w?A sK nkg Xh ;h fi;B{z ;zBh B/ ftnkj[Dk ;h. SrB oj/, fBokS fij/ xo tkfg; gos/. xo yVQ/ ;B. e[Zeh fco Bzo Bk nkJh. ;G
d/ ;kjwD/ g[ZSDk w[Bkf;p Bk ;wfMnk.
Bk nkt/. wzwh-v?vh s/ fBoGo ;K. w?A T[BQK dh wdd dh o;w ftu fJzBh GhV j'Jh fe wzwh s/ nk e/ gkgk fwf;z f;zx dh Sy;hns s/
jkb d/ nzdo tXhnk fijh EK t/y n;hA
wzwh B/ fdwkr s/ z'o fdsk sK fejk eoBk ukj[zd/ j'J/ th BjhA ;K eo ;fenk. gkgk B{z SrB p; fwf;z f;zx B{z cVk e/ fcro dh skohc eod/ BjhA ;B Ee oj/
gzi' p?m rJ/. ;N/i 's/ bkV/-bkVh dhnK
- ''fes/ fJj r[ofdnkb f;zx fwrbkBh w?A n?ZwHphHJ/H eoB bJh fszB ;kb tk;s/ jh nkT[Dk fgnk. n;hA bzu eoe/ xo s/ wzwh ekjbh s/ fMZEh g? ojh ;h.
j[oK dk sK BjhA<'' nk;No/bhnk ubk frnk. tkg; nkfJnk tkg; nkT[D bJh wzp{o j' rJ/. d{ih ''w?B{z brd? fe j[D fwf;z f;zx jo Skjh e[o;hnK ykbh gJhnK ;BHHHw?A
;'funk :ehBB e[Zeh BthA ftnkjh i'Vh
w?A n?vo?; t/fynk, fe;/ Bz{ th e[M sK e[Zeh s/ T[; dk gfotko T[E/ e'Jh th rZb ckow jkT[; fJzBk c?fbnk j'fJnk o'z fizw iKdh j'Dh j?< sKjhUA fJzBh
d/ Bkb nkJ/rh. nZX/ xzN/ wro'A ;zBh s/
;wM Bk nkt/. fco w/o/ Skso fdwkr B/ BjhA ;h. w?A pj[sh g[ZS-gVskb dk i/ok ;h fe tkechns iK ikDekoh d/ fJe- ;wkoN j' rJh j?'' gkgk B/ fejk.
T[; dh d[bjB b'eK 'u fxo/ dkyb j'J/
ezw ehsk. c'B Bzpo x[wkfJnk s/ g[ZS Bk eo ;fenk ;K. d{i/ B{z gSkBDk s/ fwbDk n"yk wfj;{; ''fJ; ftu e'Jh Se BjhA,'' w?A fejk.
- ;zBh d/ ;j[o/ gfotko d/ th gzi-S/
fbnk sK fwf;z f;zx B/ nkg jh N?bhc'B ;s-nm fdB fsnkohnK 'u j' fojk ;h. n;hA T[E/ t/yd/ oj/ ;K fe fwf;z
i[nkB i'V/ (egb) Bkb ;B s/ e[M
u[Zfenk s/ T[; B/ wzwh Bkb rZb ehsh - bzxfdnK gsk jh Bk brk. SrB s'A Skw B{z xo tkfg; g[i/ s/ dhdh s/ f;zx fet/A eJh wod-wfjwkBK B{z th rb/
itkB i'V/ :ehBB ;zBh d/ nkgD/
''fwf;z eg{o w?A e[Zeh dh wzwh p'b ojh gfjbK T[BQK dh e'mh ro/No e?bkS gkoN w/io wKrN tkfg; e?AN ub/ rJ/ s/ efj br e/ fwb ojh ;h s/ eJhnK dhnK rZbK
gfotko d/ j'Dr/, w?A ;'funk. e[Zeh th
jK. nkgD/ ;G s'A S'N/ p/N/ ;zBh dk ftnkj tB 'u j"Avk f;Nh eko okjhA g[Zi/. w/io rJ/ fe T[j Gbe/ BjhA nkT[Dr/. jK 's/ u[zwD th d/ ojh ;h s/ eJhnK s'A
fJBQK ftu j't/rh, w?Bz{ T[;B{z gSkBD
oZfyn?. s[;hA ;G B/ nkT[D?. p/Nh B{z th wKrN s/ dhdh Bkb ;B. n;hA gzi' T[E/ fo;?gSB t/b/ f;ZX/ T[j ski j'Nb Skw nkgDhnK rZbK s/ u[zwD b? th ojh ;h.
dh nefj shposk wfj;{; j' ojh ;h.
Bkb b? e/ nkfJU. fJj nky T[;B/ c'B g[Zi/. wzwh s/ n;hA e[Zeh dh wzwh B{z t/yd/ B{z B"A ti/ g[i ikDr/. T[j oks w?A s/ ''nkj', j[D sK T[j s[jkB{z uzrh jh
wzwh, gkgk s/ dhdh dhnK BzoK th T[;
oy fdsk ;h. c'B s/ nktkz w?A ;G B{z jh ofj rJ/. T[j GZi e/ w/oh wzwh B{z e[Zeh ;[gB/ ftu ekbi ftu x[zwd/-fcod/ br/rh. fJ; d[Bhnk e/ shB Bkw - go;{-
B{z bZG ojhnK ;B.
;[DB tkbh (bkT[v) eo SZvh ;h. fwbh s/ t/No B{z p[bk e/ fejk - ''fJBQK oj/ s/ ni/ rZbK eo jh oj/ ;K fe wzwh go;k-go;okw.''
;zBh s/ T[; dh d[bjB id'A
e[Zeh dk BK ;[D e/ w/o/ fdb-fdwkr dk fXnkB oy'.'' fJe g{ok ;kps t/No B/ w?Bz{ irk fdsk ;h. ''HHHsKjhUA s{z fgSb/ nm fdBK s'A nkgDhnK EktK 's/ p?m rJ/ sK ;N/i s/
s/ ;oho ftu fJe nihp M[DM[Dh fijh ;kv/ bJh jkzo ;h. i' w{zj'A eYd/, T[j ;t/o/-;t/o/ fco w?A fsnko j' frnk. T[vdh fcodh J/A,'' gkgk B/ fejk. d' e[ egb T[BQK Bkb ofj rJ/ s/ pkeh
fSV rJh. p'sb d/ fizB tKr jkzo eo fdzdkHHHgo wzwh fJzM fsnko j' ojh ;h fit/A T[; B/ w?A t/y fojk ;K, d; ;kb gfjbK d/ fdnK B/ jkb ftu gJhnK EktK B{z wb
''wzwh fes/ fwf;z f;zx T[j nKNh sK wzwh d/ jZE ftu cfVnk i{; dk frbk; w/o/ bJh fe;/ e[Vh B{z t/yDk j[zd?, nkgDh w/o/ wzwh-gkgk 'u b'jV/ dh spdhbh nk fbnk. fwf;z f;zx ed/ ;N/i 's/ nkT[Adh
BjhA fijV/ d; e[ ;kb gfjbK nkgD/ jE ftu jh ofj frnk ;h. T[BQK w/o/ fgsk j'D tkbh B{zj B{z. S/sh eod/ eod/ th rJh ;h. s/ ed/ EZb/ T[so wfjwkBK B{z j?b' jkJ/
r[nKY ftu ofjzd/ ;B<'' B{z fejk - ;kB{z d/o j' rJh. wzwh fe;/ uhz dh xkN ''HHHgoHHHgo, fJzM jo wod d/ rb/ eoB ubh iKdh. wfjwkB p[Ze/, frcN
''fpbe[b mhe! oZp d/ ozr fBnko/ ''fJj T[jhU GiB e"o J/ d; ;kb BjhA ofjD d/Dk ukj[zdh ;h. T[BQK B/ g{oh br e/, fwbDk uzrk brd?<'' wzwh e[M s/ fbckc/ d/D ;N/i tb tZX oj/ ;B s/
B/HHHd; pkoK ;kb gfjbK sK fJBQK d/ gfjbK tkbh<'' fiT{boh gkJh ;h, g{ok-g{ok gqGkt e[VQ ojh ;h. c'N' fyutkT[D bJh th. bzph bkJhB br
xo dk r[zkok th n"yk ubdk ;hHHH'' ''t/y b?!HHHozr eosko d/'', fgsk ih gkT[D bJh. bk w?ohvB n;hA S/sh g[Zi ''w?Bz{ sK fJ; ftu e'Jh p[okJh BjhA rJh. n;hA ;po eoBk p/jso ;wfMnk
fe nkokw Bkb iktKr/. fJe xzN/ pknd
fJj nky wzwh u[g j' rJ/, fco fJe B/ e[M w[;eokT[D dk :sB ehsk. rJ/HHHe[Vh tkfbnK tb'A i'S yo'S Bkb brdhHHHfdb ;kc ukjhd?'', gkgk B/
id'A e[M okjs j'Jh sK n;hA ;N/i tb
dfpnk jT[ek fijk T[BQK fbnk s/ nkgD/ d; ;kb gfjbK, i'VK d/ dod dh pokshnK dk ;[nkrs j' fojk ;h. fejk.
tX/. fwf;z f;zx th i'Vh d/ B/V/ nk rJh.
wB dh rZb B{z S[gkT[D dk :sB ehsk. wkoh, fv;e gokpbw dh wohz, jkJh fp;fwZbk yK dk SfjBkJh tkdB fdbK ''go s[jkB{z wzk sK nkT[Adk i/
n;hA gzi' T[E/ g[Zi/. fwf;z f;zx B/ ;kvh
fco efjD bZr/ - ''gfjb/ d' pZfunK d/ pbZv g?qSo dh fSeko, GiB e"o dk B{z Gkn fojk ;h. t?i, BkB-t?i, s[jkB{z rb/ fwbdh.''
tkechns d[bjB Bkb eotkJh. bkVh
;w/A sK :kd BjhA ehsk<'' ekfJnk ebg j' frnk ;h. fwf;z f;zx e"ANhB?ANb, fJN?bhnB, gzikph, r[ioksh, ''SkfJd T[j NkJhw th oZp
d/ ;Zi/ gk;/ yVQ/ egb B{z ;zp'fXs eod/
''efjzd/ B/ fijVh rZvh b/N nkT[Adh j[D fjoBh tKr d"Vh fcodh ;h. gsh dh ;kT[E fJzvhnB jo soQK d/ ykD/ nkgDh- ftykt/,'' gkgk B/ p{N d/ s;w/ fYZb/
j'J/, fwf;z f;zx B/ fejk, ''e[Zeh,
J/, gfjbK s[odh J/. j' ;ed? gfjbK S'N/ w"s s'A pknd, fJe tko sK e[Zeh dh nkgDh wfje fyb/o oj/ ;B. e[M b'e eofdnK s/ w[;eokT[AfdnK fejk.
gSkfDn?A nkgD/ g[okD/ r[nKYh-fwf;z
dk Bzpo bZr frnk j't/'', w?A fejk. wzwh fpbe[b jh N[ZN rJh. fJj th vo w?Arb'ohnB fueB s/ pzrkbh fcS dk ''HHHw?A s[jkB{z fJj ezio-ykBk BjhA
eg{o s/ fw;No eg{o<'' e[Zeh B/ t?;NoB
d; ;kb gfjbK w?A s/ e[Zeh fJe' bZrk ;h fe gsh dh w"s dk M'ok T[;B{z ;[nkd wkD oj/ ;B. ni/ pkoks BjhA eoB d/Dk.''
;NkJhb dh j/no-efNzr eotkJh j'Jh
ekbi ftu gVQd/ ;K. T[j phHekw eo b? jh Bk p?m/. s/ pZu/ fgsk dh w"s s'A nkJh ;h s/ Bk jh e[Zeh. e[Zeh dh wzwh s/ ''fco ;t/o/ BjhA iKd/ fo;?gSB s/
;h (dhdh tb fJSkok eo), ''fJj T[BQK
ojh ;h. w?A phe ekw (nkBoz)! n;hA wro'A fes/ eb-w[eZb/, wK-wfjNo j' B/V/ d/ foSs/dko io{o g[Zi/ j'J/ ;B. jK HHHi/ T[j eZb w/o/ e'b nk e/ w/o/ rb dh p/Nh fwf;z w/io wKrN. fJj fJBQK
fJe d{i/ d/ B/V/ nkT[D bZr/ sK T[; e/, fpbe[b :shw jh Bk j' ikD. e[M e[ pzd/ e[Zeh d/ BkBe/-dkdfenK Bkb nkg jh br rJh, fco<HHHw?A jZE dk p/Nk soBihs.'' w?A jZE i'V/. ''jK
t/b/ wzwh-gkgk B/ w?Bz{ x{o fdsk ;h - E'VQh d/o pknd fwf;z f;zx fe;/ 'u'A SeD SekT[D B{z g[i rJ/ ;B i' i'V e/ nkyK gfjbK w/oh Sqhwsh s'A fw;No eg{o, fJj B/ w/oh e[Zeh d/ j;p?Av,
;pzX nkgD/ pokpo fdnK Bkb i'Vhd/ ebhB -S/tB i?Aeh B"itkB B{z Bkb b? d; ;kb gfjbK nkgD/-nkg B{z e[Zeh gowhSB b? bU<'' fw;No n?Z;He/H BzdkHHHfJBQK d/ fgsk B/
B/HHHfgU fpwko ofjzd? fworh dkHHHN[fNnk e/ nkJh - ''whN wkJh ;B-;zBh. pj[s gfotko d/ d{o d/ foSs/dko d;d/ j[zd/ ''s[jkv/ wB ftu sK fJj' bZv{ c[Nd/ jh ;kvh wdd ehsh fJ;N?pfbS j'D
fijk ;e{NoHHHxo s/ d[ekB d't/A feokJ/ ;'jDh g;zd j? fJ;dh.'' s/ fco T[j d{i/ ;B. foSs/dko, d';s-fwZso ;G, ofjzd/ B/HHHe[M sK Sow eo' nkgD/ X"fbnK ftuHHHgfjbK T[j tkJh; g?qzhv?AN ;B s/
's/HHHw[edwk m'fenk j'fJn? d[ekB-wekB wfjwkBK B{z fwbD ubh rJh s/ ;zBh fwrbkBh gfotko dhnK tfvnkJhnK d/ dk.'' j[D wbNhB?SBb ezgBh d/ gq?zhv?AN B/.''
wkfbe B/HHHGzr G[idh J/ xoHHH'' ftS eoe/ nkgD/ d';sK ftu r[nku skohck d/ g[b pzBQ oj/ ;B fe fet/A fJ; ''tXhnk ebc bkJhd?, e'Jh efj w/o/ jZE'A p[ek fvrd/-fvrd/ w;K
HHHHs/ w?A wB w;'; e/ ofj frnk ;h, frnkHHHw?Bz{ :kd nkfJnk fe pkoK e[ gfotko B/ soZeh ehsh j?, T[j nkgD/- ;ed? w?A ;m dk jK.'' pfunk. d'jK B{z 'jkJ/' nky Eb/ T[so
nkfJnk. w/o/ wzwh s/ gkgk w?Bz{ bZG oj/
prkts BjhA ;K eo ;fenk. T[; wro'A ;kb gfjbK id ;zBh ;e{b s'A gNe/ T[go nkg ftu fw;kb j?, gq/oDk d/D tkbh, oks B{z p; ekch d/ fgnkb/ gh e/ ;"A
;B s/ w?A ;eku dk shik g?r bk fojk
nZi se w?Bz{ e'Jh e[Vh g;zd jh BjhA feqeN dh e?g gk e/ nk frnk ;h sK gq/oDk b?D tkbh fw;kb. e'Jh ;pzXh rJ/ feT[Afe ;kok fdB yk-yk e/ g/N
;K. w?A fizdrh ftu gfjbh tko Sokp
nkJh, e[Zeh w/o/ fzjB 'u'A fBebh jh nzfwqsXkoh GiB e"o s/ nzfwqsXkoh gsh nkg; ftu rZbK eo oj/ ;B - gfjbK nkcfonk fgnk ;h. d{ih oks fp;so
ghsh ;h s/ fwf;z f;zx tkJhB d/ frbk;
BjhA. B/ xo ftu jzrkwk yVQk eo fdsk ;h - G?D-Gok B/ fwb e/ T[; ezw B{z s'fonk i' 's/ fgnk, ;[gfBnK 'u w?A e[Zeh B{z JhvB-
B{z f;g eo wfjwkBK B{z uhnoz ng eo
ftnkj T[BQK d/ xo ;h s/ w/o/ wzwh- ''T[J/ ;zBh d/ pZu/. s{z pkpk z'okto f;zx T[BQK d/ fgsk B/ S[o{ jh ehsk ;h. d'jK B/ rkovB s/ bk-w?ohvB ftu Gkbdk fojk.
ojh ;h. w?Bz{ bfrnk e[Zeh d/ fujo/ tkbk
gkgk B/ fJXo fsnkohnK S[o{ eo s/ pkpk csfj f;zx B{z G[Zb frn?A. T[BQK fwb fwjBs eo B/go/ jh Bk ukfVQnk T[j w/o/ Bkb edh X[Zg edh SK dh y/v
fvzgb b'g j' frnk ;h.
fdshnK. fJe jcs/ wro'A ftnkj ;h. Xow bJh, e/;K bJh ikB d/ fdsh ;h. ;r'A f;yoK S'jhnKHHHfJe pj[s tZvh y/vdh ojh.
pha n?;a pho
pha n?;a pho
pha n?;a pho
pha n?;a pho
pha n?;a pho
;G d/ Bt/A egV/ nrb/ fdB yohd bJ/ ihT[Ad/ ihn ezXK ftu fuD/ rJ/, go ezgBh dk tkfJ;-g?qzhv?AN fJBQK d/ ezw ;t/o/ gkgk B/ ;s ti/ irkfJnk - c'B L 919988886364
919988886364
c'B L
c'B L
c'B L
919988886364
c'B L 00919988886364919988886364
rJ/. fdZbh e?AN ofjzdh G?D B{z th ;{fus f;o BjhA M[ekfJnk.'' GiB e"o B/ e?Auh s'A gqGkfts j'fJnk s/ gfjb/ jh ;kb d' '';kfjpzkd/, ;[gfBnK 'u Bmd/ Gid/ BkGk, gzikp
BkGk, gzikp
BkGk, gzikp
BkGk, gzikp
BkGk, gzikp

46
46
46 gzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
46 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
46 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
f;vBh
f;vBh eoB?b f;zx t hokpkdhokpkd
f;vBh
f;vBh
f;vBh
eoB?b f;zx t
eoB?b f;zx t
eoB?b f;zx tzhokpkdhokpkd
eoB?b f;zx t hokpkd
fJzdoihs e"o ns/ okiftzdo d't/A nZXk xzNk rZbKpksK eod/ ''jK wzwh ih, T[j w/o/ Bkb jh phHJ/H ykD wro'A wK-pkg ;kjwD/ gkoe ftu
b[fXnkD/ Sfjo d/ fJe' ekbi d/ eod/ fJe d{i/ d/ eohp nk rJ/. T[j jo ftu gVQdk ;h go T[; ;w/A w/oh T[; Bkb j'Jh fJzdoihs Bkb rZbpks S[o{ ehsh,
ftfdnkoEh ;B. T[j phHekw d/ nkyoh o'z e'fuzr b?D s'A pknd xzNk-xzNk e'Jh rZbpks BjhA ;h. j[D T[j th w/o/ ''pkg{ ih, ;kv/ Bkb d/ eJh w[zv/ uzrhnK
;kb dh fsnkoh ftu br/ j'J/ ;B. rZbKpksK eod/ ofjzd/ go T[BQK B/ nkgD/ Bkb e'fuzr b? fojk J/ pkjo ikD dh. gVQhnK-fbyhnK e[VhnK Bkb ftnkj
fJzdoihs ;kjB/tkb d/ E'VQh iwhB d/ -nkgD/ wK-pkg B{z fpbe[b BjhA dZf;nk w[zvk sK mhe-mke j? pkeh E'vh woih eotk e/ pkjo ik oj/ jB.''
iZN gfotko ftu'A ;h. T[; dk fJe jh fJ; rZb dh T[BQK B/ d{oh pDk e/ oZyh. j?.'' fJzdoihs B/ okiftzdo f;zx pko/ ''go feT[AHHH<'' i'frzdo f;zx B/ w'VtK
Gok i' o'vt/z ftu ezveNo j?. xo dk d't/A pZu/ xo iKd/ jh e'fuzr tkbk j'w nkgDh wK B{z E'VQh pj[s ikDekoh d/ ;tkb ehsk.
r[zkok xZN iwhB j'D eoe/ pVh toe eod/ ofjzd/ ns/ fsnkoh ftu g{ok fdsh. ''efjzd/ B/ fJe iDk gVQkJh do/rk
w[Sfeb Bkb ubdk ;h. fJzdoihs dk wB brkfJnk j'fJnk ;h. fJe fdB ''sz{ p/Nk T[; Bkb E'VQh pj[s rZb s/ d{;ok ;kok fdB ezw eoe/ ch; ns/
pkg Gkr f;zx jo o'z ;t/o/-;t/o/ johnK fJzdoihs e"o d/ wkw/ dk nk;No/bhnk S/Ve/ sK d/y, pJh T[j eh efjzdk J/. xo d/ you/ tk;s/ g?;/ ewkJ/rk. fJ;
;pzhnK ;kfJeb s/ bZd e/ b[fXnkD/ s'A c'B pkg e'b nkfJnk, ''w?A nk;No/- T[; dk fJokdk eh j?< T[j s?Bz{ ukj[zdk soQK Bkb fco you/ tk;s/ xo'A g?;/ BjhA
wzvh ftu t/u nkT[Adk s/ o'i d/ you/ bhnk s'A fXnkB f;zx p'b fojk jK. w?A th j? iK n?t/A o;wh rZbKpksK eodk wzrtkT[D/ g?Dr/. fJjh ekoB j? w[zv/
bJh g?;/ tZN e/ xo w[V nkT[Adk. fJe s[jkB{z fJe zo{oh ;[Mkn dZ; fojk jK fe ofjzdk J/. ;kohnK rZbK eoe/ ;kB{z e[VhnK ftnkj eotke/ ik oj/ B/ pkjo
feZb/ ftu ;pzhnK ns/ pkeh d' feZfbnK e[Vh dk ftnkj eoe/ jh fJE/ G/iDk d;Dk fcoHHH.'' r[od/t e"o B/ nkgDh B{zHHH.'' oki B/ ftnj eokT[D d/ ekoB
ftu ykD i'r/ dkD/ phi fdzd/ ;B. feT[Afe fJZE/ e[Vh gVQkJh eo/rh s/ w[zvk Xh B{z ;wMkfJnk. dk ;jh itkp fdsk.
okiftzdo f;zx okJ/e'N dk ofjD ;kok fdB ezw eoe/ youk eZYdk ''uzrk wzwh ih.'' ''fco sK g[Zsok fJj Yzr pj[s
tkbk i[bkfjnK dk w[zvk ;h. T[j p; oj/rk. fJ; soQK eoB Bkb d'jK bJh d' S[ZNhnK wro'A T[j d't/A pZu/ tXhnk J/. Bkb/ nkgD/ gk; fJzB/ g?;/ th
j?.''
okjhA b[fXnkD/ ekbi iKdk. T[; dh fJe ns/ E'v/ bJh ezw ;[ykbk j' ikt/rk. N/qfBzr ;?ANo ftu gj[zu e/ nkfJbN; dh BjhA j[zd/ i' tko-tko G/i ;ehJ/. fco
''eh okJ/ gk; ehsh j? s/o/ xofdnK
G?D i' b[fXnkD/ ftu ihHn?BHn?wH dk ewkJh eoe/ ch; i'r/ g?;/ th eZY e'fuzr b?D br gJ/. T[E/ T[j d' xzN/ dh sK s{z th e'Jh e[Vh d/y b? i' s/o/ Bkb
B/<'' oki B/ ftnkj pko/ g[ZfSnk.
e'o; eodh ;h. T[BQK gk; th pj[s E'VQh b?Dr/. w/o/ fJ; ;[Mkn 's/ nwb eoBk.'' e'fuzr b?Ad/ ;h. d' xzfNnK pknd T[j gVQdh j't/.''
''nkg dZ;' ih fe w/o/ gkgk ih ns/
iwhB i' m/e/ s/ b?Adk ;h. T[; dk pkg ''uzrk ih zo{o nwb eoKr/.'' Gkr fJe gkoe ftu p?m rJ/. nkgD/ Bkb i'frzdo f;zx B/ okiftzdo B{z ftnkj
ukuk ih E'v/ xo ed'A nkT[D. T[BQK B/
i'frzdo f;zx fszB-uko wZMK oZy e/ d[ZX f;zx B/ f;oc J/Bk jh fejk. e[M ykD B{z th b? rJ/. gfjbK nkw bJh y[bQh S[ZNh d/ fdsh. T[; s'A pknd
w?Bz{ fejk j? fe i/ w[zvk fwb/ sK g[ZS e/
dk ezw eodk ;h. nZX/ feZb/ ftu ukok Gkr f;zx B/ nkgDh xotkbh ihtB pko/ rZbK ubdhnK ojhnK fco i'frzdo f;zx B/ nkgDh xo tkbh p/nzs
nkJhA.''
phi fdzd/ ns/ pkeh fJZe feZb/ ftu ykD r[od/t e"o B{z fejk, ''s/ok tho eh efjzdk fJzdoihs e"o B/ nkgDh n;bh rZb S[o{ e"o B{z d; fdsk fe w[zvk ftnkj
''fJ;/ n?stko B{z jh nk ikD. n;hA
i'r/ dkD/ phi fdzd/. J/ Gbk<'' ehsh, ''oki, nkgD/ 'u'A pj[s ;kohnK eotkT[D bJh fsnko j' frnk j?.
;ko/ xo go jh j'tKr/. ;kvk xo
Gkt/A okiftzdo ns/ fJzdoihs fJe' ''eh efjzdk J/ w/ok tho c'B s/<'' e[VhnK ftnkj eotk e/ pkjo ik ojhnK d{i/ fdB T[j fco gkoe ftu fJeZm/ r[od[nkok ;kfjp tkbh rbh ftu gzitK
iwks ftu gVQd/ ;B go T[BQK dh fdbh ''T[j efjzdk J/ fe gfjbK s[;hA B/. Gbk dZ;' fJj Skdh eotk e/ feT[A j' rJ/. ''jK ih oki eh efjzdh J/ E'vh xo j?. w/o/ fgsk ih dk BK ;a i'frzdo
w[bkeks BjhA j'Jh ;h. jK, T[j fJe d{i/ nkgDh Xh dk ftnkj eo fdU c/o w/o/ pkjo ik ojhnK B/<'' fog'oN i' nZi w/o/ e'b gVQBh J/<'' f;zx j?.''
B{z uzrh soQK ikDd/ ;B. d't/A pZu/ gVQkJh gk; nk;No/bhnk G/iDk. efjzdk J/ fe ''jo/e dk nkgDk nkgDk ihtB j?. fJzdoihs B/ okiftzdo B{z eZb ehs/ ''ih w?A B'N eo fbnk j? s/ iBkp
gZy'A pV/ j[fSnko ;B. nkw pZfunK tKr w[zvk ezw eodk oj/rk s/ e[Vh gVQkJh eJh wkg/ fAJeZbh Xh B{z pkjo G/iD s'A tknd/ pko/ g[ZfSnk. ftnkj dh g{oh fsnkoh fyZu bt'.''
y[bQ/ you eoB tkb/ BjhA ;B. d't/A ;zrkT{ eodh oj/rh. fJ; soQK d'jK dk youk vod/ B/. fJ; eoe/ T[j ftnkj eoe/ ''w/o/ wkfgnK B/ BKj eo fdsh j?. fJzdoihs B/ fejk.
;[Gkn tkb/ ;B. th fBebdk oj/rk s/ nkgDh fuzsk th nkgD/ Xh-itkJh B{z pkjo G/i fdzd/ B/. T[j efjzd/ id se T[E/ ik e/ gZek BjhA ''fsnkoh ekjdh fyZuDh j?. nkgK
d'jK d/ wK-pkgK B{z nbZr nbZr ysw j' ikt/rh.'' d{ik ekoD fJj th j' ;edk J/, pJh j' iKdk T[d'A se s/ok ftnkj BjhA d't/A s/ nkgD/ d't/A gfotko fJeZm/ j' e/
fe;/ B/ ;bkj fdsh fe pZfunK d/ ''go rb sK tho/ B/ mhe jh eoh ;tZph e'Jh uzrk bVek w"e/ s/ fwb ikt/ eoKr/. p; fco w?A ;"A frnk.'' r[od[nkok ;kfjp ik e/ uko bktK b? e/
ckJhBb g/goK s'A pknd nkfJbN; dh J/. fJjd/ ftu nkgK B{z fuzsk eoB dh sK th ftnkj eo fdsk iKdk j?. j'o ''mhe J/ fco, w?A ubdh jK nkgD/ tkg; xo w[V nktKr/ s/ fJzdoihs w/o/
xo nk ikt/rh y[Sh-y[Sh.''
fsnkoh eotk e/ pkjo fe;/ uzr/ w[be eh b'V j?.'' r[od/t e"o B/ nkgD/ Gok e'Jh rZb w?Bz{ BjhA brdh. pkeh s?Bz{ xo B{z.'' fJzdoihs T[m yVQh j' rJh ns/
''okiftzdo B/ nkgD/ xo dh g{oh
ftu G/i fdsk ikt/. d't/A pZu/ th wzB dh rZb Bkb ;fjwsh gqrN ehsh. gsk j' ;edk J/, fijVk ;tkb s{z w?Bz{ nkgDk go; w'Y/ s/ bNek e/ r[Z;/ ftu
rJ/. fJzdoihs d/ BkBfenK ftu wkwk ''go w[zvk n?vh S/sh feZE'A fwb/rk g[ZSdh J/A, s{z nkg th d; ;edh J/AHHH.'' s[oB bZrh sK fgZS'A okiftzdo B/ T[;dh ;ckJh pr?ok eotk e/ oZyh j'Jh ;h.
nk;No/bhnk fty/ thj ;kbK s'A ofj fojk nkgK B{z<'' ''w/ok th fJjh ftuko j? fijVk oki pKj cV bJh. piko'A GKs GKs dh wfmnkJh b? e/ oZy
;h. T[;d/ wkw/ B/ th fJzdoihs dh ''w[zvk io{o fwb ikt/rk. iok mozw/ s{z df;nk j?.'' ''SZv d/ pKj w/oh. s/ok-w/ok e'Jh bJh. d' fszB foSs/dko th ;Zd bJ/. p;
fJzdoihs d/ xofdnK dh T[vhe j'D
;jkfJsk bJh jkwh Go fdsh ;h. Bkb ezw bt'. nkgK d'-uko B{z ejKr/ ''fJzdoihs, w?Bz{ brdk J/ fe s/o/ ;pzX BjhA.''
bZrh.
okiftzdo f;zx dk e'Jh th foSs/ fco e'Jh Bk e'Jh w[zvk io{o fwb wB ftu th fJj fynkb io{o nkT[Adk '';pzX j? s/ ;pzX oj/rk th. n?Bk
T[Xo fJzdoihs dk gkgk Gkr f;zx
dko fe;/ th w[be ftu BjhA frnk ikt/rk. Bkb/ w?A fJzdoihs Bkb rZb j't/rk fe w?A th ftnkj eotk e/ jh r[Z;k w?A gfjbh tko d/fynk J/ ;oeko
s/ ukuk wfjzdo f;zx ns/ fJe fJzdoihs
j'fJnk ;h. T[; dk gq'c?;o i' okiftzdo eoe/ d/ydh jK, T[; d/ Bkb pE/o/ w[zv/ pkjo B{z iktK. eh fJj ;Zu j?HHH.'' ftu. G'bhJ/ e[VhJ/ w/o/ wK-pkg B{z sK
dk c[ZcV Xow f;zx fJe eko ftu ;tko
B{z ekch fgnko eodk ;h, T[; dk fJe gVQd/ j'Dr/. T[j fe;/ Bk fe;/ w[zv/ pko/ ''w/o/ wkwk ih dk w/o/ gkgk ih e'b ukn jh uVQ frnk ;h id'A w?A s/o/ pko/
j' e/ okJ/e'N gj[zu rJ/. wfjzdo f;zx B/
p/Nk nk;No/bhnk frnk j'fJnk ;h go io{o ikDdh j't/rh.'' c'B nkfJnk ;h fe i/ e[Vh B{z ;kv/ gk; dZf;nk ;h. T[j efjzd/ s[;hA bVeh
nkgD/ tZv/ GkJh Gkr f;zx B{z fejk,
d'jK pZfunK B{z e'Jh gsk BjhA ;h fe ''go w?A BjhA g[ZSDk, s{z jh g[ZS e/ d/ G/iDk j? sK fJeZbh B{z BjhA G/iDk. fJ; tkfbnK Bkb rZb eoe/ oZy'. thzk brD
''fJZE/ w/ok fJe r{VQk fwZso ofjzdk J/,
nk;No/bhnk ftu fejV/ Sfjo ftu T[BQK y bthA.'' dk ftnkj eoe/ jh G/fiU.'' s'A gfjbK gfjbK rmi'V j'Dk ukjhdk
gfjbK nkgK ;ko/ T[jd/ xo uZbe/ ;koh
d/ ikDeko ofjzd/ B/. d{i/ fdB fJzdoihs dh wK B/ nkgDh ''rZb sK s/o/ wkwk ih dh th ;Zuh J/.''
n;bh ikDekoh b? bJhJ/ fco w[zv/ d/
d'jK pZfunK B/ b[fXnkD/ ftu fe;/ Xh B{z fejk, ''p/Nk s/o/ wkw/ dk nk;No/- J/. T[;B/ e'Jh rbs okJ/ BjhA fdsh. go ''M{mk ejhA dk, s[;hA sK w?B{z xo iktKr/.''
tXhnk e'fuzr ;?ANo s'A nkfJbN; dh bhnk s'A c'B nkfJnk ;h. T[j efjzdk ;h s/ok fynkb eh efjzdk j?. e'Jh w[zvk nXw'fJnk jh eo fdsk ;h. j[D w/o/ ftu ''uzrk ub fco feZE/ j? T[;dk xo<''
e'fuzr b?Dh S[o{ eo fdsh. gfjb/ fdB fe e[Vh B{z ;kv/ e'b G/iD s'A gfjbK bfGnk j? fe BjhA<'' oki B/ fJzdoihs ikB w[V nkJh j?. w?A fe;/ fdB gkgk ih
Gkr f;zx B/ nkgD/ S'N/ GkJh Bkb
s'A jh fJe d{i/ B{z gsk br frnk fe ftnkj eo fdU fco d'jK B{z ;kv/ gk; B{z fe;/ w[zv/ pko/ g[ZfSnk. s/ ukuk ih B{z E'v/ xo G/iKrh rZbpks ;fjws j[zd/ j'J/ fejk. ;ko/ iD/ wfjzdo
T[j pkjo ikD dh fsnkoh eoB bZr G/iDk.'' ''w[zvk sK w?A d/y fbnk j? go i/ w/o/ eoB bJh. gfjbK nkgK nkfJbN; dk d/ d';s d/ xo i' T[;d/ y/sK ftu jh
gJ/ B/. eJh fdBK pknd fJzdoihs e"o ''t?;/ wkwk ih B/ mhe jh rZb eoh wK pkg B{z g;zd nk frnk sK jh ftnkj g/go d/ d/JhJ/ feT[Afe ftnkj d/ MziN xo pDkfJnk j'fJnk, ub/ rJ/. d';s
B/ ;zrdh-;zrdh B/ okiftzdo f;zx B{z J/ feT[Afe w/o/ Bkb dhnK ;j/bhnK th j't/rk.'' ftu nkgD/ s'A p?Av th BjhA b? j'D/, ;' ekek f;zx xo go jh fwb frnk. T[;B/
g[ZS jh fbnk, ''oki s{z fejV/ d/S ikD ftnkj eotk e/ jh thzk brtk ojhnK ''fJ; dk wsbp fJj j'fJnk fe w[zvk coh wkJhAv eoe/ g/go d/ d/JhJ/. mhe j? ukj gkDh fgbkfJnk s/ fco nkT[D dk
bJh nkfJbN; dh fsnkoh eo fojk B/. T[BQK dh ;'u th fJjh j? i' wkwk ih s{z fJeZbh B/ bZG fbnk j? go wK-fgU fe BkHHHH.'' fJzdoihs ftnkj bJh g{oh ekoB g[ZfSnk.
J/AHHH<'' dh ;'u J/. fJj ;'u e'Jh wkVh ;'u BjhA. B{z gsk th BjhA feZE'A dk j? T[j w[zvk soQK fsnko j' rJh. ''fwZsok n;hA E'v/ fgzv dk fJe w[zvk
''w?A nk;No/bhnk ikD dk wB fJ; Bkb T[E/ gVQkJh bJh ns/ ofjD nZi eZb eh ezweko eodk j?<'' fJe wjhB/ pknd d'jK d/ nkfJbN; d/yD ikDk j?. gfjbK n;hA T[; gfotko
pDkfJnk j'fJnk J/ go s{z fejV/ w[be bJh g?;/ ewkJ/ iKd/ B/.'' fJzdoihs B/ ''w[zvk w/o/ Bkb jh gVQdk j? s/ w/o/ d/ g/go j' rJ/. d'jK d/ g/go uzr/ j' pko/ s/o/ e'b'A ikDekoh b?Dh j?. s[jkB{z
B{z T[vkoh wko ojh J/A<'' th nkgD/ ftnkj bJh jkwh Go fdsh. Bkb jh e'fuzr b? fojk j?, pkjo ikD rJ/. d; fdBK 'u foibN th fsnko j' io{o T[;d/ NZpo pko/ gsk j't/rk.''
''fejV/ bkD/ 'u'A j? s/ fe; dk w[zvk
''w?A th s/o/ Bkb jh nk;No/bhnk ''c/o p/Nk n?vh S/sh w[zvk fet/A bZG bJh s/ j[D T[j w/o/ e'b p?mk j?. e/ B?ZN s/ nk frnk. d'jK B/ ;kY/ S/-S/
j?<'' ekek f;zx B/ g[ZfSnk.
ik ojh jK. i/ s?Bz{ e'Jh fJsokz Bk ;eKr/. e'Jh Bk e'Jh w[zvk bZGKr/, ''w?A< sz{ w/o/ pko/ eh ikDdh j?< w/o/ p?Av b? bJ/. d't/A pZu/ ns/ d'jK d/ gfotko
''bVe/ d/ pkg dk BK i'frzdo f;zx
j't/.'' fJzdoihs B/ th wy"b d/ w{v ftu goyKr/, nkgK B{z mhe p?m/rk fco fes/ gfotko pko/, w/o/ xo pko/, w/o/ xo d/ pj[s y[S ;B. d'jK pZfunK d/ fdbK ftu
j? i' d[ZX dk ezw eodk j?. T[;dk bVek
oki B{z fejk. ik e/ ftnkj j't/rk. n?t/A E'VQk e'Jh eko'pko pko/< fJj ;G e[M s{z eh-eh fJe d{i/ Bkb ftnkj eokT[D dhnK
b[fXnkD/ gVQdk j?.''
''go w?Bz{ sK e'Jh fJsokz BjhA. s{z ftnkj j[zdk j?.'' r[od/t e"o B/ foSs/ nzdki/ bkJ/ j'Dr/.'' sozrK T[mDhnK S[o{ j' rJhnK. okiftzdo
''nZSk, nZSk T[j i[bkj/ dk xo
nkgDh fsnkoh eoe/ ijkz ftu bZGD dh ;wZf;nk pko/ df;nk. ''w?A sK f;oc s?B{z bZfGnk J/ s/ Skdh sK d{i/-shi/ fdB b[fXnkD/ r/Vk wkodk
J/. fgSb/ ;kb T[BQK dk w[zvk ;[Xko dh
nkgDh ;hN 's/ p?m ikDk J/ s/ d{;o/ ''wzwh ih d/y bt' fi; soQK E'B{z b'N th s/oh ;fjwsh Bkb s/o/ Bkb jh ofjzdk ;h. T[j b[fXnkD/ ns/ uzvhrVQ
fe;/ e[Vh B{z eZY e/ b? frnk ;h. fJe
d/S gj[zu ikDk J/. jK fijV/ d/S ik brdk J/.'' fJzdoihs e"o B/ nkgDk eotktKrh go w?A ;fjws jK s/ nkgDh eJh eB;bN?AN; B{z fwb u[fenk ;h go
jcs/ pknd e[Vh nkgD/ xo nk rJh
ojh J/, T[; d/S dk fejVk Sfjo j?<'' c?;bk nkgD/ wK-pkg s/ ;[ZN fdsk. wzwh ih B{z s/o/ pko/ ;G e[M d; fdsk j? T[j e/; gkT[D s'A gfjbK fJzdoihs B{z
;h. T[; gfotko s/ g[fb; dk pVk uZeo
oki B/ fJzdoihs s'A g[ZfSnk. ''fJzdoihs p/Nk, E'v/ Bkb pj[s ;ko/ s/ T[BQK B/ jh s/o/ Bkb w?Bz{ rZb eoB io{o fwbDk ukj[zdk ;h. fJe fdB
fgnk ofjzdk j?. pkeh s[;hA nkJ/ j' ik
''w/ok wkwk f;vBh Sfjo ofjzdk J/, w[zv/ gVQd/ j'Dr/ iK gVQd/ j[zd/ ;h< s?Bz{ bJh fejk j?.'' fJzdoihs d/ fgzv dh fJe e[Vh i' T[BQK
e/ w[zvk t/y nkU s/ i/ uzrk bZr/ sK
w?A T[jd/ gk; jh ik ojh jK go s{z fejV/ eJhnK pko/ ekch e[M gsk io{o j't/rk. 'eh w?A wzB iktKrk fJzdoihsHHH<'' Bkb ekbi ftu gVQdh ;h, fwbh.
foSsk eo fdU go w?A s[jkB{z fJj foSsk
Sfjo uZfbnk J/A<'' fco p/Nk s{z jh fe;/ Bk fe;/ dh ;kB{z d; ''fJj w?A efj BjhA ;edh, jK i/ s/o/ okiftzdo B/ T[; e[Vh B{z ;[B/jk bk fdsk
eoB ftu jkwh BjhA GoKrk. eh iZNK
''fJzdoihs fJj sK ewkb j' rJh. gk d/, nZr/ n;hA nkgD/ nkg okj bZG wB ftu fe;/ j'o e[Vh bJh EK j? sK fe w?A eZbQ B{z fJzdoihs B{z io{o fwbDk
d/ w[zv/ w[Ze rJ/ fijVk s[;hA nkgDh Xh
e?;k ;tZp pfDnk feT[Afe w?A th f;vBh btKr/. fJj ;kvk ezw J/.'' fJzdoihs fJj tyoh rZb j't/rh, BjhA sK w/ok ukj[zdk jK. i[bkj/ d/ w[zv/ Bkb ftnkj oj/ j'<''
ikD bJh fsnkoh eoB bZfrnk j'fJnk dh wK B/ Skdh pko/ fJzdoihs s/ rZb gk :ehB gZek j?.'' d{;o/ fdB d; ti/ fJzdoihs T[;h
ekek f;zx dh rZb ;[D e/ Gkr f;zx
jK go w/ok sK T[E/ e'Jh ikDeko th fdsh. ''fco w?A th nkgDh wzwh Bkb rZb gkoe ftu gj[zu rJh fiZE/ okiftzdo T[m yVQkj' frnk s/ pkehnK B{z efjD
BjhA j?.'' ''wzwh ih fJ; pko/ w?A eh efj ;edh eoe/ eZbQ B{z dZ; d/tKrk. s{z eZb se T[; dh T[vhe eo fojk ;h. bZfrnk, ''ub' nkgK xo B{z uZbhJ/, fJj
''oki, fJj sK j' BjhA ;edk fe jK<'' fJzsiko eohA fJzdoihs.'' ''T[; fdB sK nkg ftnkj bJh J/B/ foSsk w?B{z wBz{o BjhA.'' T[BQK B/
nkg ftd/S uZb/ j' s/ T[E/ e'Jh ikDeko ''p/Nk, s/oh rZb s'A ns/ s/o/ fujo/ ''eZbQ se sk w/oh xpokjN tX ekjbh j' rJ/ ;h s/ fco fwbD dk fdB okiftzdo d/ xo ikD dh pikJ/ eko
Bk j't/. s/ok e'Jh Bk e'Jh B/fVUA zo{o d/ jkt-Gkt s'A gsk brdk J/ fe s/o/ ikt/rh feT[Afe j' ;edk E'v/ xo d/ th BjhA df;nk.'' tkg; ;kjB/tkb B{z w'V bJh.
j't/rk i' s?Bz{ E'VQ/ fuo bJh ;KG/rk.'' fdb ftu e'Jh Bk e'Jh fdbtkbk S[fgnk wzBD bJh okih Bk j'D.'' ''w?A bVeh jK oki, w/o/ xo d/ fJzBh ''ih s[;hA ibdh tkg; nk rJ/. eh
''fJzdoihs w/ok sK oZp jh okyk j?. j'fJnk J/ i' s/o/ dZ;D s/ jh T[j pkjo ''wB dk Go';k th e'Jh skes j[zdh y[bQ th BjhA d/ ;ed/. nZi th w?A fJj T[j fwb/ BjhA E'B{zHHH<'' fJzdoihs dh wK
i/ e'Jh Bk th j'fJnk sK w?A fco s/oh nkt/rk.'' r[od/t e"o B/ nkgDh Xh dk J/.'' efj e/ nkJh jK fe fe;/ eB;bN?AN B{z B/ Gkr f;zx B{z g[ZfSnk.
fwzBs eo btKrk.'' fujok d/ye/ jh nzdkzk bk fbnk. okiftzdo B/ xo ik e/ oks B{z o'Nh fwbD uZbh jK fiZE/ oki B/ e/; gkT[Dk pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/
pkeh ;ck 47 s/

47
47
47 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
47 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
47 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
wK !
wK ! g[okD/ T[; gzikp pko/
wK !
wK !
wK !
g[okD/ T[; gzikp pko/
g[okD/ T[; gzikp pko/
g[okD/ T[; gzikp pko/
g[okD/ T[; gzikp pko/
fJZe gke foSsk dZ; eh oZyK w?A s/ok BK < r r r r rzbb bb b
fJZe ;Zuk fJbw s{z, ebw s{z .
BZudhnK w[fNnkoK Bkb iZudk
izpks j? . eftsk s{z, rhs s{z .
wK dhnK ghVK B{z wzdo s{z, w;hs s{z . ijkB t/yKHHH
SpdK 'u fpnkBDk, dZ; j'o fe; gftZso,
t/yK w?A th UjBk dhnK nZyhnK d/
pVk n"yk S? dk btK w?A BK .
B{o B{z,
MZbDk ;zskg j? . wK ! w/oh wK !
wK pko/ dZ; eh oZyK w?A s/ok BK < wfj;{; eoK n;bh gzikp d/ ;o{o
bZrh jK fbyD T[whd nkyK, nk; nkyK . B{z HHH
jT[Ae/ w?A Go-Go e/, u?B nkyK, ;e{B nkyK .
UjBK tKr w?A th gkDh GoB iktK
p/BshnK bZrdh J/ s{z sK w?B{z, oZp dk d{ik BK .
y{j s/,
eo-eo e/ . wK ! w/oh wK !
wK ! w/oh wK ! dZ; eh oZyK w?A s/ok BK < nkzkdh Bkb x[zwK jo fgzv tkbh
dZ; eh oZyK w?A s/ok BK < o'b fdzd/ jK n;h,
i{j s/ HHH
wwsk s{z, oZp dk Mbekok s{z . s{z ed/ o'bdh Bk .
b'j 's/ gektK o'Nh wZeh s/ itko
d[BhnK s{z, ir ;kok s{z . G[bk fdzd/ jK n;hA,
dh,
ijkB ukj/ bZy t;dk, s{z G[Zbdh Bk .
go pZu/ dk ;jkok s{z . nKdok s'A d{o s{z, o'Nh b? e/ iktK w?A th y/sK ftueko
eodh fBo;tkoE ;/tk, fdb'A ed/ iKdh Bk .
dhHHH
pD e/ mzYVh SK . dZ; fezM eoK d[BhnK dh,
f;o s/ d[gZNk w/oh r[Zs s/ goKdk
wK ! w/oh wK ! jo S? w?A s/o/ BK .
j't/,
dZ; eh oZyK w?A s/ok BK < wK ! w/oh wK ! fJZe no;/ s'A w/o/ fdb dh, nihp
Sfjd nkyK, gskSk nkyK . dZ; eh oZyK w?A s/ok BK < xZrok th w/ok MKioK d/ Bkb rhs
fijh T[wzr,
gkDh nkyK, ;w[zdo nkyK . wK ! w/oh wK !!!!
ikDdh jK jehes tkbk, uVQ rkT[Adk j't/ HHH
mZrK dh j? d[BhnK ;koh.
Spd xZN B/ dZ;D B{z s/ok BK .
ewbihs e"o
ewbihs e"o
ewbihs e"o ohM Bkb gktK w?A th c[Zb c[bekoh
ewbihs e"o
ewbihs e"o
wK ! w/oh wK ! b[ZND dh jh bZy fsnkoh. ;edk BjhAU ozr HHH
s/,
fco th T[wzrK B{z dpkT[Dk Bh
r r r r rzbb bb b fijVk ;{oi uwe/ pkjbk,
ukj[zdh, nkgD/ jZEhA bktK w?A r's/ feBkoh
T[;dh iKd/ B/ wZs wkoh.
s/HHH
tZes r[zo ikdK J/ , fgS/ SZv e/ fBSkBhnK ;[gBk jh ;jh fJjB{z ;tkT[Dk BjhA
eod/ e[od/ e[M Bk pkjb/,
e[M yNhnK s/ fwmhnK,e[M :kdK gokDhnK ukj[zdh HHH rtku rJh ;'u e/ w?A ;'uK fJj
eJh goSkt/A B/ ftSV/, ykbh j' r?n nkbQD/ rZbK d/ Bkb iKd/ ;koh. fgnkohnK,
g[okD/ T[; gzikp pko/ fdb w/ok
gZsk gZsk feo frnk eJh N[NhnK B/ NkjDhnK
s/ok Bk j[D ubDk NKrk, fezBhnK jh ;'uK fJ;/ ;'u fgZS/
;'udk,
ftjV/ dk nzp th ;[fenk, t/y' ;w/A B/ yk fbnk
B/sk ih dh uZb{ bkoh. tkohnK HHH
T[vr?J/ B/ eK pB/fonK, jo gk;/ B/ thokBhnK eZu/ xoK ftu ofjD B{z y"o/ feUA
T[u/ T[u/ wfjbK dhnK, feE/ rJhnK B/ o"DeK cVd/ B/sk ih d/ r'v/, b'udk< sK jh sK T[wzrK B{z dpkT[Dk Bh
Yfj r?n ;ZG up{so/, pDhnK B/ eJh ejkDhnK
fi;B/ eoBh gko T[skoh. ekS fes/, w?A th fsqzMDK 'u ik p?mK, ukj[zdh,
fwsoK d/ N'b/ N[N r?n, fSziK s/ w/b/ nb'g B/
ftZfdnk dk sK jkb p[ok j?, rhs rktK ;yhnK Bkb ukBDhnK ;[gBk jh ;jh fJjB{z ;tkT[Dk BjhA
r[zo/ ;w/A dhnK rZbK, ;ZG j' rJhnK gokDhnK
ukj[zdhHHHH
nbQV wk;{w fujo/, ghb/ ghb/ w[oMkJ/ fd;d/ j[D sK bZr/ fBoh ftukoh. oksK j/mK HHH
''fEzd'' fdb'A eodk d[nk, oZpk eo fwjopkBhnK -Btihs e"o ;zX{
-Btihs e"o ;zX{
-Btihs e"o ;zX{
-Btihs e"o ;zX{
uoy/ dhnK x{ekoK th rkT[D ;kv/ -Btihs e"o ;zX{
fJziL i'frzdo f;zx ''fEzdfEzd''
jodhg fpodh
fJziL i'frzdo f;zx jodhg fpodh Bkb,
fJziL i'frzdo f;zx fEzdfEzd
fJziL i'frzdo f;zx
jodhg fpodh
jodhg fpodh
fJziL i'frzdo f;zx fEzd
jodhg fpodh
f;vBh
f;vBh
f;vBh
f;vBh
f;vBh
;ck 46 dk pkeh
;ck 46 dk pkeh
;ck 46 dk pkeh d/ wksk fgsk f;vBh gj[zu rJ/. i'frzdo ;e/Arh.'' ;eh. i'frzdo f;zx ni/ th u[Zg ;h. p?m rJ/. fJzdoihs fe;/ j'o p?Au s/ coe
;ck 46 dk pkeh
;ck 46 dk pkeh
''T[j foSsk nkgK B{z wBi{o BjhA. f;zx ns/ T[;d/ xo tkbh p/nzs e"o ''nzeb ih w/o/ Bkb gzikp ftu fe;/ ''nzeb ih, w?A g[ZS ojh jK fe T[; Bkb p?mh ;h. gzi-;Zs fwzN pknd
T[j i[bkj/ j[zd/ B/, Bkb/ T[j w[zvk ukb- f;vBh d/y e/ p/jZd y[S j'J/ ns/ ;kc w[zv/ B/ X'yk ehsk ;h.'' w[zv/ dk BK ;[D e/ s[;hA u[Zg feT[A j' rJ/ i'frzdo f;zx B/ bVeh B{z ntki wkoh,
ubD ftu mhe BjhA j?. n;hA o;s/ ftu ;[Eok d/S d/y e/ j?okB th j'J/. S[ZNh ''fet/A X'yk ehsk ;h<'' j', w?A fJ; dk itkp wzr ojh jK, s[;hA ''fJzdoihs p/Nk nk ikU ;kv/ gk;.''
jh fgzv d/ fe;/ yk; pzd/ s'A g[ZS gVskb tkb/ fdB oki nkgD/ wK-pkg B{z rZvh ''w?B{z efjzdk ;h fe w?A pj[s tXhnk w?Bz{ p/Nh ;wfMnk s/ s[;hA w/o/ pkg ;wkB fJzdoihs dk BK ;[D e/ okiftzdo f;zx
eoe/ tkg; w[V nkJ/.'' ftu iK o/b rZvh ftu tXhnk-tXhnk fJB;kB jK s/ w/o/ wK-pkg th pj[s ;kT{ j', fJj s[;hA jh fejk ;h go j[D s[;hA fJe soQK Bkb nuzfGs j' frnk.
''s/ gkgk ih, w?A fpBK ftnkj s'A jh EktK s/ ;?o eoB b? iKdk. fdB tXhnk -Sohc B/ go id'A w/o/ xo d/ T[; d/ xo u[Zg feT[A j'. fJj w/o/ ;wM ftu BjhA nk fJzdoihs B/ e'b nk e/ jZE i'V e/ ;G
pkjo B{z iktKrh s/ gZeh j' e/ fco ftnkj bzxd/ rJ/ feT[Afe oki d/ wK-pkg S/ rJ/ sK gsk ufbnk fe T[j fJe Bzpo fojk<'' B{z ;fs ;qh nekb p[bkJh s/ fco o'D
eoktKrh. fJj w/oh fizdrh dk ;tkb wjhB/ bJh f;vBh rJ/ ;h. oki dh wK d/ bzv/-b[Zu/ pzd/ B/. fJj ;[D e/ w?A p/jZd ''p/Nk ih, i/ w?A ;Zu ejK s{z ;Zu bZr gJh.
j?. s[;hA w/ok e/; fe;/ uzr/ fij/ ez;bN?AN p/nzs e"o o;'Jh ftu ykDk fsnko eodh d[yh j'Jh ;h.'' BjhA wzB/Arh. fJj fJe ;kiS dh ejkDh ''p/Nk o' Bk, oZp B/ nkgDk gfotko
B{z G/i fdU, pkeh w?A nkg T[E/ ik e/ go i'frzdo f;zx ed/-ed/ B/V/ d/ gkoe ''p/Nk s/ok fejVk fgzv J/<'' brdh J/.'' fco fwbk fdsk. j[D s{z s/ okiftzdo
nvi;N j' iktKrh.'' ftu ubk iKdk fiZE/ T[;B{z eJh gzikph ''ih w/ok fgzv ;kjB/tkb J/'' ''fejVh ;kiS s/ fejVh ejkDh fJe gk;/ ik e/ nkgD/ frb/ fSet/ d{o
okiftzdo dk gfotko Skw se Gok fwb iKd/. T[j T[BQk Bkb gzikp ''s/ p/Nk fejV/ fgzv dk w[zvk ;h fi; nzeb ih<'' eo nkU, fco n;hA nrbk gq'rokw
T[vhedk fojk. fco okiftzdo B/ nkgD/ pko/ ed/ nk;No/bhnk pko/ rZbK eod/ B{z s/o/ wK-pkg d/yD rJ/ ;h<'' ''p/Nk ih, okiftzdo f;zx w/ok jh pDkT[D bZr/ jK.'' i'frzdo f;zx B/ d'jK
w[zv/-e[Vh B{z fJeZm/ eoe/ nkgD/ xo
wK-pkg B{z fejk, ''j[D w?A fpBK ftnkj ofjzd/ ;B. fJe fdB i'frzdo f;zx gkoe ''nzeb ih j[D eh b?Dk T[; fgzv p/Nk j? s/ n;hA okJ/e'N d/ ofjD tkb/
tkbh p/nzs e"o Bkb ;bkj wStok eoB
eotkJ/ pkjo iktKrk. fJj w/oh pj[s ftu fJeZbk p?mk e'Jh gzikph o;kbk iK Sfjo dk fiZE/ w/ok ikDk B;hp BjhA jK. T[; fdB s/o/ wK-pkg B/ ;kv/
tZvh jse j'Jh j?. j[D w?A uzvhrVQ ik gVQ fojk ;h. fJe itkB e[Vh gkoe j'fJnk.'' okiftzdo B{z fwbD tk;s/ ;kv/ xo bZr fgnk, ''fJj T[jh e[Vh j? fi; Bkb
oki dk ftnkj j[zdk j'fJnk o[e frnk
e/ e/; gktKrk s/ fJ;/ wjhB/ ftu jh ftu fcodh j'Jh i'frzdo f;zx d/ e'b nk ''p/Nk ih nkgD/ wB dh rZb fe;/ nkT[Dk ;h. n;hA g{oh fsnkoh eoe/ p?m/
;h. j[D nkgK B/ fJ; bVeh dk oki
pkjo ubk iktKrk.'' e/ ;fs ;qh nekb p[bkJh s/ p?m rJh. f;nkD/ pzd/ Bkb ;KMh eo b?Dh ukjhdh ;h. Skw se T[vhed/ oj/ go s/o/
Bkb ftnkj eo d/Dk j?, p; fJjh w/oh
fJzdoihs B/ b[fXnkD/ s'A ns/ '';fs ;qh nekb p/Nk ih, nkU pfj j?. wB jbek j' iKdk j?, w?A s/o/ pkg xofdnK dk e'Jh pzdk ;kv/ xo BjhA
swzBk j?.''
okiftzdo B/ uzvhrVQ s'A e/; gk e/ thzk ikU.'' i'frzdo f;zx B/ bVeh d/ f;o s/ tork jK. fco th T[j fejV/ fgzv dk nkfJnk. ;kB{z pknd ftu gsk ufbnk
''e[Vh sK pj[s ;[BZyh s/ G'bh j?.
brtk fbnk ns/ tZyohnK tZyohnK jZE Xo e/ fgnko fdsk. bVeh d/ gk; w[zvk j?< i'frzdo f;zx T[; B{z tko tko fe ;kjB/tkb s'A uko-gzi pzd/ ekek f;zx
uzrk j't/rk Bkb/ oki th y[S ofjD bZr
soheK ftu T[j f;vBh gj[zu rJ/. w[zrcbh d/ G[zB/ j'J/ dkD/ bckc/ ftu gkJ/ g[ZS fojk ;h. dh w'No s/ p?me/ xo tkg; ub/ rJ/.
ikt/rk, BjhA sk T[j T[dk;-T[dk;
f;vBh fty/ T[j d't/A tZyohnK j'J/ ;h. ''T[j okJ/e'N dk ;h gkrb w[zvk.'' T[j fJe pdwkS ns/ g[fb; dk NkT[N
ofjzdk ;h.''
tZyohnK :{Bhtof;NhnK ftu e'o; eoB ''nzeb ih, s[;hA th fJj dkD/ b? ''s{z p/Nk T[; B{z ikDdh J/A<'' pzdk j?. T[; T[go eJh w[edw/ ub oj/
okiftzdo ns/ fJzdoihs gzdoK
bZr gJ/. d' ;kb dhnK fvrohnK ;B. bt'.'' ''jK T[;B/ w/o/ Bkb jh phHJ/H ehsh B/. j' ;edk T[; pdwkS B/ tZvh GkBh
fwzNK pknd tkg; nk rJ/ ns/ T[j pj[s
T[j d't/A gVQB d/ Bkb Bkb jcs/ d/ ''pZ; uko gzi dkD/ w/o/ jZE s/ Xo ;h s/ w/o/ Bkb jh nkfJbN; s/ w/o/ Bkb wko e/ s/o/ xofdnK B{z tkg; ikD bJh y[S Bzo nk oj/ ;B.
thj xzN/ dk ezw eoe/ youk eZYd/ ofjzd/ d/, w?A pj[s/ BjhA yk ;edk.'' jh ftnkj eotk e/ fJE/ nkT[D B{z wzB wip{o eo fdsk j't/rk. fJ; bJh w/o/ ''j[D eh fynkb j? w/o/ pZfuU<
;B. fJzdoihs gfjbK nkgD/ wkw/ gk; bVeh B/ bckck nZr/ eo fdsk s/ frnk ;h go T[j sK b[Zuk X'y/pki fBeb okiftzdo B/ j[D ftnkj Bk eotkT[D gfjbK w?A nkgDh Xh okDh B{z g[ZS btK.
ofjzdh ;h go fco T[;B/ fe;/ j'o e[Vh i'frzdo f;zx uko gzi dkD/ u[Ze e/ ykD frnk.'' dk wB pDk ofynk j? fijVk ;kv/ bJh ;r'A fJzdoihs j[D dZ; ;kv/ Bkb ubDk
Bkb ofjDk mhe ;wfMnk. okiftzdo bZr fgnk. ''p/Nk T[; pZu/ dk BK eh J/<'' d[y dk ekoB pfDnk j'fJnk j?.'' fJj J/ fe BjhAHHH<''
th eJh w[zfvnK Bkb fe;/ :{fBN ftu ''p/Nk ih, s{z feZE'A dh ofjD tkbh ''nzeb ih eh b?Dk J/ T[; ezpys efj e/ i'frzdo f;zx o'D br fgnk. ''gkgk ih'' efj e/ fJzdoihs gfjbK
ofjzdk fojk. T[; d/ eJh w[zv/ r{VQ/ fwZso J/AHH<'' dk BK b? e/ i' w/ok Bk j' ;fenk.'' ''nzeb ih, eh fJj ;Zuh ejkDh j?<'' i'frzdo f;zx d/ rb br e/ fwbh s/ fco
pD rJ/ ;B. ''ih w?A gzikp dh ofjD tkbh jK.'' ''fco th p/Nk T[; w[zv/ dk BK ''s[;hA okiftzdo B{z jh g[ZS ;ed/ j'.'' p/nzs e"o d/ rb br e/ ekch d/o se
d' ;kbK ftu T[BQK d'jK B/ ''fezBk fuo j' frnk fJ; w[be ftu dZ; d/, SkfJd w?A T[;B{z ikDdk j'tK.'' ''s[;hA w?Bz{ ed'A fwbk ;ed/ j' go o'Adh ojh.
nkgDhnK-nkgDhnK fvrohnK gk; eo nkJ/ B{z<'' ''nzeb ih, T[; w[zv/ dk BK j? T[;B{z BjhA d;Dk fe fJzdoihs fwbh ;h. ''gkgk ih, wzwh ih, j[D w?Bz{ w/o/
bJhnK ns/ nkfJbN; gk; eoe/ ''ih gzi ;kb j' rJ/.'' okiftzdo f;zx, gkrb ejhA dk.'' w/ok BK fJzdoihs e"o j?.'' fJzdoihs wK-pkg fwb rJ/. w?A nkgD/ xo tkg;
ghHnkoH b?D tk;s/ e/; gk fds/. id'A ''gZeh j' rJh j't/Arh fco s{z<'' okiftzdo dk BK ;[D e/ i'frzdo f;zx j[D i'frzdo f;zx d/ w'Y/ bZr e/ o'D nk rJh jK. fit/A s[;hA ;wMd/ j', T[;/
soQK jh eo bt'.''
s'A T[j f;vBh rJ/ B/, T[j fJe d{i/ B{z ''jK ih, ghHnkoH fwbh j'Jh j?.'' u[g j' frnk. ;'uD br fgnk fe fJBQK bZr gJh. fco fe;/ S[ZNh tkb/ fdB fwbD
d{i/ fdB r[od[nkok ;kfjp ik e/
ed/ th BjhA fwb/ s/ Bk jh fwbD dh ''s/ok xo tkbk eh ezw eodk J/ d'jK pZfunK Bkb fe;/ B/ X'yk ehsk j?. dk tkndk eoe/ d't/A nkgD/-nkgD/ xoK
d'jK d/ nBzd ekoi eo fds/ rJ/ ns/
e'fSS ehsh. e/; gkT[D s'A fJe ;kb fJE/<'' e'Jh Bk e'Jh GkBhwko ftu nkfJnk B{z ub/ rJ/.
fJzdoihs okiftzdo f;zx d/ xo ubh
pknd d'jK B{z jh ghHnkoH fwb rJh. ''ih w/ok ftnkj BjhA j'fJnk j't/rk. sK jh T[j ;kv/ xo BjhA nkJ/ S[ZNh tkb/ fdB fJzdoihs gzikph ;{N
rJh s/ fJ; y[Sh dh ypo fJzdoihs B/
d't/A y[S ofj oj/ ;B. ni/.'' ;h T[; fdB. gk e/ T[;h gkoe gj[zu rJh ns/ fe;/
nkgD/ xofdnK B{z d/ fdsh fe n;hA
fJe fdB okiftzdo B/ nkgD/ wksk ''s?Bz{ p/Nk ghHnkoH fwbh j'Jh j?. e'Jh ''nzeb ih, s[;hA u[Zg feT[A j' rJ/ pjkB/ Bkb i'frzdo f;zx nkgD/ Bkb
iks-gks dh gZeh dhtko ;dk bJh s'V
fgsk B{z nkgD/ gk; p[bkT[D bJh ckow w[zvk d/y e/ iK gzikp ik e/ ftnkj T[; w[zv/ dk BK ;[D e/<'' bVeh nzeb okiftzdo ns/ T[;dh wK B{z b? e/ gkoe
fdsh j?. n;hA ;w/A d/ Bkb ubD bJh
G/i fds/. gzdoK fdBK pknd okiftzdo eotk b? fco s{z nokw Bkb ofj dh u[Zg B{z ;jh sohe/ Bkb BjhA ;wM gj[zu frnk. gkoe ftu pD/ fJe p?Au s/
fsnko j' rJ/ jK.

48
48
48 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
48 gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
48 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
Get ready for the New Child Care Package


Important information for families




The New Child Care Package use centre based day care, family Recognised activities include paid * In home care – $25.48 per assessment is not completed.
From 2 July 2018, the Child Care day care, outside school hours work (including maternity leave), hour (per family). Families will be asked to
Rebate and Child Care Benefit will care or in-home care. self-employment, approved Where a service charges less confirm:
be replaced by a single Child Care * Will child care be more study or training, unpaid work in than the hourly rate cap, the * their combined family
Subsidy. Below are some key facts affordable? a family business, voluntary work, family will receive their applicable income estimate for the 2018-
to help keep families informed Child care under the new actively looking for work or percentage of the actual fee 19 financial year
about the changes and what arrangements will be more setting up a business. There will charged. Where a service * the hours of recognised
they need to do now to affordable for most families. be exemptions for parents who charges more than the hourly activity including work, training,
transition to the new system. * Families earning $186,958 legitimately cannot meet the rate cap, the family will receive study and volunteering for each
How will the new subsidy be or less will have no cap on the activity test requirements. The their applicable percentage of parent in the family
determined? amount of Child Care Subsidy parent with the lowest hours of the hourly rate cap. * the type of child care the
How much Child Care Subsidy they can claim. activity per fortnight will * How is the subsidy paid? family uses
families may be entitled to will be * Families earning more than determine the hours of The new Child Care Subsidy * enrolment details for those
determined by three key factors: $186,958 and less than subsidised care.“What are the will be paid directly to child care
* Combined family income - $351,248 will see the existing hourly caps? providers to pass on to families children already using child care.
how much families earn will annual cap rise from $7,613 to Combined with a family’s Child as reduced fees. For more information on this
determine the percentage of $10,190 per child, per year. Care Subsidy percentage, the * What do families need to process families should visit
subsidy they may be entitled to. * How does the activity test hourly rate caps will be used to do now? education.gov.au/childcare
* Level of recognised activity work? calculate the amount of subsidy Transitioning to the new Child Contacts.
- this determines how many The number of hours of per hour a family is entitled to, Care Subsidy is not an automatic Please contact Cultural
hours of subsidised care parents subsidised child care that families subject to the type of child care roll-over from the two current Partners on :
can claim. Activities include work, will have access to per fortnight service a family uses: payments. Families must provide 02 8752 7688 for further
study and volunteering. will be determined by an activity Centre based day care – some new information and information.
* The type of child care test. The more activity a family $11.77 per hour confirm their current details using Ric Yamine –
service used - the new subsidy does, the more hours of * Family day care – $10.90 their Centrelink online account
will be calculated by an hourly subsidised care they can access, per hour through myGov. Families may not [email protected]
rate cap, which will vary up to a maximum of 100 hours * Outside school hours care receive child care fee assistance Fiona Jones –
depending on whether families per fortnight for each child. – $10.29 per hour from 2 July 2018 if their [email protected]

B"itkB bVeh tb'A vhHn?;HghH 's/ Bs/ BS/ / / / / 'u XZeD ns/ pbkseko eoB dk d'u XZeD ns/ pbkseko eoB dk d'S fgqz; ukob; dh fJe :ksok s/ you j'J/s/ you j'J/
fgqz; ukob; dh fJe :ksok
fgqz; ukob; dh fJe :ksok 's/ you j'J/s/ you j'J/
fgqz; ukob; dh fJe :ksok s/ you j'J/
fgqz; ukob; dh fJe :ksok
B"itkB bVeh tb'A vhHn?;HghH
B"itkB bVeh tb'A vhHn?;HghH s/ B u XZeD ns/ pbkseko eoB dk d'u XZeD ns/ pbkseko eoB dk d'
B"itkB bVeh tb'A vhHn?;HghH s/ B
B"itkB bVeh tb'A vhHn?;HghH s/ B u XZeD ns/ pbkseko eoB dk d'
eodh fJe bVeh gqhs Bkb vhH n?;H
5 bZy g"Av-fSfVnk BtK fttkd
5 bZy g"Av-fSfVnk BtK fttkd
5 bZy g"Av-fSfVnk BtK fttkd
5 bZy g"Av-fSfVnk BtK fttkd
5 bZy g"Av-fSfVnk BtK fttkd
ghH dh rZb eotkJh, T[; ;w/A T[j pdb
e/ eg{oEbk nk u[Zek ;h. T[j bVeh
eg{oEb/ ik e/ 2000 o[gJ/ gqsh rqkw d/
10 rqkw fuZNk b? e/ nkJh s/ ftu'A fJe
rqkw w?B{z th fdZsk. T[; B/ dZf;nk fe
gqhs okjhA jh w[ZbKg[o fty/ pboki BKn
d/ BS/ d/ nkdh Bkb T[; dh w[bkeks
j'Jh s/ fco T[j gsh-gsBh tKr ofjD
bZr gJ/. n;hA BSk SZvD dk :sB
ehsk, go ;cb BjhA j'J/, szr nkJ/
pboki B/ BSk Bk fwbD ekoB ;bck;
dhnK r'bhnK x'b e/ gh bJhnK s/ w"s
d/ w{zj ik fgnk. T[j T[; ;w/A 4 wjhB/
dh roGtsh ;h. w[ZbKg[o g[fb; nkfyo
ibzXo, (fpT{o') b[fXnkDk dh tk;h fJB'tk rZvh ftu p?m e/ T[j soB skoB T[; B{z wkfgnK e'b b? nkJh. wkfgnK
s/ eg{oEbk d/ BSk S[vkT{ e/Ado s'A rJ/ s/ nwB T[; B{z f;ZXk vhH n?;H ghH tZb'A ftXkfJe f;woihs f;zx p?A; dh
fJbki eotk e/ BS/ d/ u[zrb s'A w[es dh fojkfJS T[go b? frnk. o'Nh ykD s'A wdd Bkb gfjbK eg{oEbk d/ BSk
j'Jh 28 ;kbk B"itkB bVeh B/ d'S pknd id T[j p?m/ sK vhH n?;H ghH S[vkT{ e/Ado s/ fco nzfwqs;o d/ w?vheb
brkfJnk fe T[; B{z BS/ dh bs brkT[D pokT{B ozr vbh fdykT[Adk efjD bZrk ekbi s'A fJbki eotkfJnk. j?okBh
tkbk gzikp g[fb; dk fJe vhH n?;H ghH fe fJj ed/ ghsh j?. fJj ghDk nZieZbQ tkbh rZb j? fe id f;js wzsoh B/
bzvB, (fpT{o') poskBhnk dk Skjh gfotko ne;o jh fe;/ Bk fe;/ rZb B{z b?
o?Ae dk nfXekoh j?. gzikp d/ w[Zy wzsoh e[VhnK dk c?SB j?. gZso 'u fbfynk j? eg{oEbk nkT[Dk ;h sK ghVs bVeh
e/ uouk ftu ofjzdk j?. j[D BthA uouk T[BQK d/ you/ B{z b? e/ j' ojh j?. ypoK
e?gNB nwfozdo f;zx B{z fby/ s/ vhH ihH fe xo 'u ezw eod/ nS'e BKn d/ pzd/ B{z th BSk S[vkT{ e/Ado fty/ dkyb j'D
nB[;ko Skjh gfotko dhnK phs/ ;kb Skjh T[vkDK dk youk pj[s fznkdk fojk j?.
ghH B{z th fby/ gZso ftu T[es bVeh s'A vhH n?;H ghH B/ o?g g/go s/ bkJhNo dk gqgzu ofunk frnk. ;[ygkb f;zx
nzefVnK nB[;ko fJeZb/ fgqz; ukob; dh fJe bkfsB nwohek dh ;oekoh :ksok
B/ vhH n?;H ghH tb'A T[; Bkb pbkseko wzrtkfJnk s/ w?B{z j?o'fJB ghDk yfjok s/ f;woihs f;zx p?A; B/ w[Zy wzsoh
dk th d'S brkfJnk j?. gzikp ftXkB f;ykfJnk. bVeh B/ fbfynk j? fe w?B{z e?gNB nwfozdo f;zx B{z fejk j? fe T[BQK s/ 5 bZy g"Av you/ rJ/. Skjh gfotko dk phs/ toQ/ dk e[Zb youk 51 bZy g"Av fojk,
;Gk ftu fto'Xh fXo d/ B/sk ;[ygkb jbeh fijh T[bNh nkJh sK vhH n?;H bJh fJj fJwfsjkBh ;wK j? fe g[fb; fgqz; j?oh tb'A ftSt eZg bJh pqkzhb ns/ u?bh :ksok 's/ 1 bZy g"Av you j'fJnk,
f;zx yfjok s/ b'e fJB;kc gkoNh d/ ghH efjD bZrk fe fJe tko jh nkt/rh s/ voZr wkchJ/ d/ Bkgke rmi'V fto[ZX fiZE/ T[j ftd/S dcso dh p/Bsh 's/ rJ/. Skjh gfotko d/ e[Zb 4,000 ;oekoh d"o/
w[yh ftXkfJe ;L f;woihs f;zx p?A; dh fco BjhA nkT[Dh. bVeh B/ fbfynk j? ekotkJh eoB. oj/, fiBQK ftu 63 dk youk 10 jzko g"Av s'A tZX ;h. ukob B/ fgSb/ ;kb 15 bZy
vhHn?;HghH w[nZsb, w[Zy wzsoh B/
jkzoh ftu gZsoekoK Bkb rZbpks fe vhH n?;H ghH B/ w?B{z nkgDk c'B Bzpo vhHn?;HghH w[nZsb, w[Zy wzsoh B/ g"Av iBse czv yofunk, fi; dk 14 ch;dh fjZ;k f;oc fBZih ijkzK 's/ you
vhHn?;HghH w[nZsb, w[Zy wzsoh B/
vhHn?;HghH w[nZsb, w[Zy wzsoh B/
vhHn?;HghH w[nZsb, w[Zy wzsoh B/
eofdnK T[es bVeh B/ dZf;nk fe T[j fdZsk s/ fejk fe id th b'V j't/ c'B jcs/ u iKu fog'oN wzrh j'fJnk j?. wjkokDh tb'A ngq?b ftu ehsh d' fdBk o'w :ksok 's/ 27,000 g"Av you
jcs/ 'u iKu fog'oN wzrhu iKu fog'oN wzrh
jcs/
jcs/
jcs/ u iKu fog'oN wzrhu iKu fog'oN wzrh
2013 s'A 2015 sZe vhH n?;H ghH eo b?Dk. ghVs bVeh w[skfpe T[; B/ w[Zy wzsoh e?gNB nwfozdo f;zx d/ j'J/ ;B. pfezxw g?fb; B/ fJBQK yofunK ;pzXh fpnkB ikoh eofdnK fejk fe ftd/
dbihs f;zx fYZb'A d/ ;zgoe ftu ojh. 20 fdB pknd fYZb'A d/ c'B T[Zgo rZb fBod/SK 's/ ekotkJh eod/ j'J/ gzikp S :ksoktK ;oeko dhnK p/BshnK 's/ ehshnK iKdhnK jB, fiBQK B{z Skjh :ksok
gfjbh tko T[j vhH n?;H ghH fYZb'A B{z ehsh sK T[; B/ fejk fe s{z s/ s/oh ew/Nh tb'A wBz{oh fdZsh iKdh j? ns/ :ehBh pDkfJnk iKdk j? fe iBse g?;/ dk
g[fb; B/ b[fXnkDk dh bVeh B{z BfSnK
T[; dh soB skoB fty/ skfJBksh d"okB ;j/bh fwb e/ ikT[. T[; B/ dZf;nk fe ;jh T[g:'r ehsk ikt/. Skjh gfotko 'u'A ;G s'A tZX youk fgqz; ukob; ns/ e?fwbk
ftu XZeD d/ fttkd d/ e/Ado ftu fxo/
rowhnK d/ w";w ftu ;oekoh fojkfJS nrb/ fdB n;hA pZ; uVQ e/ soB skoB dhnK :ksoktK dk j?. fejk iKdk j? fe fgqz; ukob; nkgD/ jh Yzr Bkb fzzdrh
j'J/ vhHn?;HghH B{z w[nZsb eo fdZsk.
T[Zgo fwbh ;h. ghVs bVeh B/ dZf;nk nZv/ g[ZihnK s/ nZr'A ;ekoghU rZvh fiT[Ad/ jB, go wjkokDh s'A pknd Skjh rZdh d/ dknt/dko fgqz; ukob; j[D
e/; dh iKu bJh ;hBhno wfjbk
fe 2011 ftu xofdnK B/ T[; B{z ekbi ;kB{z vhHn?;HghH e'b b? rJh. T[; B/ fejk wjkokDh dh f;js mhe Bk j'D eoe/ T[BQK dh EK ftd/S :ksoktK eod/ jB.
nkJhHghHn?;H nfXekoh B{z fzzw/tkoh ;kgh
'u gVQB brkfJnk, go gVQkJh 'u wB fe vhHn?;HghH B/ ;kB{z T[j vbh w[V fdZsh
rJh j?. fJBQK d'SK 's/ rzGho B'fN;
Bk bZrD ekoB T[; B/ gqkJht/N B"eoh ns/ pknd 'u w?B{z u[pko/ ftu fbik e/
b?AfdnK w[Zy wzsoh B/ vhHihHghH ;[o/S
26 swfrnK d/ Bkb u'Nh
26 swfrnK d/ Bkb u'Nh s/ fojk Gkos
26 swfrnK d/ Bkb u'Nh
eo bJh s/ j';Nb 'u ofjD bZr gJh. w/o/ Bkb pbkseko ehsk. T[; B/ dZf;nk 26 swfrnK d/ Bkb u'Nh s/ fojk Gkoss/ fojk Gkos
no'Vk B{z fJ; wkwb/ dh Y[ethA iKu 26 swfrnK d/ Bkb u'Nh 's/ fojk Gkoss/ fojk Gkos
fco T[; dk ;zgoe gsh s'A nbZr ofj fe oks ofj e/ n;hA id ;t/o/ nkT[D
:ehBh pDkT[D ns/ d'S ;kfps j'D 's/
ojh fJe bVeh Bkb j'fJnk s/ T[j T[; bZrhnK sK n;hA fuZN/ dh wzr ehsh sK BthA fdZbh (fpT{o')º Gkosh i{Bhno fBSkB/pkzK B/ iowBh d/ ;[jb 'u nk:'fis
vhHn?;HghH fto[ZX fsZyh ekotkJh ehs/
d/ Bkb jh ofjD bZr gJh. T[; bVeh w?B{z Bkb d/ ewo/ 'u ik e/ 5 rqkw nkJhHn?Z;Hn?Z;Hn?ZcH i{Bhno ftSt eZg d/ nzfsw fdB gzi ;'B swr/ ;w/s 8 swr/
ikD B{z :ehBh pDkT[D bJh fejk j?.
dh d';sh nwB BK d/ bVe/ Bkb ;h i' j?o'fJB s'b e/ fdZsh. fco T[jh rZvh fiZs/ ns/ ;e'o p'ov 'u u'Nh dk ;EkB jk;b ehsk. Gkos B/ 61 d/SK d/ fJ;
p[bko/ nB[;ko nBhsk g[zi, nkJhHghHn?;,
nkgD/ nkg B{z ftXkfJe dk g[Zso d;dk ;kB{z pZ; uVQk rJh. e[M fdBK pknd N{oBkw?AN 'u 15 ;'B, d' uKdh ns/ 9 eK;h swr/ ;w/s e[b 26 swr/ fiZs/. Gkosh
vkfJo?eNo ghHghHJ/H fcb"o B{z fJ; wkwb/
;h. nwB s/ T[; dh d';s bVeh B/ soB id w[V c'B ehsk sK nZr/ T[es fBSkB/pkzK B/ fJ; d"okB gzi i{Bhno ftSt foekov th pDkJ/.
dh w[ZYbh iKu eoB bJh fejk j?.
skoB ikD dk gq'rokw pDkfJnk s/ w?B{z nfXekoh B/ fejk fe j'o BthnK e[VhnK nzfsw fdB Gkos B{z 10 whNo J/no fg;Nb fwe;v Nhw, 25 whNo ;N?Avov
vhHn?;HghH fco'zg[o dbihs f;zx dh
th Bkb ikD bJh fejk. go n?B w"e/ fbnk, i/ T[BQK s'A g?;/ fwbDr/ s?B{z th fg;Nb g[oS i{Bhno fBih ns/ Nhw ns/ 25 whNo ;N?Avov fg;Nb wfjbk i{Bhno
w[nZsbh s'A fJbktk b[fXnkDk d/ ;hHghH
's/ Bkb ofj ojh bVeh B/ fejk fe T[; f j Z ; k fBZih ns/ Nhw w[ekpb/ 'u ;'B swr/ fiZs/. fJ; s'A fJbktk Gkos B/ 10 whNo J/no
dh sphns yokp j' rJh j? s/ nwB B/ d/tKrk. ghVs bVeh B/ dZf;nk fe w?A B/ f;ckfoS ehsh j? fe fJ; wkwb/ dh okJhcb fwe;v Nhw w[ekpb/ 'u uKdh ns/ 25 whNo ;N?Avov fg;Nb i{Bhno g[oS
w?B{z Bkb uZbD bJh wip{o ehsk. T[j fco w[ZbKg[o dh fuZNk t/uD dk ezw iKu ;hBhno wfjbk nkJhHghHn?;H ns/ i{Bhno wfjbk ;ehN Nhw w[ekpb/ 'u eK;h swr/ fiZs/.
nfXekoh e'b'A eotkJh ikt/.

49
49
49 gzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
49 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
49 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh
Community before self





Mohali’s Deepak Anand has been elected

to the Ontario Parliament, thanks to his

selfless approach towards his

community members






























































































Sydney (Bureau) When surged ahead. Eighteen years on, that motivated him to run for the the time, his brother, Navneet This is, however, the first
Deepak Anand left the Indian he has been elected to the elections and in the end emerge Anand, flew down especially step and Deepak is eagerly
shores for Canada in the year Ontario Parliament from a winner. from Sydney, Australia, to looking forward to contributing
2000, armed with a chemical Mississauga; thanks to his spirit of Deepak could not have Mississauga, to support his more towards the society he has
engineering degree from the community service and selfless achieved all this glory without the election campaign and motivate been an integral part of since the
Panjab University, Chandigarh, he attitude. He believes any able support of his family Deepak. By the end of it all, past so many years.
knew a lot of struggles awaited representative to the Parliament members. While his parents in Navneet saw history being made The future holds much
him. However, with hope in his should be deeply connected with Mohali, Sardari Lal Anand and as Deepak emerged victorious by promise for Deepak Anand.
heart and strength in his soul, he his or her community, something Santosh Anand, blessed him all a huge margin. Godspeed!

5 5 5 5 50 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh 2018
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh
gzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh, f;vBh, i[bkJh


d[Bhnk ozr fpozrh
d[Bhnk ozr fpozrh
d[Bhnk ozr fpozrh
d[Bhnk ozr fpozrh
d[Bhnk ozr fpozrh


xkj Bkb pfDnk vo'B
xkj Bkb pfDnk vo'B
xkj Bkb pfDnk vo'B ikBtoK B{z fdU nk kdhkdh
xkj Bkb pfDnk vo'B
xkj Bkb pfDnk vo'B
ikBtoK B{z fdU nk
ikBtoK B{z fdU nk kdh
ikBtoK B{z fdU nk
ikBtoK B{z fdU nkzkdhkdh











uhB d/ M/finKr d/ N'Arb{ ftu uhBh bkbN/ T[s;t bJh fsnkohnK d"okB xkj
Bkb pD/ vo?rB Bkb Bud/ b'e.
wB[Zyh tQhbu/no
wB[Zyh tQhbu/no
wB[Zyh tQhbu/no
wB[Zyh tQhbu/no
wB[Zyh tQhbu/no





















u/BJh fty/ BtK frzBhz tobv foekov pDkT[D bJh ftSt gZXo 's/ gSkfDnK
iKdk tQhbu/no dk ;G s'A tZvk wB[Zyh ne; pDkT[Ad/ ;/AN fpqN' ro[Zg nkg
fJz;NhfNT{SBz d/ ftfdnkoEh


j?N tkbhnK ;'jDhnK
j?N tkbhnK ;'jDhnK
j?N tkbhnK ;'jDhnK
j?N tkbhnK ;'jDhnK
j?N tkbhnK ;'jDhnK
gS{nK B{z fgzifonK ftu pzd oZyD fybkc e'beksk 'u nbhg[o fuVhnkxo B/V/ gS{nK d/ G/; ftu gqdoSB eod/ j'J/ ghgb
cko n?fEeb NqhNw?AN N{ n?Bhwbz d/ toeo



fJj v"b BjhA bVeh j?
fJj v"b BjhA bVeh j?
fJj v"b BjhA bVeh j?
fJj v"b BjhA bVeh j?
fJj v"b BjhA bVeh j?




































;thvB dh b{;hnk d/yD ftu pZfunK torh brdh j? go T[; dh T[wo 20 ;kb j?. T[j tZvh T[wo d/ b'eK dh d/yGkb
fpqN/B ftu fJBt?;N/e voph c?;Nhtb d/ b/vhz v/n d"okB tZy tZy soQK
eodh j?. T[j ekwBgb/n d/ ebkekoK s'A fJzBh fznkdk gqGkts j? fe o'zkBk y[d B{z w/eng okjhA r[Zvh d/ o{g ftu pdb b?Adh
dhnK N'ghnK gk e/ g[ZihnK ;'jDhnk w[fNnkoK
j? fi; ftu T[;B{z f;oc 20 fwzN dk ;wK brdk j?.


Click to View FlipBook Version