gzikp NkJhwz
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
PUNJAB TIMES Monthly
f;vBh s'A gqekfSs gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko
f;vBh s'A gqekf
s gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko
f;vBh s'A gqekf s gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko
f;vBh s'A gqekf
f;vBh s'A gqekf s gfjbk gzikph wjhBktkoh nypkos gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko
THE FIRST PUNJABI INDIAN MONTHLY PUBLISHED FROM SYDNEY, AUSTRALIA
P O Box 8055, Glenmore Park, NSW 2745, Sydney, Australia
MOBILE: 0431 377 716 www.punjabtimes.com.au
Editor: Harpreet Singh, E-mail: [email protected]
Year 23, Edition 12, Australia's Top Leading, Most Popular, Reliable & Successful
free copy
Sydney, June 2023 Punjabi Indian Newspaper
Sameer Pandey elected as first Indian
origin Lord Mayor of Parramatta
Sydney (Bureau) Mayor of the City of Parramatta. both congratulated Sameer fastest growing centres in all the best as the Lord Mayor
Parramatta has seen a new During Indian Prime Pandey on this huge Australia and "the City of of Parramatta, and may he
Lord Mayor elected in the Minister Narendra Modi’s milestone achievement which Parramatta is the geographical continue to follow his vision
form of Sameer Pandey . Australian Visit, PM Modi represents all Indians in heart of Greater Sydney" Cr to allow Parramatta to strive
Councillor Pandey is the first along with Australian Prime Australia. Pandey said. and thrive under his
ever Indian origin Lord Minister Anthony Albanese Parramatta is one of the We wish Sameer Pandey leadership.
Punjab Times Pty Ltd. Trading as Punjab Times ACN No. 110 708 579
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
gzikp NkJhw
2 2 2 2 2 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
Elegance Royal Bollywood Dinner Night - a very well organised night to celebrate bollywood, fashion and a
night of singing and dance. This houseful event was organised by Lipsita Satpati & Ashutosh Jain
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
3 3 3 3 3 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
4 4 4 4 4 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
Community Language Schools Spectacular Success
Community Language President of the Federation, to support the idea and was many fields. were presented by choirs from
Schools in NSW have Lucia Johns, told them how it able, whilst in government, to The spectacular Chinese and Tamil Language
demonstrated in a spectacular came about: “We talked about provide the funds to make this performances on stage schools. The programme also
way that they are doing much organising a big event where idea a reality. throughout the day ranged from included performances by Sri
more than maintaining our community language ‘We hope that this event is a mind-boggling display of their Lankan, Brazilian, Laotian,
community languages for the schools could showcase their going to be a fixture of the NSW unique gymnastic traditions by Greek, Thai, Vietnamese,
next generation. cultures and the richness of their events calendar. Next year we students from the Sydney Polish and Punjabi language
Sydney Town Hall has traditions. It would be an are planning to go bigger’, she Mongolian Language School to groups.
hosted the Inaugural NSW opportunity for us to show the said. a graceful presentation by The NSW Federation of
Federation of Community beauty of the work done by the Shadow Minister Coure Uyghur dancers, to a classical Community language Schools
Language Schools Performance many community language congratulated the Federation on violin and cello performance by supports the 3000 voluntary
Spectacular on June 4th with the schools every week”. creating the new event as part students from the Japanese teachers who run classes in 583
songs and dances of dozens of She also thanked the of its ongoing significant work Language School and lively folk locations around the state for
cultural backgrounds on show. Shadow Minister for in building a new generation of dances from children of Russian 35,000 children studying over
Welcoming the large Sunday Multiculturalism, Mark Coure, bi-lingual Australians who will and Ukrainian language schools. 60 different languages.
audience to the Town Hall, the whom. she said: “had the vision take Australia to the world in Traditional choral works Warren Duncan
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
5 5 5 5 5 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
6 6 6 6 6 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
‘Yeh Jawaani Hai Deewani - Bollywood Bash Again’
Completely sold-out Club Night is a phenomenal hit
Sydney (Bureau) Nitin 10th of June 2023. The night had a power performances throughout the This night was a must
Shukla, the man behind the Over the years we’ve seen packed Emcee in the form of night, something you would attend! If you missed out,
classiest events in Sydney, several top-class events Anish Nathan Shukla who set only get to experience at one you should look forward to
delivered yet another power- delivered by Nitin and his the stage on fire and kept of Mr. Shukla’s events. The the next event.
packed sold out event in the team, including Bollywood everyone excited for what’s night also had lots of singing, Congratulations to Nitin
form of the ‘Yeh Jawaani Hai nights and the most amazing next. and an open DJ to let all and the entire team!
Deewani’ Bollywood bash New Year’s Eve parties. This There were several new- attendees dance through the
Again club night on Saturday event was no less. form and unique dance night. More Pictures on Page 7
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
gzikp NkJhw
7 7 7 7 7 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
‘Yeh Jawaani Hai Deewani - Bollywood Bash Again’
Completely sold-out Club Night is a phenomenal hit
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
gzikp NkJhw
8 8 8 8 8 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
Many congratulations to Mrs and Mr Jaswinder Sandhu
family for the wedding reception of their loving Son
Jagdeep with Kiran Jyoth on 10th June 2023
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
9 9 9 9 9 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 23
1 1 1 1 10 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
NkJhw
gzikp
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 202323
Little India Australia along with India Australian Strategic Alliance announces
setting up of Economic Corridor between Australia-India bilateral trade
Photos by Harjinder Singh - Jindeep Photography
Little India Australia Foundation and Mr. Gurmeet economic, marketing, and investment and will help create Australia home.
along with India Australian Tuli from Little India cultural benefits and as a local start-ups for entrepreneurs in It was not possible to launch
Strategic Alliance has Australia. business centre it can help the small and medium the plaque without the help and
announced the setting up of Understanding the growing accelerate your business with businesses sector. support of Indian Business
an economic corridor need of Indian origin businesses opportunities for education, Little India Business Centre people, Indian community
between Australia-India in Australia, it has become vital networking, referrals and is a hub of the Indian diaspora, groups, Indian Media and Indian
bilateral trade. to have Little India Business access to the latest information and Little India being the heart photographers.
The Little India Business Centre for better delivery of for business owners. and soul of the Indian Little India Australia has
Centre commemorative services to the community. The main task is to promote community in Australia will extended a special thanks to Dr
plaque was launched by Shri Little India Business Centre the ‘Trade and Investment’ carry same values of India for Virk from India Australia
Shaurya Doval, from India will work to deliver the wing, which will secure foreign the Indians in Australia that call Strategic Alliance (IASA).
11
11
11 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
11 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
11 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
nkBo fefbzrL gkfe;skB d/ gzikp ;{p/ u M{mh u M{mh
nkBo fefbzrL gkfe;skB d/ gzikp ;{p/ 'u M{mh u M{mh SkBkB kBkB kB nk;Nq/bhnkL w?bp"oB u 12u 12 ;kbK ;kbK u G{ukb dku G{ukb dk
nkBo fefbzrL gkfe;skB d/ gzikp ;{p/
nkBo fefbzrL gkfe;skB d/ gzikp ;{p/ u M{mh
nkBo fefbzrL gkfe;skB d/ gzikp ;{p/
nk;Nq/bhnkL w?bp"oB
u G{ukb dk
u 12
nk;Nq/bhnkL w?bp"oB 'u 120 ;kbK 'u G{ukb dk
nk;Nq/bhnkL w?bp"oB
;kbK
nk;Nq/bhnkL w?bp"oB u 12 ;kbK u G{ukb dk
ykfso bVeh B{z f zdk ibkfJnk, j;gskb u w"szdk ibkfJnk, j;gskb u w"s
ykfso bVeh B{z f
ykfso bVeh B{z fzzdk ibkfJnk, j;gskb u w"szdk ibkfJnk, j;gskb u w"s
ykfso bVeh B{z f zdk ibkfJnk, j;gskb u w"s ;G s'A s/ MNek, gJhnK dokVK
ykfso bVeh B{z f
;G s'A s/ MNek, gJhnK dokVK MNek, gJhnK dokVK
;G s'A s/z MNek, gJhnK dokVK
;G s'A s/
;G s'A s/ MNek, gJhnK dokVK
e'v bJh BthnK tgkoe ns/ fojkfJSh
fJwkosK B{z 6H5 ns/ 7 dh shposk d/
ftueko G{ukbK dk ;kjwDk eoB d/
:'r j'D dh b'V j?. go fJZE/ Bk wekBK
bJh e'Jh fB:w j? ns/ Bk jh 1989
s'A gfjbK pDhnK fJwkosK bJh.
n?stko oks B{z ;N/N n?woi?A;h ;/tk
B/ fejk fe T[j fJZe fJwkos dk
w[nkfJBk eoB bJh fJZe nwbk G/i
fojk j? fi; ftZu so/VK nkJhnK ;B.
G{ukb Bkb fjZfbnk gkfe;skB
G{ukb Bkb fjZfbnk gkfe;skB
G{ukb Bkb fjZfbnk gkfe;skB
G{ukb Bkb fjZfbnk gkfe;skB
G{ukb Bkb fjZfbnk gkfe;skB
d{i/ gk;/ gkfe;skB d/ y?po
gys{Bytk ;{p/ 'u n?stko B{z G{ukb
d/ d' MNfenK ekoB xZN'-xZN fszB
pZu/ zywh j' rJ/. nfXekohnK B/ fJj
ikDekoh fdZsh. gkfe;skB d/ w";w
ftGkr (ghn?wvh nB[;ko gkfe;skB
bkj"o (fpT{o') gkfe;skB d/ gzikp ;{p/ 'u fJe w[fNnko B{z fzzdk ;kVB dk
d/ eJh fjZf;nK ftZu 6H0 shposk dk
wkwbk ;kjwD/ nkfJnk j?. g[b; B/ fJj ikDekoh fdzfdnK dZf;nk fe fJj
e?Bpok (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ dhnK s;thoK S/no ehshnK jB. fJZe SeshSkbh G{ukb nkfJnk, fi;
nkBo fefbzr dk wkwbk j?. g[b; B/ dZf;nk fe fJj xNBk bkj"o s'A brGr
w?bp"oB Sfjo 'u G{ukb d/ MNe/ wfj;{; jkbKfe w?bp"oB ftZu G{ukb 2021 Bkb dfjSs c?b rJh ns/ b'eK B{z xoK
200 feb'whNo d{o Mzr fzbQ/ d/ rVQ wjkokik fty/ tkgoh.
ehs/ rJ/. fJe G{ukb ftfrnkBh ftZu fteN'ohnk B{z fjbk d/D tkb/ s'A pkjo nkT[D bJh wip{o j' rJ/.
iKu nfXekoh B/ dZf;nk fe oikp nbh B/ nkgD/ g[ZsoK iZpko s/ nkfwo
nB[;ko w?bp"oB B{z fjbk d/D tkbk G{ukb Bkb'A pj[s S'Nk ;h. T[; G{ukb fJ;bkwkpkd ;fEs okSNoh G{ukb
ns/ e[M j'o gfotkoe w?ApoK Bkb fwb e/ 26 wJh B{z xo 'u nZr bkT[D s'A
3H8 shposk dk G{ukb 120 ;kbK s'A dh shposk 5H9 ;h. G{ukb ftfrnkB fBrokBh e/Ado w[skpe G{ukb dk e/
gfjbK nkgDh 20 ;kbk Xh B{z p/ofjwh Bkb s;hj/ fdZs/. g[b; nfXekoh B/
tZX ;w/A ftZu Sfjo B{z fjbkT[D tkbk y'i e/Ado d/ w[Zy ftfrnkBh n?vw Ado ncrkfB;skB ns/ szkfe;skB
dZf;nk fe bVeh nkgDh g;zd d/ ftnesh Bkb ftnkj eoBk ukj[zdh ;h.
;G s'A tZvk G{ukb ;h. fiU;kfJz; gk;e/b B/ dZf;nk fe ''fJj G{ukb d/ ;ojZdh y/so 'u ;h ns/ fJj 223
T[BQK dZf;nk fe fJe fdB gfjbK T[j xo'A ubh rJh ;h s/ fejk iKdk j? fe
nk;Nq/bhnk B/ w?bp"oB d/ T[Zso-gZSwh ;szpo 2021 ftZu nkJ/ G{ukb Bkb'A feb'whNo dh v{zxkJh 's/ nkfJnk, fi;
tkg; nkT[D s'A gfjbK T[; B/ T[; nkdwh Bkb e[M ;wK fpskfJnk ;h. T[BQK
feBko/ 's/ ;Bpoh B/V/ fszB feb'whNo 100 r[Dk S'Nk j? go fJj w?bp"oB d/ ekoB fJ; dk e'Jh ftBkSekoh gqGkt
dZf;nk fe tkg;h 's/ T[; B{z T[; d/ fgsk, 2 GoktK ns/ gfotko dhnK e[M
dh nB[wkfBs v{zxkJh 's/ G{ukb dh pj[s B/V/ ;h. fJ; bJh fJj T[;/ BjhA fgnk. fJ; s'A pknd d{ik G{ukb
n"osK B/ T[; B{z oZ;h Bkb pzBQ fdZsk s/ nZr bkT[D s'A gfjbK p/ofjwh Bkb
;{uBk fdZsh. G{ukb dh ;{uBk d/D bJh shposk Bkb wfj;{; ehsk frnk ;h 4H7 dh shposk d/ Bkb Skw 5H57
s;hj/ fdZs/. T[BQK dZf;nk fe ghVsk B{z j;gskb fbikfJnk frnk, fiZE/ T[; go E'VQ/ ;w/A bJh.''
25,000 s'A tZX b'eK B/ efEs s"o 's/ ti/ nkfJnk. ghvhn?w B/ fejk fe d{i/
dh w"s j' rJh.
fJwkosK ftZu dokVK
fJwkosK ftZu dokVK
fJwkosK ftZu dokVK
fJwkosK ftZu dokVK
J/iz;h Bkb ;zgoe ehsk. whvhnk fJwkosK ftZu dokVK G{ukb dk e/Ado ncrkfB;skB d/
T[BQK fejk, ''woB s'A gfjbK T[; B/ g[b; B{z nZr brkT[D tkfbnK pko/
fog'oNK ftZu fejk frnk fe G{ukb gk;e/b B/ fejk fe w?bp"oB d/ b'eK ibkbkpkd B/V/ 15 feb'whNo dh
dZf;nk ;h.'' T[; B/ dZf;nk fe g[b; B/ ghVsk d/ fgsk, 2 GoktK s/ fJe G?D
gzi s'A 10 ;fezN sZe nkfJnk ns/ B/ ;'wtko ;t/o/ nkgD/ xoK ns/ v{zxkJh 's/ ;h. pNrokw fzbQ/ ftZu
B{z frqcsko eo fbnk j?. w[bzwK fybkc esb dk e/; doi eo fbnk frnk j?.
s;wkBhnk ftZu j'pkoN sZe wfj;{; d[ekBK dh iKu ehsh. jkbKfe G{ukb G{ukb d"okB fJZe gS{nK d/ S?Zv dh
nfXekoh B/ fejk fe cV/ rJ/ w[bzwK B{z nkgDh fJ; joes 's/ e'Jh gSsktk
ehsk frnk. wkw{bh B[e;kB ns/ dokVK dk ekoB SZs fvZrD ekoB fszB pZu/ zywh j'
BjhA j? s/ T[BQK dk efjDk j? fe bVeh B/ gfotko dh fJZzs B{z Ykn bkJh j?.
b'eK B/ ;'Sb whvhnk 's/ G{ukb pD ;ed/ jB. w?bp"oB d/ fpbfvzr rJ/.
e?B/vk
e?B/vk u r?Ar;No nwogqhs ;wok dk r'bhnK wko e/ esbu r?Ar;No nwogqhs ;wok dk r'bhnK wko e/ esb
e?B/vk
e?B/vk u r?Ar;No nwogqhs ;wok dk r'bhnK wko e/ esb
u r?Ar;No nwogqhs ;wok dk r'bhnK wko e/ esb
e?B/vk 'u r?Ar;No nwogqhs ;wok dk r'bhnK wko e/ esb
t?Be{to (fpT{o') e?B/vk d/ Nkg-11 r?Ar;NoK ftZu'A fJZe nwogqhs ;wok T[oc uZeh dk t?Be{to
ftZu r'bhnK wko e/ esb eo fdZsk frnk j?. whvhnk fog'oNK w[skpe T[j t?Be{to d/ co/zoftT{
p?Ae[fJN jkb ftu ftnkj gkoNh ftu Skwb j'D s'A pknd id'A jkb s'A pkjo fBeb fojk ;h sK T[d'A
T[; B{z r'bhnK wko fdZshnK rJhnK. nwogqhs ;wok dh rZvh tkodks tkbh EK s'A e[M jh d{oh T[s/
;VQh jkbs ftu fwbh j?.
g[b; B{z ydSk j? fe T[; d/ fto'Xh r?Ar B/ r'bhnK wkohnK jB. nwogqhs ;wok T[oc uZeh dk
;pzX ;z:[es okSNo (:{Hn?ZBH) r?Ar Bkb ;h, fi;dh pqdoz ehgoz r?Ar Bkb eJh ;kbK s'A d[SwDh
uZb ojh ;h. eksb fto'Xh pqdoz ehgoz ro[Zg s'A j'D dh ;zGktBk j?. g[b; itkph ekotkJh B{z b?
e/ fuzss j?. g[b; w[skpe g?okw?fve; d/ gj[zuD sZe T[BQK B/ ghVs B{z ;hHghHnkoH fdZsh, go T[;dh
w"e/ 's/ jh w"s j' rJh.
12
12
12 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
12 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
12 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
okie[wkoh ;'chnk dbhg f;zx d/ fBtk; s/
okie[wkoh ;'chnk dbhg f;zx d/ fBtk; s/
okie[wkoh ;'chnk dbhg f;zx d/ fBtk; s/
f;Bf;BkNh fty/ eotkfJnk frnk ohiBb okie[wkoh ;'chnk dbhg f;zx d/ fBtk; s/
okie[wkoh ;'chnk dbhg f;zx d/ fBtk; s/
f;Bf;BkNh fty/ eotkfJnk frnk ohiBb
f;Bf;BkNh fty/ eotkfJnk frnk ohiBb
f;Bf;BkNh fty/ eotkfJnk frnk ohiBb
f;Bf;BkNh fty/ eotkfJnk frnk ohiBb
;BwkB ti'A bkJh rJh Bhbh sysh
;BwkB ti'A bkJh rJh Bhbh sysh
;BwkB ti'A bkJh rJh Bhbh sysh
;BwkB ti'A bkJh rJh Bhbh sysh
;BwkB ti'A bkJh rJh Bhbh sysh
f;Zy :{E f;wg'
f;Zy :{E f;wg'zhnw 2023 2323 23
f;Zy :{E f;wg' hnw 2
f;Zy :{E f;wg' hnw 2hnw 2 23
f;Zy :{E f;wg'
hnw 2
f;wg'zhnw dh nozGsk ns/ ;wkgsh
nodk; ns/ j[ewBkwk b? e/ j'Jh.
pZfunK B/ GkSD fsnko eoB bJh
pj[s fwjBs ehsh. Gkr b?D tkb/
;ko/ pZfunK B{z fJBkw ftZu No'chnK
fdZshnK rJhnK. gzikph ftZu GkSD
d/D tkb/ pZfunK B{z tZyok ftS/S
ntkov th fdZsk frnk. ro[Zg 1 ftZu
i;dhg f;zx, ro[Zg 2 ftZu fsqSk e"o,
ro[Zg 3 ftZu poBs e"o, ro[Zg 4 ftZu
wkfBs f;zx ns/ ro[Zg 5 ftZu joi's
e"o gfjb/ ;EkB 's/ nkJ/. fJj i/s{
pZu/ 3 s'A 6 nr;s, 2023 ftZu
Skob?N, BkoE e?o'bkJhBk fty/ j'D
bzvB (fpT{o') f;Zy ;kwoki d/ nkyoh Sk;e wjkokik dbhg f;zx dh Xh
tkb/ nzsookSNoh f;wg'zhnw ftZu
okie[wkoh ;'chnk dbhg f;zx d/ bzvB ;fEs fBtk; 's/ ;BwkB d/ s"o 's/ 'Bhbh
Gkr b?Dr/.
f;Bf;BkNh (fpT{o') f;Zy :{E jB. f;Zy :{E nbkfJz; nkc BkoE sysh' brkJh rJh. fJ; sysh d/ T[dxkNB w"e/ :{He/H d/ n?ZwHghH sBwBihs
nbkfJz; nkc BkoE nwohek r[wNkbk B/ dZf;nk fe Gkr b?D nwohek (f;nkBk) ;z;Ek d/ B?SBb f;zx Y/;h th w"i{d ;B. fJzrfbS j?ohN/i u?foNh tZb'A ubkJh rJh 'Bhbh sysh'
/
(f;nkBk) ;z;Ek tZb'A eotkJ/ iKd/ tkb/ pZfunK B{z T[wo nB[;ko gzi eBthBo ;H e[bdhg f;zx nB[;ko ;ehw fJfsjk;e Sy;hnsK Bkb i[VhnK ftSS fJwkosK dh wjZssk B{z do;kT[Adh
;bkBk f;Zy :{E f;wg'zhnw 2023 ro[ZgK ftu tzfvnk iKdk j?. jo/e ;z;Ek tb'A ;zB 2000 s'A jo ;kb j?. wjkokDh fteN'ohnk tZb'A bzvB d/ dZyD-gZSw ftu j?wgNB e'oN g?b/; fty/
;zpzXh y/soh (ohiBb) gZXo d/ GkSD ro[Zg B{z gfjbK iBtoh d/ wjhB/ fJe wkou-ngq?b d/ wjhB/ ftu fJj w[ekpb/ ;'chnk ns/ T[BQK dhnK G?DK B{z @c?okv/ jkT{;@ ngkoNw?AN fdZsk frnk ;h.
w[ekpb/ nwohek d/ ;{p/ UjkfJU d/ feskp fdZsh iKdh j? s/ Gkr b?D gfjbK nwohek s/ e?B/vk d/ tZy-tZy okie[wkoh ;'chnk uko djkfenK s'A tZX ;w/A sZe fJ; fBtk; ftZu ojh.
Sfjo f;Bf;BkNh fty/ eotkJ/ rJ/. tkfbnK B/ T[; d/ ftu'A fdZs/ rJ/ fszB SfjoK ftu eotkJ/ iKd/ jB, fco oki ';'chnkL fgqz;?;, ;cokr/N, fot'fbT{SBoh' ihtBh dh b/fyek nBhsk nkBzd B/
UjkfJU ns/ g?Bf;bt/Bhnk ;{p/ d/ fJ; ;tkbK d/ itkp 5 s'A 7 fwzN ftu gZXoh s/ nzs ftu nr;s d/ wjhB/ fejk, @fJZe f;nk;h gZsoeko j'D d/ Bks/, w?A ;'funk fe w?B{z n"osK d/ t'N
ohiBb f;wg'zhnw ftZu f;Bf;BkNh, GkSD d/ o{g ftu d/D/ j[zd/ jB. fJ; ftu nzso-okSoNh gZXo d/ w[ekpb/ gkT[D d/ nfXeko bJh ;zxoS eoB tkfbnK dh ejkDh gsk j? ns/ fco w?B{z fJ;
ebhtb?Av ns/ fgN;por SfjoK d/ 6 ;kb gfjb/ ro[Zg B{z šp/f;e B'b/i nkc eotkJ/ iKd/ jB. fJ; ftu oki gZXoh n;kXkoD wfjbk pko/ gsk bZrk ns/ T[BQK s'A gqGkfts j'Jh.' nkBzd B/ fejk fe
s'A 23 ;kb sZe d/ 26 pZfunK B/ Gkr f;ZyfJzw@, d{i/ B{z šf;Zy ;kyhz cko w[ekpfbnK d/ i/s{ pZu/ Gkr b?Ad/ jB. nkyoh f;Zy Sk;e ns/ wjkokDh fteN'ohnk dh Xh j'D d/ Bks/ ;'chnk i/eo
fbnk. fJ; s'A gfjbK ngq?b wjhB/ ftZu :{E@, shi/ B{z šdh NopB@, ns/ u"E/ oki gZXoh w[ekpfbnK bJh nwohek ukj[zdh sK pj[s nkokwdkfJe ihtB pshs eo ;edh ;h go T[BQK B/ n"yk okj
fJjBK fszBk SfjoK d/ ;EkBe gZXo d/ B{z šr[o{ rqzE ;kfjp - ;[gohw No/zo@ ns/ e?B/vk B{z 13 fjZf;nK ftu u[fDnk. b/fyek B/ fejk fe okie[wkoh ;'chnk B/ n"osK B{z t'N dk nfXeko d/D
f;wg'zhnw w[ekpb/ eotkJ/ rJ/ ;B. feskp fdZsh rJh, fi; ftZu'A T[jBK tzfvnk frnk j? s/ jo fyZs/ s'A i/s{ bJh ;zxoS ehsk ;h.
fJ; ;zpzXh ikDekoh ;KMh eod/ j'J/ fdZs/ rJ/ ;tkbK d/ itkp ftZu Gk;D pZu/ ckJhBb w[ekpfbnK ftu iKd/
f;wg'zhnw bJh f;Bf;BkNh ns/ v/ fdZs/. ro[g 5 B{z šf;Zy ihtB jB. T[jBK fejk fe f;wg'zhnw dh nwohek u 11 ;kbk w[zv/ B/ wzrhu 11 ;kbk w[zv/ B/ wzrh
nwohek
nwohek u 11 ;kbk w[zv/ B/ wzrh
nwohek
nwohek 'u 11 ;kbk w[zv/ B/ wzrh
u 11 ;kbk w[zv/ B/ wzrh
NB y/so d/ ;EkBe eBthBo ;whg iku$f;Zy ofjs wfonkdk ns/ fsnkoh Bkb pZfunK B{z fiZE/ f;Zy
f;zx r[wNkbk B/ dZf;nk fe ngq?b d/ r[opkDh@ dk ftSk fdZsk frnk ;h. fJfsjk; s/ fto;/ pko/ ikDekoh
wdd, g[b; B/ wko fdZsh r'bh
wdd, g[b; B/ wko fdZsh r'bh
wdd, g[b; B/ wko fdZsh r'bh
wdd, g[b; B/ wko fdZsh r'bh
wjhB/ ftZu fszBk SfjoK d/ ;EkBe fJ; ;kb f;Bf;BkNh s'A 11, fwbdh j?, Bkb jh T[jBK B{z GkSD wdd, g[b; B/ wko fdZsh r'bh
gZXo 's/ j'J/ f;wg'zhnw d/ i/s{ pZu/ ebhtb?Av s'A 10 ns/ fgN;por s'A 6 fbyD ns/ p'bD dk th gsk bZrdk
ohiBb f;wg'zhnw ftZu Gkr b?Ad/ B"itkBK B/ ohiBb bJh Gkr fbZsk. j?.
nfXnkge B/ y'fjnk w'pkfJb sK r[Z;/ Bkb GVe
nfXnkge B/ y'fjnk w'pkfJb sK r[Z;/ Bkb GVe
nfXnkge B/ y'fjnk w'pkfJb sK r[Z;/ Bkb GVe
nfXnkge B/ y'fjnk w'pkfJb sK r[Z;/ Bkb GVe
nfXnkge B/ y'fjnk w'pkfJb sK r[Z;/ Bkb GVe
T[Zmh ftfdnkoED, c{e fdZsk ;e{b, 2
T[Zmh ftfdnkoED, c{e fdZsk ;e{b, 2 dh w"s dh w"s
T[Zmh ftfdnkoED, c{e fdZsk ;e{b, 20 dh w"s
dh w"s
T[Zmh ftfdnkoED, c{e fdZsk ;e{b, 2
T[Zmh ftfdnkoED, c{e fdZsk ;e{b, 2 dh w"s
gkrbgB dk nzdkzk brkU, dZ; d/
JhJ/ fe Bkpkbr ftfdnkoED dh
T[wo f;oc 14 ;kb j?.
eh j? g{ok wkwbk<
eh j? g{ok wkwbk<
eh j? g{ok wkwbk<
eh j? g{ok wkwbk<
eh j? g{ok wkwbk<
r[nkBk d/ fJe ;e{b d/ bVehnK
d/ j';Nb 'u nZr bZr rJh. e[M jh
gbK ftZu nZr B/ j';Nb d/ tZv/ fjZ;/
B{z nkgDh bg/N ftZu b? fbnk.
fGnkBe nZr dh bg/N 'u eJh tkfSzrNB (fpT{o') nwoheh oki fw;hf;gh d/ nfXekohnK B/ fJZe 11 ;kbk
ftfdnkoEDK ns/ ;Nkc c; rJ/. w[zv/ d/ wkwb/ dh iKu S[o{ eo fdZsh j?, fi; B{z fJZe g[b; nfXekoh d[nkok r'bh
s[ozs ckfJo fpqr/v dh Nhw B{z p[bkfJnk wko fdZsh rJh ;h. g[b; B/ w[zv/ B{z T[d'A r'bh wkoh, id'A T[; B/ wdd bJh 911 's/
frnk go id'A sZe Nhw nZr p[Mk ;eh, ekb ehsh ;h. whvhnk fog'oNK ftZu fJj ikDekoh fdZsh rJh. fw;hf;gh
T[d'A sZe nZr dh bg/N ftZu nk e/ fpT{o' nkc fJBt?;Nhr/SB nB[;ko 20 wJh dh ;t/o B{z fJzvhnB'bk g[b; ftGkr
20 b'eK dh w"s j' u[Zeh ;h. whvhnk d[nkok n?vohnB w[oh B{z Sksh ftZu r'bh wko fdZsh rJh ;h. g[b; tkb/ w[[zv/ d/
fog'oNK dh wzBhJ/ sK j';Nb B{z nZr xo ftZu xo/b{ rVpVh ekb dk itkp d/ oj/ ;B. r'bhpkoh d/ Bshi/ ti'A w[zv/
bkT[D tkbh bVeh th fJ; xNBk d/ c/cV/, g;bhnK ns/ firo rzGho zywh j' frnk.
'u p[oh soQK zywh j' rJh. fw;hf;gh fpT{o' nkc fJBt?;Nhr/SB B/ fejk fe @xNBk d"okB e'Jh nfXekoh
w"sK dk ekoB pfDnk w'pkfJb
w"sK dk ekoB pfDnk w'pkfJb
w"sK dk ekoB pfDnk w'pkfJb zywh BjhA j'fJnk. fojkfJS d/ fJZe fBtk;h B{z rzGho ;ZNK bZrhnK jB ns/
w"sK dk ekoB pfDnk w'pkfJb
w"sK dk ekoB pfDnk w'pkfJb
fJ; ;koh xNBk dh iVQ fJe T[;B{z ;EkBe j;gskb fbikfJnk frnk@. iKu g{oh eoB s'A pknd J/izN
w'pkfJb j?. bVeh ;e{b 'u nkgDk nNkoBh iBob d/ dcso Bkb nkgD/ Bshi/ ;KM/ eoBr/.@ J/iz;h B/ j'o t/ot/
w'pkfJb Bkb b? e/ nkJh ;h. BjhA fdZs/.
r[nkBk (fpT{o') dZyDh nwohek d/ nZr dh bg/N ftZu nk rJ/, fi; ekoB
nfXnkge tZb'A T[; dk w'pkfJb zps fJ; d"okB gfotko d/ tehb ekob'; w{o B/ fejk fe w[oh j;gskb s'A fojkn
d/S r[nkBk s'A fJe pj[s jh dodBke T[BQK dh dodBke w"s j' rJh.
eo fbnk frnk ;h. fJ; ekoB j'D s'A pknd mhe j' fojk j?, go T[j ;dw/ ftu j? ns/ T[; B{z ekT[A;fbzr dh
wkwbk ;kjwD/ nkfJnk j?, fiZE/ fJe fJ; y"cBke xNBk 'u d'Sh
ftfdnkoED B{z r[Z;k nk frnk, fi; zo{os j't/rh. tehb B/ fJZe tZyo/ fpnkB ftZu fejk fe @fe;/ th pZu/ B{z ed/
bVeh B/ nkgD/ jh ;e{b d/ j';Nb B{z ftfdnkoED ;w/s 10 b'e th p[oh
s'A pknd T[; B/ fJ; fxBkT[Dh xNBk th T[jBK b'eK d/ jZE'A nfijh fjz;k dk fSeko BjhA j'Dk ukjhdk i' ;[oZfynk ns/
nZr brk fdZsh. ftfdnkoED tZb'A soQK Bkb M[b; rJ/ jB. j;gskb 'u
B{z nzikw fdZsk. zywh ftfdnkoED ;/tk eoB dh ;j[z u[Zed/ jB. ;kB{z fJ; B"itkB w[zv/ ns/ T[;d/ gfotko bJh
brkJh nZr ftZu j';Nb ;VB bZrk fJbki nXhB b'eK dh ikB pukT[D
dk fJbki uZb fojk j?. fJ; s'A fBnK dh wzr eoBh ukjhdh j?. n;hA fJ; soQK dh fJZe j'o p/s[eh d[yKs B{z
s/ e[M jh ;w/A ftZu ;V e/ yzvo 'u dh e'fSS ehsh ik ojh j?. fcbjkb
fJbktk 9 j'o b'eK dk fJbki th uZb tkgoB dh fJikzs BjhA d/ ;ed/. ;kB{z nkgD/ ekB{zB bkr{ eoB tkb/ nfXekohnK
spdhb j' frnk. ftfdnkoED dh fJ; d'Sh ftfdnkoED B{z g[b; B/ j;gskb
fojk j?. g[b; wkwb/ dh iKu eo ojh s'A pdbkn ns/ itkpd/jh dh wzr eoB bJh fJZe GkJhuko/ ti'A fJeZm/ j'Dk
joes ekoB Bk f;oc j';Nb ;V 'u'A jh fjok;s 'u b? fbnk j?. fi; B/
j?. dZf;nk ik fojk j? fe woB tkb/ ukjhdk j?. @w{o, w[zv/ dh wK Bekbk w[oh ns/ j'oK B/ fJzvhnB'bk f;Nh jkb fty/
frnk, ;r'A ;e{b ftZu gVQd/ pZfunK th fJj rZb ;[Dh, T[; dh o{j ezp rJh.
fznkdkso pZfunK dh T[wo 12 s'A 18 XoBk fdZsk. nfXekoh B{z poyk;s eoB ns/ pkvh-e?wfonK dh c[N/i ikoh
ns/ ;Nkc ;w/s e[b 20 fBod'S b'e fJ; s'A gfjbK fe s[;hA bVeh d/
;kb d/ ftueko j?. eoB dh wzr ehsh.
13
13
13 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
13 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
13 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
w?;{o d/ k;e Nhg{ ;[bskB dh sbtko B/k;e Nhg{ ;[bskB dh sbtko B/
w?;{o d/
w?;{o d/ Sk;e Nhg{ ;[bskB dh sbtko B/k;e Nhg{ ;[bskB dh sbtko B/
w?;{o d/ k;e Nhg{ ;[bskB dh sbtko B/
;[go coNkJhb wdo, 28 fdBK d/ tec/
;[go coNkJhb wdo, 28 fdBK d/ tec/ u 2 tkou 2 tko
;[go coNkJhb wdo, 28 fdBK d/ tec/ u 2 tko w?;{o d/
;[go coNkJhb wdo, 28 fdBK d/ tec/
u 2 tko
;[go coNkJhb wdo, 28 fdBK d/ tec/ 'u 2 tko
fBbkwh u s'V/ ;ko/ foekov, ikD' eh ojh ehwsu s'V/ ;ko/ foekov, ikD' eh ojh ehws
fBbkwh
fBbkwh u s'V/ ;ko/ foekov, ikD' eh ojh ehws
fBbkwh 'u s'V/ ;ko/ foekov, ikD' eh ojh ehwsu s'V/ ;ko/ foekov, ikD' eh ojh ehws
fBbkwh
roGtsh j'Jh n"os, fdZsk XhnK B{z iBw
roGtsh j'Jh n"os, fdZsk XhnK B{z iBw
roGtsh j'Jh n"os, fdZsk XhnK B{z iBw
roGtsh j'Jh n"os, fdZsk XhnK B{z iBw
roGtsh j'Jh n"os, fdZsk XhnK B{z iBw
fteh. 1782 s'A 1799 sZe oki eoB
tkb/ Nhg{ ;[bskB dh sbtko B{z ';[y/
bk' (;Zsk dk gqshe) fejk iKdk j?.
fJj sbtko ;Nhb dh pDh j'Jh
j? ns/ fJ; 's/ ;'B/ Bkb T[Zsw BZekSh
ehsh rJh j?. fJj Nhg{ ;[bskB d/
fBZih u?Apo 'u'A fwbh ;h ns/ Jh;N
fJzvhnk ezgBh B/ jwb/ ftZu T[BQK dh
fjzws ns/ ;BwkB d/ gqshe ti'A
iBob v/ftv p/nov B{z G/N ehsh ;h.
fJ; jwb/ 'u Nhg{ ;[bskB wkfonk
frnk ;h, fi; B{z 'NkJhro nkc w?;{o'
d/ BK Bkb ikfDnk iKdk j?. fJj
jwbk wJh 1799 'u j'fJnk ;h.
p'Bj?wz d/ fJ;bkfwe ns/ Gkosh
ebk d/ w[yh ns/ fBbkwh eoB tkb/
Ubhto tQkJhN B/ fteoh s'A gfjbK
fJe fpnkB 'u fejk ;h fe fJj
SkBdko sbtko Nhg{ ;[bskB Bkb
;pzXs ;ko/ jfEnkoK 'u'A ;G s'A tXhnk
j?, i' ni/ th fBZih jZEK ftZu j?.
T[BQK fejk fe ;[bskB dk fJ; Bkb
r{VQk fBZih ;pzX ;h ns/ fJ; dh
SkBdko fSbgekoh fJ; B{z ftbZyD
pDkT[Adh j?. sbtko dh ehws
bzvB (fpT{o') w?;{o d/ 18thA ;dh t;s{nK dh fBbkwh d/ ;ko/ foekov
1,500,000 ns/ 2,000,000 gkT[Av
d/ Sk;e Nhg{ ;[bskB dh sbtko B/ s'V fdZs/. fJ;bkfwe ns/ Gkosh ebk
d/ ftukb/ ;h go nzdkzB
bzvB 'u p'Bj?w; d/ bJh Gkosh dh fteoh 'u fJj 14 fwbhnB ftZu
14,080,900 'u t/uh rJh.
wkD dh rZb, Gkosh w{b d/ :ke{p gN/b
wkD dh rZb, Gkosh w{b d/ :ke{p gN/b
wkD dh rZb, Gkosh w{b d/ :ke{p gN/b
wkD dh rZb, Gkosh w{b d/ :ke{p gN/b
wkD dh rZb, Gkosh w{b d/ :ke{p gN/b
:{e/ d/ gq?;NB fjo d/ pD/ w/no
:{e/ d/ gq?;NB fjo d/ pD/ w/nofjo d/ pD/ w/no
:{e/ d/ gq?;NB
:{e/ d/ gq?;NB
:{e/ d/ gq?;NB Sfjo d/ pD/ w/nofjo d/ pD/ w/no
b B/ 4 i[bkJh, 2009 B{z ;/tkw[es
j'D s'A gfjbK o?t/fBT{ fJz;g?eNo,
No?fce fJz;g?eNo, nf;;N?AN uhc, uhc
fJz;g?eNo ns/ Ugo/SB w?B/io ti'A
th G{fwektK fBGkJhnK ;B. T[j 10
;kb dh T[wo s'A jh okiBhsh ftZu
Skwb j' frnk ;h, id'A T[;B/ nkgD/
woj{w fgsk, i' fJZe wzp{s ;woEe
ns/ eKro; gkoNh d/ w?Apo ;B, bJh
gquko eoBk ns/ gou/ tzvD/ S[o{ ehs/
. T[j gfjbh tko 1995 ftZu n?t/
Bj?w tkov bJh b/po gkoNh d/ e"A;bo
ti'A u[fDnk frnk ;h ns/ gq?;NB f;Nh
e"A;b d/ fJfsjk; ftZu gfjbk w[;fbw
e"A;bo ;h.
bzvB (fpT{o') ;[go coNkJhb wdo dk fJe d[obZG wkwbk ;kjwD/ nkfJnk
fJ; s'A fJbktk gN/b 2001-
j?. fJe n"os 28 fdBK d/ tec/ d"okB 2 tko roGtsh j'Jh ns/ T[; B/ 2 XhnK
2009 d"okB gq?;NB t?;N fvthzB
B{z iBw fdZsk j?. j/noc'ovSkfJo d/ fbUfw;No fBtk;h 30 ;kbk ;"ch ;wkb
ns/ T[; d/ 34 ;kbk gsh i'BkEB ;kb 2019 s'A jh nkgD/ d{i/ pZu/ bJh e'fSS bJh bzekSkfJo ekT[ANh e"A;bo ti'A
th u[D/ rJ/ ;B. BtK w/no ;EkBe
eo oj/ ;B. j[D T[BQK d/ xo 2 XhnK B/ iBw fbnk j?. d'tK dk fJe p/Nk nk;eo
GkJhuko/ dk fJZe ;orow w?Apo th j?
6 ;kb dk j?. vkeNoK dk efjDk j? fJe wjhB/ d/ tec/ 's/ 2 pZfunK dk fJe jh
bzvB (fpT{o') fpqN/B d/ gq?;NB ti'A ;/tk fBGk oj/ jB. bzp/ ;w/A s'A ;/ ns/ gq?;NB ikwk w;fid ns/ gq?;NB
e[Zy 'u nkT[Dk pj[s jh d[obZG wkwbk j?. nfijk T[d'A j[zdk j?, id'A gfjb/
Sfjo B/ e"A;bo Bhb vkoph dk tk eoB tkb/ e"A;bo B/ Bkrfoe w[;fbw pohnb ;';kfJNh bJh fJZe
roGXkoB s'A e[M jcs/ pknd d{ik roGXkoB j[zdk j?. fJj pZu/ i[VtK BjhA
ekoiekb g{ok j'D s'A pknd r[ioks fvT{NhnK fBGkJhnK jB ns/ T[; ;w/ ;fj-u[fDnk w?Apo ti'A ezw eodk j?.
ejkT[Ad/. fJj p/jZd nB'yk wkwbk j?.
;'ch dZ;dh j? fe id'A T[j gfjbh tko roGtsh j'Jh sK f;o 'u ekch s/z ftZu iBw/ :ke{p gN/b B{z 2023-24 A d/ w/no d/ Bkb rowhnK ftZu Skjh T[j cq?Aut[Zv efwT{fBNh gqkfJwoh ;e{b
bJh nkgDk gfjbk Gkosh w{b dk gfotko d/ d"o/ dh w/zpkBh ehsh ;h. bJh ;e{b rtoBo j?. o'zw/o e?A;o, gq/
dod j'D bZrk ;h. ;oho 'u soQK-soQK dhnK phwkohnK j'D bZrhnK. T[; B/
w[;fbw w/no u[fDnk j?. nkgDh BthA gq?;NB d/ pkjo ikD tkb/ w/no vkoph ;NB v'w/;fNe tkfJb?A; ;oftf;z ns/
fejk fe jkbs fJzBh yokp j' rJh fe 7 jcfsnK 'u 8 tko j;gskb 'u dkyb
G{fwek ftZu gN/b e"A;b dhnK whfNzrK B/ fJZe NthN ftZu fbfynk fe @u[D/ n?wkT{; 2023-24 bJh gN/b d/ w/
j'Dk fgnk. 120 xzN/ sZe fvqg bZrh. pknd 'u N?;N ehsk sK roGtsh ;h.
dh gqXkBrh eoBr/ ns/ o;wh w[yh ti'A j'J/ w/no e"A;bo :ke{p gN/b B{z nj[d/ nob u?foNhz j'Dr/.
jkbKfe vkeNoK B/ e[M j'o th t/fynk. T[BQK B/ s[ozs ;e?B eokT[D dh ;bkj
dcso ftZu nkgD/ ;kb Go d/ ekoi dh fzzw/tkoh ;"Ag e/ w?B{z pj[s y[Sh j'
fdZsh. gsk bZrk fe T[; dh e[Zy 'u fJe BjhA d' pZu/ gb oj/ jB. vkeNo fJj
d"okB Sfjo dh B[wkfJzdrh eoBr/.gN/ ojh j?. fgSbk ;kb w/o/ ihtB dk ;G
t/y e/ j?okB ofj rJ/ fe d'tK dk nkeko tZy-tZy ;h ns/ T[wo th tZy-tZy
b B/ fejk fe @w?A gq?;NB dk w/no pD s'A SkBdko siopk fojk j? ns/ fJj w/ MATRIMONIAL
Bzo nk ojh ;h.
e/ ;BwkfBs ns/ y[S jK, fi; Sfjo o/ bJh wkD tkbh rZb j?. ;kv/ SkBdko
vkeNoK dk efjDk j? fe fJ; soQK dk roGXkoB ;[gochN/SB ejkT[Adk j?. Dharmi Australia citizens
B{z w?B{z nkgDk xo efjD 's/ wkD j?. Sfjo dk w/no,@.
nfij/ ftu fJe roGXkoB s'A pknd pj[s jh d[obZG wkwfbnK ftu d{ik n?Zr 42 years never married 5'3
w?B{z T[whd j? fe w?A T[BQK GkJhukfonK r[ioks d/ Go{u ftZu iBw/ gN/b
th ;gow Bkb coNkJhb j' e/ e[Zy ftu ;Ekgs j' iKdk j?. wkjtkoh uZeo ftu fair complexion,well educated
bJh ;ekokswe pdbkn fbnktKrk, B/ n?wn?; :{Bhtof;Nh nkc pV"dk s'A
d{ik n?Zr pDB ftu 4 jcfsnK dk teck ofjzdk j?. fznkdkso wkwfbnK ftu bride Looking for well
fiBQK dh w?A ;/tk eodk jK ns/ nkT[D nzro/zh ;kfjs ftZu phJ/ ns/ n?wJ/
roGXkoB j[zfdnK jh d{ik n?Zr pDB dh gqfefonk roGekb sZe o[Ze iKdh j?. educated Vashnu, groom,
tkb/ ;kb bJh nkgD/ w/nob u?foNhz dh fvroh Bkb rq?i{J/SB ehsh. T[j
fJ; bJh ;[gochN/SB dk wkwbk pj[s jh d[obZG wkwbk wzfBnk iKdk j?. d{i/ issuless divorce can consider.
d[nkok tkX{ ;jkfJsk gqdkB eoKrk,@. i{B 1976 ftZu :{e/ nkfJnk ns/
gk;/ i[VtK roGXkoB ftu fJe ;w/A 's/ fBeb/ n?Zr tZy-tZy ;gowz Bkb Please contact only for
nkgDh BthA G{fwek s'A gfjbK gN/ 1979 ftZu gq?;NB ekog'o/SB Bkb
coNkJhb j[zd/ jB go T[BQK dk ftek; pokpo j[zdk j?, id'Afe ;[gochN/SB ftu marriage. 0470212920
b wJh 2022 s'A Sfjo d/ fvgNh w/no nkgD/ eohno dh S[o{nks ehsh. gN/
d't/A ftek; d/ tZy-tZy gVkn ftu j[zd/ jB.
14
14
14 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
14 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
14 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
fJe eZg e"ch dh ehws 1 bZy s'A tZX,
fJe eZg e"ch dh ehws 1 bZy s'A tZX,
fJe eZg e"ch dh ehws 1 bZy s'A tZX,
fJe eZg e"ch dh ehws 1 bZy s'A tZX,
BEkDk d/ B"itkB dhgfJzdo f;ZX{ B/ e?B/vk
BEkDk d/ B"itkB dhgfJzdo f;ZX{ B/ e?B/vk u fJe eZg e"ch dh ehws 1 bZy s'A tZX,
BEkDk d/ B"itkB dhgfJzdo f;ZX{ B/ e?B/vk 'u uu u
BEkDk d/ B"itkB dhgfJzdo f;ZX{ B/ e?B/vk
BEkDk d/ B"itkB dhgfJzdo f;ZX{ B/ e?B/vk
2 jcs/ gfjbK nkovo eoBk
2 jcs/ gfjbK nkovo eoBk
2 jcs/ gfjbK nkovo eoBk o{oh
2 jcs/ gfjbK nkovo eoBk zo{oho{oh
2 jcs/ gfjbK nkovo eoBk o{oho{oh
eotkJh pZb/-pZb/, jk;b ehsk tZvk w[ekw
eotkJh pZb/-pZb/, jk;b ehsk tZvk w[ekw
eotkJh pZb/-pZb/, jk;b ehsk tZvk w[ekw
eotkJh pZb/-pZb/, jk;b ehsk tZvk w[ekw
eotkJh pZb/-pZb/, jk;b ehsk tZvk w[ekw
fJZe eZg e"ch fwb/rh.
jk;b ehsk 9 rq/v, i' fe ;z;ko rq/v, i' fe ;z;ko
jk;b ehsk 9
jk;b ehsk 90 rq/v, i' fe ;z;ko
jk;b ehsk 9 rq/v, i' fe ;z;ko
jk;b ehsk 9
rq/v, i' fe ;z;ko
ftZu ;op'sw
ftZu ;op'sw
ftZu ;op'sw
ftZu ;op'sw
ftZu ;op'sw
po{ b?p e?c/ d/ wkbe fwu i"B;B
B/ e"ch d/ ftbZyD ;tkd dk y[bk;k
ehsk. T[; B/ dZf;nk fe id'A b'e
fJ;B{z ghAd/ jB, sK fznkdkso efjzd/
jB fe fJj e"ch Bkb'A tX/o/ ukj torh
j?. ;g?SfbNh e"ch n?;';hJ/SB B/ fJ;
e"ch B{z rq/v 90 ti'A wkBsk fdZsh j?,
i' fe ftSt ftZu ;G s'A T[Zuk rq/v j?.
i/eo fe;/ dk rq/v 80 s'A T[Zgo j?, sK
wzfBnk iKdk j? fe T[; e'b e[M tZyoh
ftS/Ssk j't/rh. T[j d[obZG iK
SkBdko doik oZydk j?
ikB;B B/ dZf;nk fe fJj fJZe
n;XkoB e"ch j?. nfijh e"ch i' b'eK
dhnK nZyK 'u'A jzM{ eZY fdzdh j?. w?B{z
gsk j? fe nfijhnK rZbK efjDk
f;vBh (fpT{o') i/eo s[;hA e"ch ftZu ;[oyhnK ftZu nk frnk, id'A gkrbgB tKr j? go nfijk j'fJnk
BEkDk (fpT{o') fgzv g{jbh d/ j'Djko B"itkB dhgfJzdo f;zx f;ZX{ B/ nkgDh
ghD d/ S[ehB j' sK fJj ypo s[jkB{z fJ;d/ wkbe B/ fJ;dhnK ehwsK dk j?. fJ; B{z ghD s'A pknd w?A y[d b'eK
fwjBs ;dek e?B/vhnB g[b; ftu nc;o Gosh j' e/ gzikphnK dk f;o T[Zuk
j?okB eo d/t/rh. nk;Nq/bhnk 'u e"ch n?bkB ehsk. T[;B/ fJj th dZf;nk dhnK nZyK 'u'A jzM{ nkT[Ad/ d/y/ jB.
ehsk j?. dhgfJzdo f;zx f;ZX{ e?B/vk g[b; d/ i;fN; ftGkr ftu ps"o (gh;
dh fJe d[ekB y[ZbQh j?, fiZE/ 1 eZg fe fJj e"ch fJzBh wfjzrh feT[A j? ns/ jkbKfe rkjeK dh frDsh pj[s xZN
nc;o) gq'N?efNt ;oft;z nc;o fB:[es j'fJnk j?. dhgfJzdo f;zx d;zpo
e"ch dh ehws 1500 vkbo :kBh nkovo 2 jcs/ gfjbK feT[A d/Dk g?Adk j?. e"ch ;ot eoB dk sohek th yk;
2018 ftu e?B/vk d/ Sfjo ftzBhg?r ftu gVQkJh bJh frnk ;h. toe gofwN
eohp 1H28 bZy o[gJ/ j?. fJzBk jh BjhA j?. don;b fJ; ftZu i' e"ch gkJh j?. e"ch nkw s"o 's/ fJe n?;gq?;' wShB
d"okB T[;B/ e?B/vk g[b; ftu gh; nc;o dhnK n;kwhnK bJh ngbkJh ehsk.
i/eo s[;hA fJ; e"ch B{z ghDk ukj[zd/ j' iKdh j?, T[j gBkwk ns/ e';Nk ohek okjhA d[ekB ftu fsnko ehsh iKdh
dhgfJzdo f;zx d/ fgsk Bod/t f;zx ns/ wksk ;oBgqhs e"o B/ dZf;nk fe
sK s[jkB{z 2 jcs/ gfjbK nkovo p[Ze dh ;ojZd B/V/ f;bk vh gKv' ftZu fJZe j?. go fJZE/ e"ch fcbNo gfjbK frZbk
T[BQK d/ j'Djko g[Zs B/ j'o ;?AeV/ T[whdtkoK B{z gSkV e/ e?B/vk g[b; d/ i;fN;
eoBk j't/rk. nkyo fJ; ftu nfijk itkbkw[yh ezY/ T[rkJh iKdh j?. fco ehsk iKdk j?. fco e"ch B{z fcbNo 's/
ftGkr ftu gq'N?efNt ;oft;z nc;o dh B"eoh jk;b ehsh. T[;dk e?B/vk dh
eh j? fe fJ; dh ehws fJzBh fznkdk fJ; B{z G[zfBnk iKdk j?. fJj ;EkB oZy e/ T[; 's/ 94 fvroh ;?ANhro/v
c"i ftu Gkosh j'D dk ;[cBk ;h, fi;B{z g{ok eoB bJh T[j ;ys fwjBs eo
j?. nZi n;hA s[jkB{z fJ; pko/ dZ;D ;w[zdo sb s'A 1,700 whNo T[Zuk j?. sZe row gkDh gk fdZsk iKdk j? sK
fojk j?. T[BQK dZf;nk fe dhgfJzdo f;zx gVQkJh d/ Bkb-Bkb fizw ftu pj[s
ik oj/ jK. fJ; bJh fJ; dh ehws fJzBh fznkdk fe ;[nkd yokp Bk j't/. ekch bzph
fwjBs brkT[Adk ;h. T[;B/ gfjbh tko e?B/vk g[b; ftu ngbkJh ehsk ns/
gZSwh f;vBh d/ g/BfoE ftZu j?. fizB/ ftu s[;hA ;kb Go e"ch gh gqfefonk s'A pknd jh e"ch rkje B{z
gfjbh tko jh ;?AeV/ T[whdtkoK B{z gSkV e/ gq'N?efNt ;otf;z nc;o dh B"eoh
;fEs po{ b?p e?c/ T[d'A g{oh d[Bhnk ;ed/ j', UBh ehws ftu s[jkB{z fJZE/ fdZsh iKdh j?.
jk;b ehsh.
dhgfJzdo f;zx j[D e?B/vk d/ w?BhN'pk ftXkB ;Gk dh ;[oZfynk dh ftZu
skfJBks ehsk. dhgfJzdo f;zx dk efjDk j? fe T[j e?B/vk dh c"i ftu Gosh
;kbK pknd nk;Nq/bhnk d/ sZN s/
j'D bJh fsnkoh eo fojk j?. T[;B/ j'oBK B"itkBK B{z th fejk fe T[j ckbs{
;kbK pknd nk;Nq/bhnk d/ sZN s/
;kbK pknd nk;Nq/bhnk d/ sZN s/
rZbK ns/ ;'Sb whvhnK 's/ ;wK yokp eoB dh pikJ/ e?B/vk ftu uzrhnK 55 55 50 ;kbK pknd nk;Nq/bhnk d/ sZN s/ ;kbK pknd nk;Nq/bhnk d/ sZN s/
B"eohnK b? e/ nkgDh e"w s/ gzikp dk Bkw uwekT[D d/ pj[s w"e/ jB.
fwfbnk wkbtkje ijk dk wbpk dk wbpk
fwfbnk wkbtkje ijk
fwfbnk wkbtkje ijk
fwfbnk wkbtkje ijk dk wbpk
fwfbnk wkbtkje ijkz dk wbpk dk wbpk
Gkos u iBwh ;thBk gzB{ B{z e?bhc'oBhnku iBwh ;thBk gzB{ B{z e?bhc'oBhnk
Gkos u iBwh ;thBk gzB{ B{z e?bhc'oBhnk
Gkos u iBwh ;thBk gzB{ B{z e?bhc'oBhnk
Gkos 'u iBwh ;thBk gzB{ B{z e?bhc'oBhnk
Gkos
d[nkok x'SDk ehs/ ikD sZe fe fJ;B/
u fwbh tZvh f zw/tkoh, pDh iZi pbkJhE ;Nko dk nkokw ;EkB bZG
u fwbh tZvh f zw/tkoh, pDh iZizw/tkoh, pDh iZi
u fwbh tZvh f zw/tkoh, pDh iZi
u fwbh tZvh fzzw/tkoh, pDh iZi
u fwbh tZvh f
fbnk. s;wkBhnk d/ sZN 's/ gDv[Zph
d/ fYZrK fvZrD dk nfXn?B eoB bJh
y'i ijkz fJBt?;Nhr/No d/ p'ov 's/
38 fdBK dh :ksok d"okB
;hn?;nkJhnkoU Nhw d[nkok fJj y'i
ehsh rJh ;h. fJZe nDgSks/ wbp/
dh iKu eoB bJh fJZe ;kJhv gq'i?eN
B/ ijkz B{z brGr 150 whNo dh
v{zxkJh 's/ poeoko ns/ f;ZXk p?mk
gkfJnk.
Nhw B/ ;kJhN 's/ gkDh d/ j/mK
e?wok f;;Nw brkT[D s'A gfjbK
;w[zdoh ijkz dh spkjh dk BeSk
pDkT[D bJh wbNhphw Jhe';kT{AvoK
dh tos'A ehsh. T[BQK B/ gkfJnk fe
wbpk pbkJhE ;Nko d/ wkg ns/
gq'ckJhb Bkb w/b yKdk j?. e?wfonK
s'A fdqSNh dh s[bBk ijkz dhnK
fJfsjk;e c'N'nK Bkb ehsh rJh ;h
sK i' ftbZyD ftS/SsktK dh gSkD
ehsh ik ;e/, fi; ftZu wbp/ dh
fBT{:koe (fpT{o') e?bhc'oBhnk d/ rtoBo r/ftB fBT{z'w tZb'A n?bkB/ rJ/
g[SNh eoB bJh fJ;d/ ewkB 's/
27 Bt/A T[Zu ndkbs d/ iZiK ftZu fJZe Gkosh-nwoheh tehb th Skwb j?. e?Bpok (fpT{o') nk;Nq/bhnk dh sZNh wkb-tkje, 13 nes{po, 1973 fbfynk Spd @skok@ Skwb j?. Nhw
;thBk gzB{ ;N?fB;b"; ekT[ANh ;[ghohno e'oN ftZu iZi ti'A ;/tktK fBGkt/rh. okSNoh ftfrnkB J/iz;h dh fJe Nhw B{z s;wkBhnk d/ dZyD-gZSwh sZN 's/ B{z T[whd j? fe thvhU fJw/ioh fJ;
iZi Ekw; vhH z/c dh ;/tkw[esh Bkb fJj nj[dk ykbQh j'fJnk ;h. B/ d/S d/ ;G s'A tZv/ ;w[zdoh ojZ;K nukBe gbN frnk ;h. rZb dh ;wM gqdkB eo ;edh j? fe
rtoBo d/ dcso s'A ikoh gq?; fpnkB nB[;ko, fJjBK 27 nj[fdnK ftZu'A ftu'A fJe B{z ;[bMkT[Ad/ j'J/ fJe ijkz ftu ;tko ;ko/ 10 ukbe fJ; d/ v[ZpD dk ekoB eh j?. y'i B{z
jo/e bJh w[nktzk Á 231,174 j?. gzB{ B/ 2020 s'A ;N?fB;b"; ekT[ANh ekT[A;b wkbtkje ijkz v[ZpD d/ 50 ;kb db pu rJ/ go 12 fdBK pknd pu/ gfotkoK ns/ ijkz d/ fJeZb/ pu/ j'J/
d/ dcso ftZu fvgNh ekT[ANh ekT[A;b ti'A ;/tk fBGkJh j?. 2006-2020 sZe, pknd T[; dk wbpk bZG fbnk j?. b'eK B{z pukT[D s'A gfjbK fszB dh ukbe db d/ w?Apo ns/ pbkJhE ;Nko
T[BQK B/ ;N?fB;b"; ekT[ANh gpfbe fvc?Avo d/ dcso ftZu fJZe fvgNh gpfbe okSNowzvb ftfrnkBe ns/ w"s j' rJh. fJ; xNBk B/ nk;Nq/ w?w'ohnb ro[Zg Bkb ;KMk ehsk frnk,
fvc?Avo ti'A ezw ehsk. T[j 1996 s'A 2004 sZe zb SnqhA fty/ fJZe tehb ;h, T[d:'fre y'i ;zrmB B/ fJ; ;pzXh bhnkJh fJfsjk; ftZu ;G s'A tZv/ i' nes{po ftZu v[ZpD dh 50thA toQ/
ns/ gzikp :{Bhtof;Nh s'A rq?i{J/N eoB s'A pknd :{Bhtof;Nh nkc J/povhB n?bkB ehsk. fog'oN w[skpe w'No ;w[zdoh y'i nfGnkB B{z T[; fpzd{ sZe rzY B{z wBkT[D bJh fJZe ;wkrw dh
;e{b nkc bkn s'A wk;No nkc bkn dh fvroh jk;b ehsh. ijkz pbkJhE ;Nko, fJZe 44-whNo gj[zukfJnk, go ;hn?;nkJhnkoU :'iBk pDk fojk j?.
15
15
15 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
15 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
15 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
gfotko s/ N[ZNk d[ZyK dk gjkV, v/Y wjhB/ gfjbK uktK 7 ;kb pknd nk;Nq/bhnkJh vkeNo fojkn,
7 ;kb pknd nk;Nq/bhnkJh vkeNo fojkn,
gfotko s/ N[ZNk d[ZyK dk gjkV, v/Y wjhB/ gfjbK uktK 7 ;kb pknd nk;Nq/bhnkJh vkeNo fojkn,
gfotko s/ N[ZNk d[ZyK dk gjkV, v/Y wjhB/ gfjbK uktK 7 ;kb pknd nk;Nq/bhnkJh vkeNo fojkn,
7 ;kb pknd nk;Nq/bhnkJh vkeNo fojkn,
gfotko s/ N[ZNk d[ZyK dk gjkV, v/Y wjhB/ gfjbK uktK
gfotko s/ N[ZNk d[ZyK dk gjkV, v/Y wjhB/ gfjbK uktK
Bkb e?B/vk G/ih B"itkB Xh Bkb tkgo frnk GkDk
Bkb e?B/vk G/ih B"itkB Xh Bkb tkgo frnk GkDk
Bkb e?B/vk G/ih B"itkB Xh Bkb tkgo frnk GkDk fJ;bkfwe eZNVgzEhnK B/ ehsk ;h nrtk
Bkb e?B/vk G/ih B"itkB Xh Bkb tkgo frnk GkDk
Bkb e?B/vk G/ih B"itkB Xh Bkb tkgo frnk GkDk
fJ;bkfwe eZNVgzEhnK B/ ehsk ;h nrtk
fJ;bkfwe eZNVgzEhnK B/ ehsk ;h nrtk
fJ;bkfwe eZNVgzEhnK B/ ehsk ;h nrtk
fJ;bkfwe eZNVgzEhnK B/ ehsk ;h nrtk
fJbhnN ns/ T[;dh gsBh B{z p[oehBk
ck;' ftZu nrtk eo fbnk frnk ;h,
fiZE/ T[j uko djkfenK s'A fJZe
w?vheb ebhfBe ubk oj/ ;B.
i';bhB fJbhnN B{z fszB jcfsnK
pknd fojkn eo fdZsk frnk ;h.
fzeo:'r j? fe fi; fdB 15 iBtoh,
2016 B{z nk;Nq/bhnkJh i'V/ B{z nrtk
ehsk frnk ;h, T[;/ fdB p[oehBk ck;'
dh okiXkBh Unkrkv"r{ ftZu fJZe
eZNVgzEh jwb/ ftZu 30 b'e wko/ rJ/
;B.
t'Ar d/ ftGkr d[nkok ikoh fJZe
fpnkB ftZu fJbhnN d/ gfotko B/
fejk fe šn;hA gowkswk ns/ T[BQK
;kfonK dk XzBtkd eoBk ukj[zd/ jK
pB{V (fpT{o') pB{V d/ tkov Bzpo 8 dh t;Bhe 23 ;kbk B"itkB e[Vh, i'
fiBQK B/ ;kv/ bJh gqkoEBk eoBh ikoh
fe v/Y wjhBk gfjbK e?B/vk d/ po?AgNB Sfjo ftZu T[u/oh f;Zfynk jk;b eoB
oZyh. gfotko d/ fpnkB ftZu fejk
rJh ;h, dh e?B/vk 'u tkgo/ fGnkBe ;Ve jkd;/ d"okB w"s j'D dk ;wkuko
frnk fe @n;hA nkgDh okjs dk
gqkgs j'fJnk j?. ikDekoh w[skpe e'wbgqhs e"o nkgDh ;j/bhnK Bkb ezw s'A
gqrNktk eod/ jK fe vkH fJbhnN
tkg; nk ojh ;h. fJ; d"okB o;s/ ftZu uko rZvhnK nkg; ftZu Neok rJhnK.
nkzkd jB ns/ nk;Nq/bhnk ;oeko
jkd;k fJzBk fGnkBe ;h fe uko/ rZvhnK p[oh soQK B[e;kBhnK rJhnK. jkd;/
ns/ T[jBK ;kfonK dk XzBtkd eod/
d"okB e'wbgqhs e"o dh rZvh dh fyVeh y[ZbQD ekoB T[j ;Ve 's/ fvZr rJh s/
jK i' T[;dh fojkJh B{z :ehBh pDkT[D
T[; dh w"s j' rJh.
bJh ;jkfJsk eod/ oj/,@. t'Ar B/ fejk
fJ; jkd;/ d"okB d{ih rZvh dk fJZe ftnesh rzGho zywh j' frnk, fi; B{z
fe fJbhnN dh nkzkdh B{z ;[oZfyns
fJbki bJh po?AgNB d/ j;gskb fty/ dkyb eotkfJnk frnk j?. e'wbgqhs e"o
eoB bJh e'Jh fco"sh BjhA fdZsh rJh
dh w"s dh ypo id'A T[;d/ xo g[Zih sK gfotko 's/ d[ZyK dk gjkV N[ZN fgnk
;h, go T[;dh fojkJh pko/ e'Jh j'o t/
feT[Afe ;kY/ fszB wjhB/ gfjbK jh e'wbgqhs d/ fgsk i'Xk f;zx dh e?A;o dh
thotko oks B{z nkgDh gsBh ns/ oftnK dk y[bk;k BjhA ehsk frnk
fGnkBe phwkoh Bkb w"s j'Jh ;h. T[; s'A pknd e'wbgqhs s/ T[; d/ Gok dhdko e?Bpok (fpT{o') gZSwh ncohek
T[BQK d/ pZfunK Bkb d[pkok fwfbnk. ;h. whvhnk B/ dZf;nk fe T[j gZSwh
f;zx B{z wK B/ uktK Bkb e?B/vk bJh otkBk ehsk ;h go T[; wK B{z fJj BjhA gsk ftZu fJ;bkfwe eZNVgzEhnK tZb'A ;Zs
t'Ar B/ f;vBh ftZu gZsoekoK B{z sZN d/ Sfjo goE ftZu nkgD/ gfotko
;h fe fi; gsh dh w"s dk ;dwk T[j ni/ G[bk Bjh ;eh ;h T[; B{z v/Y wjhB/ ;kbK s'A tZX ;w/A s'A pzdh pDkJ/ rJ/
fejk fe @w?B{z fJj dZ;d/ fdzd/ j'J/ pj[s Bkb d[pkok fwfbnk.gfotko B/ nZr/
pknd fJe j'o ;dwk ;[DB B{z fwb/rk. fJZe 88 ;kbk nk;Nq/bhnkJh vkeNo
y[Sh j' ojh j? fe vkH e/B fJbhnN, i' fejk fe @eJh ;kb xo s'A d{o ofjD
B"itkB Xh dh w"s dh ypo ;[DB s'A pknd gfotko dk o'-o' e/ p[ok jkb j?. B{z fojkn eo fdZsk frnk j? ns/ T[j
fe gZSwh ncohek ftZu ;Zs ;kbK s'A s'A pknd, 88 ;kbk vkH fJbhnN B{z
gfotko B/ c?;bk ehsk j? fe T[j e?B/vk ikDr/ sK i' nkgDh e[Vh dh bkS B{z nk;Nq/bhnk tkg; nk frnk j?. ftd/
pzXe pfDnk j'fJnk ;h, nk;Nq/bhnk j[D nkokw eoB ns/ fBZisk dh b'V
nkyoh tko t/y ;eD. Sfjo ftZu fJ; xNBk pko/ ikDekoh fwbfdnK jh tZvh S wzsoh g?Bh t'Ar B/ fejk fe e/B
ftZu nkgD/ gfotko Bkb fwfbnk j?.@ j?.@
frDsh ftZu b'e ghVs gfotko Bkb jwdodh gqrN eoB g[ZiD/ S[o{ j' rJ/ ;B. fJbhnN ;[oZfyns ns/ mhe ;h ns/
Gkosh w{b d/ ;who gKv/ f;vBh u f;Nh nkc
Gkosh w{b d/ ;who gKv/ f;vBh u f;Nh nkc
Gkosh w{b d/ ;who gKv/ f;vBh u f;Nh nkc
Gkosh w{b d/ ;who gKv/ f;vBh u f;Nh nkc
Gkosh w{b d/ ;who gKv/ f;vBh 'u 'f;Nh nkc
g?okwkNk e"A;b' d/ u[D/ rJ/ 'bkov w/no'
g?okwkNk e"A;b d/ u[D/ rJ/ d/ u[D/ rJ/ bkov w/nobkov w/no
g?okwkNk e"A;b
bkov w/no
d/ u[D/ rJ/
g?okwkNk e"A;b d/ u[D/ rJ/ bkov w/no
g?okwkNk e"A;b
w?bp"oB (fpT{o') f;vBh ftu 'f;Nh nkc g?okwkNk e"A;b' B/ Gkosh w{b d/ e"A;bo ;who gKv/ B{z
nkgDk BtK 'bkov w/no' u[fDnk. fog'oN nB[;ko, g?okwkNk tkov dh B[wkfJzdrh eoB tkb/ gKv/
Gkosh w{b d/ Sfjo d/ gfjb/ bkov w/no jB. ;who gKv/ B/ f;Nh nkc g?okwkNk tZb'A ikoh fJZe
fpnkB ftZu fejk, @g?okwkNk Sfjo rq/No f;vBh dk G{r'fbe fdb j? ns/ fJZe gqw[Zy nkofEe
gktojkT{; d/ Bkb-Bkb ofjD bJh ;G s'A tXhnk ;EkB j?.@ fJe nfXekoe fpnkB ftu fejk
frnk j? fe gKv/ gfjbh tko 2017 ftu gqhSd bJh u[D/ rJ/ ;B ns/ 2022 ftu Gkosh T[g
wjkdhg s'A Sfjo d/ gfjb/ fvgNh w/no pD/ ;B.
16
16
16 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
16 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
16 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
fBT{:koe f;Nh B/ Gko ns/ bzpkJh d/ nk;Nq/bhnk
fBT{:koe f;Nh B/ Gko ns/ bzpkJh d/
fBT{:koe f;Nh B/ Gko ns/ bzpkJh d/
fBT{:koe f;Nh B/ Gko ns/ bzpkJh d/
fBT{:koe f;Nh B/ Gko ns/ bzpkJh d/
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk u ftnesh B{z bZrk eohpu ftnesh B{z bZrk eohp
nk;Nq/bhnk u ftnesh B{z bZrk eohp
nk;Nq/bhnk 'u ftnesh B{z bZrk eohpu ftnesh B{z bZrk eohp
nkXko s/ G/dGkt s/ brkJh gkpzdh 47 bZy o[gJ/ i[owkBk, ikD' feT[A
nkXko s/ G/dGkt s/ brkJh gkpzdh
nkXko s/ G/dGkt s/ brkJh gkpzdh
nkXko s/ G/dGkt s/ brkJh gkpzdh
nkXko s/ G/dGkt s/ brkJh gkpzdh
47 bZy o[gJ/ i[owkBk, ikD' feT[A
47 bZy o[gJ/ i[owkBk, ikD' feT[A
47 bZy o[gJ/ i[owkBk, ikD' feT[A
47 bZy o[gJ/ i[owkBk, ikD' feT[A
S[ZNh d/ jZeK dk G[rskB eoB ftZu
n;cb fojk.
;szpo 2021 ftZu fJz;g?eNo B/
wfjskp ro[Zg B{z fJe B'fN; ikoh
ehsk, fi; ftZu ezgBh B{z eowukoh
B{z pekfJnk ns/ ;kbkBk S[ZNh dh
rDBk eoB ns/ tkg;-G[rskB eoB
dk fBod/S fdZsk. ndkbs B/ gkfJnk
fe ezgBh fJZe nDT[fus poyk;srh
d/ dknt/ d/ Bshi/ ti'A eowukoh B{z
21,491H17 vkbo dk w[nktzk d/D
bJh c/no toe efwSB d/ nkd/S dh
gkbDk eoB ftZu n;cb ojh.
ndkbs tZb'A ykb;k B{z d'tK
T[bzxDktK ftZu Skwb gkJ/ ikD s'A
pknd i[owkBk brkfJnk frnk.
i[owkfBnK s'A fJbktk ndkbs
B/ wfjskp ro[Zg B{z nDT[fus
poyk;srh w[nktz/ ns/ ;/tkw[esh
bJh pekfJnk c/no toe efwSB
nkovo dk G[rskB eoB ns/
eowukoh B{z pekfJnk ;kbkBk S[ZNh
jZedkoK dh rDBk eoB ns/ tkg;-
G[rskB eoB dk j[ew fdZsk.
c/no toe Uwpv;w?B ;?Avok
w?bp"oB (fpT{o') nk;Nq/bhnk dh ;B, fi; B/ gqGkfts Gkosh s'A gkoeo B/ fejk fe T[j fJj :ehBh
fBT{:koe (fpT{o') fBT{:koe f;Nh d/ w/no n?foe n?vwz B/ fJe ekB{zB 's/
fJe ndkbs B/ fJe ftnesh dh ;jkfJsk dh p/Bsh gqkgs eoB s'A pDkT[D bJh ekB{zBh ekotkJh eoB
j;skyo ehs/, i' Gko ns/ bzpkJh tor/ ;ohoe wkgdzvK d/ nkXko 's/ G/dGkt
wbehns tkbh w?bp"oB ;fEs fJe pknd wkwb/ dh iKu ehsh ;h. bJh fsnko j? fe eowukohnK B{z T[j
's/ gkpzdh brkJ/rk. Gko ns/ bzpkJh j[D B;b, fbzr ns/ Xow torhnK
g/AN ezgBh 's/ ezw eoB tkb/ Gkosh i{B 2021 ftZu n?c vpfbT{ U ;ko/ w[nktz/ ns/ jZe gqkgs j'D, fiBQK
;[oZfyns Sq/DhnK dh ;{uh ftu Skwb j' rJ/ jB. 'f;Nh jkb' fpZb j;skyo
ftfdnkoEh B{z xZN G[rskB eoB d/ B/ gkfJnk fe wfjskp ro[Zg B/ d/ T[j ekB{zBh s"o 's/ jZedko jB. fe;/
;wko'j ftu w/no B/ fejk, n;hA ;ko/A o[zrko ns/ fojkfJS sZe pokpo gj[zu d/
wkwb/ 'u 57,000 vkbo s'A tZX eowukoh B{z rbs sohe/ Bkb th eowukoh B{z nkgDh sBykj iK
gkso jK, Gkt/A n;hA fej' fij/ fdyd/ j'JhJ/ ns/ fJ; Bkb e'Jh coe BjhA g?Adk
(seohpB 47 bZy o[gJ/) dk i[owkBk poyk;s eo fdZsk, fi; s'A pknd fJ; nfXekoK pko/ fuzsktK tkb/ fe;/ th
fe s[;hA fezB/ bzp/ j' iK s[jkvk Gko fezBk j?.
brkfJnk j?. c?vob ;oeN n?Av B/ ezgBh B{z d' jcfsnK d/ nzdo eowukoh B{z w[cs ;bkj ns/ ;jkfJsk
v?w'eq/fNe gkoNh d/ B/sk n?vwz B/ fejk fe nkovhB?A; ;ko/ fBT{:koe
c?fwbh e'oN B/ thotko B{z wfjskp eowukoh B{z 21,491 vkbo w[nktzk, bJh n?c vpfbT{ U Bkb ;zgoe eoBk
tk;hnK B{z pokpo w"e/ gqdkB eoB ftu wdd eo/rk. fJj tX/o/ ;zwfbs ezw
ro[Zg fybkc 47,952 vkbo, i' fe g/ Bkb jh ;/tkw[esh dk G[rskB eoB ukjhdk j?. n?c vpfbT{ U B/ thzk
tkbh EK ns/ ofjD bJh nB[e{b tksktoD pDkJ/rk ns/ G/dGkt s'A oZfynk
AN ;gb?S ti'A tgko ;zukfbs eodk j? dk j[ew fdZsk. ezgBh Gkosh B{z Xkoe eowukohnK B{z Skwb eoB tkb/
eo/rk. Bro e"A;b B/ fJ; wjhB/ nkovhB?A; B{z gk; ehsk ;h. e[ZM eko'pkoh B/
ns/ ezgBh d/ fJeb"s/ fBod/Se ns/ G[rskB eoB ftZu n;cb ojh, i' 126 w[eZdw/ dkfJo ehs/ jB ns/
sktK B/ e"A;b d/ ;kjwD/ ekB{zB B{z oZy/ ikD d"okB fJ; dk fto'X ehsk ;h.
S/noXkoe fteowihs f;zx ykb;k brGr fJZe ;kb s'A ezgBh ftu B"eoh fgSb/ gzi g{o/ ftZsh ;kbK ftZu thzk
fBT{:koe f;Nh gkoNBofSg dh gqXkB ns/ ;hHJhHUH e?Eh tkJhbv B/ fJe
fybkc 9,590H04 vkbo dk i[owkBk eo fojk ;h. scshS d"okB, fJZe c/ Xkoe w[eZdfwnK ftZu ndkbs
fpnkB ftu fejk fe fJ; ekB{zB d/ gqGkt ns/ bkrs dh fwnkd 's/ g{oh soQK
brkfJnk. fJj i[owkB/ nk;Nq/bhnB no toe fJz;g?eNo B/ gkfJnk fe d[nkok fdZs/ rJ/ i[owkB/ ftZu 13H4
Bkb ftuko BjhA ehsk frnk j?.
o?r{b/Noh nEkoNh, c/no toe wfjskp ro[Zg eowukoh B{z poyk;s fwbhnB vkbo s'A tZX gqkgs ehs/
Uwpv;w?B d[nkok fBoXkos ehs/ rJ/ eoB t/b/ T[; dh ewkJh ns/ ;kbkBk jB.
nk;Nq/bhnk L 15 ;kbk w[zv/ B/ ;e{b
nk;Nq/bhnk L 15 ;kbk w[zv/ B/ ;e{b
nk;Nq/bhnk L 15 ;kbk w[zv/ B/ ;e{b
nk;Nq/bhnk L 15 ;kbk w[zv/ B/ ;e{b 'uu uu u
nk;Nq/bhnk L 15 ;kbk w[zv/ B/ ;e{b
nk;Nq/bhnk L pj[wzf bk fJwkos bk fJwkos u nZr bZrDu nZr bZrD
nk;Nq/bhnk L pj[wzf bk fJwkos u nZr bZrD
nk;Nq/bhnk L pj[wzf
nk;Nq/bhnk L pj[wzf
nk;Nq/bhnk L pj[wzfzbk fJwkos bk fJwkos 'u nZr bZrDu nZr bZrD
ehsh r'bhpkoh, ehsk frnk frqcsko
ehsh r'bhpkoh, ehsk frnk frqcsko
ehsh r'bhpkoh, ehsk frnk frqcsko
ehsh r'bhpkoh, ehsk frnk frqcsko
ehsh r'bhpkoh, ehsk frnk frqcsko
d/ wkwb/ u 2 BkpkbrK B/ ehsk ;wogDu 2 BkpkbrK B/ ehsk ;wogD
d/ wkwb/
d/ wkwb/ u 2 BkpkbrK B/ ehsk ;wogD
d/ wkwb/ 'u 2 BkpkbrK B/ ehsk ;wogDu 2 BkpkbrK B/ ehsk ;wogD
d/ wkwb/
EK s'A GZid/ d/fynk frnk ;h.
fog'oN w[skpe vB;NB B/ dZf;nk
fe d' 13 ;kb d/ w[zfvnK B/ d' tZy-
tZy g[b; ;N/SBK ftZu nksw ;wogD
eo fdZsk ns/ j[D g[ZSfrZS ftZu
g[b; dh wdd eo oj/ jB. g[b;
nfXekoh B/ B"itkBK B{z nkgD/ wkfgnK
Bkb nZr/ nkT[D bJh fejk. g[b;
nfXekoh B/ fejk fe @w?A g[SNh eo
;edk jK fe n;hA nZr d"okB w"i{d
j'o fszB iK uko j'o B"itkBK pko/
ikDd/ jK.''
f;vBh (fpT{o') gZSwh nk;Nq/bhnk d/ ;{p/ N{ o"e; ftu fJe ;?ezvoh ;e{b dh
eko gkoe ftu pzd{e Bkb r'bhpkoh eoB tkb/ 15 ;kbk w[zv/ B{z frqcsko eo ckfJo n?Av o?;feT{ n?Bn?;vpb:{
fbnk frnk. t?;NoB nk;Nq/bhnk g[b; c'o; B/ fejk fe nfXekohnK B{z pq/ d/ ekoiekoh efwSBo i/o/wh fcT{No/
etkNo vokJht 's/ ;e{b p[bkfJnk frnk ;h, id'A fJj fog'oN fwbh ;h fe b B/ th ;oh fjbz dh pj[-wzfzbk
fJZe nDgSks/ g[oS B/ eko gkoe ftZu fJZe jfEnko SZv fdZsk ;h. g[b; B/ fJwkos ftZu nZr d/ ;pzX ftZu skzk
E'VQh d/o pknd w"e/ 's/ gj[zu e/ w[zv/ B{z ekp{ eo fbnk. xNBkeqw pko/ gZsoekoK B{z ikDekoh
g[b; efwSBo eoBb pb?Au B/ gq?; B{z dZf;nk fe fJ; xNBk ftZu e'Jh th fdZsh. fcT{No/b B/ dZf;nk fe @nZr
zywh BjhA j'fJnk j? ns/ fcbjkb GkJhuko/ B{z e'Jh j'o ysok BjhA j?. T[;B/ ftZu Skwb d' fJwkosK B{z Gkoh B[e;kB
fejk @id'A w?A nZi dh xNBk pko/ ;[fDnk, sK fJj ;Zuw[Zu j?okB eo frnk fe j'fJnk ns/ fJ;d/ Bshi/ ti'A
fJj ;G gZSwh nk;Nq/bhnk ftZu tkgfonk j?,@. wjZstg{oB YKuk Yfj frnk ;h,@.
w[zv/ 's/ fszB r'bhnK ubkT[D dk d'S j?, fiBQK 'u'A fJe ;e{b dh fJwkos 's/ f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ ;{p/ d/ jtkb/ eo fdZsk. n?Bn?;vpb:{ ekoiekoh efwSBo B/ dZf;nk fe
bZrh, fi; 'u b'e nzdo ;B. d' jfEnko, fJZe H234 okJhcb ns/ fJZe H22 fBT{ ;kT{E t/bz (n?BHn?;Hvpb:{H) g[b; c'o; d/ ekoiekoh ;jkfJe Yfj-Y/oh fJwkosK d/ wbp/ ekoB nZr
okJhcb, fJZe eko ftZu'A zps ehsh rJh ;h, fi; pko/ wzfBnk iKdk j? fe 'u g[b; pb B/ g[SNh ehsh fe 13 efwSBo gkb vB;NB B/ fJZe gq?; B{z p[MkT[Dk @ekch u[D"shg{oB@ ;h.
B"itkB ;e{b ftZu b? e/ gj[zfunk ;h. d't/A pzd{eK T[; xo bJh bkfJ;z;S[dk ;kb d/ d' ;e{bh pZfunK B/ f;vBh ftu ekBcoz; ftZu fejk fe n;hA B"itkBK fcT{No/b B/ nZr/ fejk fe šn;hA
;B, fiZE/ w[zvk ofjzdk ;h. wzfBnk ik fojk j? fe w[zvk ;e{b dk ;kpek ftfdnkoEh fJe pj[-wzfzbk fJwkos 'u bZrh d/ fJZe ;w{j dhnK fog'oNK s'A ikD{ j"N;g"N; B{z j/mK frZbk eoBk ikoh
j?. pb?Au B/ fejk fe w[zvk ni/ th fjok;s ftZu j?, ns/ iKu ikoh j?. fGnkBe nZr d/ ;pzX 'u y[d B{z g[b; jK, fiBQK B{z s[ozs pknd nZr tkbh oZyd/ jK.
17
17
17 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
17 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
17 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
nk;Nq/bhnk u e'ftv-19 dh gzithA bfjo,u e'ftv-19 dh gzithA bfjo,
nk;Nq/bhnk 'u e'ftv-19 dh gzithA bfjo,
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk u e'ftv-19 dh gzithA bfjo,
nk;Nq/bhnkJh g[b; B{z tZvh ;cbsk, 3
nk;Nq/bhnkJh g[b; B{z tZvh ;cbsk, 3 feb'rqkw s'A feb'rqkw s'A nk;Nq/bhnk u e'ftv-19 dh gzithA bfjo,
nk;Nq/bhnkJh g[b; B{z tZvh ;cbsk, 3 feb'rqkw s'A
nk;Nq/bhnkJh g[b; B{z tZvh ;cbsk, 300 feb'rqkw s'A feb'rqkw s'A
nk;Nq/bhnkJh g[b; B{z tZvh ;cbsk, 3
tZX B hbk gdkoE ehsk
tZX B hbk gdkoE ehsk hbk gdkoE ehsk
tZX B
tZX BShbk gdkoE ehsk hbk gdkoE ehsk zpsps psps ps
tZX B f;js ;pzXh fusktBh ikoh
f;js ;pzXh fusktBh ikoh
f;js ;pzXh fusktBh ikoh
f;js ;pzXh fusktBh ikoh
f;js ;pzXh fusktBh ikoh
's/ gfjbK jh gqGkt g? fojk j?, jkb
jh d/ jcfsnK ftZu xZN T[sgkdesk
doi ehsh rJh j?. brGr jo T[d:'r
ns/ ezw tkbh EK gqGkfts j'Jh j?.
fJjBK ftu vke ;/tktK, tzv e/Ado,
f;js ;zGkb ns/ ;e{b Skwb jB.@
S{s dhnK fpwkohnK d/ wkjo eb/ r'b/
i B/ 2ihph o/vhU N{v/ nk;Nq/bhnk B{z
dZf;nk fe ;kj ;zpzXh tkfJo;K ftZu
tkXk w";wh fpwkohnK d/ g?NoB ftZu
tkg;h B{z do;kT[Adk j?. nk;Nq/bhnk
ftZu e'o'Bk tkfJo; wjkwkoh d/ f;yo
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ Sfjo f;vBh ftu 300 feb'rqkw s'A tZX d"okB w[ekpbsB xZN ;zfynk s'A pknd
w?Ekwc/NkwkJhB zps ehsh rJh j?. nk;Nq/bhnB c?vob g[b; (J/n?cgh) ns/ 2022 ftZu cb{ d/ 250,000 e/; doi
nk;Nq/bhnB pkovo c'o; B/ fJZe ;KM/ fpnkB ftZu fJj ikDekoh fdZsh. fpnkB ehs/ rJ/.
nB[;ko zps ehsh rJh w/Ekwc/NkwkJhB 30 bZy o[gJ/ s'A tZX ftZu t/uh ik gZSwh nk;Nq/bhnk d/ B/vb?Avz d/
;edh ;h. voZr B{z fJZe ;Nhb jkJhvq"fbe gq?; d/ nzdo b[e'fJnk frnk ;h. fJj jkbht[Zv gqkJht/N j;gskb d/ vkeNo
18 ngq?b B{z ijkz okjhA nk;Nq/bhnk d/ fBT{ ;kT{E t/bz gj[zfunk ;h. r'b/i B/ fejk fe e'ftv-19 d/ wkwb/
fpnkB ftZu fejk frnk fe fJzihBhnfozr wkfjoK B/ jkJhvq"fbe gq?; d/ e'o j"bh-j"bh tZX oj/ jB go i{B ns/
ftZu fvqb eoB s'A pknd, wShBoh d/ nzdo fJZe fuZN/ gdkoE dh gSkD ehsh. i[bkJh ftZu fJBQK d/ tXD dh T[whd
nYc fvN?efNt ;koi?AN ;bkw zkohek B/ fejk fe w/E?Ac/NkwkJhB pj[s fznkdk ehsh iKdh j?. fJBcb{n?Azk ns/ j'o
B[e;kB gj[zukT[Adh j?. 2020-21 ftu w?Ekwc/NkwkJhB Bkb ;pzXs xNBktK tkfJo;K d/ T[bN e'o'Bk tkfJo; B/
bJh n";sB 33 b'eK B{z nk;Nq/bhnk ftu jo o'z j;gskb ftu dkyb ni/ fJZe ;Ekfgs g?NoB ftZu ;?Nb
eotkfJnk frnk ;h. j'Dk j?. w?bp"oB ftZu v'joNh
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk ftu f;z;hNhnb tkfJo; (nko n?Z; th) fJz;NhfuT{N ftZu v'joNh
fJ; ;w/A ;odhnK dk w";w S[o{ j' u[Zek ns/ j'o fpwkohnK d/ gqGkt Bkb n?ghv?fwUb'ih d/ vkfJo?eNo i'vh
uktK Bkb e?B/vk G/fink ;h fJeb"sk g[Zs, xo j?. fJ; tko ;odhnK ftZu nk;Nq/bhnk gqGkfts j' ;ed/ jB. w?etoBB B/ fejk fe fJ; Bkb f;js
uktK Bkb e?B/vk G/fink ;h fJeb"sk g[Zs, xo
uktK Bkb e?B/vk G/fink ;h fJeb"sk g[Zs, xo
uktK Bkb e?B/vk G/fink ;h fJeb"sk g[Zs, xo
uktK Bkb e?B/vk G/fink ;h fJeb"sk g[Zs, xo
e'ftv-19 dh gzithA bfjo ;w/s ;kj f;vBh :{Bhtof;Nh dh wjkwkoh nfXekohnK bJh GftZypkDh eoBk
dhnK fpwkohnK d/ fJZe 'shjo/ yso/' ftfrnkBh nb?rz?Avok wkoNhBh:{e n"yk j' frnk j?. w?etoBB B/ fejk
gosh bk B{z t/y XkjK wko o'fJnk gfotko tZb tX fojk j?. fJZe f;js wkjo B/ B/ dZf;nk fe e'ftv-19 dh ;zGkfts fe b'eK bJh nkgDh gqsho'Xe Sesh
gosh bk B{z t/y XkjK wko o'fJnk gfotko
gosh bk B{z t/y XkjK wko o'fJnk gfotko B{z t/y XkjK wko o'fJnk gfotko
gosh bk
gosh bkS B{z t/y XkjK wko o'fJnk gfotko
BthA bfjo d/ štZv/ gZXo 's/@ c?bD
T[es u/sktBh fdZsh. wkjo w[skpe
B{z tXkT[Dk ns/ p[fBnkdh f;js ns/
ezw eoB tkbhnK EktK, ;e{b ns/ dh T[whd BjhA j?. ;ckJh fdSk-fBod/SK fit/A fe
xo e'o'Bk tkfJo; d/ e/;K d/ Bkb- wkoNhBhT[e B/ fejk fe cb{ d/ e/ fB:fws s"o 's/ jZE X'Dk wjZstg{oB
Bkb fJBcb{n?Azk, o?;gho/Noh ;K ns/ j'o fpwkohnK dk ezw d/ ;EkBK j?.
f;vBh L fjZN n?Av oB wkwb/
f;vBh L fjZN n?Av oB wkwb/ u Gkosh w{b
f;vBh L fjZN n?Av oB wkwb/ u Gkosh w{b
f;vBh L fjZN n?Av oB wkwb/ u Gkosh w{b
u Gkosh w{b
f;vBh L fjZN n?Av oB wkwb/ 'u Gkosh w{b
d/ 18 ;kbk B"itkB s/ wkwbk doi
d/ 18 ;kbk B"itkB s/ wkwbk doi
d/ 18 ;kbk B"itkB s/ wkwbk doi
d/ 18 ;kbk B"itkB s/ wkwbk doi
d/ 18 ;kbk B"itkB s/ wkwbk doi
j;gskb fbikfJnk frnk ns/ T[;
dhnK rzGho go r?o-ikB yso/
tkbhnK ;ZNK bJh fJbki ehsk
frnk, id'A fe d' 12 ;kbk w[zfvnK B{z
wkw{bh ;ZNK bZrhnK ns/ T[BQK B{z d{i/
j;gskb fbikfJnk frnk. jkd;/ s'A
pknd tzS yzBk Bk sK T[ZE/ o[fenk ns/
Bk jh T[; B/ ;jkfJsk gqdkB ehsh
ns/ nkgD/ tkjB ;w/s xNBk ;EkB
s'A GZi frnk. T[;B{z c"e; ;NohN, b/
B e't s'A Skw 4 ti/ s'A E'VQh d/o gfjbK
frqcsko ehsk frnk ns/ fco fJZe
g[b; ;N/SB fbikfJnk frnk.
tzS yzBk 's/ ;Zs ngokXK dk d'S
brkfJnk frnk, fit/A fe ysoBke
vqkJhftzr, rzGho ;ohoe B[e;kB,
BtKSfjo (fpT{o') gzikp d/ B"itkB nkgD/ ;[Bfjoh GftZy d/ ;[cfBnK B{z b? bkgotkjh Bkb vokJhftzr ns/
e/ ftd/SK dk o[y eo oj/ jB. nfij/ ;[cfBnK B{z ;keko eoB bJh BtKSfjo s'A tkjB d/ gqGkt s'A pknd o'eD ns/
e?B/vk rJ/ nkohnk ;wki o'v BtKSfjo tk;h gowtho f;zx okjh 19 ;kbk ;jkfJsk eoB ftZu n;cb ofjDk
B"itkB dh e/tb 6 fdB pknd jh jkoN nN?e Bkb w"s j'D dh ypo fwbh j?. fi; Bkb rzGho ;ohoe B[e;kB j[zdk
gfotko d/ eohph b'eK s'A fwbh ikDekoh w[skpe gowtho okjh gfotko dk j?. tzS yzBk B{z S[Zeotko B{z ;EkBe
fJe' w[zvk ;h, fi; d/ fgsk ;oekoh w[bkzw ns/ wksk n?vt'e/N j?. gowtho ndkbs ftZu g/S ehsk frnk. T[;dh
f;zx phsh 30 ngq?b B{z e?B/vk frnk ;h go 6 wJh B{z T[; dh jkoN nN?e Bkb eko B{z we?Bheb ns/ c'o?Af;e iKu bJh
e?B/vk fty/ w"s j' rJh. zps eo fbnk frnk. g[b; B/ T[; B{z
fwqse gowtho dh bkS BtKSfjo gj[zuD 's/ T[; dk nzfsw ;z;eko eo eo bkfJ;?A; w[nZsb eoB dk B'fN; th
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ fBT{ B/ fog'oNK 's/ gqshfefonk fdZsh fe
fdZsk frnk. fit/A jh B"itkB dh bkS xo gosh sK gfotko XkjK wko o'fJnk. ikoh ehsk j?. ndkbs B/ tzS B{z
;kT{E t/bz (n?BHn?;Hvpb:{H) oki fszB w[zfvnk-fJZe 13 ;kb ns/ d'
;;eko ftu Skwb j'J/ ftXkfJe BtKSfjo vkHBSZsogkb f;zx ns/ ftXkfJe zwkBs d/ fdZsh. fJZE/ dZ; dJhJ/ fe
dh g[b; B/ fejk fe f;vBh ftZu fJZe 12-12 ;kb dh T[wo d/, ckbeB
pzrk vkH n?Z;H e/H ;[Zyh B/ fejk fe i/eo nkgD/ d/S ftu jh f;Zfyns B"itkBK yzBk w?et/oh :{Bhtof;Nh ftZu
18 ;kbk B"itkB tzS yzBk fybkc ;NqhN ns/ g?;hfce jkJht/n, eq' B?;N
B{z o[zrko d/ Y[Zet/A w"e/ fwbD sK ekch jZd se ftd/SK B{z ikD dk o[MkB xZN j' gVQfdnK fszB ;kb d/ ftfdnkoEh
fjZN n?Av oB wsbp fszB pZfunK B{z d/ u"okj/ 's/ eko Bkb Neok rJ/ ;B.
;edk j?. e"A;bo gow f;zx ykb;k B/ fejk fe gzikp ns/ e/Ado ;oeko B{z ukjhdk thz/ 's/ cotoh ftZu f;vBh gj[zfunk
NZeo wko e/ GZi ikD dk wkwbk doi pZu/ efEs s"o 's/ jo/ g?db
j? fe i/eo nfijk d[yd tkfenk tkgodk j? sK ftd/S s'A bkS wzrtkT[D ns/ ;h. T[; B{z nkgDk gk;g'oN ns/
ehsk. fog'oN w[skpe ;{pk g[b; tZb'A f;rBb B{z d/yd/ j'J/ eod/ j'J/ ;Ve
gfotko dh jo ;zGt wdd ehsh ikt/. 19 ;kbk B"itkB dh e?B/vk fty/ j'Jh nzsookSNoh vokJhto bkfJ;?A; ;"AgD
ikoh fpnkB nB[;ko n?woi?A;h ;/tktK gko eo oj/ ;B. 13 ;kbk w[zv/ B{z
w"s B{z b? e/ Sfjo Go ftu ;'r dh bfjo gkJh ik ojh j?. dh Sos 's/ zwkBs fdZsh rJh.
18
18
18 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
18 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
18 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
:{e/ d/ fjo ekt?ANoh d/ gfjb/ d;skoXkohfjo ekt?ANoh d/ gfjb/ d;skoXkoh 2 2 2 2 20 eo'V wkwfbnK u'A fJe j[zdk j? nfijk, eo'V wkwfbnK u'A fJe j[zdk j? nfijk,
:{e/ d/
:{e/ d/ fjo ekt?ANoh d/ gfjb/ d;skoXkoh
:{e/ d/ Sfjo ekt?ANoh d/ gfjb/ d;skoXkohfjo ekt?ANoh d/ gfjb/ d;skoXkoh
:{e/ d/
eo'V wkwfbnK u'A fJe j[zdk j? nfijk,
eo'V wkwfbnK u'A fJe j[zdk j? nfijk,
eo'V wkwfbnK u'A fJe j[zdk j? nfijk,
bkov w/no pD/ i;tzs f;zx
bkov w/no pD/ i;tzs f;zx
bkov w/no pD/ i;tzs f;zx
bkov w/no pD/ i;tzs f;zx
bkov w/no pD/ i;tzs f;zx
n"os B/ fJe' fij/ 3 pZfunK B{z fdZsk iBw
n"os B/ fJe' fij/ 3 pZfunK B{z fdZsk iBw
n"os B/ fJe' fij/ 3 pZfunK B{z fdZsk iBw
n"os B/ fJe' fij/ 3 pZfunK B{z fdZsk iBw
n"os B/ fJe' fij/ 3 pZfunK B{z fdZsk iBw
wkou B{z fszB pZuhnK B{z iBw fdZsk.
T[j fszB/ fdZy ftu fJZe' fijhnK jB.
fszBK d/ iBw pko/ ikD e/ i?Bh
ns/ T[; dk 26 ;kbk gsh i/w; e?;go
j?okB ofj rJ/. y[d vkeNo th j?okB
;B feT[Afe nfijk wkwbk T[BQK
;kjwD/ fJ; s'A gfjbK ed/ BjhA
nkfJnk ;h. i?Bh dh ;w/A s'A gfjbK
fvbhtoh j'Jh ;h. pZuhnK dk tzB
fJe s'A v/Y feZb' sZe ;h. T[jBK B{z 6
jcfsnK bJh ;g?Sb e/no p/ph :{fBN
ftZu oZfynk frnk ;h. jkb jh 'u
i?Bh ns/ i/w; T[jBK B{z j;gskb s'A
xo b? e/ nkJ/ jB.
fJ; i'V/ B/ nkgDhnK XhnK d/ BK
jkogo, wkot/bk ns/ JhtfbB oZy/ jB.
T[BQK dhnK gfjbK jh d' XhnK jB,
bzvB (fpT{o') fpqN/B d/ Sfjo ekt?ANoh ftZu ofjD tkb/ fJZe ;EkBe fpqfNS fiBQK dk BK v?fBek ns/ r?pohJ/bk
f;Zy e"A;bo B/ fJzrb?Av d/ wZX Sfjo dk gfjbk d;skoXkoh bkov w/no pD e/ j?. d't/A nkgDhnK fszB G?DK B{z fwb
fJfsjk; ou fdZsk j?. i;tzs f;zx fpodh dk iBw gzikp ftZu j'fJnk ns/ e/ pj[s y[S ns/ T[sSkfjs jB. i?Bh
T[BQK B/ nkgD/ pugB dk e[M ;wK gZSwh pzrkb d/ e'beksk ftZu fpskfJnk ;h. ns/ i/w; dhnK fNqgb?N; pZuhnK dh
60 ;kb gfjbK T[j ekt?ANoh nk rJ/ ;B ns/ 16 ;kbK sZe Sfjo ftZu ;EkBe uouk nkb/-d[nkb/ ns/ g{o/ Sfjo ftu
e"A;bo ti'A ;/tk fBGk u[Ze/ jB. j?. e[M b'e T[jBK B{z d/yD th nk oj/
T[BQK B/ jkb jh ftZu bkov w/no d/ o{g ftu nkgDk BtK nj[dk ;zGkfbnk jB.
ns/ T[BQK dh gsBh feqSBk bkov w/no; pDh. fpodh B/ fejk, @w?B{z nkgD/ r'd T[; fdB B{z :kd eod/ j'J/, i?Bh
bJ/ rJ/ Sfjo dk bkov w/no pDB 's/ pj[s wkD j?. fJ;B/ w?B{z ns/ w/o/ gfotko ns/ i/w; efjzd/ jB- 'id'A ;kB{z
B{z ;kbK d"okB pj[s e[M fdZsk j? ns/ j[D Sfjo gqsh nkgDk fgnko fdyk e/ w?B{z j;gskb ftu dZf;nk frnk fe fszB
pj[s wkD wfj;{; j't/rk.' ftodh B/ nZr/ fejk fe, 'fJZe f;Zy j'D d/ Bks/ 'u/Bz bzvB (fpT{o') i'V/ pZfunK B{z iBw jkbKfe j[D T[j fpbe[b szdo[;s jB pZuhnK g?dk j'JhnK jB, sK n;hA
d/Dk e[M jZd sZe nkw rZb j?, go ns/ nkgD/ wksk-fgsk Bkb xo nk
nkc nkfc;' Bkb d;sko ;ikT[Dk w/o/ bJh pj[s wkfJB/ oZydk j?. fJj ;kv/ j?okB ofj rJ/ ;h. S[o{ ftZu roG
fJZe' ;w/A fJZe' fij/ fszB pZfunK dk rJ/ jB.
y[Sjkb pj[-;ZfGnkukoe Sfjo B{z do;kJ/rk ns/ SkfJd d{finK B{z th fJ; bJh nt;Ek dh iKu d"okB i"V/ j'D dh
iBw fJZe pj[s jh n;kXkoB xNBk i'V/ pZu/ j'D dh ;zGktBk 250
gq/fos eo/.' e"A;bo j'D s'A fJbktk, fpodh ekt?ANoh ftZu Xkofwe, ;wkfie ns/ ;zGktBk gqrN ehsh rJh ;h, go
j?. jkb jh ftZu fJZe n"os B/ fJZe' wkwfbnk ftZu'A fJZe ftu j[zdh j?, go
GkJhukoe gq'i?eN ;Ekgs eoB ftZu ;orowh Bkb Skwb oj/ jB. T[BQK B/ pknd ftZu fszB pZuhnK g?dk j'JhnK
fij/ fszB pZfunK B{z iBw fdZsk. go fNqgb/N; wsbp fszB/ fJe' fij/ pZfunK
fgSb/ 12 wjhfBnK s'A fvgNh bkov w/no d/ s"o 's/ ;/tk ehsh. T[j bkov w/ s/ T[j th fJZe' fijhnK. iBw s'A
;w/A s'A gfjbK iD/g/ s'A pknd T[; d/ ftu fJjh ;zGktBk 20 eo'V e/;K ftu'A
no dh G{fwek ftu e"A;bo e/ftB w?NB dh irQk b?Dr/ ns/ nkT[D tkb/ ;kb pknd i'Vk pZuhnK B{z d/y e/ Gkt[e j'
fszB'A pZfunK B{z 6 jcfsnK sZe fe;/ fJe ftu j[zdh j?. fpqN/B dh ofjD
bJh e"A;bo wb wZNB B{z fvgNh bkov w/no ti'A Bkwzd ehsk frnk j?. frnk. T[jBK dhnK nZyK ftu y[Sh d/
vkeNoK dh fBrokBh j/m oZyDk fgnk. tkbh 27 ;kbk i?Bh e?;go B/ 31
jzM{ ;B.
fpqN/B d/ ;kpek ghn?w p'fo; ikB;B 8thA tko pDBr/ fgsk,
fpqN/B d/ ;kpek ghn?w p'fo; ikB;B 8thA tko pDBr/ fgsk,
fpqN/B d/ ;kpek ghn?w p'fo; ikB;B 8thA tko pDBr/ fgsk,
fpqN/B d/ ;kpek ghn?w p'fo; ikB;B 8thA tko pDBr/ fgsk,
fpqN/B d/ ;kpek ghn?w p'fo; ikB;B 8thA tko pDBr/ fgsk,
fJNbh
fJNbh u fBZe/ ;odko dk ewkb, gqGJ/eu fBZe/ ;odko dk ewkb, gqGJ/e
fJNbh
fJNbh 'u fBZe/ ;odko dk ewkb, gqGJ/eu fBZe/ ;odko dk ewkb, gqGJ/e
fJNbh u fBZe/ ;odko dk ewkb, gqGJ/e
sh;oh gsBh pDB ik ojh shi/ pZu/ dh wK
sh;oh gsBh pDB ik ojh shi/ pZu/ dh wK
sh;oh gsBh pDB ik ojh shi/ pZu/ dh wK
sh;oh gsBh pDB ik ojh shi/ pZu/ dh wK
sh;oh gsBh pDB ik ojh shi/ pZu/ dh wK
f;zx B/ oZ;h Bkb pzBQ e/ fyZuhnK 2 ekoK
f;zx B/ oZ;h Bkb pzBQ e/ fyZuhnK 2 ekoK
f;zx B/ oZ;h Bkb pzBQ e/ fyZuhnK 2 ekoK
f;zx B/ oZ;h Bkb pzBQ e/ fyZuhnK 2 ekoK
f;zx B/ oZ;h Bkb pzBQ e/ fyZuhnK 2 ekoK
bzvB (fpT{o') fpqN/B d/ ;kpek gqXkB wzsoh p'fo; ikB;B dh gsBh e?oh
ikB;B B/ n?bkB ehsk j? fe T[j nkgD/ shi/ pZu/ B{z iBw d/D tkbh j?.
ikB;B gfotko bJh fJj y[Sh dk w"ek j? ns/ fJ; pZu/ d/ iBw Bkb fpqN/B d/ po/Shnk (fpT{o') nZi-eZbQ ;'Sb pZu/ d/ fgsk B/ dZf;nk fe T[BQK dk e f;zx ns/ fJ; tor/ j'oBK pZfunK
;kpek gqXkB wzsoh 8thA tko fgsk pD ikDr/. fJz;Nkrqkw 's/ ypo ;KMh eofdnK whvhnk 's/ fJNbh dk fJj fBZek g[Zso gqGJ/e f;zx gVQkJh d/ Bkb-Bkb dh g{oh wdd eoBr/ sK i' fJNbh ftZu
Sqhwsh ikB;B B/ fejk fe T[j fgSb/ 8 wjhfBnK s'A 'pj[s EZeh j'Jh' wfj;{; ;odko uouk ftu j?. don;b fJNbh y/vK ftu th fXnkB d/ fojk j?. T[; B/ tZ;d/ gzikphnK dh BthA ghVQh nkgDk
eo ojh ;h go j[D 'fJ; pZu/ B{z fwbD bJh e[M jcfsnK dk fJzszko BjhA eo gk d/ fzbQk po/Shnk d/ e;pk ftnkdkBk S[o{nks fJZe y/v N{oBkw?AN ftZu 125 Bkw o"SB eo ;e/.
ojh.@ d/ ofjD tkb/ 10 ;kbk fBZe/ ;odko vzv p?meK Bkb ehsh ;h. T[BQK dk wSj{o pkvh fpbvo f;zwk x[zwD
wJh 2 21 u j'fJnk ;h ftnkj
wJh 2021 'u j'fJnk ;h ftnkj
wJh 2
wJh 2 21 u j'fJnk ;h ftnkj gqGJ/e f;zx pZb B/ 2 ekoK oZ;h Bkb efjDk j? fe T[j nkgD/ g[Zso B{z fJe B/ fejk fe T[j gqGJ/e f;zx dh jo
wJh 2 21 21 u j'fJnk ;h ftnkju j'fJnk ;h ftnkj
dZ; d/JhJ/ fe p'fo; ikB;B B/ wJh 2021 'u nkgDh gq/fwek e?oh ikB;B pzBQ e/ fyZu e/ tZvk ewkb eo fdfynk fyvkoh pDdk d/yDk ukj[zd/ jB. T[ZE/ soQK Bkb nZr/ tXD ftu wdd
Bkb ftnkj ehsk ;h ns/ fJ; i'V/ d/ gfjbK jh 2 pZu/ jB. fJe pZu/ dk BK j?. T[;d/ fJ; ewkb B{z d/ye/ jo e'Jh d{;o/ gk;/ gqGJ/e f;zx B/ fejk fe T[j eoBr/. fJZE/ fJj th fzeo:'r j? fe
ftbc j?, fi; dh T[wo 3 ;kb j? s/ d{i/ pZu/ dk BK o'wh j?, fi; dh T[wo 2 ;kb j?okB j?. gqGJ/e f;zx pZb d/ fgsk gzikp tZvk j' e/ c[ZNpkb y/vDk ukj[zdk j?. fgSb/ ;kb bZe Bkb oZ;h pzBQ e/ eko
j?. ftbc dk iBw ngq?b 2020 'u s/ o'wh dk iBw d;zpo 2021 'u j'fJnk ;h. d/ fzbQk nzfwqs;o d/ fgzv ;fmnkbk gqGJ/e f;zx d/ nfij/ ewkb B{z d/y fyZuD Bkb fBZek ;odko gqGJ/e f;zx
fJ; s'A gfjbK p'fo; ikB;B dk ftnkj wohBk tQhbo Bkb j'fJnk ;h ns/ Bkb ;pzXs jB. 10 ;kb d/ gqGJ/e r[od[nkok f;zx ;Gk gkowk d/ gqXkB uouk ftZu nkfJnk ;h ns/ tZy-
fgSb/ ftnkj s'A T[BQK d/ 4 pZu/ jB. fgSb/ ;kb ;szpo ftZu p'fo; ikB;B B/ f;zx d/ ewkb B{z d/y nk;-gk; d/ G[fgzdo f;zx ezr B/ fejk fe gqGJ/e tZy y/v w/fbnK d"okB fJ;B/ dzdK
gkoNh 'u prkts s'A pknd n;shck d/ fdZsk ;h ns/ fJj gfjbh tko j? id'A Gkosh GkJhuko/ d/ b'e T[;dh j"A;bk f;zx dk GftZy ;[Bfjok j?. T[j Bkb 3 ;tkoK ;D/ w'No;kfJeb
T[j gqXkB wzsoh BjhA jB ns/ vkT{fBzr ;NqhN (gqXkB wzsoh dh fojkfJS) 'u ncikJh eod/ BjhA EZed/. r[od[nkok ;kfjp dhnK gqpzXe ew/ fyZfunk ;h ns/ j'o th eosZp
ofjzd/ j'J/ fgsk pDB ik oj/ jB. gZsoekoK Bkb rZbpks eofdnK NhnK ns/ y/v ebZpK Bkb fwbe/ gqGJ/ fdykJ/ ;B.
19
19
19 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
19 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
19 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikph rZGo{ d/ esb wkwb/ u e?B/vhnBu e?B/vhnB
gzikph rZGo{ d/ esb wkwb/ u e?B/vhnB
gzikph rZGo{ d/ esb wkwb/ 'u e?B/vhnBu e?B/vhnB
gzikph rZGo{ d/ esb wkwb/
Gkosh thzk gqfefonk k gqfefonk 'u s/u s/zhh hh h
Gkosh th k gqfefonk u s/
Gkosh th k gqfefonk k gqfefonk u s/u s/
Gkosh th gzikph rZGo{ d/ esb wkwb/
Gkosh th
ftnesh B{z 9 ;kb dh e?d
ftnesh B{z 9 ;kb dh e?d
ftnesh B{z 9 ;kb dh e?d
ftnesh B{z 9 ;kb dh e?d
fbnkT[Dk gqw[Zy soihjL nwohek ftnesh B{z 9 ;kb dh e?d
fbnkT[Dk gqw[Zy soihjL nwohek
fbnkT[Dk gqw[Zy soihjL nwohek
fbnkT[Dk gqw[Zy soihjL nwohek
fbnkT[Dk gqw[Zy soihjL nwohek
skp Bk MZbdk j'fJnk dw s'V frnk.
g[b; B/ w?ev'Bbv B{z frqcsko
ehsk, fi; 's/ n;b ftZu esb bJh
;jkfJe j'D, g[b; s'A puD bJh
ysoBke vokJhftzr ns/ fBnK ftZu
o[ektN d/ d' d'S brkJ/ rJ/ ;B. T[;B{z
14 wjhB/ dh Soshnk ;zk dk nkd/S
ns/ fBnK ftZu o[ektN gkT[D bJh
12 wjhfBnK dh gq'p/SB, 1,000 vkbo
dk i[owkBk, fJZe ;kb dk bkfJ;?A;
w[nZsb ns/ ysoBke vokJhftzr
bJh fJZe ;kb tkjB ubkT[D dh
wBkjh dk nkd/S fdZsk frnk. eqkT{B
gq";hfeT{No Ekw; e/No B/ fJ; ;kb d/
S[o{ ftZu fJZe ;[DtkJh ftZu fejk ;h
fe fJ; rZb dk e'Jh ;p{s BjhA j? fe
N'oKN' (fpT{o') fJZe 21 ;kbk e?B/ d[yh j?. fJ; xNBk wro'A g{ok GkJhukok gq";go ns/ e?Noh uke{ wkoB s'A gfjbK
vhnB ftnesh B{z 2021 ftZu B'tk j?okB ns/ d[yh ;h.@ gqk;go 's/ S[o{ fJZe d{i/ B{z ikDd/ ;B. fJ; s'A fJbktk
;e'Shnk ;{p/ ftZu fpBK GVekjN d/ ftZu d{i/ doi/ d/ esb dk d'S T[;B/ fejk fe fJ; rZb dk e'Jh ;p{s
gzikph rZGo{ B{z uke{ wko e/ w"s d/ xkN brkfJnk frnk ;h, go d;zpo 2022 BjhA j? fe ngokX Bcos iK B;btkd
T[skoB d/ d'S ftZu B"A ;kb dh e?d dh ftZu ndkbs ftZu g/Sh d"okB esb/ s'A gq/fos ;h.
;zk ;[DkJh rJh. fJe whvhnk fog'oN nkw d/ xZN d'S bJh d'Sh wzfBnk frnk e?Noh dh wK, i' 12 wJh dh
ftu fJj ikDekoh fdZsh rJh. 23 ;h. ;[DtkJh bJh Gkos s'A nkJh ;h, B/
;kbk gqGi's f;zx e?Noh, i' fe 2017 nkgDh w"s s'A gfjbK, e?Noh nkgD/ p/N/, fJZe B"itkB ftfdnkoEh
ftZu Gkos s'A B'tk ;e'Shnk frnk nkgDh wK dh xo tkg;h bJh b/NB ns/ N?e;h vokJhto B{z @p/e;{o, ns/
;h, B{z 5 ;szpo, 2021 B{z e?woB i/wz dh N?e;h 's/ ezw eo fojk ;h. ndkbs pj[s jh ;kT{ g[Zs@ dZf;nk. T[;B/
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek B/ fejk j? fe Gkosh thzk gqfefonk B{z s/z gq';go d[nkok rb/ ftZu uke{ wkfonk B{z dZf;nk frnk fe id'A gq';go B/ e?Noh nkgDk dod fpnkB eofdnK fejk
eoBk T[; dh gqw[Zy soihj j? ns/ Gkos ftu T[; dhnK e"A;bo NhwK thzk frnk ;h, id'A T[j 494 o'ph fty/ fJZe B{z fJZe uke{ wkfonk sK ghVs nkgD/ fe @w?A g[ZSDk ukj[zdh jK, d'ShnK B/
gqfefonk s/zh Bkb g{ok eoB 's/ fXnkB e/Ados eo ojhnK jB. nwoheh ftd/ d';s d/ ngkoNw?AN B{z SZv e/ nkgDh d';s d/ ngkoNw?AN ftZu tkg; GZi nfijk feT[A ehsk< T[jBK dhnK
S ftGkr d/ p[bko/ w?fET{ fwbo B/ fJ; w[Zd/ 's/ fJZe ;tkb d/ itkp ftZu fejk, eko tZb ik fojk ;h. frnk ns/ fco T[;d/ d';sK B/ g[b; B{z joesK eoe/ w?A ed/ th T[;dk (e?Noh)
@fco w?A p/Bsh d/ Bkb yk; s"o 's/ ejKrk - feT[Afe fJj thzk w[Zd/ Bkb ;pzXs fJ; wkwb/ ftu d' ftneshnK B{z p[bkfJnk. g[b; B{z w"e/ s'A uke{ pokwd ftnkj BjhA d/y ;eKrh, w?A xo ftZu
j?. n;hA ;gZSN s"o 's/ wzBd/ jK fe fJj fuzsk dk ftSk j? ns/ ;kvhnK e"A;bo frqcsko ehsk frnk ;h. i;fN; BjhA j'fJnk. w"e/ 's/ gj[zu/ g[b; tkb/ T[;dh bkVh dk ;[nkrs BjhA eo
NhwK fJ; gqfefonk B{z s/z eoB bJh ;ys fwjBs eo ojhnK jB. @ i?coh jzN B/ fejk fe jwbk @fpBk B/ e?Noh B{z @y{B Bkb bZEgZE'' ;eKrh, nkgD/ g's/-g'shnK Bkb y/v
T[BQK fejk,@ fJj ;kvh ;oeko bJh fJZe gqw[Zy soihj j? ns/ w?A ikDdk jK soe;zrs ekoB@ ehsk frnk ;h, go gkfJnk. gq";go ns/ w?ev'Bbv pknd BjhA ;eKrh,@. T[ZXo gq';go B/ e?Noh
fe fJj d/S ftZu ;kv/ d{sxo bJh fJZe gqw[Zy soihj j?.' don;b T[j fJ; e?Noh B{z wkoB d/ fJokd/ s'A fpBK ehsk tkb/ fuZN/ j"Avk f;fte ftZu w"e/ s'A d/ gfotko s'A w[nkch wzrh j?. e?B/vk
;tkb dk itkp d/ oj/ ;B fe Gkos ftu thzk gqfefonk ftu bzph d/oh d/ w[Zd/ frnk ;h. T[BQK fejk fe fwqse dk GZi rJ/ ns/ e?Noh B{z j;gskb ftZu esb/nkw bJh tZX s'A tZX ;zk
's/ eh nwohek d/ Bt/A okid{s n?foe rko;/Nh nkgDh u[Zg s'VDr/. gfotko T[; dh p/tesh w"s s'A pj[s fbikfJnk frnk, fiZE/ T[j zywK dh T[wo e?d j?.
fwzN se ijki dk fgZSk eodk fojk J/bhnB
fwzN se ijki dk fgZSk eodk fojk J/bhnB
fwzN se ijki dk fgZSk eodk fojk J/bhnB
5 5 5 5 50 fwzN se ijki dk fgZSk eodk fojk J/bhnB fwzN se ijki dk fgZSk eodk fojk J/bhnB
tkfSzrNB (fpT{o') eh J/bhnBz Xosh 's/ nk u[Ze/ jB< fJ; rZb dk m'; ;p{s sK fe;/ e'b BjhA j?
go nkJ/ fdB eJh b'e J/bhnBz iK fco fJe :{n?cU B{z d/yD dk dkntk eod/ ofjzd/ jB. j[D fJ; B{z
b? e/ fJe :ksoh ijkz d/ gkfJbN B/ nihp'-rohp dkntk ehsk j?. fJe Nhth S'n 'u dkntk ehsk
frnk j? fe fJj xNBk ikgkB J/nobkJhBz d/ fJe ijkz Bkb tkgoh j?. fJe :{n?cU eohp 50 fwzN
sZe fJ; ijkz dk fgZSk eodk fojk.
gkfJbN dk BK e?gNB e/Ai{ s/okuh j?, fiBQK Nhth S'n 'u J/bhnBz B{z b? e/ BtK dkntk ehsk j?.
T[BQK w[skpe T[BQK d/ izp' i?ZN dk fgZSk :{n?ZcU B/ brGr 50 fwzN sZe ehsk. T[j T[; ;w/A ikgkB J/
nobkJhBz d/ p'fJzr 747 B{z T[vk oj/ ;B. T[BQK dZf;nk fe T[j :{n?ZcU fv;e d/ nkeko dk ;h ns/
T[BQK d/ ijkz s'A eJh r[Dk tZvk ;h. T[j brGr 350 whb sZe T[BQK dk fgZSk eodk fojk. T[BQK B/ T[;
s'A fgZSk S[vkT[D dh pj[s e'fSS ehsh go ekw:kp BjhA j'J/. nyho T[BQK B{z coK; d/ g?fo; s'A n?ZB o{N
eoe/ nbk;ek d/ n?Ae'o/i 'u b?Av eoBk fgnk.
T[AM fJj G/sGoh xNBk T[BQK d/ eohno bJh w[Sfeb b? e/ nkJh. fJ; s'A pknd T[BQK B{z gkfJbN d/
nj[d/ s'A jNk e/ dcso dk ezw d/ fdZsk frnk. wkwb/ 'u c?vob n?thJ/SB nEkoNh dh jkd;/ ns/ iKu
pqKu d/ w[yh ikB e?bkjB w[skpe T[; G/sGoh uhz B{z okvko B/ e?u ehsk ;h. e?gNB B{z ;hnkJhJ/ ns/
tQkJhN jkT{; d/ nfXekohnK B/ p[bkfJnk ;h. Bkb jh T[; xNBk pko/ rZb BjhA eoB B{z fejk. fJ;
xNBk 'u ;p{s d/ s"o 's/ okvko c[N/i ns/ J/no Nq?fce ezNo'b Bkb T[BQK dh rZbpks dh foekofvzr B{z
zps ehsk frnk. T[; s'A pknd e[M j'o gkfJbNK B/ th fJ; soQK dh xNBk pko/ dZf;nk ;h.
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
gzikp NkJhw
2 2 2 2 20 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
tksktoB B{z pukT[D bJh tZX s'A
tksktoB B{z pukT[D bJh tZX s'A
tksktoB B{z pukT[D bJh tZX s'A
tksktoB B{z pukT[D bJh tZX s'A
tksktoB B{z pukT[D bJh tZX s'A
gzikp NkJhwz
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
tZX o[Zy brkT[D dh b'V
tZX o[Zy brkT[D dh b'V
tZX o[Zy brkT[D dh b'V
tZX o[Zy brkT[D dh b'V
tZX o[Zy brkT[D dh b'V
;z:[es okSNo dh ioBb n;?Apbh nzSe pocpkoh ns/ p/b'Vh pkfoS j[zdh ;thvB d/ ;Nkej'bw ftZu 5 s'A 16
;w[zdoK ftZu c?b fojk gqd{ D fuzsk dk ftD fuzsk dk ft
;w[zdoK ftZu c?b fojk gqd{ D fuzsk dk ft k tb'A 1972 ftZu 5 i{B B{z ftSt j?. i{B se eotkJh rJh ;h fi; ftZu
;w[zdoK ftZu c?b fojk gqd{ D fuzsk dk ft
;w[zdoK ftZu c?b fojk gqd{SD fuzsk dk ftSkkkk
;w[zdoK ftZu c?b fojk gqd{
tksktoD fdt; n?bkBfdnK 5 i{B wB[Zyh tZ;'A ftZu tkXk, izrbK dh rqhBjkT{; r?;K B{z xNkT[D pko/ uouk
1972 B{z ;Nkej"bw ftZu gfjbk eNkJh, SfjoheoB ns/ wB[Zy dh s/ i'o fdZsk frnk. d{ih ;fwN 1979
jkb jh d/ ;kbK ftu ;w[zdoK ftu tXdk gqd{SD fuzsk dk
tksktoD fdt; wBkfJnk frnk ;h ihtB S?bh ftZu spdhbh ekoB ftZu rhB/tk ftZu j'Jh fi; ftZu
ftSk pDdk ik fojk j?. nopK NB gbk;fNe dk e{Vk jo ;kb
fi; d"okB ftuko tNKdo/ s'A pknd ekopB vkJhnke;kJhv, fwE/B, ebkfJw/AN u/Ai pko/ ftuko tNkdoK
;w[zdoK ftZu iKdk j?. nk;kBh Bkb Bk ;VB ekoB fJj e{Vk
;z:[es okSNo tksktoD gq'rokw dh BkJhNo; nke;kJhv, ;bco ehsk frnk. 1992 ftZu pqkzhb d/
;kroK ftZu fiT[A dk fsT[A fgnk ofjzdk j?. Gkoh XksK ns/ yko/
;EkgBk ehsh rJh ns/ tksktoB B{z nke;kJhv torhnK r?;K jtk ftZu foT vh iB/foU ftZu shih ;fwN j'Jh
gqd{SD dh wksok fJeZb/ Gkosh T[g-wjKdhg s'A fjzd wjk;kro pukT[D tk;s/ ehsh ikD tkbh SZvhnK ik ojhnK jB. fJjBK B{z fi; ftZu 193 d/SK B/ Gkr fbnk.
sZe gj[zudh j? i' jo ;kb bZyK NB j?. ekotkJh dh Bhsh pDkJh rJh. rqhBjkT{; r?;K dk BK fdZsk frnk j?. fJ; ftZu ftef;s d/SK B{z ;bkj fdZsh
;w[zdo ;kvh Xosh 's/ ihtB d/ gqshe jh BjhA jB ;r'A tksktoD fJ; ftZu i'o fdsk frnk fe fJj r?;K ;{oi dh rowh B{z ;'y b?AdhnK rJh fe T[j ftek; Shb d/SK dh
;zs[bB ftZu th gqw[Zy G{fwek fBGkT[Ad/ jB. wzfBnk iKdk j? fe tksktoD d/ pukn bJh ;oekoh, r?o jB, fi; ekoB Xosh dk skgwkB tZX rqhBjkT{; r?;K xNkT[D ftZu wdd
Xosh T[Zs/ ihtB ;w[zdoK s'A T[sgzB j'fJnk j?, fi; ftZu p/nzs i?t ;oekoh, ftXkBe ;z;EktK, ;wki;/th iKdk j?. ftfrnkBhnK d[nkok iKu eoB. ebkfJw/AN u/Ai pko/ 1997 ftZu
;z;EktK ns/ T[d:'fre ;z;EktK fwb s'A gsk ubdk j? fe Xosh dh ;Zsk dk ikgkB d/ e:'N' ftZu 192 d/SK B/
ftfGzBsk j?. Xosh dk seohpB ;Zso ch;dh fjZ;k ;w[zdoK Bkb
e/ ezw eoDrhnK. tksktoD gq'rokw n";s skgwkB 1850 ftZu 140 ;hH j;skySo ehs/ fe fet/A ;ko/ d/S ;pN/
fxfonk j'fJnk j?. Xosh 's/ T[gbpX ;ko/ gkDhnK dk brGr 97
ftZu ;w[zdoh gqd{SD, tZX ojh ;hH ;h fi; ftZu rb'pb tkofwzr BSb fvt?bw?AN s/ ezw eoBr/. fJ; B{z
gqshSs ;w[zdoK ftZu Skwb j?. ;kroK dh ftSkbsk dk nzdkzk
iB;zfynk, rb'pb tkofwzr, iht ekoB 1H1 ;?b;hn; dk tkXk j' frnk feT{N' gq'N'e'b fejk iKdk j?. 2016
fJ; sZE s'A brkfJnk ik ;edk j? fe i/eo Xosh d/ ;ko/ ;kroK B{z
izs{nK gqsh i[ow o'eD tk;s/ gq'rokw j?. fJ; ekoB T[Zsoh Xo{D, dZyDh Xo{D g?fo; ftZu ;z:[es okSNo d[nkok
fJZe ftSkb ;w[zdo wzfBnk ikt/ sK Xosh d/ ;ko/ wjKdhg s[bBk
pDkJ/ rJ/. ;z:[es okSNo tb'A jo ns/ n?ANkoefNek s/ gjkVK d/ rb/ eokJh p?me fi; ftZu 196 d/SK B/
ftZu fJZe S'N/ Nkg{ tKr ikgd/ jB. ;kb tksktoB fdt; wDkT[D ;zpzXh Shno fgxbD dh gqfseohnk Gkr fbnk, fJj x'SDk ehsh rJh fe
jo ;kb 8 i{B B{z ftSt wjk;kro fdt; d[Bhnk Go ftZu Ehw fdZsk iKdk j? fe T[; s/ i'o fdZsk brksko ikoh j?. fi; ekoD ;w[zdo Xosh dk skgwkB 1H50 vhroh
wBkfJnk iKdk j?. 1987 ftZu, fJZe pqzvNb?Av dh fog'oN ftZu ikt/. d/ gkDh d/ gZXo ftZu ;zB 2000 sZe ;?b;hn; s'A T[Zs/ Bk tZXD fdZsk
fNZgDh ehsh rJh ;h fe ;z;ko d/ ;w[zdoK tZb pj[sk fXnkB BjhA n;h tksktoD B{zp[oh soQK gbhs 30 ;?ANhwhNo ns/ 2000 s'A 2020 ikt/. ;z:[es okSNo B/ 2021 ftZu
fdZsk ik fojk j?. fJ; fog'oN s'A gq/fos j' e/ e?B/vk B/ ftSt ehsk j?. izrbK dh nzB/tkj eNkJh Jh;th sZe 7H5 ;hHn?wH tkXk j'fJnk ;h T gh 26 rbk;r' :{e/ ftZu
ehsh j? fijV/ ekopB vkJh j?. i/ Xosh dk skgwkB 1 ;hH;h tZX ebkfJw/AN u/Ai ekBco?A; eokJh fi;
wjk;kro fdt; wBkT[D dk gq;skt oZfynk. 1992 ftZu, e?B/vk
nke;kJhv B{z ezNo'b eod/ jB. nfijk iKdk j? sK ;w[zdo dh ;sj 1 whNo ftZu 200 d/SK B/ Gkr fbnk. 13 fdB
d/ fJzNoB?SBb ;?ANo cko USB fvt?bgw?AN B/ ;z:[es okSNo dh
eoe/ n;hA rqhB jkT{; r?;K B{z tXk oj/ tZX ikt/rh fi; ekoB nB/eK Sfjo ubh fJ; ekBcoz; ftZu c?;bk j'fJnk
fJZe ekBcoz; noE ;fwN ftZu fJ; fdB B{z wBkT[D dk gq;skt
jK. ;zB 2020 ftZu n;hA 25800 ;e[/ v[Zp ikDr/ ns/ zwhB pzzo j' ikt/ fe jo ;kb 100 fpfbnB vkbo dh
fdZsk.
no feb'whNo izrb y/so ysw eo rh. ftt;Ek ehsh ikt/ sK fe e'fJb/ dk
nZi id'A ftSt dh e[Zb nkpkdh dk shj ch;dh fjZ;k sZNtosh
fdsk i' fe fJzrb?Av s'A th tZvk y/ T[d:'rheoB s'A gfjbK (1750 T[sgkdB ysw ehsk ikt/ sK fe
y/soK ftZu ofjzdk j?, nfijh ;fEsh ftZu ;w[zdo T[BQK bJh G'iB socb j?. fJZe fog'oN w[skpe n;hA ftZu) jtk ftZu ekopB vkJh ekopB vkJhnke;kJhv 421 gh gh
dk w[Zy ;o's ;kps j' ;edk j?. ;kro nkgD/ ;wkfie, ;ZfGnkukoe jo fwzN ftZu 27 c[ZNpkb ;N/vhnw nke;kJhv dh wksok 280 gh gh n?w n?w s'A 280 ghghn?w j' ikt/.
ns/ nkofEe wjZst d/ ekoB pj[s T[g:'rh jB. Xosh 's/ ihtB s'A tZX iwhB d/ izrb ysw eo oj/ ;h i' fe j[D tZX e/ 421gh gh n?w n;hA th fJ; ftZu :'rdkB gk
dh j'Ad fJZE/ w"i{d tk:{wzvb ns/ ;w[zdoK tor/ e[M ekoeK eoe/ jh jK. nwki'B d/ o/B cko;N izrb jo sZe gj[zu u[Zeh j?. fJj yso/ dh xzNh ;ed/ jK. fJ; tk;s/ ;kB{z Jh w'No
;kb 20000 ;e/no feb'whNo d/ fj;kp j?. w";w ftZu pj[s spdhbhnK nk tkjBK dh finkdk tos'A eoBh
;zGt j'Jh j?. Xosh d/ fJZe ftSkb y/so ftZu c?b/ p/nzs gkDh d/
Bkb eZN/ ik oj/ jB. fJ; d/ ekoB ojhnK jB. ;kroK, wjK ;kroK ftZu ukjhdh j? ns/ g?No'b ns/ vhzb dh
Gzvko j'D d/ Bkb-Bkb, ;w[zdo nkgD/ nzdo ns/ nkb/-d[nkb/
w?vhNohnB ;kro s/ row jtktK dk ;[BkwhnK (;w[zdoh s{ckB) ns/ j'o ygs B{z xNkT[Dk ukjhdk j?. tZX s'A
pj[s ;ko/ S'N/-S'N/ Bkz[e tksktoD B{z gBkj gqdkB eodk j?, fi;
gq?So pDdk j?. fi; Bkb ;odhnK ftZu s{ckB T[gi j' oj/ jB. fpBK w";w s/ tZX o[Zy brkT[D/ ukjhd/ jB. fJZe
ekoB T[BQK EktK 's/ tZy-tZy fe;wK d/ iht-izs{ ns/ pB;gsh
finkdk wkB;{Bh gqGkt eodhnK jB. p/w";wh po;ks j' ojh j?. c;bK dk j?eNo B'owb cko?;N ;kb ftZu 3H7
gqc[Zbs j[zd/ jB.
fi; B{z t?;NoB fv;Nopz; dk Bkw g?NoB pdb fojk j?. e[fJzNb ekopB vkJhnke;kJhv ;'yd/
G'iB dk fJZe gqw[Zy ;o's j'D d/ Bks/, ;kro ;kvh nkofEesk
fdZsk iKdk j? fi; dk gqGkt Gkos ;z:[es okSNo tb'A tksktoB jB ns/ d' NB nke;hiB SZvd/ jB.
B{z wzp{s eoB ftZu wjZstg{oB :'rdkB gkT[Ad/ jB. nZi, sZe g?Adk j?. fit/A fe ;odhnK ftZu fdt; ;zpzXh gfjbh ;fwN 1972 ftZu nkoH n?;H p?dtkD
nkoH n?;H p?dtkD
nkoH n?;H p?dtkD
nkoH n?;H p?dtkD
nkoH n?;H p?dtkD
ftfrnkB ns/ seBkb'ih dh wdd Bkb, g?No'bhnw ;w/s pj[s
;ko/ wjZstg{oB e[dosh ;o's ;w[zdoK ftZu'A eZY/ ik oj/ jB. fJ; s'A
fJbktk ibtk:{ gfotosB ;w/s eJh w";wh xNBktK B{z ;wMD szpke{ B{z ej' ''BKj''
szpke{ B{z ej' BKjBKj
szpke{ B{z ej'
szpke{ B{z ej' BKj
bJh ;w[zdoK dk nfXn?B th zo{oh j?. szpke{ B{z ej' BKj
w"i{dk ;w/A ftu wB[Zyh rshftXhnK dk gqGkt ;w[zdoK 's/ th
fdykJh d/ fojk j?. ;w[zdoK ftZu gqd{SD dk gZXo fdB'A-fdB tXdk
frnk j?, i' b'eK dh ;woZEk ftZu
ik fojk j?. ;w[zdo d/ gkDh dh rzdrh ekoB ;{oi dh o"SBh fJ;
froktN ns/ nukBe w"s dk ekoB
ftZu v{zxkJh sZe BjhA gj[zudh, fi; ekoB T[ZE/ ihtB dk tXDk-
pDdh j?.
c[ZbDk w[Seb j' iKdk j? ns/ T[BQK EktK 's/ i?fte ftfGzBsk th ftSt szpke{ BKj fdt; dk T[d/S
gqGkfts j[zdh j?. b'eK B{z szpke{ ns/ fJ; d/ wkV/ gqGktK
jkb jh d/ ;kbK ftu ;w[zdoK ftu tXdk gqd{SD fuzsk dk pko/ ikro{e eoBk, b'eK B{z T[BQK d/
ftSk pDdk ik fojk j?. nopK NB gbk;fNe dk e{Vk jo ;kb f;js ns/ szdo[;s ihtB pko/ dZ;Dk
;w[zdoK ftZu iKdk j?. nk;kBh Bkb Bk ;VB ekoB fJj e{Vk ns/ b'eK B{z T[BQK d/ GftZy dh ;[oZfynk
eoB d/ bJh gq's;kfjs eoBk j?.
;kroK ftZu fiT[A dk fsT[A fgnk ofjzdk j?. Gkoh XksK ns/ yko/
;kv d/S ftZu jkbs fJj j? fe
gqd{SD dh wksok fJeZb/ Gkosh T[g-wjKdhg s'A fjzd wjk;kro
pZ; ;N?AvK, o/bt/ ;N/SBK, p?AeK, gkoeK,
sZe gj[zudh j? i' jo ;kb bZyK NB j?.
j'NbK nkfd ftZu szpke{ dh tos'A eoB
;w[zdo ftZu gbk;fNe ekoB g?dk j[zd/ gqd{SD ekoB fJj
tkb/ ftnesh nkw d/yD B{z fwbd/
p?eNhohnk tXD-c[ZbD d/ ;woZE BjhA jB, fi; ekoB ;w[zdo ftZu
jB. eJh b'e sK ftZfdne ndkfonK
nke;hiB dh wksok th brksko xNdh ik ojh j?. gfjbK jh
d/ B/V/ th d[ekBK bkJh p?m/ jB.
ibtk:{ gfotosB iK j'o ekoBK eoe/ ne;o ;w[zdoK d/ ;[Gkn szpke{ dh tos'A s/ w[ezwb gkpzdh
ftZu fsZyh spdhbh j[zdh j?, i' eJh tko ftnkge spkjh dk ekoB jh fJ; w[fjzw dk Nhuk j?. fJ; B{z w[Zy
pD ;edh j?. i/eo n;hA ;w/A f;o u/sktBh Bk fdZsh sK fJj wB[ZyK oZy e/ eJh ;e{b-ekbiK d/
d/ Bkb-Bkb ikBtoK ns/ gzShnK bJh th tZvk ysok pD ;edk ftSt szpke{ BKj fdt; jo ;kb pDdk j?. fJ; ftub/ ifjohb/ nzS ftfdnkoEhnK tb'A jo ;kb
31 wJh B{z wBkfJnk iKdk j?. fJ; fdb, fdwkr, r[od/ fwjd/ ns/ ;kj ikro{esk o?bhnK ehshnK iKdhnK
j?.
fdt; B{z wBkT[D dk we;d b'eK B{z gqDkbh s/ p[ok n;o gkT[Ad/ jB. jB ns/ g';No tzv/ iKd/ jB. fJ; dh
szpke{ d/ ysfonK pko/ ikD{ eotkT[Dk szpke{ dh tos'A eoB tkbk tos'A T[d'A sZe ysw BjhA j' ;edh id'A
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw ftZu ftZu g/ fJg/ fJ fsjkoK bJh fJfsjkoK bJh fJ fsjko d/D tkb/ y[d fizw/fsjko d/D tkb/ y[d fizw/
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw ftZu g/ fJ fsjkoK bJh fJ fsjko d/D tkb/ y[d fizw/
gzikp NkJhwz ftZu ftZu Sg/ fJg/ fJSfsjkoK bJh fJfsjkoK bJh fJSfsjko d/D tkb/ y[d fizw/fsjko d/D tkb/ y[d fizw/
j?. fJB;kB ;w/A s'A gfjbk jh p[ZYk j' iKdk sZe n;hA ;ko/ fwb jzGbk Bk wkohJ/.
tko jB ns/
tko jB ns/ ghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh d/
tko jB ns/
tko jB ns/ ghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh d/ghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh d/
tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh d/ghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh d/
ftSt f;js ;zrmB d/ nB[;ko j?. ftfrnkfBeK d[nkok ehsh rJh nkU n;h ;ko/ fwb e/ fJj gqD
ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
szpke{ jo ;kb d[Bhnk Go ftZu 8 fo;ou ftZu szpke{ d/ T[g:'r B{z eJh eohJ/ fe n;hA szpke{ dh tos' B{z iV'A
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
fwbhnB s'A tZX b'eK dh w"s dk ekoB fpwkohnK ftZu tkXk j'D Bkb i'fVnk ysw eoBk j?.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
21
21
21 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
21 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
21 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
g[bkV
g[bkV u ftnkj eokT[D dk ;[cBku ftnkj eokT[D dk ;[cBk 8 ;kbk ;kBth B/ ;o ehsh nk;Nq/bhnk dh
g[bkV
g[bkV u ftnkj eokT[D dk ;[cBk
g[bkV 'u ftnkj eokT[D dk ;[cBku ftnkj eokT[D dk ;[cBk
8 ;kbk ;kBth B/ ;o ehsh nk;Nq/bhnk dh
8 ;kbk ;kBth B/ ;o ehsh nk;Nq/bhnk dh
8 ;kbk ;kBth B/ ;o ehsh nk;Nq/bhnk dh
8 ;kbk ;kBth B/ ;o ehsh nk;Nq/bhnk dh
j't/rk g{ok, you j'Dr/ eo'VK o[gJ/
j't/rk g{ok, you j'Dr/ eo'VK o[gJ/
j't/rk g{ok, you j'Dr/ eo'VK o[gJ/ wkT{AN fe;fenk;e' u'Nh, bfjokfJnk fsozrk
j't/rk g{ok, you j'Dr/ eo'VK o[gJ/
j't/rk g{ok, you j'Dr/ eo'VK o[gJ/
wkT{AN fe;fenk;e' u'Nh, bfjokfJnk fsozrk
wkT{AN fe;fenk;e' u'Nh, bfjokfJnk fsozrk
wkT{AN fe;fenk;e' u'Nh, bfjokfJnk fsozrk
wkT{AN fe;fenk;e' u'Nh, bfjokfJnk fsozrk
f;vBh (fpT{o') ;kBth ;{d (8)
d[Bhnk dh gfjbh nfijh wkT{N/Bhno
(gopsko'jh) pD rJh j?, fi;B/ j[D
sZe d[Bhnk dhnK 7 u'NhnK B{z cfsj
ehsk j?. fJ; tko T[;B/ nk;Nq/bhnk
dh wkT{AN fe;fenk;e' u'Nh 's/ 26
wJh B{z uVQB 'u ;cbsk gqkgs ehsh
ns/ fsozrk bfjokfJnk. T[;d/ Bkb
T[;d/ fgsk dhge ;{d th ;B. fgSb/
;kb fJ; pZuh B/ wkT{AN n?to?;N d/ p/
;e?Ag 's/ gj[zu e/ ;cbsk jk;b ehsh
;h. fJ; s'A fgSb/ ;kb T[;B/ ncohek
dh ;G s'A T[Zuh u'Nh wkT{AN febh wziko'
's/ ;cbsk jk;b ehsh ;h.
rZbpks eofdnK ;kBth ;{d B/
dZf;nk fe T[j j[D sZe d[Bhnk dhnK
7 u'NhnK 's/ uVQ u[Zeh j? ns/ fJj
f;bf;bk GftZy 'u th ikoh oj/rk.
T[BQK fejk fe T[BQK dk Bknok j? nkzkd
Gkos 'u nkgD/-nkg B{z nkzkd
wfj;{; eo', fi;dk wB'oE fJj j? fe
Gkos dhnK e[VhnK nkgD/ ihtB 'u
fBT{:koe (fpT{o') jo fe;/ dk ;[cBk j[zdk j? nkgD/ ftnkj B{z :kdrko
T[ZukJhnK B{z S{j ;eD.
pDkT[D dk, feT[Afe fJj y{p;{os gb tko-tko BjhA nkT[Ad/. i/eo e'Jh nkgD/
fJ;/ d"okB T[BQK d/ fgsk dhge ;{d
ftnkj B{z :kdrko pDkT[D bJh e'Jh yk; irQk u[Ddk j? sK e'Jh yk; fdB 's/
B/ dZf;nk fe Gkt/A nk;Nq/bhnk dh
ftnkj eotkT[Adk j?. nwoheh ;g/; No?tb ezgBh ;g/; go;g?efNt th b'eK d/
u'Nh wkT{AN fe;fenk;e' dh T[ZukJh
ftnkj B{z yk; pDkT[D dh :'iBk pDk ojh j? ns/ fJ; d/ bJh T[; B/ fJZe
2283 whH j? go fJ; 's/ uVQBk yso/
nkco dk n?bkB ehsk j?.
s'A ykbh BjhA feT[Afe fJ; u'Nh 's/ pj[s
ezgBh B/ g[bkV ftZu ftnkj eokT[D dh g/SeS dk n?bkB ehsk j?, i' fe
;odh 's/ poc g?Adh j?. fJZE/ gkok wBch
j[D sZe dh nfijh 'gfjbh' g/SeS j?. ezgBh dh jo/e T[vkD jkJhvq'iB tkb/
12 fvroh ;?b;hn; j?. fJ; u'Nh B{z
;g/; p?b{B Bkb ;zukfbs j't/rh, i' 19 feb'whNo gqsh xzNk dh ocsko Bkb
fiZsD wro'A ;kBth ;{d tb'A d[BhnK
T[go T[m/rk. ;g/; p?b{B Bkb fJZe e?g;{b brkfJnk ikt/rk, fi; ftZu pko,
dhnK 7 gopsK dhnK u'NhnK B{z uVQB
foco?Sw?AN ns/ o?;No{w j'Dr/. fJ;d/ bJh 1 eo'V$;hN you eoBk gt/rk.
'u ;cbsk gqkgs ehsh j?. fzeo:'r
j? fJ; s'A gfjbK ;kBth ;{d B{z gzikp
;kb g[okDh vokT[Dh wwh dhnK
;kb g[okDh vokT[Dh wwh dhnK
;kb g[okDh vokT[Dh wwh dhnK
;kb g[okDh vokT[Dh wwh dhnK
2 2 2 2 2000 ;kb g[okDh vokT[Dh wwh dhnK d/ w[Zy wzsoh Grtzs f;zx wkB th fJ;
ekoi bJh ftS/S s"o 's/ ;BwkfBs
eo u[Ze/ jB.
BkVhnK u y{B!, ftfrnkBh th j?okB
BkVhnK u y{B!, ftfrnkBh th j?okBu y{B!, ftfrnkBh th j?okB
BkVhnK 'u y{B!, ftfrnkBh th j?okB
BkVhnK u y{B!, ftfrnkBh th j?okB
BkVhnK
B"itkB dk wrowZS Bkb fgnk gkbk, fBrbD
B"itkB dk wrowZS Bkb fgnk gkbk, fBrbD
B"itkB dk wrowZS Bkb fgnk gkbk, fBrbD
B"itkB dk wrowZS Bkb fgnk gkbk, fBrbD
B"itkB dk wrowZS Bkb fgnk gkbk, fBrbD
bZfrnk ;h f
bZfrnk ;h f zdk, n?B w"e/ s/ fJzM pukJh ikB
bZfrnk ;h f zdk, n?B w"e/ s/ fJzM pukJh ikBzdk, n?B w"e/ s/ fJzM pukJh ikB
bZfrnk ;h f zdk, n?B w"e/ s/ fJzM pukJh ikB
bZfrnk ;h fzzdk, n?B w"e/ s/ fJzM pukJh ikB
pj[s tZvk ;h, fi; B/ w/o/ 's/ g?o d/
fgSb/ fjZ;/ s'A jwbk ehsk ;h. fJj
w[Seb ;h, fit/A fe fe;/ eko Bkb
NeokT[Dk. fco fJ; B/ w/oh ewo d/
f;yo 's/ w/o/ u{bQ/ dh jZvh ns/ gZN d/
ftueko'A w?B{z cV fbnk ns/ gkDh ftu
fyZuD dh e'fSS ehsh, fi; s'A pknd
w?A T[; dh nZy ftu T[Arb wkoh ns/
T[; B/ nkgDk w{zj y'b fdZsk. wrowZS
phfizr (fpT{o') nkw s"o 's/ id'A th n;hA fe;/ wwh pko/ ;'ud/ jK sK ;kv/ s'A puD s'A pknd, p[uo B{z 200
fdwkr 'u fJe rb/-;V/ wB[Zyh ;oho fynkb nkT[Adk j?, fi; B{z gSkfDnk BjhA feb'whNo d{o Bzdheh j;gskb
ik ;edk. jkbKfe, uhB 'u fwbh 2000 ;kb g[okDh wwh B{z d/y e/ ftfrnkBh fbikfJnk frnk, fiZE/ T[; dhnK
th j?okB jB. woh j'Jh n"os dh fJ; wwh d/ nzr fJzB/ ;kbK pknd th brGr bZsK ns/ jZEK 's/ eZND dk fJbki
mhe jB. uhBh n"os dk BK 'fd b/vh nkc dkJh' iK 'fSB M{Jh' dZf;nk frnk j?. ehsk frnk.
fJ; n"os dh w"s 178 ns/ 145 phH;hH ;kb gfjbK j'Jh ;h. 1971 'u nukBe o/AioK B/ wrowZS B{z cV fbnk ns/
fJ; n"os dh epo dk gsk bZrD 's/ ftfrnkBh j?okB ofj rJ/ ;B. T[; B{z w"s d/ xkN T[sko fdZsk, i' fe
ftfrnkBhnK B/ d/fynk fe fwqse n"os dhnK nZyK th i[VhnK j'JhnK ;B wJh d/ nZX ftZu j'J/ jwb/ s'A e[M fdB
s/ T[; dhnK BkVK 'u ni/ th y{B pfDnk j'fJnk ;h, uwVh 'u th ni/ Bwh j?. pknd, y/so ftZu e[ZfsnK T[Zs/ eJh
ftfrnkBhnK B{z fJj ftStk; BjhA jh j'fJnk fe n"os d/ nzr ni/ th ;bkws jwfbnK bJh th fzzw/tko ;h. yko/
jB. epo d/ e'b oZyhnK uhzK B{z d/y e/ fJj nzdkzk brkfJnk ik ;edk j? fe gkDh d/ wrowZS 6 whNo s'A tZX bzp/
fwqse n"os fe;/ pj[s jh y[Sjkb gfotko Bkb ;pzX oZydh j't/rh. fJ; B{z j[D j' ;ed/ jB. nk;Nq/bhnk ftZu brGr
sZe fwbh ;G s'A ;[oZfyns wwh fejk iKdk j?. 200,000 yko/ gkDh d/ wrowZS jB,
ftfrnkBhnK B{z fwqse n"os d/ g/N s/ nzsVhnK 'u'A sop{i d/ phi fwb/ e?Bpok (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ T[; 's/ 5H4 whNo bzp/ wrowZS B/ fiBQK ftZu'A nZX/ s'A tZX n?B Nh ftZu
jB. nfij/ 'u T[BQK nzdkzk brkfJnk fe n"os B/ w"s s'A mhe gfjbK sop{i T[Zsoh y/so ftZu fJZe yko/ gkDh d/ fgZfSUA jwbk ehsk. wrowZS B/ 19 jB. p[uo B/ fejk fe T[j y[Sfe;ws
ykXk j't/rk. ftfrnkBh fJ; ojZ; B{z ;[bMkT[D bJh ezw eo oj/ jB fe 2000 wrowZS B/ fJe 19 ;kbk B"itkB 's/ ;kbk B"itkB B{z nkgD/ ipkfVnK d/ j? fe wrowZS T[; B{z u[ZeD ftu
;kb pknd th n"os d/ ;oho B{z fet/A ;[oZfyns oZfynk frnk j?. wzfBnk ik jwbk ehsk, jkbKfe B"itkB pjkdoh ftueko gkDh ftZu T[d'A sZe cVh n;woE ;h, feT[Afe T[j pj[s tZvk
fojk j? fe sop{z ykD s'A pknd uhBh n"os dh fdb dk d"ok g?D Bkb w"s j' Bkb pu fBebD ftu ekw:kp j' oZfynk, id'A sZe p[uo T[; dh nZy ;h. p[uo w[skpe wrowZS B/ T[; B{z
rJh. fJ; n"os dhnK BkVK 'u y{B dk EZek ni/ th w"i{d j?. ftfrnkBhnK dk frnk. fog'oN nB[;ko z/ck p[uo T[Zso- ftu S/e BjhA eo ;fenk ns/ nkgD/ ipkfVnK ftueko x[wkT[D dh
wzBDk j? fe w"s d/ ;w/A fJ; n"os dh T[wo 50 ;kb ojh j't/rh. n"os dk Gko g{oph sZN 's/ rq'N nkfJb?AvN 's/ ;[oZfyns puD ftu ;cb fojk. e'fSS ehsh go T[j T[; B{z u[Ze BjhA
fznkdk ;h s/ T[; B{z S{ro th ;h. gfotko Bkb wZShnK cV fojk ;h, id'A p[uo B/ dZf;nk fe fJj ;Zuw[Zu ;fenk feT[Afe T[j pj[s tZvk ;h.
22
22
22 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
22 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
22 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
d[Bhnk dk nfijk d/
d[Bhnk dk nfijk d/ fiZE/ ikfrzr eoB fiZE/ ikfrzr eoB
d[Bhnk dk nfijk d/ fiZE/ ikfrzr eoB
d[Bhnk dk nfijk d/S fiZE/ ikfrzr eoB
d';s wb/ hnk B/ ezrkb gkfe;skB B{z fdZskhnk B/ ezrkb gkfe;skB B{z fdZsk d[Bhnk dk nfijk d/ fiZE/ ikfrzr eoB
d';s wb/ hnk B/ ezrkb gkfe;skB B{z fdZsk
d';s wb/
d';s wb/
d';s wb/Shnk B/ ezrkb gkfe;skB B{z fdZsk
hnk B/ ezrkb gkfe;skB B{z fdZsk
MNek, pekfJnk Bk d/D s/ zps ehsk ijkz tkfbnK B{z ;[ZN fdZsk iKd? nzdo
tkfbnK B{z ;[ZN fdZsk iKd? nzdo
tkfbnK B{z ;[ZN fdZsk iKd? nzdo
tkfbnK B{z ;[ZN fdZsk iKd? nzdo
tkfbnK B{z ;[ZN fdZsk iKd? nzdo
MNek, pekfJnk Bk d/D s/ ps ehsk ijkps ehsk ijk
MNek, pekfJnk Bk d/D s/
MNek, pekfJnk Bk d/D s/
MNek, pekfJnk Bk d/D s/ ps ehsk ijk
ps ehsk ijk
T[; dh eh jkbs j't/rh.
ncohek dk S'Nk fijk d/S po[zvh
d[Bhnk dk ;G s'A rohp d/S j?. :{fNT{p
u?Bb 'o{jh ;?B/N' B/ fJ; d/S Bkb
i[fVnk fJe thvhU :{fNT{p 's/ g';N
ehsk ;h, fi; ftZu dZf;nk frnk j?
fe d/S dh nkpkdh brGr 1H2 eo'V
j?, fiZE'A d/ b'eK dh ;kbkBk nkwdB
180 vkbo gqsh ;kb, Gkt 14 jzko
o[gJ/ ;kbkBk j?.
o{jh ;/B/N d/ thvhU w[skpe d/S
fJzBk rohp j? fe fJZE/ jo 3 'u'A fJe
ftnesh p/o[zrko j? ns/ b'eK e'b
xo ubkT[D bJh b'VhAdk g?;k iK ;'w/
jh BjhA jB. fJ; d/S 'u ikfrzr 's/
gkpzdh j?. ih jK, po[zvh ftZu ikfrzr
eoBk wBQk j?. don;b, fJj d/S ;kb
2005 sZe nzdo{Bh eb/S ns/ izr s'A
ghVs ;h. b'e d/S d/ jkbks ns/
pzfdSK s'A fJzB/ d[yh ;B fe ;w{j 'u
ikfrzr eoB fBeb ikfJnk eod/ ;B
ns/ B/Vb/ gjkVK sZe ikfrzr eod/
fJ;bkwkpkd (fpT{o') p[oh nkofEe jkbs 'u'A r[zo oj/ gkfe;skB B{z T[; d/
;B.
d';s wb/Shnk B/ tZvk MNek fdZsk j?. gkfe;skB dk fJ;bkfwe d';s ej/
T[E'A d/ okSNogsh fgno/ Beo[zzhzk
ikD tkb/ wb/Shnk B/ ijkz d/ pekJ/ dk G[rskB Bk eoB 's/ fJe tko fco
B{z bZrk fe SkfJd fJj b'eK dh ;kfzS
gkfe;skB fJzNoB?SBb J/nobkJhBz (ghH nkJhH J/H) d/ p'fJzr 777 :ksoh
po[zvh (fpT{o') Gkos 'u id'A s[;hA pkti{d Gkos y[d B{z nkofEe s"o 's/ j? ns/ ;oeko fto[ZX fjz;k eoB dh
ijkz B{z zps eo fbnk j?. d'tK d/SK dh v{zxh d';sh d/ pkti{d wb/Shnk nkJ/
rohpK B{z ;Ve 's/ Ghy wzrd/ iK Nq/BK wzp{s pDkT[D dh okj 's/ j? s/ ;kvk fcoke ftZu jB. p; fJ;/ ekoB fJZE/
fdB gkfe;skB B{z eokok itkp d/ fojk j?.
d/ Bkb M[Zrh-M"AgVhnK pDkJ/ j'J/ d/ d/S eJh wzp{s nkofEesktK s'A ;kb 2014 'u ikfrzr B{z p?B eo fdZsk
fog'oN w[skpe fJj d{ih tko j? id'A wb/Shnk B/ chn d/ fJ; ijkz B{z zps
yd/ j't'r/ sK s[jkB{z T[BQK dh ;fEsh fpjso eo fojk j? go ;'u', i' d/S frnk s/ fJ; fB:w B{z s'VB tkfbnK
ehsk j?. dZf;nk ik fojk j? fe wb/Shnk B/ gkfe;skB tZb'A 4 fwbhnB vkbo
's/ d:k nkT[Adh j't/rh. fJ; d/ d[Bhnk dk ;G s'A rohp d/S j't/rk, B{z i/bQ ftZu ;[ZN fdZsk iKdk j?.
d/ pekJ/ dk G[rskB Bk eoB ekoB fJj ijkz zps ehsk j?. wb/Shnk B/
e[nkbkbzg[o nzsookSNoh jtkJh nZv/ 's/ gkfe;skB dk ijkz zps ehsk j?.
ijkz zps eoB dk c?;bk ;EkBe ndkbs s'A pekJ/ dh ndkfJrh ;pzXh j[ew
gfjbtkBK B{z fjok;s
gfjbtkBK B{z fjok;s
fwbD s'A pknd fbnk frnk j?. gfjbtkBK B{z fjok;s u bJ/ ikD dh ftu bJ/ ikD dh ft t gZXo s/ j' ojht gZXo s/ j' ojh
gfjbtkBK B{z fjok;s u bJ/ ikD dh ft t gZXo s/ j' ojh
u bJ/ ikD dh ft
t gZXo s/ j' ojh
fJ; s'A gfjbK wb/Shnk B/ ;kb 2021 'u e[nkbkbzg[o jtkJh nZv/ 's/ pekJ/ gfjbtkBK B{z fjok;s 'u bJ/ ikD dh ftSt gZXo s/ j' ojh
dk G[rskB Bk eoB 's/ ijkz zps ehsk ;h. ijkz B{z pknd ftu pekfJnk
G[rskB d/ e{NBhse Go';/ 's/ SZv fdZsk frnk ;h. zps ehs/ rJ/ ijkz B{z 173
fBzdk, j[D :{BkfJN/v tobv o?;fbzr B/ fdZsh fJj fusktBh
fBzdk, j[D :{BkfJN/v tobv o?;fbzr B/ fdZsh fJj fusktBh
:ksohnK ns/ ukbe db d/ w?ApoK d/ Bkb 27 iBtoh B{z gkfe;skB tkg;
fBzdk, j[D :{BkfJN/v tobv o?;fbzr B/ fdZsh fJj fusktBh
fBzdk, j[D :{BkfJN/v tobv o?;fbzr B/ fdZsh fJj fusktBh
fBzdk, j[D :{BkfJN/v tobv o?;fbzr B/ fdZsh fJj fusktBh
fbnKdk frnk ;h.
fuzsk@ Bkb d/y fojk j?.
uhB B/ bKu ehsk nkgDk ;g/;
uhB B/ bKu ehsk nkgDk ;g/;
uhB B/ bKu ehsk nkgDk ;g/;
uhB B/ bKu ehsk nkgDk ;g/; fpnkB 'u fejk frnk j?, šfgSb/
uhB B/ bKu ehsk nkgDk ;g/;
fdBK dhnK xNBktK j'o th
fuzskiBe jB fe gfjbtkBK B{z o';
B, G/i/ fszB g[bkV :ksoh
fw fw fw fw fwSB, G/i/ fszB g[bkV :ksoh wkou S[o{ eoB bJh g[b; tZb'A frqcsko
B, G/i/ fszB g[bkV :ksoh
B, G/i/ fszB g[bkV :ksoh
B, G/i/ fszB g[bkV :ksoh
ehsk frnk ns/ n;EkJh s"o 's/
fjok;s ftZu fbnk frnk. :{
vpfbT{ vpfbT{ gfjbtkBK Bkb
pd;b{eh ns/ frqcskoh dh ;ys fBzdk
eodk j?. T[j j[D sZe dh iKu d/
Bshi/ Bk nkT[D 's/ fBokSk zkfjo
eodk j?. :{ vpfbT{ vpfbT{ B/ ;pzXs
nfXekohnK B{z d'SK dh g{oh ns/ fBogZy
iKu eoB dh nghb ehsh j?.
rtofBzr pkvh B/ fejk fe T[j
gfjbtkBK Bkb @T[BQK dh ;fEsh ns/
;[oZfynk pko/ g[ZSfrZS eoB s/ T[BQK
dhnK fuzsktK d/ fBogZy ns/
fBnKg{oB jZb bJh ;kv/ ;woEB dh
g[SNh eoB bJh@ w[bkeks eo/rh.
fzeo:'r j? fe fJ; fttkd ekoB
:{ vpfbT{ vpfbT{ B/ fJ; ;kb dh
S[o{nks 'u J/ShnB u?AghnBfSg B{z
phfizr (fpT{o') uhB B/ S/Bz{-16 g[bkV :kB B{z ;cbskg{ote bKu ehsk
fdZbh s'A n;skBk 'u fScN eo fdZsk
ns/ fJZe Bkrfoe ;w/s fszB g[bkV :ksohnK B{z gzi wjhfBnK d/ fwSB bJh
;h. rtofBzr pkvh B/ fejk fe T[j
nkgD/ g[bkV ;N/SB 's/ G/fink. 'ukJhBk w?Bv ;g/; J/iz;h' (;hn?wn?;J/) d/
Gkosh Ubzfge ;zx ns/ e[Ssh c?vo/
nB[;ko g[bkV :kB B{z 'b"Ar wkou-2 n?Zc e?ohno oke/N' okjhA T[Zso-gZSwh
SB dh n?v-jke ew/Nh s'A u'DK pko/
uhB d/ fiT[e[nkB ;?N/bkJhN bKu ;?ANo s'A bKu ehsk frnk ;h. bKu eoB s'A
ikDekoh wzr/rh. fpnkB 'u fejk
brGr 10 fwzN pknd oke'N s'A nrb j' e/ nkgD/ fBoXkos n"ofpN ftZu
frnk j?, šfJ; u'D whfNzr d/ nk:'iB
dkyb j'fJnk. ukbe db d/ w?Apo mhe jB ns/ bKfuzr g{oh soQK ;cb ojh. bJh S[o{ ftZu fBoXkos 45 fdBK dh
b[;kB/ (fpT{o') fJe o'; wkou Gkosh e[Ssh wjk;zx B{z w[nZsb
phfizr dh p/jKr :{Bhtof;Nh d/ gq'c?;o r[Jh j?ukU fszB g[bkV :ksohnK ;wK ;hwk dk ;BwkB ehsk ikt/rk.
d"okB 28 wJh B{z gqw[Zy Gkosh eo ;edk j?. ;ys SpdK ftZu fJe
ftZu'A fJZe jB. j'o g[bkV :ksohnK ftZu fwSB ewKvo fizr j?g/Ar Skwb jB, nfijk eoB ftZu n;cb ofjD d/
gfjbtkBK B{z fjok;s ftZu bJ/ ikD fpnkB 'u :{ vpfbT{ vpfbT{ B/
i' foekov u"Eh tko g[bkV ftZu ikD tkbk gfjbk uhBh g[bkV :ksoh pD e/ Bshi/ ti'A :{ vpfbT{ vpfbT{ c?vo/
dh fBzdk eofdnK ftSt e[Ssh fejk fe T[j o?;fbzr c?v/o/SB nkc
fJfsjk; ouD bJh fsnko j?. fJ; d/ Bkb jh g[bkV :ksoh cbkJhN fJzihBhno SB B{z w[nZsb eo ;edk j?, n?EbhNK
;zukbB ;z;Ek :{BkJhfNv tobv fJzvhnk d/ gqXkB fpqi G{SD SoB
z{ :Krz{ g[bkV dh nkgDh gfjbh :ksok eo fojk j?. ;hn?wn?;J/ d/ fvgNh B{z fJe fBogZy Mzv/ j/m (nzsookSNoh
o?;fbzr (:{ vpfbT{ vpfbT{) B/ f;zx d[nkok skes dh d[otos'A ns/
vkfJo?eNo fbB fSfe:Kr B/ gZsoekoK B{z dZf;nk fe uhB d/ ;g/; ;N/SB gq'rokw w[ekpfbnK ftZu) w[ekpbk eoB bJh
fusktBh fdZsh fe i/eo bzfps fiB;h S'SD B{z b? e/ gfjbtkBK d/
d/ n?gbhe/SB ns/ ftek; gVkn ftZu dkyb j'D s'A pknd S/Bz{-16 gfjbk wip{o eo ;edk j?.@
u'DK Bk eotkJhnK rJhnK sK fto'X Bkb ;pzXs ;fEsh B{z @pj[s
ukbe fwSB j't/rk.
23
23
23 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
23 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
23 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
24
24
24 gzikp NkJhw gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
24 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
24 gzikp NkJhw gzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
nmkothA fe
nmkothA fe
nmkothA fe
nmkothA feSss ss s
nmkothA fe
31 ;kb dk j'fJnk p"ph e[Zsk, wBkfJnk frnk
31 ;kb dk j'fJnk p"ph e[Zsk, wBkfJnk frnk
31 ;kb dk j'fJnk p"ph e[Zsk, wBkfJnk frnk
31 ;kb dk j'fJnk p"ph e[Zsk, wBkfJnk frnk
fJNbh u o'gV dh i?f;ek e"o B/ tXkfJnk wkD,u o'gV dh i?f;ek e"o B/ tXkfJnk wkD, 31 ;kb dk j'fJnk p"ph e[Zsk, wBkfJnk frnk
fJNbh
fJNbh u o'gV dh i?f;ek e"o B/ tXkfJnk wkD,
fJNbh 'u o'gV dh i?f;ek e"o B/ tXkfJnk wkD,
fJNbh
u o'gV dh i?f;ek e"o B/ tXkfJnk wkD,
B, nwohek, ikgkB s'A nkJ/ ft wfjwkB wfjwkB
B, nwohek, ikgkB s'A nkJ/ ft
B, nwohek, ikgkB s'A nkJ/ ft wfjwkB
u'D fiZsD tkbh pDh gfjbh gzikpD
u'D fiZsD tkbh pDh gfjbh gzikpD
u'D fiZsD tkbh pDh gfjbh gzikpD i i i i iSB, nwohek, ikgkB s'A nkJ/ ftB, nwohek, ikgkB s'A nkJ/ ftS/////S wfjwkB wfjwkB
u'D fiZsD tkbh pDh gfjbh gzikpD
u'D fiZsD tkbh pDh gfjbh gzikpD
d/ fyskp Bkb fBtkfink j?. p"ph d/
wkbe fbB/b e';sk (38) B/ dZf;nk
fe fJj e[Zsk BjhA ;r'A T[; d/ gfotko
dk w?Apo j?, fi; B/ ;kv/ gfotko dhnK
3 ghVQhnK Bkb tckdkoh fBGkJh j?.
p"ph T[; d/ dkd/ s/ fgsk, Gok Bkb oj/
go j[D fJj d[Bhnk 's/ BjhA oj/, fJ;
;w/A p"ph T[; Bkb ihtB fpsk fojk
j?.
p"ph fi; B;b dk e[Zsk j?, fJ;
B;b d/ e[Zs/ b'e d/S ftZu gS{nK d/
M[zvK dh d/y-o/y eoB bJh oZyd/ jB,
fijV/ fe gjkVh fJbke/ ftZu ofj e/
y[S j[zd/ jB. p"ph dh tckdkoh s/ bzwh
T[wo d/ wZd/Bzo T[; B/ p"ph dk 31tK
iBw fdB d[Bhnk Go d/ wfjwkBK Bkb
(fijV/ fe nwohek, ikgkB s/ :{og
s'A nkJ/ ;B) vK; gkoNh eoe/
wBkfJnk. fJ; w"e/ nzsookSNoh
gZsoeko th nkJ/, fiBQK B/ y[d p"ph
Bkb ftS/S c'N'nK fyukJhnK. p/SZe
p"ph 31 ;kb dk j' frnk j? go nZi
th T[j g{oh soQK szdo[;s j?.
T[; B/ p"ph B{z ed/ th pzBQ e/ BjhA
fwbkB (fpT{o') fJNbh ftu j'JhnK Bro e"A;b dhnK ;EkBe u"DK bJh oZfynk ;r'A xo d/ Bkb y[ZbQ/ w?dkBK
jzkoK dh frDsh ftu T[whdtkoK B/ nkgDh fe;ws nzwkJh. go Bro e"A;b iK gjkVhnK ftZu nkzkdh Bkb x[zwD
o'w (fpT{o') i/eo ikBtoK 'u'A e'Beho'; fty/ o?D-p;/ok eod/ e';sk
TcbkrK dhnK j'JhnK u'DK ftu ;bkjeko ti'A u'D bVfdnK tZvh fiZs fdZsk j?. vkeNo T[; B{z ftS/S y[oke
tckdko ikBto dh u'D eoBh j't/ sK gfotko ftZu wJh wjhB/ 1992 B{z iBw
gqkgs eoe/ gzikph w{b dh i?f;ek e"o B/ BtK fJfsjk; f;ofink j?. i?f;ek d/D dh ;bkj fdzd/ jB go e';sk T[;
e[Zsk fJB;kB dk ;G s'A tZX tckdko fbnk s/ fJj e[Zsk g{o/ 31 ;kb dk j'
fJjBK u'DK ftZu fiZs gqkgs eoB tkbh fJZe' fJZe nfijh gzikph w{b dh B{z wB[Zyh G'iB S"e Bkb fdzdk j?. g{o/
ikBto j?, fijVk fe jzkoK ;kbK s'A frnk j?, fi; dh okc/o' v' nb/Ai/i'
n"os pD rJh j?, fi; B/ fJzBK u'DK ftZu fiZs gqkgs ehsh j?. fdB ftZu p"ph 1 bhNo gkDh ghAdk j?.
fJB;kB d/ tckdko ;kEh j'D dk ;p{s B;b j?.
oki{ yzp ns/ dbihs e"o dh 20 ;kb ;g[Zsoh i?f;ek e"o B/ T[cbkrk ew{B/ fzeo:'r j? fe p"ph s'A gfjbK d[Bhnk
th fdzdk nk fojk j?. ;kfJz; nB[;ko wkfjoK nB[;ko fJ; B;b d/
s'A foB'tkw?As'A gkg'bko/ gkoNh tZb'A ;bkjeko dh u'D bVh ;h. gzikp d/ o'gV d/ ;G s'A bzwh T[wo dk e[Zsk j'D dk
e[Zs/ dh nkw T[wo 10 s'A 13 iK 14 e[ZfsnK dh T[wo 10 s'A 13 ;kb sZe
fzbQ/ d/ w'fozvk Sfjo Bkb ;zpzfXs i?f;ek B/ fJNbh ftZu gVQkJh tZi'A j'Nb w?B/ fyskp nk;Nq/bhnk d/ pb{J/ BK d/ e[Zs/
;kb j' ;edh j?. nZi n;hA s[jkB{z jh j[zdh j? go p"ph dh j'Jh 31 ;kb
iw?AN dk fvgb'wk ehsk j'fJnk j?. fJ; w"e/ i?f;ek e"o B/ T[cbkrk ftZu t;d/ e'b ;h, fijVk fe 29 ;kb 5 wjhB/
d[Bhnk d/ ;G s'A bzwh T[wo d/ e[Zs/ T[wo B/ fiZE/ ;G B{z j?okB eo fdZsk
GkoshnK ns/ gzikph GkJhuko/ dk XzBtkd ehsk ns/ fejk fe T[jBk B/ i' wkD dk ;h. pb{J/ ;zB 1910 ftZu g?dk j' e/
Bkb fwbkT[D ik oj/, fi; dk j?, T[ZE/ T[; B{z frzBhz tobv foekov;
pyfSnk T[; 's/ yok T[so/rh. fit/A jh i?f;ek e"o dh fiZs dh ypo ;kjwD/ 1939 ftZu wo frnk ;h.
:{oghnB d/S g[osrkb d/ Sfjo B/ d[Bhnk d/ ;G s'A bzwh T[wo d/ e[Zs/
nkJh. gfotko B{z tXkJhnK d/D tkfbnK dk sksK bZfrnk fojk.
nip-r p L f;oc 3p L f;oc 3 fwzN fwzN u j't/rh spkjh, Xosh u j't/rh spkjh, Xosh
nwoheh ok
nwoheh ok Nogsh pkJhv/B B/ Gkosh w{b d/ g[b;Nogsh pkJhv/B B/ Gkosh w{b d/ g[b; nip-r
nwoheh ok Nogsh pkJhv/B B/ Gkosh w{b d/ g[b;
nwoheh okSNogsh pkJhv/B B/ Gkosh w{b d/ g[b;Nogsh pkJhv/B B/ Gkosh w{b d/ g[b;
nwoheh ok
nip-r p L f;oc 3 fwzN u j't/rh spkjh, Xosh
nip-rzp L f;oc 3p L f;oc 30 fwzN fwzN 'u j't/rh spkjh, Xosh u j't/rh spkjh, Xosh 's/s/ s/s/ s/
nip-r
nfXekoh B{z pjkdoh w?vb Bkb ehsk ;BwkfBs
nfXekoh B{z pjkdoh w?vb Bkb ehsk ;BwkfBs
nfXekoh B{z pjkdoh w?vb Bkb ehsk ;BwkfBs
nfXekoh B{z pjkdoh w?vb Bkb ehsk ;BwkfBs
nfXekoh B{z pjkdoh w?vb Bkb ehsk ;BwkfBs
T[ZmDrhnK nZr dhnK bgNK, Bk;k dh fusktBh
T[ZmDrhnK nZr dhnK bgNK, Bk;k dh fusktBh
T[ZmDrhnK nZr dhnK bgNK, Bk;k dh fusktBh
T[ZmDrhnK nZr dhnK bgNK, Bk;k dh fusktBh
T[ZmDrhnK nZr dhnK bgNK, Bk;k dh fusktBh
nk ojh j?. jkb jh 'u Bk;k B/ y[bk;k
ehsk j? fe id'A Xosh 's/ spkjh j't/
rh, T[d'A b'eK e'b f;oc nZXk xzNk
j't/rk. Gkt e'Jh th GftZypkDh b'eK
B{z T[BQK dh ikB pukT[D 'u wdd BjhA
eo/rh.
Bk;k d/ ftfrnkBhnK w[skpe
g[bkV s'A nkJh spkjh jh Xosh d/
nzs dk ekoB pD/rh. T[BQK w[skpe
g[bkV 'u s{ckB nkJ/rk, i' nkgDh
bg/N ftZu Xosh B{z b? bt/rk. fJ;
;{oih s{ckB ekoB Xosh 's/ nZr
dhnK bgNK T[ZmDrhnK. fJ; spkjh
s'A puD bJh fJB;kB e'b w"ek th
BjhA oj/rk. Xosh sZe gj[zuD 'u fJ;
s{ckB B{z f;oc nZXk xzNk bZr/rk. Gkt
fJzB/ xZN ;w/A ftZu jh Xosh dk ftBkS
fBT{:koe (fpT{o') nwoheh okSNogsh i'n pkJhv/B B/ fBT{:koe g[b; j' ikJ/rk. ;g/; J/iz;h J/HnkJhH wkvb
ftGkr d/ Gkosh w{b d/ fJe nfXekoh ns/ 9 j'o b'eK B{z 'pjkdoh w?vb' Bkb dh wdd Bkb spkjh pko/ ;koh fvN/b
;BwkfBs ehsk. fJj pjkdoh w?vb iBse ;[oZfynk nfXekohnK bJh d/S dk eZY ojh j?. fJ; d/ bJh fet/A tkofBzr
;otT[Zu g[o;eko j?. ;[fws ;[bkB (27) B{z tQkJhN jkT{; ftu fJe ;wko'j ftu dk f;;Nw fvt?bg ehsk ikt/, fJ;
;BwkfBs ehsk frnk ;h. ;[fws B/ iBtoh ftu fBT{:koe Sfjo ftu fJe xo/ 's/ ezw uZb fojk j?.
b{-fjz;k ekb dh iKu d"okB nkgD/ 2 ;fj:'rhnK dh jZfsnk eoB tkb/ fJe Bk;k fJ; seBhe 's/ ezw eo fojk
coko ngokXh B{z r'bh wko fdZsh ;h. j? fe id'A g[bkV s'A fJj s{ckB T[Zm/
g[b; w[skpe 3 g[b; w[bkzw ;[bkB, i/;B fot/ok (22) ns/ ftbpoN w'ok sK fJ; dh ikDekoh s/zh Bkb Xosh
(27) fBT{:koe d/ jkob/w fJbke/ ftu 911 Bzpo dh ekb dh iKu eoB bJh sZe gj[zu ikt/. fJ; d/ bJh eJh ;?N/
fJe gq/SkB n"os e'b rJ/ ;B, fi;d/ tZv/ p/N/ B/ wfjbk ns/ nkgD/ Gok B{z Xweh bkJhN brkJ/ rJ/ jB go j[D sZe fJj
fdZsh ;h. ;zk:kcsk r[zv/ B/ fszB'A nfXekohnK 's/ fBSkBk brk e/ jwbk eo tkfSzrNB (fpT{o') d[Bhnk d/ ysw fusktBh ikoh eodk j? sK b'eK d/ d/fynk frnk j? fe id'A g[bkV 'u
fdZsk, fi; ftu fot/ok ns/ w'ok rzGho o{g Bkb zywh j' rJ/, fiBQK dh pknd j'D dh nctkj ;w/A-;w/A 's/ T[Zvdh fdb dh XVeB tX iKdh j?. Bk;k s{ckB nkT[Adk j? sK T[j ;?N/bkJhN
ftu w"s j' rJh. nwoheh okSNogsh B/ Bt-fB:[es g[b; nfXekoh j'D d/ ofjzdh j?. jkbKfe, j[D sZe dhnK g[bkV dhnK ;kohnK ;orowhnK 's/ f;rBb d/Dk pzd eo fdzd/ jB go j[D
pkti{d s/zh Bkb ekotkJh eoB bJh 17 wJh B{z nk:'fis fJe ;wko'j 'u ;kohnK GftZypkDhnK rbs jh ;kps Bzo oZydk j?, fit/A fejVk rqfj x[zw J/HnkJhH dh wdd Bkb SkfJd fJ;
;[bkB dh skohc ehsh ;h. j'JhnK jB go id'A Bk;k nfijh e'Jh fojk j?, fejVh uZNkB Xosh d/ B/V/ ;wZf;nk dk jZb bZG fbnk ikt/rk.
25
25
25 gzikp NkJhw gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
25 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
25 gzikp NkJhw gzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
ftbZyD nkco L ih Go e/ ykU gh
ftbZyD nkco L ih Go e/ ykU gh
nk;Nq/bhnk u c[fNnk itkbkw[yh,u c[fNnk itkbkw[yh, ftbZyD nkco L ih Go e/ ykU gh
nk;Nq/bhnk 'u c[fNnk itkbkw[yh,u c[fNnk itkbkw[yh, ftbZyD nkco L ih Go e/ ykU ghftbZyD nkco L ih Go e/ ykU ghzkk kk k
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk u c[fNnk itkbkw[yh,
;kjwD/ nkJh s;tho
;kjwD/ nkJh s;tho
;kjwD/ nkJh s;tho
;kjwD/ nkJh s;tho
;kjwD/ nkJh s;tho
ns/ woB s'A pknd u[ekU fpZb
ns/ woB s'A pknd u[ekU fpZb
ns/ woB s'A pknd u[ekU fpZb
ns/ woB s'A pknd u[ekU fpZb
ns/ woB s'A pknd u[ekU fpZb
tkb/ fBT{zhb?Av tk;hnK dh tZX ojh
;wZf;nk B{z d{o eodk j?.
w"s s'A pknd fJzM j't/rk G[rskB
w"s s'A pknd fJzM j't/rk G[rskB
w"s s'A pknd fJzM j't/rk G[rskB
w"s s'A pknd fJzM j't/rk G[rskB
w"s s'A pknd fJzM j't/rk G[rskB
ezgBh w[skpe fJ; nkco B{z b?D
tkfbnK Bkb fJe ;wM"sk ehsk ikt/
rk, fi; 'u T[BQK dh t;hns ftu
pdbkn eo e/ T[; ftu T[; fgZzk dk
ukoi i'V fdZsk ikt/rk, fi; dk
fpZb T[; ftnesh B/ ndk BjhA ehsk
j?. j?okBhiBe rZb fJj j? fe fJ; 's/
Bk sK e'Jh ftnki ns/ Bk jh e'Jh
ch; bJh ikt/rh.
ygseko ;[oZfynk nEkoNh B/
ygseko ;[oZfynk nEkoNh B/
ygseko ;[oZfynk nEkoNh B/
ygseko ;[oZfynk nEkoNh B/
ygseko ;[oZfynk nEkoNh B/
fdZsh u/sktBh
fdZsh u/sktBh
fdZsh u/sktBh
fdZsh u/sktBh
fdZsh u/sktBh
d{i/ gk;/ fBT{zhb?Av dh ygseko
;[oZfynk nEkoNh B/ fJ; ;ehw 's/
v{zxkJh Bkb nfXn?B ehsk j? ns/ u/
sktBh fdZsh j? fe fJ; Bkb ;zGkth
jov nkJhb?Av (fpT{o') nk;Nq/bhnk dh Xosh 's/ itkbkw[yh c[ND dh
s"o 's/ nkds pD ;edh j? ns/
ikDekoh ;kjwD/ nkJh j?. ;?N/bkJhN fJw/ioh B/ nk;Nq/bhnk d/ fJeb"s/ ;orow
ftnesh eoz/ ftZu c; ;edk j?.
itkbkw[yh d/ c[ND dk fJZe SkN e?guo ehsk j?. bktk B{z fuZso ftZu jov
nfXekohnK B/ ygsekoK B{z u/sktBh
nkJhb?Av 's/ wkT[;B ghe d/ gk;/ tZb tfjzdk d/fynk ik ;edk j?, fi; B{z n;b
fdZsh j? fe T[j f;oc w[cs fgZzk b?D
ftZu :{oghnB ;g/; J/iz;h d/ e'gofBe; ;?ANhB/b -2 ;?N/bkJhN d[nkok e?guo
nkeb?Av (fpT{o') ykD-ghD d/ eoB dh g/SeS fpbe[b tZyoh j?. T[BQK bJh fJ; g/SeS dh tos'A Bk eoB.
ehsk frnk ;h.
S[ehBK bJh fJe uzrh ypo j?. nZiebQ dh ndkfJrh dh g/SeS 'nkcNo s[;hA @nkcNo bkJhc g/@ bJh
s[;hA @nkcNo bkJhc g/@ bJh
s[;hA @nkcNo bkJhc g/@ bJh
s[;hA @nkcNo bkJhc g/@ bJh
s[;hA @nkcNo bkJhc g/@ bJh
jov nkJhb?Av 's/ ;orow itkbkw[yh B{z fpr p?B ti'A ikfDnk iKdk j?. t/
ezgBhnK nkgD/ T[sgkd t/uD bJh bkJhc' j?. pqKv dh t?Zp;kJhN w[skpe ofi;No eo ;ed/ j'
ofi;No eo ;ed/ j'
ofi;No eo ;ed/ j'
ofi;No eo ;ed/ j'
ofi;No eo ;ed/ j'
doz'B B/ fog'oN fdZsh fe ;?N/bkJhN v/Nk B/ ;ze/s fdZsk fe itkbkw[yh ftu
rkjeK B{z eJh soQK d/ nkco fdzdhnK fJj nkco f;oc 666 rkjeK bJh jh fJj ;ehw w{b o{g ftZu fBT[zhb?Av
fgSb/ 18 wjhfBnK s'A S'N/ ft;c'N j' oj/ ;B. w";B ghe goE d/ dZyD-gZSw
jB. T[AM eJh T[sgkdK 's/ 'yohd' j[D/ t?X j?. fJ; 'u rkjeK B{z fJe ;wM"s/ tk;hnK B{z ihtB dh T[Zu bkrs Bkb
ftZu brGr 4000 feb'whNo d{o jov nkJhb?Av 's/ @fpr p?B@ g[zi d/ T[Zgo
G[rskB eo' pknd ftu' tor/ nkco 's/ d;sys eoB/ j'Dr/, fi; 'u T[j f;ZMD ftZu wdd eoB bJh fsnko
;fEs j?. jov nkJhb?Av ns/ w?ev'Bbv Nkg{ fjzd wjk;kro ftZu fJZe nk;Nq/
d/yD B{z fwb oj/ jB. eJh EktK 's/ w"s s'A pknd fgZzk fpZb dk G[rskB ehsh rJh j?. T[gG'rsk fgZzk u/B dh
bhnkJh y/so jB ns/ fJjBK B{z nzNkoefNe Nkg{nK ti'A Sq/DhpZX ehsk frnk
rkjeK B{z b[GkT[D bJh feSsK 'u eo ;ed/ jB. nfXekos t?Zp;kJhN 's/
j?.
b[et/A ukoi iK i[owkBk BjhA
b[et/A ukoi iK i[owkBk BjhA
b[et/A ukoi iK i[owkBk BjhA
G[rskB eoB dk th ftebg th j[zdk b[et/A ukoi iK i[owkBk BjhA @nkcNobkJhc g/@ gfjb bJh
b[et/A ukoi iK i[owkBk BjhA
j? go jkb jh 'u fJe o?;N'o?AN tb'A rkjeK B{z gfjbK sK fJj nkco ofi;No eo ;ed/ jB. u[D/ rJ/
fdZsk frnk nkco j?okBhiBe j?. nZi nihp bZr ;edk j?, go fgZzk ezgBh ftneshnK B{z T[jBK dh t;hns
fBT{zhb?Av 'u G{ukb d/ s/z
fBT{ hb?Av hb?Av u G{ukb d/ s/u G{ukb d/ s/
fBT{ hb?Av u G{ukb d/ s/
fBT{ hb?Av u G{ukb d/ s/ n;hA s[jkB{z fJ; nkco pko/ dZ;D ik T[BQK B{z Go';k fdtkT[Adh j? fe e'Jh ftZu fJZe ;'X 's/ d;sys eokJ/
fBT{
oj/ jK. b[et/A ukoi iK i[owkB/ BjhA jB. ikDr/. w"s s'A pknd th fgZzk dh
woB s'A pknd u[ekU fpZb
woB s'A pknd u[ekU fpZb
woB s'A pknd u[ekU fpZb
woB s'A pknd u[ekU fpZb don;b ;hJhU p/B efwzr dk dkntk ehws 's/ e'Jh ftnki iK ch; BjhA
woB s'A pknd u[ekU fpZb
MNe/, 6H2 wkgh rJh shposk
MNe/, 6H2 wkgh rJh shposk
MNe/, 6H2 wkgh rJh shposk don;b, fBT{zhb?Av dh fJZe j? fe fJj nkco 'yohd' j[D/ G[rskB bZr/rh ns/ fJj ;"dk ekB{zBh s"o 's/
MNe/, 6H2 wkgh rJh shposk
MNe/, 6H2 wkgh rJh shposk
fgZzk u/B d[nkok fgZzk bJh G[rskB eo' pknd ftu' d/ ikb ftZu c;D t?X j?.
nk;Nq/bhnk L f;vBh u uke{ Bkbu uke{ Bkb
nk;Nq/bhnk L f;vBh
nk;Nq/bhnk L f;vBh u uke{ Bkb
nk;Nq/bhnk L f;vBh 'u uke{ Bkbu uke{ Bkb
nk;Nq/bhnk L f;vBh
jwbk, 3 ;kbk wk;{w dh w"s
jwbk, 3 ;kbk wk;{w dh w"s
jwbk, 3 ;kbk wk;{w dh w"s
jwbk, 3 ;kbk wk;{w dh w"s
jwbk, 3 ;kbk wk;{w dh w"s
ftnesh B{z rzGho ;ZNK bZrhnK ;B.
n?Ap{b?A; d/ g?okw?fve; B/ w"e/ 's/
ftnesh dk fJbki ehsk ns/ T[;B{z
rzGho jkbs ftZu j;gskb
fbikfJnk frnk. xNBk ;Eb 's/ fJZe
ngokX ;hB ;Ekfgs ehsk frnk j?.
fJZe gq?; ekBcoz; ftZu g[b; c'o; d/
;[gov?AN S?ohvB tkbv" B/ gZsoekoK
B{z dZf;nk fe 45 ;kbk ftnesh dk
j;gskb ftZu nkgq/SB j'fJnk j? ns/
j[D T[j ;fEo jkbs ftZu j?. tkbv"
B/ B'N ehsk fe :{fBN d/ nzdo ofjD
tkbh fJZe n"os B{z fNqgb zho' fejk
nkeb?Av (fpT{o') fBT{zhb?Av d/ nkeb?Av d/ ;B/o; Nkg{ 'u G{ukb d/ s/z MNe/ iKdk j?. g[b; dk wzBDk j? fe n"os
wfj;{; ehs/ rJ/. foeNo g?wkB/ 's/ G{ukb dh shposk 6H2 wkgh rJh. nwoheh :{fBN ftZu y[d ofjzdh j? ns/ 45 ;kbk
G{-ftfrnkB ;ot/yD B/ fJj ikDekoh fdZsh. fd ;B/o/; Nkg{, i' p'bukb ftZu g[oS dh gfotkoe w?Apo j?, go T[j pZu/
fd ;B/o; ti'A ikfDnk iKdk j?, fBT[zhb?Av d/ dZyDh Nkg{ s'A brGr 200 dh wK BjhA j?.
feb'whNo dZyD ftZu ns/ ;NhtoN Nkg{ d/ dZyD-dZyD-gZSw ftZu ;fEs tkbv" B/ fejk fe @n;hA ;wMd/
ykbh Nkg{nK dk fJZe ;w{j j?. G{ukb dk e/Ado ;sQk s'A 10H0 feb'whNo dh jK fe T[;dh wK dk e[M ;kb gfjbK
v{zxkJh 's/ ns/ 49H5951 fvroh dZyDh neSKS ns/ 163H9168 fvroh g{oph fdjKs j' frnk ;h,@. T[;B/ fJj th
d/SKso 's/ ;fEs ;h. ni/ sZe fe;/ ikBh B[e;kB dh ;{uBk BjhA j?. y[bk;k ehsk fe pZu/ 's/ jwbk xo/b{
r[nkN/wkbk ftZu G{ukb d/ MNe/
r[nkN/wkbk ftZu G{ukb d/ MNe/
r[nkN/wkbk ftZu G{ukb d/ MNe/
r[nkN/wkbk ftZu G{ukb d/ MNe/ fjz;k Bkb ;pzXs xNBk ikgdh j?.
r[nkN/wkbk ftZu G{ukb d/ MNe/
fJ; s'A gfjbK wZX nwohek 'u ;fEs d/S r[nkN/wkbk 'u d/o oks G{ukb d/ f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ fe xNBk wro'A ;zeNekbhB ;/tktK B{z tkbv" B/ nZr/ fejk fe @pdfe;wsh
s/z MNe/ wfj;{; ehs/ rJ/ ;B. foeNo g?wkB/ 's/ fJBQK MNfenK dh shposk 6H4 f;vBh 'u uke{pkzh dh fJe xNBk tkfSzrNB n?t/fBT{, fotot[Zv 's/ fJe Bkb, g[b; jo ;w/A xo/b{ fjz;k dhnK
;h. nwoheh G{-ftfrnkBe ;ot/yD w[skpe G{ukb dk e/Ado e?fBbk d/ B/V/ ftu fszB ;kbk wk;{w dh w"s j' rJh :{fBN ezgb?e; ftZu p[bkfJnk frnk xNBktK ftZu Skwb j[zdh j?. n;hA jo
ns/ zwhB s'A 158 whb (255 feb'whNo) v{zxkJh 's/ ;h. dZ; d/JhJ/ fe e?fBbk ns/ fJe 45 ;kbk ftnesh dh jkbs ;h. g[b; nfXekohnK B/ d/fynk fe ;kb 140,000 xNBktK ftZu Skwb
okiXkBh r[nkN/wkbk f;Nh s'A brGr 120 whb (193 feb'whNo) T[Zso ftZu rzGho pDh j'Jh j?. fBT{ ;kT{E t/bz :{fBN d/ nzdo fJZe fszB ;kbk bVe/ j[zd/ jK ns/ fJjBK ftZu'A e[M jZfsnktK
j?. jkbKfe okiXkBh 'u th G{ukb d/ MNe/ wfj;{; ehs/ rJ/ ;B. g[b; c'o; B/ fJZe fpnkB ftZu fejk dh w"s j' rJh ;h ns/ fJZe 45 ;kbk ftZu ysw j[zdhnK jB@.
26
26
26 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
26 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
26 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok hcb
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok hcbhcb
fJ; wjhB/ dk s[jkvk okShcbhcb
w/y L- ;wkfie tkbk jh oj/rk. s[bkL- weo L-
w/y L-
weo L-f;js ftu
weo L-
weo L-
s[bkL- wjhB/ d/ S[o{
s[bkL-
s[bkL-
w/y L-
w/y L-
s[bkL-
w/y L-
weo L-
eoe L-
eoe L-
eoe L-
rshftXhnK ftu fJ; eoe L-fJ; wjhB/ zwhB ftZu nuZb ikfJdkd ftu ;[Xko j't/rk. nkb;
eoe L-
wjhB/ th tkXk oj/rk f;ZN ikfJdkd dk eko'pko eoB tkX/ d/ :'r jB. XB xZN ns/ T[sSkj
tZi'A wkD fJZzs tX/rh. tkfbnK Bz{ bkG oj/rk. nkwdB th mhe oj/rh. Sesh ftu th ftS/S
eko'pko S[G oj/rk ns/ XB eko'pko ftu th ftS/S o[ZM/ Bt/A ekoi bJh e'fSSK th tkXk j't/rk. ;kX{ ;zsK
nkwdB th T[whd nB[;ko tK oj/rk. XB-nkwdB ftu ekw:kp ofjDrhnK. dk ;zr wB Bz{ uzrk bZr/rk. ;wki ftu
pDh oj/rh. wkBf;e tkXk j't/rk. xo/b{ yofunK ftu th ewh oj/ nkb; xZN ns/ T[sSkj wkB -fJZzs pD/rh. wjhB/ d/ nzs
;fEsh th S[G oj/rh wB'pb T[Zuk oj/rk. fe;/ rh. Xkofwe o[MkB th pfDnk oj/rk. Sesh ftu ftS/S tkXk oj/rk. ftS/S ftu ftd/S Bkb ;zgoe S[G cb
ftS/S fzzw/tkoh Bz{ th fBGkT[Dk gt/rk. ftfdnkoEh tor ftu p[ZXh ftt/e ftu tkX/ d/ ftneshnK dk ;kE bkGdkfJe oj/rk. wjhB/ d/t/rk. gq/w -;zpzX uzr/ ofjDr/.
GkJhtkbh d/ ezwK bJh fJj wjhBk S[G j?. xo :'r jB. ykD ghD dk ftS/S fXnkB oZy'. d/ nyho ftZu gq/w ;zpzXK ftu th fwmk; ftfdnkoEh tor ftu wB'pb ftu
ftu fe;/ wzrb ezw d/ :'r jB iK S[G ezw 's/ ;[Gkn ftu s/zh th pDh oj/rh. nkgD/ 's/ ekp{ oj/rh. wkBf;e ;fEsh ewi'o pDh oj/rh. ftS/S tkXk oj/rk. f;js th ;kXkoB
fpq fpq ue L- ue L-
ue L-
XB you j't/rk. eko'pko ftu o[M/tK fznkdk oZyDk bkGdkfJe oj/rk. fpqSue L- wjhB/ d/ jh oj/rh. eko'pko S[G oj/rk.
fpq fpq ue L-
f;zx L-
e[zG L-
e[zG L-
e[zG L-wjhB/ d/ S[o{
oj/rk, f;ZN/ ti'A XB-nkwdB ftZu th tkX/ f;zx L- S[o{ ftu okSgsh ;{oi okSh e[zG L-
e[zG L-
f;zx L-
f;zx L-wjhB/ d/ S[o{ ftu
f;zx L-
d/ :'r jB. S[G :ksok d/ :'r jB. XB ftu ;zuko eo/rk. ftd/S ftu f;js ftu jbeh
fpqy L-
fpqy L-
fpqy L-
fpqy L-fJ; wjhB/ dk nkwdB th S[G oj/rh. eko'pko Bkb ;zgoe iK ftd/S rVpV d/ :'r jB .
fpqy L-
cb fwfbnk i[fbnk oj/rk. d/ ekoi y/so ftu ft;sko dh :ksok d/ th :'r jB. nZyK ;zpzXh o'r iK p[yko
nkb; xZN ns/ T[sSkj :'iBk pD/rh. fgnkfonK dk fJ;soh tor bJh fJj nkfd dh fSekfJs oj/
Sesh ftu tkXk oj/rk. th g{oD ;fj:'r oj/rk. B"eoh ;wK T[Zsw oj/rk. ftS/S ftneshnK dk ;zr rh. eko'pko ftu th
wB'pb th T[Zuk oj/rk. tor bJh th ;wK nB[e{b oj/rk. GkJhtkbh d/ th bkGdkfJe oj/rk. mhe :ksok d/ th :'r wB xZN bZr/rk. XB-nkwdB ;kXkoB
eko'pko ;kXkoB ns/ XB nkwdB th T[whd ezwK ftu bkG oj/rk. g/qw ;zpzX ;kXkoB ofjDr/ jB. ftfdnkoEh tor bJh th ;wK brGr oj/rk. wkBf;e ;fEsh n;fEo oj/
nB[;ko oj/rh. f;js th mhe oj/rh. . gq/w ;zpzXK ftu fwmk; oj/rh.B"eoh tor mhe jh oj/rk. XB nkwdB nkw tKr pDh rh. gfotkfoe tksktoD ;kXkoB oj/
ftfdnkoEh tor Bz{ jbeh gq/SkBhnK dk ftu th jo/e e'fSS ;cb jh oj/rh. tZv/ oj/rh. eko'pko ftu th soZeh oj/rh. rk. xo/b{ tksktoD S[G oj/rk. XB
XB[ L-
;kjwDk eoBk gt/rk. d[SwD gZy dZfpnk pz[orK dh ;bkj Bkb th ckfJdk oj/rk. XB[ L- nkwdB th T[whd nB[;ko pDh
XB[ L-
XB[ L- fJ; wjhB/ dk
XB[ L-
ezfBnk L-wjhB/ d/ S[o{ s'A
ezfBnk L-
ezfBnk L-
oj/rk. ezfBnk L- cb th fwfbnk i[fbnk oj/rh.
ezfBnk L-
fwE[B L-;wki ftu ftS/S okSgsh S[Zeo fwE[B okSh ftu oj/rk. nkb; fznkdk whBL-wjhB/ d/ S[o{
fwE[B L-
fwE[B L-
whBL-
whBL-
whBL-
whBL-
fwE[B L-
fwE[B L-
EK oj/rh. wkD fJZzs ftu th ;zuko eo/rk. ftfdnkoEh ns/ T[sSkj Sesh th ftu S[Zeo fwE[B okSh
ftS/S tkXk oj/rk. eko'pko tor Bz{ Bt/A Bt/A w"e/ fwbDr/ xZN oj/rh. ekoi y/so ftu ;zuko eo/rk. ekoi
ftu ftS/S o[uh ofjD d/ :'r ns/ soZehdkfJe oj/rk. ftu o[ZM/tK sK fznkdk y/so ftu ftS/S T[sSkj
jB, f;ZN/ ti'A soZeh th eko'pko th nkw s"o s/ jh oj/ oj/rk gozs{ wB xZN bZr/rk. wkBf;e oj/rk ns/ Bt/A Bt/A w"e/
j't/rh. B"eoh tor ftu T[Zu nfXekohnK dk rk ns/ xo/b{ yofunK ftu eN"sh j't/rh. n;zs[bB oj/rk. XB nkwdB ;kXkoB ofjD th fwbDr/. gfotkfoe
g{oD ;fj:'r oj/rk. gfotko ftu th ;ko/ w[Zedw/ nkfd ftu d"V-GZi fznkdk oj/rh . d/ :'r jB. wjhB/ d/ wZX ftu fe;/ gfotkfoe tksktoD ftu wB'ozie fijk oj/rk.
w?ApoK dk g{oD ;B/j oj/rk. :ksok nkfd dk f;js gZy s'A th jbeh gq/SkBh d/ :'r jB. w?Apo s'A jbe/ wB -w[Nkn d/ th :'r jB. ykD ghD dk ftS/S fXnkB oZy'.
th goj/z oZy'. ftfdnkoEhnK bJh ;wK soZeh ftd/S Bkb th ;zgoe pfDnk oj/rk. ;[Gkn ftu r[Z;k iK fuV fuVkgD oj/rk. ftd/S Bkb ;zgoe th oj/rk.
gqXkB wzsoh w'dh B{z bZrdk j? fe T[j i/eo 2 24 dhnK u'DK fiZsd/ B/ Nozg sK u[ZeDr/
gqXkB wzsoh w'dh B{z bZrdk j? fe T[j
gqXkB wzsoh w'dh B{z bZrdk j? fe T[j
i/eo 2
i/eo 2 24 dhnK u'DK fiZsd/ B/ Nozg sK u[ZeDr/24 dhnK u'DK fiZsd/ B/ Nozg sK u[ZeDr/
gqXkB wzsoh w'dh B{z bZrdk j? fe T[j
gqXkB wzsoh w'dh B{z bZrdk j? fe T[j
i/eo 2
i/eo 2024 dhnK u'DK fiZsd/ B/ Nozg sK u[ZeDr/24 dhnK u'DK fiZsd/ B/ Nozg sK u[ZeDr/
fJj tZvk edw, gqtk;hnK B{z bZr/rk MNek
fJj tZvk edw, gqtk;hnK B{z bZr/rk MNek
fJj tZvk edw, gqtk;hnK B{z bZr/rk MNek
gqwkswk s'A tZX ikDd/ jBL okj[b rKXh
gqwkswk s'A tZX ikDd/ jBL okj[b rKXh fJj tZvk edw, gqtk;hnK B{z bZr/rk MNek
gqwkswk s'A tZX ikDd/ jBL okj[b rKXh
fJj tZvk edw, gqtk;hnK B{z bZr/rk MNek
gqwkswk s'A tZX ikDd/ jBL okj[b rKXh
gqwkswk s'A tZX ikDd/ jBL okj[b rKXh
nwoheh Bkrfoe BjhA jB iK ekB{zBh
s"o 's/ ;EkJh fBtk;h BjhA jB. ;kpek
okSNogsh B/ fejk, ''w/oh Bhsh r?o-
ekB{zBh gqtk; B{z ikoh oZyD d/ T[sSkj
B{z o'e/rh, j'o gqtk;hnK B{z d/S 'u nkT[D
s'A o'e/rh ns/ T[BQK ftd/ShnK B{z
T[sSkfjs eo/rh fiBQK B{z pkJhv/B
;oeko B/ r?o-ekB{zBh s"o 's/ nwohek
s'A nkgD/ d/S tkg; ikD bJh wzp{o
ehsk.''
nwohek s'A fJbktk e?B/vk ns/
w?e;he' th iBw nfXeko Bkrfoesk
gqdkB eod/ jB. Nozg B/ okSNogsh
j[zfdnK th fJj w[Zdk T[mkfJnk ;h.
;hHn?ZBHn?ZBH dh fog'oN w[skpe 2018
ftu fJe w?rzhB B{z fdZs/ fJzNoftT{
ftZu Nozg B/ fejk ;h fe T[j fJZe
ekoiekoh okjhA iBw nfXeko
Bkrfoesk B{z ysw eoBr/, jkbKfe
;Ksk ebkok (fpT{o') eKro; B/sk okj[b rKXh B/ fejk fe Gkos ftu nfij/ T[BQK B/ fJZe ;wK ;hwk fBoXkos BjhA
b'e jB i' ;'ud/ jB fe T[j gqwkswk s'A tZX ikDd/ jB ns/ gqXkB wzsoh Bfozdo ehsh ;h. Nozg B/ 2019 ftZu fJj th
w'dh fJ; dh fJe 'pkBrh' jB. nwohek d/ e?bhc'oBhnk d/ ;Ksk ebkok ftZu fejk ;h fe T[j ;wMd/ jB fe T[BQK d/
'fJzvhnB Uto;hz eKro; :{Hn?Z;HJ/H' tZb'A nk:'fis 'w[jZps dh d[ekB' gq'rokw c?;b/ B{z s[ozs ekB{zBh u[D"sh dk
ftu rKXh B/ fejk fe fJBQK b'eK B{z @g{oh soQK Bkb fJ; rZb B{z b? e/ :ehB@ ;kjwDk eoBk gt/rk ns/ fJj ;[gohw
j? fe T[j ;G e[M ikDd/ jB. fJj b'e fJfsjk;ekoK B{z fJfsjk;, ftfrnkBhnK e'oN dh fw;kb d/ T[bN j? go fJ; d/
B{z ftfrnkB ns/ c"i B{z :[ZX fet/A bVBk j?, pko/ dZ; ;ed/ jB. pkti{d T[j iBw nfXeko Bkrfoesk
T[BQK fejk, šd[Bhnk fJzBh tZvh ns/ r[zMbdko j? fe e'Jh th ftnesh ;G B{z ysw eoB pko/ rzGhosk Bkb ftuko
e[M BjhA ikD ;edk. fJj fJZe fpwkoh j?HHH Gkos ftZu b'eK dk fJZe ;w{j j? eo oj/ jB.
fi;B{z g{ok :ehB j? fe T[j ;G e[M ikDd/ jB. T[j ;'ud/ jB fe T[j gqwkswk s'A ikDekoh w[skpe i/eo nwohek
th tZX ikDd/ jB. T[j gqwkswk Bkb p?m e/ T[BQK B{z ;wMk ;ed/ jB fe eh j' 'u ofj oj/ fe;/ r?o-ekB{zBh gqtk;h d/
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek d/ iBw/ ;ko/ pZu/ nwohek ns/ T[; oki
fojk j? ns/ zkjo j? fe ;kv/ gqXkB wzsoh fJ; dh 'pkBrh' jB. i/ s[;hA w'dh ih pZu/ dk fJZE'A d/ fe;/ j;gskb 'u iBw
;kpek okSNogsh v'Bkbv Nozg B/ d/ Bkrfoe jB fiZE/ T[j ofjzd/ jB.
B{z GrtkB Bkb fpmkUr/ sK T[j gqwkswk B{z ;wMkT[Dr/ fe pqfjwzv fet/A ezw j[zdk j? sK T[BQK d/ pZu/ B{z iBw s'A jh
2024 dhnK u'DK fiZsD s'A pknd Nozg B/ fJZe thvhU ;zd/S ftZu
eodk j? ns/ gqwkswk th j?okB j' ikt/rk fe fJj w?A eh pDkfJnk j?.' okj[b nwohek dh ;EkJh Bkrfoesk fwb
r?o-ekB{zBh gqtk;hnK d/ pZfunK dh fejk fe T[j tQkJhN jkT{; ftZu
rKXh dh fJ; rZb 's/ T[ZE/ w"i{d Gkosh-nwoheh y{p jZ;/. T[BQK fejk, @T[j iKdh j?, Gkt/A gqtk;h r?o-ekB{zBh sohe/
iBw nfXeko Bkrfoesk B{z ysw iBtoh 2025 ftZu gfjb/ fdB fJZe
;'ud/ jB fe T[j fJfsjk;ekoK B{z fJfsjk;, ftfrnkBhnK B{z ftfrnkB ns/ Bkb nwohek 'u ofj fojk j't/.
eoB dk ;zebg fbnk j?. fog'oNK ekoiekoh nkd/S ikoh eoBr/, fi;
c"i B{z :[ZX ;wMk ;ed/ jBHHH w[Zd/ rZb fJj j? fe T[j ;[DB bJh fsnko BjhA nwohek ftZu iBw nfXeko
w[skpe rqfj :[ZX s'A pknd bkr{ ehs/ ftZu ;zxh ;oeko B{z fBod/S fdZsk
jB.@ rKXh d/ ;wkrw ftZu Bk f;oc f;bhekB t?bh s'A ;r'A bk; J/Aib; ns/ Bkrfoesk ;zftXkB dh 14thA ;'X s'A
rJ/ ;zftXkB dh 14thA ;'X ftu fJj ikt/rk fe T[j wksk-fgsk ;w/s T[BQK
e?B/vk s'A th GkJhuko/ d/ w?ApoK B/ fSoes ehsh. pknd bkr{ ehsk frnk ;h.
x'SDk ehsh rJh ;h fe nwohek ftZu pZfunK B{z Bkrfoesk s'A tKM/ eoB i'
27
27
27 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
27 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
27 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
Sydney Harbour Bridge to transform into the ultimate festival of
f;zrkg[o u Gkosh g[ikoh dk ekok, wzdo d/u Gkosh g[ikoh dk ekok, wzdo d/
f;zrkg[o u Gkosh g[ikoh dk ekok, wzdo d/
f;zrkg[o 'u Gkosh g[ikoh dk ekok, wzdo d/
f;zrkg[o u Gkosh g[ikoh dk ekok, wzdo d/
f;zrkg[o
football to celebrate FIFA Women’s World Cup 2023™
rfjD/ oZy/ froth, j[D fwbh fJj ;
rfjD/ oZy/ froth, j[D fwbh fJj ; k
rfjD/ oZy/ froth, j[D fwbh fJj ;zk kk k
rfjD/ oZy/ froth, j[D fwbh fJj ;
rfjD/ oZy/ froth, j[D fwbh fJj ;
d'SK ns/ ngokXe ewkJh B{z d/S s'A
pkjo G/iD d/ 2 d'SK B{z wzfBnk j?.
;zk ;[DkT[Ad/ ;w/A j'o 6 d'SK B{z fXnkB
ftZu oZfynk frnk. e'ftv-19
wjkwkoh d"okB 2020 ftZu Gkosh
Bkrfoe ;?Bkgsh dk ngokX ;kjwD/
nkfJnk ;h. ;?Bkgsh B/ 2016 ftu
wzdo d/ rfjfDnK B{z froth oZyDk S[o{
• FIFA Women’s World Cup 2023™ gears up to go Beyond ehsk. pknd ftu wzdo d/ j'o
Greatness with announcement of Sydney Harbour Bridge rfjfDnK B{z froth oZy e/ T[; s'A
celebrations gqkgs g?f;nK dh tos'A eo e/ T[BQK B{z
• Rare opportunity for Sydneysiders and visitors to walk on S[vkfJnk.
Sydney Harbour Bridge on Sunday, 25 June fJeZb/ 2016 ftu jh ;?Bkgsh B/
• Fan registration to attend is now open 172 w"fenK 's/ wzdo s'A ;'B/ d/ 66
FIFA Women's World Cup 2023™ together with Destination NSW rfjD/ froth oZy/ ;B. T[;B/ 2016
have today announced that on Sunday, 25 June, Sydney’s most ns/ 2020 ftukb/ eJh tko fJ;/ soQK
iconic landmark, Sydney Harbour Bridge, located on Gadigal land, dhnK joesK ehshnK. ;?Bkgsh B{z
will turn into a festival of football to celebrate 25 days to go until 2016 s'A 2020 ftukb/ rfjD/ froth
the official kick-off of FIFA Women’s World Cup Australia & New oZyD dhnK d[ekBK s'A 2,328,760
Zealand 2023™. f;zrkg[oh vkbo fwb/, fiBQK ftu'A T[;B/
The event on the Sydney Harbour Bridge, overlooking the show- e[M nkgD/ p?Ae yks/ ftu iwQk ehs/
stopping city and glittering harbour, will be a celebration of football, ns/ brGr 1,41,000 f;zrkg[o vkbo
culture, community and free to the public to attend. Fans are invited Gkos G/i/. i{B 2020 ftu nkfvN
to register HERE to be part of this unique opportunity to walk, jog d"okB ;?Bkgsh B/ wzdo dh ftZs Nhw
or dance across the iconic Sydney Harbour Bridge to the Unity f;zrkg[o (fpT{o') f;zrkg[o d/ ;G s'A ukJhBk NkT{B fzbQ/ d/ Sqh wohnwB B{z fejk fe T[;d/ e'b yikB/ dh ukph
Beat as well as music from participating nations, and engage with g[okD/ fjzd{ wzdo d/ 39 ;kbk Gkosh wzdo ftu fJe g[ikoh d/ o{g ftu fjzd{ BjhA j? ns/ SkfJd T[j Gkos dh
the tournament via a series of unique activations. w[Zy g[ikoh B{z wzdo d/ 20 bZy f;zrkg[o u?ohN/pb p'ov tb'A fB:[es ehsk :ksok d"okB xo ukph G[Zb nkfJnk
This powerful and colourful display of unity and inclusivity will vkbo (15 bZy vkbo) s'A fznkdk w[Zb frnk ;h. T[;B/ 30 wkou, 2020 B{z j?. w?ApoK tb'A nkfvN 's/ z'o fdZs/ ikD
see thousands of fans be joined by grassroots football and d/ rfjD/ froth oZyD d/ wkwb/ ftu n;shck d/ fdZsk ;h. s'A pknd ;?Bkgsh B/ nkgDk ngokX
multicultural communities, local and international football legends, 6 ;kb dh e?d dh ;zk ;[DkJh rJh. fog'oN w[skpe ;?Bkgsh B/ rpB ep{b fbnk ns/ wzfBnk fe T[;B/
FIFA and NSW Government representatives and the tournament’s ezvk;kwh ;?Bkgsh B{z d;zpo 2013 ftu eoe/ ngokfXe ftStk;xks d/ d' rfjD/ froth oZy/ jB.
Beyond Greatness Champions on one of the world’s most
recognisable landmarks. G[ZbD dh phwkoh s'A puDk j? sK
G[ZbD dh phwkoh s'A puDk j? sK
G[ZbD dh phwkoh s'A puDk j? sK
G[ZbD dh phwkoh s'A puDk j? sK
G[ZbD dh phwkoh s'A puDk j? sK
FIFA Secretary General, Fatma Samoura said: “Football unites
the world, and this month on the famous Sydney Harbour Bridge
the power of our game to bring people together will once again be tXdh T[wo u oZi e/ ykU fJj uh K
tXdh T[wo u oZi e/ ykU fJj uhu oZi e/ ykU fJj uh
tXdh T[wo
tXdh T[wo 'u oZi e/ ykU fJj uhzK KK K
tXdh T[wo u oZi e/ ykU fJj uh
showcased.”
"This FIFA Women’s World Cup will truly be a unique event and
a once-in-a-lifetime experience. With its thriving culture and world- dh b'V j[zdh j?, mhe T[;/ soQK T[wo
class experiences, Sydney is a fantastic location to celebrate the tXD 's/ th fdwkr B{z tXhnk f;js
upcoming FIFA Women’s World Cup. The Sydney Harbour Bridge bJh g'Se sZsK dh b'V j[zdh j?.
will be the perfect setting to rally and unite our communities and cb/tBkb w[Zy s"o 's/ ;zso/, w";zwh,
create an enticing and distinctive experience that truly goes Beyond fBzp{, nzr{o tor/ yZN/ cbK,
Greatness.” ;'fJnkphB, u?oh, o;p/oh, vkoe ukeb/
Sydneyis set to come alive during the FIFA Women’s World N, fgnki, gZskr'Gh ns/ o?Zv tkJhB
Cup Australia & New Zealand 2023 tournament, hosting 11 matches ftu w[Zy s"o 's/ gkfJnk iKdk j?. cb/
across two venues, secured by Destination NSW, the NSW t'BkfJv; fJe e[dosh gdkoE j? i'
Government’s tourism and major events agency. p{fNnK fit/A cbK ns/ ;pzhnK ftu
A central destination throughout the tournament, Sydneywill gkfJnk iKdk j?. cb/tBkb cb/
host Australia’s opening match between Australia andRepublic of t'BkfJv; dk fJe tor j?. cb/tBkb
Ireland kicking off on July 20th. Sydney will also witness the world ftu n?ANh e?A;o, n?ANh nke;hv?AN, n?ANh
champions crowned when the final takes place at Stadium Australia fJzcb/w/Noh ns/ n?ANh tkfJob r[D gkJ/
on August 20th. iKd/ jB.
Minister for Jobs and Tourism, John Graham, said: “The FIFA nfXn?B ftu gkfJnk frnk j? fe
Women’s World Cup is another mega event for Sydney, attracting nkw s"o 's/ T[wo tXD ekoB j'D
thousands of visitors from around the world and millions of dollars tkbh G[ZbD dh phwkoh dk gsk
in visitor expenditure for the state. NSW is ready to host football brkT[D bJh fvzkJhB ehs/ rJ/
fans, families and visitors in Sydney to cheer on their favourite fBT{:koe (fpT{o') e[M cbK ns/ :{Btof;Nh ns/ fpqxw n?Av ftwB gqhyDK ftu gkfJnk frnk fe pz[orK
team at one of the biggest tournaments in the world.” ;pzhnK ftu gkJ/ ikD tkb/ g'Se j;gskb dh nrtkJh ftu fJj y'i ftu cb/tBkb dh ewh j?. id'A 60
“Akin to hosting the first Women’s World Cup south of the sZs 'cb/tBkb' dh ewh tXdh T[wo ehsh rJh. y'i ftu fejk frnk j? ;kb s'A fznkdk d/ pz[orK B{z cb/tBkb
equator, being part of this activation on our iconic bridge on 25 ftu G[ZbD dk ekoB pD iKdh j?. fJe fe fJj T[; ftuko dh jwkfJs eodk :[es y[oke gqdkB ehsh rJh sK fJBQK
June is a once-in-a-lifetime opportunity and I encourage football Bt/A nfXn?B ftu fJj rZb ;kjwD/ j? fe fit/A ftek;Shb fdwkr B{z gqhyDK ftu T[BQK d/ gqdoSB ftu ;[Xko
fans to get involved in the opportunity to help showcase our state nkJh j?. nwohek dh e'bzphnk T[fus ftek; bJh tXhnk g'Se sZsK Bzo nkfJnk.
and women’s football to the world.”
y/v irs u ;'r dh bfjo, gzikp d/ fyvkoh dh nwohek u dodBke w"s
y/v irs u ;'r dh bfjo, gzikp d/ fyvkoh dh nwohek u ;'r dh bfjo, gzikp d/ fyvkoh dh nwohek u dodBke w"su dodBke w"s
y/v irs
y/v irs 'u ;'r dh bfjo, gzikp d/ fyvkoh dh nwohek u ;'r dh bfjo, gzikp d/ fyvkoh dh nwohek 'u dodBke w"su dodBke w"s
The Sydney Harbour Bridge will close to traffic on Sunday, 25 y/v irs
June from 4.00am to 10.30am (local time) for the FIFA Women’s
World Cup event. The Sydney Harbour Tunnel will remain open, Jh;V{ (fpT{o') y/v irs ns/ fJbke/ ftZu T[; t/b/ ;'r dh bfjo d"V rJh
but delays are expected. Trains will continue to operate across the id'A gzikph rZGo{ dh nwohek s'A w"s dh ypo nkJh. nwohek d/ Sfjo cb'ohvk
bridge and the footpath and cycleway will remain open. For more 'u gzikp d/ Jh;V{ e;p/ bkrb/ fgzv iorVh d/ ;wki;/th ntsko f;zx d/
information on public transport visittransportnsw.info and for details Gshi/ jowBi's f;zx frZb (26) g[Zso soBihs f;zx frZb dh G/sGo/ jkbks
on road closures visitlivetraffic.com. 'u dfonk 'u v[ZpD ekoB w"s j' rJh.
Click here register to be part of the FIFA Women’s World Cup jowBi's frZb fJe pj[s tXhnk c[ZNpkb fyvkoh ;h s/ j[D T[; B/ fJzrb?Av
2023 Sydney Harbour Bridge celebrations. d/ fJe c[ZNpkb ebZp d/ e'u ti'A fzzw/tkoh ;zGkbDh ;h fe T[;/ fdB fJj wzdGkrh
The FIFA Women's World Cup 2023 will run from 20 July - 20 xNBk tkgo rJh. jowBi's frZb 2005 'u nkgD/ fgsk-gk; g?B;bt/Bhnk
August 2023. To secure your tickets visit fifa.com/tickets. Join the frnk ;h s/ T[E/ ofj e/ gVQkJh d/ Bkb-Bkb c[ZNpkb irs 'u nkgDk uzrk BK
conversation on Instagram, Twitter, TikTok or Facebook by using pDk fbnk ;h. ikDekoh w[skpe jowBi's dk nzfsw ;z;eko nwohek ftZu jh
#FIFAWWC #BeyondGreatness ehsk frnk j?. T[Xo g[b; iKu gVskb ftu i[Nh j'Jh j?.
28
28
28 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
28 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
28 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
nkp{ Xkph
nkp{ Xkph u Gkosh w{b dh Bo; dh
nkp{ Xkph JhokB B/ fjzd wjk;kro u ib ;?Bk rmi'V s/ fdZsk u ib ;?Bk rmi'V s/ fdZsk 'o,
nkp{ Xkph u Gkosh w{b dh Bo; dhu Gkosh w{b dh Bo; dh
nkp{ Xkph 'u Gkosh w{b dh Bo; dhu Gkosh w{b dh Bo; dh
JhokB B/ fjzd wjk;kro
JhokB B/ fjzd wjk;kro u ib ;?Bk rmi'V s/ fdZsk
u ib ;?Bk rmi'V s/ fdZsk
JhokB B/ fjzd wjk;kro 'u ib ;?Bk rmi'V s/ fdZsk z'o, 'o,'o, 'o,
JhokB B/ fjzd wjk;kro
uweh fe;ws, fiZfsnk rq?Av gqkJhz
uweh fe;ws, fiZfsnk rq?Av gqkJh
uweh fe;ws, fiZfsnk rq?Av gqkJh
uweh fe;ws, fiZfsnk rq?Av gqkJh
uweh fe;ws, fiZfsnk rq?Av gqkJh
fejk-Gkos ;w/s ykVh d/
fejk-Gkos ;w/s ykVh d/ b? ;ed/ jB fjZ;k b? ;ed/ jB fjZ;k
fejk-Gkos ;w/s ykVh d/ b? ;ed/ jB fjZ;k
fejk-Gkos ;w/s ykVh d/S b? ;ed/ jB fjZ;k
fejk-Gkos ;w/s ykVh d/
b? ;ed/ jB fjZ;k
y[bk;k ehsk fe JhokB, ;kT{dh nop,
:{HJ/HJhH, eso, pfjohB ns/ fJoke
;w/s y/so d/ eJh j'o d/SK Bkb fJZe
;w[zdoh c"i dh ;EkgBk eoB bJh
fsnko j?. wsbp nop dh ykVh ftZu
;[oZfynk B{z :ehBh pDkT[D bJh
;wofgs ;z:[es ib ;?Bk.
y/soh ;[oZfynk bJh skbw/b
y/soh ;[oZfynk bJh skbw/b
y/soh ;[oZfynk bJh skbw/b
y/soh ;[oZfynk bJh skbw/b
y/soh ;[oZfynk bJh skbw/b
pDkT[Dk
pDkT[Dk
pDkT[Dk
pDkT[Dk
pDkT[Dk
JhokBh fBT{z J/iz;h cko; d[nkok
fog'oN ehsh rJh x'SDk y/soh okiK
ftueko tX ojh wkBsk B{z T[ikro
eodh j? fe y/so dh ;fEosk dh
;[oZfynk bJh ;fj:'r ns/ skbw/b
pj[s zo{oh j?. JhokB B/ T[Zsoh fjzd
wjk;kro y/so d/ brGr ;ko/ d/SK
ftueko ;KMh ;wM 's/ z'o fdZsk fe
JhokB d/ fJ;bkwh rDoki dk ;woEB
eoBk ns/ ;KM/ s"o 's/ ;[oZfynk ;Ekgs
eoBk ;G s'A wjZstg{oB j?.UwkB,
;kT{dh nop, :{J/Jh, eso, pfjohB,
fJoke, gkfe;skB ns/ Gkos tor/
gqf;ZX d/SK B/ ;w[zdoh ;[oZfynk B{z
nwkB (fpT{o') JhokB ;kT{dh nop JhokBh ;oeko gZyh whvhnk B/ :ehBh pDkT[D bJh ;fj:'r dh b'V
ns/ j'o ykVh d/SK Bkb fjzd wjk;kro JhokBh B/th ewKvo ohno n?vfwob B{z wkBsk fdZsh j?.
ftZu fJZe ib ;?Bk rmi'V pDkT[D Skjokw fJokBh d/ jtkb/ Bkb fejk eso dh fJZe fog'oN nB[;ko
nkp{ Xkph (fpT{o') fe;ws ed'A fwjopkB j' ikt/, fJ; pko/ e[M BjhA fejk ik
dh T[whd eo fojk j?, fi; ftZu fe JhokB ns/ ;kT{dh nop ;w/s eJh JhokB, ;kT{dh nop, :{HJ/HJhH ns/
;edk. nfijk jh e[M nkp{ Xkph ftZu ezw eoB tkbh Gkosh w{b dh fJZe Bo;
nwoheh GkJhtkbK B{z JhokB Bkb ezw y/soh d/S fjzd wjk;kro d/ T[Zsoh UwkB dh fJZe ;z:[es ib ;?Bk d/
Bkb j'fJnk. bt;h w'b/ nuzwk B/ fJ; wjhB/ d/ fpr fNeN nkp{ Xkph vokn dk
eoB bJh T[sSkfjs eoB dh fJZe fjZf;nK ftZu fJZe BtK ib ;?Bk rmB B{z b? e/ uouk j'Jh j?. uhB
20 fwbhnB fdojw dk rq?Av gqkJhz fiZfsnk j?. nuzwk B{z y[Sfe;ws i/s{ ti'A
JhokBh e'fSS gqshs j[zdh j?. JhokB B/ rZmi'V pDkT[D ik oj/ jB. JhokBh oDBhse s"o 's/ wjZstg{oB noph
u[fDnk frnk. vokn dk bkJht gq;koB nkp{ Xkph ftZu ehsk frnk.
gfjbK uhB ns/ o{; Bkb ezw ehsk j? B/ fJ; ;z:[es pb ftZu gkfe;skB ykVh ftZu ;w[zdoh B/thr/SB dh
fpr fNeN Nhw d/ fJZe gq?; fpnkB ftZu fejk frnk fe Gkosh Bkrfoe, i'
go T[;dh BthA gfjbedwh :{HJ/HJhH ns/ Gkos dh ;zGkfts Sw{bhns dk ;[oZfynk B{z tXkT[D d/ Nhu/ Bkb
fe fgSb/ 21 ;kbK s'A ;z:[es nop nwhoks (:{HJ/HJhH) dh t;Bhe j?, nkgD/
dh nrtkJh tkbh ;z:[es ;w[zdoh c"iK th fzeo ehsk. jkb jh ftZu fJZe sfjokB, fonkd ns/ nkp{ Xkph
gfotko Bkb okiXkBh ftZu ofjzdh j?. T[; d/ d' pZu/ Gkos ftZu gVQd/ jB.
B{z SZvD dhnK fog'oNK dk bkG N?bhftzB gq'rokw ftZu JhokBh ib ftueko rZbpks ftZu ftu'brh eoB
n;b ftZu fiZs d/ ;w/A, bt;h dk gsh nkgDh Xh dk Bkw doi eotkT[D bJh
T[mkT[D dh e'fSS eo ;edh j?. ;?Bk d/ ewKvo Skjokw fJokBh B/ ftZu ;orowh Bkb Skwb fojk j?.
xo tkg; nk frnk ;h, i' fJ; ;kb nkgDh gVQkJh S[o{ eoB bJh fsnko j?.
jkbKfe T[;dk gsh jo wjhB/ fpr fNeN Bed fJBkwh fNeNK yohddk ;h,
bt;h B/ fejk fe T[j :ksok eoB t/b/ nkp{ Xkph nzsookSNoh jtkJh nZv/ 's/
fJB-;N'o ekT{ANo s'A fNeNK yohddh j?. T[j fJBkwh okSh B{z nkgDh Gkph Bkb
f;zrkg[o u uweh Gkosh ftneshu uweh Gkosh ftnesh
f;zrkg[o
f;zrkg[o 'u uweh Gkosh ftneshu uweh Gkosh ftnesh
f;zrkg[o u uweh Gkosh ftnesh
f;zrkg[o
S/no eo/rh ns/ nkgDh fiZs dk fJZe fjZ;k u?foNh bJh dkB eoB dh :'iBk
pDk ojh j?. T[j efjzdh j? fe fJBkw dh fJZe tZyoh oew nkgD/ pZfunK dh T[Zu
f;Zfynk 's/ you eo/rh. bt;h s'A fJbktk uko Gkosh BkrfoeK B/ vokn ftZu
dh fe;ws, pfDnk bZygsh
dh fe;ws, pfDnk bZygsh
dh fe;ws, pfDnk bZygsh
dh fe;ws, pfDnk bZygsh
dh fe;ws, pfDnk bZygsh
S'N/ fJBkw fiZs/ ns/ pkeh uko fJBkw i/s{ gkfe;skB, pzrbkd/S, s[oeh ns/
B/gkb d/ ;B.
;cbskg{ote g{ok ehsk ns/ gfjbk
fJBkw fiZfsnk. fJBkw ti'A ;/btw
okJhb u jhN t/t dk ekoBu jhN t/t dk ekoB
okJhb
okJhb
okJhb u jhN t/t dk ekoB
u jhN t/t dk ekoB
fJ fJ fJ fJ fJzokJhb 'u jhN t/t dk ekoB B{z 18,888 f;zrkg[oh vkbo dk fJBkw
fwfbnk, fi; dh Gkosh w[dok ftZu
ehws brGr 11H5 bZy o[gJ/ pDdh
EktK s/ bZrh nZr
EktK s/ bZrh nZr
22 22 22 22 220 EktK s/ bZrh nZr j?.
EktK s/ bZrh nZr
EktK s/ bZrh nZr
fJBkwh ok h v/Y ;kb dh sBykjh v/Y ;kb dh sBykj
fJBkwh ok
fJBkwh okSh v/Y ;kb dh sBykj
fJBkwh ok h v/Y ;kb dh sBykj
h v/Y ;kb dh sBykj
fJBkwh ok
d/ pokpo
d/ pokpo
d/ pokpo
d/ pokpo
d/ pokpo
;/btw B/ fJBkw ti'A i' oew
fiZsh j?, T[j T[; dh v/Y ;kb dh
sBykj d/ pokpo j?. yk; rZb fJj j?
fe ;/btw B/ ed/ ;e[fJv r/wz vokw/
pko/ BjhA ;[fDnk ;h. fJ; d/ pkti{d
T[;B/ ;cbskg{ote nkgD/ Nk;e g{o/
ehs/. ;/btw 2015 ftZu ezgBh ftZu
Skwb j'J/ ;B ns/ T[BQK dk gfotko
ni/ th Gkos ftZu ofjzdk j?. ;/btw
15 b'eK d/ gfotko B{z ;g'oN eod/ jB.
;/btw d/ wksk-fgsk ns/ Gok dh w"s
j' u[Zeh j?. nfij/ 'u Gok d/ gfotko
dh fzzw/tkoh th T[; 's/ j?. ;/btw d/
f;zrkg[[o (fpT{o') f;zrkg[o 'u Gkosh (42) f;zrkg[o ;fEs ezgBh g'fb;w g[o;eko fiZsD dh ypo ;[D e/ T[BQK
w{b dk ftnesh oks'-oks bZygsh fJzihBhnfozr ftZu ezw eodk j?. d/ gfotkoe w?Apo th ekch y[S jB.
:/o{Sbw (fpT{o') fJzokJhb 'u rowh ekoB 220 EktK 's/ bZrh nZr 's/ pD frnk. don;b fi; ezgBh ftZu ezgBh B/ nkgD/ eowukohnK bJh fvBo ;/btw dk efjDk j? fe fJBkwh
ckfJockJhNoz B/ ekch e'fSS s'A pknd ekp{ gk fbnk. d/S dh ckfJo n?Av Gkosh ftnesh ezw eodk j?, T[; B/ ns/ vK; Jht?AN dk nk:'iB ehsk. okSh Bkb T[j Gkos ftZu fJZe xo
o?;feT{ nEkoNh B/ fJj ikDekoh fdZsh. T[BQK fejk fe nZr bZrD dhnK nkgD/ eowukohnK bJh ;e[fJv r/wz fJ; Jht?AN ftZu ezgBh B/ ;e[fJv r/ pDkJ/rk feT[Afe T[;dk gfotko
xNBktK ftZu fe;/ ikBh B[e;kB dh e'Jh fog'oN BjhA j?. dk nk:'iB ehsk ns/ Jht?AN d/ i/s{ wz dh soz 's/ nkgDk Jht?AN fcbjkb feokJ/ d/ wekB ftZu ofjzdk
fJzokJhb w";w ftfrnkB ;/tk d/ nzefVnK nB[;ko, i{B ftu rowh d/ ;ko/ B{z ;kY/ 11 bZy o[gJ/ fJBkw ti'A fwb/ nk:'fis ehsk, fi; ftZu j?. fJ; d/ Bkb jh ezgBh d/ vkfJo?eNo
foekov s'V j'J/ wZX ns/ dZyDh fJzokJhb ftZu eJh EktK 's/, skgwkB 43 . s[jkB{z dZ; d/JhJ/ fe ;e[fJv r/wz eowukohnK B{z ;e[fJv r/wz d/ feq; n?Ar B/ dZf;nk fe ezgBh B/ fgSb/
fvroh ;?b;hn; s'A tZX j' frnk j?. fGnkBe rowh d/ wZd/Bzo ckfJo nEkoNh fJZe wSj{o e'ohnkJh vokwk j?, fi; feodkoK dh soQK bkb ozr d/ No?e ;{N d' ;kbK ftZu pj[s tXhnk ezw ehsk
B/ d/S Go ftZu ;t/o/ 8 ti/ s'A nZXh oks sZe nZr pkbD 's/ gkpzdh brkT[D dk dh soz 's/ ezgBh B/ nkgDh ;e[fJv gtkJ/ rJ/ ns/ T[BQK B{z e[M w[Seb j?. nfij/ 'u T[j nkgD/ eowukohnK
nkd/S ikoh ehsk j?. T{oik ezgBh fJzokJhb fJb?efNqe ekog'o/SB B/ fejk fe r/wz dk nk:'iB ehsk. Nk;e fdZs/ rJ/. jkbKfe fJ; ftu B{z T[sSkfjs eoBk ukj[zd/ ;B ns/ fJ;/
T[; B{z fpibh dh tZXdh wzr, nZr Bkb B[e;kB/ rJ/ p[fBnkdh YKu/ ns/ n;XkoB fiZfsnk gfjbk fJBkw vokw/ tKr ikB B{z e'Jh ysok BjhA bJh fJ; ;wkrw dk nk:'iB ehsk
fiZfsnk gfjbk fJBkw
fiZfsnk gfjbk fJBkw
fiZfsnk gfjbk fJBkw
fiZfsnk gfjbk fJBkw
b'v ekoB g{o/ d/S ftZu fpibh eN"sh eoBh gJh j?. Gkosh w{b dk ;/btw no[w[rw ;h. ;/btw B/ fJBQK Nk;e B{z frnk.
29
29
29 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
29 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
29 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
E'VQk yZp/ E'VQk ;Zi/ HHH id'A c'N'rqkco d/ fJ ko/ nwohek d/ fJ; ;{p/
E'VQk yZp/ E'VQk ;Zi/ HHH id'A c'N'rqkco d/ fJ
E'VQk yZp/ E'VQk ;Zi/ HHH id'A c'N'rqkco d/ fJ
E'VQk yZp/ E'VQk ;Zi/ HHH id'A c'N'rqkco d/ fJ
E'VQk yZp/ E'VQk ;Zi/ HHH id'A c'N'rqkco d/ fJSko/ ko/ko/ ko/
nwohek d/ fJ; ;{p/ u f;ZyK B{z fpBK j?bw/N
nwohek d/ fJ; ;{p/ u f;ZyK B{z fpBK j?bw/Nu f;ZyK B{z fpBK j?bw/N
nwohek d/ fJ; ;{p/
nwohek d/ fJ; ;{p/ 'u f;ZyK B{z fpBK j?bw/Nu f;ZyK B{z fpBK j?bw/N
s/ ckJhNo i?ZN B/ jtk u fdZs/ g'z
d/ pkJhe ubkT[D dh fwbh fJik
d/ pkJhe ubkT[D dh fwbh fJik
d/ pkJhe ubkT[D dh fwbh fJikzss ss s
d/ pkJhe ubkT[D dh fwbh fJik
s/ ckJhNo i?ZN B/ jtk u fdZs/ g'
s/ ckJhNo i?ZN B/ jtk u fdZs/ g'
s/ ckJhNo i?ZN B/ jtk u fdZs/ g' d/ pkJhe ubkT[D dh fwbh fJik
s/ ckJhNo i?ZN B/ jtk u fdZs/ g'
pDkT[D dk fJZe nk;kB sohek j? fe
jo fe;/ dh Xkofwe nkzkdh dh oZfynk
ehsh ikt/. ni/ sZe pzko ftZu
nfijk e'Jh j?bw/N T[gbpX BjhA j?,
fi; ftZu gZr iK gNek j't/, go f;Zy
GkJhuko/ d/ w?ApoK nB[;ko d;sko fJZe
uzrh ;[oZfynk j?. toswkB ftZu 18
okiK ns/ tkfSzrNB vh;h ftZu
;kfonK bJh fJZe :{Bhto;b j?bw/N
ekB{zB j?. 29 okiK ftZu yk; ;tkohnK
bJh fJZe fBSfus T[wo (18 iK 21)
s'A pknd j?bw/N dh b'V j[zdh j?. f;oc
fJbhB'fJ;, nkfJUtk ns/ fBT{
j?AgSkfJo ftZu w'No;kJheb j?bw/N
ekB{zB BjhA jB.
fBT{:koe (fpT{o') e?bhc'oBhnk ns/ j[D fJj ftXkB ;Gk ftZu ikt/ e?B/vk ftZu th f;ZyK B{z fwbh S'N
e?B/vk ftZu th f;ZyK B{z fwbh S'N
e?B/vk ftZu th f;ZyK B{z fwbh S'N
e?B/vk ftZu th f;ZyK B{z fwbh S'N
e?B/vk ftZu th f;ZyK B{z fwbh S'N
dh ;?B/N B/ w'No;kJheb ubkT[Ad/ ;w/A rk. v?jb/ B/ ;?B/N ftZu fpZb g/S ehs/ f;ZyK bJh j?bw/N 's/ S'N d/D
f;ZyK B{z ;[oZfynk j?bw/N gfjDB s'A ikD s'A pknd fJZe fpnkB ftZu fejk ;pzXh e?B/vk ns/ :{e/ tor/ j'o d/SK
S'N d/D tkb/ fpb B{z wBz{oh d/ fdZsh fe šXow dh nkzkdh fJ; d/S dh fJZe ftZu th ftuko uouk ikoh j?. e?B/vk
j?. 2021 d/ nwoheh ;w{dkfJe ;ot/ w[Zy BhAj j?. ftZu f;ZyK B{z nbpoNk, fpqfNS
yD d/ nB[wkB w[skpe 2,11,000 f;Zy T[; B/ fejk fe 'nwoheh j'D d/ e'bzphnk, w?BhN'pk ns/ UBNkohU ;w/
e?bhc'oBhnk ftu ofjzd/ jB i' Bks/ ;kv/ e'b nkgD/ Xow B{z ;[szso s eJh ;{fpnK ftZu w'No;kJheb
nwohek ftu ofjD tkb/ ;ko/ f;ZyK s"o 's/ gqrNkT[D dk nfXeko j? ns/ j?bw?N ekB{zBK s'A S'N j?. fpZb d/
dh brGr nZXh frDsh j?. ;?B/No w/ok wzBDk j? fe fJj nfXeko ;kfonK ;woEeK ftZu bhi?Avoh f;Zy
pqkfJB vkjb/ d[nkok fby/ rJ/ ;?B/N B{z pokpo j'Dk ukjhdk j?. T[;B/ fejk okJhvoz, f;Zy b?i?Avz nkc nwohek
fpZb B{z fJ; jcs/ oki dh ;?B/N d[nkok fe gZr iK gNek gfjBD tkfbnK B{z ns/ f;Zy ;/AN; w'No;kJheb ebZp
fonkX (fpT{o') s[;hA b'eK B{z tZy-tZy sohfenK Bkb g'z fdzfdnK s;thoK
21-8 t'NK Bkb wBz{oh fdZsh rJh j?bw/N gfjBD s'A S'N d/Dk fJj :ehBh Skwb jB.
fyutkT[AfdnK d/fynk j't/rk go eh s[;hA ed/ fe;/ bVke{ ijkz dh c'N' fyutkT[Ad/
d/fynk j?< s[;hA ej'r/ BjhA go NftZNo 's/ fJe thvhU tkfJob j' fojk j?, fi;
e?B/vk
ftZu c'N'rqkco d/ efjD 's/ ckJhNo i?ZN ed/ yZp/ s/ ed/ ;Zi/ gk;/ jtk 'u g'z d/ e?B/vk u'A fvg'oN ehs/ ik oj/ ftfdnkoEhnK d/ jZe u'A fvg'oN ehs/ ik oj/ ftfdnkoEhnK d/ jZe u vN/u vN/
e?B/vk 'u'A fvg'oN ehs/ ik oj/ ftfdnkoEhnK d/ jZe u'A fvg'oN ehs/ ik oj/ ftfdnkoEhnK d/ jZe 'u vN/u vN/
e?B/vk u'A fvg'oN ehs/ ik oj/ ftfdnkoEhnK d/ jZe u vN/
e?B/vk
fojk j?. c'N'rqkco fiZXo th fJSkok eo fojk j?, i?ZN T[ZXo jh x[zw fojk j?. fJj
thvhU ekch g[okDh dZ;h ik ojh j? go fJe tko fco fJj ;'Sb whvhnk 's/
Xwkb wuk ojh j?.
ebkeko,
ebkeko, ?oh wkB s/ n?bh wKrN B/ bkfJnk XoBk
ebkeko,
ebkeko, ?oh wkB s/ n?bh wKrN B/ bkfJnk XoBk?oh wkB s/ n?bh wKrN B/ bkfJnk XoBk
ebkeko, S?oh wkB s/ n?bh wKrN B/ bkfJnk XoBk?oh wkB s/ n?bh wKrN B/ bkfJnk XoBk
fJ; B{z NftZNo 's/ g';N ehsk frnk j?. e?gSB 'u fbfynk frnk, @ckJhNo
i?ZN c'N'rqkco B{z g'z fdzdk j'fJnk.@ fJj thvhU 2 ;kb gfjbK okfJb ;kT{dh J/
no c'o; d[nkok ;kT{dh nop d/ 90t/A okSNoh fdt; bJh fojo;b d"okB S{N T[BQK B{z e[ZM oew th w'V fdZsh sK fe
ehsk frnk ;h. fJ; fdB B/id ns/ fjikz d/ oki dk BK pdb e/ ;kT{dh nop ftfdnkoEhnK dk T[; 's/ Go';k
oZfynk frnk ;h. pfDnk oj/.
whvhnk fog'oNK nB[;ko thvhU ftZu ;kT{dh J/thJ/SB c'N'rqkco nfjwd e[ZM ;w/A pknd T[es No?tb
j?do okfJb ;kT{dh J/no c'o; d/ i?ZN bVke{ ijkzK d/ fJe ;w{j B{z fBod/fSs eko'pkoh B/ T[ZE/ g[Zi/ ftfdnkoEhnK
ns/ c'N'rqkch eod/ fdykJh d/ oj/ jB. nfjwd ;h-130 fwbNoh NoK;g'oN J/ B{z fe;/ j'o ekbi 'u dkybk b?D dh
noeqkcN s'A s;thoK b? fojk j?. T[; d/ fgZS/ s[ozs T[ZvD tkb/ wkvbK dh gSkD rZb ejh. fco ftfdnkoEhnK B/ j'o
n?c-15 Jhrbz, fJe :{o'ckJhNo NkJhc{B ns/ fJe g?Bkthnk N'oB/v' ti'A ekbiK 'u 2 ;kbK dk fvgb'wk e'o;
ehsh rJh j?. thvhU B{z j[D sZe 1H25 eo'V tko d/fynk ik u[Zek j?. b'e fJ; eoB dk dkybk fbnk ns/ fco 2 ;kb
thvhU B{z ekch g;zd eo oj/ jB. sZe ekbi 'u g{oh gVQkJh ehsh, fi;
s'A pknd T[BQK B/ 1 ;kb toe gofwN
d/ sfjs T[ZE/ ezw th ehsk.
fgqz; ftbhnw gsBh e/N ;w/s ikovB d/
fgqz; ftbhnw gsBh e/N ;w/s ikovB d/
fgqz; ftbhnw gsBh e/N ;w/s ikovB d/ e?B/vk dh ;hwk ;[oZfynk J/iz;h (;hH
fgqz; ftbhnw gsBh e/N ;w/s ikovB d/
fgqz; ftbhnw gsBh e/N ;w/s ikovB d/
phH n?Z;H J/H) tb'A ;ko/ ftfdnkoEhnK
B{z T[es No?tb eko'pkoh tb'A jh G/
eqkT{B fgqz; j[;?B d/ ftnkj u j'J/
eqkT{B fgqz; j[;?B d/ ftnkj u j'J/
eqkT{B fgqz; j[;?B d/ ftnkj u j'J/ kwb iD dk d'S bkfJnk ik fojk j?. Bkb
eqkT{B fgqz; j[;?B d/ ftnkj u j'J/ Skwb kwbkwb kwb
eqkT{B fgqz; j[;?B d/ ftnkj u j'J/
jh fJj th dZf;nk ik fojk j? fe fe;/
th nozh 's/ T[es No?tb eko'pkoh d/
j;skyo BjhA jB, id fe ;kohnK
nozhnK 's/ ftfdnkoEhnK B/ jh
j;skyo ehs/ jB.
e?B/vk ;oeko B/ fet/A cfVnk
e?B/vk ;oeko B/ fet/A cfVnk
e?B/vk ;oeko B/ fet/A cfVnk
e?B/vk ;oeko B/ fet/A cfVnk
e?B/vk ;oeko B/ fet/A cfVnk
7 7 7 7 700 ftfdnkoEhnK dk co ftfdnkoEhnK dk cozhtkVkhtkVk
ftfdnkoEhnK dk co
ftfdnkoEhnK dk co htkVk
ftfdnkoEhnK dk co htkVkhtkVk
dZf;nk ik fojk j? fe
ibzXo (fpT{o') fJ;/ ;kb wkou dofwnkB ibzXo d/ fJe No?tb J/izN ftfdnkoEhnK B/ fB:wK w[skpe e?B/
wjhB/ d/ nZX 'u e?B/vk s'A fJe tZvh B/ eohp 700 Gkosh ftfdnkoEhnK vk g[ZiD 's/ 2 ;kb dh gVQkJh g{oh
ypo ;kjwD/ nkJh ;h fe e?B/vhnB B{z e?B/vk d/ fJe gqkJht/N ekbi d/ eoB ns/ 1 ;kb d/ toe gofwN 's/
pkovo ;feUfoNh J/iz;h B/ 700 s'A nkco b?No fdtk e/ T[BQK d/ e?B/vk d/ ;ys fwjBs Bkb ezw eoB d/ Bkb 3
tZX Gkosh ftfdnkoEhnK B{z fvg'oN thz/ brtk fdZs/, fi; ekoB T[es ;kb e?B/vk 'u fpskJ/ jB ns/ T[BQK B/
eoB dk B'fN; ikoh ehsk ;h. No?tb eko'pkoh B/ jo/e ftfdnkoEh e?B/vk dh ghH nkoH bJh nozh dkyb
nzwkB (fpT{o') ikovB d/ eqkT{B fgqz; j[;?B d/ ftnkj ftu Skwb b'e T[;
ftfdne ndkfonK 'u dkyb/ ;pzXh s'A bZyK o[gJ/ t;{b ehs/. 4 ;kbK d"okB ehsh j?.
;w/A j?okB ofj rJ/ id'A fpqN/B d/ fgqz; ftbhnw nkgDh gsBh e/N Bkb ftnkj
nkco b?No cozh gkJ/ rJ/ ;B. j'J/ fJ; cozhtkV/ 'u ;ko/ ftfdnkoEh fi; s'A pknd e?B/vk ;oeko B/
ftu Skwb j'D bJh fJZE/ gj[zu/. ikovB d/ Skjh gfotko d/ ftnkj ;wko'j ftu
j[D fJj wkwbk fdB'A-fdB j'o e?B/vk gj[zu rJ/. id'A nozhnK dh v{zxkJh Bkb iKu
fpqfNS Skjh gfotko d/ Skwb j'D dh ikDekoh iBse BjhA ehsh rJh ;h.
GZydk ik fojk j?, fi; B{z t/yfdnK dZf;nk ik fojk j? fe fznkdkso ehsh sK 2018 s'A 2022 dofwnkB
ikovB d/ ;oekoh whvhnk B/ ftbhnw ns/ e/N d/ d/S gj[zuD s'A e[M xzN/
rkfJe n?bh wKrN s/ S?oh wkB fJBQK ftfdnkoEh N'oKN' 'u g[Zi/. fi; s'A g[Zi/ eJh ftfdnkoEhnK dhnK
gfjbK fJ; pko/ ikDekoh ;KMh ehsh ;h.
d/ jZe 'u nZr/ nkJ/ jB. rkfJe S?oh pknd T[es No?tb J/izN B/ ;kfonK nozhnK d/ Bkb-Bkb eJh d;skt/z
j[;?B (28) ;kT{dh nop d/ Skjh gfotko Bkb ;pzXs oztk nb ;?c (29)
wkB s/ n?bh wKrN B/ nkgD/ fJz;Nkrqkw Bkb ;zgoe eo e/ ;G B{z fJe' jh rZb cozh gkJ/ rJ/. e?B/vk ;oeko B/ fJ;
Bkb ftnkj d/ pzXB ftZu pZfMnk j?. ftnkj ;wko'j 'u d[Bhnk Go dhnK eJh
nekT{AN dh ;N'oh 's/ e[M thvhUz ejh fe fi; ekbi 'u T[j ik oj/ tZv/ cozhtkV/ dk godkckS eoB d/
wSj{o j;shnK d/ Skwb j'J/ ns/ nwkB d/ fJZe nkbhSkB j'Nb ftZu gj[zu/.
;KMhnK ehshnK jB, fiBQK 'u T[j jB, T[ZE'A dhnK ;kohnK ;hNK c[Zb j' Bkb jh 700 ftfdnkoEhnK B{z fvg'oN
bkVh dh foSs/dko B"ok nb ;[d?oh B/ fejk fe šn;hA fJ; ftnkj B{z b? e/ pj[s
;Ve 's/ XoBk bk e/ p?m/ Bzo nk oj/ u[ZehnK jB ns/ ;G B{z nrb/ ;w?;No eoB bJh T[BQK B{z B'fN; ikoh eo fdZs/
T[sSkfjs ns/ y[S jK. fJj ;kv/ gfotkoK bJh pj[s y[Sh dk w"ek j?. fJj
jB. 'u ;hNK fdtkJhnK ikDrhnK. T[; B/ , fi; B{z b? e/ ;{p/ Go 'u jVezg wu
ikovB ns/ ;kT{dh nop d/ ;pzXK bJh th wjZstg{oB gb j?.
dZ; d/JhJ/ fe 2018 s'A 2022 ftfdnkoEhnK dk Go';k fiZsD bJh frnk.
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
3 3 3 3 30 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
jo f;roN s/ j't/rh f;js ;pzXh fusktBh,
jo f;roN s/ j't/rh f;js ;pzXh fusktBh, id'A foVQB dh e'f
jo f;roN s/ j't/rh f;js ;pzXh fusktBh,
id'A foVQB dh e'f
id'A foVQB dh e'f eoB bZrh 3 fdB dh
id'A foVQB dh e'f eoB bZrh 3 fdB dh eoB bZrh 3 fdB dh
jo f;roN s/ j't/rh f;js ;pzXh fusktBh,
jo f;roN s/ j't/rh f;js ;pzXh fusktBh,
id'A foVQB dh e'fSS eoB bZrh 3 fdB dh eoB bZrh 3 fdB dh
nfijk eoB tkbk gfjbk d/ pfDnk e?B/vk pZuh, thvhU d/y ofj ikUr/ j?okB
nfijk eoB tkbk gfjbk d/ pfDnk e?B/vk pfDnk e?B/vk
nfijk eoB tkbk gfjbk d/ pfDnk e?B/vk
nfijk eoB tkbk gfjbk d/
nfijk eoB tkbk gfjbk d/S pfDnk e?B/vk
pZuh, thvhU d/y ofj ikUr/ j?okB
pZuh, thvhU d/y ofj ikUr/ j?okB
pZuh, thvhU d/y ofj ikUr/ j?okB
pZuh, thvhU d/y ofj ikUr/ j?okB
rZbpks eofdnK fwS/b B/ fejk
fe id'A T[; B/ pZuh B{z gfjbh tko
foVQB dh e'fSS eod/ d/fynk sK T[j
j?okB ofj rJh. T[;B/ ed/ th fszB
fdB d/ pZu/ B{z fJ; soQK x[zwd/ BjhA d/
fynk ;h. id'A fJj xNBk tkgoh sK
fwS/b j;gskb d/ ewo/ ftZu nkgDh
wK Bkb ;h ns/ T[; B/ s[ozs thvhU
foekov eo bJh. i/eo T[j nfijk
Bk eodh sK fe;/ B/ T[; dh rZb 's/
ftStk; BjhA eoBk ;h. fwS/b dk wzr/
so th T[ZE/ BjhA ;h ns/ i/eo T[j T[;
B{z thvhU Bk fdykT[Adh sK T[; B{z th
:ehB Bk j[zdk. fwS/b B/ dZf;nk fe
fJj thvhU g[okDh j?. fJj j?okBhiBe
j? fe T[j fJzBh S'Nh T[wo ftZu ;g'oN
b? e/ nZr/ tXD dh e'fSS eo ojh j?.
N'oKN' (fpT{o') e?B/vk nkgD/ d/S tk;hnK B{z f;roNB'Sh s'A o'eD ns/ T[BQK B{z
fwS/b B/ fejk fe w/oh Xh jo o'z
f;roN SZvD bJh gq/fos eoB tZb edw tXk fojk j?. e?B/vk B/ j[D szpke{
w?B{z j?okB eo ojh j?. T[; B/ v/Y wjhB/
Bkb j'D tkbhnK w"sK B{z xNkT[D dh e'fSS ftZu f;ro/NK 's/ f;ZXh f;js
fBT{:koe (fpT{o') nkw s"o 's/ thvhU j'Jh tkfJob dh T[wo s'A jh p'bD dh e'fSS eoBh
thvhU j'Jh tkfJob
thvhU j'Jh tkfJob
thvhU j'Jh tkfJob
thvhU j'Jh tkfJob
;pzXh u/sktBh b/pb brkT[D dk n?bkB ehsk j?. fJj ikDekoh e?B/vhnB
pZuk iBw d/ 3 wjhfBnK pknd fJ; pZuh dh thvhU th ;'Sb S[o{ eo fdZsh j? ns/ w/oh Beb eodh
whvhnk dh fJZe fog'oN ftZu fdZsh rJh.
gbNDk f;Zydk j? ns/ 6 wjhfBnK s'A whvhnk 's/ tkfJob j' ojh j?. fJj j?. fwS/b B/ dZf;nk fe id'A T[j T[; B{z
szpke{ dk X{znK pZfunK B{z th B[e;kB gj[zukT[Adk j?. f;roN fbT{ehwhnk dk
fJe ;kb d/ nzdo s[oBk f;Zydk j?. go j?okBhiBe wkwbk nwohek s'A ;kjwD/ nkJh bt :{ efjzd/ jB sK T[j fJjBK
ekoB pDdh j?. jo ;{N/ ftZu zfjo j?. e[M nfij/ ;zd/S jB i' ibdh jh e?B/vk
nZi n;hA s[jkB{z fi; pZu/ pko/ dZ;D nkfJnk, fiZE/ ;wzEk fwS/b BK dh SpdK B{z d[jokT[D dh e'fSS eodh j?.
ftZu jo f;roN 's/ nzro/zh ns/ co?Au d'tK ftZu fdykJh d/Dr/. j[D jo f;roN
ik oj/ jK, T[; B/ e[M wjhfBnK ftZu n"os B/ dZf;nk fe T[; dh Xh iBw fit/A jh pZuh d/ foVQB dk thvhU d/
's/ f;js ;pzXh u/sktBhnK SkgDhnK g?DrhnK. e?B/vk nfijk eoB tkbk
BjhA, f;oc fszB fdBK ftZu foVQB dh s'A pknd jh nkgDk f;o T[Zuk u[ZeD fynk frnk sK b'eK B/ fJ; 's/ fsZyh
d[Bhnk dk gfjbk d/S pD frnk j?. e?B/vhnB f;js nfXekohnK B/ fJZe gq?;
e'fSS eoBh S[o{ eo fdZsh ;h. nwohek ns/ foVQB dh e'fSS eoB bZrh ;h. gqshfefonk eoBh S[o{ eo fdZsh. fe;/
B'N ftZu fejk fe Bt/A szpke{ T[sgkdK dh g?fezr ns/ u/sktBh fB:wK dk T[d/
ftu g?dk j'Jh fJ; pZuh dh tkfJob ;wzEk B/ fejk fe w?B{z bZrdk j? fe w/oh B/ fejk- s[jkvk pZuk ikd{Jh j?, sK
S e?B/vk ;oeko B{z T[jBK pkbrK dh wdd eoBk j? i' f;roN SZvDk ukj[zd/ jB.
j' ojh thvhU B{z d/y e/ b'e j?okB j' Xh ed/ th Btizwh BjhA ;h. fJj fe;/ B/ fejk fe fJj eb:[r j?, e[M
fJj edw B"itkBK ns/ r?o-szpke{ T[gG'rsktK B{z fBe'NhB dh bs s'A
oj/ jB. fpbe[Zb th nkw BjhA j?. th j' ;edk j?.
pukT[D ns/ szpke{ dh nghb B{z j'o xNkT[D ftZu th wdd eo/rk. f;js
nfXekohnK B/ fejk fe jo f;roN 's/ SghnK u/sktBhnK b'eK dk fXnkB
fyZuDrhnK. e?B/vhnB e?A;o ;';kfJNh d/ ;hBhno Bhsh ftSb/Se o"p efBzxw
nk;Nq/bhnk L ebZp u MrV/ s'A pknd Gkosh
nk;Nq/bhnk L ebZp
nk;Nq/bhnk L ebZp
nk;Nq/bhnk L ebZp u MrV/ s'A pknd Gkoshu MrV/ s'A pknd Gkosh
u MrV/ s'A pknd Gkosh
nB[;ko BtK fB:w fJZe ftStftnkgh fw;kb ekfJw eoB bJh fJZe nk;Nq/bhnk L ebZp 'u MrV/ s'A pknd Gkosh
wjZstg{oB edw j't/rk, i' f;roNB'Sh eoB tkb/ jo ftnesh sZe gj[zu
ikt/rk. fJj fB:w 2035 sZe d/S ftnkgh szpke{ dh ygs B{z gzi gqshSs s'A
xZN eoB d/ d/S d/ Nhu/ dk fjZ;k j?.
w{b d/ g[b; nfXekoh B/ r[nkJh B"eoh
w{b d/ g[b; nfXekoh B/ r[nkJh B"eoh
w{b d/ g[b; nfXekoh B/ r[nkJh B"eoh
w{b d/ g[b; nfXekoh B/ r[nkJh B"eoh
w{b d/ g[b; nfXekoh B/ r[nkJh B"eoh
nwohek d/ ok @s[;hA uko Gkosh pdwkS j', w/oh irQk
nwohek d/ ok Nogsh pkJhv/B B/ Gkos Nogsh pkJhv/B B/ Gkos u j'J/ o/b jkd;/u j'J/ o/b jkd;/
nwohek d/ ok
nwohek d/ okSNogsh pkJhv/B B/ Gkos Nogsh pkJhv/B B/ Gkos 'u j'J/ o/b jkd;/u j'J/ o/b jkd;/
nwohek d/ ok Nogsh pkJhv/B B/ Gkos u j'J/ o/b jkd;/
s'A pkjo fBeb'.@ feT[HnkJhHnkoH;hH
B/ ;[fDnk fe pokV B{z gq'rokw ;Eb s'A
s/ gqrNkfJnk d[Zy, ghVsK bJh ehsh gqkoEBk
s/ gqrNkfJnk d[Zy, ghVsK bJh ehsh gqkoEBk
's/ gqrNkfJnk d[Zy, ghVsK bJh ehsh gqkoEBks/ gqrNkfJnk d[Zy, ghVsK bJh ehsh gqkoEBk gkpzdhS[dk eo fdZsk frnk ;h, fi;
s/ gqrNkfJnk d[Zy, ghVsK bJh ehsh gqkoEBk
Bkb T[; d/ j'o bkfJ;z;S[dk fJwkosK
ftZu dkyb j'D 's/ 12 wjhfBnK dh
gkpzdh brk fdZsh rJh ;h. gkpzdh pko/
gsk bZrD s'A pknd, T[j ;ocoz
g?okvkJhz EkD/ frnk fiZE/ T[;B/
fog'ofNzr nc;o, eK;N/pb n?b/e;
j'ww/wk e'b fSekfJs doi eotkJh,
fi; B/ pknd ftZu fejk fe pokV
BS/ ftZu ;h ns/ jzekoh ;h.
T[; B{z ezfgT{No j?fezr dk d'Sh
mfjokfJnk frnk ;h ns/ w?B/io
fybkc fSekfJs tkg; b? bJh rJh
;h, fJj dkntk eod/ j'J/ fe T[j fJj
d/yD bJh feT[gqkJhw dh iKu eo fojk
;h eh f;;Nw nZgv/N j'fJnk j? iK
BjhA. g[b; iKu nB[;ko pokV @ukj[zdk
w?bp"oB (fpT{o') Gkosh w{b dk bJh ;oco; g?okvkJhz ftZu N'J/pke; ;h fe feT[ghn?; nkfc; nkc fbeo
g[b; nfXekoh sBtho pokV, fi; B{z i?ANbw?Bz ebZp rJ/. pokV tZb'A n?Av r/fwzr Bkb ;zgoe eo/ sK i' T[;
2019 ftZu r?o-g/S/to fttjko bJh (feT[HnkJhHnkoH;hH) B{z ehsh nghb 's/ bZrh gkpzdh jNkJh ikt/ sK i' T[j
nk;Nq/bhnk d/ fJZe ;fNqg ebZp s'A eZY d/ fjZ;/ ti'A w[jZJhnk eotkJh rJh nkgDh gsBh Bkb pkjo ik ;e/@.
fdZsk frnk ;h, nkgDh B"eoh tkg; ;h;hNhth c[N/i nB[;ko, T[; dh ebZp nkgDh iKu ftZu ;jkfJe efwSBo
gkT[D ftZu n;cb fojk j?. fJZe d/ w?B/io Bkb pfj; j' rJh id'A T[;B{z u?oh;h g"Av B/ fejk fe pokV, i' T[;
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek d/ okSNogsh i'n pkJhv/B B/ fejk j? fe T[j
whvhnk fog'oN ftZu fJj ikDekoh c'B pzd eoB bJh fejk frnk. ebZp ;w/A gq'p/SBoh ghohnv 's/ ;h, pfj;
Gkos ftu fGnkBe o/b jkd;/ dh ypo s'A pj[s d[yh jB. UvhSk d/ pkbk;'o 'u
fdZsh rJh. f;vBh wkofBzr j/okbv d/ ;Nkc B/ d'S bkfJnk fe pokV eoB tkbk, jwbkto ns/ o[Zyk ;h.
j'J/ o/b jkd;/ 'u 288 :ksohnK dh w"s j' rJh ns/ 1100 s'A fznkdk zywh j'
dh fog'oN w[skpe e[JhBzb?Av c'N'nK fyZu fojk ;h, go pknd ftu T[;B/ fejk fe T[j feT[HghHn?;H ftZu
rJ/. fJj jkd;k T[; ;w/A tkgfonk id'A 12841 Skbhwko-u/BJh e/Adoh e'o'wzvb
fJzv;Nohnb fob/SB efwSB dkntk ehsk fe T[j feqeN ;e'o d/y eK;N/pb pDB d/ :'r BjhA ;h.
n?e;gq?; ns/ 12864 p?Arb[o{-jktVk n?e;gq?; o/brZvh pkbk;'o fzbQ/ ftZu
(feT[HnkJhHnkoH;hH) B/ gkfJnk fe fojk ;h ns/ d';sK ns/ gsBh B{z w?;/ feT[HnkJhHnkoH;hH B/ gkfJnk fe
fJZe wkb rZvh Bkb gNVh s'A T[so rJh ns/ Neok rJh. pkJhv/B B/ fJZe
e[JhBzb?Av g[b; ;oft; (feT[ gh n?;) i eo fojk ;h. w?B/io B/ pokV B{z tko- pokV B{z poyk;s eoB dk feT[ghn?;
fpnkB ftZu fejk fe šw?A ns/ (c;N b/vh) fib pkJhv/B Gkos ftZu fGnkBe
s'A pokV dh poyk;srh tkip ;h ns/ tko ikD bJh fejk, id'A fJZe ;Nkc dk c?;bk tkip nkXkoK 's/ fbnk
o/b jkd;/ dh d[ydkJh ypo s'A d[yh jK. ;kv/ ftuko T[BQK b'eK d/ Bkb jB i' fJ;
pjkb eoB dh T[;dh nghb B{z oZd w?Apo B/ d'S brkfJnk fe T[j jwbkto frnk ;h. nkgD/ pukn ftZu pokV
fGnkBe xNBk ftZu zywh j'J/ ns/ nkgD/ fgnkfonK B{z r[nk u[Ze/ jB.''
eo fdZsk. j' fojk ;h. B/ feT[HnkJhHnkoH;hH B{z dZf;nk fe
T[BQK fejk fe ''nwohek ns/ Gkos d/ v{zx/ gfotkoe ns/ ;ZfGnkukoe
ngq?b 2019 ftZu pokV ns/ fJZe dkntk fi; s'A pokV B/ feT[ghn?; d[nkok T[;dh pknd ftZu
;pzX jB i' d'tK d/SK B{z fJei[ZN eod/ jB. nwohek Go d/ b'e GkoshnK Bkb
T[;d/ d';s, fJZe ;kEh nc;o ;w/s fJBeko ehsk ns/ fejk fe w?B/io B/ ehsh poyk;srh em'o, p/fJB;kch iK
fJ; d[Zy B{z ;KMk eod/ jB.
nkgDh p?ubo gkoNh BkJhN nkT{N T[;B{z rkbQK eZYhnK ns/ fejk fe r?o-tkip ;h.
31
31
31 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
31 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
31 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
nk;Nq/bhnkJh c"ihnK d/ okp ghD s/ bZrh gkpzdh,
nk;Nq/bhnkJh c"ihnK d/ okp ghD s/ bZrh gkpzdh, fBT{ hb?Av J/nobkJhB B/ nzsook Noh :ksohnK
nk;Nq/bhnkJh c"ihnK d/
nk;Nq/bhnkJh c"ihnK d/ okp ghD okp ghD s/ bZrh gkpzdh,s/ bZrh gkpzdh,
nk;Nq/bhnkJh c"ihnK d/ Sokp ghD 's/ bZrh gkpzdh,
fBT{
fBT{
fBT{ hb?Av J/nobkJhB B/ nzsookhb?Av J/nobkJhB B/ nzsook Noh :ksohnKNoh :ksohnK
fBT{zhb?Av J/nobkJhB B/ nzsookSNoh :ksohnK
hb?Av J/nobkJhB B/ nzsook
Noh :ksohnK
gq?efN; d"okB B u wko fdZs/ ;B 39 ncrkBh
gq?efN; d"okB BS/ / / / / 'u wko fdZs/ ;B 39 ncrkBhu wko fdZs/ ;B 39 ncrkBh
gq?efN; d"okB B u wko fdZs/ ;B 39 ncrkBhu wko fdZs/ ;B 39 ncrkBh
gq?efN; d"okB B
gq?efN; d"okB B
dk t B eoBk ehsk B eoBk ehsk [o{, ikD' tiQk[o{, ikD' tiQk
dk t B eoBk ehsk [o{, ikD' tiQk
dk t B eoBk ehsk [o{, ikD' tiQk
dk tzB eoBk ehsk S[o{, ikD' tiQk
dk t
:ksohnK d/ Gko bJh ftebg
:ksohnK d/ Gko bJh ftebg
:ksohnK d/ Gko bJh ftebg
:ksohnK d/ Gko bJh ftebg
:ksohnK d/ Gko bJh ftebg
ftGkr dk efjDk j? fe J/
nobkJhBz e'b :ksohnK d/ s'bD
bJh eJh ftebg jB. gfjbk ftebg
;w/A-;w/A 's/ :ksohnK dk tzB eoBk
j?, fit/A fe toswkB ftZu ehsk ik
fojk j?. Bkb jh ftGkr d[nkok ikoh
fwnkoh tzB B{z bkr{ eoB dk ftebg
j?. toswkB ftZu ftGkr B/ 13 ;kb
iK fJ; s'A tZX T[wo d/ b'eK bJh 86
feb' dk fwnkoh tzB fBoXkos ehsk
j?, fi; ftZu ;wkB dk Gko th Skwb
j?. ftGkr B/ 2004 ftZu Gko dk
nzeVk 77 feb' s'A tXk e/ 86 feb'
eo fdZsk ;h. B?SBb j?bE fvgkoNw?AN
nkeb?Av (fpT{o') fBT{zhb?Av J/ gkfJbN N/e-nkc ns/ b?Afvzr d/ ;w/A w[skpe T[; d/ d/Stk;hnK dk Gko tX
f;vBh (fpT{o') nk;Nq/bhnk ;oeko B/ c"ih ekotkJhnK iK nfGnk; d"okB
nobkJhB fJZe nB'yk gq:'r eo ojh fpjso ;zs[bB pDk ;edk j?. jkbKfe fojk j?. okSNoh f;js ;ot/yD ftZu
;?fBeK d[nkok Sokp d/ ;/tB 's/ gkpzdh brk fdZsh j?. fJj c?;bk 2020 ftZu
j?. fi; d/ sfjs fJZE/ jtkJh ;co r[gssk pDkJh oZyD bJh Gko fe;/ pkbr w'Nkg/ dh do 34 gqshSs j?.
j'JhnK 23 xNBktK dh iKu d/ wZd/Bzo fbnk frnk j?. T[; ;w/A nk;Nq/bhnkJh
eoB s'A gfjbK ;ko/ :ksohnK d/ Gko j'o B{z BjhA fd;/rk. J/nobkJhB ;Nkc id'A fe pZfunK ftZu w'Nkg/ dh do xN
fwbNoh :{fBN ncrkfB;skB ftZu skfJBks ;h. fJ; :{fBN d/ itkBK 's/ d'S
dh iKu ehsh ik ojh j?. J/nobkJhB th Gko d/ nzeV/ s'A nDikD j't/ e/ 13 ch;dh ofj rJh j?, i' fJZe ;kb
;h fe T[BQK B/ f;oc gq?efN; bJh 39 nkw ncrkB BkrfoeK B{z r'bhnK wko e/
nfXekohnK dk efjDk j? fe gkfJbN rk. J/nobkJhB d/ s'bD nfXekoh gfjbK sZe 10 ch;dh ;h.
wko fdZsk ;h.
dh ;j{bs bJh ;ot/yD ehsk ik fojk nfb;N/no i/w; B/ fejk fe n;hA voB dh b'V BjhA
voB dh b'V BjhA
voB dh b'V BjhA
voB dh b'V BjhA
voB dh b'V BjhA
id'A fJj wkwbk ;kjwD/ nkfJnk sK T[; ;w/A nk;Nq/bhnk B{z ftSt wzu 's/
j?. nfXekoh dk efjDk j? fe ;ot/yD ijkz 's/ ikD tkbh jo uhz dk fBT{zhb?Av dh J/nobkJhB dk
Bw'Sh dk ;kjwDk eoBk fgnk ;h. fJ; s'A pknd nk;Nq/bhnk d/ oZfynk wzsokb/
fJ; jcs/ S[o{ j'fJnk, i' 2 i[bkJh sZe tzB eod/ jK, ukj/ T[j wkb j't/, efjDk j? fe e[M ;kb gfjbK xo/b{
tZb'A izrh ngokXK sfjs wkwb/ dh iKu ehsh rJh. fpqfNS nypko B/ ;{soK d/
ikoh oj/rk. G'iB, ghD tkbk ;wkB iK e?oh- :ksok eoB tkb/ :ksohnK dk tzB
jtkb/ Bkb nk;Nq/bhnkJh c"i 'u Sokp 's/ gkpzdh dh ikDekoh fdZsh j?. fog'oN
jo uh
jo uh dk ehsk iKdk j? t dk ehsk iKdk j? t B nkB ;wkB j't/. :ksohnK, ;Nkc ns/ ehsk iKdk ;h. i/w; dk efjDk j? fe
jo uh dk ehsk iKdk j? t
dk ehsk iKdk j? t
jo uh
jo uhz dk ehsk iKdk j? tzB BB B
w[skpe 2020 dhnK xNBktK dh iKu d"okB nk;Nq/bhnkJh c"i B/ gkfJnk fe
fBT{zhb?Av dh okSNoh J/nobkJhB p?rK d/ Gko bJh n;hA n";s Gko dh :ksohnK B{z tzB j'D s'A voBk BjhA
ncrkfB;skB 'u nk;Nq/bhnkJh c"ihnK d/ p/; e?Ag 'u th fJe gZp ;h.
dk efjDk j? fe T[j fJZe wjhB/ d/ tos'A eod/ jK, i' ;kB{z fJ; ;ot/yD ukjhdk. fJj pj[s nk;kB ns/
;ot/yD d"okB 10,000 :ksohnK dk s'A gqkgs j[zdk j?. Sfjoh jtkpkzh ;t?fJZSs j?. s'bD s'A pknd s[;hA
tzB eoB dh :'iBk pDk ojh j?. T[; ftGkr dk efjDk j? fe ikDekoh ;cb T[vkD ns/ T[soB B{z :ehBh
ftu
jhd j'J/ nwoheh ns/
w?w'ohnb v/n go/v ftu jhd j'J/ nwoheh ns/
'w?w'ohnb v/n go/vw?w'ohnb v/n go/v' ftu ftu Sjhd j'J/ nwoheh ns/jhd j'J/ nwoheh ns/
w?w'ohnb v/n go/v ftu jhd j'J/ nwoheh ns/
w?w'ohnb v/n go/v
dk efjDk j? fe tzB ikDB s'A pknd bJh BzpoK dh b'V j?. pDk ;ed/ j'.
f;Zy c"ihnK B{z fdZsh rJh oXKibhoXKibh
f;Zy c"ihnK B{z fdZsh rJh
f;Zy c"ihnK B{z fdZsh rJh oXKibh
f;Zy c"ihnK B{z fdZsh rJh
f;Zy c"ihnK B{z fdZsh rJh SoXKibh
oXKibh
:{Hn?;H u nkoNhchu nkoNhch hnb fJzN?bhi?A; Bkb b?; vo'B B/hnb fJzN?bhi?A; Bkb b?; vo'B B/
:{Hn?;H
:{Hn?;H 'u nkoNhchShnb fJzN?bhi?A; Bkb b?; vo'B B/
hnb fJzN?bhi?A; Bkb b?; vo'B B/
:{Hn?;H u nkoNhch hnb fJzN?bhi?A; Bkb b?; vo'B B/
:{Hn?;H
u nkoNhch
d/D s/ nkgD/ jh nkgq/No B{z fdZsk wko
d/D s/ nkgD/ jh nkgq/No B{z fdZsk wko
d/D s/ nkgD/ jh nkgq/No B{z fdZsk wko
nkd/ nkd/ nkd/ nkd/ nkd/S d/D s/ nkgD/ jh nkgq/No B{z fdZsk wko d/D s/ nkgD/ jh nkgq/No B{z fdZsk wko
gSkD eoB ns/ fBSkBk pDkT[D bJh
J/HnkJhH Bkb b?; vo'BK B{z f;ybkJh
d/ oj/ ;h sK fJ; B/ eh ehsk< fJ;
Bkb nkgq/No dh w"s j' rJh. fJ; B/
fJ; d/ ;zukbe B{z wko fdZsk feT[Afe
T[j ftnesh fJ; B{z fJ; d/ T[d/S B{z
g{ok eoB s'A o'e fojk ;h. j?fwbNB B/
fejk fe fJe f;w{b/Nv N?;N ftZu J/
nkJh ;zukfbs vo'B B/ fJe wB[Zyh
nkgq/No d[nkok fdZs/ j[ewK d/ fto[ZX
ezw eoB dk c?;bk ehsk. wB[Zyh
v/NB (fpT{o') nwoheh ns/ f;Zy c"ihnK B{z :kd eoB bJh nwohek 'u jo
;zukbe ;sQk s'A jtk 'u wko eoB
;kb 'w?w'ohnb v/n' wBkfJnk iKdk j? s/ fJ; fdB e"wh S[ZNh j[zdh j?. nwohek
tkbh fwzkJhb B{z o'eD s'A fJBeko eo
d/ j'oBK SfjoK tKr UjkfJj' ;{p/ d/ Sfjo ;gfozrchbv fty/ th fJj fdB pV/
tkfSzrNB (fpT{o') nwohek s'A dh e'fSS ehsh. fJ; xNBk dk y[bk;k
fojk ;h. fJ; s'A pknd J/HnkJhH Bkb
T[sSkj Bkb wBkfJnk frnk. fJ; w"e/ fJZE'A dh pj[s jh gqf;ZX ;bkBk go/v dk
nkJh fJe ypo B/ g{oh d[Bhnk dk fpqN/B 'u y[d nwoheh jtkJh c"i d/
b?; vo'B B/ nkgD/ nkgq/No 's/ jwbk
nk:'iB ehsk frnk. iZd 4 feb'whNo bzph go/v Sfjo d/ tZy-tZy pzkoK 'u'A
sDkn tXk fdZsk j?. don;b, eoBb Neo 'f;ze'' j?fwbNB B/ ehsk
eoBk u[fDnk. T[BQK fejk fe n;hA
bzxh sK ;Ve d/ d't/A gk;/ yVQ/ SfjohnK B/ jZEK 'u nwoheh Mzv/ b? e/ T[; B{z ih
nwohek d/ nkoNhchShnb fJzN?bhi?A; j?. j?fwbNB nwoheh jtkJh ;?Bk ftZu
f;;Nw dh f;ybkJh fdZsh j?. fJ; d/
nkfJnK fejk. tZy-tZy ftGkrK, iE/pzdhnK, ftfdne s/ Xkowe ndkfonK
(J/HnkJhH) Bkb b?; vo'B B/ f;w{b/fNv J/HnkJhH N?;N ns/ ;zukbB d/ w[yh jB.
pkti{d T[; B/ eh ehsk< id'A T[; d/
dhnk MbehnK fJ; go/v dh ftS/S fyZu ;B. c"i dhnK ihgK, ckfJo NoZe,
N?;N d"okB nkgD/ jh wB[Zyh nkgq/No eoBb B/ okfJb J/o'BkNheb
;zukbe B/ T[; B{z fgZS/ jND dk j[ew
w'No;kJheb, nDfrDs tkjB fJ; go/v dk fjZ;k ;B. go/v ftu pj[s ;ko/
B{z wko fdZsk. fJj xNBk T[d'A tkgoh ;[;kfJNh d/ fcT{uo ezp?N J/no ;g/;
fdZsk sK T[; B/ T[; d/ ;zuko Nkto 's/
tkjBK T[Zgo fJZE'A d/ SjhdK dhnK s;thoK ns/ g';No bk e/ T[jBK B{z :kd
id'A fJe wB[Zyh nkgq/No B/ fJe J/HnkJhH ;woZEk ;zw/bB 'u fejk fe f;w{b/fNv
jwbk eo fdZsk. fJ; dh tos'A wB[Zyh
ehsk frnk. ;VeK ezY/ jzkoK b'e gfotko ;w/s nwohek d/ Mzv/ d/ ozr Bkb w/
Bkb b?; vo'B B{z fJe f;w{b/fNv Nq/fBzr d"okB n;hA ;oc/;-N{-J/no
nkgq/No d[nkok vo'B Bkb rZbpks
u eod/ bkb, fuZN/,ns/ Bhb/ eZgV/ gk e/ fJBQK d/ ;[nkrs bJh p?m/ ;B.
fwzkJhb jwb/ B{z BSN eoB s'A o'eD fwzkJhbK (n?Z;J/n?Zw) d/ yso/ dh
eoB bJh ehsh iKdh j?.
nwoheB MzfvnK, p?BoK, g';NoK Bkb ;ikJhnK f;Zy MkehnK th fJ; go/v
ftZu fyZu dk e/Ado ojhnK. fJjBK T[Zgo ftSt :[ZXK d"okB Sjhd j'J/ f;Zy
nwohek B/ n?gb Bkb fwb e/ j?e ehs/ o{; d/ j
nwohek B/ n?gb Bkb fwb e/ j?e ehs/ o{; d/ j
nwohek B/ n?gb Bkb fwb e/ j?e ehs/ o{; d/ j koK nkJhc'B
nwohek B/ n?gb Bkb fwb e/ j?e ehs/ o{; d/ jzkoK nkJhc'BkoK nkJhc'B
c"ihnK pko/ ikDekoh fdZsh rJh. s;thoK dk gqdoSB s/ S[G-ekwBktK G/N nwohek B/ n?gb Bkb fwb e/ j?e ehs/ o{; d/ j koK nkJhc'BkoK nkJhc'B
ehshnK rJhnK. fJj go/v iZd pikoK ftZu'A bzxh, sK jw/SK dh soQK f;Zy Mkeh
dk ;Ve ezY/ yV/ ns/ p?m/ jzkoK SfjohnK B/ jZEK ftZu nwoheh Mzv/ b? e/ jZE wk;e' (fpT{o') o{; dh ;zxh ;[oZfynk ;/tk B/ dkntk ehsk j? fe T[; B/ fJe
fjbk e/ fBZxk ;tkrs ehsk ns/ T[j 'fw;No f;zx, j?gh w?w'ohnb v/n' th nwoheh ik;{;h w[fjzw dk godkckS ehsk j?. fJ; w[fjzw 'u d/S 'u jkb jh 'u eJh
efj oj/ ;B. jzko nkJhc'B j?e eo bJ/ rJ/ ns/ fJ; bJh nwohek ns/ nwoheh ezgBh n?gb fzzw/
fgSb/ 25 ;kbK s'A ;gfozrchbv d/ ;wki ;/th ntsko f;zx, T[jBK dh tko jB. o{;h ;kJhpo ;[oZfynk cow 'ek;go;eh b?p' dk efjDk j? fe j?fezr 'u T[; d/
gsBh ;opihs e"o s/ pZu/ brksko fJ; go/v dk fjZ;k pDd/ nk oj/ jB. T[jBK eowukohnK d/ nkJhc'B 'u 'ckJhb u'o' w?bt/no ;Ekfgs ehsk frnk. fJj nkJhc'B
tb'A eJh tfoQnK gfjbK ehs/ rJ/ fJ; T[dw Bkb j[D f;Zy ;';kfJNh nkc v/NB n?gb d/ g[okD/ w'pkfJb nkgq/fNzr f;;Nw 's/ uZb oj/ jB. cow B/ fejk fe T[; d/ e'b
dh ;zrs, Bkb bZrd/ Sfjo f;Bf;BkNh, e'bzp; ns/ fJzvhnkDk ;{p/ s'A th tZvh fe;/ ftS/S ;oeko iK ;zrmB 's/ d'S ;kps eoB d/ b'VhAd/ ;p{sK dh xkN j?.
frDsh ftZu f;ZyGkJhukok th fJ; ftZu Gkr b?Adk j?. ;opihs e"o ns/ T[Xo ;zxh ;[oZfynk ;/tk B/ pbg{ote fejk fe ;kJhpo jwb/ B/ fvgb'w?N; ;w/s
ntsko f;zx B/ dZf;nk fe T[j gfjbh tko 1999 ftu gfotko ;w/s fJ; go/ jzkoK b'eK B{z fBSkBk pDkfJnk, fi; bJh nwohek fzzw/tko j? ns/ n?gb B/ nwoheh
v ftZu Skwb j'J/ ;B. ;oeko d/ j?eoK Bkb fwb e/ fJj w[fjzw ubkJh.
32
32
32 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
32 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
32 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
w'dh 22 i{B B{z nwoheh ;z;d B{z eoBr/ ;zp'XB,
w'dh 22 i{B B{z nwoheh ;z;d B{z eoBr/ ;zp'XB,
w'dh 22 i{B B{z nwoheh ;z;d B{z eoBr/ ;zp'XB,
w'dh 22 i{B B{z nwoheh ;z;d B{z eoBr/ ;zp'XB,
w'dh 22 i{B B{z nwoheh ;z;d B{z eoBr/ ;zp'XB,
e?B/vk
e?B/vk u wkw{bh MrV/ ekoB wekB wkbe B/ feokJ/dko
e?B/vk u wkw{bh MrV/ ekoB wekB wkbe B/ feokJ/dkou wkw{bh MrV/ ekoB wekB wkbe B/ feokJ/dko
e?B/vk
e?B/vk 'u wkw{bh MrV/ ekoB wekB wkbe B/ feokJ/dkou wkw{bh MrV/ ekoB wekB wkbe B/ feokJ/dko
Nogsh i'n pkJhv/B d/ ;Zd/ s/ ikDr/ nwohek
Nogsh i'n pkJhv/B d/ ;Zd/ s/ ikDr/ nwohek
ok ok ok ok okSNogsh i'n pkJhv/B d/ ;Zd/ s/ ikDr/ nwohek
Nogsh i'n pkJhv/B d/ ;Zd/ s/ ikDr/ nwohek
Nogsh i'n pkJhv/B d/ ;Zd/ s/ ikDr/ nwohek
gsh-gsBh dk r'bh wko e/ ehsk esb
gsh-gsBh dk r'bh wko e/ ehsk esb
gsh-gsBh dk r'bh wko e/ ehsk esb
gsh-gsBh dk r'bh wko e/ ehsk esb
gsh-gsBh dk r'bh wko e/ ehsk esb
j?fwbNB fvN?efNt ;koi?AN ;Nht
p/o/z{fJe B/ fejk fe id'A i'V/ B{z r'bh
wkoh rJh sK d't/A xo'A pkjo ik oj/
;B. T[BQK fejk fe fJj xNBk pj[s
jh d[ydkJh j?. g[b; w[skpe i'V/ B/
57 ;kbk ftnesh d/ xo dk p/;w?AN
feokJ/ 's/ fbnk ;h. wekB wkbe T[BQK
d/ xo d/ T[gob/ cb'o 's/ ofjzdk ;h.
i'V/ dh jkb jh ftZu wzrDh j'Jh ;h.
e?oh;k w?ev'Bbv n?i{e/SBb
nf;;N?AN ;h, id'A fe T[; dk wzr/so
nko'B ;N'B fJZe fJb?eNqhShnB ;h.
g[b; B/ fJ; dodBke r'bhpkoh d/
ekoBK pko/ g{oh ikDekoh BjhA fdZsh
j?. T[BQK fejk fe ni/ iKu ikoh j?.
g[b; nB[;ko wekB wkbe Bkb MrV/
dk ekoB feokJ/ dk G[rskB BjhA j?.
jkbKfe ;EkBe b'eK B/ feokJ/ B{z jh
fJ; dk ekoB dZf;nk j?.
g[b; w[skpe fJ; ;pzXh S[o{nksh
;ze/sK s'A fJj bZrdk j? fe xo dh
BthA fdZbh (fpT{o') gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh i{B d/ nzs 'u nwohek dk d"ok
jkbs B{z b? e/ fe;/ soQK dk MrVk
eoBr/. nwoheh okSNogsh i' pkJhv/B B/ ghn?Zw w'dh bJh fvBo dk nk:'iB
j'fJnk ;h. fBT{:koe g';N w[skpe xo
ehsk j?. fJ; d"okB ghn?Zw w'dh nwoheh eKro; d/ ;KM/ ;?SB B{z th ;zp'XB
d/ wkbe dk BK iBse BjhA ehsk
eoBr/. gqXkB wzsoh w'dh dk fJj ;zp'XB 22 i{B B{z j't/rk.
frnk j?. id'A g[b; gj[zuh sK wekB
e?ohB ihB-ghno/ B/ dZf;nk fe gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh 22 i{B B{z nwohek
wkbe B/ nkgD/ Bkw Bkb ofi;Nov
dk d"ok eoBr/ s/ okSNogsh i'n pkJhv/B ns/ gqEw wfjbk fib pkJhv/B fJe
eJh pzd{eK Bkb y[d B{z b?; ehsk j'fJnk
;oekoh oks d/ ykD/ 's/ T[BQK dh w/zpkBh eoBr/. tQkJhN jkT{; B/ fejk, @nkrkwh
;h. g[b; B/ eJh xzfNnK sZe wekB
:ksok ;z:[es oki ns/ Gkos ftukb/ v{zxh ns/ Bzdheh ;KM/dkoh s/ gfotkoe
wkbe B{z nksw ;wogD bJh wBkT[D
ns/ d';sh d/ fBZx/ pzXB dh g[SNh eo/rh, i' nwohehnK s/ GkoshnK B{z nkg;
dh e'fSS ehsh. fJ; d"okB wekB
;N'Bh eohe (fpT{o') e?B/vk d/ ti'A j'Jh j?. g[b; dk efjDk j? fe d't/ ftZu pzBQd/ jB.@ T[BQK fejk fe gqXkB wzsoh w'dh dh fJj c/oh fJe nkzkd, y[ZbQ/
wkbe r[Z;/ 'u nk frnk ns/ g[b; dh
UBNkohU d/ ;N'Bh eohe fJbke/ s'A A p/e;{o ;B ns/ wkw{bh fttkd ekoB , y[Sjkb ns/ ;[oZfyns fJzv'-g?;hfce y/so bJh d'tK d/SK dh ;KMh tuBpZXsk
pysopzd rZvh 's/ r'bhnK
fJe j?okB eoB tkbk wkwbk ;kjwD/ T[BQK dh ikB ubh rJh. fJ; d/ Bkb B{z d[jokT[Adh j?. fJj oZfynk, ;tZS T{oik ns/ g[bkV ;w/s ;kvh oDBhse
ubkT[DhnK S[o{ eo fdZshnK. fJ; s'A
nkfJnk j?. fJZE/ fJe wekB wkbe B/ jh id'A j?fwbNB g[b; B/ 57 ;kbk N?eBkb'ih GkJhtkbh B{z tXkT[D d/ ;kv/ ;KM/ ;zebg B{z wzp{s eo/rk.
pknd w"e/ 's/ w"i{d g[b; w[bkzwK B/
whfNzr d"okB eJh w[ZfdnK 's/ j't/rh uouks/ j't/rh uouk
whfNzr d"okB eJh w[ZfdnK s/ j't/rh uouk
whfNzr d"okB eJh w[ZfdnK
whfNzr d"okB eJh w[ZfdnK
whfNzr d"okB eJh w[ZfdnK s/ j't/rh uouks/ j't/rh uouk
wkw{bh fttkd ekoB nkgD/ feokJ/dko d'Sh B{z cVB dh e'fSS ehsh sK T[; B/
itkph ekotkJh ehsh. fJ; w[ekpb/
i'V/ dk r'bh wko e/ esb eo fdZsk g[b; 's/ th r'bhnK ubk fdZshnK. tQkJhN jkT{; tZb'A ikoh fJe fpnkB 'u fejk frnk j? fe nwoheh okSNogsh
d"okB wekB wkbe g[b; dhnK r'bhnK
j?. d'tK fwqseK dh gSkD e?oh;k fJ; d"okB itkph ekotkJh 'u d'Sh pkJhv/B Bkb w[bkeks d"okB d't/A B/sk ;kv/ ftfdne ndkB-gqdkB ns/ b'eK
dk fSeko j' frnk ns/ T[; dh w"s j'
w?ev'Bbv (27) ns/ nko'B ;N'B (28) th wkfonk frnk. Bkb b'eK d/ ;pzXK B{z j'o tXkT[D d/ sohfenK 's/ uouk eoBr/. fJ; d/ Bkb jh
rJh.
n;hA ibtk:{ gfotosB s'A b? e/ eowukohnK d/ ftek; ns/ f;js ;[oZfynk
sZe dhnK u[D"shnK dk ;kjwDk eoB bJh fwb e/ ezw eoKr/.
fpqN/B
fpqN/B u Gkosh w{b d/ ftnesh B{zu Gkosh w{b d/ ftnesh B{z
fpqN/B
fpqN/B u Gkosh w{b d/ ftnesh B{z
fpqN/B 'u Gkosh w{b d/ ftnesh B{zu Gkosh w{b d/ ftnesh B{z
x[vkDh ebK d/ gowhs f;zx p'gkokJ/
x[vkDh ebK d/ gowhs f;zx p'gkokJ/
x[vkDh ebK d/ gowhs f;zx p'gkokJ/
x[vkDh ebK d/ gowhs f;zx p'gkokJ/
x[vkDh ebK d/ gowhs f;zx p'gkokJ/
X'ykXVh d/ d' u fszB ;kb dh e?d B/ e?B/vk u eotkJh pZb/-pZb/u eotkJh pZb/-pZb/
X'ykXVh d/ d'
u fszB ;kb dh e?d
u fszB ;kb dh e?d
X'ykXVh d/ d'
X'ykXVh d/ d'S 'u fszB ;kb dh e?du fszB ;kb dh e?d
X'ykXVh d/ d'
B/ e?B/vk
B/ e?B/vk
B/ e?B/vk u eotkJh pZb/-pZb/
B/ e?B/vk 'u eotkJh pZb/-pZb/
u eotkJh pZb/-pZb/
d/ fznkdkso ghVs Gkosh w{b d/
;B. bzvB dh nkfJbtoE eokT{B
e'oN B/ i[Nkbk B{z X'ykXVh d/ i[ow 'u
;zk ;[DkJh.
w?No'g'bhNB g[b; B/ fJZe fpnkB
ftZu fejk fe fJj ngokX wJh 2019
ns/ iBtoh 2021 d/ ftueko j'J/ ;B
ns/ i[sbk B/ fgSb/ ;kb nr;s
ftZu n?e;fpqi w?fi;Nq/N dh ndkbs
ftZu gfjbK dh ;[DtkJh ftZu nkgDk
d'S ep{b ehsk ;h. fpnkB nB[;ko
i[sbk B/ uko b'eK s'A j'w b'B
;bkjeko d/ o{g ftZu 15,970 g"Av dh
mZrh ehsh.
w?No'g'bhNB g[b; dh ;?ANob
;g?Sfb;N eqkJhw :{fBN ftZu fJZe
ftZsh iKueosk fvN?efNt eK;N/pb
nBhsk Sowk B/ fejk fe i[sbk B/
fJZe SkBdko ihtB S?bh bJh XB
jk;b eoB bJh nkgD/ jh GkJhuko/
okVQk ;kfjp (fpT{o') fgzv x[vkDh ebK d/ izwgb gowhs f;zx p'gkokJ/ e?B/
d/ w?ApoK Bkb mZrh ehsh. T[BQK fejk
vk d/ e?broh ftu j'JhnK ftXkB ;Gk dhnK u'DK ftu n?ZBH vhH ghH gkoNh
fe i[sbk d/ e[M e[ ghVs jh nZr/
tZb'A u'D bV e/ T[E'A d/ ftXkfJe pD/ jB. gowhs f;zx d/ ftXkfJe pDB 's/ T[;
nkJ/ jB go eJh nfij/ b'e th j'
d/ gfotkoe w?ApoK ns/ fgzv tk;hnK 'u y[Sh gkJh ik ojh j?.
;ed/ jB, fiBQK Bkb i[sbk B/ mZrh
pbftzdo f;zx p'gkokJ/ d/ xo wksk e[bfizdo e"o dh e[Zy'A 27 wJh 1984 B{z
wkoh j? go T[BQK B/ g[b; sZe gj[zu
iBw/ gowhs f;zx d/ 2 pZu/ fJe w[zvk s/ fJe e[Vh jB. gowhs f;zx B/ w[ZYbh
bzvB (fpT{o') fpqN/B ftZu Gkosh dh mZrh wkoB d/ d'S ftZu fszB ;kb BjhA ehsh. j'w b'B ;bkjeko d/ s"o
ftZfdnk ;zs JhSo f;zx ih w?w'ohnb gpfbe ;e{b eow;o okVQk ;kfjp s'A
w{b d/ fJZe ftnesh B{z ikfJdkd dh ;zk ;[DkJh rJh. ;ekNb?Av :kov 's/ i[sbk b'eK B{z fwbdk ;h ns/
gqkgs ehsh s/ fszB ;kb dk fvgb'wk ns/ fvroh eoB T[gozs T[BQK B/ e?B/vk d/
yohdD ftZu wdd eoB dk dkntk nB[;ko i;gkb f;zx i[sbk (64) B/ ikfJdkd yohdD ftu wdd eoB d/
e?broh ftu fpiB?Z; S[o{ ehsk. ftXkB ;Gk jbek ckbfezBfoi s'A bVh u'D
eod/ j'J/ b'eK B{z eohp 16,000 g"Av nkgDk i[ow ep{b eo fbnk ns/ T[; pjkB/ T[BQK B{z mZrdk ;h.
ftu T[BQK B/ 2721 t'NK d/ coe Bkb fiZs gqkgs ehsh j?.
33
33
33 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
33 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
33 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
id'A fJe n?wHghH nkgD/ BzBQ/-w[zB/ pZu/
id'A fJe n?wHghH nkgD/ BzBQ/-w[zB/ pZu/
id'A fJe n?wHghH nkgD/ BzBQ/-w[zB/ pZu/ Gkosh w{b d/ fgU-g[Zs s/ e?B/vk 'u Bkpkbr e[VhnK dk fiB;h S'''SD ns/ e[ZNwko eoB dk d'S
id'A fJe n?wHghH nkgD/ BzBQ/-w[zB/ pZu/
id'A fJe n?wHghH nkgD/ BzBQ/-w[zB/ pZu/
Gkosh w{b d/ fgU-g[Zs s/ e?B/vk
Gkosh w{b d/ fgU-g[Zs s/ e?B/vk u Bkpkbr e[VhnK dk fiB;h u Bkpkbr e[VhnK dk fiB;h D ns/ e[ZNwko eoB dk d'D ns/ e[ZNwko eoB dk d'
Gkosh w{b d/ fgU-g[Zs s/ e?B/vk u Bkpkbr e[VhnK dk fiB;h D ns/ e[ZNwko eoB dk d'
Gkosh w{b d/ fgU-g[Zs s/ e?B/vk
'
'
D ns/ e[ZNwko eoB dk d'
u Bkpkbr e[VhnK dk fiB;h
Bkb ;z;d w?Apo d/ u?Apo u j'Jh dkybu j'Jh dkyb
Bkb ;z;d w?Apo d/ u?Apo u j'Jh dkyb gqdkB eo oj/ ;B, fiBQK dk eko'pkoK
Bkb ;z;d w?Apo d/ u?Apo
Bkb ;z;d w?Apo d/ u?Apo
Bkb ;z;d w?Apo d/ u?Apo 'u j'Jh dkyb
u j'Jh dkyb
ftZu fiB;h S'SD ehsk frnk ;h,@.
thotko B{z g[b; B/ d'tK SZehnK B{z
frqcsko ehsk ns/ g?BkwkT[AN eb'z
d/ 100 pbke ftZu ;fEs fJZe
fojkfJS 's/ fJZe ;ou tkozN bkr{
ehsk, fi; d/ Bshi/ ti'A 97,500 e?B/
vhnB vkbo ns/ ;Zs j?AvrBK dh
pkzkoh ehws d/ Bkb 975 rqkw e'ehB
zps ehsh rJh. d'tK eko'pkoK 's/
y'i tkozN th ubkJ/ rJ/ ;B, fi; d/
Bshi/ ti'A ukJhbv g'oB'rqkch, BShb/
gdkoEK ns/ BShb/ gdkoEK d/ ;wkB,
gkpzdhS[dk szpke{, t?g ekos{; ns/
fJNbh (fpT{o') fJNkbhnB b'eK B/ fJe tko fco ;Zu eo fdykfJnk j? fe
fvZrD tkb/ vzv/ tkbk ezfgT{No zps
fJZE/ n"os j'D d/ o[sp/ B{z g{ok wkD-;fseko fdZsk iKdk j?. fJj o[spk T[; t/b/
ehsk frnk ;h.
d[ZrDk j' iKdk j?, id'A n"os wK d/ o{g ftZu j't/, fco T[j n"os ukj/ ;z;d w?Apo fgU-g[Zs 's/ brkJ/ rJ/ d'S
fgU-g[Zs
fgU-g[Zs
fgU-g[Zs s/ brkJ/ rJ/ d'
s/ brkJ/ rJ/ d'
fgU-g[Zs s/ brkJ/ rJ/ d's/ brkJ/ rJ/ d'
j't/ iK nkw, ;ko/ T[; dh fzzw/tkoh B{z ;b{N eod/ jB. nfijk jh fJe wwsk
;[fwqs tkbhnk 's/ eJh soQK d/
Gfonk Bzkok :{oghnB d/S fJNbh 'u d/yD B{z fwfbnk, fi; B/ phs/ fdB fJe
ukoi brkJ/ rJ/. T[; 's/ s;eoh d/
BtK fJfsjk; f;ofink, fiZE/ fJNbh dh ;z;d ftZu fJe wK (nj[d/ ti'A fvgNh)
T[d/S bJh fJZe fB:zsfos gdkoE
nkgDh wwsk dk fBZx fdzdh j'Jh ns/ nkgD/ ezw d/ Bkb-Bkb nkgDh wwsk
oZyD, ipoB t;{bh, Xweh d/D,
dh d/yGkb th eo ojh j?.
B"itkBK B{z szpke{ t/uD dh ns/
fJfsjk; ftZu fJj gfjbh tko j'fJnk j? fe fJNbh dh ;z;d 'u fJe wK i'
ndkbsh j[ewK dh T[bzxDk eoB dk
fe b'eK d[nkok u[Dh j'Jh ;z;d w?Apo j?, nkgD/ pZu/ B{z Bkb b? e/ ;z;d ftZu
d'S th d'S brkfJnk frnk. r[ogqskg
dkyb j'Jh. fJ; w"e/ u?Apo ftZu w"i{d pkeh ;z;d w?ApoK tZb'A T[; dk skVhnK
f;zx tkbhnk 's/ fiB;h S'SD d/ uko
Bkb z'odko ;tkrs ehsk frnk s/ T[BQK tZb'A fJ; rZb dh Sbkxk th ehsh
wkwb/, fJe Bkpkbrk Bkb fiB;h S/
rJh. ;z;d w?Apo B/ ;z;d dh ekotkJh ftZu Sw{bhns eofdnK iBse gqSk;B
N'oKN' (fpT{o') e?B/vk ftZu Gkosh 13 ;kb dh e[Vh dk gsk brkT[D s'A VSkV d/ uko wkwb/ ns/ szpke{ t/uD
d/ cowkB ekB{zB 's/ nzfsw t'fNzr ftZu fjZ;k fbnk. fJ; w"e/ fe;/ B/ e'Jh fto'X
w{b d/ fJZe fgU-g[Zs B{z frqcsko eo pknd fJZe iKu S[o{ ehsh rJh ;h dk fJe wkwbk doi j?. e?broh g[b;
BjhA ehsk.
fbnk frnk j? ns/ T[BQK 's/ eJh fi;dh gfjbK bkgsk j'D dh fog'oN ;oft; ukJhbv n?fpT{z :{fBN ;Nkc
fvgNh ihbdk ;g'oshJ/b fijVh fe ezgkBhnk ;{p/ s'A ;z;d w?Apo pDh j? s/
wjhfBnK d"okB eJh Bkpkbr e[VhnK ehsh rJh ;h. e[Vh B/ g[b; B{z dZf;nk ;koi?AN v?o/B ;fwE B/ fejk fe @fJj
5 ;Nko w{tw?AN gkoNh tZb'A ;z;d dh w?Apo pD e/ b'eK dhnK T[whdK nB[;ko ezw
dk fiB;h S'SD ns/ T[jBK dh e[ZNwko fe T[j ;[fwqs Bkb ;pzXK ftu ;h i' pj[s jh rzGho d'S jB, fiZE/ ewz'o
eo ojh j?. id'A ;z;d ftZu fgSb/ dotkz/ okjhA ihbdk ;g'oshJ/b dkyb j'Jh
eoB d/ d'S bkJ/ rJ/ jB. g[b; B/ fJj efEs s"o 's/ T[; B{z ;?e; d/ pdb/ B"itkBK B{z fBSkBk pDkfJnk ik fojk
sK pZu/ 's/ ;g'oNhb', fuZN/ pbkT{z gfjB/ j'J/ ;B s/ T[; d/ f;o B{z fJe ekb/ dh
ikDekoh fdZsh. r[ogqskg f;zx Sokp, BShb/ gdkoE ns/ t/g gqdkB j?, T[BQK dk S'SD ehsk ik fojk j? ns/
N'gh Bkb Yfenk j'fJnk ;h sK i' pZu/ B{z J/no ezvhSfBzr dh mzv s'A pukfJnk
tkbhnk (56) ns/ T[; d/ g[Zso ;[fwqs eodk ;h. fJj jwb/ d;zpo 2022 ns/ ysoBke ihtB S?bh ftZu dkyb j'D
ik ;e/. fvgNh dk fJj pZuk ;z;d nzdo T[j pj[s SKs ;h ns/ ;z;d d/ e[M
tkbhnk (24) i' e?broh ftZu j?vB wJh 2023 d/ ftueko gqhwhno fbeo bJh wip{o ehsk ik fojk j?.@ id'A
B[wkfJzfdnK B/ T[; B{z fwb e/ d/fynk s/ tXkJh th fdZsh. fJ; Bzko/ B/ ;z;d
eBthBhnB ;N'o ftZu ezw eodk ;h tkJhB ns/ ;fgfoN; fty/ j'J/, i' fe ;[fwqs gfjbK jh 2 i{B B{z ndkbs
ftZu ;G w?ApoK B{z Gkt[e eo fdZsk.
ns/ T[; dk wkbe ;h, B/ e[VhnK dh tkbhnk dh wbehns th j? ns/ ftZu g/S j' u[Zek j? ns/ r[ogqskg dk
T[wo dh gotkj ehs/ fpBK ;?e; d/ T[jBK d/ ;[ftXk ;N'o d/ e'b ;fEs j?. 22 i{B B{z ndkbs ftZu g/S j'Dk s?n
pdb/ T[jBK B{z Sokp, t/g; ns/ BShb/ zps ehs/ rJ/ Bps ehs/ rJ/ BShb/ gdkoEhb/ gdkoE j?. ghVsK B{z b{Bk ukJhbv n?Av :{E
ps ehs/ rJ/ B hb/ gdkoE
ps ehs/ rJ/ B
hb/ gdkoE
ps ehs/ rJ/ B hb/ gdkoE
No{v' B/ Uvh k o/b jkd;/ s/ gqrNkfJnk d[Zy, fejk- n"y/k o/b jkd;/ s/ gqrNkfJnk d[Zy, fejk- n"y/ gdkoE w[jZJhnk eotkJ/ ;B. e?broh g[b; B/ fJZe fpnkB ftZu n?vt'e/;h ;?ANo d[nkok ;jkfJsk fdZsh
No{v' B/ Uvh
No{v' B/ UvhSk o/b jkd;/ s/ gqrNkfJnk d[Zy, fejk- n"y/
No{v' B/ Uvh
k o/b jkd;/ s/ gqrNkfJnk d[Zy, fejk- n"y/
No{v' B/ Uvh k o/b jkd;/ s/ gqrNkfJnk d[Zy, fejk- n"y/
e[VhnK B{z
e[VhnK B{z okp, Bokp, B hb/ gdkoEhb/ gdkoE
e[VhnK B{z Sokp, Bokp, BShb/ gdkoEhb/ gdkoE fejk fe @fit/A-fit/A iKu nZr/ tXdh ik ojh j?, i' rzGho ns/ r[zMbdko
e[VhnK B{z okp, B hb/ gdkoE
e[VhnK B{z
ns/ t/g eod/ ;h gqdkB
ns/ t/g eod/ ;h gqdkB
ns/ t/g eod/ ;h gqdkB rJh, nfXekohnK B/ gkfJnk fe fgU S'SD d[nkok gqGkfts pZfunK,
ns/ t/g eod/ ;h gqdkB
ns/ t/g eod/ ;h gqdkB
u GkoshnK Bkb yVQ/ jB e?B/vhnB
u GkoshnK Bkb yVQ/ jB e?B/vhnB
u GkoshnK Bkb yVQ/ jB e?B/vhnB
u GkoshnK Bkb yVQ/ jB e?B/vhnB
;w/A ;w/A ;w/A ;w/A ;w/A 'u GkoshnK Bkb yVQ/ jB e?B/vhnB e?broh g[b; ;oft; ukJhbv ns/ g[Zso eJh j'o Bkpkbr e[VhnK B"itkBK ns/ gfotkoK bJh o?g-
n?fpT{z :{fBN d[nkok ngq?b ftZu fJZe B{z t/g, Gzr, f;ro/N ns/ nbe'jb nokT{Av ;jkfJsk gqdkB eodk j?.
;kjwD/ nkJh Uvh k o/b jkd;/ dh tiQk, o/b wzsoh p'b/-f zw/tko b'eK dh th j'Jh gSkD
;kjwD/ nkJh Uvh k o/b jkd;/ dh tiQk, o/b wzsoh p'b/-fk o/b jkd;/ dh tiQk, o/b wzsoh p'b/-f zw/tko b'eK dh th j'Jh gSkDzw/tko b'eK dh th j'Jh gSkD
;kjwD/ nkJh Uvh
;kjwD/ nkJh UvhSk o/b jkd;/ dh tiQk, o/b wzsoh p'b/-fzzw/tko b'eK dh th j'Jh gSkD
;kjwD/ nkJh Uvh k o/b jkd;/ dh tiQk, o/b wzsoh p'b/-f zw/tko b'eK dh th j'Jh gSkD
fJ; bJh fzzw/tko b'eK dh gSkD th
eo bJh rJh j?.
o/b wzwsoh B/ y[bk;k ehsh fe
fJb?eNq'fBe fJzNobkfezr 'u pdbkn
ekoB fJj d[oxNBk j'Jh j?. T[BQK fejk
fe gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh d[nkok
fdZs/ rJ/ fBod/SK 's/ s/zh Bkb ezw
uZb fojk j?. ;ko/ vZfpnK B{z jNk fdZsk
frnk j?. bkSK B{z eZY fbnk frnk j?.
ezw s/zh Bkb uZb fojk j?.
o/b wzsoh d/ Bkb e/Adoh wzsoh
Xofwzdo gqXkB th w[ozws d/ ezw dh
fBrokBh bJh jkd;/ tkbh EK 's/
w"i{d jB. e/Adoh wzsoh Xofwzdo gqXkB
B/ dZf;nk fe pukn ekoi g{ok j'
frnk j?. dZ; dJhJ/ fe UvhSk d/
BthA fdZbh (fpT{o') o/b wzsoh jkd;/ dh tiQk pko/ th dZf;nk. o/b pkbk;'o 'u j'J/ o/b jkd;/ 'u woB
nStBh t?SDt B/ UvhSk d/ pkbk;'o wzsoh B/ dZf;nk fe o/bt/ ;[oZfynk tkfbnK dh frDsh 288 j' rJh j?.
UNktk (fpT{o') e?B/vk d/ gqXkB wzsoh i;fNB No{v' B/ UvhSk ftu shjo/ o/
o/b jkd;/ 's/ uZb oj/ w[ozws ezw dk efwSBo B/ wkwb/ dh iKu ehsh j?. 1175 zywhnK B{z j;gskbK 'u dkyb
b jkd;/ ftu ikBh B[e;kB 's/ d[Zy dk gqrNktk ehsk j?. T[BQK B/ jkd;/ ftZu
ikfJzk fbnk. fJ; d"okB T[BQK o/b jkd;/ d/ ekoB dk gsk bZr frnk j?. eotkfJnk frnk j?.
wko/ rJ/ b'eK d/ gfotkoK Bkb jwdodh gqrN ehsh. i;fNB No{v' B/ nkgD/
nfXekos NftZNo j?Avb 's/ fbfynk, @UvhSk, Gkos ftZu o/b jkd;/ dhnK
v?B/ v?B/ [J/bk L jVQ [J/bk L jVQ u v[Zph ;'B/ dh ykB, 12 b'eK dh w"su v[Zph ;'B/ dh ykB, 12 b'eK dh w"s
u v[Zph ;'B/ dh ykB, 12 b'eK dh w"s
v?B/
[J/bk L jVQ
v?B/ [J/bk L jVQ u v[Zph ;'B/ dh ykB, 12 b'eK dh w"s
s;thoK ns/ fog'oNK B/ w/ok fdb s'V fdZsk j?. w?A T[BQK b'eK gqsh v{zxh jwdodh v?B/z[J/bk L jVQ 'u v[Zph ;'B/ dh ykB, 12 b'eK dh w"s
j?, fiBQK B/ nkgD/ nzhzK B{z r[nkfJnk j?. fJ; n"y/ ;w/A ftZu e?B/vhnB Gkos
d/ b'eK Bkb yVQ/ jB.@ ekoke; (fpT{o') g{oph t?B/z[J/bk ftu nb ekbkU Brogkfbek ftu Gkoh
UvhSk o/b jkd;/ ftZu 2 n?e;gq?; No/BK - p?Arb[o{-jktVk n?e;gq?; ns/ whAj ekoB gkDh ftu v[ZpD s'A pknd fJe ;[zB;kB ;'B/ dh ykB ftu e[Zb 12
Skbhwko-u/BJh e'o'wzvb n?e;gq?; - ns/ pkbk;'o ftZu fJZe wkb o/brZvh B/ r?o-ekB{zBh wkJhBoK dh w"s j' rJh. n?b e?bkU ftZu ;[oZfynk d/ ;eZso
288 b'eK dh ikB b? bJh j?. n?vro e'bhBk o/n; dk jtkbk fdzd/ j'J/ dZf;nk fe skbkt/ok ykB ftZu'A 12
jktVk ik ojh 12864 p/Arb[o{-jktVk ;[gock;N n?e;gq?Z; d/ eJh vZp/ bkSK pokwd ehshnK rJhnK. e'bhBk B/ whvhnk d/ jtkb/ Bkb fejk fe Gkoh
gNVh s'A T[so rJ/ ns/ Bkb bZrdhnK gNVhnK 's/ fvZr rJ/. ;wkBKso Nq?e pkoS ekoB ykB ftZu jVQ nk frnk ;h, fi; Bkb wkJhBoK dh nke;hiB
's/ T[bN fdSk s'A nk ojh 12841 Skbhwko-u/BJh e/Adoh e'o'wzvb n?e;gq?; ;gbkJh ftZu eN"sh j' rJh ;h. nfXekoh B/ ;[oZfynk wzsokb/ dh t?Zp;kJhN 's/
gNVh s'A T[so/ vZfpnK Bkb Neok rJh. e'o'wzvb n?e;gq?; d/ 12 vZp/ gNVh s'A fJe fpnkB 'u fejk fe d{i/ y/soK s'A nkT[D tkb/ b'e Gkoh pkoS 'u ykDK 'u
T[so rJ/ ns/ shi/ Nq?e 's/ yVQh wkb rZvh Bkb Neok rJ/. ofjD d/ ysfonK s'A nDikD ;B.
34
34
34 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
34 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
34 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
zdrh dk cb;ck s/ N[o ikD t/b/ dh rZb
zdrh dk cb;ck s/ N[o ikD t/b/ dh rZb
zdrh dk cb;ck s/ N[o ikD t/b/ dh rZb
f f f f fzzdrh dk cb;ck s/ N[o ikD t/b/ dh rZbzdrh dk cb;ck s/ N[o ikD t/b/ dh rZb
nkgfDnK Bkb jh c'bhd/ B/ fdZb BjhA ofjzdk. cfoi ftu'A eh b?D nkJh fzzdrh B{z ;wMDk s/ wkBDk jh sK B{z. w?AB{z Bcos j?. fo;N fJB gh;. pzdk
j'o e"D ;[Ddk nZieb. w[nkc efoU ;h gsk BjhA ofjzdk ;dhnK dk zo{o ihtB eEk ;co j?. sK fwZNh j' frnk. fwZNhnK B/ ekjdk
w?A fJj ukj[zdk fpbe[b BjhA fe s[;hA oj{ u/sk. s/ jK w?A nkgD/ fJe d';s dh SKsh u nkokw eoBk.
th nZyK Bw eo'. fJe N[o frnk T[j okDh B{z e[Zsh rbsh Bkb j'Jh w"s pko/ dZ;K fe T[j n;hA g?;k ewkT[D bJh p[oh soQK
nZi N[o ikD t/b/ dh rZb eoKr/ jh d;dk fojk fgSb/ iBw ftu s/ jB/o/ ftu vpb wzfzb/ xo dh SZs o[ZM rJ/ jK ;kB{z nkgDh fzzdrh fiT[Dh
. fe;/ iht dhnK T[BQK ;kohnK i?fte- g?;/ eZm/ eodk fojk fYvb gqukoe. ftu e[M fpibh dh sko gkT[D uVQ G[Zb rJh j?.
gqfefonktK dk Bp/V iK nzs j[zdk j? ny/ w?A nwohek ftu ofjzdk j[zdk ;h frnk s/ g?o oZy j' frnk gbkJh iK ;kv/ e'b nkgD/ gfotko d/ ihnK
w"s. fJ; d/ nXko s/ jh ;kv/ p[fBnkdh fgSb/ iBw ftu. Bow p'ov T[Zs/. jZE fes/ fgnk Bk. Bkb w'j Gfonk ;pzX oZyD dk ;wK jh
nzr ezw eod/ jB n;hA ubd/ fcod/ e'Jh ;kX fbnkU w?A T[jB{z so/bhnK Bk jh fBzoekoh (T[jBK dk ;kok NZpo BjhA j?.
jK. nkw s"o T[Zs/ nzfsw N[o ikD dk fbnk fdnKrk. eo/ rZb. eJhnK B{z u/bk) pkÌ p/ B/ p[Zfunk nk e/. s/ p; n;hA nkgD/ pZfunK d/ izpksK
t/bk i?fte T[wo dk tXDk iK p[Y/ eEk pknd x/o b?Adk jK. eJh tko fco eh ;h. j/m gZe/ coS s/ toQ fvZr tZb fXnkB BjhA oZyd/.
gk, e[g'SD, o'r, nkswjZfsnk, pkjo nkJ/ fYZvb pkfpnK B{z fbnKd/ frnk. j/m ;N/noi dh o/fbzr th Xks ;kvh fzzdrh fJe wShB dh
jZfsnk ns/ d[oxNBktK iK ;dwk B/ g;hB/. fco xo d/ jh S[vkT[D dh ;h. T[j th tZi rJh j't/rh SkfJd soQK jh pD e/ ofj rJh j?. ;kv/
fi;dk gfoDkw nzs eo d/D tkbh u'N nkT[d/ jB. SZv' ih. f;o ftZu. p; J/Bk jh fejk fe n?Ap{fb; e'b ;fji Bkb ykDk ykD dh th
iK f;yo j't/. fJjBK oZp B{z fpzB; pDk fbnk wzrkU w?A mhe jK. c[o;s BjhA.
ihtK d/ ;oho w"s d/ pknd ibdh j? s/ b[ZN b[ZN ykJh ik oj/ jB. n?t/A fdwkr ftu tZih ;ZN sK gb Go ;kB{z e[dos dh ;[zdosk wkDB dh
jh yokp j'D bZr g?Ad/ jB. ;oho dh Bk wZE/ orVd/ fcfonk eo'. wZE/ tosh th BjhA ofjD fdzdh. th c[o;s BjhA j?.
w"s d/ pknd u/sBk puh ofjzdh j? fJ; d/ B/. fdwkrh yokph ekoB eJh ewb/ d/y' zok gS{ gzSh nkg; ftu
-nwoihs NKvk
-nwoihs NKvk
-nwoihs NKvk
-nwoihs NKvk
-nwoihs NKvk
XkoBk dk e'Jh ;p{s BjhA j?. go fwZNh i/ s[jkv/ e'b nkgDh ;'u j? fdwkr sK j' iKd/ jB. go pu/ ofjzd/ jB. fezB/ w'j ns/ fgnko d/ foSs/
fzzdrh dk cb;ck jo ;kj ftZu
u eh ofjDk. ;oho fwZNh ;h oky j' j? sK fe;/ M{m/ oZp s/ ftStk; oZyD fe;/ w/o/ Bkb fes/ th e'Jh xNBk fBGkT[Ad/ jB. fJe d{;o/ dh wdd
rkt'. fzzdrh j;fdnK B{z j;kT[Adh
rJh. dh zo{os BjhA j?. tkgo ;edh j?. T[jB{z pjkBk efj Nkb th eod/ jB.
t;kT[Adh j?.
;oho BkStkB j? ;ZG ikDd/ jB. ;dk jkd;/ nkgDhnK rbshnK fdZsk iKdk j?. J/dK jh J/E/ jh nZi jh x'Vk, e[Zsk fpZbh nkgDh ikB dh
fBZe/ tho dh ;[gsBh d/ ftSV
woB s/ ;oho fwZNh j' iKdk j?. joes Bkb tkgod/ jB. fJE/ fJj BjhA w?A fbfynk ;h fJjdk. pkih bk e/ th nkgD/ wkbe dh
ikD s/ fco u/sk nkfJnk ;ko/ N[o
ofjs. ;dhth BhAdo. fJ; d[BhnK s'A efjzdk fe w/o/ e'b'A e'Jh rbsh BjhA fJzM jh ;Ve jkd;/ rbsh ekoB oZfynk eod/ jB. fJBQK B{z fizBk wozh
frnK dk. ftukoh B{z f;o dh BkVh dh
;kvk Bksk ;dk bJh ysw j' iKdk j?. j'Jh ed/. w"s B{z ;Zdk j[zdk j?. d[oeko', fJj nkgD/ wkbe dk do BjhA
pbZv j?wfoi s/ pbhfvzr jh w/o/ tho
fwZNh d/ Bks/ BjhA j[zd/ Bk BeS. e'Jh oZp BjhA j?. Bk jh e'Jh nfijh j[D s[;hA g[ZS'r/ fe eohJ/ eh< SZvd/.
e'b'A y'j e/ b? rJh. thok rwK ftu
;oho jh wodk j? nkswk nwo j? uhz oZp j? i' pqfjwzv B{z ubk fojk j?. nkgD/ nkg s/ ftStk; oZfynk fJB;kB fJe d{i/ dh ikB d/
v[Zfpnk o'Adk w?AB{z eJh e[M dZ;dk j?
Xowh efjzd/ jB. w?A BjhA wzBdk. Bk jh ny/ ngkji b'eK B{z e'Jh ;okg fwfbnk eo'. d[SwD pD/ ofjzd/ jB. esb eoh ik
UdD dk.
ep{bD:'r j?. nkswk e'Jh u'bk Bjh j'fJnk j?. ;kdk xZN ykDk uzrk. fiT{D i'rk oj/ jB d{;fonK dk.
fdwkr ftZu y{B fBebDk iK
pdbdh. wB B{z Xotk; j?. fJe ;oho ;okg th e'Jh uhz BjhA j[zdh. fe fzzdrh dk rhs rkfJnk ik ;e/ p/ofjwh Bkb e[ZN e[ZN e/ wko
fdwkrh j?wo/i ikBb/tk j' ;edk j?
B{z SZvD s'A pknd j'o fe;/ d{;o/ ;oho rbsh Bkb ;ZN btK eJh ngkji j' bzw/ok. fdZsk iKdk j? rohp p/r[Bkj.
s/ j' rJh. brGr 26H7Ü dh nzdkzB
ftu iBw b?Adh j?. ;ZG e[co j?. T[j ;ed/ jB. pj[sk bkbu eoB dh b'V BjhA @jw nkj Gh Gos/ j? s' j' iks/ j?
5-;kb puD dh do j?. fdwkr d/
fco feT[A Bk nk e/ fwb/ T[;/ xo. fco gNVh s/ s[o' feT[A xkj s/ s[od/ E'V/ g?;/ Bkb th r[zkok j' ;edk pdBkw t'j esb th eos/ j? s' uouk
fNT{wo ekovhUt?;e[bo jkbks f;o
fuzsk ekjdh. tki wko ;Zd j'. eh gsk feE/ fBZek i/jk N'fJnK j?. BjhA j'sh@
dh ;ZN jkJhgoN?BSB (jkJh pbZv
fbnkfJnk eoB o{jK B{z Xkofwe pzd/. j't/. fJzM eJhnK d/ w'u nkJh j't/rh jf;nk y/fvnk eo' g{oh rozNh w"s dh jh j?.
gq?So) iK ;Nq'e fJjd/ ekoB jB.
g[Bo iBw dhnK eJh pZu/ frZN/ B{z. wZdd efonk eo' b'VtzdK dh fzzdrh B{z sK ;KfGnk wkfDnk jh
go N[ZN/ f;sko/
xNBktK dZ;d/ jB fgSb/ iBw dhnK. ej'r/ fe s?B{z jh f;oc fiT[Dk pz[orK dk fynkb oZfynk eo' ik ;edk j?.
ed/ w[V noShA BjhA ird/ fco
;ZG e[co j?. wB[Zy dk g[Bo iBw ftu nkT[Adk j? n;hA p[ZX{ jh jK. ;fseko efonk eo' ;kfonK j[;B, d"bs iK skes dk jzeko
o"SBh r[nku iKdh j? T[jBK dh
fdqV ftStk; eokfJnk iKdk j?.;G fJj rZb w?A BjhA ejKrk. s[;hA ;'ud/ tZfvnK dk. SZvhJ/.
;dk bJh
e[co co/p j? ;kX bkD/ dk xfVnk oj' fe eh rbs j? s/ eo' dbhb Bkb fgnko fBZfenK B{z efonk eo'. J/E/ tZv/ tZv/ b'e oky pD rJ/
-w? fbfynk ;h fJj eZbQ
j'fJnk. mrD d/ pjkB/. fv;e;. S'N/ xo fBZeh eko< Bkb th ;o jB. Bzr/ nkJ/ ;h s/ Bzr/ jh ikDk g?Dk.
fJj ;kfonK Bkb j[zdk fojk j? j[zdk
;kfJz; fJ; M{m e[co B{z BjhA wzB e[dos d/ fB:wK B{z ;wM s/ ;kfJz; ;edk j?. z/p ni/ sZe fe;/ B/ bkJh BjhA ecB
ofjDk j?. go w?A fdb'A ed/ BjhA ukfjnk
;edh<. Bk jh fe;/ T[;ko/ xV/ j'J/ oZp d[nkok gofynK ;wfMnk ik ;edk j?. ;kfJeb ;e{Noh ;ZG s'A tXhnk. B{z.
fe e'Jh T[dk; j't/ iK rwK ftu v[Zp/.
B{z. vo ;fjw phwkoh oZp g?dk eodh w?A Bk;fse jK. ojKrk th. fpB f;o go pu e/ ubkfJnk eo' nkgDh fzzdrh B{z y[Sh Bkb wkD'.
go nkg w?A Gkt/A fBZs fdjkV/
j?. s[;hA wzBh ikU oj' jB/oQ/ ftZu w?A g?o rZbK s/ :ehB BjhA ed/ eodk. gyzvK Gow ikbK ftu ftStk; fijVh fzzdrh n;hA ih oj/ jK.
nfijhnK xNBktK tkgoB Bkb
ed o'edK. w{oyK Bkb wZEk Bk wkfonk Bk Bk efonk eo'. ;bkj j?. wzBDk Bk fzzdrh j;fdnK B{z jh j;kT[Adh j?.
T[dk; v[;edk ofjzdk jK s/ jNe'fonK
fgSb/ iBw ftu e[Vh iK ikBto s[;hA th wkfonk eo'. ;theko eoBk s[jkvk jZe j?. fgnko w[jZps Bkb fiZs bU
Bkb fbydk s[jkv/ Bkb S/no eodk
;h e'Jh pZuk fJj feT[A BjhA efjzdk. uzrk tXhnk fwnkoh gfVQnk eo'. w"s s'A pknd e'Jh fzzdrh BjhA pj[s ;ko/ fdbK B{z, fJj' jh j? fzzdrh
ofjzdk jK feT[Afe s[;hA w/o/ d';s fwZso
oks dk ;[gBk. ;t/o/ eh ykXk ;h :kd ;'funk ;wfMnk s/ fbfynk eo'. j[zdh. e'Jh nkswk BjhA j[zdh nwo j'D dk cb;ck.
j'.
T[dk;h fvgq? B e'Jh fpwkoh BjhA j?B e'Jh fpwkoh BjhA j?
T[dk;h fvgq? B e'Jh fpwkoh BjhA j?
T[dk;h fvgq?SB e'Jh fpwkoh BjhA j?
T[dk;h fvgq? B e'Jh fpwkoh BjhA j?
T[dk;h fvgq?
sZe x/o b?Adh j? p?bihnw ftZu b't/ uhB ftZu ns/ 15 ch;dh Gkos ftZu fJj drk ewkfJnk- ;[Gkfte j?.
B :{Bhtof;Nh ftZu j'Jh fJZe y'i ftuod/ jB. fJjd/ Bkb'A sK uzrk ;h fe w?A fvgq?SB d/ wohz dk tksktoB
dZ;dh j?C fizdrh dhnK ;kohnK S'N/-w'N/ sBkU B{z fdb Bk e[nkoh jh ofj b?Adh nkj f;nkg/ sK pdb fdZsk ikt/ T[; B{z i/eo ;?o-
GktBktK ftZu T[dk;h u v[ZpdfnK brkU,nDd/fynk eo'C T[dk;h B{z th Bk g?Ad/- ;gkN/ tkbhnK EktK 's/ b? ikJhJ/ sK
jBC T[dk; ofjDk wB Bk brDk, ;kB{z ;thekoBk f;ZyDk gt/rkC i/ jo t/b/ ;s"b d/ ezw jh BjhA w[Zed/ T[; dk o'r g{oh soQK mhe j' ;edk j?.
tor/ bZSD d/oh eoB s/ fvgq?SB dk ewi'o wkBf;e jkbs, yokp f;js -fJj' fij/ ftnkj s'A eh E[fVnk ;h fznkdkso dod, f;odod ns/
o{g b? b?Ad/ jBC T[dk;h s'A puD dk ns/ wkw{bh ej/ ;[D/ d/ ekoB nfijk ,p/Vk pfji/ ftu'b/ dk, xzNk j' frnk gkuB ;zpzXh ;wZf;nktKL T[dk;h dh
sohek ;kB{z nkT[Dk ukjhdk j?,fJ;B{z wfj;{; eo oj/ j' sK d';sK Bkb rZb ni/ o'Nh Bh pDh s?E'A -Bk u[ZbQ/ ftu GktBk f;odod iK g/N dhnK
nZy'A go'y/ BjhA eoBk ukjhdk ed/ thC eo',wkfjo dh ;bkj bU. w?A vfjiK-w?A jh s/o/ Bkb eNhnK, oZp ;wZf;nktK B{z gqrN eodh j?.
wkBf;e jkbs j? T[dk;h, fi; wShBh, G"fsetkdh ns/ w[ekpb/ eo/ ik s{z wo ik- iK w?A ozvh j' iktK. nkw s"o 's/ b'eK Bkb fwbD 'u
ftZu ;ekokswe ;'uD ns/ fpjso pkzh d/ :[Zr ftu jskSk, fvgq?SB jkJ/ Bh ;Z;/, w/o/ tk;s/ nkj izfwnk n;woZEk -T[j j"bh-j"bh b'eK Bkb'A
foibN sZe g[ZiD dh fJB;kB dh (T[dk;h), Bot; pq/e vkT{B j' ikDk ;h, iK d';s B/ wdd Bk fdsh, g?;/ dh eNdk iKdk j? ns/ fzzdrh B{z fit/A
;woZEk xZN j' iKdh j?C nfijh fJe nkw i/jh rZb pD ojh j?. fdwkr xkN, phwkoh, B"eoh s/ sDkn, p"; pzd eo b?Adk j?.fJzNoB?ZN d/ fznkdk
wkBf;e jkbs fJZe dw BjhA j[zdhC dk y/so iK wB ;G o'rK dk e/Ado efj dk fejk-eoe/ ;kv/ fdwkr ftu i?t- fJ;s/wkb ns/ fvgq?SB Bkb ghVs
vk nwoihs NKvk
vk nwoihs NKvk
vk nwoihs NKvk foSs/, bkJhc;NkJhb, GktBktK d/ ;ed/ jK. ;kv/ ;oho ftu wB dk o;kfJDe gqfefonk B{z n;zs[fbs eo b'eK 'u fJj ;zpzX d/fynk frnk j?.
vk nwoihs NKvk
vk nwoihs NKvk
Bkb p[D/ rJ/ skD/-pkD/ ftZu id'A wjZstg{oB ;EkB j?. fdzdh j?. fvgq?SB Bkb ghVs ftnesh iK
T[dk;h fvgq?SB e'Jh fpwkoh BjhA
rVrV j[zdh j? sK T[whdK XohnK wB ;{yw j[zdk j? ns/ ;oho ftu 90 ch;dh o'rh gZSwh d/SK u i' sK pj[s fznkdk ;"Adk j? iK fco
j?, f;oc e[M gbK u phs/ B{z :kd eo
XokJhnK ofj iKdhnK jBC ;[gB/ T[Zv j'D tkbhnK ;kohnK fefonktK B{z wkBf;e o'rK s'A gq/SkB j[zd/ jB, ;zw'jB T[BhAdo/ Bkb ghVs j[zdk j?. iK
w[oMk ikDk j[zdk j?. iK U; uzdo/ dh p/
iKd/ jBC pzdk wkBf;e s"o s/ N[ZN gqGkfts fJjh eodk j?. gkgk B/ e[M Gkt p'X-tsho/ jkJhgB'E?o/gh, T[[wo fznkdk o'D uheD bZrdk j?.
tckJh u sVgB.
iKdk j?-fJj ;[Gkfte j?C efj fdsk, ;Z; B/ vKN fdsk, xotkbh gqshrwB jkJhgB'E?o/gh wohz dh fuzsk fzzdrh Bkb g{oh soQK N[ZNDk ns/
T[dk;h u fbfynk rhs iK rzb-
T[dk;h fvgq?SB fJZe nfijh Bkb fBZs dk eb/S- xNkT[D y/v d/ gqdoSB B{z ;[XkoB Gko u[Zg XkoB eoBk
iK fwZNh s/ wkohnK T[Arb Bkb bheK,
fGnkBe fpwkoh pDdh ik ojh j? i' w?A sK U; fdB s'A gSskT[Adh nK- xNkT[D Bkb jh g{oh soQK szdo[;s j' T[dk; w{v, EektN, Gko dk
ezXK s/ n"A;hnK, st/ s/ ib rJh
jo spe/, jo T[wo, jo w[be ns/ jo fi; fdB dh s/o/ Bkb ftnkjh rJh- iKd/ jB, feT[Afe ;zw'jB dk f;ZXk tZXDk, ;?e; dh fJZSk xNDk ns/
o'Nh,fsbeD s'A w;K pu/ gb.
d{i/ y/so Bkb i[V/ nB/e b'eK B{z yKdh w/oh sK fzzdrh BoeK 'u g? rJh-w?A gqGkt wB ns/ fdwkr 's/ g?Adk j?. fXnkB e/Adfos eoB ftu ;wZf;nk-
T[dk;h ftjb/ p?m/ s?B{z uzdfonk
ik ojh j?C d[Bhnk ftZu 45 eo'V sK efjBh nK fe NZeo ikt/ Uj wo fdwkr 's/ f;ZXk gqGkt g?D ;zw'jB fvgq?SB ns/ jkJhg'EkJhokJ/fvzw d/
T[vhed/ o'Ad/ gfjo j[zd/ B/.
wB'o'rh jBC fJ; u'A 17 ch;dh fjZ;k ikDk ftu'bk i? ykDk fijB/ w/o/ Bkb d[nkok o'r fBtkoB s[ozs j' ikDk bZSD j[zd/ jB.
T[dk;h fJB;kB B{z nrb/ 120 xzN/
35
35
35 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
35 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
35 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
ikgkBhnK d/ f;jswzd s/ bzwh T[wo dk ok
ikgkBhnK d/ f;jswzd s/ bzwh T[wo dk ok L Gko xNkT[D bJh fBzp{ gkDh
ikgkBhnK d/ f;jswzd s/ bzwh T[wo dk ok
ikgkBhnK d/ f;jswzd s/ bzwh T[wo dk okz L L L L
ikgkBhnK d/ f;jswzd s/ bzwh T[wo dk ok
Gko xNkT[D bJh fBzp{ gkDh u fwbk e/ ghU
Gko xNkT[D bJh fBzp{ gkDh u fwbk e/ ghU
Gko xNkT[D bJh fBzp{ gkDh u fwbk e/ ghU
Gko xNkT[D bJh fBzp{ gkDh 'u fwbk e/ ghUu fwbk e/ ghU
f;Zy' ykD dk sohek s/ vkJhN B{z eo' ckb'n
f;Zy' ykD dk sohek s/ vkJhN B{z eo' ckb'n
f;Zy' ykD dk sohek s/ vkJhN B{z eo' ckb'n
f;Zy' ykD dk sohek s/ vkJhN B{z eo' ckb'n
f;Zy' ykD dk sohek s/ vkJhN B{z eo' ckb'n
uhnk ;hv;, fdBK u fd;/rk n;o
uhnk ;hv;, fdBK u fd;/rk n;o
uhnk ;hv;, fdBK 'u fd;/rk n;ou fd;/rk n;o
uhnk ;hv;, fdBK u fd;/rk n;o
uhnk ;hv;, fdBK
tB fet/A eohJ/<
Gko xNkT[D bJh s[;hA fBzp{ gkDh
s/ uhnk ;hv; pDk e/ gh ;ed/ j'.
fJ; vfoze B{z pDkT[Dk pj[s nk;kB
j?. nkU ikDd/ jK fe fBzp{ gkDh s/
uhnk ;hv; ghD dk sohek s/ fJ;
dk ;/tB fet/A eohJ/-
;wZroh
uhnk ;hv;- 1 uwuk
fBzp{ dk o;- 1 uwuk
gkDh- 1 tZvk rbk;
Sfjd- ;[nkd nB[;ko
fet/A pDkT[Dk j?<
ikgkB ;G s'A gqf;ZX d/SK 'u'A fJe j?, fiE/ 90 ;kb dh T[wo sZe gj[zuD tkb/
ize c{v, wkVh y[oke s/ ihtBS?bh j[zdk j?, i' ;oho dh uoph B{z poB eoB
;G s'A gfjbK fJe rbk; gkDh
2H31 fwbhnB b'eK dh T[Zu ihtB ;zGktBk j?. fJ; bJh T[E'A d/ b'e eh eod/
ekoB nZi-eZb w'Nkgk s/ tXdk Gko 'u wdd eodk j?. nfij/ 'u i/eo
'u 1 uwuk uhnk ;hv; fwbk e/ SZv
jB s/ eh yKd/ jB< nkU ikDd/ jK-
b'eK dh fzzdrh dh tZvh ;wZf;nk pD uhnk ;hv; B{z fBzp{ gkDh 'u fwbk
fdU. s[jkB{z uhnk ;hv; B{z brGr 2
1H j"bh-j"bh ykU L ikgkBh nkgD/ G'iB B{z uzrh soQK upk e/ s/ j"bh-j"bh
frnk j?. tXd/ Gko B{z xZN eoB bJh fbnk ikt/ sK fJj s/zh Bkb c?B poB
s'A 3 xzfNnK bJh gkDh 'u fGUA e/
yKd/ jB. fJ; Bkb T[BQK B{z nkgD/ gfotko s/ d';sK Bkb uzrh soQK rZbpks
b'e eJh soQK d/ B[;y/ nzwkT[Ad/ jB. eoB dk ezw eodk j?.
oZyDk j't/rk sK i' fJj c[b ikD
eoB dk ;wK th fwbdk j?, fi; Bkb T[BQK dk foSsk tXdk j? s/ fJ; soQK T[j
Gko xNkT[D bJh, e[M fiw ik e/ fBzp{ gkDh s/ uhnk ;hv; Gko
id'A uhnk ;hv; gkDh 'u c[b ikD
y[S ofjzd/ jB. uzrh gkuB fefonk bJh G'iB B{z uzrh soQK upkDk pj[s zo{oh j?.
xzfNnK pZXh g;hBk tjkT[Ad/ jB, e[M xNkT[D 'u fet/A wdd eod/ jB<
sK fJ; 'u fBzp{ dk o; fwbk bU
2H g'oSB ezNo'b L ikgkB d/ b'e fYZv GoB bJh ykDk yKd/ jB. fJ; soQK
:'rk ;?SBz dh e'fSS eod/ jB s/ e[M fBzp{ gkDh s/ uhnk ;hv; 'u jkJh
fJ; vfoze 'u nkgD/ ;tkd
s[;hA ne;o d/y'r/ fe ikgkBh nkgDk G'iB S'NhnK gb/NK 'u yKd/ jB, fi;
b'e vkfJNhShnBz s'A wfjzr/ gbkB ckJhpo r[D j[zd/ jB. fJj ;oho B{z
w[skpe Sfjd fwbk bU s/ ;t/o/ ykbh
Bkb T[BQK B{z tkX{ e?boh Skwb ehs/ fpBK oZitK oZyd/ jB.
pDkT[Ad/ jB s/ T[BQK dk gkbD eod/ vhN"e;ckJh eodk j? s/ ;oho 'u'A
fYZv fJ; dk ;/tB eo'
3H ukj ghD tkb/ L ikgkB B{z ukj gq/wh d/S ti'A ikfDnk iKdk j?, fiE/ b'e
jB. jkbKfe nfij/ ;[Mkn jo tko ezw zfjohb/ gdkoEK B{z pkjo eZYD 'u
B'N- fBzp{ gkDh s/ uhnk ;hv;
nkgDh ukj B{z pj[s fgnko eod/ jB. ikgkBh nkgDh wNek ukj dk nkBzd b?Ad/
BjhA eod/. wdd eodk j?. id'A ;oho 'u'A zfjohb/
ghD s'A pknd i/eo s[jkB{z fYZv dod,
jB, i' fe fJ; 'u w"i{d g"SfNe r[DK bJh ikDh iKdh j?. fJj n?ANh-nke;hv?AN;
Gko xNkT[D bJh nfijhnK uhzK gdkoE pkjo fBebd/ jB sK fJj ;oho
epz iK NZNhnK bZrD torhnK
Bkb Gog{o j[zdh j? s/ uwVh bJh th uzrh j[zdh j?.
Bk f;oc i/p B{z gqGkfts eodhnK jB, d/ Gko B{z xNkT[D 'u wdd eodk j?.
;wZf;nktK j[zdhnK jB sK s[ozs
4H BkSsk zo{o eo' L BkSs/ B{z fdB dk ;G s'A wjZstg{oB G'iB fejk iKdk
;r'A ;ohoe ewz'oh dk ekoB th fJ; vfoze 'u uhnk ;hv; fwbkJ/ iKd/
vkeNo Bkb ;zgoe eo'. Gko xNkT[D
j?. fJ; ekoB eoe/ T[j nkgD/ BkSs/ 'u T[pb/ j'J/ u"bK s/ T[pbh wZSh d/ Bkb
pDdhnK jB. i/eo s[;hA th fJ; soQK jB, i' w?Nkp"fbe o/N tXkT[D 'u wdd
bJh e'Jh xo/b{ B[;yk nzwkT[D s'A
u"bK dk dbhnk Skwb eod/ jB. fJj T[BQK B{z ;zs[SN oZydk j? s/ r?o-f;jswzd
dh ;wZf;nk Bkb i{M oj/ j' sK s[;hA eodk j?, fi; Bkb Gko xZN eoB 'u
gfjbK fe;/ vkeNo iK wkfjo dh ;bkj
uhzK ykD s'A o'edk j?.
e[dosh sohe/ ngDk e/ Gko xNk ;ed/ wdd fwbdh j?. fJ; s'A fJbktk fBzp{
zo{o bU feT[Afe jo ftnesh dk
5H ;wMdkoh Bkb ykDk L id'A sZe s[jkvk fYZv 80 ch;dh BjhA Go iKdk,
j'. fJj sohek fBzp{ gkDh d/ Bkb uhnk c?N poB eoB dk ezw th eodk j?,
;oho tZy-tZy j[zdk j? s/ T[; B{z T[;
T[d'A sZe ykU. fJj T[j uhz j?, fi; dk ikgkBh gkbD eod/ jB. T[j fznkdk
;hv; dk ;/tB eoBk j?. fBzp{ 'u fi; Bkb Gko s/ w'Nkgk xZN j[zdk j?.
nB[;ko jh uhzK dk ;/tB eoBk
BjhA yKd/ s/ ;[u/s s"o 's/ nkgD/ nkg B{z o'ed/ jB.
n?ANh-nke;hv?AN s/ f;Nfoe n?f;v fBzp{ gkDh s/ uhnk ;hv; dk ;/
ukjhdk j?.
fjzr B{z vkJhN u o{o eo' o{o eo' kwb, r?;, kwb, r?;, {ro ;D/ eJh{ro ;D/ eJh
fjzr B{z vkJhN 'u u u u zo{o eo' Skwb, r?;, S{ro ;D/ eJh
fjzr B{z vkJhN
fjzr B{z vkJhN
kwb, r?;,
fjzr B{z vkJhN
{ro ;D/ eJh
o{o eo' kwb, r?;, {ro ;D/ eJh
o{o eo'
phwkohnK u ;kps j[zdh j? okwpkD fJbkiu ;kps j[zdh j? okwpkD fJbki
phwkohnK
phwkohnK
phwkohnK u ;kps j[zdh j? okwpkD fJbki
u ;kps j[zdh j? okwpkD fJbki
phwkohnK 'u ;kps j[zdh j? okwpkD fJbki
fjzr 'u ;oho B{z B[e;kT[D gj[zukT[D tkb/ p?eNhohnk BSN eoB dk r[D j[zdk j?. fJ; B{z nkgDh
vkJhN 'u Skwb eoBk f;js bJh pj[s bkj/tzd j?. nkU ikDd/ jK T[BQK ckfJfdnK pko/.
r?; dh ;wZf;nk s'A d/t/ S[Nekok L rbs ykD gkD dh tiQk Bkb b'eK B{z r?; dh ;wZf;nk j'
iKdh j?, i' nZieb nkw d/yD B{z fwbdh j?. o'zkBk ;t/o/ ykbh g/N fJe frbk; gkDh 'u fjzr fwbk
e/ ghDh ukjhdh j?. fJ; 'u w'i{d n?ANh fJzcb/w/Noh r[D vkJhi/SB f;;Nw B{z ;[Xkod/ jB. fJ; s'A
fJbktk g/N d/ ehV/ th wo iKd/ jB.
S{ro d/ wohzK bJh j[zdh j? bkj/tzd L fjzr S{ro d/ wohzK bJh fJe okwpkD dk ezw eodh j?. fJ;
d/ Bkb jh T[j b'e fiBQK d/ r[od/ ewz'o j[zd/ B/, T[BQK bJh fjzr dk gkDh pj[s uzrk wzfBnk iKdk j?.
nZyK dh o'SBh tXkJ/ L fjzr d/ gkDh 'u phNk e?o'NhB sZs gkfJnk iKdk j?, i' nZyK dh o'SBh
tXkT[Adk j?. fJ; d/ bJh o'zkBk ;t/o/ fjzr d/ gkDh dh tos'A eoBh ukjhdh j?.
uwVh dh ;wZf;nk s'A d/t/ S[Nekok L fjzr B{z gkDh 'u x'b bU ns/ fJ; x'b B{z uwVh 's/ fiZE/
;wZf;nk j?, T[ZE/ fJ; B{z bkU. fJ; Bkb e[M fdBK 'u uwVh dh ;wZf;nk s'A S[Nekok fwb ikt/rk.
ptk;ho bJh th j[zdk j? ;jkfJe L fjzr dk b/g ptk;ho dh ;wZf;nk s'A S[Nekok fdtkT[D 'u th
;jkfJe j[zdh j?. g/N dod, ncko/, J/AmB nkfd 'u nitkfJB ns/ b{D Bkb fjzr dk ;/tB eoB Bkb
bkG fwbdk j?.
dzdK B{z pDkJ/ wzp{sL fjzr 'u n?ANh-nke;hv?AN r[D gkfJnk iKdk j?, i'fe dzdK B{z wzp{s eoB
'u ;jkfJe j[zdk j?. dzdK dhnK ;wZf;nktK s'A fBiks gkT[D bJh o'zkBk ;t/o/ row gkDh 'u fjzr
gk e/ ghDk ukjhdk j?. nfijk eoB Bkb Bk f;oc dzd wzp{s j'Dr/, ;r'A dzdK dhnK ;wZf;nktK s'A
th S[Nekok fwb/rk.
y{B dh xkN eo/ g{oh
fjzr 'u w"i{d nkfJoB Bkb ;oho 'u y{B dh ewh g{oh j' iKdh j?. fJ; bJh fjzr d/ gkDh dh
o'zkBk tos'A eoBh ukjhdh j?.
G'iB gukT[D 'u ;jkfJe L o'zkBk d/ G'iB fit/A dkb, ;pzhnK 'u fjzr dk fJ;s/wkb eoB
Bkb G'iB gukT[D 'u nk;kBh j[zdh j?.
:{foB dh ;wZf;nk L :{foB dh ;Zwf;nk B{z ysw eoB 'u fjzr gkDh ekch bkj/tzd wzfBnk iKdk
j?. fiBQK b'eK B{z :{foB fJzc?eSB iK fJ; Bkb i[VhnK e'Jh j'o ;wZf;nktK j[zdhnK jB, T[BQK B{z
o'zkBk ;t/o d/ ;w/A ykbh g/N fjzr dk gkDh ghDk ukjhdk j?.
36
36
36 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
36 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
36 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
ftfrnkBhnK B/ dZf;nk w"s t/b/
nDw[Zb/
ftfrnkBhnK B/ dZf;nk w"s t/b/ nDw[Zb/ pd
nDw[Zb/ Spd pdpd pd
nDw[Zb/
ftfrnkBhnK B/ dZf;nk w"s t/b/
nDw[Zb/
ftfrnkBhnK B/ dZf;nk w"s t/b/
ftfrnkBhnK B/ dZf;nk w"s t/b/
ShS/ dk pfDnk jh BjhA j[zdk.
ftnesh B{z eh-eh fd;dk j?
ftnesh B{z eh-eh fd;dk j?
ftnesh B{z eh-eh fd;dk j?
ftnesh B{z eh-eh fd;dk j?
ftnesh B{z eh-eh fd;dk j?
i/ s[;hA ;jh B{z ;jh s/ rbs B{z
rbs efjD
w"s nNZb ;ukJh j?. w"s jh fJj ;tkb eJh tko nkT[Adk j? fe jB. fJ; pko/ y'ih wkfjoK B/ dkntk dh fjzws oZyd/ j' ,fco s[jkv/ s'A
fzzdrh dk nzs j?. w"s ed'A nk woB s'A pknd wB[Zy dk eh j[zdk j? ehsk j? fe w"s d/ ;w/A ftnesh B{z tZX skestko fJB;kB g{oh d[Bhnk
ikt/ fJj fejk BjhA ik ;edk. ukj/ iK eJh tko s[;hA nfijk th nkgD/ wo/ j'J/ foSs/dkoK fdyD/ S[o{ ftZu BjhA j' ;edk.
fBSfussk Bkb w"s d/ g{o/ ;w/A dk ;[fDnk j't/rk fe cbkB/ B{z woB j' iKd/jB. fJj rshftXhnK fdwkr
gsk BjhA brkfJnk ik ;edk fe bZr/ T[; d/ wo/ j'J/ g{otz fdykJh d/ T[; fjZ;/ ftZu doi ehshnK
fe; t/b/, fe; xVh, fe; gb w"s d/D brd/ jB. nfijk feT[A j[zdk rJhnK ;B i' ;[gB/ d/yD, fworh d/ fzzdrh ftu jB/ok nkT[Dk th
j'Dh j? go c/o th vkeNo e[M j?< d"okB u/sBk dk B[e;kB, ns/ u/sBk bkzwh j? ,feT[Afe e'Jh skok fezBk e[
fBSkBhnK d/y e/ fJj dZ; fdzd/ jB jkbKfe fJj gqSB pVk jh d/ gVkn s'A u/sBk d/ gVkn ftZu uwe ;edk j? ,fJ; dh N?;fNzr jB/o/
fe fJj E'VQh d/o dk jh wfjwkB j?. r[zMbdko j? fe fijVk ftnesh spdhbh Bkb i[fVnk j'fJnk j?. ftZu jh j' ;edh j?.
s[;hA pz[orK s'A th fJj ;[fDnk wo fojk j[zdk j? nkfyo T[; d/ y'i ftZu ;kjwD/ nkJ/ Bshi/ B?SBb T[; B{z fJe Bk fJe fdB wzfzb
j't/rk fe p; cbkB/ dh w"s nkD fdwkr ftZu fejVhnK rZbK e[opb ne?vwh nkc ;kfJzf;z d/ ioBb bZG jh iKdh j?, bkbu p[oh pbk j? ,go nkgDk jZe
tkbh jh j? :wd{s T[;B{z ibdh e[opb eo ojhnK j[zdhnK jB< eh gq';hfvzrz ftZu gqekfSs ehs/ rJ/ fijVk okjK d/ ftZu GNeDk S[o{ SZvBk p/te{ch dh fBSkBh j[zdk J/.
jh b? ikt/rk. fJj ;G Uj' woB T[j nkgD/ Gfty pko/ ;'u fojk j[zdk jB. fJj y'i T[BQK 4 b'eK Zs/ ehsh eo fdzdk j? .
tkb/ ftnesh dh fJe fBSkBh d/ j? iK nkgD/ gfotko s/ pZfunK rJh fiBQK d/ puD dh ;zGktBk pj[s ed/ th fceo Bk eo', feT[Afe fuzsk
y e/ dZ;d/ jB. efjzd/ jB fe fi; fiBQK B{z T[j SZv e/ ik fojk j[zdk jh xZN ;h. id'A fJBQK b'eK B{z t?ANhb/ fe;/ G[Zy/ B{z o'Nh ytkT[Dk Bkb f;oc fpwkohnK bZrdhnK B/ w;b/
t/b/ w"s j'D tkbh j[zdh j? T[; t/ j?, T[jBK d/ Gfty pko/ ;'u fojk No s'A jNkfJnk frnk sK T[BQK d/ ,gowkswk B{z bZy tko Bw;eko eoB jZb BjhA j[zd/.
b/ xzv$x'ov{ tZiD brdk j?. j[zdk j? < fdb dh XVeD tXD bZrh ns/ d/ pokpo j[zdk j?.
rb/ ftu'A ;kj dh ntkz T[uh fJBQK ;ko/ gqSBK dk itkp T[jh rkwk n?eNhftNh th tX rJh. T[jBK dh jko jw/Sk N?Ago/oh j[zdh
nkT[Dh S[o{ j' iKdh j?. fJj ntkz ftnesh d/ ;edk j? i' wo frnk y'ihnK B/ gkfJnk fe w"s s'A mhe fdb ed/ Bjh N[ZNdk j[zdk, feT[Afe j? , fijV/ e'fSSK poeoko oZyd/ B/.
feT[A nkT[Adh j?< eh nfijhnK e[M j't/. go fJj ;zGt BjhA j?. go j[D gfjbK T[;B{z fuZNh o"SBh ns/ wo/ j'J/ n;b ftZu fdb b/ye- wBdhg ykBg[oh
b/ye- wBdhg ykBg[oh
b/ye- wBdhg ykBg[oh
b/ye- wBdhg ykBg[oh
b/ye- wBdhg ykBg[oh
j'o th fBSkBhnK jB i' w"s dh fJZe y'i ftZu ftfrnkBhnK B/ foSs/dkofdykJh d/D brd/ jB. fJ;
r[o pd
r[o
r[o pdpd
r[o
ypo d/ ;edhnK jB< wjkB ekch jZd sZe fJj ;wMD dh e'fSS d"okB woB tkb/ d/ ezBK ftZu nihp
pd
r[oSpd
ftfrnkBh vkeNo pV/ fuoK s'A ehsh j? fe fJB;kB dk wB nkyoh fijhnK nktkzK th ;[DkJh fdzdhnK
fJj y'iK eoB ftu bZr/ j'J/ jB gbK ftZu eh ;'ufojk j[zdk j?. jB.
p'fjE
fe nkfyo woB t/b/ ftnesh fej' nwohek dh fwShrB :{Bhtof;Nh fJj nfXn?B pj[s xZN jh
ihtB dh o"A
fij/ jkt-Gkt godofSs eodk d/ y'ihnK B/ fJj gsk brkfJnk fznkdk xZN b'eK Zs/ ehsk frnk
j?. eh ;'udk j?< T[; d/ wB ftu j? fe id'A wB[Zy w"s d/ B/V/ j[zdk j? j?, go fco th nkT[D tkb/ ;w/A ftZu
pqfjwzv-gqekS
eh uZb fojk j[zdk j?< T[j nZyK sK T[; d/ fdwkr ftZu fej' fJj uzr/ Bshi/ d/ ;edk j?. GftZy
gow sZs
ftu th e[M d/ydk j? iK BjhA< fijhnK rshftXhnK s/ ftuko ftZu fJBQK gqSBK d/ T[Zso j'o y'iK
w"s s'A s[ozs gfjbK iK c'oB ub oj/ j[zd/ jB. ns/ j'o nfXnDK Bkb fznkdk ;kc
ft;wkdh o;
pknd eh j[zdk j?< wB[Zyh ikw/ ftZu id'A e'Jh ftnesh w"s d/ B/V/ j'D dh T[whd j?.
nksfwe j[bko/
nkJ/ jo fJB;kB d/ fdwkr ftu j[zdk j? sK T[; B{z e[M ;ze/s fwbd/ ;ziht MKih, irokT[A.
;ziht MKih, irokT[A.
;ziht MKih, irokT[A.
;ziht MKih, irokT[A.
;ziht MKih, irokT[A.
brB, G?-GktBh,
gq/w s/ SoXk
xo dk wkj"b y[ B[wk pDk e/ oZy'B[wk pDk e/ oZy'
xo dk wkj"b y[ ns/ fdqVQ ftStk;
xo dk wkj"b y[
xo dk wkj"b y[ B[wk pDk e/ oZy'
xo dk wkj"b y[SB[wk pDk e/ oZy'B[wk pDk e/ oZy'
;or[D ;o{g
frnkB dk dhg
fJj f;oc xo jh j? i' jo/e wB[Zy eo/ sK fJj th T[fus BjhA. n;b
;dhth gqekS
dh ;e{B dh irQk j?, fiZE/ nke/ wB[Zy ftZu xo ftZu ofjzd/ jo w?po, gsh,
gq/w-gdkoE,
;[oZfyns wfj;{; eodk j?, ns/ wB[Zy gsBh, pZu/, pz[or dk coz j? fe xo
o{jK, wzvbK dh ;?o, nT[yX nksfwe j[bkok
B{z nkgD/gD dk nfj;k; j[zdk j?. dk wkj"b ;'jDk pDk e/ oZyD ftZu
fJbkjh ;[y-nBzd,
fJZe ;e{Bi{B fizdrh B{z fiT[D nkgDk pDdk :'rdkB ns/ fizw/tkoh
wjK-o;
bJh s[jkv/ xo d/ wkj"b dk ;ekokswe fBGkJ/.
nksfwe t;b ns[ZN yzkBk
ns/ y[SB[wk j'Dk pj[s io{oh j?. fizBK gfotko d/ fe;/ fJZe w?Apo dh p/
xo dk wkj"b uVdhebk ns/ y[SB[wk o[yh, T[dk;h ;ko/ gfotko B{z fBokS
gow-;fs BkBe -i's
j[zdk j? ,T[ZE/ ofjD tkb/ gfotkfoe w?Apo eodh j? ns/ xo dh ;fEsh fuzsKiBe
nfXnksfwe doSB nktkz, X[Bh,
th y[S, szdo[;s ns/ uVdhebk tkb/ pDk fdzdh j?. fJ; bJh jo w?Apo dh
p'b,;[o, ;[B/jk
j[zd/ jB. wkj"b Bk f;oc ;ohoe pbfe wB[Zy e'fSS j'Dh ukjhdh j? fe xo dhnK
fBor[D ;or[D
;wK fBozso uZb fojk j?, ;w/A Bkb dh wkBf;e f;js B{z so'skzk ns/ ;fEshnK nB[;ko nkgD/ nkg B{z Ykb/
;to{gK dh Grsh ;kXBk pqjw-T[gd/S,
spdhbhnK nkJhnK jB ns/ nk szdo[;s oZyD ftZu pj[s wddrko . i/eo e'Jh ytkfjS iK wzr g{oh BjhA
nBjd pkDh.
ojhnK jB , fJj spdhbhnK dk f;ZX j[zdk j?. fijVk gfotko fJZe d{i/ j[zdh iK fco tZv/ S'N/ fe;/ dh th e'Jh
i'fs-;o{g
f;bf;bk fJ; soQK jh uZbdk oj/rk. Bkb y[Sh y[Sh ftuod/ jB, ;wK rZb uzrh BjhA bZr ojh sK T[;B{z p?m
nfdqSN ;o{g
-nwoihs NKvk
-nwoihs NKvk
-nwoihs NKvk
-nwoihs NKvk
-nwoihs NKvk
Gkt/A nZi th wB[Zy bJh ;G s'A fgnkoh fpskT[Ad/ jB T[j gfotko d{;o/ e/ ftukfonk ikt/, fJZe d{;o/ Bkb
irQk T[;dk xo jh j?, go nZi xoK d/ gfotkoK Bkb' tZX ;e{B i{B fizdrh rZbpks ehsh ikt/ ns/ T[;dk
wkj"b ftZu pj[s gfotosB nk frnk fiT[Ad/ jB. tkfip jZb eZfYnk ikt/.
j?. pj[sks b'eK dh ;fEsh nfijh pDh :sB eo' fe s[jkv/ xo dk xo gfotko dk wkj"b nfijk j'Dk
;[y j/s d[y
;[y j/s d[y
;[y j/s d[y
;[y j/s d[y
j? fe T[j nkgD/ xoK B{z i/bQK ;wMh tksktoD nfijk j't/ fe s[jkv/ ukjhdk j? fe ezwK ekiK ftZu o[fMnk, ;[y j/s d[y
p?m/ jB. xo nkT[AfdnK jh gfotkfoe gfotko s'A fJbktk e'Jh foSs/dko iK j'o ;fEshnK ftZu ftuod/
MrV/, nD;[ykt/A wkj"b dk ;kjwDk ;ke ;zpzXh th s[jkv/ xo nkt/ sK T[; fJB;kB B{z nk e/ ;e{B fwb/, gfotko
eoBk g?Adk j?. B{z ;ekokswe sozrK nkT[D, T[;B{z d/ j;'A j;'A eod/ fujo/ T[;dh ;ko/ fdB ;[zdo c[Zb fjs wB bbuk:k,
nkX[fBetkd B/ wB[Zyh ihtB B{z s[jkv/ xo ftZu x[ND BjhA pbfe dh EektN T[sko d/D. i/eo fe;/ NkjDh B{z jE gk:k .
pj[s gÌ Gkfts ehsk j?. wB[Zy dhnK ;e{B fwb/. ekoD eoe/ fdB mhe BjhA frnk j't/ fJe c[Zb Bkb, u[ZG/ eJh ezv/,
ytkfjSK pj[s tZX rJhnK jB, ns/ j[D ;tkb fJj j? fe xo dk sK gfotko B{z fwbd/ ;ko jh T[; B{z jE gZS, y{B trk:k .
T[jBK fJSktK B{z g{fonK eoB bJh tksktoD y[SB[wk fet/A pDkfJnk ik ;G G[Zb ikt/. c[Zb sK e[M xVhnK ftu ;[fenk,
;kXB nZi th ;hws jh jB. xo ftZu ;edk j? sK fJ;dk pj[s jh ;ob T[Zso fJZe ;e{Bi{B fizdrh fiT{D bJh b[sc U; dk G[fbnk,
ewkT[D tkbk fJZe ftnesh j?, fi; j? fe xo B{z n;b noEK ftZu xo xoK d/ wkj"b f;oihJ/, fiZE/ ofjzd/ jo go ezfvnK dh u'G Bk G[Zbh,
d/ f;o T[Zgo ;ko/ gfotko dhnK pDkT[D bJh gfotko d/ jo w?po dh w?Apo dh ;y;hns th ;ekokswe ns/ uh;K B/ sVgk:k .
ytkfjSK g{ohnK eoB dh fizw/tkoh j?. fizw/tkoh j?. uVdhebk tkbh f;oih ikt/. uzrk ir d/ fJe fJe ;[y d/ ;zr jB,
tZX ojhnK ytkfjSK dh g{osh Bk i/eo n;hA ejhJ/ fe xo gfotko xo uzrh wkBf;e f;js dk th oki d[y d/ ;" ;" ezv/,
j'D s/ pj[sks xoK ftZu bVkJhnK B{z y[S oZyD dh fizw/tkoh e/tb n"os j?, fJ; bJh nkgDh ns/ nkgfDnK fyD Gzro ;[y j/s, irs s/
MrV/ j[zd/ jB, i' xo d/ wkj"b B{z yokp dh j? sK n;hA rbs jK, i/eo n;hA dh y[Sh, uVdhebk ns/ uzrh f;js 'uoB' pj[s d[y gk:k .
eodhnK jB. ;'uhJ/ fe xo d/ wkj"b B{z ;[jktBk bJh xo d/ wkj"b B{z y[SB[wk pDkJhJ/.
uoB f;zx jhdjhd
uoB f;zx jhd
uoB f;zx
uoB f;zx jhd
uoB f;zx Sjhd
fJZe tXhnk gfotkfoe y[SB[wk pDkJh oZyD bJh wod jh jo e'fSS joehos e"o
joehos e"o
joehos e"o
joehos e"o
joehos e"o
37
37
37 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
37 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
37 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
;[wfs frnkB[ fXnkB[ fiB d/fJ..\ iB dk; Bkw[ fXnktfj ;/fJ..
;[wfs frnkB[ fXnkB[ fiB d/fJ..\ iB dk; Bkw[ fXnktfj ;/fJ..
;[wfs frnkB[ fXnkB[ fiB d/fJ..\ iB dk; Bkw[ fXnktfj ;/fJ..
;[wfs frnkB[ fXnkB[ fiB d/fJ..\ iB dk; Bkw[ fXnktfj ;/fJ..
;[wfs frnkB[ fXnkB[ fiB d/fJ..\ iB dk; Bkw[ fXnktfj ;/fJ..
rT[Vh ;[ywBh wjbk gzitK nzr 284
rT[Vh ;[ywBh wjbk gzitK nzr 284
rT[Vh ;[ywBh wjbk gzitK nzr 284
rT[Vh ;[ywBh wjbk gzitK nzr 284
rT[Vh ;[ywBh wjbk gzitK nzr 284
r[opkDh jh fJ; ir wfj ukBD ih gk; Bkw dh dks fdqV eoB fjs nBfdB[ jfo ofynk fod nzsfo gkT[Dk S[o{ eo d/t'. fiT[A fiT[A fBowb
j?. fJjh jfo ek wkor s/ ubD d/ G/s r[o{ BkBe d;w/S ih d/ Ekg/ j'J/ r[o{ ;jfi ;wkfX brkjh.. ib T[; ftZu xo eodk ikt/rk fsT[A
d;dh j?. fJj X[o' nkJh eb:[r fty/ rqzE ;kfjp ns/ gziK fgnkfonK dh (wbko wfjbk shik nzr I¢•®) fsT[A rzd X[g X[g pkjo fBebdk
wB[ysk d/ bJh ;z;ko o{gh Gtib ;kro jkzoh ftu g/S j'fJ nzfwqs dh dks 4H T[gob/ tke s'A f;X j':k fe ikt/rk ns/ fJe ;wK nkt/rk id ;kok
ftu'A Bkw o{gh p/Vh ijki s/ uVkfJ gqkgs eo ofjzdk ihtB r[o{ gqkfJD j' Bkw dk dksk ;fsr[o{ j? j'o e'Jh BjhA. vozw dk gkDh fBowb j' ikt/rk ns/
eo gko bzxkT[D jkoh j?. T[go'es e/ pshs eo ;cb eo b?Adk j?. ;fsr[o{ r[o{ rqzE ;kfjp ih jh jB fizBK T[; yV/ j'J/ gkDh ftu nkgDh Seb
d't/A gzeshnK rT[Vh ;[ywBh wjbk 2H frnkB L- r[opkDh nB[;ko dh skfpnk gzi fgnko/ Bkw-dks ;kc fd;D bZr ikt/rh fit/A fBowb
gzit/A ftu n;Ngdh ;'bK ftu'A bJhnK frnkB t;s{ eh j?. :Ek r[otke pySd/ T[; ifrnk;{ B{z i' ;fsr[o nko;h (ShS/) ftu i/t/jk w{zj eo
rJhnK jB. fJ; gd/ ftu nkJhnK r[o frnkB[ gdkoE[ Bkw[ j? jfo Bkw' uoDh ikfJ gfJnk. Bkw o{gh ihn Gkbhn? s/t/jk fd;dk j?. mhe fJ;/ soQK
fszB gT[VhnK doik pdoik d/fJ fdqVkfJ.. dkB igD eoe/ ;dk ;u/ Bkw ftu Bkw ig ns/ gftso pkDh dk gkm
do;kJhnK rJhnK jB. ;G s'A gfjbk fi;[ gqkgfs ;' bj? r[o uoDh bkr? ;[ofs ;w'A rJh. g{oB fsqgs j'fJnk ehosB ;fji/ ;fji/ wB B{z fwmk brD
š;[wfs@ dh gT[Vh j?. fi;dh nkfJ.. ifrnk;{ ns/ ;G G[yK fwN rJhnk. br ikt/rk. g{oB fXnkB pD iKdk
ftnkfynk nrb/ gfjo/ ftu fbyh rJh (okr ;{jh wjbk u"Ek n;NgdhnK nBfdB[ Gkt ;kok fdB fjod? wfj jfo j? ns/ nkgDh gVh pkDh sEk Bkw
j?.. xo d;tK nzr §••) Bkw[ d/ otDk tfj s[fonk ns/ gow ig ;[DB dk rfjokgB j' iKdk j?. o;
;G e[M fdsk j'fJnk j? ns/ j'o i'
2 H ;[wfs L- fJ; s'A Gkt j? uzrh nekb g[oy[ ih dk Bkw[ jh frnkB fgsk Bkb ;fji ;wkfX br rJh. nkT[D bZr iKdk j?. p; fJjh Bkw
wzrhJ/ ;'Jh gkJhn? i/ Bkfw fus[
wfs. r[opkDh ftu ;fsr[oK d/ do s'A gdkoE j?. frnkB dk ;pdkoE noE n?;k gq/w pDB ;dek fJ; w'j wkfJnk o; ;ko/ ;[yK dk yikBk j? ns/ ;ko/ jh
bkJhn?.. epho ;kfjp efjzd/ jB fe
uzrh ws wzrh iKdh j? fiE/ fe ;k wfs ukBD j?. tkfjr[o{ Bkw wzsq igD eoe/ s'A S[Nekok j'fJ rfJnk w/o/ tkfjr[o{ d[yK dk Bk; j' iKdk j?. p[Xh fBowb
''Bkj d/y B Gkihn? gow f;nkBg
dhi? fi s[X[ fXnkJh iK n?;h wfs nzso nksw/ gqekS Gkt ukBD j'fJ B{z Gk rfJnk. fjod? o{gh xo ftu Bkw j'D eoe/ nkT[D tkb/ ;w/A gqsh j[D
J/j.'' Gkt fe i' e[M gqkgsh BjhA j'
tkb/ ;ko/ eowK gqsh uzrh Positive
dhi? w/o/ mke[o ;dk ;dk s[X[ fXnkJh. iKdk j?. fjod/ fty/ i'fs gorN j' dk fBtk; j'D eoe/, eos/ dk fwbkg
ojh sK t/yhA fes/ tkfjr[o{ s/ Go';k B
;k wfs d/fj dfJnkb gqG fis[ s[wfj iKdh j? ns/ okw fgnkok fwb g?Adk j?. j' frnk. ;koh nfrnkBsk o{gh nzdo c?;b/ wB b?D br iKdk j?. eow o{gh
SvDK. br/ ofjDk pkDh gVBh Bkw
nrkXk. tkfjr[o{ ih ;op fBXkB Gkt eb:[r j? jh Bkw igD dk ;wK. fJ; dk jB/ok fwN rfJnk nzso ewb ;hXk uzr/ phi phi/ ikD eoe/ T[;dk cb
igDk fBwosk Go/ SpdK okjhA
;ko/ r[DK dk yikBk j?. i' n?;/ ;op eoe/ 1430 nzeK ftu r[o{ rqzE ;kfjp j' frnk ns/ goekS jh goekS j' edh d[y dkfJe BjhA j[zdk. ;dk
nodk;K eoBhnK T[j ;d ;[Ddk ;d
ftnkge wkbe dk fXnkB eo f;wodk ih Bkw igD dk gow T[gd/S j?. r[o{ frnk. :Ek r[otke L- ;[ydkfJe nBzdwJh nt;Ek pD iKdh
t/ydk j? ns/ ftD p'fbnK ;G e[M
j? T[; ftu ;ji/ ;ji/ f;wfo f;wfo BkBe ih dh wfjwk eofdnK gzuw gq/w gdkoE[ Bkw[ j? GkJh wkfJnk j?. wB dh fsqSBk nzfwqs Bkw ig eoe/
ikDdk j?. fgsk j? feogkb{ j? dfJnk
eo w/o/ wkbe ftu w"i{d ;ko/ r[D fgsk ih ;t:/ wjbk gzitK ftu w'j fpBk;[.. ;G p[M iKdh j?. r[ow[y iB r[o e/
dk ;kro j?. T[;s'A pr?o j'o e'Jh j? jh
f;woBjko/ ftu nkT[D/ S[o{ j' iKd/ jB nkyoh gzesh j? fe pfbU uokr[ fs;[ Gkt? sK w/fb bJ/ GkJh fjod? puB ig ig wjK ;zs'y ftu ;wk iKdk
BjhA. ;G wfj oftnk j'fJnk j? ns/
ns/ fJe fdB n?;k ;[Gkrk nkT[Adk j? nzXkfo wfj ;G eb T[Xoh fJe Bkw Bkw[ fBtk;[.. j? ns/ gqG fgsk Bkb g{oB fXnkB
;G d/ pkjo Gh j?. T[;dhnK pySSK
fe jfo iB jfo ek o{g jh j' iKdk j?. Xow.. gorN[ ;rb jfo GtB wfj iB r[ow[fy ewb[ gork;hn? GkJh fod? pDk iKdk j?. fit/A fe r[otke ''fsq;Bk
gqkgs eo ns/ io. fi; fdB u[g u[ghs/
;' ;[wfs gfjbh gT[Vh j?. fi;B{z r[o{ BkBe r[o gkopqjw.. noEks eb:[r j't? gork;[.. p[M? jfo e? Bkw..'' wjK ;zs'y j't?
ioBk f;Zy ikt/Ark, sK t;s fNeh
;kfjp ih jz{oh ftu nkJh ;zrs Bkb fty/ x'o nzXko (nfrnkBsk) wfj fJe gqrN GfJnk goskg[ gqG GkJh r[opuBh gqG f;T[ bkr? g{oB fXnkB..
oj/rh. nkg; eT[ eo[ eS[ B iBkt? ..
fgnko g? ikt/ ns/ jo o'i B/w nB[;ko dhtk ifrnk fi;B/ Bkw Xow ;Ekgs wT[fbnk Xofs nkek;[.. (XBk;oh wjbk gzitk nzr 682-
jfo jfo Bkw[ fod ;d fXnkt?. p[o/ dk
f;woB eoBjko/ r[ow[yK dh ;zrs ftu eo ;w[Zu/ irs B{z Bkw f;woB okjhA (;'ofm wjbk gzitK nzr ¦£©-¦¤0) 683) go fJ; nt;Ek se Bkw pkDh
th Gbk wzr pbfe jw Bjh uzr/ p[ok
fXnkB L-
fXnkB L-
fXnkB L-
p?mDk S[o{ eo d/t/ sK ;wM' fe T[j fJj ir o[SBk fdsk. ;op Xow wfj 5H fXnkB L-fXnkB L- sh;oh ns/ nkyoh Bkb bfrnk oj/ sK jh pDdh j?.
Bjh e'fJ.. epho ;G s/ jw p[o/ jw
ifrnk;{ 'š;[wfs@ dh gT[Vh uV ;q/;N Xow jfo e' Bkw ig fBowb eow gT[Vh j? fXnkB dh gqkgsh. fi; fJ; ;ji/ dk wkor j?. i' e[M th
si Gb' ;G[ e'fJ.. B jw uzr/
frnk. ;kXe iBK dh ;zrs dk cb (;[ywBh) Gkt fe jfo ek Bkw[ ig jh ifrnk;{ f;y B/ r[o{ tkbk pD, r[o{ gqkgs j[zdk j? ;fji/ ;fji/. SZv' Bk
nkyhnfj p[ok B dh;? e'fJ.. BkBe
nkfynk BjhA ik ;edk. fgzrb/ gops ;G XowK s'A T[sw Xow j?. jfo jfo d[nkfoU gqkgs j'J/ Bkw[, ;pd, puB fit/A fe r[opkDh ;/X fdzdh j? L-
w{oy J/e s{z nto Gbk ;?;kfo.. XzB
bzx iKd/ jB. nzB/ wB[Zy B{z fsqGtD eos fwN/ ;G Gowk.. jfo e/ Bkw b? dk igDk ehsk T[;dk fXnkB ;fji/ jfo wfj sB j? wB wfj jfo j?
XzB r[o{ okwdk; ;kfjp ih efjzd/ jB
dh ;'Mh j'fJ nKtdh j?. eo'VK ihtB T{sw Xow.. (Bkwd/n ih) Bkw igDk ;fji/ fNeDk S[o{ j' iKdk j?. eJh ;op fBozsfo ;'fJ o/..
fe (i/sh f;q;Nh eoh irdh;o s/ ;G
ftu nkT[D tkbhnK w[SebK ;fji/ jh T{sw Xow d/ j'o eowK eoe/ r[ow[y iB f;y efjzd/ ;[D/ ik ;ed/ efj epho[ okw Bkw[ B S'vT[ ;ji/
T{u jw Bhu fpfynk;) r[opkDh fJZe
jh jZb j' iKdhnK jB. iBwK iBwK tkfjr[o{ ih dk fwbkg BjhA j' ;edk jB fe id'A n;hA r[opkDh gVB iK j'fJ ;[ j'fJ o/..
ihtB j? i' ihtDk j?.
dh brh eowK dh w?b X[g iKdh j?. fit/A fe shoEK d/ fJSBkB tos oyD/ Bkw igd/ jK sK wB fes/ j'o d"V iKdk (okr r"Av epho ih nzr 870)
7H i/ xo gkm eokJhJ/ Bk pfj e/
nikwb s/ rfBek i?;/ gkgK d/ Go/ d/th d/tfsnK ns/ ntskoK dh g{ik, j?. wB fiBK ;ohoe o;K e;K ftu 6H wB jko B/ wzB/. r[opkDh d/ nyo
;[DhJ/ B wzBhn? s/ ejhn? op ih w/o/
ihtB gftso j' iKd/ jB. jo o'i BrB ;oho ofjDk, w"BXkoh nkfde .. ous j'fJnk nBzd b?Adk ofjnk, Bkw nyo B{z g{oB ;u eoe/ wzB/. r[o{ ns/
;ko/ ekoi ok; eo d/t'. nkgD/ nkg
r[opkDh d/ ehosB gkm ns/ eEk ;[D- ;' frnkB gdkoE Bkw jh j?. ns/ Bkw[ igD d/ cb ;o{g T[j ;G Bk; j' ikD/ nekb g[oy d't/A fJe jh jB. i'
B{z X'y/ ftu jh oZyDk j?. fJj sK
;[D r[o{ dh wfjwk ifrnk;{ d/ wB ftu g{o/ ;fsr[oK gk;'A jh fdqV j[zdk j?. i' jB fJ; bJh wB T[BQK ;[nkdK B{z ;Zu SeshnK ;woEk, r[D, pySSK o{gh
;[fDnk, wzfBnk, wzB ehsk GkT[ sK
n;o j'fJ j'fJ ihtB dk G/s ;wM ifrnk;{ B{z r[o{ rqzE ih ns/ gzi wzB e/ T[BQK ftu'A fBebDk BjhA ukj[zdk. yikB/ tkfjr[o{ ih ftu jB T[j ;G
nzsors dh w?b dk ;ckfJnk j[zdk j?.
nkT[D br g?Adk j?. gfjbK s'A wB ftu fgnkfonK gk;'A jh fwbDk j?. :Ek fJe dw fet/A SZv d/t/ iBwK iBwK tkfjr[o{ ih dh nkgDh g?dk ehsh
;' G[b u[Ze fywk eoBh dk; fyB fyB
gkJh tkfjr[o{ gqsh Negativity j"bh ;fsr[o[ dksk okw Bkw ek j'o[ d/ pD/ fwsoK B{z. iK fJzM ;wMhJ/ fe b[ekJh tk;s/ jh jB. n;hA T[;d/ ;Zu/
G[bD ftu j?. e'Jh ;[Mkn j't/ sK io{o
j"bh Positivity ftu pdbD br dksk e'Jh Bkjh.. nro 200 fbNo dk vozw nfs rzd/ ;[Zu/ ;/te, pu/, g[Zso jK ns/ tkfjr[o{
;/X pySDh ;dk T[vhe ftu jK ih.
iKdh j?. ns/ fJe fdB n?;k ;[Gkrk ihn dkB[ d/fJ fsqgsk;/ ;u? Bkfw fueV rzd/ gkDh Bkb Gfonk j't/ T[; ih d/ ;w[Zu/ Gzvko/ T[;B/ nkgD/ ;g[ZsoK
pkpk r[owhs f;zx
pkpk r[owhs f;zx
pkpk r[owhs f;zx
pkpk r[owhs f;zx
pkpk r[owhs f;zx
nkT[Adk j? fi; fdB ifrnk;{ ;fsr[o{ ;wkjh ftu fJe gkJhg okjhA fBowb ib B{z d/D bJh jB. ftD wzfrnk jh T[;B/
wB dh
wB dh KshKsh
wB dh Ksh
wB dh SKshKsh
wB dh
gzikp B{z ;zGkb' wB dh SKsh b?D bJh pzdk
gzikp B{z ;zGkb'
gzikp B{z ;zGkb'
gzikp B{z ;zGkb'
gzikp B{z ;zGkb'
tos/ sohe/ eJh eJh.
edh eo/ T[j g?;k fJeZmk,
Xos johnktbh B{z fuZNk fet/A yk ni/ s[jkv/ wkfgnK dh fgZm s'A d[nko yVekt/ eJh eJh.
frnk < BjhA fwNhnK,
nzfwqs tor/ gkDh ftu zfjo feE'A dht/ irke/, X{g irke/,
nk frnk < fejV/ okj/ s[;hA s[o ub/ j' MZfbUA oZp wBkt/ eJh eJh.
f;nk;s dk gZbQk G[Zb e/ Bk cfVT[ jko fbnke/, wzdo ike/,
jo/ Go/ gzikp dhnK ejkDhnK j[D cZ; ikDk fJjBK d/ ikb d/ nzdo c[Zb uVQkt/ eJh eJh
feE/ B/< Se[Bh Bkb'A fznkdk wkVh ukb
GzrV/ gkT[Ad/rZGo{ , frZX/ dhnK fJj ptzvo wZEk N/e/, tfjwk 'u Gow/,
okDhnK j[D feE/ B/ < pkp/ pdb/ eJh eJh.
w/oh fJe rZb :kd oZyDk
T[m' e'Jh T[Zm e/ gzikp B{z ;zGkb', w?A ;{oi BjhA i' jo Skw Ybdk eq'X, b'G, jzeko 'u nkT[D bJh,
BfSnK u v{ph j? itkBh B{z ;zGkb', ojKrk gkg ewkt/ eJh eJh.
fgnko dh y[Sp{ xo b? nkthA,
f;nk;sK dh nZr ftu ;V dhtk jK fBZek i/jk E'Vk E'Vk
pjkB/ Bk pDkthA eJh eJh.
ojhnK, pbdk ojKrk wB dh SKsh bJh T[j ght/,
;'jD/ fij/ c[Zb r[bkp B{z ;zGkb'HH iok ;'u' iok ;wM' iok goy' p'sb pdb/ eJh eJh.
T[j pzfdnK s{z pzdk pDik
fJj popkdh dhnK okjK B{zHHHH
Xow oki BjhA eJh eJh.
w/jBs wid{oh s/ ;'SD dhnK w/o/ d/S d/ pZfuU w/oh e"w d/ i/ s{z wB dh SKsh ukj[Bk,
jow'jB f;zx tkbhnk
jow'jB f;zx tkbhnk
jow'jB f;zx tkbhnk
jow'jB f;zx tkbhnk
jow'jB f;zx tkbhnk
joftzdo f;zx no'Vk, w?bpoB
joftzdo f;zx no'Vk, w?bpoB
joftzdo f;zx no'Vk, w?bpoB
yo'uK tko;' !! joftzdo f;zx no'Vk, w?bpoB SZv fJj o;s/ eJh eJh.
joftzdo f;zx no'Vk, w?bpoB
38
38
38 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
38 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
38 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
q'wDh ew/Nh w?Apo jodhg f;zx B{z ;dwk,
q'wDh ew/Nh w?Apo jodhg f;zx B{z ;dwk,
nk;Nq/bhnk ;oeko dk tXdh wfjzrkJh ftueko nfjw
q'wDh ew/Nh w?Apo jodhg f;zx B{z ;dwk,
nk;Nq/bhnk ;oeko dk tXdh wfjzrkJh ftueko nfjw
Sq'wDh ew/Nh w?Apo jodhg f;zx B{z ;dwk,q'wDh ew/Nh w?Apo jodhg f;zx B{z ;dwk, nk;Nq/bhnk ;oeko dk tXdh wfjzrkJh ftueko nfjw
nk;Nq/bhnk ;oeko dk tXdh wfjzrkJh ftueko nfjw
nk;Nq/bhnk ;oeko dk tXdh wfjzrkJh ftueko nfjw
p?qAgNB fty/ itkB Gshi/ dk nekb ubkDk
c?;bk, GkoshnK B{z j't/rk tZvk ckfJdk
p?qAgNB fty/ itkB Gshi/ dk nekb ubkDk c?;bk, GkoshnK B{z j't/rk tZvk ckfJdk
p?qAgNB fty/ itkB Gshi/ dk nekb ubkDk
c?;bk, GkoshnK B{z j't/rk tZvk ckfJdk
c?;bk, GkoshnK B{z j't/rk tZvk ckfJdk
c?;bk, GkoshnK B{z j't/rk tZvk ckfJdk
p?qAgNB fty/ itkB Gshi/ dk nekb ubkDk
p?qAgNB fty/ itkB Gshi/ dk nekb ubkDk
dh x'SDk eod/ j'J/ n?cHvpb:{H;hH B/
fejk fe nkofEe ;fEshnK dk w"i{dk
;[w/b noEks xZN p/o[zrkoh, fvZrdh
tk;sfte wzd{oh ns/ T[Zu wfjzrkJh
@pj[s n;kXkoB j? ns/ fJ; ;kb dh
;whfynk ftZu fJZe yk; u[D"sh g/S
eodk j?@. YKS B/ c?;b/ d/ fpnkB dh
x'SDk ftZu fejk fe @n;hA nkX[fBe
ntkov-fBoGo eowukohnK, yk; s"o
's/ xZN sBykj tkb/, T[jBK dhnK
p[fBnkdh ftZsh zo{osK B{z g{ok bJh
fJj edw u[Zfenk j?.
ikDekoh w[skpe wfjzrkJh fJjBK
eowukohnK dh nkwdBh d/ n;b w[Zb
B{z xNk ojh j? ns/ gfotkoK B{z ftZsh
sDkn g?dk eo ojh j?. nk;Nq/bhnB
fpT{o' nkc ;N?fN;fNe; d/ nzefVnK
nB[;ko wfjzrkJh do ngq?b s'A ngq?b
d/ 12 wjhfBnK ftZu 6H8 gqshSs sZe
gj[zu rJh, i' wkou d/ nzs sZe 12
e?Bpok (fpT{o') nk;Nq/bhnk ;oeko fe fJ;dk wsbp fJj j? fe n;b o{g
wjhfBnK ftZu 6H3 gqshSs ;h.
B/ d/S ftu tXdh wfjzrkJh ftueko ftZu 5H75 gqshSs tkX/ d/ Bkb,
;oeko d/ JhAXB nkpekoh N?e; ftZu
fJe nfjw c?;bk fbnk j?. nk;Nq/bhnk okSNoh xZN'-xZN T[ios ewkT[D
n;EkJh eN"sh d/ nzs s'A pknd JhAXB
d/ T[d:'fre ;pzX fNqfpT{Bb B/ okSNoh tkfbnK B{z 8H6 gqshSs dk tkXk fwb/
dhnK ehwsK ftZu Gkoh tkXk j'fJnk
xZN'-xZN T[ios 'u 5H75 ch;dh tkX/ rk.
;h. fJ; ;w/A d"okB fojkfJS, G'iB ns/
B{z wBz{oh d/ fdZsh j?. c/no toe fog'oN w[skpe fJj tkXk nk;Nq/
nktkikJh dhnK ehwsK ftZu 7
efwSB (n?ZcHvpfbT{H;hH) B/ n?bkB bhnB e"A;b nkc No/v :{BhnBz
gqshSs s'A tZX dk tkXk j'fJnk.
w'jkbh L w'jkbh s'A Sq'wDh r[o{d[nkok gqzpXe ew/Nh d/ w?Apo jodhg f;zx d/ S'N/ ehsk fe fJj ftt;Ek 1 i[bkJh s'A d[nkok tekbs ehs/ rJ/ 7 gqshSs
efwSB B/ wzfBnk fe 5H75 gqshSs
Gok wBihs f;zx d/ g[Zso nwodhg f;zx dh eB?vk d/ pq?AgNB Sfjo ftZu fdb bkr{ j't/rh. nk;Nq/bhnB tkX/ ns/ o[zrkodksk ;w{jK d[nkok
dk tkXk w"i{dk nkofEe jkbks ftZu
dk d"ok g?D ekoB nukBe w"s j' rJh. ckJhB?AShnb foftT{ B/ fog'oN ehsh wzr/ rJ/ 4 gqshSs d/ ftueko j?. c?;b/
ikfJz mfjokfJnk ik ;edk j?.
nwodhg f;zx 34 tfonK dk ;h ns/ 4 wjhB/ gfjbK jh eB/vk frnk ;h.
T[j ftnkfjnk j'fJnk ;h ns/ T[;dh gsBh th T[;d/ Bkb jh eB/vk ofj ojh
e?B/vhnB gqXkB wzsoh B/ pzd{e fjz;k
e?B/vhnB gqXkB wzsoh B/ pzd{e fjz;k
e?B/vhnB gqXkB wzsoh B/ pzd{e fjz;k
e?B/vhnB gqXkB wzsoh B/ pzd{e fjz;k
e?B/vhnB gqXkB wzsoh B/ pzd{e fjz;k
;h.
nwodhg f;zx d/ fgsk wBihs f;zx B/ dZf;nk fe nwodhg f;zx fpbe[b
mhe ;h ns/ T[; B{z y/vD d"okB fdb dk d"ok fgnk. T[;B{z s[ozs j;gskb
fto[ZX ok Noh fdt; dk ehsk n?bkBNoh fdt; dk ehsk n?bkB
fto[ZX ok Noh fdt; dk ehsk n?bkB
fto[ZX ok
fto[ZX ok Noh fdt; dk ehsk n?bkB
fto[ZX okSNoh fdt; dk ehsk n?bkB
fbikfJnk frnk gozs{ T[;B{z pukfJnk BjhA ik ;fenk.
UNktk (fpT{o') e?B/vk d/ gqXkB wzsoh i;fNB
wkD dh rZb, Gkosh w{b d/ d/t No{v' B/ n?bkB ehsk fe jo ;kb i{B d/ gfjb/
wkD dh rZb, Gkosh w{b d/ d/t kj B/ fiZfsnkkj B/ fiZfsnk
wkD dh rZb, Gkosh w{b d/ d/t
wkD dh rZb, Gkosh w{b d/ d/t kj B/ fiZfsnk
wkD dh rZb, Gkosh w{b d/ d/t Skj B/ fiZfsnkkj B/ fiZfsnk
S[Zeotko B{z pzd{e fjz;k fto[ZX okSNoh fdt; ti'A
wBkfJnk ikt/rk. No{v' B/ fJZe fpnkB ftZu fejk,
23 dk ;feqg; B?
23 dk ;feqg; B? Bb ;g?fbzr ph fyskp
23 dk ;feqg; B? Bb ;g?fbzr ph fyskpBb ;g?fbzr ph fyskp
2 2 2 2 2023 dk ;feqg; B?23 dk ;feqg; B?SBb ;g?fbzr ph fyskpBb ;g?fbzr ph fyskp @fJ; tko 2 i{B s'A S[o{ j'fJnk fJj fdB pzd{e
fjz;k d/ ghVsK d/ ;BwkB ti'A wBkfJnk frnk j?
i' ;kv/ d/S ftZu ;zeN gqsh ikro{esk fbnkJ/rk
ns/ e?B/vhnBK B{z jZb bZGD bJh fJeZm/ j'D bJh
T[sSkfjs eo/rk.@ fJe J/iz;h dh fog'oN w[skpe
fpnkB d/ nB[;ko, e?B/vhnBK B{z SKsh ns/ izrpzdh
d/ gqshe ti'A pzd{e fjz;k fto[ZX okSNoh fdt; 's/
fuZN/ eZgV/ gfjBD bJh fejk frnk ;h.
fJ; sZE d/ pkti{d e?B/vk ftZu pzd{e fjz;k
ni/ th tZX ojh j? fe ;oeko B/ e?B/vhnBK B{z
pzd{e fjz;k s'A ;[oZfyns oZyD ftZu wdd bJh
gfjbK jh ekotkJh ehsh j?, fi; ftu pzd{eK ns/
okJhcbK d/ 1500 wkvbK gkpzdh brkT[Dk ns/
fpZb ;h-21 g/S eoBk Skwb j?. fpnkB ftZu fejk
frnk j? fe e?B/vk ftZu fszB ftZu'A fJZe esb
jfEnkoK Bkb ;pzXs j?, ns/ d/S ftZu 2009 s'A
pzd{eK Bkb i[V/ fjz;e ngokXK ftZu 80 ch;dh s'A
tkfSzrNB (fpT{o') Gkosh-nwoheh d/t Skj B/ ';w'ckJhb' Spd d/ ;jh
tZX tkXk j'fJnk j?.
;g?fbzr dZ; e/ ;kb 2023 dk ';feqg; B?SBb ;g?fbzr ph' fyskp fiZs fbnk
j?. cb'ohvk d/ bkor' f;Nh dk ofjD tkbk Skj (14) nZmthA iwks dk ftfdnkoEh
e?B/vk s'A wzdGkrh ypo, fBnkrok ckb
e?B/vk s'A wzdGkrh ypo, fBnkrok ckb u fvZrD ekoB b'jhnK yk; dh e[Vh dh w"su fvZrD ekoB b'jhnK yk; dh e[Vh dh w"s
e?B/vk s'A wzdGkrh ypo, fBnkrok ckb 'u fvZrD ekoB b'jhnK yk; dh e[Vh dh w"su fvZrD ekoB b'jhnK yk; dh e[Vh dh w"s
e?B/vk s'A wzdGkrh ypo, fBnkrok ckb
e?B/vk s'A wzdGkrh ypo, fBnkrok ckb u fvZrD ekoB b'jhnK yk; dh e[Vh dh w"s
j?. T[; B/ fJ; fyskp d/ Bkb-Bkb 50,000 nwoheh vkbo dh fJBkwh okSh th
fiZsh. fog'oN w[skpe w?ohb?Av d/ B?SBb jkopo 'u nk:'fis w[ekpb/ 'u Skj B/
fejk fe ''fJj j?okBhiBe j?HHH w/ohnK bZsK ni/ th ezp ojhnK jB.'' fBnkrok (fpT{o') e?B/vk s'A wzdGkrh ypo
Skj B/ ';w'ckJhb' d/ ;g?fbzr B{z mhe dZ; e/ fJj w[ekpbk fiZfsnk. ';w'ckJhb' ;kjwD/ nkJh j?. fJE/ fBnkrok ckb ftu fvZrD
o/sb/ y/soK ftZu gkJ/ ikD tkb/ g"d/ iK ikBto jB. Skj B/ Spd B{z s[ozs ekoB ibzXo d/ b'jhnK yk; dh ofjD tkbh 21
gSkD fbnk go fco th g{oh soQK ;zs[SN j'D bJh fJ; Bkb i[V/ e[M ;tkb g[ZS/ ;kbk e[Vh dh dodBke w"s j' rJh. e{Vh dh
. T[;B/ g[ZfSnk fe @:{BkBh ftZu ;w' dk noE j? o/s<@ ns/ @fcb dk noE gSkD g{Bwdhg e"o tk;h fgzv c[Zb x[Zd{tkb
fgnko j?<@ fJ; s'A gfjbK T[j 2019 ns/ 2021 ftZu fJ; w[ekpb/ ftZu fjZ;k
b'jhnK yk; ti'A j'Jh j?.
b? u[Ze/ jB. e'ftv -19 dh ftStftnkgh wjkwkoh ekoB fJj w[ekpbk 2020
fwbh ikDekoh w[skpe g{Bwdhg e"o gVQkJh
ftZu BjhA nk:'fis ehsk frnk ;h.
eoB v/Y ;kb gfjbK e?B/vk rJh ;h ns/ phs/
Skj d/ wksk-fgsk T[; dh fiZs s'A pknd pj[s Gkt[e Bzo nkJ/. T[; dh wK
fdB ;j/bhnK Bkb fBnkrok ckb 's/ x[zwD rJh
B/ dZf;nk fe T[j fgSb/ uko ;kbK s'A fJ; bJh ;ys fwjBs eo fojk ;h.
;h. fJ; d"okB nukBe T[j v{zx/ gkDh ftZu fvZr
toihBhnk d/ nofbzrN dh 14 ;kbk Skob'N tkbS w[ekpb/ ftZu T[g i/s{ ojh.
rJh. bVeh d/ fgsk wBhbk ftZu o'zh-o'Nh
gqkfJwoh ns/ ;?ezvoh ;e{bK d/ ftfdnkoEh ';g?fbzr ph' ftZu Gkr b?Ad/ jB.
ewkT[D bJh bzp/ ;w/A s'A rJ/ jB. itkB e[Vh dh
fJj SpdK d/ ;jh ;g?fbzr 's/ fJZe w[ekpbk j?. 'B?SBb ;g?fbzr ph' w[ekpbk
w"s dh ypo ;[Dd/ jh gfotko ftu wksw Sk
1925 ftZu S[o{ j'fJnk ;h.
frnk.
39
39
39 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
39 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
39 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[ ..
gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[ ..
gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[ ..
gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[ ..
gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[ ..
r[opkDh e/tb o{jkBh y/so ftZu ;e/, puDk ujhdk j? . iht dk ihtB eo'fV ..£.. noEL jo fJZe iht d/ f;o T[Zs/ s'A NZg rJh . ni/ sZe gowkswk dk
jh BjhA ;r'A ;kB{z ihtB d/ ;ko/ y/soK pj[s finkdk bzwk BjhA j? . fJ; bJh by uT[ok;hj Gqwfsnk d[bG T[j fdB nkT[Adk iKdk j? id'A w"s dk- Bkw Bk ifgnk.
ftZu nrtkJh eodh j? . i/eo fXnkB S'Nh fijh rZb fgZS/ fJ; S'N/ fij/ iBw[ gkfJUfJ.. fSekoh nk iht B{z geV b?Adk j? . T[; s/oh T[wo d/ shj ;kb j'o phs
Bkb ftukohJ/ sK gsk ubdk j? fe ihtB-;w/A tk;s/ e'Jh wkD BjhA eoBk BkBe Bkw[ ;wkfb s{z ;' fdB[ B/Vk t/b/ wK, fgT[, Gok, g[Zs, tj[Nh nkfd, rJ/ ns/ T[wo ;Zm s'A NZg rJh, sK Gh
r[opkDh ;kv/ ihtB d/ jo y/so ukjhdk . wksk, fgsk, Gok, g[Zs, Xh, nkfJUfJ ..¤..¢¢..©¢.. gzBk •0 fJBQK ftZu'A e'Jh th w"s d/ nZr/ fe;/ s{z e'Jh GiB-pzdrh Bk ehsh. j[D
fit/A fe zks-gks, ;z;ko dh ouBk, tj[Nh, ;zpzXh nkfd, fJBQK ftZu'A e'Jh gd noEL r'fJb-T[j EK fiZE/ iht dh ;jkfJsk BjhA eo ;edk .¡. gSskT[D bZr frnk feT[Afe p[ZYk j'
w"s, ftGuko, fsnkr, frqj;s, th w"s d/ nZr/ fe;/ dh ;jkfJsk BjhA dfonktK d/ ezY/, xkj nkfd tkbh ojkT[ . frnk .
w[esh, Xhoi, ekw, eq'X, bkbu, jT[w? eo ;edk . joh EK, n"V tkb/ fJbke/ d/ b'e fdBK s'A gfjo ns/ gfjoK s'A p[Y/gk nkT[D s/ j[D iht w"s s'A
(jzeko), w'j, ukb-ubD, ykD-ghD, r[o{ BkBe ;kfjp nkgDk wkb-vzro ukoB bJh b? iKd/ xVhnK B{z frD bt', fJ;/ soQK E'Vk- puD bJh nkjo eodk j?. go fJj
nkb;, gyzv, w{osh g{ik, fBzdk- tvjz;[ wjbk ¡ .. jBl r'fJfb-uokrkj ftZul r'fJbh- E'Vk eoe/ iht dh T[wo xNdh iKdh :sB fJT[A jh jB fit/A e'Jh ;[Ze/ j'J/
T[;ss nkfd tko/ th ;kB{z f;ZX/ okj pkpk nkfJnk j? T[fm ubDk fJj[ wkb-vzro dk wkbe, r[Ziol vzc[- j?, ns/ T[; dk ;oho ewz'o j[zdk iKdk sbk ftZu tZN pzBQ fojk j't/ sK fe
gkT[Adh j? . r[opkDh ftZu jT[w? bJh ir[ M{m[ g;ko'tk.. nkgD/ fe;/ tvZgD dk wkB ns/ j? . fJ; soQK ;ko/ ihtK d/ f;o T[Zs/ gkDh sbk ftu'A pkjo Bk fBeb ikt/
eJh j'o SpdK fit/A jzeko, njzeko, ;uk xo[ ;uV? ;/thn? ;u[ yok ftyktkl g;ko[-fybkokl w[jbfs- w"s-o{gh fSekoh fJT[A fcodk j? fit/A ns/ eZN/ j'J/ y/s d/ d[nkb/ tkV eo
fojk j't/ .
rop ns/ nfGwkB, wkD nkfd dh ;funko'tk.. fwfbnk j'fJnk ;wkl ;zwb[-;zGkbl fjoB nkfd dk fSeko eoB tkb/
w{oy iht fi; ;oho B{z nkgDk
tos'A th ehsh rJh j? . e{fV bfp iK EkfJ B gk;h nr? r[wkB-jzekol o?fD-oksl ub;fj-ub/ fSekoh . j/ iht ! w"s o{gh fJ; fSekoh
;z;ko ftZu iht B{z fiT[A-fiT[A j'S bj? B mkU.. ikDr/l pkrkfs-prhuhl fifB-fi; s'A puD bJh e'Jh isB BjhA ehsk pDkJh oZyD d/ :sB eodk fcodk j?,
go id'A u[g ehs/ jh w"s nk iKdh j?
nkT[Adh rJh, fJ; d/ frnkB dk x/ok gowkswk B/l ;ogo-zo{o ns/ bkzwhl ik ;edk . Gkt ;ohoe w"s B/ fJZe
sK iw fizd B{z b? s[odk j? .
ns/ j'o ikDB dh fJZSk dh T[s;[esk ik;h-ikt/Arkl Gqwfsnk-GNefdnKl fdB nkT[Dk jh j? .
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
th tXdh rJh . iht B/ ihtB dh d[bG-pj[s w[Seb Bkb fwfbnk id sZe ;oho ftZu nkswk w"z{d p[Y/g/ t/b/ iht d/ g?o, f;o, jZE
ezpD bZr iKd/ jB, nZyK ftZu'A nkg-
fpjsoh bJh e[ZM Yzr ngDkT[D/ S[o{ nzsfo nkT[ B p?;j[ ejhn? fiT[ j'fJnk ihtBl ;wkfb-fjod/ ftZu ofjzdk j?, gS{-wB[Zy nkgD/ n;b/ B{z
w[jko/ gkDh trh iKdk j?, ihG ftZu'A
eo fdZs/ . nDfd;d/ B{z fd;d/ ftZu, ;[zR? xfo ekU.. ;zGkb . ;wMdk BjhA, j'o j'o ihT{D bJh bkbu
e'Jh ;kc bcz BjhA fBebdk .
nDfenk;/ B{z fenk;D ftZu, nDj'Ad izwD[ woD[ tvk t/S'Vk fpB;? ir[ noEL j/ w/o/ wB ! gowkswk d/ r[D eodk j?, nZyK Bkb fJ; iht B{z fJj
j/ w{oy ! eh T[; t/b/ s{z Xow
B{z j'Ad ftZu ;wMD bJh e[ZM Xotk;, ;pkJ/.. rkfJnk eo . fgnko Bkb r[o{ dh dZ;h BjhA fdZ;dk fe w"s d/ fSekoh s'A
ewkT[D dh nk; eodk j?A < T[; t/b/
ftStk;, tfjw-Gow, eow-eKv bfp XzX? wkfJnk irs[ G[bkfJnk j'Jh ;/tk efonk eo . E'Vh fijh rZb S[Nekok BjhA j' ;e/rk.
Xow BjhA ewkfJnk ik ;edk .
oukT[D/ S[o{ eo fdZs/ . fJ; soQK ;wk ekb[ yVk o{nkJ/ ..¡.. fgZS/ fJ; E'V/ fij/ ihtB-;w/A ftZu Grs epho ih nkyd/ jB fe j/
go fi; iht T[Zs/ gowkswk fwjo
phsD Bkb fJj c'eN, nzX-ftStk;, noEL j/ GkJh ! ;z;ko ftZu fijVk e'Jh wkD Bk eo .¡. ojkT[ . GkJh ! ;[D', s[;hA nkgD/ wB d/ fJj
j' ikt/, T[; dh ;[os nkgD/ uoBK
nvzpo, eZNVsk ns/ fBo/ gyzv nkfd Gh iht iBw b? e/ nkfJnk j? T[; B/ n"V d/ ;w/A E'V/ fdBK bJh, r[Zio G[b/y/ d{o eo fdT[ fe ;dk bJh fJZE/
ftZu i'V b?Adk j? ns/ iht gowkswk
ftZu pdb rJ/ . fJ; d/ Bshi/ ti'A nkyo fJZe fdB fJZE'A zo{o e{u eo nkgDk wkb-vzro b? e/ fe;/ uoB p?m/ ofjDk j? .
dk Bkw-o{g bkG yZNdk j? .
iht dh ti{d ns/ j'Ad dh rZb e'jK ikDk j?, fe;/ B/ fJE/ ;dk BjhA p?m tkbh EK s/ ub/ iKdk j?, T[ZE/ T[; B{z j/ iht ! j'o bkb;k B{z SZv d/
;z;ko s'A s[oB t/b/ Gh fJj jh
d{o ubh rJh . we;d e/tb p/jso ofjDk . fJj ;z;ko fJZe BkStzs nkgD/ fe;/ tvZgD dk wkD ns/ ns/ e/tb gqG{ dk Bkw f;wo ns/ e/
Bkw-XB iht d/ Bkb iKdk j? go fJj
ihtB-iku pDkT[D ;h go ihtB fybkok j? . i/ ;dk-fEo ofjD tkb/ ftyktk-fybkok uzrk BjhA bZrdk . tb T[; fJZe gowkswk dh SoB ftZu
XB ;fsr[o{ dh feogk Bkb fwbdk j?.
nzX-ftStk;, tfjw-Gow, fcoe{ gowkswk dk f;woB eohJ/ sK ;dk- fJ;/ soQK j/ iht ! id'A s?B{z fJ; ;z;ko nk ik .
Grs epho efjzd/ jB fe j/ ;zs
eZNVsktK, nvzpo, eoweKv ns/ fEo ofjD tkbk fNekDk fwb iKdk j? ftZu ofjD bJh fwfbnk ;wk w[Ze ikt/ Spd dk GktL j/ iht ! w"s B/V/
iB' ! ;[D' woB t/b/ iht e'Jh j'o XB-
Xkofwe gyzv d/ p'bpkb/ dk fSeko j' . fijVk iht ;dk-fEo gqG{ B{z f;wodk rk, sK s?B{z fJ; ;z;ko s'A s[oBk gt/ nk ojh j?, T[wo ;fji/ ;fji/ xNdh
gdkoE nkgD/ Bkb BjhA b? iKdk,
e/ ofj frnk . j? T[j gftsq ihtB tkbk j' iKdk j?, rk . fJ; bJh nkgDk n;bh xo xkN, ik ojh j? . ihtB ;cb pDkT[D bJh
feT[Afe id'A gowkswk tb'A ;Zdk
fJ; x'o fBokSkiBe ;fEsh ftZu T[j ;dk-fEo gqG{ d/ gqekS j'D d/ :'r Gkt gowkswk, B{z u/s/ oZy . e/tb fJZe gqwkswk dh jh pzdrh GiB
nkT[Adk j? sK iht d"bs ns/ xo
r[o{ BkBe ;kfjp tor/ eJh wjkB ns/ j' iKdk j? . fit/A oks t/b/ fe;/ xo nkJ/ j'J/ eo .
nkfd ;G e[ZM fJZE/ jh SZv e/ s[o iKdk
:[r g[oS B/ nfrnkBsk o{gh ;kro d/ fijVk iht wkfJnk d/ w'j ftZu gokj[D/, fdB uVQB s/ T[E'A T[Zm e/ uZb ¢H nk;k ..
j? .
Eg/fVnK ftZu fvZe-v'b/ yk ojh iK wkfJnk d/ bkbu ftZu cf;nk g?Dr/ T[;/ soQK, j/ iht ! fzzdrh dh pkoj po; pkbgB phs/ ph; po;
Spd dk GktL ;oho dk wkD eoBk
wkBtsk o{gh feSsh B{z feBko/ bkT[D ofjzdk j?, T[j iht gowkswk dh oks w[ZeD s/ s{z Gh fJ; ;z;ko s'A uZb eS[ sg[ B ehU..
w{oysk j? . oktD pj[s jzekoh ;h, T[;
bJh fJ; ;z;ko ftZu nkJ/ . dorkj ftZu ep{b BjhA j' ;edk, T[; gt/Ark . s{z sK fJ; frqj;s d/ pkr sh; po; eS[ d/t B g{ik fcfo
d/ tvZgD/ tko/ b'eK d/ fJj nkw
r[opkDh iht B{z wB[Zysk dk iht B{z gqG{ dh jz{oh ftZu EK BjhA Gkt gotko Bkb feT[A w;s j' frnk gS[skBk fpofX GfJU ..¡..
r[opkDh iht B{z wB[Zysk dk
r[opkDh iht B{z wB[Zysk dk
r[opkDh iht B{z wB[Zysk dk
r[opkDh iht B{z wB[Zysk dk
fynkb pD/ j'J/ ;B . T[BQK fynkbK dk
nfj;k; eotkT[Adh j?
nfj;k; eotkT[Adh j?
nfj;k; eotkT[Adh j?
nfj;k; eotkT[Adh j? fwb ;edh . fit/A ;[zR/ xo ftZu rJ/ j?A fit/A fJ; B/ ;dk tk;s/ fyfVnk w/oh w/oh eos/ iBw[ rfJU..
nfj;k; eotkT[Adh j?
jtkbk d/ e/ Grs epho ih nkyd/
fJeZb/ Gkos ftZu BjhA ;r'A ;ko/ eK B{z fe;/ B/ o'Nh dh N[eVh nkfd BjhA ofjDk j? . fJj ;koh Xosh c[ZbK dh jh ;kfJo[ ;'fy G[iz pbfJU ..¡..
jB fe i' oktD s[jkv/ fynkb nB[;ko
;z;ko ftZu ;w/A-;w/A nkT[D tkb/ wjkB gkT[Dh T[;/ soQK wkfJnk d/ w'j ftZu prhuh tKr j?, i' fJZe fdB e[wbk e/ ojkT[..
pj[s pbh, XBh ns/ tZv/ gotko tkbk
g[oSK d/ T[gd/SK dk nkXko doSB jh c;/ iht B{z gqG{ dh jz{oh ftZu fe;/ B/ ;V ikt/rh . ;{e/ ;otfo gkfb pzXkt? b{D? y/fs
;h, T[; dk Gh j[D fes/ Bkw-fBSkB
fojk j? . fJ; bJh wB[Zyh ti{d dh nkU ih nkfJnK B{z BjhA nkyDk ns/ fJj uhz ns/ fJj ikfJdkd w/oh jE tkfo eo?..
BjhA ofj frnk . oktD d/ fJe bZy
j'Ad B{z toswkB :[Zr dh n;fsst- fJj BjhA nkyDk fe nkU, nzdo bzx j?, dk wkD Bk efonk eo . fi; nkfJU u'o[ s[ozsj b/ rfJU w/oh
g[Zs ns/ ;tk bZy g'so/ ;uw[u j? ;B
tkdh ftukoXkok d/ fte;s o{g d/ e/ p?m ikt' . T[; iht B{z nkswe iB- gowkswk B/ fJj ;ZG e[ZM fdZsk j?, okys w[rX[ fco? ..¢.. iK BjhA, Grs epho ih B{z fJ;
;zdoG ftZu'A d/yDk gt/rk, fi; dhnK woB dk r/V G[rsDk g?Adk j?, T[; iht T[; gowkswk B{z u/s/ eoe/ nkgD/ nzdo'A uoB ;h;[ eo ezgB bkr/ B?Bh Bho[ fynkb Bkb e'Jh tk;sk BjhA j? .
iVQK wB[Zy d/ ;t?-gSkD d/ g{ot B{z fJ; r/V d/ ekoB gqG{-uoBK Bkb'A jh bZG . fJZe fdB fJE'A zo{o e{u eo n;ko pj? .. £H nk;k ..
doSB-:[rhB :sBK 'u'A bZGhnK ik bzwk ftS'Vk j' iKdk j? . wkfJnk d/ ikDk j? . bZyK eq'VK dk wkbe Gh bZyk fijtk puB[ ;[X[ Bjh fBe;? sp o/ bzek ;k e'N[ ;w[zd ;h ykJh ..
;edhnK jB . w'j ftZu c; e/ ;z;ko nkswe w"s ;j/ eq'VK o[gJ/ ;z;ko ftZu jh SZv e/ fJE'A Xow eh nk; eo? ..£.. fsj oktB xo ypfo B gkJh ..¡..
Gkosh doSB ftZu pqjw, iht V fojk j? i/jV/ iht Gh w'j ftZu c;d/ ubk ikt/rk . jfo ihT[ feqgk eo? fbt bkt? bkjk fenk wkrT[ feS[ fEo[ B ojkJh..
ns/ wkfJnk nkfd ftS/ S[o{ s'A jh jB, T[j ;ko/ nkswe w"s wod/ jB . j/ GkJh ! u"ok;h bZy nksfwe jfo jfo Bkw[ bhU.. d/ys B?B ufbU ir[ ikJh ..¡..
nfXn?B dk e/Adoh fpzd{ oj/ jB . pqjw, bkbu d/ ekoB wkfJnk d/ jh nkjo i{BK ftZu bzx e/ s?B{z j[D fJj wB[Zyk r[o go;kdh jfo XB[ gkfJU nzs/ ojkT[..
iht Gkt nkswk ns/ gowkswk d/ ftZu bZfrnk j'fJnk ;z;ko, ;jh ihtB pj[s w[Seb Bkb fwfbnk j? . ubfdnk Bkfb ufbU ..¤.. fJe[ by[ g{s ;tk by[ Bksh..
ftueko wkfJnk d/ ;zebg B{z ;wMD ihtB-okj s'A y[zfMnk ofjzdk j? . fJ; j/ BkBe ! gowkswk dk Bkw, ejs epho ;[Bj[ o/ ;zsj[ nB[ XB[ fsj oktB xo dhnk B pksh ..¢..
dh zo{os j? . wkfJnk w'j jh iht d/ f;o T[Zs/ yb'sk w"s dk vo fJ; B{z nkgD/ nkbD/ fjod/ ftZu t;k, T[j eS{n? b? B rfJU.. uzd[ ;{oi[ ik e/ sgs o;'Jh..
ftZu n;wkBsktK, tyo/t/A ns/ d[Zyh eodk ofjzdk j? . fdB B/V/ nk fojk j? id'A s{z ;z;ko s'A nkJh sbp r'gkb okfJ eh p?;zso[ ik e/ ego/ X'Jh ..£..
r[o{ noiB ;kfjp
r[o{ noiB ;kfjp
r[o{ noiB ;kfjp
r[o{ noiB ;kfjp
ftsefonK dk ekoB pDd/ jB . fJj r[o{ noiB ;kfjp fJZe fdB io{o e{u eo ikDk j? . wkfJnk wzdo S'fv ufbU ..•.. r[owfs okw? Bkfw p;kJh..
Grs epho ih
Grs epho ih
Grs epho ih
Grs epho ih
tyo/t/A ns/ ftseo/ iht dk fiT[Ad/- f;ohokr[ wjbk • xo[ ¢ .. Grs epho ih gzBk ¤§© n;fEo[ oj? B esj{z ikJh ..¤..
ihn th ;kE BjhA fdzd/ ns/ woB r'fJfb nkfJnk r'fJbh fenk fs;[ ¡H fdB s/ gjo gjo s/ xohnK gd noEL w/oh w/oh eos/-wwsk ejs epho ;[Bj[ o/ b'Jh..
T[gozs sK fpbe[b BjhA . vzc[ g;ko[.. nkt xN? sB[ Shi?.. ftu jhl ;kfJo[-;w[zdol ;'fy-;[Ze ikD okw Bkw fpB[ w[efs B
r[opkDh wB[Zyh j'Ad d/ ;zeN B{z w[jbfs g[zBh ubDk s{z ;zwb[ xo ekb[ nj/oh fco? pfXe fiT[ ejj[ s/l G[iz pbfJU-pkjK dh skesl j'Jh ..•.. ®..¢¡.. gzBk ¤®¡
pj[s fSZds ns/ rzGhosk Bkb pko[ ..¡.. etB fpfX ehi? ..¡.. ;otfo-sbk ftZul gkfb-ezXl b{D? y/ gd noEL e'N[-febQkl ykJh-ykbh
fusodh j'Jh wB[Zysk B{z nfj;k; jfo r[D rkT[ wBk ;fsr[o[ ;/ft ;' fdB[ nktB bkrk.. fs-c;b eZNh j'J/ y/s ftZul tkfo- i' u"Vh s/ v{zxh g[ZN e/ fefbQnK d/
eotkT[Adh j? fe fiBQK d';sK, fwZsoK, fgnkfo.. wks fgsk GkJh ;[s pfBsk ejj[ tkVl w[rX[-w{oyl eo-jZEl ezgB- d[nkb/ pDkJh iKdh j? ns/ febQ/ dh
;zpzXhnK ns/ gotkoK dh ykso B?fse fenk E'VVh pks r[wkB[ ..¡.. e'T{ j? ek ek ..¡.. ojkT[.. ezpDl n;ko-nkg-w[jkokl sbp- okyh bJh gkDh Bkb Go e/ oZyhdh j?l
edoK-ehwsK B{z fSZe/ s/ Nzr oZfynk ojkT[.. ip br[ i'fs ekfJnk wfj pos? ;Zdk . xo ypfo-xo dh ypol wkrT[-w?A wzrKl
j'fJnk j?, T[BQK d/ ;kjwD/ wB[Zyh ihtB i?;/ o?fD gokj[D/ T[fm ub;fj nkgk g;{ B p{M?.. noEL j/ GkJh ! wwsk ftZu jh d/ys B?B-;kv/ ;kjwD/l ikJh-BkS j'
dh j'Ad e'Jh ehws BjhA oZydh . goGkfs.. bkbu eo? ihtB gd ekoB b'uB i[nkBh dh T[wo phs rJh, ;oho-o{g fojk j?l Bksh-g'so/l dhnk-dhtkl
fJ; b/y ftZu n;hA r[o{ BkBe fenk s{z osk fro;s f;T[ ;G c[bk eS{ B ;{M? ..¢.. ;w[zdo ;[Ze frnk ns/ pkjK dh skes pksh-tZNhl sgs o;'Jh-o'Nh fsnko
;kfjp, r[o{ noiB ;kfjp, Grs epho eh pkrkfs ..¢.. ejs epho ;[Bj[ o/ gqkBh S'vj[ wB Gh w[Ze rJh.¡. ojkT[ . eod/ jBl p?;zso[-nZrl X'Jh-X'Adk j?l
ih pkpk S/y cohd ns/ Grs oftdk; w/oh w/oh fenk eofj fifB dhnk e/ Gowk.. j/ GkJh ! s/oh T[wo d/ gfjb/ pkoQK B esj{z-fes/ j'oE? BjhAl w[efs-;z;ko
ih d/ e[ZM SpdK tko/ jT[w?A tko/ thuko ;' gqG[ b'fV.. e/tb Bkw[ igj[ o/ gqkBh goj[ J/e ;kb nzRkDg[D/ ftZu bzx rJ/ ns/ j'o dh wkfJnk d/ w'j s'A ybk;h .
pkeh ;ck 4 s/
pkeh ;ck 40 s/
pkeh ;ck 4 s/ s/
pkeh ;ck 4 s/
pkeh ;ck 4
;KM/ eoKr/ . c'e/ jzeko s'A, fiBQK j' ;ogo T[mh ubDk Sfv ik;h by eh ;oBK ..£..¢.. gzBk ¦©¢ thj ;kb bzx rJ/ Gkt T[wo shj ;kb
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
4 4 4 4 40 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[ ..
gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[ ..
gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[ ..
gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[ ..
gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[ ..
;ck 39 dk pkeh
;ck 39 dk pkeh
;ck 39 dk pkeh
;ck 39 dk pkeh B?B d/fy gszr[ T[oM? g;[ B d/y? jh iKdk j? . rJ/ fpbks ..¢.. v/oh-N/Yhl pkih-fzzdrh dh y/vl gKfs-
;ck 39 dk pkeh
noEL w?A gowkswk e'b'A d[Bhnk dh nkfr.. Grs epho ih ;kB{z ;wMkT[Ad/ jB jfo e/ ;zs ;dk fEo[ g{ij[ i' jfo e[b ns/ r'sl USk-BhtKl ;oBkrfs-
fejVh uhz wzrK < e'Jh uhz ;dk ofjD ekb ck; B w[rX[ u/s? efBe fe j/ pzd/ ! ;[D, s{z T[; y{j ftZu fvZrk Bkw[ igks.. SoB nkfJnk jKl okik-j/ okiB ! efj-
tkbh BjhA j? . w/ohnK nZyK d/ ;kjwD/ ekfwfB bkfr ..¢.. fgnk j?A fi; B{z w"s B/ x/fonk j'fJnk j? fiB eT[ feqgk eos j? r'fpd[ s/ efjdk j?l uzd-j/ ;'jD/ !
;kok ;z;ko s[fonk ik fojk j? .¡. ojkT[. efo fpuko[ fpeko gojfo soB Gkt, w"s fJZe fdB ntZS nkT[Adh j? . ;s;zfr fwbks ..£.. noEL fit/A o[ZyK T[Zs/ gzShnK dk
oktD fi; dk bzek tork febQk ;h skoB ;'fJ.. go, s{z nkgD/-nkg B{z fJ; wkfJnk Bkb wks fgsk pfBsk ;[s ;zgfs nzfs fNekDk e/tb fJZe oks bJh jh j[zdk j?
ns/ fi; dh okyh bJh ;w[zdo torh ykJh efj epho irihtB[ n?;k d[shn pzBQ oZfynk j? fi; Bkb ;kE BjhA B ubs ;zrks.. T[;/ soQK ;z;ko ftZu ihtK dk fNekDk
;h, nZi T[; oktD d/ xo dk e'Jh Bkjh e'fJ ..£.. gzBk ¤®¢ fBGDk, fit/A s'sk w"s d/ vo s'A nkgD/ ejs epho[ okw Gi[ pT[o/ iBw[ j? Gkt iht Gh e[ZM fwE/ ;w/A tk;s/ fJ;
fBSkB BjhA fwbdk . gd noEL ;wkBz-torkl ;ku[- -nkg B{z BbBh Bkb uzp/V e/ oZydk j? nekoE iks ..¤..¡.. gzBk ¡¢•¡ ;z;ko ftZu nkT[Adk j? ns/ fco w"s
fi; oktD d/ fJZe bZy g[Zs ns/ ;dk-fEo ofjD tkbkl rkfm-rzYl go fJj rZb u/s/ oZyD tkbh j? fe BbBh gd noEL ropf;-jzekol Bki[- nkT[D s/ ub/ iKdk j? . j/ GkJh ! c/o,
;tk bZy g'so/ dZ;/ iKd/ jB, T[; oktD fBXkBz-yzkBkl fjs[-fgnkol fjfo-u[ok Bkb uzpVBk jh s's/ dh ckjh dk ekoB nBkil Nek ukfo-uko Ne/ Gkt E'VQh fJBQK ftsefonK ns/ wkfJnk dh tzv
d/ wfjbK ftZu fes/ dhtk-tZNh irdk fbnk j?l B?B-nZyK Bkbl T[oM?-c;dk pDdh j? . fJ;/ soQK wkfJnk Bkb uzpV/ fijh wkfJnkl rKmh-gZb/l n?Av"-fJBQKl dk e'Jh bkG BjhA .¡. ojkT[.
BjhA fojk . fJj T[j oktD j? fi; dh j?l g;[-w{oyl ekb ck;-w"s dh ckjhl B ofjDk jh iht dh nkswe w"s dk ekoB poks-irhol ;kfjph-;odkohl Ssqgfs- iht-gzSh ftukok T[; ;oho ftZu
o;'Jh uzdqwk ns/ ;{oi fsnko eod/ ;B, u/s?-u/s/ BjhA oZydkl efBe-;'Bkl pDdk j? . oki/l rJ/ fpbks-ub/ rJ/l pfBsk- tZ; fojk j? fi; dh ezX wkB' gkDh dh
fi; d/ eZgV/ p?;zso d/tsk X'Adk ;h Gkt, ekfwfB-fJ;sqhl gojfo-SZvl soB- Spd dk GktL wkfJnk dk wkD tj[Nhl ;s[-g[Zsol ;zgfs-XBl ;zrks- j?, fi; dh EzwQh jtk d/ ;[nk;K dh j?l
fi; oktD d/ g[Zs-g'sfonK dh o'Nh ijkzl irihtB[- irs dk nk;ok- eoBk M{mk j?, gowkswk s'A pr?o, fe;/ Bkbl pT[o/-j/ ewb/ !l nekoE-ftnoE. wK dh oZs ns/ fgT[ d/ thoi dk fi; B{z
fsnko eoB bJh fdB/ oks o;'Jh sgdh gqG{l d[shn-pokpo dk . uhz B/ Gh ;dk tk;s/ BjhA fBGkT[Dk . noEL j/ gqkDh ! E'VQh fijh rZb fgZS/ rkok bZrk j'fJnk j? ns/ iht dk ;oho
ofjzdh ;h ns/ T[BQK d/ eZgV/ ;kc eoB noEL j/ pkpk ! n;hA wkfJnk Bkb wkfJnk dk w'j ;r'A iht dh nkswe ns/ fJ; uzd-o'zk fzzdrh dk feT[A wkD jZv, wk; ns/ BkVhnK d/ fgzio pfDnk
bJh jo t/b/ nZr dhnK GZmhnK uVQhnK w'j-fgnko gkfJnk j'fJnk j?, fi; B/ w"s dk ekoB pDdk j?, fit/A BbBh eo fojk j?A < d; wD dkD/ iK uko Ne/ j'fJnk j? .
ofjzdhnK ;B . ;kvk frnkB-o{g jhok u[ok fbnk j?.¡. Bkb uzpV e/ s'sk e?d ftZu c; iKdk i/ s/o/ e'b j' rJ/ sK eh j'fJnk< feT[A j/ GkJh ! v{zxhnK BhjK g[Nk-g[Nk e/
i' iht fJ; BkStzs ;z;ko tb'A jN ojkT[ . j? . fJBQK d/ wkD ftZu nkeV-nkeV e/ s{z T[BQK ezXK T[Zs/ xo T[;okT[Adk j?A, go
e/ ns/ ;fsr[o{ dh wZs b? e/ nkgD/ wB ;z;ko ftZu iht dh fzzdrh fJZe §H j/mb/ Spd ftZu th Grs epho, s[odk fcodk j?A<.¡. ojkT[ . s?B{z nkg B{z jo o'z sK tZX s'A tZX ;kY/
B{z gqG{ d/ Bkw ftZu fNekT[Adk j?, T[j ;[gBk j?, fzzdrh ;[gB/ torh jh j? . go ;oho d/ M{m/ wkD rZb eo oj/ jB . id'A oZp dh fJ; s'A tX feogk j'Jh fszB jZE irQk jh ukjhdh j? feT[Afe ;"D
iht ;dk nv'b ofjzdk j? ns/ ;z;ko- n;hA ;G s'A T[Zu/ ;[yK d/ yzkB/-gqG{ B{z nkw gqubs fynkbK B{z T[BQK d/ ;kjwD/ sK ;" fgzvK dh wkbeh iK bZy d' bZy t/b/ fJBQhA e[ irQk jh wZb ;edk j?A .
wkfJnk ykso GNedk BjhA fcodk . SZv e/, fJ; ;[gB-;wkB ihtB B{z ;dk oZyd/ j'J/ Grs epho ih b'eK B{z wB[yk Ne/ dh ikrho fwb rJh . j/ pzd/ ! sK j/ GkJh ! s{z nkgD/ f;o T[Zs/ ;[jD/
Grs epho nkyd/ jB fe j/ ;z;ko ekfJw ofjD tkbk ikD e/ fJ; B{z rzY ihtB dk ;jh okj dZ; oj/ jB . bzek Gh uko fdB dh ;odkoh eoe/ nyho ;G tkb ;ztko-;ztko e/ ftzrh fijh gZr
d/ b'e' ! ;[D', gqG{ dk Bkw f;woB s'A d/ oZyh j? . dk febQk ;ko/ dk ;kok ;'B/ dk pfDnk e[ZM fJE/ jh SZv ikDk j?. fJj ;G e[M pzBQdk j?A go SkfJd s?B{z ed/ fJj u/sk
fpBk ;z;ko d/ fJ; w'j s'A ybk;h BjhA j' fit/A GzpN nZyK Bkb dht/ dh bkN j'fJnk ;h iK BjhA, fJ; rZb Bkb Grs sK fJ; soQK j? fit/A fe;/ izrb d/ jo/ BjhA nkfJnk fe fJZe fdB s/oh w"s j'
;edh . dk o{g t/y e/ G[Zb iKdk j? ns/ T[j epho ih dk tk;sk BjhA j? . b'eK ftZu gZs/ uko fdB jh jo/ ofjzd/ jB ns/ fco ikt/rh ns/ fJj ;oho ;VQ e/ ;[nkj dh
¤H ý ;fsr[o gq;kfd .. w{oy nZr B{z BjhA d/ydk . T[;/ soQK jh fJj rZb wSj{o j? fe oktD dh bzek ;[Ze e/ ;V iKd/ jB . Y/oh j' ikt/rk .
nk;k ;qh epho ihT[ e/ fsgd/ w{oy iht ;'B/ ns/ fJ;sqh nkfd d/ w'j ;'B/ dh ;h ns/ b'e oktD dk nzs Gh d[Bhnk dk fJj wkb-XB Bk e'Jh j/ GkJh ! s{z T[Zu/-T[Zu/ wjb wkVhnK
d[s[e/ § fJes[ek ¡ ftZu c; e/ w"s dh ckjh B{z u/s/ BjhA ikDd/ jB fe nZi T[; d/ wjZbK ftZu pzdk izwD t/b/ nkgD/ Bkb b? e/ ns/ ;[zdo fJ;sqh dk wkD eodk j?A, gqG{
fpzd[ s/ fifB fgzv[ ehnk nrfB e[zv oZydk . e'Jh dhtk irkT[D tkbk Gh Bk ofj nkfJnk j? ns/ Bk e'Jh woB t/b/ fJj dk Bkw ft;ko e/ s{z nkgD/wB[Zyk iBw
ojkfJnk.. Grs epho nkyd/ jB fe j/ GkJh! frnk . fJj gqf;ZX ejkDh ;kjwD/ oZy XB Bkb b? e/ iKdk j? . dh y/v jko fojk j?A .
d; wk; wksk T[dfo okfynk pj[fo s{z fteko SZv d/ ns/ gqG{ B{z u/s/ eo, e/ Grs epho ih b'eK B{z ;wMkT[d/ jB oktD s'A Gh tZv/-tZv/ oki/ fJZe Grs oftdk; ih nkyd/ jB fe j/
bkrh wkfJnk ..¡.. T[j gowkswk jh fJ; ;z;ko-;w[zdo ftZu'A fe wB[yk ihtB ns/ XB-gdkoE dk gb ftZu fJZE'A uZb? rJ/ . w/o/ gqG{ okiB ! j/ w/o/ ;'jD/ okw ! w/oh
gqkBh ekj/ eT[ b'fG bkr/ osB iBw[ skoB bJh ijkz j? ns/ T[j ;kv/ ihtB jzeko eZuh ns/ M{mh rZb j? . j/ pzd/ ! iBw-woB jo/e d/ f;o sK iks, e[b ns/ iBw ;ZG e[ZM BhtK
y'fJnk.. dk nk;ok-gqG{ n?;k j? fe e'Jh j'o T[; BKr/ nktB[ BKr/ ikBk.. T[Zs/ j?, e/tb gqG{ d/ ;zs jh ;dk nNZb jh BhtK ;h, w/ok sK eh pDBk ;h, fJZE/
g{op iBfw eow G{fw phi[ Bkjh tork BjhA j? . e'fJ B ofjj? okik okBk ..¡.. ofjzd/ jB ns/ w[V-w[V nksfwe w"s sK T[ZuhnK e[bK tkb/ th v[pd/ ik oj/
p'fJnk ..¡.. ojkT[.. ¦H ip iohn? sp j'fJ G;w sB[ oj? okw[ okik BT[ fBfX w/o?.. dk fSeko BjhA j[zd/ . jB, go w?A, Grs oftdk;, s/oh SoB
pkfoe s/ fpofX GfJnk j'Bk ;' feow db ykJh .. ;zg? j/s[ ebs[ XB[ s/o? ..¡.. ojkT[.. j/ pzd/ ! s[;hA T[BQK dh ;/tk eo' i' nkfJnk jK, w/oh bki oZy .
j'fJnk.. ekuh rkrfo Bho[ gos[ j? fJnk sB nkts ;zr B iks ;zrksh.. gqG{ dk Bkw nkg f;wod/ jB ns/ j'oK B'NL fJ; Spd ftZu Grs oftdk;
ik iw[ nkfJ M'N geo? spfj ekj/ eh fJj? pvkJh ..¡.. ejk GfJU dfo pKX/ jkEh ..¢.. s'A igkT[Ad/ jB . ih dk n;b z'o fJ; rZb T[Zs/ j? fe
o'fJnk ..¢.. ekj/ GJhnk fcos" c{fbnk c{fbnk.. bzek rY[ ;'B/ ek GfJnk.. gowkswk fiBQK ihtK T[Zs/ fwjo fJ; ;z;ko ftZu ;kvk Gkt ihtK dk
ihtB? eh nk; eofj iw[ fBjko? ip d; wk; T[oX w[y ojsk ;' fdB[ w{oy[ oktB[ fenk b/ rfJnk ..£.. eodk j? T[BQK ihtK B{z n?;/ ;zs iBK dh t;/pk gzShnK tKr j? i' oks B{z nk e/
;k;k.. e?;/ G{fbnk ..¡.. ojkT[.. efj epho feS[ r[B[ phukfo.. ;zrs fwbkT[Adk j? . nkokw eod/ jB ns/ ;t/o/ T[E'A T[m e/
pkihroh ;z;ko[ ephok u/fs Ykfb fiT[ wX[ wkyh fsT[ ;m'fo o;[ i'fo ub/ i[nkoh d[fJ jE Mkfo ..¤.. Grs epho ih nkyd/ jB fe j/ ehs/ j'o ub/ iKd/ jB, go iht tZv/-
gk;k ..£.. gzBk ¤®¡ i'fo XB[ ehnk.. gzBk ¡¡•®ØÙ ewb/ pzd/ ! wK, fgT[, tj[Nh, g[Zso, XB tZv/ feZb/ rZv e/ wkD eo oj/ jB nks/
gd noEL fpzd[ s/-fJe p{zd s'Al fgzv[- wosh pko b/j[ b/j[ eohn? G{s[ ojB noEL j/ GkJh ! w/o/ bJh sK ;z;ko nkfd-fJBQK ftZu'A e'Jh Gh nyho t/b/ s/ oZp B{z G[bk e/ nkgD/ ihtB popkd
;ohol nrfB e[zv-nZr d/ e[zv ftZul feT[ dhnk ..¢.. d/ wkbe gqG{ dk Bkw jh ;z;ko dk ;kok o/ Bkb BjhA s[odk . fJZe gqG{ jh s/ok eoe/, nikJhA rtk oj/ jB . nyho dhnK
ojkfJnk-puk oZfynkl wksk T[dfo-wK d/j[oh bT[ poh Bkfo ;zfr GJh nkr? XB-wkb j? ns/ gqG{ dk Bkw jh w/o/ bJh ;kEh pDdk j?l fJ; bJh gqG{ dk Bkw s[eK d/ bcz 'okik' ns/ 'uzd' ;qh okw
d/ g/N ftZul fpofX-p[ZYkl j'Bk ;' ;iB ;[j/bk.. ;G e[ZM j? . go s/o/ GkD/ n?S`oi dk f;wo, gowkswk d/ Bkw-f;woB s'A fpBk uzd ih tk;s/ BjhA jB, nkgDk Bhu
j'fJnk-phfsnk ;wk w[V jZE BjhA woxN bT[ ;G[ b'r[ e[Nzp[ GfJU w'j, fJ;sqh XB-fJj jh fzzdrh dk ;jkok ihtB ftnoE ik fojk j? . ns/ j'S/-gD B{z tX/o/ T[ikro eoB bJh
nkT[Adkl M'N-e/;l fBjko?-sZedk j?l nkr? jz;[ ne/bk ..£.. jB .¡. ojkT[ . nzs ftZu n;hA Grs oftdk; ih d/ gowkswk tk;s/ bcz 'okik' ns/ 'uzd'
;k;k-;kj . ejs[ epho ;[Bj[ o/ gqkBh go/ ekb ;z;ko ftZu iht Bzrk nkT[Adk j? j/m fdZs/ Spd ns/ pkpk S/y cohd ih tos oj/ jB, Gkt, fJe gk;/, gqekS-
noEL j/ pzd/ ! s{z b'G ns/ bkbu rq; e{nk.. ns/ Bkrk jh fJZE'A s[o iKdk j? . e'Jh d/ j/m fdZs/ fJZe ;b'e Bkb fJ; b/y dh ;o{g ;'jDk gqG{ d{i/ gk;/, j'Sk ns/
ftZu c; fojk j?A ns/ jhok-iBw rtk M{mh wkfJnk nkg[ pzXkfJnk fiT[ okik j't/ iK nwho, fe;/ B/ fJ; ;z;ko ;wkgsh eod/ jK fiBQK ftZu th fJ; ewhBk iht. i/ oftdk; ih ;qh okw uzdo
fojk j?A . fJ; wB[Zyk-;oho dk wkD BbBh Gqfw ;{nk ..¤..¢.. ã gzBk 654ä ftZu ;dk bJh BjhA ofjDk . rZb s/ z'o fdZsk frnk j? fe fJ; d/j ih dh w{osh d/ T[gkSe j[zd/ sK nkgD/
SZv ns/ j[D s{z gqG{ dk Bkw-o{g phi noEL j/ GkJh ! s{z fe; rZb d/ jzeko eh j'fJnk i/ p{j/ T[Zs/ jkEh pZM/ j'J/ dk wkD eoBk tvh p/te{ch j? feT[fe SpdK ftZu bcz 'wkX'' Bk tosd/
nkgD/ fjod/ ftZu phi.¡. ojkT[ . ftZu nkcfonk fcodk j?A< s?B{z T[j ;wk jB < fJBQK dk ;kv/ Bkb sK eh ikDk e'Jh th fJ; ;z;ko ftu ;dk tk;s/ BjhA feT[Afe 'wkX'' feqSB ih dk Bkw j?, ns/
fi; gqG{ B/ fgsk dh fJZe p{zd s'A s/ feT[A G[b frnk j? id'A s{z nkgDh wK d/ sK fes/ fojk, fJj ngDk ;oho Gh i' nkfJnk, fJZe fdB fJ; ;oho B/ BkS j' fJZe ntsko dk g[ikoh d{i/ ntsko
ok ;oho pDk fdZsk ns/ wK d/ g/N dh g/N ftZu d; wjhB/ T[bNk fNfenk iBw t/b/ Bkb nkT[Adk j? s[oB t/b/ s/o/ ikDk j?l dk Bkw nkgD/ ntsko tk;s/ BjhA
Grs oftdk; ih
Grs oftdk; ih
Grs oftdk; ih
nZr d/ e[zv ftZu s?B{z pukJh oZfynk, j'fJnk fiT[Adk fojk ;h .¡. ojkT[ . Bkb BjhA iKdk . Grs oftdk; ih tos ;edk .
Grs oftdk; ih
d; wjhB/ wK d/ g/N ftZu s/oh okyh ehsh, woB fgS'A i/ ;oho fuyk ftZu b'e nkyd/ jB fe bzek dk febQk ib eh Ghfs gtB ek EzGk oes Spd dk GktL fJZE/ ;z;ko ftZu
T[; B{z ft;ko eoe/ ;z;ko ftZu iBw ;kfVnk ikt/ sK fJj ;[nkj j' iKdk j?, ;'B/ dk pfDnk j'fJnk ;h go fJ;/ T[Zs/ p[zd ek rkok.. ;kvk ihtB fJZe o?fD-p;/ok j?. fJ;
b?D s/ s?B{z wkfJnk B/ nk dpkfJnk j? . i/ epo ftZu fNfenk oj/ sK ehfVnK wkD eoB tkbk w{oy oktD woB t/b/ jkv wk; BkVh e' fgzio[ gzyh p;? bJh 'w?A w/oh' dk wkD p/noE j? .
j[D s{z pkbe s'A p[ZYk j' frnk j?A, dk db fJ; B{z yk iKdk j? . fit/A eZu/ nkgD/ Bkb e[ZM Gh Bk b? e/ frnk . fpukok ..¡.. ;kY/ sq? wD d/j[oh ub? gkDh nzfB..
phfsnk ;wk jZE BjhA nkT[Dk . fi; t/ xV/ ftZu gkDh g?Adk j? ns/ rb e/ gkDh Grs epho nkyd/ jB fe j/ GkJh ! gqkBh fenk w/ok fenk s/ok.. nkfJU pzdk d[Bh ftfu tfs nk;{Dh
b/ w"s nk rJh, T[; t/b/ o'D dk e'Jh pkjo fBeb iKdk j? T[;/ soQK ;tk; s{z e'Jh GfbnkJh dh rZb Gh ftuko, i?;/ soto gzfy p;/ok ..¡.. ojkT[.. pzBfj..
bkG BjhA j't/rk . w[Ze ikD s/ ;oho ftZu'A Gh fizd fBeb feT[Afe XB T[Zs/ wkD eoB tkbk iht okyj[ ezX T[;koj[ BhtK.. wbeb wT[s iK nkt;h ;G dotki/
p[ZYk j' e/ ni/ Gh s{z j'o ihT{D dhnK iKdh j?, fJ; bJh, fJ; ;oho dk fJBQK i[nkohJ/ tKr ;z;ko s'A ykbh-jZE s[o ;kY/ shfB jkE s/oh ;htK ..¢.. GzfB..
nk;K pDk fojk j?A ns/ T[Xo iw s/o/ e[ jh wkD j? fiBQK eZu/ xV/ dk . iKdk j? . pze/ pkb gkr f;fo v/oh.. fsBQK fgnkfonk GkJhnK nr? fdsk
;kj sZe frD fojk j?, i' fe;/ fdB w[Ze fit/A wZyh c[ZbK dk o; i'V-i'V e/ Ù®H ý ;fsr[o gq;kfd.. fJj[ sB[ j'fJr' G;w eh Y/oh ..£.. pzBfj..
ikDr/ . Sfjd fJeZmk eodh j?, T[;/ soQK w{oy okr[ ;kozr pkDh GrsK eh .. epho T{u/ wzdo ;[zdo Bkoh.. t/yj[ pzdk ufbnk uj[ ifDnk d?
j/ epho ! ;z;ko BN dh y/v jh j?, iht ;oc/ eo-eo e/ XB i'V b?Adk j? ih .. okw Bkw fpB[ pkih jkoh ..¤.. pzfBfj..
fJ; y/v ftZu fiZsD bJh gqG{ dh :kd go nkyo T[j XB fprkBk jh j' iKdk ejk Bo ropf; E'oh pks .. w/oh ikfs ewhBh gKfs ewhBh USk cohdk nwb fi ehs/ d[Bh ftfu
dk gk;k ;[ZN gqG{ dh :kd dh y/v y/v' . j? . w"s nkT[D s/ sK ;G fJj jh nkyd/ wB d; Bki[ Nek ukfo rKmh n?Av" iBw[ jwkok.. dorj nkJ/ ezfw ..¡00.. gzBk ¡£®£
•H nk;k .. jB fe šb? uZb', b? uZb'@, j[D fJj wo N/Y" iks[ ..¡.. ojkT[.. s[w ;oBkrfs okik okw uzd efj r[o{ feogk eoB, n;h nkgD/ ;oho
ifr ihtB[ n?;k ;[gB/ i?;k ihtB[ frnk j?, pj[sk fuo xo oZyD dk e'Jh pj[s[ gqskg[ rKT[ ;T[ gkJ/ d[fJ by oftdk; uwkok ..•..¦.. gzBk ¦•© d/ wkD B{z fsnkr d/JhJ/ ns/ ;dk ekfJw
;[gB ;wkBz.. bkG BjhA . Nek poks.. gd noEL Ghfs-ezXl gtB-jtkl ofjD tkb/ gowkswk Bkb i[V e/, fJ;
;ku[ efo jw rkfm dhBh S'fv gow xo dh pkjobh dbhz sZe tj[Nh fdt; ukfo eh eoj[ ;kfjph i?;/ pB EzGk-EzwQhl oes-wK d/ nzv/ dh oZsl p{zd- ihtB d"okB jh fgnko/ gowkswk ftZu
fBXkBz ..¡.. T[; w[od/ d/ fgZS/ iKdh j?, nrKj ;ZiD- jo gks ..¡.. fgT[ d/ thoi dh p{zdl gzyh-iht-gzShl bhB j' ikJhJ/ .
pkpk wkfJnk w'j fjs[ ehBQ.. fwZso u[Ze e/ b?Ad/ jB, w;kDK sZe Bk e'T{ b? nkfJU fJj[ XB[ Bk e'T{ gqkBh-j/ ihtl soto-o[ZyK T[Zs/l gzfy-
tkfj r[o{ ih ek ykb;k..
tkfj r[o{ ih ek ykb;k..
fifB frnkB[ osB[ fjfo bhBQ ..¡.. gotko d/ pzd/ ns/ j'o b'e iKd/ jB, b? iks[.. gzShl BhtK-BhjKl ;htK-iwhB dh ;hwk, tkfj r[o{ ih ek ykb;k..
tkfj r[o{ ih ek ykb;k..
tkfj r[o{ ih ek ykb;k..
tkfj r[o{ ih eh csfj..
tkfj r[o{ ih eh csfj..
tkfj r[o{ ih eh csfj..
ojkT[.. go gob'e ftZu sK iht-nkswk fJeZbk oktB j{z s/ nfXe Ssqgfs fyB wfj jZd, tZX s'A tZX EKl pze/-;'jD/l tkfj r[o{ ih eh csfj..
tkfj r[o{ ih eh csfj..
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
gzikp NkJhw
4 4 4 4 41 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
ejkDh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
i{m
i{m n?;H ;keh
i{m
i{m
i{m
n?;H ;keh
n?;H ;kehn?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;kehn?;H ;keh
n?;H ;keh
fw;No towk ns/ T[;dh gsBh d/ gsBh B{z fJ; e/; dh ;koh ikDekoh s/ j?okB ;K fe fJj ;kok e[M fJzBh s'A tZX pkjo tes brdk th j? sK
fgS/ N[odk w?A T[BQK d/ vokfJzr o{w she j?. T[j s[jkB{z ;G e[M ;wMk d/t/rh.'' S/sh fet/A j' frnk ;h< w?A gzikjK s'A fJ; bJh T[; B{z gfjbK s'A gsBh B{z
gj[zu frnk. towk B/ nkgDh gfjbh rZb dk T[Zs/ dk ns/ T[j w;K nmkJhnK dh. ;{fus eoBk g?Adk. gsBh ne;o T[;
''p?m' S[ebk ;kfjp.'' T[so T[vhe/ fpBK fejk. n?vk tZvk xo ;h T[; dk. fJzBk g?;k B{z nZv nZv n"osK d/ BkT[A b? e/ sknB/
fw;No towk B/ ;'c/ tZb jZE dk T[; d/ w{zj'A fJj ;[D e/ w/o/ wB ftu ;h. n?v/ tZv/ ;e{b dh wkbfeB ;h. wkodh ofjzdh j?, feT[Afe T[;B{z gsh
fJSkok eofdnK fejk. w?A ns/ T[j fit/A cZN fJe u'o tV frnk. T[; pzd/ c/o T[; B{z eh b'V gJh ;h fJj ;G Bkb bZrhnK eJh n"osK d/ BktK dk
d't/A iB/ fJe d{i/ d/ nkjwD/ ;kjwD/ dh gsBh dk u'o. w?A T[;/ EK e[o;h s/ eoB dh. Gkt/A nfij/ fezB/ jh ;tkb th gsk j?. fJj ;kok e[M j[zfdnK th
pfj rJ/. T[; dh gsBh fpBK e[M p?mk towk B{z d/ye/ T[;dh gsBh dh w/o/ fijB ftu T[rh ik oj/ ;B, go S[ebk p/gqtkj s/ y[bQ/ ;[Gkn dk pzdk.
p'fbnK nzdo ewo/ tZb ubh rJh. ;'c/ T[wo dk nzdkzk bkT[D bZrk, fe;/ dk th itkp w/o/ e'b Bk ;h. w?B{z T[; d/ nkfc; s'A b? e/ fwso d/
s/ p?fmnK w?A fJe Bzo vokfJzr o{w ''fJj pZshnK dk brd?. c/o fJ; :kd BjhA nkT[Adk w/o/ ihtB ftu czeSB she gj[zufdnK ;kB{z fJe xZNk
ftu gJhnK uhzK s/ ;[ZNh. pj[s jh dh gsBh nmkJh iK shjK dh jh j'Dh. fezBhnK n"osK nkJhnK< fJj BjhA T[j bZrk. fizBh d/o w?A eko ubKdk fojk
y{p;{os ns/ ;fink ewok ;h T[j. fJ; s'A fJe d' ;kb T[wo j/mK th j' ;kohnK n?t/A piko{ ;B iK ntkok ;B. S[ebk nkgDhnK ejkDhnK d;dk
BtK ;'ck, BtK ekbhB, dhtkoK 's/ ;edh j?. fJ; s'A tZX sK BjhA.'' T[BQK ftu fJe s'A fJe tX e/ w?A d/yh. fojk. pZ; T[BQK n"osK dhnK jh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
jbek r[bkph ozr ns/ T[BQK s/ NzrhnK w/o/ wB B/ nkg/ e?be{b/SB eofdnK eJh ;e{b nfXnkgeK ;B, ejkDhnK fijVhnK T[; d/ ihtB n?;H ;keh
n?;H ;keh
n"osK dhnK ;[Bfjo/ co/w ftu i[VhnK fejk. c/o fJ; T[wo d/ nzdkz/ Bkb fezB/ j?vwk;NoBhnK ;B, fgqz;hgb ;B ns/ ftu nkJhnK ;B. i/ fJe rZb w[edh
ebzvo wkoek eJh s;thoK. jh ftuko w/o/ wB ftu ikro{ j' rJ/. fJe sK fvgNh vkfJo?eNo d/ n"jd/ s/ sK T[j d{ih S/V fdzdk. w?A T[; pzd/ d/
pknd jh pkjo fBeb nkfJnk. go
fJj ;kok e[M sK fJe ;kXkoB w?A T[; B{z BKj Bk eo ;fenk. ns/ ebQ th ;h. ihtB s/ j?okB ;K. w/o/ Bkb dh ;hN
fJj eh w?A sK T[; B{z gfjukD jh Bk
fijh rZb ;h. go nihp sK w?B{z T[d'A T[BQK d/ nkT[D dk efj th fdsk. towk ''eh s{z dZ; ;ed? fJj ;kok e[M s/ p?mk S[ebk w?B{z efjD bZrkL
;fenk. T[j pzdk T[j bZfrnk jh Bk
bZrk id'A T[j n"os fijVh e[M fuo nkgD/ xo dk gsk fbytk T[E'A ubk feT[A j[zdk fojk ns/ j[D th feT[A j' ''w? t/yD ftu fJe n?t/A fijk pzdk
fijVk w?B{z uko toQ/ gfjbK fwfbnk
gfjbK nzdo rJh ;h No/ ftu gkDh frnk. T[j oks w?A w;K jh eZNh, ns/ iKdk<'' jh brdK. T[wo th ekch j' uZbh j?.
;h, id'A T[; B/ vZphnK tkbh y[ZbQh
dk frbk; Xoh nkT[Adh fd;h. T[;B/ pj[s n"yh eZNh. fi; n"os B{z w?A ed/ nfijh xNBk ;[Dk e/ fJj ;tkb j[D sK nzrK dk wk; th fYbeD bZrk.
p[SoN ns/ fuZNh g?AN gfjBh j'Jh ;h.
w/o/ B/V/ nk w?B{z gkDh dk frbk; cVk BjhA d/fynk ;h, fi; B{z ed/ BjhA w?B{z S[ebk B/ ehsk ;h fijVk w/o/ yZp/ c/o eh s{z d; ;ed?A fe fJj ;kohnK
fi; d/ ;oho s/ T[; fdB fe;/ ;?AN iK
fdsk ns/ c/o w/o/ Bkb jh ;'c/ s/ pfj fwfbnk ;K w?A T[;h n"os d/ fezB/ jh gk;/ tkbh ;hN s/ p?mk ;h ns/ w?A n"osK w/o/ Bkb feT[A ;zpzX i'V b?AdhnK
gkT{vo dh y[Sp{ nk ojh ;h. T[dB T[j
rJh. T[; d/ nfijk eoB s/ w?A fit/A o{g xV xV t/y/. T[; B{z fezB/ jh e'BK ;N/nfozr cVh eko ubk fojk ;K. B/< nfijk eh j? w/o/ ftu fi; eoe/
pj[s c[oshbk th fd; fojk ;h. fJ;
M/Ag fijk frnk, go p'fbnk e[M Bk. s'A sZfenk, nkgD/ pj[s B/V/ yVk eo T[; B/ vZphnK tkbh y[ZbQh p[SoN T[j w/o/ tZb fyuhnK ubhnK
tkoh sK w/o/ ;kjwD/ e[Vs/ gikw/ tkbk
fe;/ d{i/ wod Bkb ;N e/ p?mh gsBh e/ d/fynk. ns/ c/o nZi w?A T[;h n"os ns/ fuZN/ ozr dh g?AN gfjBh j'Jh ;h. nkT[AdhnK B/<''
fJe nfijk pzdk yV'sk ;h, fijVk
B{z d/y e/ th fw;No towk B/ e[M Bk d/ xo ;'c/ s/ p?mk ;K. egfVnK ftu'A fe;/ ;?AN iK gkT{vo nukBe rZbK dk o[y w'V e/ S[ebk
fJe' tkoh f;ZX/ fij/ gfjokt/ ftu ;h.
fejk. c/o e[M fuo n;hA fszB/ fJZXo towk B/ w/oh rZb B{z nD;[Dh eo dh jbeh jbeh ;[rzX nk ojh ;h. B/ w?B{z fJj ;tkb ehsk. fJ; dk T[so
T[; B{z d/yfdnK ;ko w?A d't/A jZE i'V
T[ZXo dhnK rZbK eod/ oj/. fi; ftu fdsk ns/ w/o/ Bkb jZE fwbk e/ S[ebk d/ w{zj'A towk dh gsBh tkbh d/Dk e'Jh th w[Seb rZb Bk ;h.
fds/.
;kvk w/B Nkfge ;e{b ns/ T[; d/ fit/A ipod;sh pkjo tZb ubk rZb ;[D e/ w?A nkg pj[s j?okB j' frnk gfjbK sK w?B{z fMie fijh wfj;{; j'Jh.
ubkJ/ ikD dk Yzr ;h, go towk sK frnk. T[j n"os p; e[M fuo jh w/o/ ;K. T[; pzd/ Bkb fJj w/oh gfjbh fJe gb bJh ;'funk, BjhA fJ; rZb
''T[J/ s{z pj[s w[Zds pknd fdf;n?A.
w;K jh gzi ;Zs fwzN w/o/ ;kjwD/ p?fmnk e'b p?mh. ;kv/ d'jK ftu e'Jh rZb Bk w[bkeks ;h. T[j gfjbh w[bkeks s/ dk mhe T[so BjhA d/Dk ukjhdk S[ebk
fiZE/ she w?B{z :kd j? eJh toQ/ gfjbK
j'Dk ns/ c/o yVk j[zdk p'fbnk, j'Jh. T[;B/ ;'c/ s'A T[m gfjbK pkjo dk jh w/o/ Bkb fJzBk y[bQ frnk ;h id'A B{z p[ok bZr{, go c/o fit/A w/o/ e'b'A u[Zg
th s{z jh w?B{z fJ; ;e{b d/ czeSB s/ b?
''S[ebk ;kfjp w?B{z sK fJikzs p{jk pzd eoe/ fuNeBh ukVQ fdZsh ns/ fe fJBQK n"osK d/ uZeo dh rZb w?A Bk fojk frnk. e/ frnk ;?A.''
d/t'. fpiB; d/ wkwb/ ftu w/oh fJe c/o ;kjwD/ nbwkoh d/ cZN y'b/. T[j nkg BjhA S/Vh ;h. pZ; n"os dh ;XkoB ''w/o/ fynkb ftu S[ebk ;kfjp i/
w/oh fgm s/ XZgk wkodk j'fJnk
pzd/ Bkb ngkfJzNw?AN j?. w/o/ ub/ ikD i' e[M eo ojh ;h w?A fJe NZe fpBK rZb fBebfdnK jh S[ebk nkgD/ pko/ ;Zu wzB' sK fJj ;kok e[M s[jkv/ ti{d
S[ebk p'fbnk. w?A jK ftu f;o fjbk
dk p[ok Bk wzBDk. s[jkvh nkU Grs nZy MgfenK T[; tZb d/yh ik fojk efjD bZrk ;h. c/o w?A sK T[; B{z e[M iK go;B?bNh eoe/ BjhA ;r'A s[jkvh
fdsk. fJ; tkoh th eko w?A jh ubk
bJh w/oh gsBh jkfio j?. ;K. id'A T[j nbwkoh d/ cZN w[V pzd th BjhA g[fSnk. pZ; T[j nkg/ jh e[o;h bJh j[zd?. s[;hA n?vh tvh ;hN
fojk ;h. ns/ S[ebk w/o/ yZp/ gk;/ tkbh
fJe tkoh w?A fJj efjzdk efjzdk eoe/ w/o/ tZb nk ojh ;h sK T[;d/ jZE nkgD/ ihtB dhnK rZbK dZ;D brk. s/ p?m/ j' fiE/ nkgD/ ;tkoE bJh jo
;hN s/ p?mk ;h. T[; d/ fujo/ s/ T[E/
ofj jh frnk fe BjhA towk ih s[;hA ftu d' ykbh frbk; ns/ fJe ft;eh w?A th S[ebk pko/ fJzBk BjhA ikDdk e'Jh pzdk nkgDk ;G e[M s[jkB{z fdzdk
wksk d/ dkr ni/ th uoph j/m'A pkjo
th p?m'. s[jkvh fJeZbh gsBh e'b dh p'sb cVh ;h. T[j fJ; tkoh w/o/ ;K. c/o T[; Bkb w/oh ikD gfjukD ofjzd?. fJj BjhA fe ;z;ko ftu ;ko/ jh
tZb Mked/ wNw?b/ fij/ bZr oj/ ;B.
s[jkvk j'Dk pj[s zo{oh j?. go w/o/ w{zj'A Bkb ;'c/ s/ ;ZN e/ pfj rJh. T[; dk j[zdh th Bk i/ w/o/ fJe fwZso d/ ;e{b b'e ;G e[M d/D tkb/ j[zd/ B/. go s[jkv/
fJ; tkoh th S[ebk w/o/ Bkb brksko
fJj rZb ni/ fBebh th Bk ;h fe yZpk e{bQk w/o/ ;oho B{z S{j fojk ;h. dk n?B[nb czeSB Bk j[zdk. T[; czeSB ihtB ftu nfij/ pzd/ jh nkT[Ad/ oj/
p'bdk rZbK eo fojk ;h. go T[BQK rZbK
T[j ubk frnk. ''s[;hA ;'vk bUr/ iK w?A f;ZXk jh ftu S[ebk uhc r?;N ;h. w/o/ fwso B/ B/ fijV/ fJe wip{oh dh oZ;h Bkb
dk Nkfge e'Jh n"os Bk j' e/ jB{wkB
w?A d/fynk T[BQK d/ n?v/ tZv/ xo g?r pDktK<'' T[; B{z eko ftu nkfc; s'A czeSB she pzBQ/ j'J/ ;B, fi; dk fJe f;ok s[jkv/
dk fJe wzfdo ;h fiE/ S[ebk ;kb ftu
ftu j'o e'Jh ihn BjhA ;h. pZ; ''BjhA w?A sK fpBK ;'v/ d/ jh b?Adk fbnkT[D dh w/oh fvT{Nh bk fdsh ;h. jZE ftu cfVnk fojk. T[; d/ E'Vk
;ko/ ezw SZv e/ fJe wjhB/ bJh fJeZbk
fJeZbh towk dh gsBh ;h. w?A gfjbh jK.'' fJ;h eoe/ S[ebk Bkb w/ok w/b j' frnk fijk fjbkD s/ T[; Bkb pzBQ/ b'e
io{o iKdk ;h. fJBQK fdBK ftu T[j
tkoh fJBQK d/ xo nkfJnk ;K. towk j?okB ;K w?A T[; n"os T[s/ ns/ ;h. S[ebk n?i{e/SB fvgkoNw?AN ftu s[jkv/ tZb fyu/ ub/ nkT[Ad/ oj/.
G[zi/ ;"Adk ;h, fJe t/b/ nzB yKdk ;h
iK T[;dh gsBh B{z BjhA ikDdk ;h. ;wM Bk gk fojk ;K fe T[; B{z w/o/ Sokp i[nkfJzN vkfJo?eNo d/ n"jd/ s/ fidB fJ; oZ;h dk f;ok s[jkv/ jZE'A
ns/ shj fdBK ftu fJe jzko tkoh
j'fJnk fJzM fe ebQ SkwhA w?A nkgD/ ghD dk fet/A gsk ub frnk ;h. w/o/ bfrnk j'fJnk ;h. pj[s tZvh g';N S[ZN frnk ik fe;/ ekoB s[;hA fJ;
jB{wkB ukbh;k gVQdk ;h.
nkfc; ftu fJeZbk p?mk ;h. e'Jh ;kY/ nfijk efjD s/ T[; d't/A rbk;K ftu ;h. fJzM th T[; dhnK rZbK s'A gsk e[o;h s/ Bk p?m/ ofj ;e/ sK fJj ;kok ''S[ebk ;kfjp HH<''
gzi dk tes j'Dk. ;Nkc d/ pj[s/ pzd/ fJe fJe g?r ft;eh dk gkfJnk. c/o brk fe T[j pj[s XVkeb pzdk ;h. e[M nkg/ pzd j' ikT{.''
eko ubKfdnK w/o/ w{zj w;K jh fJj
nkgD/ nkgD/ xoK B{z ub/ rJ/ ;B, fJe frbk; w?B{z cVKfdnK d{ik nkgD/ eko ubKdk w?A N/Yh nZy Bkb pko pko fJj rZb efj w?A u'o nZy Bkb
d' Spd fBeb/ ns/ nZr/ dh pks w/o/
fijV/ pu/ ;B T[j th ikD dh fsnkoh w{zj B{z bk fbnk. T[; B/ T[j g?r fJe' T[;d/ fujo/ tb d/y b?Adk ;h. T[;d/ S[ebk d/ fujo/ tZb d/fynk. w?B{z
nzdo jh ofj rJh. go S[ebk SkfJd
eo oj/ ;B. nukBe fJe pzdk nkfc; x[N ftu nzdo ;[ZN fbnk. n;hA E'V/ ;oho dk nkeko nkw pzd/ d/ nkeko'A fJt/A ikfgnk fit/A T[; B{z ejh w/oh
pj[s j'fSnko pzdk ;h fijVk S/sh
d/ p{j/ dk godk u[Ze e/ fpBK g[ZS/ nzdo fij/ tes ftu jh ft;eh d/ uko uko fes/ tZX e/ ;h. T[; B{z w?A w'Nk sK BjhA fJj rZb uzrh Bk bZrh ;h. ns/ T[j
jh ;koh rZb GKg frnk ;h.
nk frnk. T[j w/o/ ;kjwD/ gJ/ w/z d/ g?r gh rJ/. efj ;edk pZ; fit/A T[j fe;/ fcbw e[M ftubs fijk bZr fojk ;h. c/o
''s{z fJj g[ZSD bZr?A fe pJh fJj
d{i/ gk;/ dh e[o;h s/ pfj frnk. ''nkU s[jkB{z nkgDk xo d/ fJe fdU fijk fd;dk ;h, bzpk ns/ fszB uko fwzN ;kv/ ftueko e'Jh
S[ebk nZi fejhnK rZbK gJhnK
''eh ;/tk eok w?A s[jkvh<'' ftyktK.'' u"Vk. fujo/ s/ wksk d/ dkr ;B. fijV/ rZbpks Bk j'Jh. fJzB/ ftu n;hA w/o/
eod?. fJj n"osK dh EK jB{wkB ih
w?A nkgD/ ;[Gkn nB[;ko T[;B{z T[; d/ fJ; p'b s'A w?B{z fJt/A bZrk T[E/ uVQh uoph j/m'A wNw?b/ fij/ fd; fwZso d/ czeSB tkbh EK s/ gj[zu rJ/ dk Grs fet/A pD frnk<''
;tkb ehsk. fJj w/oh nkds ;h. id'A fit/A T[; B{z BSk uVQ frnk ;h. fJj oj/ ;B. ;K.
eko ubKdk w?A e[M Bk p'fbnk. ;r'A
th w?A fe;/ B{z ed/ fwbdk ;K sK T[; B{z efjzfdnK T[; n"os B/ w/ok jZE cV e/ S[ebk ftnkfjnk j'fJnk ;h. fszB S[ebk Bkb w/oh fJj nkyoh
u'o nZy Bkb S[ebk tZb fJt/A d/fynk
ne;o fJ;/ soQK g[ZSdk ;K. w?B{z yVk eo fbnk. T[j xo dk fJe pZu/ ;B, d' e[VhnK ns/ fJe w[zvk. w[bkeks ;h. fszB uko toQ/ bzx rJ/
fit/A nzdo T[;dh g{oh rZb ikBD dh
''w?A towk jK ns/ fJe ezw nkfJnK fJe ewok fdyKdh w?B{z nkgD/ p?Zvo{w fJe Xh dk T[; B/ ftnkj eo fdsk go w?A T[; B{z w[V ed/ Bk fwfbnk. iK
T[s;[esk Goh j'Jh ;h.
s[jkv/ e'b.'' sZe b? rJh. T[; dk p?Zvo{w th ;ko/ ;h. S[ebk fe;/ zwkB/ ftu fJe wk;No fJzM th efj ;edk fe w[V fwbD dh
''jK! :kd nkfJnk id'A s{z fszB
''jK! jK!! p'b' eh ezw j?<'' xo tKr pj[s ;fink j'fJnk ;h. T[E/ dh B"eoh s/ brk ;h ns/ c/o soZeh e'fSS Bk ehsh. feT[Afe gfjbh tkoh
uko toQ/ gfjbK w?B{z nkfc; SZv frnk
T[; B{z itkp d/D dh EK w?A T[bNk th dhtkoK s/ r[bkph ozr ehsk j'fJnk eodk eodk i[nkfJzN vkfJo?eNo dh ftu T[j pzdk w?B{z pj[sk uzrk Bk bZrk
;?A sK T[; t/b/ w?A ;Zu w[Zu jh y{p w"i
;tkb ehsk. ;h. d' gbzx fJe d{i/ Bkb i[V/ j'J/ gdth sZe ik gj[zfunk ;h. fJj gdth ;h.
w;sh tkbk pzdk ;K. T[BQK fdBK ftu
''rZb sK e[M th BjhA. c/o i/ j't/ ;B. fi; s/ Bhb/ ozr dh ukdo ftSh th T[; B/ nkgDh fjzws Bkb jkf;b uko ;kbK pknd w/o/ T[;/ fwZso d/
o'z jh e'Jh Bk e'Jh BthA n"os io{o
th sK s[jkv/ bJh sK pj[s n;kB j'Jh ;h. fijVh dhtkoK ns/ ewo/ d/ ehsh ;h BjhA sK wk;No bZfrnk pzdk ;e{b dk n?B{nb czeSB ;h fi; ftu
w/o/ ihtB ftu nkT[Adh ;h. T[; t/b/
ns/ ;[ykbh j?. w?A ns/ gsBh fJe ;e{b gofdnK d/ ozr s'A fpbe[b nZv ;h. tZX s'A tZX soZeh eodk ;e{b dk fJ; tkoh th uhc r?;N S[ebk jh ;h.
w/oh ;fEsh fJe fSekoh fijh ;h ns/
ubk oj/ jK. n;hA T[; B{z nZg ro/v ewo/ ftu wZXw gqekS tkbk pbp iZr fgqz;hgb pD ;edk ;h. fwZso B/ T[; B{z czeSB s/ fbnkT[D
d{finK dhnK n"osK dk fSeko y/vDk
eotkT[Dk ukj[zd/ jK. j[D T[j ;?ezvoh fojk ;h. T[; wZXw gqekS ftu ewo/ S[ebk nkgDhnK rZbK eodk ik dh c/o w/oh fvT{Nh bk fdZsh ;h.
w/ok S"e ;h.
j?. J/; dh gkto s[jkv/ jZE ftu j?. i/ dk ;kok wkj"b fit/A ;[Zsk ;[Zsk bZr fojk ;h. T[;B/ fJj th dZf;nk fe T[; Gkt/A fJ; tkoh S[ebk B{z fbnkT[D dk
''c/o uko ;kbK bJh w?B{z ;oeko
s[;hA e'fSS eo' sK fJj ezw j' ;ed?.'' fojk ;h. T[; B/ w/ok jZE cV e/ w?B{z dh gsBh B{z T[; dhnK ;kohnK eos{sK w/ok wB Bk ;h go fwZso dh rZb w/o/
tb'A v?g{N/SB s/ sBikBhnk d/S 'u
towk p'bdk p'bdk u[Zg eo frnk. nkgD/ Bkb gbzx s/ fpmk fdZsk. ns/ dk gs?. fJ; eoe/ T[; dk xo'A pkjo e'b Bk w'Vh rJh czeSB Skwh S/ ti/
ikD dh nkco nkJh. fJj ikDfdnK
w?A T[; dh rZb s/ e[M fuo bJh ;'uhA g? c/oHHHH< ofjD dk th tes fB:[es j?. T[j dk ;h. w?A S[ebk d/ nkfc; gzi pi/ jh
;ko w/ohnK sK fit/A pkSK fyb rJhnK.
frnk. id'A w?A fJe xzN/ pknd T[; n"os xo'A ;t/o/ B"A pi/ fBebdk ns/ okshA gj[zu frnk ;K. w/o/ fejK ugVk;h B/
pkeh nrb/ nze ftu
pkeh nrb/ nze ftu
pkeh nrb/ nze ftu
pkeh nrb/ nze ftu
pkeh nrb/ nze ftu
''s[;hA ebQ ;kv/ xo nk ikt'. w/oh d/ xo'A pkjo fBefbnk sK nkgD/ nkg ;kY/ ;Zs she w[V g?Adk. i/ fes/ fJ; nzdo ;zd/S G/i fdsk. S[ebK d' fwzNK
42
42
42 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
42 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
42 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
nwohek s'A nkJh d[ydkJh ypo, eko jkd;/
nwohek s'A nkJh d[ydkJh ypo, eko jkd;/ nwohek u okj[b rKXh tZb'A ;qh r[o{ BkBe d/t ih pko/
nwohek s'A nkJh d[ydkJh ypo, eko jkd;/
nwohek s'A nkJh d[ydkJh ypo, eko jkd;/
nwohek s'A nkJh d[ydkJh ypo, eko jkd;/
nwohek
nwohek u okj[b rKXh tZb'A ;qh r[o{ BkBe d/t ih pko/u okj[b rKXh tZb'A ;qh r[o{ BkBe d/t ih pko/
nwohek
u okj[b rKXh tZb'A ;qh r[o{ BkBe d/t ih pko/
nwohek 'u okj[b rKXh tZb'A ;qh r[o{ BkBe d/t ih pko/
u Gkosh ftnesh dh dodBke w"s
u Gkosh ftnesh dh dodBke w"s
u Gkosh ftnesh dh dodBke w"s
'u Gkosh ftnesh dh dodBke w"su Gkosh ftnesh dh dodBke w"s
ehsh fNZgDh s/ f
ehsh fNZgDh s/ f
ehsh fNZgDh s/ f o'wDh ew/Nh dk fsZyk gqsheowo'wDh ew/Nh dk fsZyk gqsheow
ehsh fNZgDh s/ f o'wDh ew/Nh dk fsZyk gqsheow
o'wDh ew/Nh dk fsZyk gqsheow
ehsh fNZgDh s/ fSo'wDh ew/Nh dk fsZyk gqsheow
b? e/ S'wDh ew/Nh d/ ;eZso r[ouoB
f;zx B/ ;ys fBzdk ehsh j?. T[BQK fejk
fe okj[b rKXh B/ nwohek 'u GkSD
fdZsk j?, fi; 'u T[; B/ fejk fe w?A
fJe Gkos i'V' :ksok ehsh j?, i' fe
r[o{ BkBe d/t ih dhnK T[dk;hnK
tKr ;h. ;eZso r[ouoB f;zx B/ fejk
fe w?B{z fJ; rZb dh Sow nk ojh j? fe
w?A okj[b rKXh dh rZb B{z ;qh r[o{ BkBe
d/t ih Bkb i'Vk fojk jK. T[BQK fejk
fe id'A wzdp[ZXh b'e fJ; soQK dhnK
rZbK eod/ jB sK ;zrs 'u ikDk ;kv/
bJh zo{oh pD iKdk j?.
T[BQK nZr/ fejk fe r[o{ BkBe d/t
fBT{:koe (fpT{o') UjhU dh j{o'B ekT[ANh ftZu fJZe eko d/ doZys Bkb ih B/ T[dk;hnK 'u b'eK B{z nkg; 'u
NeokT[D ekoB 30 ;kbk Gkosh w{b d/ ftnesh dh w"s j' rJh. dZf;nk ik i'fVnk ;h. T[BQK B/ b'eK B{z ;[XkoB
fojk j? fe fJj NZeo fJzBh fGnkBe ;h fe fwbB fjs/SGkJh gN/b nkgDh rZvh bJh T[dk;hnK ehshnK ;h. T[BQK fejk
d/ nzdo c; rJ/. UjhU ;N/N jkJht/ g?No'b B"otke g';N d/ nB[;ko gN/b dh fe j[D okj[b rKXh p'b fojk j? fe T[;
nzfwqs;o (fpT{o') eKro; d/ j?, T[j r[o{ BkBe d/t ih tZb'A ehsh
fJZe eko jkd;/ ftZu w"s j' rJh, i' fe JhfigN o'v d/ T[Zso ftZu o{N 61 's/ B/ i' Gkos i'V' :ksok ehsh j?, T[j
;hBhno nkr{ okj[b rKXh Bt/A fttkd :ksok dh s[bBk 'u e[M th BjhA j?.
tkgfonk ;h. r[o{ ih :ksok dh soQK j?. T[BQK fejk
'u fxo rJ/ jB. nwohek d"o/ d"okB T[BQK fejk fe r[o{ BkBe d/t ih nkgDh
gN/b fuZN/ ozr dh 2014 N'fJNk e?woh ubk oj/ ;B ns/ ;Ve d/ ;Zi/ gk;/ okj[b B/ fJj :ksok e'Jh ;wki bJh
okj[b rKXh B/ GkSD fdzfdnK ;qh r[o{ :ksok d"okB wZek, ;kT{dh nop,
;co eo oj/ ;B, fJ; d"okB T[BQK dh eko fJZe N'J/ ftu tZiD wro'A Nq?fce fuzBQ BjhA ;h ;r'A fJj f;oc u'Dk bJh ehsh
BkBe d/t ih pko/ fJe fNZgDh ehsh EkJhb?Av s/ ;qh bzek th rJ/ ;B. T[BQK
ns/ doZys Bkb Neok rJh. g[b; B/ fejk fe T[BQK B/ ;[oZfynk p?bN BjhA gkJh rJh ;h. T[BQK fejk i' T[; B/ GkSD
fi; wro'A T[j f;nk;h fto'XhnK ns/ fejk fe fJj wjkg[oS ;kv/ iBw s'A
j'Jh ;h ns/ T[j tkjB ftZu c;/ j'J/ ;B. fJj gsk brkT[D bJh wkwb/ dh iKu fdZsk j?, S'wDh ew/Nh fJ; rZb dh
yk; eoB Sq'wDh ew/Nh d/ fBSkB/ 's/ gfjbK jh Gkos i'V' :ksok eo u[Ze/
ehsh ik ojh j? fe eh gN/b Sokp gh e/ iK voZr d/ BS/ ftu rZvh ubk oj/ ;h. fBy/Xh eodh j?. T[BQK fejk fe ukj[zd/
nk rJ/ jB. okj[b rKXh B/ fejk ;h jB.
j{o'B ekT[ANh S?foc d/ dcso, j{o'B ekT[ANh e'o'Bo dcso, ftbkov ckfJo jK f;Zy ;zrs nkT[D tkb/ ;w/A 'u fJ;
fe n;hA i' Gkos i'V' :ksok ehsh fJ; d"okB okj[b rKXh d/ GkSD B{z
n?Av o?;feT{, c/nochbv ckfJo n?Av o?;feT{, ftbe'e; N'fJzr ns/ UjhU rZb dk itkp zo{o wzr/.
fvgkoNw?AN nkc NqK;g'oN/SB B/ w"e/ 's/ jkJht/ g?No'b dh ;jkfJsk ehsh.
id'A wzu s/ bVyVk e/ fvZr/ nwoheh ok
id'A wzu s/ bVyVk e/ fvZr/ nwoheh ok Nogsh pkJhv/B
id'A wzu s/ bVyVk e/ fvZr/ nwoheh ok Nogsh pkJhv/BNogsh pkJhv/B
id'A wzu s/ bVyVk e/ fvZr/ nwoheh ok
id'A wzu s/ bVyVk e/ fvZr/ nwoheh okSNogsh pkJhv/BNogsh pkJhv/B
g[Zso d/ y{B Bkb itkB fd;Dk ukj[zdk j? Sy;, y;,y;, y;,
g[Zso d/ y{B Bkb itkB fd;Dk ukj[zdk j?
g[Zso d/ y{B Bkb itkB fd;Dk ukj[zdk j?
g[Zso d/ y{B Bkb itkB fd;Dk ukj[zdk j? y;, e'b'okv' ;fgqrz ftu J/no c'o;
g[Zso d/ y{B Bkb itkB fd;Dk ukj[zdk j?
ne?vwh d/ wzu 's/ rq?i{J/NK Bkb jZE
fwbk e/ T[BQK dk ;tkrs eo oj/ ;B
jo ;kb you eod? eo'VK o[gJ/ ns/ T[j id'A nkgDh ;hN tZb ikD
jo ;kb you eod? eo'VK o[gJ/
jo ;kb you eod? eo'VK o[gJ/
jo ;kb you eod? eo'VK o[gJ/
jo ;kb you eod? eo'VK o[gJ/
bJh w[V/, T[d'A T[j bVyVk e/ fvZr/
gJ/.
jtkJh c"i d/ fJe nfXekoh ns/
nwoheh y[chnk ;/Bk d/ 2 w?ApoK B/ T[BQK
u[Zfenk ns/ ;hN tZb ikD ftu wdd
ehsh. okSNogsh d/ fvZrD Bkb
gq'rokw ftu w"i{d b'e fuzsk Bkb
T[BQK tZb d/yD bZr/. pkJhv/B (80)
nwohek d/ fJfsjk; ftu ;G s'A pz[or
okSNogsh jB. T[BQK B/ tQkJhN jkT{;
gosD d/ pknd gZsoekoK Bkb
rZbpks ftu jZ;d/ j'J/ fejk, 'w?A o/s
d/ p?r Bkb Neok frnk ;h.'
wzu 's/ N?bhgq'AgNo B{z ;jkok d/D
e'b'okv' (fpT{o') nwohek d/ d"okB T[BQK B{z e'Jh ;ZN BjhA bZrh. bJh o/s d/ 2 p?r oZy/ rJ/ ;B. fJj
okSNogsh i'n pkJhv/B nwoheh pkJhv/B B/ fJ; 's/ ;gSNheoB fdzd/ N?bhgq'AgNo pkJhv/B ns/ gq'rokw d/ j'o
jtkJh c"i d/ fJe gq'rokw d"okB wzu j'J/ fejk fe T[j o/s d/ fJe p?r Bkb p[bkfonK tZb'A fJ;s/wkb ehs/ ikD/
's/ bVyVk e/ fvZr/ gJ/. jkbKfe fJ; Neok rJ/ ;B. nwoheh okSNogsh ;B.
nwohek L gzikph B"itkB dh G/sGo/ jkbks u j'Jh w"s
nwohek L gzikph B"itkB dh G/sGo/ jkbks u j'Jh w"s
nwohek L gzikph B"itkB dh G/sGo/ jkbks u j'Jh w"s
nwohek L gzikph B"itkB dh G/sGo/ jkbks 'u j'Jh w"s
nwohek L gzikph B"itkB dh G/sGo/ jkbks
u j'Jh w"s
Be'do (fpT{o') Be'do d/ B/Vb/ fgzv
y[oS/dg[o (gzv'oh) d/ fJe 23 ;kbk
tkfSzrNB (fpT{o') p[Ykgk Gbk e"D g;zd eodk j?< jo e'Jh jo o'z itkB B"itkB dh nwohek 'u G/sGo/ jkbks
fdyDk ukj[zdk j?. d[Bhnk 'u jo e'Jh p[Ykg/ ftZu itkB fd;D dk ;[gBk b?Adk 'u w"s j'D ekoB gfotko ns/ fgzv
j? go fejk iKdk j? fe fJe tko T[wo bzx rJh sK fJ; B{z xNkfJnk BjhA ik tk;hnK B{z v{zxk ;dwk bZrk j?. fwqse
;edk. jkbKfe nwohek 'u ofjD tkbk fJe ftnesh fJ; fET{oh B{z rbs dh gSkD ;[yihs f;zx ;zX{ (23) g[Zso
;kps eoB dh e'fSS eo fojk j?. d[Bhnk 'u b'eK nzdo foto; J/fizr dk S"e s/ ;opihs f;zx tk;h fgzv y[oS/dg[o
zh Bkb tfXnk j?. (Be'do) ti'A j'Jh j?.
fJ;/ eVh 'u 45 ;kb d/ ;kcNt/no fvt?bgo pqkfJB ikB;B nkgD/ g[Zso d/ fwqse d/ uku/ jofGzdo f;zx B/
Bkb gbkzwk n?e;u/Ai d/ wkfXnw okjhA y[d B{z 18 ;kb dk itkB pDkT[Dk dZf;nk fe ;[yihs f;zx ;zX{ seohpB
ukj[zd/ jB. fJe whvhnk fog'oN w[skpe 45 ;kbk pqkfJB ikB;B B/ itkBh B{z g"D/ 2 ;kb gfjbK nkgD/ uzr/ GftZy
tkg; gkT[D bJh nkgD/ jh 17 ;kbk p/N/ Nkbw/i d/ y{B dh tos'A ehsh j?. s/ o'zh-o'Nh dh ykso nwohek d/ Sfjo
fog'oN w[skpe phs/ wjhB/ ikB;B nkgD/ 70 ;kbk fgsk fouov ns/ p/N/ e?bhc'oBhnk frnk ;h, fi; B{z e[M
Nkbw/i d/ Bkb fJe ebhfBe rJ/ ;B. nkw s"o 's/ ikB;B jw/Sk nDgSks/ wjhB/ gfjbK jh toe gofwN fwfbnk
v'Bo s'A gbkzwk b?Ad/ jB go fJ; tko T[BQK d/ p/N/ Nkbw/i B/ fJe fbNo y{B dkB ;h. nwohek s'A ;kB{z c'B nkfJnk fe
ehsk. fJ; gqki?eN bJh 30 vkeNo ns/ w?vheb n?e;goN; dh Nhw ezw eo ;[yihs f;zx dh w"s j' rJh go gfotko
ojh j?, i' T[BQK d/ ;oho d/ nzrK dh T[wo B{z xNkT[D 'u wdd eo ojh j?. T[j jo B{z w"s j'D d/ ekoBK dk e'Jh ;gZSN
;kb 16 eo'V o[gJ/ s'A fznkdk you eod/ jB. gsk BjhA bZrk.
43
43
43 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
43 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
43 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
2 fwzN ftu nk ikt/rh
o[gJ/ u e[Vh B/u e[Vh B/
f;oc 6
2 fwzN ftu nk ikt/rh f;oc 6 o[gJ/ u e[Vh B/
2 fwzN ftu nk ikt/rh
2 fwzN ftu nk ikt/rh
2 fwzN ftu nk ikt/rh
f;oc 6
o[gJ/
f;oc 6
f;oc 60000 o[gJ/ o[gJ/ 'u e[Vh B/u e[Vh B/
BhAd, ngDkU fJj fNqe
BhAd, ngDkU fJj fNqe
BhAd, ngDkU fJj fNqe 3 d/ K dk d"ok ehskK dk d"ok ehsk
BhAd, ngDkU fJj fNqe
BhAd, ngDkU fJj fNqe
3 d/
3 d/ K dk d"ok ehsk
3 d/SK dk d"ok ehskK dk d"ok ehsk
3 d/
;G s'A gfjbK T[; ;EkB d/ okSNoh iK
y/soh otkfJsh getkBK B{z ykDk ;h.
d{;ok ezw fJj ;h fe w?A T[E'A e'Jh fwZmh
fvS ykDh ;h. sh;ok, w?A T[ZE'A d/
fJfsjk; s'A e[M fdbu;g ikDBk
ukj[zdh ;h. u"Ek ezw fJj ;h fe w?A
fJbke/ ftu fe;/ ;EkBe b/ye dh
feskp bZGDh ;h.
s[;hA feZE/ fezBk you ehsk<
;phBk vpfbB ftZu fJZe j';Nb
ftZu 88H88 g"Av (brGr 9000 o[gJ)
ftZu ojh ns/ fJZe gZp ftZu fJZe
otkfJsh nkfJfoS ;N{n ykXh. T[;B/
vpfbB ftZu ofjD tkb/ d';sK Bkb
BthA fdZbh. x[zwD d/ S"ehB b'e ;phBk B/ e[Zb 613H83 g"Av (brGr
;wK fpskT[D s'A gfjbK BkSs/ bJh
fJ; bJh ;;s/ i[rkV eZY b?Ad/ jB. 63,000 o[gJ/) you ehs/. i/eo d/fynk
fJZe otkfJsh pB ykXk. wko;/b ftZu,
go jkb jh ftZu fJZe e[Vh B/ i' ehsk ikt/ sK fszB d/SK dh :ksok bJh fJj
;phBk fJZe 94H26 g"Av (9700 o[gJ/)
T[j j'o th j?okBhiBe j?. don;b th pj[s xZN j? go j?okBhiBe rZb
ftZu ojh. fJZE/ T[; B/ y/soh ;w[zdoh
;phBk No'ikB'tk B/ f;oc 618 g"Av fJj j? fe T[; B{z bZrdk j? fe T[j fJ;
G'iB ykXk ns/ w?vfbB e/e dk nkBzd
(brGr 60000 o[gJ/) ftZu fszB d/SK you/ B{z j'o th xZN eo ;edh ;h.
th fbnk. T[; dh nzfsw wzfzb,
dh :ksok ehsh. fJzBk jh BjhA, ;phBk g{oph bzvB dh ;phBk B/ fejk,
gkbwk ftu T[; B{z d' oksK bJh 80H36
B/ fJj th dZf;nk fe j'o b'e nfijk @w?B{z T[jBK b'eK s'A pj[s ;kohnK ekbK
g"Av (8,000 o[gJ/) ftZu SZs tkb/ g{b
fet/A eo ;ed/ jB ns/ you/ rJ/ jo nkT[AdhnK jB i' :ksok eoBk ukj[zd/
tkbk fJZe j';Nb fwb frnk. fJ; s'A
g?;/ dk fj;kp th fdZsk j?. jB go fJ; d/ you/ B{z podkSs BjhA
fJbktk N?e;h fvBo, pZ;, bkfJpq/oh
;phBk B/ fejV/ d/ K ftZu :ksokK ftZu :ksok
;phBk B/ fejV/ d/ eo ;ed/. fJ; B{z fXnkB ftZu oZyd/
;phBk B/ fejV/ d/SK ftZu :ksokK ftZu :ksok
;phBk B/ fejV/ d/ K ftZu :ksok
;phBk B/ fejV/ d/
nkfd EktK 's/ th ;phBk dk youk
ehsh< j'J/, w?A fJZe Bt/A d/S bJh ;G s'A
ehsh<
ehsh<
ehsh<
ehsh<
j'fJnk.
29 ;kbk ;phBk B/ bzvB s'A ;;shnK T[vkDK bZGD bJh
;phBk ;g?fBS ns/ cq?Au GkSktK
vpfbB, nkfJob?Av bJh 12H99 g"Av fBefbnk. ;Zuw[Zu w?A fJj fJeZbk
ftZu w[jkos oZydh j? fJ;bJh fJj
(1300 o[gJ/) dh cbkJhN bJh. fJ; eoBk ukj[zdh ;h. w?A nkgDh nrbh
T[;d/ bJh j'o th nk;kB ;h. jkbKfe
s'A pknd, vpfbB ftZu d' fdB wzfzb bZGD bJh jo oks gfjbK
T[;B/ fejk fe fJj :ksok j'o th
fpskT[D s'A pknd, T[;B/ 17H38 g"Av cbkJhN p[Ze ehsh ;h. w?A SfjoK ftZu
;;sh j' ;edh ;h. fJj ;G eo e/
(1700 o[gJ/) ftZu coK; d/ Sfjo wko;/ x[zwh ;h. w?A fJj fdykT[Dk ukj[zdh ;h
;phBk f;oc fJj ;kps eoBk ukj[zdh
b bJh T[vkD Goh. fJZE/ x[zwD s'A fe fJZe n"os d/ o{g ftZu nkgD/ nkg
;h fe pj[s ;;s/ ftZu ;co eoBk
pknd, ;phBk B/ gkbwk, ;g/B bJh ;co eoBk fej' fijk j?.
;zGt j?. ;phBk j[D sZe 60 d/SK dh
16 g"Av (1600 o[gJ/) dh cbkJhN uko Nk;e nkgD/ nkg B{z fdZs/
:ksok eo u[Zeh j? ns/ T[; dk efjDk
bJh. jkbKfe, :ksok, cbkJhN ns/ T[;B/ dZf;nk fe jo/e d/S ftZu
j? fe fJeZbh :ksok eoBk ;G s'A
fojkfJS d/ yofunK B{z i'Vd/ j'J/, nkgD/ nkg B{z fdZs/ rJ/ ezwK ftZu'A
tXhnk j?.
fJe ;Zg ekoB j'Jh 16 j
fJe ;Zg ekoB j'Jh 16 j
fJe ;Zg ekoB j'Jh 16 j
fJe ;Zg ekoB j'Jh 16 j
fJe ;Zg ekoB j'Jh 16 jzkoko koko ko
BthA fdZbh (fpT{o') eh s[;hA fJ; rZb Bkb ;fjws j' fe ;"Dk th fJZe ebk
xoK dh fpibh r[Zb!
xoK dh fpibh r[Zb!
xoK dh fpibh r[Zb!
xoK dh fpibh r[Zb!
xoK dh fpibh r[Zb!
j?< s[;hA ;'u'r/ fe fJj sK noEjhD rZb j?, fJ; ftu fejVh ebk j?, fJj fJe
nfijk ezw j? i' jo ftnesh eodk j?. jo e'Jh ;"Adk j?. nkU dZ;d/ jK fe ;"Dk
ebk fet/A j?. don;b, d[Bhnk ftu pj[s ;ko/ b'e nfij/ jB i' szdo[;s jB, bJh y/so ftZu g{oh soQK pb?enkT{N
ns/ T[j wzi/ s/ g?AfdnK jh ;"A iKd/ jB, go pj[s ;ko/ b'e nfij/ jB fiBQK B{z j' frnk. fwS/b B/ fejk fe nkws"o
BhAd bJh ;zxoS eoBk g?Adk j?, T[BQK dh oks gk;/ tZNd/ j'J/ bzx iKdh j?, go ;"A 's/ fJj ;wZf;nk wShB 'u frbjohnK
BjhA ;ed/. nfij/ 'u i/eo T[BQK B{z ibdh ;"D dh ebk nk ikt/ sK T[BQK B{z d/ dkyb j'D ekoB j[zdh j?. nfijk
;zxoS BjhA eoBk gt/rk. fJ; bJh j[zdk j? feT[Afe fJj ;p ;N/
i/eo s[;hA th fJB;'wBhnk d/ fSeko j' iK BhAd Bk nkT[D ekoB d/o oks SB izrbh y/so ftZu ;fEs j?. fJ;/
sZe c'B dh tos'A eod/ ofjzd/ j' sK s[jkB{z c"ih itkBK d[nkok ngDkJh rJh eoe/ eJh tko ;kv/ bJh pj[s w[;hps
fJ; yk; fNqe pko/ ikD b?Dk ukjhdk j?. pD iKdh j?.
c"i d/ itkB ;"D dh nfijh ebk ikDd/ jB, fi; dh wdd Bkb T[j f;oc fwS/b B/ fejk fe ezgBh j[D ;ZgK
2 fwzN 'u jh ;"A iKd/ jB. 1981 'u fJe feskp bKu ehsh rJh ;h feskp dk b/ B{z pkjo oZyD bJh ;p;N/SB d/ nkb/
ye b'fJv pv ftzNo ;h. b'fJv B/ fJj feskp fJ; bJh fbyh sK i' T[j w?dkB d[nkb/ fJZe xZN t'bN/i fJb?efNqe
's/ fyvkohnK d/ gqdoSB B{z fpjso pDk ;e/ ns/ T[BQK B{z nkokw wfj;{; eok ;e/ tkV brkT[D dh gqfefonk ftZu j?.
. fJ; feskp ftu ;"D dh fJe pj[s jh yk; fNqe fbyh rJh j?, fi; dh tos'A s[jkB{z dZ; d/JhJ/ fe e[M ;wK gfjbK
nwoheh c"i d/ itkB th eod/ jB. fgqz; ftbhnw ekT[ANh ftZu fJZe Nq?fce
ibdh ;"D dk fJj ckow{bk j?
ibdh ;"D dk fJj ckow{bk j?
ibdh ;"D dk fJj ckow{bk j? f;rBb ftZu ;Zg d/ tV ikD ekoB
ibdh ;"D dk fJj ckow{bk j?
ibdh ;"D dk fJj ckow{bk j?
fJj fNqe pj[s ;"yh j? ns/ s[jkB{z fJ; B{z ngDkT[D ftZu e'Jh ;wZf;nk BjhA f;rBb c/bQ j'D dh ypo nkJh ;h.
j't/rh. fNqe dk gfjbk edw ;oho B{z nkokw d/Dk j?. i/ s[;hA nkgD/ ;oho B{z fgqz; ftbhnw ekT[ANh g[fb;
nkokw BjhA fdUr/, sK s[;hA ;"A BjhA ;e'r/. fJ; s'A pknd, nkgD/ fujo/ dhnK ftGkr B/ fog'oN fdZsh fe fgqz;
wk;g/ShnK B{z nkokw d/D dh e'fSS eo'. ipkV/, ihG, nZyK B{z g{oh soQK nkokw ftbhnw gkoet/n ns/ ;[vb/ w?B'o
Bkb SZv', e'Jh th ;zxoS Bk eo'. vokJht 's/ fJZe fJb?efNqe pke; d/
fJ; s'A pknd nkgD/ d't/A jZE ;kJhv 's/ oZy' ns/ w'fYnK B{z th fYZbk eoB nzdo fJZe ;Zg p?mk ;h. ;oeN po/eo
dh e'fSS eo'. fJ; soQK s[jkv/ ;oho d/ ;ko/ sDkn ysw j'D/ S[o{ j' ikDr/. fJ; 's/ ;Zg c; frnk ;h fi; Bkb f;rBb
;koh gqfefonk ftZu ;kj dh nfjw G{fwek j[zdh j?. ;kj b?Ad/ j'J/ ns/ ;kj SZvd/ yokp j' frnk ;h.
;w/A, j"bh-j"bh nkgDh Sksh, pkjK ns/ bZsK B{z fYZbk eoBk S[o{ eo'. id'A s[;hA s[jkB{z dZ; d/JhJ/ fe ;ZgK Bkb
jbe/ f;o wfj;{; eoBk S[o{ eod/ j', sK 10 ;fezNK bJh fJZe nfij/ fdqS pko/ ;'u' i[VhnK eJh ypoK nkT[AdhnK
N?e;k; (fpT{o') jkb jh ftZu fe fJj ;G fi; ekoB j'fJnk n;hA
i' s[jkB{z jbek wfj;{; eotkT[Adk j?. fJj fdqS s[jkv/ ihtB Bkb ;pzXs e'Jh ofjzdhnK jB. fgSb/ wjhB/ nfijk jh
nwohek d/ N?e;k; ftZu 16,000 xoK ;[gB/ ftZu th BjhA ;'funk ;h.
xNBk iK ;EkB j' ;edk j?. i/ s[jkB{z e[M ;wM BjhA nkT[Adh, sK nkgD/ nkg B{z e[M fJZe ftnesh Bkb j'fJnk fi;
ftZu nukBe fpibh ubh rJh. don;b, fJj ;G e[M ;Zg ekoB
;w[zdo iK skbkp d/ ezY/ gJ/ j'D dh ebgBk eo'. fco th, i/ wB GNe fojk j?, dh eko ftZu ;Zg ;h. fit/A jh T[j
nfXekohnK B/ dZf;nk fe fet/A gkto j'fJnk. nk;fNB n?Boih B/ NthN
sK nkgD/ wB ftu brksko fJj nkyd/ oj', e[M Bk ;'u'. s[;hA d/y'r/ fe s[jkB{z vokJhftzr ;hN 's/ p?fmnk, T[; B/
;p;N/SB 'u e[M nfijk j'fJnk fe ehsk fe fJZe ;Zg ;kv/ ;p;N/SB d/
j"bh-j"bh BhAd nkT[D bZr ikt/rh. i/eo s[;hA fJ; gqfefonk B{z f;oc 6 v?Sp'ov 's/ ;Zg d/fynk. ;Zg B{z d/y e/
eJh xo jB/o/ 'u v[Zp rJ/. nk;fNB fJZe fJb?eNqhckJhv ;oeN ftZu dkyb
wjhfBnK sZe d[jokT[Ad/ j', sK s[jkB{z 2 fwzN d/ nzdo BhAd nkT[D bZr ikt/rh. T[; d/ j'S T[Zv rJ/. ftnesh eko
n?Boih d/ p[bko/ w?N fwS/b B/ dZf;nk j' frnk ;h, Bshi/ ti'A fJZe xzN/
SZv e/ GZi frnk.
44
44
44 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
44 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
44 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
nkJhB;NkJhB s'A th s/ j? 11 ;kb dh pZuh j? 11 ;kb dh pZuh Bk gk;g'oN, Bk th k go gj[zuh ftd/k go gj[zuh ftd/
nkJhB;NkJhB s'A th s/
j? 11 ;kb dh pZuh
nkJhB;NkJhB s'A th s/
nkJhB;NkJhB s'A th s/z j? 11 ;kb dh pZuh
nkJhB;NkJhB s'A th s/ j? 11 ;kb dh pZuh
Bk gk;g'oN, Bk th k go gj[zuh ftd/
Bk gk;g'oN, Bk th
Bk gk;g'oN, Bk th
Bk gk;g'oN, Bk thzk go gj[zuh ftd/k go gj[zuh ftd/S,,,,,
dk fdwkr, ibd fwb/rh wk;No fvroh fvroh
dk fdwkr, ibd fwb/rh wk;No
dk fdwkr, ibd fwb/rh wk;No
fvroh
dk fdwkr, ibd fwb/rh wk;No fvroh
dk fdwkr, ibd fwb/rh wk;Noz fvroh
J/nobkJhB ezgBh wzr ojh j? w[nkchHHH
J/nobkJhB ezgBh wzr ojh j? w[nkchHHH
J/nobkJhB ezgBh wzr ojh j? w[nkchHHH
J/nobkJhB ezgBh wzr ojh j? w[nkchHHH
J/nobkJhB ezgBh wzr ojh j? w[nkchHHH
ftfdnkoEhnK ftZu g[bkV y'i ns/
rfDs B{z T[sSkfjs eoB bJh
w?e;heB ;g/; J/iz;h Bkb ezw eo ojh
j?.
nXok n"fNzw s'A ghVs ;h
nXok n"fN w s'A ghVs ;h
nXok n"fN w s'A ghVs ;hw s'A ghVs ;h
nXok n"fN
nXok n"fN w s'A ghVs ;h
nXok B{z n"fNzw dk T[d'A gsk bZrk
id'A T[j fszB ;kb dh ;h. fJj fJZe
nfijh fpwkoh j? i' wkBf;e ftek; fBT{:koe (fpT{o') nwohek 'u xo/b{ :ksok d"okB fJe n"os Bkb nihp
ftZu o[ektN gkT[Adh j?. fJ; s'A ghVs xNBk d/yD B{z fwbh. don;b, fJe J/nobkJhB ezgBh dh rbsh ekoB wfjbk
pZfunK B{z nkg;h ;zuko ns/ ;wkfie xo/b{ :ksok 'u ftd/S gj[zu rJh. j?okBh dh rZb fJj j? fe id'A wfjbk J/
skbw/b tXkT[D ftZu w[Seb nkT[Adh nog'oN 's/ T[soh sK T[; e'b Bk sK gk;g'oN ;h ns/ Bk jh thzk.
j?. gqkgs ikDekoh w[skpe n?fb; j/pkov BK dh n"os B/ nwoheh J/nobkJhB
fJe fJzNoftT{ 'u nXok dh wK B/ ezgBh cozNhno s'A T[vkD Goh ;h. T[; B/ fBT{io;h s'A cb'ohvk dh fNeN p[Ze
dZf;nk ;h fe T[; dh phwkoh ekoB eotkJh ;h. go fJZe yokph ekoB T[j d{ih cbkJhN ftZu ;tko j' e/ e?o/phnB
T[; d/ d';s T[; B{z go/SkB eod/ ;B. d/S iwkfJek gj[zu rJh.
;[oZfynk nfXekoh j?okB ofj rJ/
;[oZfynk nfXekoh j?okB ofj rJ/
fJ; ekoB nXok pj[s d[yh ofjzdh ;h. ;[oZfynk nfXekoh j?okB ofj rJ/
;[oZfynk nfXekoh j?okB ofj rJ/
;[oZfynk nfXekoh j?okB ofj rJ/
fJ; eoe/ T[;B/ nkgD/ nkg B{z nkgD/ n?fb; B/ cb'ohvk bJh T[vkD GoBh ;h go u?e-fJB d"okB J/nobkJhB d/
nzdo jh ;hws eo fbnk. T[; B/ eowukohnK B/ fJ; B{z Bzonzdkz eo fdZsk ns/ wfjbk nzsookSNoh cbkJhN
w?ef;e' f;Nh (fpT{o') nbpoN dk BK nXok g/o/z ;Ku/z j?. nXok dk nkgDh gVQkJh 's/ fXnkB d/Dk S[o{ eo 'u ;tko j' rJh. id'A T[j T[ZE/ J/nog'oN 's/ T[soh sK T[; B{z gsk th BjhA ;h fe
nkfJB;NkJhB iK ;NhcB jkfezr B{z nkJhfeT{ nbpoN nkfJB;NkJhB fdZsk. T[; B/ S/sh jh nbipok cV T[j ftd/S gj[zu rJh j?. id'A ;[oZfynk iKu ehsh rJh sK T[; d/ Bkb T[E/ w"i{d
d[Bhnk d/ ;G s'A s/z fdwkr tkb/ ns/ ;NhcB jkfezr s'A fznkdk j?. T[; fbnk. fJ; s'A pknd nXok B/ fgZS/ iKu nfXekoh th j?okB ofj rJ/.
ftnesh ti'A :kd ehsk iKdk j?. go dk nkJhfeT{ ;e'o 162 dZf;nk iKdk w[V e/ BjhA d/fynk. n?fb; B/ dZf;nk fe T[j ne;o cbkJhN okjhA ;co eodh j?. T[; fdB th
j[D w?e;he' dh fJZe 11 ;kb dh e[Vh j?, i' nkJhB;NkJhB ns/ jkfezr s'A whvhnk fog'oNK d/ nB[;ko, nXok T[j cbkJhN 'u ;tko j'D bJh r/N 's/ gj[zuh go cbkJhN 'u ;tko j'D s'A
B/ nkJhHfeT{H d/ wkwb/ ftZu tZv/ tZX j?. nXok GftZy ftZu fJZe g[bkV B/ gzi ;kb dh T[wo ftZu nkgDk gfjbK T[j pkEo{w ubh rJh. id'A tkg; gosh sK p'ofvzr gk; dh iKu eoB
fdZriK B{z fgZS/ SZv fdZsk j?. :ksoh pDBk ukj[zdh j?. dZ; d/JhJ/ fe gqkfJwoh ;e{b g{ok ehsk ns/ fJZe ;kb tkb/ ftnesh B/ T[;B{z rbsh Bkb d{ih cbkJhN ftZu fpmk fdZsk. n?fb; B/
fdbu;g rZb fJj j? fe fJ; wk;{w B/ nkJhB;NkJhB ns/ jkfezr tor/ pknd fwvb ns/ jkJh ;e{b s'A rq?i{J/ dkntk ehsk fe T[j n?ANoh r/N pdbD ekoB i?e;Bftb/, cb'ohvk dh pikJ/
11 ;kb dh T[wo ftZu fJzihBhnfozr wjkB ftfrnkBhnK dk nkJhfeT{ SB ehsh. fJj ikfDnk iKdk j? fe iwkfJek gj[zuh.
ftZu nkgDh wk;No dh fvroh g{oh b?tb 160 j?. nkJhfeT{ N?;N ftZu e[Zb 150 gqSB n?fb; w[skpe T[j fgZm dh ;oioh s'A mhe j' ojh jK. T[;B{z d/y e/ J/
Bk;k ftZu ezw eoBk ukj[zdh
ehsh j?. ibdh jh fJ; bVeh B{z Bk;k ftZu ezw eoBk ukj[zdh g[ZS/ iKd/ jB, fJ; N?;N ftZu pkbr nobkJhB d/ eowukohnK B/ T[;B{z f;ZXh ;hN 's/ fpmk fdZsk. ekjbh ftZu T[;
Bk;k ftZu ezw eoBk ukj[zdh
Bk;k ftZu ezw eoBk ukj[zdh
Bk;k ftZu ezw eoBk ukj[zdh
fvroh fwb ikt/rh. fog'oN w[skpe fJj w?e;heB e[Vh 161 nze gqkgs eo ;ed/ jB ns/ pZu/ B/ p'ofvzr gk; u?Ze BjhA ehsk. N/enkc s'A pknd gsk bZrk fe T[j rbs
whvhnk fog'oNK w[skpe w?e;he' fJe fdB Bk;k Bkb ezw eoBk ukj[zdh tZX s'A tZX 162 nze gqkgs eo ;ed/ cbkJhN 'u ;tko j' rJh ;h. T[; ;w/A sZe pj[s d/o j' u[Zeh ;h. pknd 'u
f;Nh dh ofjD tkbh 11 ;kbk bVeh j?. toswkB ftZu, nXok B"itkB jB. cbkJhN nN?Av?AN dh wdd Bkb T[j iwkfJek d/ J/nog'oN 's/ T[soh ns/ T[E'A
fJe j'o cbkJhN b? e/ tkg; nwohek ubh rJh.
fJ; wkwb/ 'u cozNhno J/nobkJhBz d/ p[bko/ B/ fejk fe ;kB{z fJ; xNBk
Xowoki e'b 2 xzN/ ofj e/ gofsnk ftnesh,
Xowoki e'b 2 xzN/ ofj e/ gofsnk ftnesh, 's/ nc;'; j? ns/ n;hA rkje s'A w[nkch wzrd/ jK. n;hA fNeN d/ g?;/ tkg; eoB
Xowoki e'b 2 xzN/ ofj e/ gofsnk ftnesh,
Xowoki e'b 2 xzN/ ofj e/ gofsnk ftnesh,
Xowoki e'b 2 xzN/ ofj e/ gofsnk ftnesh,
ns/ T[; B{z w[nktzk d/D dk c?;bk ehsk j?.
fJe wjhB/ pknd nkJh :kddk s tkg;
fJe wjhB/ pknd nkJh :kddk
fJe wjhB/ pknd nkJh :kddk fgsk B/ nkgD/ g[Zso bJh 1 xzN/ u ehs/
fJe wjhB/ pknd nkJh :kddk s tkg;s tkg;
fJe wjhB/ pknd nkJh :kddkSs tkg;s tkg;
fgsk B/ nkgD/ g[Zso bJh 1 xzN/ u ehs/u ehs/
fgsk B/ nkgD/ g[Zso bJh 1 xzN/ 'u ehs/
fgsk B/ nkgD/ g[Zso bJh 1 xzN/ u ehs/
fgsk B/ nkgD/ g[Zso bJh 1 xzN/
ehsk j?. fJj fezBk ;Zu j? ns/ fezBk
fJzB/ g[
fJzB/ g[
fJzB/ g[ nZg, pDkfJnk ftnZg, pDkfJnk ft t foekov!t foekov!
fJzB/ g[ nZg, pDkfJnk ft t foekov!
M{m, fJj sK gsk BjhA go b'e fJj fJzB/ g[SnZg, pDkfJnk ftnZg, pDkfJnk ftSt foekov!t foekov!
ikDB ftZu pj[s fdbu;gh oZyd/ jB
fe w"s s'A pknd eh j[zdk j?< jkb jh
ftZu fJZe 16 ;kb d/ bVe/ B/ d' xzN/
w"s Bkb r[zko/. T[; s'A pknd T[j fJ;
d[Bhnk ftZu tkg; gos nkfJnk
jkd;/ s'A pknd j'Jh w"s!
jkd;/ s'A pknd j'Jh w"s!
jkd;/ s'A pknd j'Jh w"s!
jkd;/ s'A pknd j'Jh w"s!
jkd;/ s'A pknd j'Jh w"s!
vkeNoK B/ 16 ;kbk ;?wh p/oe' dh
fizdrh B{z fJe uwseko dZf;nk . ;?wh
fw;{oh, N?e;k; dk t;Bhe j?. fJe
uZNkB 's/ uVQd/ ;w/A T[; dk g?o fsbe
frnk. fJ; s'A pknd T[; B{z fdb dk
d"ok g? frnk, fi; s'A pknd vkeNoK
B/ T[; B{z fwqse x'fSs eo fdZsk.
fJZe wjhB/ bJh :kddkSs ysws ysw
fJZe wjhB/ bJh :kddk s ysws ysw
fJZe wjhB/ bJh :kddk
fJZe wjhB/ bJh :kddk
fJZe wjhB/ bJh :kddk s ysw
j' rJh fpq;p/B (fpT{o') jo fgsk ukj[zdk j? fe T[; dk pZuk T[; s'A tXhnk pD/ns/
j' rJh
j' rJh
j' rJh
j' rJh
;?wh dh wK i?Bhco B/ dZf;nk fe fJ; bJh T[j nkgD/ pZu/ B{z gq/fos eoB pko/ ;'udk j?. fJZe ftnesh B/ nkgd/
uZNkB s'A fvZrd/ jh ;?wh d/ ;oho B{z pZu/ B{z gq/fos eoB bJh g[Sng dk ftSt foekov pDk fdZsk. T[;B/ 1 xzN/ 'u
nXozr j' frnk. T[; B{z s[ozs j;gskb fJzB/ g[SnZg ehs/ fe BtK ftSt foekov pD frnk.
fbnKdk frnk fiZE/ vkeNoK B/ T[; frBhz tobv foekov; dh fog'oN w[skpe nk;Nq/bhnk d/ fpq;p/B d/ ofjD
B{z fwqse n?bkB fdZsk. gfotkoe w?Apo tkb/ 33 ;kbk b[ek; j/bwe/ dh pkvh B{z d/y e/ s[;hA ;wM ikUr/ fe T[j fJe
nzfsw ;z;eko dh fsnkoh eo oj/ ;B SkBdko pkvh fpbvo j?.
1 xzN/ ftZu ehs/ j koK g[ nZg
1 xzN/ ftZu ehs/ jzkoK g[koK g[SnZgnZg
1 xzN/ ftZu ehs/ j koK g[koK g[ nZgnZg
1 xzN/ ftZu ehs/ j
fe d' xzN/ pknd ;?wh dh bkS fjZbD 1 xzN/ ftZu ehs/ j
bZrh. s[ozs vkeNoK B/ T[; dh wdd b[ek; B/ 1 xzN/ 'u ;G s'A fznkdk g[SnZg eoe/ frBhz tobv foekov pDk
ehsh ns/ vkeNoh ;jkfJsk fdZsh. fbnk j?, fi; s'A pknd T[BQK dh ekch uouk j' ojh j?. fijV/ b'e ed/ th e;os
N?e;k; (fpT{o') w"s fJe nfijh dh g[SNh BjhA eo ;edk feT[Afe w"s T[; s'A pknd ;?wh pj[s ibdh mhe j' iK ;ohoe rshftXh BjhA eod/, T[BQK bJh 8-10 g[SnZg eoBk pj[s Gkoh j[zdk
uhz j?, fi; s'A puDk n;zGt j?. fJj s'A pknd e'Jh ftnesh fe;/ Bkb rZb frnk. e[M ;w/A bJh T[j fe;/ B{z gSkD j?. go b{ek; B/ 1 xzN/ 'u 3206 g[SnZg eoe/ ;G B{z j?okB eo fdZsk j?. i/eo
fJe nfijk ;Zu j? i' jo fe;/ dh BjhA eo ;edk. BjhA ;fenk. eJh jcfsnK se T[; T[;dh n";s eZYh ikt/ sK T[;B/ 1 fwzN ftZu 53 g[SnZg ehs/ jB. fJ; s'A
fzzdrh ftu fJe Bk fJe fdB nkT[Adk d[Bhnk ftZu pj[s ;ko/ b'e nfij/ B{z E'Vk fijk jh :kd nk fojk ;h. j[D gfjbK ;G s'A tZX g[S-nZg eoB dk foekov nk;Nq/bhnk d/ v/Bhnb ;e?bh d/
j?. w"s s'A pknd eh j[zdk j? fJ; Bkb jB i' dkntk eod/ jB fe T[jBK B/ g{oh soQK mhe j' frnk j?. BK ;h. T[;B/ ngq?b 2022 ftZu fJj foekov pDkfJnk ;h ns/ fco T[j f;oc
i[VhnK pj[s ;kohnK rZbK fwfEjk;e w"s s'A pknd d[BhnK t/yh j?. T[jBK ;?wh fJ; pko/ itkp BjhA fdzdk fe 3182 g[SnZg jh eo ;e/ ;B.
g[Zso bJh foekov pDkfJnk
g[Zso bJh foekov pDkfJnk
g[Zso bJh foekov pDkfJnk
g[Zso bJh foekov pDkfJnk
feskpK ftu fbyhnK rJhnK jB. B{z vkeNoh s"o 's/ fwqse x'fSs ehsk w"s s'A pknd eh j'fJnk. T[j efjzdk g[Zso bJh foekov pDkfJnk
e'Jh efjzdk j? fe woB s'A pknd pzdk frnk ;h go e[M ;w/A pknd T[j fJ; j? fe T[;B{z n;b ftZu e[M th :kd fog'oN w[skpe b[ek; B/ fJj foekov nkgD/ 1 ;kb d/ p/N/ B{z GftZy 'u gq/
iK sK ;tor iK Boe ftZu gj[zu ;z;ko ftZu tkg; gos nkJ/ ;B. pj[s BjhA j?. T[j j"bh j"bh nkgDh skes fos eoB bJh pDkfJnk j?. T[j ukj[zdk j? fe T[;dk g[Zso id'A T[j tZvk j[zdk j?
iKdk j?. e'Jh efjzdk j? ;tor ftZu ;ko/ b'eK B/ T[; ;w/A s'A pknd d/ ;w/A tkg; b? fojk j? . T[;d/ g?oK ftZu ni/ sK T[;B{z gsk j't/ fe d[BhnK ftZu e[M th n;zGt BjhA j?. b[ek; B{z fJj
ng;oktK jB. jkbKfe, e'Jh th fJ; ftZu i' e[M tkgfonk ;h T[j ;KMk th xZN skes j? . foekov pDkT[D 'u 2 s'A 3 ;kb dk ;wK bZrk j?.
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
4 4 4 4 45 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikp NkJhw
Bktb
Bktb 33thA fe
Bktb
Bktb
Bktb
33thA feSss ss s
33thA fe
33thA fe
33thA fe
fJe skok uwfenk
fJe skok uwfenk n?;H ;keh
fJe skok uwfenk
fJe skok uwfenk
fJe skok uwfenk
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
fgSb/ nze s'A nZr/
fgSb/ nze s'A nZr/ ukdoK pdbdh ofjzdh j?. gfjbK s'A oiBhS B/ th T[jh e[M ehsk i' g/wK B/ ;kro B{z fsnko ehskHHHwzdo
fgSb/ nze s'A nZr/
fgSb/ nze s'A nZr/
fgSb/ nze s'A nZr/
nZi g/wK fJeZbh p?mh j?. ;kro X's/ GKfvnK B{z w[V X'D brdh j?. ;kc T[; B/ ftnkj s'A gfjbK eoB bJh 'u ik T[; e'b'A wZEk fNetkfJnk. c/o
o'z tKr ;e{b ubk frnk j?. nZi ewfonK d/ coS s/ d' tkoh g'uk wkodh g/wK Bkb tkndk ehsk ;h fe T[j fe;/ T[j fszB'A fsnko j' ;e{b tZb N[o gJ/
iKdk j'fJnk T[j BkSsk eoe/ BjhA j?. nkgD/ bJh d[gfjo d/ d' c[be/ pZu/ dk pkg BjhA pD/rk. c/o T[j ;kro fiE/ ;kro dk dkybk eotkT[Dk ;h.
frnk. j[D T[j o'z fJ;/ soQK eodk. bkj[zdh j?. eJh tkoh T[; dk ihn BjhA B{z jh fJsBk fgnko eoB bZrdk N[oD s'A gfjbK g/wK B/ fwZmh yho dk
T[; dk wB j[zdk sK T[j ;t/o/ BkSs/ eodk T[BQK B{z ykD bJh. T[j d' c[be/ fit/A T[j ;Zuw[Zu dk jh T[; dk g[Zso fJe uwu ;kro d/ w{zj B{z bkfJnk.
t/b/ j/mK nk iKdk BjhA sK p?r w'Y/ s/ th pZ; T[;/ soQK gJ/ gJ/ mzv/ j' iKd/ B/ j't/. T[; B{z ;kro dhnK s'sbhnK rZbK T[j pkjo nk eko ftu pfj rJ/. oiBhS
Nzr ;e{b tZb fBeb iKdk. T[; d/ ns/ fJzM brdk fit/A T[; Bkb o[Z;/ ;[D pj[s nkBzd nkT[Adk. eko ubk ;e{b tZb uZb fgnk
nfijk eoB s/ g/wK ns/ oiBhS T[; j'J/ j'D. g/wK d/ wB ftu eJh fdBK s'A fJe S/sh jh ;e{b nk frnk. oiBhS
B{z g[ZSd/ th BjhA. pZ; jo t/b/ T[dk; c/o T[; B{z nkgD/ phih :kd ftuko nk fojk ;h. T[j eJh tkoh B/ ;e{b d/ nkfc; iK rZb ehsh. T[BQK
T[dk; fij/ fJe-d{i/ d/ w{zj tZb nkT[D brd/ B/ fijV/ T[; B{z ed/ G[Zyk oiBhS B{z efjzdh efjzdh th BjhA efj GoB bJh fJe ckow fdZsk. g/wK ns/
t/yD bZr iKd/ B/. Gkt/A g/wK d/ wB BjhA ;B ;"D fdzd/. T[; d/ pkT{ ih fet/ ;eh. fJe ;t/o T[j BkSsk eo oj/ ;B. oiBhS ;'c/ s/ pfj rJ/. oiBhS ckow
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
n?;H ;keh
nzdo sK jikoK ;tkb j[zd/ B/ go T[j A T[; dk fynkb oZyd/ ;B. c/o dhge, fdB n?stko dk ;h. po?Zv dk e'o GoB bZrk. T[; B/ g[Zs d/ BkT[A tkb/
T[BQK B{z pZ; nkgD/ wB 'u jh fSgkJh T[j Gkt/A fes/ th j[zdk xo bzu t/b/ s'VfdnK nukBe g?wk B/ oiBhS B{z ykB/ ftu ;kro u?Noih fbfynk. fgsk ;kro B/ pDkfJnk ;h. T[j wkvb
oZydh j?! oiBhS ;kwQD/ th BjhA zo{o xo gj[zu ikfJnk eodk ;h. fezBk fejk, tkbh EK s/ oiBhS u?Noih ns/ wK d/ pZdbK pko/ ;h fi; ftu do;kfJnk
T[x/Vdh. fynkb oZydk ;h T[j g/wK dk. go fJZE/ ''w?A ih s[jkv/ Bkb fJe ;bkj BkT[A tkb/ ykB/ ftu g/wK u?Noih fby frnk ;h fe pZdb fet/A po;d/ B/
nZi fvT{Nh s/ ikD bZfrnK oiBhS B{z sK gsk jh BjhA bZrdk fe eoBh j?.'' fdZsk. fJj fbfynk t/y g/wK fit/A o'D ns/ nkekS 'u fpibh fet/A
oiBhS th u[Zgukg ;h. g/wK ni/ th g/wK G[Zyh j? iK T[; B/ e[M ykXk th j?. ''jKHHHHjK fJ; ftZu g[ZSD tkbh B{z j' rJh. T[; B/ oiBhS tZb fJ; uewdh j?!
BkSs/ tkb/ w/z B/V/ e[o;h s/ p?mh j?. T[j th eh eo/ T[; dh B"eoh jh nfijh fejVh rZb j?<'' fJj nky oiBhS g/ Bio Bkb t/fynk fit/A oiBh; B/ T[; ;kfJz;-Nhuo B/ T[; B{z fJj th
T[; dhnK nZyK pzd j' iKdhnK B/ gsk j?. T[j fvT{Nh ftueko xo BjhA nk wK tZb d/yD brk. s/ T[woK dk eozk ukVQ fdZsk ;h, fi; dZf;nk fe fJ; soQK dk wkvb sK jkJh
BjhA fet/A T[; B{z :kd nkT[D brd?. ;edk. ''j[D sK ih ;kro Eoh-gbZ; dk B/ T[; d/ g[Zs B{z fgsk dk BkT[A d/ T[; ;e{b d/ pZu/ th BjhA pDk ;ed/.
fJzB/ toQ/ fijV/ T[; B/ fJzrb?Av dh T[; B{z :kd nkfJnk e[M fdB bzx j' frnk. n;hA fJ; B{z fezvh ;e{b ftu s/ fJe nfj;kB ehsk ;h. ;kro dk ''s[jkvk pZuk pj[s ihBhn; j?.''
Xosh s/ fpskJ/. ikD s/ T[j fJe tkoh n?t/A pkjob/ feT[A Bk dkyb eotk d/JhJ/< fJe sK dkybk eotk e/ oiBhS g/wK ns/ g[Zs Nhuo d/ w{zj'A fJj ;[D d't/A y[Sh
fJzrb?Av nkT[D s'A gfjbK fezBhnK r/N e'b yb'sh ;h. T[BQK ;kwQD/ tkb/ r'o/ pZfunK ftu ou-fwu ikt/rk, B{z Bkb b? fJe o?;N'o?AN ftu ubk Bkb Go/ xo w[V/. oiBhS B{z fJ;
jh ;'uK ;B T[; d/ wB ftu fiBQK Bkb xo ftu e'Jh shj e[ tfoQnK dh fJe T[BQK dh p'bh f;Zy/rk. j'o xo 'u fJj frnk. tkoh c/o nkgD/ s/ cyo wfj;{; j'
fJe vo th ;h. T[; B{z gsk BjhA ;h r'oh T[; e'b nk rJh ns/ T[; B/ ;kok fdB fJeZbk ofjzdk. ;e{b Zu ''g/wK g[Zs d/ dkyb/ dh y[Sh ftu fojk ;h i' ;kro dk fgsk Bk j[zd/
fJzrb?Av ik e/ T[; dh fzzdrh fet/A w[;eoKd/ j'J/ nzro/zh 'u g[ZfSnk, fJjdk ihn bZfrnk oj/rk.'' w/o/ tZb'A fJj gkoNh.'' j'J/ th fgsk tkb/ coi pky{ph fBGk
N[o/rh< T[; EK ;G e[M jh BtK ;h T[; ''s{z j[D/ d{i/ w[be 'u'A nkJh j?A<@ ''jK g/wK s{z w/o/ wB dh rZb nkyh fJj ;[D gfjbK s'A y[Sh Bkb Goh fojk ;h.
bJh, gsh, w[be, w[be d/ b'e. T[BQK g/wK B/ T[; dh rZb B{z w[Sfeb Bkb j?. fJj v/-pkJh-v/ S?skB th sK j[zdk g/wK j'o yhth j' rJh ;h. fJBQK ;'uK 'u v[Zph g/wK ni/ th
dh GkSk, T[BQK dk ofjD-;fjD, T[BQK ;wMfdnK jK ftu f;o fjbk fdZsk. ik fojk. ;e{b ikt/rk sK e[M sK j[D g/wK bJh xo dk ezw j'o tZX e[o;h s/ p?mh ;h. phs rJ/ tesK dk
d/ fotkz ;G e[M jh sK nZv ;B. šeh s{z ftnkjh j'Jh j?A<@ r'oh f;Zy/rk jh. c/o s{z mhe jh nkfynk. frnk ;h. ;kY/ nZm ti/ she ;t/o/ fJe fJe gb ;h fijVk T[; B{z :kd
c/o ;Zuw[Zu jh fesBk n"yk n"os B/ d{ik ;tkb g[ZfSnk. fJ; w[be 'u ofjzfdnK fJZE'A dh GkSk oiBhS B/ fvT{Nh s/ ikDk j[zdk ;h nk fojk ;h.
bZfrnk T[; B{z. f;tkJ/ gsh d/ T[; fJ; tkoh g/wK fJe T[bMD fijh dk nkT[Dk th sK pj[s io{oh j?.'' ns/ ;tk B"A ti/ ;kro dh p; nkT[Adh T[; B{z :kd nkfJnk ;kro B"thA
w[be ftu j'o sK T[; dk nkgDk e'Jh ftu c; rJh ;h. T[j fJ; ;tkb dk gsh dh rZb ;[D e/ g/wK B/ fJe ;h. gfjbK g/wK gsh d/ ikD dh fsnkoh ebk; ftu gj[zu frnk ;h. ;e{b ftu
;h jh BjhA fi; Bkb T[j rZb th eo itkp w;K jh jK ftu d/ gkT[Adh j?. tkoh fgnko Bkb oiBhS tZb eodh. T[; bJh po/eck;N pDkT[Adh, tkofSe y/vK j'DhnK ;B fiBQK ftu
b?Adh. fJe tZvh G?D ;h, fi; d/ xo c/o T[j r'oh n"os ed/-edkJhA t/fynk. T[; B{z fJj T[whd BjhA ;h fe bzu g?e eodh, gsh B{z pkjo r/N she pZfunK d/ wkfgnK B{z th Sohe j'D
o'z E'V/ jh ikfJnk ik ;edk ;h. T[j g/wK d/ xo nkT[D brdh j?. T[j T[; dk gsh T[jdh nkyh rZb fJzBh ;h-nkc eodh. c/o ;kro B{z gfjbK bJh ;Zdk fwfbnk ;h. T[BQK d/ p?mD
th fes/ B"eoh eodh ;h. T[; w[be nkgD/ w[be dhnK rZb eodh j?. g/wK S/sh wzB ikt/rk. T[; dk fynkb ;h d[ZX row eoe/ fdzdh. T[; d/ ykD bJh bJh ;N/vhnw ftu pj[s tXhnk
ftu B"eoh g/Sk pzfdnK e'b tes dh e'b'A T[; d/ w[be dh ikDekoh b?Adh T[j pj[s ;ko/ ;tkb g[ZS/rk, go T[; e[M Bk e[M BtK pDk e/ bzu-pke; gqpzX ehsk frnk ;h.
jw/Sk jh xkN ofjzdh ;h. fi; xo ftu j?. T[j fJe-d{i/ dh GkSk ;wMdhnK B/ sK g/wK dh rZb ;[D sd/ jK eo pzd eodh. p; nkT[D s'A gfjbK T[; ;kro ;" whNo, d' ;" whNo ns/
g/wK rJh ;h T[; d/ uko/ gk;/ r'fonK d/ j'JhnK ezw ubk b?AdhnK B/. tes d/ fdZsh ;h. T[; B/ e[M th BjhA g[ZfSnk. dh T[Arb cV T[; B{z ;Ve she SZvD ;kfJeb o/; ftu fjZ;k b? fojk ;h.
xo ;B, fiBQK dk e[M th g/wK d/ xo d?As e'b'A g/wK B{z T[j r'oh n"os eoe/ T[j oks c/o fezBh ;[ykthA ;h g/wK iKdh. wkfJe s/ ;kfJeb o/; pko/ nBkT{A;
Bkb w/b BjhA ;h yKdk. T[j eJh tkoh ed/-ed/ S[Nekok fwb iKdk. bJh. T[; B/V/ p?Zv 's/ bzwk fgnk d' ti/ g/wK c/o ;Ve s/ ik p; d/ ehsk frnk. ;kfJeb d"V 'u d;
Sh;/ tkbh pkoh fgZS/ yVQh j' T[BQK B{z j"b/-j"b/ g/wK dk teD uzrh soQK oiBhS ed'A dk ;"A frnk ;h go g/wK B{z fJzszko ftu yVh j' iKdh. T[j ;kro iD/ fjZ;k b?D bJh No?e s/ nk
t/ydh ofjzdh. T[BQK dk gfjoktk, T[BQK phsD bZrdk. jB/o/ s'A vodk wkok BhAd BjhA ;h nk ojh. T[; B{z dhge B{z xo fbnk T[; d/ egV/ pdbdh, T[; rJ/. T[BQK ftu ;kro th ;h.
dk ubDk-fcoBk. id'A th S[ZNh dk fdB fet/A fJe oks bJh fe;/ d{i/ w[be pj[s :kd nkT[Adk fojk. T[j wB ftu s'A ;e{b dhnK rZbK ;[Ddh. tes o/; S[o{ j'Jh fijVh dZ; uZeoK
e'Jh fdB nkT[Adk T[j ;t/o/ jh 'u ufbnk iKdk. T[j c/o ;koh oks tko-tko fJj d[jok ojh ;h, fet/A fBebdk frnk g/wK B{z gsk jh dh ;h. g/wK ns/ oiBhS sK nkgD/
nkgDhnK rZvhnK 'u pfj gsk BjhA T[; fdB d/ w[V nkT[D dh T[vhe eodh ''ekS nZi T[j j[zd/. fezBk uzrk BjhA bZrk. ;kro B{z ;e{b iKfdnK g[Zs B{z j?okB j'J/ ;kfJeb ubKd/ B{z
feZXo fBeb iKd/. j?. T[j nkgD/-nkg B{z T[; Bt/A w[be brdk T[BQK B{z.'' fszB wjhB/ j' uZb/ ;B. fJ; tkoh ;e{b t/y oj/ ;B, fi; B/ gfjb/ uZeo ftu
c/o g/wK nkgD/ w[be dh S[ZNh d/ nB[e{b Ykb b?Adh j?. Gkt/A fJBQK fszB ;kbK ftZu oiBhS dh g/no?AN; whfNzr ;h fi; ftu jh d{i/ ;kfJeb tkfbnK Bkb d{oh
fdB dh s[bDk T[BQK dh S[ZNh Bkb eoB ;kro c/o fszB ;kbK dk j' iKdk. B/ g/wK B{z ;ko/ ;[Zy fdZs/ ;B, ;kohnK oiBhS ns/ g/wK d't/A rJ/ ;B. g/wK pDk bJh ;h.
brdh. id'A th T[ZE/ phih xo 'u tes dk d?As ed'A dk g/wK d/ xo'A pkjo y[ShnK fdZshnK ;B go sK th T[j ns/ oiBhS bJh fJj c/o y[Sh tkbk fiT[A-fiT[A uZeo xNd/ ik oj/
ofjzfdnK n?stko dh S[ZNh nkT[Adh, ubk frnk j?. T[; B{z j[D gsk jh Bjh nkgD/ wB 'u pj[s e'fSS eoB s/ th fdB ;h, id'A ;kro dh r'oh Nhuo B/ ;B T[j d{oh T[sBh jh tXdh ik ojh
egfVnK dk X'D tkbk Y/o j[zdk. ;ko/ bZrdk fe tes fet/A phs iKdk. dhge dh ;'u B{z pkjo BjhA ;h eZY T[; dhnK T[gbpXhnK dh fJe bzph ;h. id'A nyho d/ fszB uZeo pkeh
xo dh uzrh soQK ;ckJh eoBh g?Adh. oiBhS ;t/o/ B"A ti/ xo'A ubk iKdk. ;eh. T[j T[; d/ fdb d/ fe;/ e'D/ ftu fb;N T[BQK ;kwD/ oZyh. T[j Nhuo sK ofj rJ/ sK ;N/vhnw d/ jo e'B/ s'A
jcs/ Go ftu fyzv/ ;wkB B{z nkgDh g/wK c/o ;kro Bkb o[ZM iKdh j?. j[D jo t/b/ fit/A fSfgnk ofjzdk ;h. id'A j?okB ;h fe fJ; pZu/ B/ fet/A fszB nktkzK nkT[DhnK S[o{ j' rJhnK
EK s/ oZyDk g?Adk. fJBQK ezwK ftu T[j xo 'u BZf;nk fcodk. T[; Bkb th T[; B{z w"ek fwbdk, id'A th T[; dk wjhfBnK ftu T[; w[be dh GkSk uzrh ;B.
fet/A S[ZNh dk fdB phs iKdk T[; B{z rZbK eodk fijVhnK w[ZedhnK jh wB j[zdk T[; e'B/ 'u'A pkjo fBeb g/wK soQK p'bDh ns/ ;wMDh f;Zy bJh ;h, ;kro, ;kro, ;kroHHH!@
gsk jh Bk brdk. BjhA. g/wK bJh T[; d/ fezB/ ezw B/ fijV/ B{z :kd nkT[D brdk. fi; bJh ;kro d/ w[be d/ d{i/ g/wK ns/ oiBhS j?okB ;B nkgD/
go fJZE/ ofjzfdnK g/wK bJh j'o T[j ;kok fdB eodh ofjzdh j?. T[j ''ekS nZi dhge j[zdk<'' fJ; rZb ftfdnkoEhnK B{z toQ/ bZr iKd/ ;B. g[Zs s/ fi; B{z ;e{b d/ pZu/ fJzBk
th w[Sfeb ;h. gsh ;t/o/ jh fvT{Nh ;t/o/ T[; B{z B[jkT[Adh j?. T[; d/ egV/ B{z T[j c/o wB 'u d[joKdh j?. e[o;h s/ ;kro fJ;/ soQK fJe-fJe iwks g;zd eod/ ;B. fit/A T[j ;e{b dk
s/ ubk iKdk. T[j T[d'A sZe ezw 'u pdbdh j?. ;t/o t/b/ d[ZX c/o BkSsk. p?mh T[j ;'uD brdh j?. uVQdk j'fJnk u"Eh 'u ik gj[zfunk. e/tb ftfdnkoEh jh BjhA ;r'A T[j
o[ZMh ofjzdh id'A she oiBhS xo 'u T[j nkgDh wzw B{z eJh tkoh ejkDh ''T[; B{z fezBk ukn ;h ;kro B{z T[; B/ fe;/ th ftfdnkoEh B{z nkgD/ sK ;e{b dk jho' th ;h, fi; s/
j[zdk. T[; bJh po/e-ck;N fsnko ;[DkT[D bJh efjzdk. NhHthH ftu fe;/ tZvk j[zfdnK t/yD dk go tes B/ Bkb'A nZr/ BjhA ;h bzxD fdZsk. ;e{b ftfdnkoEh tko/-tko/ ik oj/ ;B,
eoBk, T[; dk bzu g?e eoBk, T[; d/ r'oh n"os B{z BZufdnK t/y nkgDh T[; B{z w"ek jh BjhA fdZsk. fezBh S/sh dk e'Jh th gq'rokw j[zdk T[j T[; ftZu ns/ T[; B{z g;zd eoB tkbhnK
o'z d/ eZgV/ eZY e/ oZyD/. T[; B{z pkjob/ wzw B{z T[;/ soQK BZuD bJh nkydk. y'j fbnk T[; B/ dhge B{z w/o/ e'b'A. go tZX uVQ e/ fjZ;k b?Adk. ;zrhs, vokwk r'ohnK e[VhnK tZX ;B. id'A nyhoh
r/N sZe ;h-nkc eoe/ nkT[Dk ns/ fe;/ f;zro B{z t/y wzw e'b'A T[;/ soQK w{zj sd g/wK B/ efS; eoe/ dhge B{z iK y/vK fJBQK ftu'A fiZs e/ fJBkwK uZeo g{ok j'fJnk sK ;kro d{i/ Bzpo
c/oHHHH. pDk e/ rkDk ;[DBk ukj[zdk. g/wK B{z nkgDh ;Zu 'u'A pkjo eZY fdZsk ns/ dh fJe bzph fb;N pD rJh. s/ nkT[D tkb/ ;kfJeb ;tkoK Bkb
fJ; s'A pknd bzpk fdB fet/A fJj ;G e[M eoBk uzrk bZrdk. T[; dh EK oiBhS nk frnk. ni/ T[j S/thA ftu jh gj[zfunk ;N/vhnw dk nZXk uZeo nZr/ ;h.
tes dk d?As pD T[; ;kwQD/ nk yVk Gkt/A fJ; soQK eofdnK T[; B{z pj[s ''oiBhS th sK pj[s fgnko eodk jh ;h fe fJe fdB T[; d/ ;e{b g/wK c/o ;" whNo d"V, d' ;" whNo d"V
j' iKdk. T[; bzp/ fdB d/ fezB/ ;ko/ gb n"y wfj;{; j[zdh j? go T[j T[; dh jo ;kro B{z. fet/A T[; Bkb rZbK eodk ns/ oiBhS bJh ;Zdk nkfJnk. T[BQK fe;/ th nkfJNw ftu fjZ;k b? ;kro
j[zd/, c/o fezB/ ;ko/ xzN/ j[zd/ fijV/ T[; rZb wzBdh j?. T[j o'i T[; bJh ykD ofjzdk. T[; B{z nkgD/ Bkb b? pkjo B{z ;e{b p[bkfJnk frnk ;h. nrb/ d{i/ Bzpo s/ nkfJnk jh BjhA.
B{z fJe fJe eoe/ fJeZfbnK pshs B{z e[M Bk e[M BtK pDk e/ fdzdh j?. x[zwkD b? iKdk.'' fdB id'A T[j d't/A ;e{b gj[zu/ sK c/o id'A T[; fdB ;kro g/wK Bkb
eoB/ g?Ad/ B/. c/o T[; tes d/ d?As s'A d[gfjo t/b/ ftjbh j' T[; B{z B/V/ d/ nrb/ fdB g/wK j'o ibdh T[Zm fgqz;hgb B/ T[BQK B{z ;e{b dh ;kfJz; oiBhS Bkb xo nk oj/ ;B sK
vofdnK T[; dk fdB w;K jh bzxdk. gkoe ftu x[zwkD b? iKdh j?. nkgD/ yV'sh ;h. T[j ;t/o/ jh Bjk bJh ;h. Nhuo B{z fwbD bJh nkfynk. oiBhS T[BQK B{z c/o fJe o?;N'o?AN ftu
n?v/ bzp/ fdB ftu T[; B{z ;wM Bk jZE Bkb T[; B{z M{b/ s/ fpmk M[bKdh T[; B/ xo 'u pDkJ/ wzdo 'u g{ik ;kfJz; Nhuo B{z nkfc; ftu gkoNh d/D bJh b? frnk ;h. e'Jh
nkT[Adk T[j T[; d?As e'b'A fet/A j?. T[; okjhA g[ZS/ ;ko/ n"y/ ;tkbK dk ehsh. fwZmh yho pDkJh. c/o oiBhS ;Zd fbnk frnk ns/ T[j g/wK ns/ th y[Sh dk w"ek T[j T[BQK bJh y[zMD
S[Nekok gkt/< itkp fdzdh j?. T[; dh jo fJe rZb th ikr fgnk. T[; B/ nZi nkfc; d/ oiBhS B{z ;kfJz; b?p ftu b? rJh. BjhA ;h fdzdk.
T[j tes eZND bJh o'z p?v dhnK fXnkB Bkb ;[Ddh j?. o Bkb nkT[D bJh c'B eo fdZsk ;h. T[; EK fJe wkvb fgnk ;h fijVk nrb/ nze ftu ikoh
nrb/ nze ftu ikoh
nrb/ nze ftu ikoh
nrb/ nze ftu ikoh
nrb/ nze ftu ikoh
46
46
46 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
46 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
46 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
nk;Nq/bhnk u Gkoh whAj ns/ s{ckB B/ wukJh
nk;Nq/bhnk
nk;Nq/bhnk u Gkoh whAj ns/ s{ckB B/ wukJhu Gkoh whAj ns/ s{ckB B/ wukJh
nk;Nq/bhnk 'u Gkoh whAj ns/ s{ckB B/ wukJh
B?u[ob pkvh fpbfvzr :{BhnB fJzNoB?
B?u[ob pkvh fpbfvzr :{BhnB fJzNoB?
B?u[ob pkvh fpbfvzr :{BhnB fJzNoB? BbBb nk;Nq/bhnk u Gkoh whAj ns/ s{ckB B/ wukJh
B?u[ob pkvh fpbfvzr :{BhnB fJzNoB? Bb
B?u[ob pkvh fpbfvzr :{BhnB fJzNoB?SBb
Bb
spkjh, j koK b'eK d/ xoK dh fpibh r[ZbkoK b'eK d/ xoK dh fpibh r[Zb
spkjh, jzkoK b'eK d/ xoK dh fpibh r[Zb
spkjh, j koK b'eK d/ xoK dh fpibh r[Zb
spkjh, j
dk iZi pfDnk gfjbk gzikph gofwzdo e?AE spkjh, j koK b'eK d/ xoK dh fpibh r[Zb
dk iZi pfDnk gfjbk gzikph gofwzdo e?AE
dk iZi pfDnk gfjbk gzikph gofwzdo e?AE
dk iZi pfDnk gfjbk gzikph gofwzdo e?AE
dk iZi pfDnk gfjbk gzikph gofwzdo e?AE
fJ; B"itkB B/ 17 bkfJ;?A; jk;b eoe/
Gkosh b'eK dk fJNbh ftZu eZd
gfjbK Bkb'A th j'o T[Zuk eo fdZsk j?.
e[M j'o tZyok eoB bJh fizw dhnK
wShBK Bkb ik x'b eoB bZrk.
gofwzdo okw e?AE B/ nkgD/ ;oho B{z
c"bkdh pDk e/ fJNbh Go dk e'Jh pkvh
fpbfvzr w[ekpbk BjhA SZfvnk.
fJNbh d/ pkvh fpbvoK ftZu B"itkB
dh s{sh f;o uVQ p'b ojh j?, fi; d/
uZbfdnK ekpbhns dh gkoy{ B?u[ob
pkvh fpbfvzr :{BhnB fJzNoB?SBb
B/ T[; B{z nkgD/ iZiK dh ftS/S Nhw
ftZu Skwb eoe/ GkoshnK dh pZb/-
pZb/ eotk fdZsh j?. gofwzdo gfjbk
nfijk gzikph j?, fi; B{z iZi pDB
dk wkD fwb fojk j?, fi; bJh T[j
:{BhnB dk sfj-fdb'A XzBtkdh j?.
B?u[ob pkvh fpbfvzr :{BhnB e?Bpok (fpT{o') dZyDh nk;Nq/bhnk ftu Gkoh s{ckB nkT[D s'A pknd oki
fJzNoB?SBb tZb'A d/S-ftd/S 'u ftZu jzkoK b'eK d/ xoK dh fpibh r[Zb j' rJh. fog'oN w[skpe nk;Nq/bhnkJh
eotkJ/ iKd/ pkvh fpbfvzr oki dZyDh nk;Nq/bhnk ftZu 24 xzfNnK ftu 65,000 s'A tZX tko fpibh
w[ekpfbnK d/ gqsh:'rhnK B{z j[D fvZrh i' pb?enkT{N dk ekoB pD rJh. n?vhb/v ns/ fJ;d/ nk;gk; d/ e;fpnK
gzikph rZGo{ u[DB bZrk j? fe fe; ftZu 10,000 s'A tZX xo ns/ eko'pko fpibh s'A fpBK ;B.
B"itkB dk ;oho ;G s'A tZX fcZN j?. ;N/N n?woi?A;h ;/tk (n?;Jhn?;) B{z n";sB jo fszB fwzN ftZu wdd bJh
fJ; ekotkJh ftZu jh gofwzdo fJZe ekb gqkgs j'Jh. tkjB ukbeK B{z ;ktXkB ofjD dh nghb ehsh rJh,
o'w (fpT{o') fJNbh 'u Gkosh th j?, fi; dk we;d B"itkB ghVQh okiXkBh o'w fty/ 8 i[bkJh B{z :{BhnB ;VeK 's/ c?fbnk wbpk ns/ pb?enkT[N d/ Bshi/ ti'A e[M Nq?fce bkJhNK th
B"itkBK tZb'A fBozso nkgDh B{z BfSnK s'A d{o eoBk j?. fgsk ;[ytho tZb'A eotkJ/ ik oj/ pkvh fpbfvzr yokp j' rJhnK. w";w ftfrnkB fpT{o' d/ ;hBhno c'oek;No wkoe nB'be B/
ekpbhnb d/ Mzv/ tZy-tZy y/soK ftZu okw e?AE s/ wksk e[bftzdo e"o e?AE dh w[ekpfbnK ftZu iZi pD e/ fSoes fejk fe s{ckB dk ;G s'A p[ok ;wK bzx frnk j? go fJj okjs n;EkJh j' ;edh
rZvfdnK wkfgnK ;w/s ;w[Zu/ Gkosh pd"bs gVQkJh-fbykJh g{oh eoB eoB nk fojk j?. fzeo:'r j? fe j?.
GkJhuko/ dk wkD-;BwkB u'yk ehsk T[gozs fJ; rZGo{ B/ fJNbh ftZu gofwzdo okw e?AE ;kb 2015 s'A pkoh
ik fojk j?. fJBQK 'u'A fJe B"itkB vokJhto pDB dk wB pDkfJnk s/ Sfjo B/V/ fJNkbhnB d';s o'p?os' Bkb
y{p;{osh gZy'A ;ekNb?Av d/ fJ;
y{p;{osh gZy'A ;ekNb?Av d/ fJ;
y{p;{osh gZy'A ;ekNb?Av d/ fJ;
y{p;{osh gZy'A ;ekNb?Av d/ fJ;
gzikp d/ fJfsjk;e fgzv fpbrk fJNbh d/ ;ko/ bkfJ;?A; J/, n?Zw s'A vh, gkoNBofSg ftZu fizw ;?ANo th ubk y{p;{osh gZy'A ;ekNb?Av d/ fJ;
(ibzXo) dk izwgb gofwzdo okw e?AE Jh, sZe jk;b eo bJ/. fojk j? s/ fJe ftS/S ;[oZfynk J/iz;h
T[oc ;zBh (30) j?. r[zdt/A ;oho tkbk fJNkbhnB GkSk ;"yh Bk j'D ekoB th, fi; ftZu T[j Gkos s'A nkT[D
o/bt/ ;N/
o/bt/ ;N/ B B/ wkoh pk h
o/bt/ ;N/
o/bt/ ;N/ B B/ wkoh pkB B/ wkoh pk
o/bt/ ;N/SB B/ wkoh pkzh hh h
fJj gzikph rZGo{ pj[gZyh Sy;hns pj[s ;ko/ Gkosh b'e fJNbh ftZu ph tkbhnK thnkJhgh Sy;hnsK B{z ftS/
B B/ wkoh pk
j'D d/ Bkb-Bkb fzzdk fdb fJB;kB bkfJ;?A; th jk;b eo BjhA gkT[Ad/ go S ;[oZfynk gqdkB eodk j?.
nfXn?B
nfXn?B u dkntk, jkoN nN?e dhu dkntk, jkoN nN?e dh
nfXn?B
nfXn?B u dkntk, jkoN nN?e dh
nfXn?B 'u dkntk, jkoN nN?e dhu dkntk, jkoN nN?e dh
;zGktBk fJ; fdB ;G s'A tZX
;zGktBk fJ; fdB ;G s'A tZX
;zGktBk fJ; fdB ;G s'A tZX
;zGktBk fJ; fdB ;G s'A tZX
;zGktBk fJ; fdB ;G s'A tZX
;h. fJ; ftu fdykfJnk frnk ;h fe
ezwekih jcs/ dh S[o{nks ftu fdb
dk d"ok g?D dh ;zGktBk tX iKdh j?.
fJ; ftu y'ihnK B/ dZf;nk ;h fe
n?stko B{z th fJ; xkse fdb d"o/
dh do tXh j[zdh j?.
fpqfNS jkoN ckT{Av/SB d/ w?vheb
vkfJo?eNo gq'c?;o Bhb/S ;wkBh B/
fejk fe fJj nfXn?B ftS/S o{g ftu
xkse fdb d/ d"o/ d/ ;w/A pko/ ;p{s g/
S eodk j? go j[D ;kB{z fJj ikDB dh
b'V j? fe jcs/ d/ j'oBK fdBK ftu
nfijk eh j?, i' fJ; B{z ;'wtko B{z tX
;zGkfts pDk fdzd/ jB. ;wkBh B/ fejk
fe n;hA vkeNoK B{z fJ; xkse ;fEsh
B{z fpjso Yzr Bkb ;wMD ftu wdd
eo ;ed/ jK sK i' n;hA GftZy ftu
j'o fznkdk b'eK dh ikB puk ;ehJ/.
:{H e/H ftu jo ;kb 30,000 s'A
tX j;gskbK ftu n?Z;H NhH JhH n?ZwH
nkJhH ekoB wohz Gosh j[zd/ jB. fJ;
rbk;r' (fpT{o') ;G s'A y{p;{os s/ g[oksB Xq'jo B{z o{gwkB eofdnK ni/ th
bJh fJ; d/ fBtkoD bJh c"oh w[bKeD
;/tktK d/ oj/ 'o/bt/ ;N/SBK d/ tobv eZg' ftZu ;ekNb?Av B{z tZvk wkD fwfbnk
e'o'Boh XwBh g{oh soQK j' iKdh
ibzXo (fpT{o') s[jkB{z fJj ikD e/ e'o'Boh XwBh g{oh soQK j' iKdh ns/ fJbki dh b'V j[zdh j? ns/ fJ;
e'o'Boh XwBh g{oh soQK j' iKdh
e'o'Boh XwBh g{oh soQK j' iKdh
e'o'Boh XwBh g{oh soQK j' iKdh
j?. fJ; w[ekpb/ ftZu poskBhnk d/ 48 o/bt/ ;N/SBK d/ BK w"i{d ;B, fiBQK 'u'A
j? pbke
j? pbke
j? pbke
j? pbke
j?okBh j't/rh fe xkse jkoN nN?e j? pbke B{z nkw s"o 's/ c"oh n?AihUgbk;Nh
;ekNb?Av d/ t?fw; t/n ;N/SB ns/ c/oh NowhBb B/ pkzh wkoh j?. fJ; w[ekpb/
dh ;G s'A tZX ;zGktBk ;'wtko B{z y'ihnK w[skpe nfijh ;fEsh B{z Bkb ehsk iKdk j?. p/bck;N j?bE
ftZu brGr 70,000 b'eK B/ t'NK gkJhnK, fiBQK 'u'A t?fw; t/n ;N/SB B{z
fznkdk j[zdh j?. fJe nfXn?B ftu n?Z;H NhH-;?rw?AN n?bht/SB n?Av ;'Sb e/no NoZ;N ftu y'i dh
8403 t'NK fwbhnK.
fejk frnk j? fe nkfJob?Av ftu wkfJUekovhnb fJBcoZeSB (n?Z;H nrtkJh eoB tkb/ i?e bkckB B/
;ekNo/b tZb'A ;KG-;zGkb ehs/ iKd/ fJ; ;N/SB B{z fJj fJBkw fwbD dh
2013 ns/ 2018 dofwnkB y'ihnK NhH JhH n?ZwH nkJhH) efjzd/ jB ns/ fejk fe n;hA ezwekih jcs/ dh
tiQk fJ; dh y{p;{os fdZy, efwT{fBNh rkovB pDkT[D bJh fBGkJhnK ;/tktK
tb'A ehs/ rJ/ nfXn?B ftu 10,528 fJj T[d'A tkgodh j? id'A e'Jh w[Zy S[o{nks ns/ n?Z;H NhH JhH n?ZwH dhnK
ns/ ;N/SB 's/ pDh p[ZeSkg j?. fJ; s'A fJbktk 7441 t'NK Bkb v?Bwkoe fjZb
o'rhnK d/ nzefVnK dk ftSb/SD e'o'Boh XwBh g{oh soQK pbke j' iKdh xNBktK dofwnkB wzp{s nzeVk
;N/SB B{z d{ik ;EkB gqkgs j'fJnk j? s/ 3271 t'NK Bkb bfwzrNB ;gk B{z shik
ehsk frnk j?. nfXn?B ftu gkfJnk j?. fJj gq?z?AN/SB w?Bu?;No, fpqN/B ftu ;zpzX gkfJnk j?. fJ; dk toDB gfjbK
;EkB fwfbnk. ;ekNo/b d/ e;Nwo nkgq/SB d/ w[yh fcb e?Agpb B/ y[Sh dk
frnk fe xkse fdb d/ d"o/ tX/o/ fpqfNS ekovhUtk;e[bo ;[;kfJNh (phH th ehsk ik u[Zek j? go fJj fJe
fJzjko eofdnK fejk fe ;N/SB d/ y{p;{os nkb/-d[nkb/ ns/ d[obZG fJwkos;kzh
;'wtko B{z jh g?Ad/ jB. ;hH n?Z;H) ;zw/bB ftu g/S ehsh rJh T[s;[esk pDh j'Jh j?.
B/ ftSt Go ftZu gSkD fdtkJh j?.
47
47
47 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
47 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
47 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
;kb S'Nh fJ; fpqfN -gzikph wkvb B{z v/N-gzikph wkvb B{z v/N
;kb S'Nh fJ; fpqfN
;kb S'Nh fJ; fpqfN -gzikph wkvb B{z v/N
;kb S'Nh fJ; fpqfN
-gzikph wkvb B{z v/N
nkfdg[o
nkfdg[o dk n?e dk n?e B No/bo bKu,B No/bo bKu, 2 2 2 2 20 ;kb S'Nh fJ; fpqfNS-gzikph wkvb B{z v/N
nkfdg[o dk n?e B No/bo bKu,
nkfdg[o
nkfdg[oS' dk n?e dk n?eSB No/bo bKu,B No/bo bKu,
eo oj/ NkJhN?fBeNkJhN?fBe ;Nko fbUBkov' vhe?gohU! ;Nko fbUBkov' vhe?gohU!
eo oj/ NkJhN?fBe ;Nko fbUBkov' vhe?gohU!
eo oj/
eo oj/ 'NkJhN?fBeNkJhN?fBe' ;Nko fbUBkov' vhe?gohU! ;Nko fbUBkov' vhe?gohU!
'oktDoktD' Bkb bVd/ B Bkb bVd/ Bzo nkJ/ o nkJ/ 'okwokw okwokw okw' eo oj/
oktD Bkb bVd/ B Bkb bVd/ B o nkJ/ o nkJ/
oktD Bkb bVd/ B o nkJ/
oktD
dh wK s/ T[BQK d/ e[M d';s th w"i{d
;B. T[d'A s'A d'tK d/ v/fNzr dhnK
nctkjK T[ZvD bZrhnK ;B.
Bhbw frZb fJe 28 ;kbk wkvb
j?, fi; dk iBw 27 ngq?b, 1995 B{z
e't?ANoh, fJzrb?Av 'u j'fJnk ;h. T[;
d/ dkdk-dkdh dk iBw Gkos 'u
j'fJnk ;h. Bhbw gzikp d/ fJe f;Zy
gfotko Bkb ;pzXs j?. y[d B{z fpqfNS-
gzikph wkvb dZ;D tkbh Bhbw 14
;kb dh T[wo s'A jh wkvfbzr eo ojh
j?. Bhbw nkgDk fJe :{fNT{p u?Bb
th ubkT[Adh j?, fi; 's/ T[j XZe/Skjh,
fvgo?SB s/ ;oho d/ nksw ftStk;
gqGk; s/ feqsh ;?BB ;Nkoo fcbw 'nkfdg[oS' dk gqSz;e p/;poh Bkb fJzszko
eo oj/ jB. fJj fcbw 16 i{B B{z tZv/ god/ 's/ fobhz j' ojh j?. fcbw dh fobhz tor/ w[ZfdnK pko/ rZb eodh j?.
Bhbw frZb fgSb/ wjhB/ cq?Au fot/
s'A gfjbK fBowksktK B/ fJ; dk n?eSB No/bo fobhz eoB dk c?;bk ehsk j?.
ok 'u j'J/ ekB; fcbw c?;Nhtb 'u
T[vhe ysw j' rJh j?. fcbw dk n?eSB No/bo fso{gsh 'u nk:'fis w?rk
Skwb j'Jh ;h. fbUBkov' vhe?gohU
Jht?AN 'u fobhz ehsk frnk j?.
fcbw gqSz;e 'nkfdg[oS' dh fobhz dk fJzszko eo oj/ jB. fcbw dh fobhz B/ th nkgDh fcbw 'febo; nkc fd
cbkto w{B' dh ;eqhfBzr bJh
'u e[M jh fdB pkeh jB. fcbw B{z f;B/wkjkb 'u fobhz eoB s'A gfjbK fso{gsh
c?;Nhtb 'u fSoes ehsh.
'u fJ; dk n?eSB No/bo fobhz ehsk frnk ;h. fcbw dk n?eSB No/bo d/yD
jkb jh 'u Bhbw frZb B/ w[zpJh
bJh fso{gsh 'u jzkoK b'e fJeZm/ j'J/ ;B.
'u Bhsk w[e/S nzpkBh ebuob ;?ANo
fcbw dk n?eSB No/bo 2 fwzN 24 ;?fezv dk j?. fJ; s'A gfjbK fobhz j'J/
d/ T[dxkNB 'u fSoes ehsh. fJ;
No/bo 'u b'e GrtkB okw d/ izpks d/yD B{z fwb/ ;B. fJ; d/ Bkb jh n?eSB
Jht?AN dhnK e[M s;thoK Bhbw B/
No/bo 'u b'eK B{z GrtkB okw s/ oktD dh izr d/yD B{z fwbh. 'nkfdg[oS' dk
nkgD/ ;'Sb whvhnk nekT{AN 's/
dwdko No/bo GrtkB okw dh ejkDh dZ; fojk j?.
;KMhnK ehshnK jB.
n?eSB No/bo 'u fdykfJnk frnk j? fe fet/A oktD X'y/ Bkb wK ;hsk B{z
Bhbw s'A gfjbK fbUBkov' dk BK
nrtk eodk j?. id'A Sqhokw B{z fJ; rZb dh ypo fwbh sK T[j oktD B{z efjzd/
eJh ndkekoK Bkb i[V u[Zek j?.
jB fe 'w?A fJB;kc d/ d' g?oK Bkb p/fJB;kch d/ 10 f;o e[ubD bJh nk fojk jK.
w?A nkgDh ikBeh B{z b?D nk fojk jK. w?A nXow B{z ysw eoB nkfJnk jK.' fbUBkov' gfjbK e?fwbk w'o'B B{z v/N
eo u[Ze/ jB. 4 ;kb sZe fJe-d{i/ B{z
v/N eoB s'A pknd fgSb/ ;kb d'tK
w[zpJh (fpT{o') 'NkJhN?fBe' c/w
roGtsh j? ;tok Gk;eo, gsh jkbht[Zv ndkeko fbUBkov' Gkosh w{b dh 28 ;kbk wkvb Bhbw dk pq/enZg j' frnk ;h. fJ; s'A pknd
roGtsh j? ;tok Gk;eo, gsh
roGtsh j? ;tok Gk;eo, gsh
roGtsh j? ;tok Gk;eo, gsh
roGtsh j? ;tok Gk;eo, gsh
frZb B{z v/N eo fojk j?.
T[BQK dk BK ;[go wkvb frrh jdhd
vhe?gohU fJBQhA fdBhA nkgDh fBZih Bhbw frZb B{z ndkeko Bkb bzvB Bkb th i[V frnk. j[D fejk ik fojk
fzzdrh B{z b? e/ ;[oyhnK 'u jB. dZf;nk d/ fJe o?;N'o?AN 'u fvBo eod/ d/fynk j? fe ndkeko Bhbw frZb B{z v/N eo
cjkd B/ ;KMh ehsh s;tho
cjkd B/ ;KMh ehsh s;tho
cjkd B/ ;KMh ehsh s;tho
cjkd B/ ;KMh ehsh s;tho
cjkd B/ ;KMh ehsh s;tho ik fojk j? fe 48 ;kbk fbUBkov' frnk ;h. jkbKfe fJ; d"okB ndkeko oj/ jB.
e?oh nkB iZNk 3 d/ No/bo bKu fJt?AN d/ No/bo bKu fJt?AN
e?oh nkB iZNk 3 d/ No/bo bKu fJt?AN
e?oh nkB iZNk 3
'e?oh nkB iZNk 3e?oh nkB iZNk 3' d/ No/bo bKu fJt?AN d/ No/bo bKu fJt?AN
u gj[zu/ nkfwo ykB s/ efgb owkowk
u gj[zu/ nkfwo ykB s/ efgb
u gj[zu/ nkfwo ykB s/ efgb owk
'u gj[zu/ nkfwo ykB s/ efgb u gj[zu/ nkfwo ykB s/ efgb Sowkowk
B/ fJ; d"okB fejk fe T[BQK B{z 'e?oh
nkB iZNk 3' fcbw dk No/bo ekch
tXhnk bZrk j? s/ T[BQK B/ frZgh ro/
tkb B{z fJj rZb th nkyh fe T[BQK
bJh th e'Jh ekw/vh feodko fbnKdk
ikt/.
Bkb jh efgb Sowk B/ fejk fe
id'A fobhz s'A gfjbK T[BQK B/ 'e?oh nkB
iZNk 1' d/yh ;h sK T[BQK ;whg ezr B{z
fejk ;h fe fJj fcbw ;[gofjZN j't/
rh s/ nfijk jh j'fJnk. efgb B/
fejk fe b'eK B{z j;kT[Dk pj[s w[Sfeb
j? s/ frZgh ro/tkb 'e?oh nkB iZNk'
;hohz okjhA nfijk brksko eo oj/
jB.
dZ; d/JhJ/ fe fcbw 'u frZgh ro/
tkb, ;'Bw pkitk, phB{z fYZb'A,
r[ogqhs x[Zrh, i;ftzdo GZbk,
eowihs nBw'b, eftsk e"fSe, fSzdk
ro/tkb, Bk;ho fuBUNh, jkoph ;zxk,
phH n?ZBH Sowk s/ o[fgzdo o{gh nfjw
pkbht[Zv ndkekok ;tok Gk;eo B/ nkgD/ gsh cjkd nfjwd Bkb s;tho feodko fBGkn oj/ jB.
S/no eofdnK dZf;nk fe T[j roGtsh j?. s;tho d/ Bkb ;tok B/ j?SN?r fcbw B{z frZgh ro/tkb s/ otBhs
nes{po p/ph fbfynk j?, fi; s'A nzdkzk brkfJnk ik fojk j? fe nes{po e"o ro/tkb B/ gq'fvT{; ehsk j?. fcbw
wjhB/ 'u T[; dh fvfbtoh j' ;edh j?. B{z ;whg ezr tb'A vkfJo?eN ehsk
dZ; d/JhJ/ fe cotoh 2023 'u ;tok dk ftnkj ;wkitkdh gkoNh d/ B/sk frnk j?, i' fJ; d/ gfjb/ d' gkoN;
cjkd nfjwd Bkb j'fJnk ;h. ;tok s/ cjkd d/ ftnkj B/ ekch ;[oyhnK phs/ fdBhA fuoK s'A T[vheh ik ojh nkfwo ykB s/ ekw/vhnB efgb Sowk th vkfJo?eN eo u[Ze/ jB. fJ; fcbw
pN'ohnK ;B. j[D fJe tko fco ;tok gq?rB?A;h dhnK ypoK B{z b? e/ uouk 'u nk gzikph fcbw 'e?oh nkB iZNk 3' dk B/ th jkzoh brtkJh. dh ejkDh t?Gt ;[wB s/ Sfonk
rJh j?. No/bo bKu ehsk frnk. fJ; No/bo 'e?oh nkB iZNk 3' fcbw dh g{oh ;qhtk;st B/ fbyh j?, idfe
;tok Gk;eo B/ wzrbtko B{z NthN ehsk, ''eJh tko s[jkvhnK ;kohnK B{z fJe fJt?AN okjhA b'eK d/ ;kjwD/ g/S Nhw fJ; fJt?AN 'u Skwb ;h, fiBQK vkfJbkr; Bo/S eE{ohnk d/ fby/ j'J/
gqkoEBktK dk itkp fJe' tko fwb iKdk j?. id'A n;hA fJe g{oh BthA d[Bhnk 'u ehsk frnk. wz/dko rZb fJj j? fe Bkb nkfwo ykB s/ efgb Sowk B/ ;N/ jB. d[Bhnk Go 'u fJj fcbw 29 i{B
edw oZyd/ jK. w[pkoe, S[eor[zko, T[sSkfjs (s/ nDikD!).'' fJ; fJt?AN 'u wSj{o pkbht[Zv ndkeko i 's/ ekch w;sh ehsh. nkfwo ykB B{z fobhz j'D ik ojh j?.
48
48
48 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
48 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
48 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
vkH gowihs f;zx d/ gfotko B{z fwbh AIBC welcomes PM Modi’s announcement of
vkH gowihs f;zx d/ gfotko B{z fwbh
vkH gowihs f;zx d/ gfotko B{z fwbh
vkH gowihs f;zx d/ gfotko B{z fwbh
vkH gowihs f;zx d/ gfotko B{z fwbh
establishing an Indian Consulate in Brisbane
tZvh y[ h, g'so/ dk j'fJnk iBwh, g'so/ dk j'fJnk iBw
tZvh y[
tZvh y[ h, g'so/ dk j'fJnk iBw
tZvh y[
tZvh y[Sh, g'so/ dk j'fJnk iBwh, g'so/ dk j'fJnk iBw
The Australia India Business Council (AIBC) has welcomed the
announcement by Indian Prime Minister, Narendra Modi, to establish
a new Indian consulate in Brisbane, the Queensland capital. The
announcement was made by the Honourable Prime Minister Modi
while addressing a diaspora event at the Qudos Bank Arena in
Sydney, which was also attended by his Australian counterpart,
Prime Minister Anthony Albanese.
“We are delighted with this announcement by the Indian Prime
Minister. It underscores the significance of the growing Indian
diaspora in Brisbane and is also a recognition of the importance of
Queensland in the emerging bilateral relationship, said Dr Nik
Senapati, President of AIBC’s Queensland Chapter.
AIBC acknowledges Ms Archana Singh, India’s Honorary Consul
General in Brisbane, who has provided exemplary service to the
diaspora community and has been a tremendous support to AIBC.
AIBC also congratulates the Queensland government for their
commitment to the bilateral relationship.
Queensland’s exports to India are currently greater than any
other Australian state.
AIBC has consistently supported the need for setting up a
dedicated Consulate in Brisbane, given the needs of the rapidly
expanding Indian diaspora in the area.
India currently has a High Commission in Canberra, with
Consulates in Sydney, Melbourne and Perth and an Honorary
Consulate in Brisbane. The new Indian Consulate in Brisbane will
be the fourth consular office in Australia.
About AIBC
The Australia India Business Council (AIBC) is the leading
business chamber dedicated to promoting the bilateral trade and
investment relationship between Australia and India.
AIBC was established in 1986 by the governments of Australia
and India. It now has chapters in six Australian state capitals and
a presence in India.
AIBC helps to shape policy and advocacy for promoting the
bilateral business corridor, raising awareness about Australia-India
trade and investment and facilitating business to business outcomes.
AIBC works closely with the Federal and State governments in
Australia and India, as well as with industry bodies, diaspora,
academia, and the community and media.
f;vBh (fpT{o') f;vBh dh fJ; w"e/ y[Sh gqrN eofdnK pyfSS j'Jh j?. T[jBK d/ nkShotkd
As a membership-driven, not-for-profit organisation, AIBC’s
;fsekos Sy;hns ;H gowihs f;zx gowihs f;zx B/ fejk, '';kB{z dkdk, Bkb, ;G mhe j' frnk wzwh ns/ pZp{
members and partners include some of the most respected names
d/ gfotko B{z T[; ;w/A tZvh y[Sh gqkgs dkdh pDB dk n?bkB eofdnK y[Sh j' d't/A mhe-mke jB. fJ; ;z;ko ftZu
in business, industry and academia.
j'Jh id'A T[jBK d/ xo g'so/ B/ iBw ojh j? feT[Afe fbNb n?Aib ;tor s'A s[jkvk ;[nkrs j?, ;kv/ y[Sh d/ pzvb,
fbnk j?. gowihs f;zx COCAG d/ ;[zdo rqfj 's/ T[sfonk j?. BtB f;zx p?Bhgkb, j[D ;G s'A xZN
;z;Ekge jB. ''i's ns/ i;gqhs B{z fJZe pZu/ dh T[wo dk COCAG tkbzNhno.
fBT{:koe u tfXnk w[ZSK oZyD dk No?Av,
fBT{:koe u tfXnk w[ZSK oZyD dk No?Av,
fBT{:koe u tfXnk w[ZSK oZyD dk No?Av,u tfXnk w[ZSK oZyD dk No?Av,
fBT{:koe
fBT{:koe 'u tfXnk w[ZSK oZyD dk No?Av,
dtkJhnK Bkb BjhA, ;oho B{z nZr brk e/
dtkJhnK Bkb BjhA, ;oho B{z nZr brk e/
dtkJhnK Bkb BjhA, ;oho B{z nZr brk e/
dtkJhnK Bkb BjhA, ;oho B{z nZr brk e/
dtkJhnK Bkb BjhA, ;oho B{z nZr brk e/
b'eK B/ fejk- w[ZSK
b'eK B/ fejk- w[ZSK y;hns dh Mbe
b'eK B/ fejk- w[ZSK y;hns dh Mbey;hns dh Mbe
b'eK B/ fejk- w[ZSK
y;hns dh Mbe
b'eK B/ fejk- w[ZSK Sy;hns dh Mbe
j[zdk j? fJZE/ phwkohnK dk fJbki
j[zdk j? fJZE/ phwkohnK dk fJbki
j[zdk j? fJZE/ phwkohnK dk fJbki
j[zdk j? fJZE/ phwkohnK dk fJbki
j[zdk j? fJZE/ phwkohnK dk fJbki
dh fJj ftXh uhB dhnK gqkuhB
wkBsktK 's/ nkXkfos j?, fi; d/
nB[;ko ;oho 'u rowh s/ mzv ftZu
fJe;[osk pDkT[D 's/ z'o fdZsk frnk
j?.
don;b, uhB 'u fgSb/ 100
;kbK s'A ckfJo E?o/gh uZb ojh j?, fiZE/
nZi th eJh phwkohnK dk fJbki
nZr Bkb M[b;k e/ ehsk iKdk j?, fi;
ftZu wohz d/ ;oho 's/ gfjbK Sokp
dk fSVekn ehsk iKdk j? s/ fco T[;
s'A pknd nZr brk fdZsh iKdh j?.
e[M b'e fJ; B{z ftS/S fe;w dk fJbki fBT{:koe (fpT{o') nZi-eZbQ w[ZSK oZyD dk No?Av ekch uZb fojk j?. fJj
wzBd/ jB. nZi-eZbQ ;'Sb whvhnk 's/ w[ZSK oZyD dk No?Av f;oc Gkos ftu jh BjhA ;r'A fBT{:koe f;Nh ftu th
phfizr (fpT{o') g{oh d[Bhnk 'u E?o/gh ftZu wohz dk fJbki nZr Bkb
ckfJo E?o/gh dhnK eJh thvhUz ns/ fgSb/ e[M ;w/A s'A s/zh Bkb tfXnk j?. b'eK dk efjDk j? fe w[ZSK j'D ekoB
fJbki d/ tZy-tZy sohe/ ngDkJ/ M[b;k e/ ehsk iKdk j?.
s;thoK tkfJob j' ojhnK jB. T[BQK dhnK skohcK j'D bZr gJhnK jB ns/ T[BQK dhnK w[ZSK b'eK dk th
iKd/ jB, fiBQK 'u nk:[ot?d, uhB ftZu eJh fpwkohnK d/
jkbKfe, fJBQK thvhUz d/ zohJ/ s[;hA fXnkB fyZuD bZr gJhnK jB. w[ZSK pko/ b'e j[D efj oj/ jB fe fJj T[BQK dh
j'fwUg?Eh, n?b'g?Eh tor/ sohe/ Skwb fJbki bJh ckfJo E?o/gh ngDkJh
fJj BjhA ikD ;e'r/ fe fJj E?o/gh Sy;hns B{z fpnkB eodhnK jB.
jB go nZi n;hA s[jkB{z uhB 'u iKdh j?. fJ; sohe/ Bkb b'eK dk
n;b ftZu gqGktSkbh j? iK BjhA. ;kB{z fBT{:koe d/ ndkeko fizwh fpqto dk efjDk j? fe T[BQK B/ e'o'Bk ekb ftZu
fJbki d/ fJe nfij/ sohe/ pko/ dZ;D fJbki eoB tkbk 'MKr c/ArkU' nkgD/
fJ; E?o/gh d/ ekoro j'D dk e'Jh ;p{s nkgDhnK 7 wjhB/ dhnK bzphnK S[ZNhnK d"okB w[ZSK tXk bJhnK ;B. w?A jw/Sk
ik oj/ jK, fi; B{z s[;hA SkfJd jh ed/ ezw bJh ekch wSj{o j?. uhB ftZu e[M
BjhA fwfbnk j? ns/ s[;hA fJ; E?o/gh d/fynk j? fe w[ZSK tkb/ b'eK dk nksw-ftStk; fznkdk j[zdk j?. T[E/ jh w/
;[fDnk j't/rk. don;b, n;hA s[jkB{z b'e ckfJo E?o/gh B{z fJbki dk fJe
B{z ngDkT[D dh rbsh Bk eo' feT[Afe eng ;NkJhfb;N fBZeh n";fNB dk efjDk j? fe rzi/ wodK bJh, w[ZSK fJZe r/
uhB 'u ngDkJh ikD tkbh 'ckfJo ftS/S o{g wzBd/ jB, i' sDkn, T[dk;h,
fpBK fe;/ wkfjo ns/ vkeNo dh ;bkj w u/Aio bZrdhnK jB. fort[Zv ebkeko feq;NhB fJb[zh dk efjDk j? fe id'A
E?o/gh' pko/ dZ;D ik oj/ jK, i' eJh pdjzwh ns/ pKMgB s'A b? e/ e?A;o
d/ fJj s[jkv/ bJh B[e;kBd/j j' ;edh w/ohnK w[ZSK B/ d{i/ b'eK dk fXnkB fyZfunk sK w?A j?okB ofj frnk. T[; s'A
soQK d/ fJbki dh rkozNh fdzdh j?. fJ; sZe jo uhz B{z mhe eodk j?. fJbki
j?. pknd jh w?A w[ZS oZyDh S[o{ eo fdZsh ;h.
49
49
49 gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
49 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
49 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 2 2323
gzikp NkJhw , f;vBh, i{B 2 23
5 5 5 5 50 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, i{B 2, f;vBh, i{B 202323
gzikp NkJhw
The Austin Lift-Off Film Festival organized the
online screening of "Alessandra The Revenge,"
Sydney (Bureau) The Alessandra, which his father The Austin Lift-OffFilm Trendsetters programme, following film festivals, Austin
Austin Lift-Off Film Festival is ordered. The film features an Festival is committed to which showcases the most Lift-Off Film Festival, Milan Gold
proud to present the online outstanding cast, including providing a platform for innovative and exciting films Awards, Liverpool Indie
screening of "Alessandra The Frank Poulos, Rudy El Kholti, emerging filmmakers to from around the world. The Awards, Manchester Lift-Off
Revenge," the highly Malachy James Coogan, showcase their work and online screening will take place Film Festival, and Titan
anticipated sequel to the Christian Costa, Bobbie Green, connect with audiences at the Austin Lift-Off Film International Film Festival,
student film "Alessandra", Anthony D. Gerard, and Varun worldwide. By supporting Festival, where people can The film has been Awarded
released in 2022. Directed, Tiwari. independent artists, we can watch the films from the as a Winner at the following
written, and produced by Louis As a grassroots independent help to foster a diverse and comfort of their own home. To festivals, World Film Carnival –
Abdilla, this independent film artist, Abdilla's work is a vibrant film industry that purchase tickets for the online Singapore, Gangtok Inter-
tells the story of Luca, the son testament to the importance of reflects the richness of our programme, please visit https:/ national Film Festival, Royal
of Mafia Boss Don Benedetto, supporting first-time filmmakers society. /liftoff.network/austin. Society of Television & Motion
seeking revenge for the and the development of "Alessandra The Revenge" “Alessandra The Revenge” Picture Awards, and Golden
assassination of his girlfriend filmmaking talent. will be featured in the has been selected at the Fern Film Awards.
Kids4Kids empowerment
Sydney (Bureau) The with tools, knowledge and open-air cinema was delightful was by standing next to the The volunteers and staff worked
Harman Foundation got friendships as they grow. In as the children were out in outdoor heaters and using extremely hard before and
together for the kids4kids organising any harman nature, experiencing the fresh blankets. The event started at during this event in planning,
outdoor movie night. Our youth foundation event, our purpose air whilst socialising. There was 5 pm, where there were games constructing and organisation.
This event was heart warming
volunteers and staff organise is to share our values of freshly cooked Indian food. and raffles. The movie began as we got to know families and
the kids4kids program. The sole kindness, justice, determination, Additionally, we had fairy floss, at 7 pm and was selected to
children within the Blacktown
purpose of this group is to compassion and respect. popcorn, masala chai tea and represent the Harman Shire and watched them enjoy
empower our younger The movie night event was pizza. Another way the Harman Foundation's morals of their night in the company of
generation and provide them held at Glenwood Lake. The Foundation family stayed warm humanity and determination. each other.