เศรษฐกิจพอเพียง

1

2

เอกสารสรุปเน้ือหาทตี่ องรู

รายวิชาเศรษฐกิจพอเพียง
ระดับ ประถมศึกษา
รหัส ทช11001

หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551

สํานักงานสง เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย
สํานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศึกษาธกิ าร

หา มจําหนาย

หนงั สือเรยี นน้จี ดั พมิ พด ว ยเงนิ งบประมาณแผน ดนิ เพ่อื การศกึ ษาตลอดชวี ติ สําหรับประชาชน
ลขิ สทิ ธ์เิ ปนของสํานักงาน กศน.สํานกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร



4

สารบญั

หนา

คาํ นาํ

คําแนะนาํ การใชเอกสารสรปุ เนือ้ หาทต่ี อ งรู

บทท่ี 1 เศรษฐกิจพอเพยี ง รากฐานการดาํ เนินชวี ติ ของคนไทย 1

เรื่องที่ 1 ความเปนมา ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 1

เรอ่ื งที่ 2 ความหมาย ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 2

เรื่องที่ 3 หลักแนวคิดของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 3

เรอ่ื งที่ 4 ความสําคญั ของเศรษฐกิจพอเพียง 4

บทที่ 2 ปฏิบตั ิตนดี มคี วามพอเพียง 6

เรอ่ื งที่ 1 วธิ คี ดิ วิธปี ฏิบัติ วธิ ีใหคุณคาตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง 6

เรื่องที่ 2 การปฏิบัติตนตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 7

บทที่ 3 รูใ ช รูจา ย 10

เรอื่ งที่ 1 การวางแผนการใชจ ายของตนเองและครอบครัว 10

เร่อื งท่ี 2 การบันทึกรายรบั – รายจา ยของตนเองและครอบครวั 11

เรื่องที่ 3 การลดรายจายและเพ่มิ รายไดใ นครัวเรอื น 14

เรอ่ื งท่ี 4 การออม 15

บทที่ 4 ชวี ิตสดใส พอใจเศรษฐกจิ พอเพยี ง 17

เรอ่ื งที่ 1 ทฤษฎใี หม 17

เรอ่ื งที่ 2 แผนชีวิต 21

บทท่ี 5 การประกอบอาชพี ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

เพื่อการสรา งรายไดอ ยางมนั่ คง ม่ังคัง่ และย่ังยืน 24

เรื่องท่ี 1 ความหมาย ความสาํ คัญ ประเภท สาขาอาชีพตา งๆ การตดั สินใจเขา สูอาชีพ24

เรอ่ื งที่ 2 การสรา งงานอาชพี ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

5 กลุม อาชีพใหมท เี่ นน ความเปนไทย 26

เรอ่ื งที่ 3 คุณธรรมทส่ี ง ผลใหประสบความสาํ เร็จในการประกอบอาชีพ 28

กิจกรรมทา ยเลม 29

บรรณานกุ รม 36

คณะผจู ดั ทาํ 37

5

คําแนะนําการใชเ อกสารสรปุ เนอ้ื หาท่ตี องรู

หนังสือเรยี นสรุปเน้ือหารายวชิ าเศรษฐกิจพอเพียง ทช11001 ระดับประถมศึกษา เปนการ
สรุปเน้ือหาจากหนังสือเรียนสาระทักษะการดําเนินชีวิตท่ีจัดทําข้ึน สําหรับผูเรียนท่ีเปนนักศึกษา
นอกระบบ

ในการศึกษาหนังสอื สรุปเนือ้ หา รายวิชาเศรษฐกิจพอเพียง ผูเรยี นควรปฏบิ ตั ดิ ังนี้
1. ศึกษาโครงสรา งรายวิชาเศรษฐกจิ พอเพียง สาระทกั ษะการดําเนนิ ชีวติ ทช11001
ระดบั ประถมศึกษา หลักสูตรการศกึ ษานอกระบบระดับการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551
(ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2554) ใหเขาใจกอน
2. ศึกษารายละเอียดเนื้อหาของแตละบทอยางเพ่ือความเขาใจอยางชัดเจน
จนครบ 5 บท
3. หากตองการศกึ ษารายละเอียดเพิ่มเติมจากตํารา หนังสือเรียนท่ีมีอยูตามหอ งสมุดหรอื
รา นจําหนา ยหนังสือเรียนหรือครูผูส อน

1

บทท่ี 1
เศรษฐกิจพอเพยี ง รากฐานการดําเนินชวี ิตของคนไทย

เร่อื งที่ 1 ความเปน มา ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง เปนแนวทางการดําเนินชีวิตและวิถีปฏิบัติท่ีพระบาทสมเด็จ
พระเจาอยูหัวทรงมีพระราชดํารัสช้ีแนะแกพ สกนิกรชาวไทยมานานกวา 30 ป ดังจะเห็นไดวา
ปรากฏความหมาย เปนเชิงนัยเปนคร้ังแรกในพระบรมราโชวาทและพระราชดํารัสของพระบาท
สมเด็จพระเจา อยูหัวในป พ.ศ. 2517 พระองคไดท รงเนนย้ําแนวทางการพัฒนาบนหลักแนวคิด
ที่พ่ึงตนเอง เพื่อใหเกิดความพอมี พอกิน พอใชของคนสวนใหญโดยใชหลักความพอประมาณ
การคํานึงถึงการมีเหตุผล การสรางภูมิคุมกันที่ดีในตัวเอง และทรงเตือนสติประชาชนคนไทยไมใ ห
ประมาท ตระหนกั ถงึ การพัฒนาอยา งเปน ข้ันเปนตอนทีถ่ ูกตอ งตามหลักวิชา และการมีคุณธรรมเปน
กรอบในการปฏบิ ัติและการดาํ รงชีวิต

ในชวงทปี่ ระเทศไทยประสบกบั ภาวะวกิ ฤติเศรษฐกิจในป พ.ศ. 2540 นบั เปนบทเรียนสําคัญ
ที่ทําใหประชาชนเขาใจถึงผลจากการพัฒนาท่ีไมค ํานึงถึงระดับความเหมาะสมกับศักยภาพของ
ประเทศ พงึ่ พิงความรู เงินลงทนุ จากภายนอกประเทศเปนหลัก โดยไมไดส รางความมั่นคงและเขม
แข็งหรือสรางภูมิคุมกันท่ีดีภายในประเทศ ใหสามารถพรอ มรับความเส่ียงจากความผันผวนของ
ปจ จยั ภายในและภายนอกจนเกดิ วิกฤตการณ
ทางเศรษฐกิจครั้งใหญสงกระทบอยางรุนแรงตอสังคมไทย รัฐบาลตระหนักถึงความสําคัญในการ
แกไขปญหาดงั กลา ว ใหเกิดการพัฒนาที่ย่งั ยืนในสงั คมไทยอยางเปนระบบดวยการกําหนดนโยบาย
ดานการศึกษา โดยนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเปนแนวทางในการพัฒนาคุณภาพและ
มาตรฐาน การศึกษาทุกระดับ ใชคุณธรรมเปนพ้ืนฐานของกระบวนการเรียนรูที่เช่ือมโยง
ความรวมมือระหวางสถาบันการศึกษา สถาบันครอบครัว ชุมชน สถาบันศาสนา ใหมีสวนรวม
ในการจัดการศึกษา เพ่ือใหผูเรียนเกิดทักษะความรู ทักษะและเจตคติ สามารถนําไปประยุกตใช
ในชีวิตประจาํ วนั ไดอ ยา งสมดุลและยัง่ ยนื

2

เร่อื งท่ี 2 ความหมาย ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
เศรษฐกิจพอเพยี ง คอื อะไร
เศรษฐกจิ พอเพียง เปนปรัชญาชี้ถึงแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติตนของประชาชนในทุก

ระดับ ตั้งแตครอบครัว ระดับชุมชนจนถึงระดับรัฐ ท้ังในการพัฒนาและการบริหารประเทศ
ใหดําเนินไปในทาง สายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจเพื่อใหก าวทันตอยุคโลกาภิวัตน
ความพอเพยี ง หมายถึง ความพอประมาณ ความมเี หตุผล รวมถึงความจําเปนที่ตองมีระบบคุมกัน
ในตัวท่ีดพี อสมควรตอ การมผี ลกระทบใดๆอนั เกิดจากการเปลย่ี นแปลงท้ังภายนอกและภายใน ท้ังนี้
จะตอ งอาศัยความรอบรู ความรอบคอบ และความระมดั ระวังอยางยงิ่ ในการนาํ วชิ าการตา ง ๆ มาใช
ในการวางแผนและการดาํ เนนิ การ ทกุ ข้นั ตอน และขณะเดียวกันจะตอ งเสริมสรางพื้นฐานจิตใจของ
คนในชาติโดยเฉพาะเจาหนาท่ีของรัฐ นักทฤษฎีและนักธุรกิจในทุกระดับ ใหม ีสํานึกในคุณธรรม
ความซ่ือสัตยสุจริตและใหมีความรอบรูท ่ีเหมาะสม ดําเนินชีวิตดวยความอดทน มีความเพียร
พยายาม มีสติปญญา และความรอบคอบ เพื่อใหส มดุลและพรอ มตอการรองรับความเปล่ียนแปลง
อยางรวดเร็ว และกวางขวาง ทั้งทางดานวัตถุ สังคม สิ่งแวดลอม และวัฒนธรรมจากโลก
ภายนอกไดเปนอยา งดี

ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจําเปนท่ีตองมี
ระบบภูมคิ ุมกนั ในตวั ทีด่ ีพอสมควรตอ การมีผลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอก
และภายใน ทั้งน้ีจะตองอาศัยความรอบรู ความรอบคอบและความระมัดระวังอยางยิ่งในการนํา
วิชาการตาง ๆ มาใชใ นการวางแผน และการดําเนินการทุกข้ันตอน และขณะเดียวกันจะตอง
เสรมิ สรา งพื้นฐานจติ ใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจาหนาทขี่ องรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจ ในทุก
ระดับ ใหม ีสํานึกในคุณธรรม ความซื่อสัตยสุจริต และใหมีความรอบรูท่ีเหมาะสม ดําเนินชีวิต
ดวยความอดทน ความเพยี ร มสี ตปิ ญ ญา และความรอบคอบ เพ่อื ใหสมดุลและพรอ มตอการรองรับ
การเปลี่ยนแปลงอยา งรวดเร็วและกวางขวาง ท้ังทางดานวัตถุ สังคม สิ่งแวดลอม และวัฒนธรรม
จากโลกภายนอกไดเ ปน อยา งดี

3

เร่อื งที่ 3 หลกั แนวคดิ ของเศรษฐกิจพอเพยี ง
เปนปรัชญาชี้แนะแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติตนในทางที่ควรจะเปนโดยมีพื้นฐานมา

จากวถิ ชี วี ิตดง้ั เดมิ ของสงั คมไทย สามารถนํามาประยุกตใ ชไดต ลอดเวลาและเปนการมองโลกในเชิง
ระบบที่มีการเปลยี่ นแปลงอยตู ลอดเวลา มุงเนนการรอดพนจากภัยและวิกฤติ เพื่อความม่ันคงและ
ความย่ังยืนของการพัฒนา

คุณลักษณะ
เศรษฐกิจพอเพยี งสามารถนาํ มาประยุกตใ ชกบั การปฏบิ ัติตนไดในทุกระดับ โดยเนน

การปฏบิ ตั บิ นทางสายกลาง และการพัฒนาตนอยา งเปนขัน้ ตอน

แผนภาพแสดงแนวคดิ เศรษฐกิจพอเพยี ง
ความพอเพียงจะตองประกอบดว ย 3 หว ง 2 เง่อื นไข ดงั นี้
ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีท่ไี มนอยเกนิ ไปและไมมากเกินไปโดยไมเบียดเบียน
ตนเองและ ผอู ืน่ เชน การผลติ และการบริโภคทอ่ี ยูในระดบั พอประมาณ

4

ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับของความพอเพียงน้ัน จะตองเปนไป
อยา งมีเหตุผลโดยพจิ ารณาจากเหตุปจจัยท่ีเกย่ี วของตลอดจนคาํ นึงถงึ ผลท่คี าดวา จะเกิดข้ึนจากการ
กระทําน้นั ๆ อยา งรอบคอบ

การมีภูมิคุมกันที่ดีในตัว หมายถึง การเตรียมตัวใหพรอมรับผลกระทบและ
การเปลี่ยนแปลงดานตางๆ ท่ีจะเกิดข้ึนโดยคํานึงถึงความเปนไปไดข องสถานการณต างๆ ที่คาดวา
จะเกดิ ข้นึ ในอนาคตทง้ั ใกลและไกล

เง่อื นไข
การตดั สินใจและการดําเนินกิจกรรมตางๆ ใหอ ยูในระดับพอเพียงนั้น ตองอาศัยทั้งความรู
และคุณธรรมเปน พื้นฐาน กลาวคอื
เงอื่ นไขความรู ประกอบดว ย ความรอบรูเ ก่ียวกับวิชาการตางๆ ที่เกี่ยวของอยางรอบ
ดาน ความรอบคอบท่ีจะนําความรูเหลาน้ันมาพิจารณาใหเ ช่ืองโยงกัน เพ่ือประกอบการวางแผน
และความระมดั ระวงั ในข้ันปฏิบตั ิ
เง่ือนไขคุณธรรม ทจี่ ะตอ งเสรมิ สรางประกอบดวย มีความตระหนักในคุณธรรม มีความ
ซอ่ื สัตยสจุ รติ และมีความอดทน มีความเพียร ใชสตปิ ญ ญาในการดําเนนิ ชวี ิต

เรอ่ื งท่ี 4 ความสาํ คญั ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง
ความสาํ คัญของเศรษฐกจิ พอเพยี งที่สง ผลตอ ประชาชน ดงั นี้
1. เกิดแนวคิดท่มี ุงเนนพงึ่ พาตนเองเปนหลัก ท่ีมีอยูใ นตัวเอง เพ่ือนํามาพัฒนาคุณภาพชีวิต
ใหเกดิ

ประโยชนส งู สดุ ตอ ตนเอง ครอบครวั และชุมชน ซง่ึ จะทาํ ใหสามารถดาํ รงชวี ิตอยูไดอ ยา งย่ังยนื
2. ทาํ ใหมคี วามเขมแข็งในจิตใจ โดยยดึ หลักการพ่งึ พาตนเองเปนหลัก เม่ือพ่ึงตนเองไดแลว

ทาํ ใหจ ติ ใจสงบเขมแข็ง ไมว ิตกกังวล
3. เกดิ ความรวมมือ ความกระตอื รอื รน ความสามัคคีในชุมชน และประเทศชาติ
4. เกดิ การมีสว นรวม คิดวิเคราะห แกป ญหารว มกนั
5. ทําใหม ีความเปนอยู พอมี พอกนิ ลดปญหาความยากจน

5

“เม่ือสงั คมไทยเปนสังคมเศรษฐกจิ พอเพยี ง
คนไทยดาํ รงชวี ิตบนทางสายกลาง มีสามหวงสําคญั
คลองใจในการดําเนนิ ชีวติ ไดแก ความพอประมาณ
ความมีเหตผุ ล การมีภูมิคุม ในตวั ทดี่ ี มีสองเงื่อนไขกาํ กบั ชีวติ อยางเครงครดั ไดแ ก เงื่อนไข
ความรทู ป่ี ระกอบดว ยรอบรู รอบคอบ ระมัดระวงั เงื่อนไขคณุ ธรรม ซ่ึงมคี วามซ่อื สตั ยส ุจรติ
อดทน เพยี ร มีสติปญญา อยใู นชวี ิต ชีวติ มแี ตค วามสุขเศรษฐกจิ สดใส สงั คม อนุ ใจ
สิ่งแวดลอ มอดุ มสมบรู ณ วัฒนธรรม เขมแขง็ ยงั่ ยนื ”

6

บทที่ 2
ปฏิบตั ิตนดี มคี วามพอเพียง

เร่อื งที่ 1 วธิ คี ิด วธิ ีปฏิบตั ิ วิธใี หค ณุ คา ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง

วิธีคิด การจะนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใชใหไดผลดีในการดําเนินชีวิต
จําเปน จะตอ ง เรม่ิ ตนจากการมีความรู ความเขาใจที่ถูกตอ งวาเศรษฐกิจพอเพยี งหมายถึงอะไร และ
มหี ลกั การสาํ คญั อะไรบางทีจ่ ะนาํ ไปใชเปนแนวทางสูการปฏบิ ัติ ตลอดจนเหน็ ถึงประโยชนจากการที่
จะนาํ ไปใชในชีวติ ประจําวัน เพื่อให รอดพนและสามารถดาํ รงอยไู ดอยางมั่นคงและยั่งยนื

วิธีปฏิบัติ หลังจากท่ีไดทําความเขาใจอยางถูกตองแลว ก็จําเปนจะตองทดลองนํามา
ประยุกตใชก ับ ตนเอง ท้ังในชีวิตประจําวันและการดําเนินชีวิตสามารถอยูร วมกับผูอื่นไดอยางมี
ความสุข โดยคํานึงถึง การพ่ึงพาตนเองเปนเบื้องตน การทําอะไรท่ีไมส ุดโตงไปขางใดขางหนึ่ง
การใชเหตุผลเปนพ้ืนฐาน ในการตัดสินใจและการกระทําตาง ๆ ตลอดจนการสรางภูมิคุมกันท่ีดี
เพ่ือพรอมรับตอการเปลี่ยนแปลง จะไมทําอะไรท่ีเสี่ยงจนเกินไปจนทําใหตนเองหรือคนรอบขาง
เดือดรอนในภายหลัง การใฝรูอ ยางตอเนื่องและใชความรูดวยความรอบคอบและระมัดระวัง
ความซื่อสัตย ความไมโ ลภ ความรูจ ักพอ ความขยันหม่ันเพียร การไมเ บียดเบียนกัน การรูจัก
แบง ปนและชวยเหลือซ่ึงกันและกนั

อยางไรกต็ าม การที่จะสรางภาวะความรูความเขาใจท่ีถูกตองอยางลึกซึ้งเกี่ยวกับเศรษฐกิจ
พอเพียงเพื่อใหส ามารถนาํ ไปประยุกตใชไดนั้น จาํ เปนที่จะตอ งเรียนรูดวยตนเองหรอื รวมกับผูอ่นื

วิธีการใหคุณคา การเรียนรูจากการปฏิบัติ การแลกเปล่ียนขอคิดเห็น และประสบการณ
ระหวา งผูทม่ี คี วามสนใจรวมกัน จะทําใหสามารถตระหนักถงึ ประโยชนแ ละความสขุ ทจ่ี ะไดรับ
จากการนําหลักเศรษฐกิจพอเพียงไปใช แลวเกิดการปรับเปล่ียนความคิดเห็นและนอ มนําเอา
เศรษฐกิจพอเพียงไปใชใ นการดาํ เนนิ ชวี ติ ตอ ไป

จิตสํานกึ ที่ตระหนักถงึ ความสขุ ท่เี กิดจากความพอใจในการใชชีวิตอยางพอดี และรูจักระดับ
ความพอเพียงจะนําไปสูการประกอบสัมมาอาชีพหาเลยี้ งตนเองอยา งถกู ตอง ไมใ หอ ดอยาก
จนเบียดเบียนตนเอง หรือไมเกิดความโลภจนเบียดเบียนผูอื่น แตมีความพอเพียงที่จะคิดเผื่อแผ
แบงปนไปยงั คนอน่ื ๆ ในชมุ ชนหรือองคกรและสงั คมได

อยา งไรก็ตาม ระดับความพอเพียงของแตละคนจะไมเ ทากันหรอื ความพอเพียงของคน
คนเดียวกัน แตตางเวลาก็อาจเปล่ียนแปลงไปได แลวแตเง่ือนไขภายในและภายนอก ตลอดจน
สภาพแวดลอมทีม่ ผี ลตอ ความพอเพียง

7

เรอื่ งที่ 2 การปฏบิ ัตติ นตามแนวทางปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
ในฐานะทเี่ ปน พสกนิกรชาวไทย จงึ ควรนอมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงท่ีพระบาท

สมเดจ็ พระเจาอยูหวั ภมู พิ ลอดลุ ยเดช ทรงมพี ระราชดาํ รสั มาประพฤตปิ ฏบิ ัติตน ดังน้ี
1. ยึดความประหยดั ตดั ทอนคา ใชจายในทุกดา น ลดละความฟมุ เฟอยในการดํารงชีวิตอยาง

จริงจัง ดงั กระแสพระราชดาํ รัส ความวา
“ ...ความเปน อยูทีต่ อ งไมฟ ุมเฟอย ตองประหยดั ไปในทางทถ่ี ูกตอ ง...”

2. ยึดถอื การประกอบอาชีพ ดว ยความถูกตอ ง สจุ ริต แมจ ะตกอยูในภาวะขาดแคลน
ในการดาํ รงชวี ิตก็ตาม ดังกระแสพระราชดํารัส ความวา

“...ความเจริญของคนทั้งหลายยอมเกิดจากการประพฤติชอบและการหาเลี้ยงชีพชอบ
เปน หลักสําคญั ...”

3. ละเลิกการแกง แยง ผลประโยชนและแขงขนั กันในทางการคาขาย ประกอบอาชีพแบบตอ
สูก นั อยางรนุ แรงดังอดีต ดงั กระแสพระราชดาํ รสั ในเรอื่ งนี้ ความวา

“...ความสุขความเจริญอันแทจริงนั้น หมายถึงความสุขความเจริญที่บุคคลแสวงหาได
ดวยความ เปนธรรม ทั้งในเจตนาและการกระทาํ ไมใชไดมาดว ยความบังเอิญหรือดวยการแกง แยง
เบียดบงั มาจากผอู ่ืน...”

4. ไมห ยุดน่ิงท่ีจะหาทางใหชีวิตหลุดพนจากความทุกขยากคร้ังนี้ โดยตองขวนขวายใฝหา
ความรูใ หเ กิดมีรายไดเพ่ิมพูนขึ้นจนถึงขั้นพอเพียงเปนเปาหมายสําคัญ ดังกระแสพระราชดํารัส
ตอนหนึง่ ท่ีใหค วามหมายชัดเจนวา

“...การทีต่ องการใหทุกคนพยายามที่จะหาความรู และสรางตนเองใหม่ันคงน้ี เพื่อตนเอง
เพื่อจะใหตนเองมีความเปนอยูที่กาวหนา ที่มีความสุข พอมีพอกินเปนขั้นหนึ่ง และข้ันตอไปก็คือ
การมีเกียรตวิ า ยืนไดดว ยตนเอง...”

5. ปฏิบัติตนในแนวทางที่ดี ลด ละ สิ่งชั่วใหห มดสิ้นไป ทั้งดวยสังคมไทยที่ลมสลายลงใน
ครั้งน้ี เพราะยังมีบุคคลจํานวนมิใชน อยที่ดําเนินการโดยปราศจากความละอายตอแผนดิน
ดงั กระแสพระราชดาํ รัส ความวา

“... พยายามไมกอความช่ัวใหเปนเครื่องทําลายตัว ทําลายผูอื่น พยายามลด ละ ความช่ัว
ที่ตัวเองมีอยู พยายามกอความดีใหแกตัวอยูเสมอ พยายามรักษาและเพ่ิมพูนความดีที่มีอยูนั้นให
งอกงามสมบูรณขนึ้ ...”

8

หลักของความประมาณ (พอ ด)ี 5 ประการ (จากขอสรปุ ของสภาพัฒน)
1. พอดดี านจติ ใจ เขม แข็ง มีจิตสาํ นกึ ทด่ี ี เอือ้ อาทร ประนปี ระนอมนกึ ถงึ ประโยชนส ว นรวม
2. พอดดี า นสงั คม ชวยเหลือเกอื้ กูล รูจักสามคั คี สรา งความเขมแข็งใหค รอบครัว และชุมชน
3. พอดีดานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม รูจักใชและจัดการอยางฉลาด และ

รอบคอบเกิดความยง่ั ยนื สูงสดุ
4. พอดีดานเทคโนโลยี รูจ ักใชเทคโนโลยีท่ีเหมาะสมและสอดคลอ งตอความตองการเปน

ประโยชน สภาพแวดลอ มและเกิดประโยชนตอสวนรวมและพฒั นาจากภมู ปิ ญญาชาวบานกอน
5. พอดีดา นเศรษฐกจิ เพ่ิมรายได ลดรายจา ย ดํารงชวี ิตอยางพอควร พออยู พอกิน สมควร

ตามอตั ภาพและฐานะของตน

หลกั ของความมีเหตผุ ล
1. ยดึ ความประหยัด ตดั ทอนคาใชจ ายในทุกดาน ลดความฟมุ เฟอยในการดาํ รงชีวติ
2. ยึดถือการประกอบอาชีพดวยความถูกตอง สุจริต แมจะตกอยูในภาวะขาดแคลน

ในการดํารงชวี ิต
3. ละเลิกการแกง แยงผลประโยชน และแขงขันในทางการคาขายประกอบอาชีพแบบตอสู

กันอยาง รนุ แรง
4. ไมหยุดน่ิงทจี่ ะหาทางในชีวิตใหห ลุดพน จากความทกุ ขยาก
5. ปฏิบัติตนในแนวทางที่ดี ลด เลิก ส่ิงยั่วยุกิเลสใหห มดสิ้นไป ไมกอความชั่วใหเ ปนเครื่อง

ทําลายตัวเอง ทาํ ลายผอู ่ืน

-----------------------------------
* จากหนงั สอื เศรษฐกจิ พอเพยี ง สาํ นกั งานคณะกรรมการพิเศษเพ่ือประสานงานโครงการอันเนื่อง
มาจาก พระราชดําริ หนา 27 พิมพคร้งั ท่ี 3 กรกฎาคม 2548

9

หลกั ของการมภี มู ิคุม กนั
1. มีความรู รอบคอบ และระมดั ระวัง
2. มีคณุ ธรรม ซอื่ สตั ยสจุ รติ ขยัน อดทนและแบงปน

การปฏบิ ตั ติ นตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เปนแบบอยางและแนวทางใหบ ุคคล ครอบครัว ชุมชน นํามา

ประยกุ ตใชใ นการดาํ รงชวี ติ ดงั นี้
1. ยึดหลักความประหยัด ไมใ ชจายฟุมเฟอย ใชในส่ิงท่ีจําเปน และรูจ ักเก็บออมไวใ ชใ น

อนาคต
2. ยึดหลักความซื่อสัตยสุจริต ความถูกตองในการประกอบอาชีพ และการดําเนินชีวิตไม

เหน็ แกต วั
3. ยดึ หลักความไมแกงแยงชงิ ดีกัน รจู กั การพึ่งพากนั ไมเ อารัดเอาเปรียบและแขงขนั โดยใช

วิธรี นุ แรง
4. ยึดหลักการใฝร ใู ฝเ รยี น หมั่นศึกษาหาความรู ใชส ตปิ ญญาในการดาํ เนนิ ชวี ิตการประกอบ

อาชีพเพือ่ ใหมีรายไดไวใชจ า ย โดยยึดความพอเพียงเปนหลกั
5. ยดึ หลกั การทาํ ความดี ลด ละ ความชว่ั และส่ิงอบายมุขทั้งปวง เพื่อใหต นเอง ครอบครัว

และสังคม อยอู ยา งเปน สุข

10

บทที่ 3
รูใช รจู าย

เร่ืองท่ี 1 การวางแผนการใชจา ย

กอ นที่จะใชจายเงนิ เราควรจัดสรรเงินทีม่ ีอยูใหต รงกบั ความตอ งการ โดยการวางแผนการ
ใชจา ยเงนิ ไวกอ น

การวางแผนการใชจ ายเงิน หมายถึง การที่บุคคลจัดสรรรายรับ - รายจาย ของตนเอง
ซึ่งมีแนวทางในการปฏิบัติ ดงั น้ี

1. การหารายได ทกุ คนตองประกอบอาชีพ เพ่ือใหมีรายไดป ระจาํ และหากมเี วลาวางควรหา
รายไดเ สริม เพอ่ื จะไดม รี ายไดพ อกับการใชจายในการดาํ รงชีพ

2. การใชจ า ยใหพจิ ารณาใชจ ายในสง่ิ ท่ีจาํ เปน จรงิ ๆ เชน ใชจ า ยเปนคาอาหาร เครือ่ งนุงหม
ท่อี ยูอาศัย ยารักษาโรค โดยคาํ นึงถึงคุณคาของสิง่ ท่ีซอื้ วา มีคุณภาพและคมุ คา เงิน ไมใ ชซ อ้ื เพราะ
คาํ โฆษณาชวนเชือ่

การประหยดั ควรรจู กั เกบ็ ออมเงนิ ไวใชจายเม่ือคราวจําเปน เชน เม่ือเจ็บปวย โดยวางแผน
ใหมีรายจา ยนอยกวารายไดม ากที่สดุ กจ็ ะมีเงนิ เก็บเครอื่ งใชท ชี่ าํ รุดเสียหาย ควรซอ มแซมใหใ ชได
อยูเสมอ ประหยัดพลงั งานและทะนุถนอมเครอื่ งใชใหม ีอายุการใชงานไดน าน

การเปน หน้ีโดยไมจาํ เปน เพราะยมื เงนิ มาใชจายสุรุยสรุ า ย เชน การยมื เงินมาจดั งานเลี้ยง
ในประเพณี
ตาง ๆ จะทําใหชีวิตมีความลําบาก สรา งความเดือดรอนใหต นเองและครอบครัว แตถาหากเปนหน้ี
เพราะนําเงินมาลงทุนในกิจการทีส่ ามารถใหผลคมุ คาก็อาจจะเปน หน้ีได

3. การบนั ทึกรายรบั - รายจาย เปนวิธีการวางแผนที่สําคัญ การบันทึกรายรับ - รายจาย
ในชีวติ ประจําวัน เพ่อื ใหท ราบวาในวันหน่งึ สปั ดาหหนง่ึ เดือนหน่ึง เรามีรายไดจากอะไร เทาไรและ
จา ยอะไร อยางไร ควรจะวางแนวทางในการใชจา ยอยา งไรจงึ จะพอและทีเ่ หลือสะสมไวเ ปนทุนหรือ
เก็บสะสมไวใ ชจายในยามจําเปน การบันทึกรายรับ - รายจาย จึงเปนขอมูลหลักฐานแสดง
ใหเห็นแหลงที่มาของรายไดและที่ไปของรายจาย ซ่ึงจะนําไปสูการต้ังเปาหมายลดรายจาย
การเพิม่ รายได และการออมตอไป

11

เรอ่ื งท่ี 2 การบันทกึ รายรับ - รายจายของตนเองและครอบครวั

เม่ือเรามีรายไดและนําเงินรายไดไ ปใชจายซือ้ สง่ิ ทจ่ี าํ เปน สิ่งใดท่ีมีราคาสูงก็ไมจ ําเปนตองซ้ือ
ทันทีแตใ หต ้ังเปาหมายไวว า จะเกบ็ หอมรอมรบิ ไวจนมากพอแลว จงึ ซื้อ ดังน้ันเราจึงควรวางแผนการ
ใชจา ยไวลวงหนา วาเราตองซอ้ื อะไร เทาไหร เมื่อใด

เราคงเคยไดยินขาวชาวนาขายท่ีนาไดเงินเปนแสนเปนลาน แตเมื่อเวลาผานไปไมก ่ีป
เขากลับไมเหลือเงนิ เลย ตองไปเชา ทน่ี าของคนอน่ื ทํากิน เรื่องดังกลาวเปนตัวอยางของบุคคลท่ีไม
มีการวางแผนการใชเงิน ดังน้ันกอนที่เราจะใชจายเงินเราควรจัดสรรเงินที่มีอยู ใหตรงกับความ
ตองการดวยการวางแผนไว
วธิ กี ารวางแผนที่สาํ คญั วิธีการหนึ่ง คือ การบันทกึ รายรับ - รายจาย

“หากอยากมชี วี ติ ที่มัง่ ค่งั สมบรู ณ ตอ งลงมือบันทึกรายรบั - รายจา ยตัง้ แตบัดน”ี้

ขอควรคํานงึ ในการใชจายเงนิ และจดบนั ทึกรายรบั รายจาย
1. กาํ หนดความคาดหวังและเปาหมายวาจดบนั ทกึ เพือ่ อะไร
2. วางแผนรบั - จายกอนใชเ งนิ
3. กอนซื้อส่ิงใดตอ งพิจารณาใหดกี อนวาสิ่งน้นั จําเปน หรอื ไม
4. จดบนั ทกึ ทกุ ครง้ั ทกุ วัน ทกุ บาท ทุกสตางคท ีม่ กี ารรับและจายเงนิ
5. หมน่ั ตรวจสอบบญั ชวี า มีรายการใดท่ใี ชเงนิ ไมเ หมาะสม หากมีตอ งแกไขทนั ที
6. เก็บใบเสรจ็ หรือหลกั ฐานการรบั เงนิ - จายเงนิ ไวเ พื่อตรวจสอบกับบัญชที จ่ี ด
“การจดบันทกึ รายรบั - รายจาย” หรอื การจดบญั ชี จะชว ยใหเราทราบวาเรามีรายรับมาก

นอยแคไ หน เราสามารถลดคา ใชจา ยรายการใดออกไปไดบาง “การจดบัญชี” ทําใหเราสรางสมดุล
ระหวางรายไดแ ละรายจายที่เหมาะสมแกฐ านะการเงินของเราไดเ ปนอยางดี

การจดบัญชีครัวเรือน เปนการจดั ทําบัญชีรายรับ รายจายของครอบครัว เราสามารถจัดทํา
บัญชี แบบทีง่ า ย ผูท่ีไมเคยมีความรูเร่ืองการบัญชีมากอนก็ทําเองไดโดยการแยกรายการออกเปน
รายรับและรายจาย รายรับ ไดแ ก เงินเดือน คาจาง ผลตอบแทนท่ีไดจากการทํางาน เงินท่ีไดจ าก
การขาย ผลผลิต การเกษตร หรือทรัพยสิน เปนตน รายจายไดแก คาใชจายเพื่อซื้อสินคาสําหรับ
ในการอุปโภค บริโภค คาน้ําประปา คาไฟฟา คาโทรศัพท คาซอ มแซม คาอุปกรณเคร่ืองใช
เคร่อื งไม เครื่องมือ คา รถ คาอาหาร คา เชา เปนตน

12

ตัวอยา ง รายรับ รายจา ย ขายผลผลิตทางการเกษตร 2,500 บาท
1 ม.ี ค. 52 จายเงนิ ซ้ือของใชใ นบา น 500 บาท
5 ม.ี ค. 52 จา ยเงนิ ซื้อขา วสาร 300 บาท
7 ม.ค. 52 จา ยคา นํ้า คา ไฟ 250 บาท
10 มี.ค. 52 ขายผลผลติ ทางการเกษตร 1,250 บาท
15 มี.ค. 52 จา ยคาซอื้ ปยุ 300 บาท
20 ม.ี ค. 52 จายคาอาหาร 200 บาท
25 มี.ค. 52

ตัวอยา ง การจดบญั ชคี รัวเรอื น

วัน เดือน ป รายการ รายรบั รายจา ย คงเหลือ

1 ม.ค. 52 ขายผลผลิต 2,500 - 2,500

5 ม.ค. 52 ซ้อื ของใช 500 - 2,000

7 ม.ค. 52 ซอ้ื ขาวสาร 300 - 1,700

10 ม.ค. 52 จายคา นา้ํ คาไฟ 250 - 1,450

15 ม.ค. 52 ข า ย ผ ล ผ ลิ ต ท า ง ก า ร 1,250 - 2,700
เกษตร

20 ม.ค. 52 จายคา ซื้อปุย 300 - 2,400

25 ม.ค. 52 จา ยคา อาหาร 200 - 2,200

รวม 3,750 - 1,550 - 2,200

รายรบั สงู กวา รายจาย 2,200

13

การบันทึกรายรับ - รายจาย หรือการจดบัญชีท้ังของตนเองและครอบครัวมีความสําคัญ
ตอชีวิตของคนไทยเปนอยางย่ิง ดังพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจา อยูห ัว
พระราชทานแกคณะบคุ คลตาง ๆ ท่เี ขา เฝาถวายพระพรชยั มงคลเนอ่ื งในวโรกาสวนั เฉลิม
พระชนมพรรษา วันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2540 ณ ศาลาดุสิดาลัย พระราชวังดุสิต ความวา
“...เมื่อ 40 กวาป มผี ูหนง่ึ เปนขาราชการชนั้ ผนู อ ยมาขอเงนิ ที่จรงิ ไดเ คยใหเงนิ เขาเล็ก ๆ นอย ๆ
แตเขาบอกวาไมพ อเขากม็ าขอยืมเงินขอกเู งินก็บอก...เอา ให...แตขอใหเ ขาทาํ บัญชีรายรับ - รายจาย
รายรับก็คือเงินเดือนของเขาและรายรับท่ีอุดหนุนเขาสวนรายจายก็เปนของท่ีใชในครอบครัว
...ทหี ลงั เขาทาํ ...ตอมา เขาทําบัญชีมาไมขาดทุน แลวเขาสามารถที่จะมีเงินพอใชเ พราะวาบอกให
เขาทราบวา มีเงินเดือนเทาไหรจะตอ งใชภ ายในเงนิ เดอื นของเขา...”

บุคคลตัวอยา งการสรางชีวติ ใหมอ ยางพอเพยี งดว ยบญั ชีครัวเรอื น
นายเจน ชูใจ ราษฎร หมู 4 ตาํ บลพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี ผูประสบความสําเร็จจาก

การทําบญั ชคี รัวเรอื น กลา ววา “จบเพยี งประถมศกึ ษาปท่ี 4 พอแมยากจน มีอาชีพทํานาเปนหลัก
ตอมาไดร ับมรดกเปน ทีน่ า 10 ไร จงึ ทาํ นาเรอ่ื ยมา แตก็สามารถสงลูกเรียนสูง ๆ ได เนื่องจากสราง
วินัยในการใชจายเงินอยางมีระบบ มีพอแมเปนแบบอยางท่ีดีในเร่ืองความมีระเบียบในการใชเงิน
ทองแตล ะบาทแตละสตางค โดยในสมัยพอ ใชถานหุงขาว เขียนคาใชจายในแตละวันท่ีขางฝาขาง
บาน จึงจดจํามาปฏบิ ตั ิ เร่มิ จากจดบนั ทกึ ชัว่ โมงการทํางานวา ภายใน 1 เดือน มีความขยันหรอื
ขเ้ี กยี จมากนอ ยแคไ หน ภายหลงั มาทําบัญชีการใชจายในครัวเรือนในชว งทําไรนาสวนผสม เมื่อป
2528”

กวา 20 ป ที่ทําบัญชีครัวเรือนมาทําใหทุกวันนี้มีชีวิตในครอบครัวอยูอยางมีความสุข
ปจจุบันมที น่ี ารวมกวา 50 ไร โดยการซอ้ื สะสมมา มีเงนิ ฝากธนาคาร โดยมีคติวา จากน้ําที่ตักมาจน
เต็มโอง เวลาน้ําพรอ งตองเตมิ ใหเต็ม ถาปลอยใหนํ้าแหง ขอด ชีวิตก็จะเหน่ือยจะทําใหชีวิตบั้นปลาย
ลําบาก” นายเจน กลา ว

น่ันคือประโยชนท ี่เห็นไดชัดจากการทําบัญชีครัวเรือนที่ไมเพียงแตจะชวยใหความเปนอยู
ของครอบครัวดีข้ึนเทาน้ัน แตยังสรางสังคมใหเปนปกแผน สงผลไปถึงเศรษฐกิจอันม่ันคงของ
ประเทศในอนาคตขางหนา อีกดวย (จตุพร สขุ อนิ ทร และ ปญญา มังกโรทัย, 2552 : 30)

14

เร่อื งท่ี 3 การลดรายจา ยและเพิ่มรายไดใ นครัวเรอื น

การลดรายจายในครัวเรือน ปญหาเร่ืองหนี้สินในครอบครัวหรือปญหารายรับไมพอกับ
รายจายเปน ปญ หาท่ที ําใหป ระชาชนหนักใจ การปองกันและแกไ ขปญหาเรื่องหนี้สิน มีหลักงาย ๆ
วาตองลดรายจา ยและเพิ่มรายไดใหมากขน้ึ การลดรายจายสามารถทาํ ไดโดยการสาํ รวจคา ใชจายใน
เดือนทผี่ า นมาแลวจดบันทึกดูวา ในครอบครวั มกี ารใชจ า ยอะไรไปบางและรายการใดที่ไมจําเปนนา
ตัดออกไปได ก็ใหต ัดออกไปใหห มดในเดือนถัดไปก็จะสามารถลดรายจายลงได แตทุกคนใน
ครอบครัวตอ งชว ยกัน เพราะถา คนหน่ึงประหยดั แตอีกคนยงั ใชจ า ยฟมุ เฟอยเหมือนเดิมก็คงไมไ ดผล
ตองชีแ้ จงสมาชกิ ทกุ คนในบา นเมอ่ื ลดรายจา ยไดแ ลว กเ็ อารายรบั ของทงั้ บา นมารวมกันดูวาจะพอกับ
รายจายหรอื ไม ถา พอและยังเหลือ ก็คงตองเอาไปทยอยใชหนี้และเก็บออมไวเผ่ือกรณีฉุกเฉินเชน
การเจ็บปวย อุบตั ิเหตุ เปน ตน แตถ า รายไดย ังนอยกวารายจายก็ตองชวยกันคิดวาจะไปหารายได
เพม่ิ มาจากไหนอีก

โดยสรุปการใชจ า ยเงินมี 3 แบบ คอื
1. ใชตามใจชอบ เปน การใชไ ปเรือ่ ย ๆ แลวแตว า ตอ งการอะไรกซ็ ื้อ เงนิ หมดกห็ ยุดซอ้ื
2. ใชต ามหมวดท่แี บง ไว เชน

- คา อาหารและคา เส้ือผา
- คา รักษาพยาบาล
- คาทําบญุ กศุ ล
- เก็บออมไวใ ชในอนาคต ฉุกเฉนิ
- คาศึกษาเลาเรยี นของบุตร

ฯลฯ
3. ใชตามแผนการใชที่กําหนดไวล วงหนา เปนการใชตามโครงการที่ไดวางแผนไวลวงหนา
แลวนั้น ซึ่งเปนวิธีการที่ถูกตอง ซ่ึงสามารถนําหลักการทางวิชาการมาใชใ นการปฏิบัติการวาง
แผนการใชจายในครอบครัวขอปฏิบัติของการใชจายภายในครอบครัว มีส่ิงท่ีพึงปฏิบัติ 3 ประการ
คอื

- การทาํ บญั ชีรายรบั - รายจาย
- การประหยดั
- การออมทรพั ย
ครอบครัวตองมีการวางแผนจัดการรายรับ - รายจาย เพ่ือใหมีทรัพยสินเพียงพอจะซ้ือ
หรอื จัดหาส่งิ ท่ีครอบครวั ตองการ เพือ่ ความสงบสขุ และความเจรญิ ของครอบครวั

15

เรื่องที่ 4 การออม
การออม คือ การสะสมเงินทีละเล็กทีละนอย เมื่อเวลาผานไปเงินก็จะเพ่ิมพูนข้ึน การออม

สวนใหญจะอยใู นรปู การฝากเงินกับธนาคาร จดุ ประสงคห ลกั ของการออม เพอ่ื ใชจา ยในยามฉกุ เฉิน
ยามเราตกอยูในสภาวะลาํ บาก การออมจงึ ถือวา เปนการลงทนุ ใหกับความม่นั คงในอนาคตของชีวติ

หลกั การออม ธนาคารออมสินไดใ หแนวคิดวา “ออม 1 สวนใช 3 สวน เน่ืองจากการออมมี
ความสาํ คัญตอ การดาํ รงชวี ิต แมบ างคนมีรายไดไ มม ากนัก คนเปนจํานวนมากออมเงนิ ไมไ ด เพราะมี
คาใชจ ายมากใชเงินเกินตัว รายรับมีไมพอกับรายจาย เมื่อเรามีรายไดเ ราจะตองบริหารจัดการเงิน
ของตนเอง หากเราคิดวาเงินออมเปนรายจายอยางหน่ึงเชนเดียวกับรายจายอื่นๆ เงินออมจะเปน
รายการแรกท่ีตองจายทุกเดือน โดยอาจกําหนดวาอยางนอยตองจายเปนรอยละเทาไรของรายได
และทําจนเปนนิสัยแลวคอยวางแผน เพ่ือนําเงินสวนที่เหลือไปเปนคาใชจายตางๆ เทาน้ีเราก็มี
เงินออม

การลดรายจาย สามารถกระทาํ ไดดังน้ี
1. ทาํ สวนครัวและเลี้ยงสัตวไ วส าํ หรับบรโิ ภค โดยใชพ ืชผกั พนื้ บา นท่มี ใี นทองถิ่น ผักที่ใชเปน

ประจํา ผักท่ีปลูกไดงายไมตองดูแลมากมาปลูกไวในครัวเรือน เชน ผักบุง ผักคะนา ผักขม ชะอม
ฟกทอง แตงกวา มะเขือ ถ่ัวฝกยาว ขา ตะไคร ตนหอม กระเทียม ตําลึง และการเล้ียงปลาดุก
เลี้ยงกบ เลี้ยงไก เปน ตน ซ่ึงหากเราสามารถปลกู ผกั สวนครัว เลี้ยงสัตวไวรับประทานในครัวเรือนได
เอง โดยไมตองไปซื้อหามาจากตลาด ก็จะทําใหครัวเรือนสามารถลดรายจายได แตหากผลผลิต
เหลือเฟอจากการบรโิ ภคแลว เรานําไปขายก็จะเปนการเพิ่มรายไดอ ีกดว ย

2. การประหยัด การออมในครัวเรือน โดยการรูจักใชทรัพยสิน เวลา ทรัพยากรตามความ
จาํ เปน ดวยความระมดั ระวงั โดยใหเกดิ ประโยชนค ุมคา มากท่ีสดุ รจู กั ดํารงชวี ติ ใหเหมาะสมกับสภาพ
ความเปนอยูสวนตัว รวมทั้งการอดออม ลดรายจายที่ไมจําเปน ประหยัดพลังงาน รูจักการใช
พลงั งานจากแสงอาทิตย เปน ตน

3. การลด ละ เลิก อบายมุข โดยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตนเอง จากการท่ีชอบไปงาน
สังคม ดื่มเหลา ฟงเพลง เตนรํา กลับบานดึก ก็ตองเลิกการกระทําท่ีไมจําเปน และเปนผลเสียตอ
สขุ ภาพรางกาย ส้ินเปลือง

4. การจดั ทําบญั ชคี รวั เรอื น คอื การรูจ กั จดทกุ คร้ังทีจ่ าย บรหิ ารการใชจายใหเหมาะสมกับ
ตนเอง สิง่ ใดท่เี กินความจําเปนในชวี ิตก็ตอ งไมใ ชจาย

5. การใชพ ลงั งานอยางประหยดั เชน การประหยดั นํา้ ประหยัดไฟ ใชเ ทาทีจ่ ําเปน เปนตน

16

การเพม่ิ รายได
การเพม่ิ รายไดนนั้ มหี ลากหลายวิธี นอกจากการประกอบอาชพี หลกั แลว เรายังสามารถเพ่ิม

รายไดได ดังน้ี
1. การปลูกผักสวนครัว สําหรับไวรับประทานเองในครัวเรือน และแบงปนใหเพ่ือนบาน

ท่ีเหลือ จึงนําไปขาย ก็จะทําใหมีรายไดเพ่ิมขึ้น เชน การปลูกพริก มะเขือ ชะพลู ตนหอม ผักชี
ชะอม ตาํ ลงึ ผกั หวาน เปนตน

2. การประกอบอาชีพเสริม โดยใชทรัพยากร วัตถุดิบท่ีมีอยูในครัวเรือน ในชุมชนมาใชให
เกิดประโยชนสูงสุด และเปนการลดตนทุนการผลิตใหคุมคาและประหยัด เชน การถนอมอาหาร
แปรรูป งานหัตถกรรมสิ่งประดิษฐ การผลิตกลาไมดอกไมประดับ การเล้ียงไกพ้ืนเมือง การเพาะ
ถั่วงอก การเพาะเหด็ การทําปยุ ชีวภาพ การเลยี้ งปลาดกุ ในบอ ซีเมนต การทําเฟอรนิเจอรจากไมไผ
เปนตน

3. การพัฒนาอาชีพเดิม เปนการพัฒนาอาชีพเดิมใหดีขึ้น โดยการหาความรูเพ่ิมเติมจาก
การเขารวมเวทีประชาคมในชุมชน การศึกษาดูงาน การเขารับการอบรม เพ่ือนําความรูมาพัฒนา
อาชีพในการขยายพันธุมะนาวขายก็อาจไปหาความรูเพิ่มเติมเก่ียวกับการขยายพันธุ มะนาวไมมี
เมล็ด มะนาวน้าํ ดี ลกู ดก ตนเล็กแตใหผลผลิตสูง และศึกษาเร่ืองการขายพันธุมะนาวทางเว็บไซต
เพือ่ ขยายการตลาดใหสามารถขายผลผลิตไดมากขนึ้ เปนตน

17

บทที่ 4
ชีวติ สดใส พอใจเศรษฐกิจพอเพียง

เรื่องท่ี 1 ทฤษฎใี หม

เศรษฐกิจพอเพียงกับทฤษฎีใหมเ ปนแนวทางปฏิบัติ เพื่อตองการใหคนสามารถพึ่งพาตน
เองไดในระดับตาง ๆ อยา งเปนขัน้ ตอน โดยลดความเสี่ยงเก่ียวกับความผันแปรของธรรมชาติ หรือ
การเปลยี่ นแปลงของปจจัยตา งๆ โดยอาศัยความพอประมาณและความมีเหตุมีผล การสรางความรู
ความขยนั หมนั่ เพยี ร ความอดทน สตปิ ญญา การชวยเหลอื ซงึ่ กันและกนั และความสามคั คี

1. ความเปน มาของทฤษฎใี หม
ตลอดระยะเวลาท่ีพระบาทสมเด็จพระเจา อยูห ัวทรงครองราชยน้ัน พระองคไดเ สด็จพระ
ราชดําเนินแปรพระราชฐานไปประทับแรมยังภูมิภาคตางๆท่ัวประเทศ พระราชประสงคท่ีแทจริง
ของพระองคคือ การเสด็จฯออก เพ่ือซักถามและรับฟงความทุกขยากในการดําเนินชีวิตของพสก
นิกรชาวไทย จึงมีพระราชดําริแนวคิดใหมในการบริการจัดการท่ีดินของเกษตรกรใหมีสัดสวน
ในการใชพ ้ืนทด่ี นิ ใหเกดิ ประโยชนสูงสดุ รูปแบบหนึ่ง คอื การเกษตรทฤษฎีใหม
2. หลักการและข้นั ตอนของเกษตรทฤษฎีใหม
แนวคิดใหมในการบริหารจัดการที่ดินของเกษตรกรใหมีสัดสวน ในการใชพื้นท่ีดินใหเ กิด
ประโยชนสูงสุดตามแนวทางทฤษฎใี หม มีหลกั การและขั้นตอนดงั น้ี
1. ทฤษฎใี หมข ้ันตน หลกั การของทฤษฎใี หมข ั้นตน ประกอบดว ย

1) มีทดี่ นิ สาํ หรับการจัดแบงแปลงท่ีดิน เพ่ือใหเกิดประโยชนสูงสุดน้ี พระบาทสมเด็จ
พระเจาอยูหัว ทรงคํานวณจากอัตราถือครองท่ีดินถัวเฉล่ียครัวเรือนละ 15 ไร อยางไรก็ตามหาก
เกษตรกรมีพนื้ ทถ่ี ือครองนอ ยกวาหรอื มากกวาน้ี กส็ ามารถใชอัตราสวน 30 : 30 : 30 : 10 ดังน้ี

พื้นที่สวนที่ 1 รอยละ 30 ใหขุดสระเก็บกักน้ํา เพ่ือใชเ ก็บกักนํ้าในฤดูฝนและใชเสริม
การปลูกพชื ในฤดูแลง ตลอดจนการเล้ียงสตั วนํ้า และพืชนาํ้ ตางๆ

พื้นที่สวนที่ 2 รอยละ 30 ใหป ลูกขาวในฤดูฝน เพ่ือใชเปนอาหารประจําวันสําหรับ
ครอบครัวใหเ พียงพอตลอดป เพือ่ ตดั คา ใชจ ายและพึ่งตนเองได

พน้ื ท่ีสวนท่ี 3 รอยละ 30 ใหป ลกู พืชผัก พืชไร พืชสมุนไพร ไมผ ล ไมย ืนตน ฯลฯ เพื่อใช
เปนอาหารประจําวัน หากเหลอื บรโิ ภคก็นาํ ไปจาํ หนา ย

พื้นทีส่ ว นที่ 4 รอยละ 10 เปนที่อยอู าศยั เล้ียงสัตว และโรงเรือนอน่ื ๆ

18

2) มีความสามัคคี เนื่องจากการเกษตรทฤษฎีใหมขั้นตน เปนระบบการผลิตแบบ

พอเพียงท่ีเกษตรกรสามารถเล้ียงตัวเองไดใ นระดับท่ีประหยัดกอน ทั้งน้ีชุมชนตองมีความสามัคคี

รวมมอื รวมใจในการชวยเหลือซึ่งกันและกนั ทํานองเดยี วกบั การลงแขกแบบด้งั เดิมเพื่อลดคาใชจา ย
3) ผลผลิต เน่ืองจากขาวเปนปจจัยหลักท่ีทุกครัวเรือนจะตองบริโภค ดังนั้น

จึงประมาณวาครอบครัวหน่ึงทํานา 5 ไร จะทําใหมีขาวพอกินตลอดป โดยไมต องซื้อ เพื่อยึดหลัก
พงึ่ ตนเองได

4) มีนํา้ เนอ่ื งจากการทาํ การเกษตรทฤษฎีใหมตองมีนํ้า เพื่อการเพาะปลูกสํารองไวใ ช
ในฤดูแลง ดังน้ัน จงึ จาํ เปนตองกันทด่ี นิ สวนหน่ึงไวข ดุ สระนํ้า โดยมีหลักวาตองมีน้ําเพียงพอที่จะทํา
การเพาะปลูกไดต ลอดป

2. ทฤษฎใี หมขน้ั ทีส่ อง หรอื เรยี กวา ทฤษฎีใหมขั้นกาวหนาเปนข้ันท่ีเกษตรกรจะพัฒนา
ตนเองไปสูข ้ันพออยูพอกิน เพ่ือใหมีผลสมบูรณย่ิงข้ึนโดยใหเ กษตรกรรวมพลังกันในรูปกลุมหรือ
สหกรณร ว มแรงรว มใจกันดาํ เนินการในดานตางๆ ดงั น้ี

1) ดานการผลิต เกษตรกรจะตอ งรวมมือในการผลิตโดยเริ่มต้ังแตขั้นเตรียมดิน การหา
พนั ธพุ ืช ปุย การหาน้ํา และอ่นื ๆ เพ่ือการเพาะปลูก

2) ดา นการตลาด เม่ือมผี ลผลิตแลว จะตองเตรียมการตาง ๆ เพื่อการขายผลผลิตใหได
ประโยชนส งู สุด เชน การเตรียมลานตากขาวรวมกัน การจัดหายุงรวบรวมขาว เตรียมเครื่องสีขาว
ตลอดจนการรวมกนั ขายผลผลติ ใหไดร าคาดี และลดคาใชจา ยลงดว ย

3) ดานความเปนอยู เกษตรกรตองมีความเปนอยูท่ีดีพอสมควรโดยมีปจจัยพื้นฐานใน
การดาํ รงชีวิต เชน อาหาร ทอี่ ยอู าศัย เครือ่ งนงุ หม เปน

4) ดา นสวัสดกิ าร แตล ะชุมชนควรมีสวัสดิการและบรกิ ารท่ีจําเปน เชน สถานอี นามยั
เมอื่ ยามเจบ็ ไขหรอื มกี องทุนไวก ูยืม เพื่อประโยชนในกิจกรรมตาง ๆ ของชุมชน

5) ดานการศึกษา ชุมชนควรมีบทบาทในการสงเสริมการศึกษา เชน มีกองทุนเพื่อ
การศกึ ษา ใหแ ก เยาวชนในชุมชน

6) ดานสังคมและศาสนา ชุมชนควรเปนที่รวมในการพัฒนาจิตใจและสังคม โดยมี
ศาสนาเปนท่ียึด

3. ทฤษฎีใหมข ั้นที่สาม เปนขั้นพัฒนาเกษตรกรหรือกลุมเกษตรกรใหกาวหนาดวย
การติดตอประสานงาน เพ่ือจัดหาทุนหรือแหลง เงิน เชน ธนาคาร หรือเอกชนมาชวยในการลงทุน
และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ซึ่งทง้ั สองฝายจะไดร ับประโยชนรวมกัน ดงั น้ี

1) เกษตรกรสามารถขายขา วไดใ นราคาสงู โดยไมถ กู กดราคา
2) ธนาคารกับบริษัทสามารถซ้ือขาวบริโภคในราคาต่ํา เพราะซื้อขาวเปลือกโดยตรง
จากเกษตรกรและนํามาสีเอง
3) เกษตรกรสามารถซ้ือเครอ่ื งอุปโภคบรโิ ภคไดใ นราคาตา่ํ เพราะรวมกนั ซ้ือเปนจํานวน
มาก เน่ืองจากเปน กลมุ สหกรณ สามารถซอ้ื ไดใ นราคาขายสง

19

4) ธนาคารกับบริษัทจะสามารถกระจายบุคคล เพ่ือไปดําเนินการในกิจกรรมตางๆ
ใหเกดิ ผลดีย่งิ ข้ึน

3. ประโยชนข องทฤษฎีใหม
1. การพ่ึงตนเอง ทฤษฎีใหมยึดถือหลักการท่ีวา ตนเปนท่ีพ่ึงแหงตน โดยมุงเนนการผลิต

พืชผลใหเ พียงพอกับความตองการบริโภคในครัวเรือนเปนอันดับแรก เม่ือเหลือพอจากการบริโภค
แลว จงึ คาํ นงึ ถงึ การผลิตเพอ่ื การคา เปน อันดับรองลงมา ผลผลติ สว นเกนิ ทีอ่ อกสูตลาดก็จะเปนกําไร
ของเกษตรกร

2. ชุมชนเขมแข็ง ทฤษฎีใหมใหความสําคัญกับการรวมกลุมของชาวบาน ท้ังน้ีกลุม
ชาวบานจะทําหนาท่ีเปนผูดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจตางๆ ใหหลากหลายครอบคลุม
ทั้งการเกษตรแบบผสมผสาน หัตถกรรม การแปรรูปอาหาร การทําธรุ กิจการคาขาย การทองเท่ียว
ระดับชมุ ชน ฯลฯ เม่อื องคก รชาวบา นเหลา น้ไี ดร บั การพฒั นาใหเขมแขง็ และมีเครือขา ยท่ีกวางขวาง
มากขึ้นแลว เกษตรกรในชมุ ชนกจ็ ะไดร ับการดูแลใหมีรายไดเพิ่มขึ้น รวมทั้งการไดรับการแกปญหา
ในทกุ ดาน เม่ือเปน เชน นี้เศรษฐกจิ โดยรวม ของประเทศก็สามารถเติบโตไปไดอยางมีเสถียรภาพ

3. ความสามัคคี ทฤษฎีใหมต้ังอยูบนพ้ืนฐานของการมีความเมตตา ความเอ้ืออาทร และ
ความสามัคคีของสมาชกิ ในชมุ ชน ในการรวมมอื รว มใจเพอ่ื ประกอบอาชีพตาง ๆ ใหบ รรลุผลสําเร็จ
ประโยชนที่เกิดขึ้นจึงมิไดห มายถึงรายไดแ ตเพียงดานเดียว หากแตรวมถึงประโยชนในดานอ่ืน ๆ
ดวย ไดแ ก การสรางความมั่นคงใหก ับสถาบันครอบครัว สังคม ชุมชน และความสามารถในการ
อนุรักษท รัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอม

ตัวอยางการนาํ หลกั เศรษฐกจิ พอเพยี งมาใชเปนแนวทางปฏบิ ัติของเกษตรทฤษฎีใหม
ซึง่ เปน แนวทางในการพัฒนาดา นการเกษตรอยา งเปนขั้นตอนในพ้ืนท่ีท่ีเหมาะสม ซึ่งแบงเปน 3 ขั้น
ดงั นี้ *

20

กรณีตัวอยา ง ปลกู ทุกอยางท่ีกิน กินทุกอยา งทป่ี ลูก ชวี ติ อยไู ดอยา งย่งั ยืน *

กรณตี ัวอยาง ปลูกทกุ อยา งทก่ี นิ กนิ ทกุ อยา งทป่ี ลูก ชวี ติ เปน สุขไดอยางยัง่ ยืน
นายบุญเปง จันตะ ภา เกษตรกรบานหวยถางปูตา น ตําบลไมยา อําเภอพญาเม็งราย

จังหวัดเชยี งราย ดําเนินชวี ิตโดยยดึ แนวทางเศรษฐกิจพอเพยี งจนเปนที่ยอมรับโดยทัว่ ไป
เดิมนายบุญเปง จันตะ ภา มีฐานะยากจน เคยออกไปขอทาน เพ่ือหาอาหารมาใสทอง

หลงั จากไปเรยี นในวัดไดนาํ หลักคณุ ธรรมมาใชในชีวิตและการประกอบอาชีพ โดยยึดหลักอิทธิบาท
4 และพรหมวิหาร 4ในป 2529 ไปทํางานประเทศบรูไน หวังใหฐานะครอบครัวดีขึ้น แตไมสําเร็จ
จึงเดินทางกลบั มาเก็บเงนิ ไดเพียงสองพันกวาบาท ตอมาไดปรับความคิดวา ถามีความขยันเหมือน
ทํางานที่ประเทศบรูไน อยูเมืองไทยก็มีรายไดอยางพอเพียง ป 2542 รัฐบาลใหมีการพักชําระหน้ี
แตบุญเปง พักไมได เนื่องจากมียอดหนี้เปนแสน ไดนําเอารูปในหลวงมาต้ังสัจอธิษฐานวา
ขา พเจา และครอบครัวจะขยันเพม่ิ ขึน้ ลด ละ เลิก ในสิ่งทไ่ี มจําเปน กินทกุ อยางทป่ี ลูก ปลูกทุกอยาง
ทีก่ นิ และจะขอปลดหนภ้ี ายใน 4 ป

นายบญุ เปง พ่งึ พาตนเองดว ยการทําเกษตรทฤษฎีใหม ลงแรงทุกอยางดว ยตนเอง ใชภูมิ
ปญ ญาทองถ่ินประยกุ ตก บั ความรูใหม ๆ ท่ีไดไปศึกษาดูงานอีก การใชทรัพยากรอยา งรูคณุ คาทําให
ประหยดั เงินลงทุนเกิด รายได จากการขายผลผลิตการเกษตรตลอดท้ังป รูจักอดออม ไมเ ปน หน้ี
ทาํ ใหดาํ เนนิ ชีวิตไมเดอื ดรอ น ไมเ บยี ดเบยี นตนเองและผอู ่นื พฒั นา ปรับปรงุ การประกอบอาชพี
จนประสบความสาํ เรจ็ และยังถา ยทอดความรูชว ยสงั คม

21

บนพื้นที่ 10 ไร 1 งาน 35 ตารางวา มีการแบงสัดสวนตามหลักทฤษฎีใหมไดอยางลงตัว
เปนนาขาว 5 ไร ปลูกขาวเหนียวปละ 1 คร้ัง โดยปลูกสลับกับขาวโพด แตงโม แตงไทย อีก 5 ไร
ปลูกผัก สมนุ ไพร ไมผ ล เชน ลาํ ไย มะมวง กลวย และสวนสุดทายเปนเรือนพักอาศัยพอเหมาะกับ
ครอบครวั มโี รงเลี้ยงสัตว กระบือ สุกร ไกพ ืน้ เมืองและจ้งิ หรดี

ความสําเรจ็ ในชวี ติ ของนายบุญเปง นับเปนบทพิสจู นไ ดเ ปน อยา งดีวา “เศรษฐกิจ
พอเพียง” สามารถนํามาปรบั ใช ใหเกดิ ประโยชนส ูงสดุ ตอ ครอบครวั ชมุ ชนหากรจู ักคดิ ใช กนิ
อยอู ยา งพอเพียงชวี ติ กด็ าํ รงไดอยางดีย่ิงขึน้ และม่นั คง (จากหนังสือพมิ พเ ดลนิ วิ ส หนา 10 ฉบับวนั
พฤหสั บดีท่ี 12 กมุ ภาพนั ธ พ.ศ. 2552) การแนะนาํ สง เสริมใหสมาชกิ ในครอบครัวเห็นคณุ คาและนาํ
ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปประยกุ ตใช

เม่อื เราเรียนรูปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจนเกิดความเขาใจอยางถองแทและนําสูการ
ปฏิบัติในการดําเนินชีวิตและการประกอบอาชีพแลว เราจะเห็นประโยชนและคุณคาของปรัชญา
ของเศรษฐกิจพอเพียง ซ่ึงสมควรอยางยิ่งท่ีเราจะตองแนะนําสงเสริมใหส มาชิกในครอบครัวเห็น
คณุ คา และนาํ ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยกุ ตใชในการดาํ เนินชีวิตและการประกอบอาชีพ
ดว ยเชนกนั หลักในการแนะนํา คอื การทสี่ มาชิกในครอบครัวใชชีวิตบนพื้นฐานของการรูจักตนเอง
สามารถพึ่งตนเองไดแ ละดําเนินชีวติ อยา งพอกนิ พอใช โดยไมเบียดเบียนผอู ่นื ทําใหเกิดความสุขและ
ความพอใจในการดําเนนิ ชีวติ อยา งพอเพียง พยายามพัฒนาตนเองอยางตอเน่ืองเพ่ือใหส ามารถอยู
อยา งพอเพียงไดใ นทกุ สถานการณ ท้งั นส้ี มาชิกในครอบครัวอาจจะรวมกนั ทาํ แผน ชวี ิต

เรอื่ งที่ 2 แผนชีวติ
ในการดําเนินชีวิตทุกคนตองการไปใหถึงเปาหมายดวยกันทั้งส้ิน แตการท่ีจะไปถึง

เปา หมายไดจ ะตอ งมกี ารวางแผนชวี ิตทดี่ ี มีความมงุ มัน่ ในการที่จะกาวไปใหถ งึ
การวางแผนอยางนอ ยกท็ ําใหเ รารูวาเราจะเดนิ ไปทศิ ทางไหน ยาํ้ เตือนวา ตองทาํ อะไร

ยงั ไมไ ดทาํ อะไร แมแ ตแมบานจะทาํ อาหารในแตล ะม้ือยังตอ งวางแผน และเห็นอาหารจานนั้นอยูใน
จิตนาการเหลือแตออกไปหาวัตถุดิบและลงมือปรุงอาหารใหสําเร็จ ซึ่งแมบานก็ตองเขียนรายการ
วัตถุดิบท่ีตองซื้อ เปนการวางแผนกอนปรุงอาหารซ่ึงจะไดไมม ีปญหาวากลับบานแลวลืมซ้ือ
ซง่ึ เหตุการณน้ีมักเกิดข้นึ บอยๆ ชีวิตคนเราก็เชน เดียวกนั ตองคิดกอนปรุงโดยตองรูวาจะปรุงใหเปน
อะไร ซึ่งเรียกวาแผนชีวิต แตสําหรับคนท่ียังไมรูก็ตองเขียนวาตัวเองชอบอะไร หรือตองการอะไร
จะดีกวาดําเนนิ ชีวิตโดยไรจุดหมาย

22

แผนชวี ิต คือ ส่งิ ทเ่ี ราฝนหรือคาดหวงั อยากจะใหเ กดิ ขน้ึ จริงในอนาคตโดยเราจะตองวางแผน

กาํ หนดทศิ ทางหรือแนวทางในการดาํ เนนิ ชีวติ เพื่อใหเราไปถงึ เปา หมาย ทาํ ใหเ ราเกิดความพึงพอใจ

และสุขแผนชีวิต มีหลายดาน เชน แผนชีวิตดานอาชีพ แผนชีวิตดานครอบครัว เปนตน แผนชีวิต

แตล ะคน แตละครอบครัวจะแตกตางกัน ขึ้นอยูกับวาใครจะใหความสําคัญกับแผนชีวิตดานใด

มากกวา กนั

แผนดานการพัฒนาอาชีพ ใหมองถึงศักยภาพที่มีการพัฒนาได ความถนัด ความสามารถ
ของตนเอง มองถึงทุนท่ีมีในชุมชน เชน ทรัพยากร องคความรู ภูมิปญญา แหลง เงินทุน การตลาด
ความตอ งการของคนในชมุ ชน โดยมกี ารจัดการความรูข องตนเอง เพอ่ื ใหเกิดความรใู หม

แผนชีวิตดา นครัวเรือน ใหม องถงึ หลกั ธรรมในการดาํ รงชีวติ การสรางภูมิคมุ กันใหกับคนใน
ครอบครัวที่มีการเรียนรูตลอดชีวิต เพ่ือนําองคความรูม าสรางภูมิคุมกันท่ีดี นอกจากนี้การนําบัญชี
ครัวเรือนมาวิเคราะหรายจายท่ีไมจ ําเปนมาจัดทําแผนการลดรายจาย เพิ่มรายได และตองมีการ
ประเมนิ แผนท่ที ําดว ยวา สาํ เรจ็ มากนอยเพียงใด แผนชวี ิตดานครัวเรือน เชน

(1) การจัดทาํ บญั ชรี ายรับ - รายจา ยในครัวเรอื น มีการวางแผนการใชจาย เชน จาย 3
สวน ออม 1 สวน เพอื่ ใหเกดิ การมีระเบยี บวนิ ัยในการใชจาย การลด ละ เลิกอบายมุข การศึกษา
ใหร เู ทาทนั กระแสบริโภคนยิ ม การวางแผนควบคมุ รายจายในครัวเรอื น

(2) การลดรายจายในครวั เรือน เชน การปลกู ผักสวนครวั การผลิตปุยชวี ภาพไวใชทดแทน
ปยุ เคมีการผลิตผลิตภัณฑเครอ่ื งใชภายในครัวเรอื น

(3) การเพ่ิมรายไดใ นครัวเรือน แปรรูปผลผลิต การทําเกษตรแบบผสมผสาน ปลูกพืช
สมุนไพร ฯลฯ หรืออาจจะเริ่มจาก การจัดทาํ แผนชีวิตครวั เรอื น อาจจะดาํ เนินการ ดังนี้

1. จัดทําขอมลู ของครวั เรอื น
2. คน หาศักยภาพของตนเอง ทกั ษะในการประกอบอาชพี ทนุ

สถานการณในการประกอบอาชพี
3. คน หาปญหาของครวั เรอื น
4. กําหนดเปาหมายของครัวเรือนเพื่อใหหลุดพนจากความยากจน
5. วางแผนการแกป ญ หาของครวั เรอื น
6. บันทึกการปฏบิ ตั ติ ามแผน
7. บันทกึ การประเมนิ ผล

23

กรณตี ัวอยาง สุรชยั มรกตวจิ ติ รการ เกษตรพอเพียง แหงบา นปาไผ *

บานเกษตรกรพอเพียงตามแนวพระราชดําริของ สุรชัย มรกตวิจิตรการ ตั้งอยูท ่ีบานปาไผ

ต.แมโปง อ.ดอยสะเก็ด จ.เชียงใหม สุรชัย ไดเ ลาชีวิตของตนเองวา “ชีวิตคงไมมาถึงวันน้ีหากไมมี

ศรัทธาแรงกลา ตอองคพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ผมเร่ิมตนจากศูนย เดิมผมคาขายเส้ือผา

สาํ เร็จรปู ป 2540 เจอวิกฤตเศรษฐกิจ มีหนี้สนิ แปดแสนบาท คดิ จะฆา ตวั ตาย แมใ หส ติวาทําไมไมสู

ทําใหผมคิดใหม ต้ังสติแลวมุงหนาไปที่ศูนยการศึกษาการพัฒนาหวยฮองไคร อันเน่ืองมาจาก

พระราชดําริ ดว ยใจทีม่ ุงม่ันวามีกินแนหากเดินตามแนวทางของในหลวง ท่ีนี่เองไดเรียนรูและทํา

ความเขา ใจคําวา “เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “อยางถอ งแท”

เราเริ่มตนจากการเลี้ยงสัตวตามความถนัดทั้ง ปลา ไก วัว กบ ตอมาปลูกพืชผักสวนครัว
โรงเพาะเห็ด กลายเปนไรนาสวนผสมทีท่ ําทกุ อยา งเชอื่ มโยงกันอยางเปน ระบบและมีประสิทธภิ าพ

เวลาผานไปไมกี่ป สุรชัย กลายเปนผูเชี่ยวชาญ มีความรูในสิ่งท่ีตนเองลงมือทํา ไมวาจะ
เปนการทํา ปุยหมัก ปุย อนิ ทรีย การเล้ยี งหมูหลุม การเลีย้ งไก วัว ปลา กบ การทํากาซชีวภาพจาก
มลู สัตว การนําของเหลวจากสัตวไปเลีย้ งพชื การนาํ ของเหลวจากพชื ไปใชกบั สตั ว

“ในหลวงสอนคนไทยมากวา 20 ป วา ใหเช่อื มธรรมชาติเขา ดว ยกนั คนไทยไมชอบคดิ
ไมชอบวิเคราะห ไมล งมือทํา แตใชเงินนําหนา ตองแกดวย 5 ร คือ รวมพลัง รวมคิด รวมกันทํา
รว มกันสรปุ บทเรียน และรวมกันรับผล และยึดคําสอนที่วาตองระเบิดจากขางใน คือ เขาใจตัวเอง
กอนส่งิ แรก คือ ตน ทุนตาํ่ ทาํ บญั ชคี รัวเรอื น ตดั ส่งิ ฟมุ เฟอยออกจากชวี ิต คดิ อยา งรอบคอบ
ไมขเ้ี กียจ สรางภูมิคุมกันไมหลงกระแส ไมห ลงวัตถุนิยมท่ีสําคัญไมแขงกับคนรวยแตทุกคนตองคิด
ตอ งฝน เองวาอะไรเหมาะทีส่ ุด จะสาํ เรจ็ หรอื ลมเหลวอยทู ี่คุณภาพคน

ปจจุบัน สุรชัย ยังเดินหนาตามแผนชีวิตของตนเอง เพื่อหวังปลดหนี้ภายในไมเ กิน 5 ป
ดว ยการกเู งนิ 2 ลา นบาท ซอื้ ทีด่ นิ หลังบานเพอ่ื สรางฐานการผลิต

ผมตองการพิสจู นวา คนจนหากมงุ ม่ันที่จะสูแ บบเขาใจศักยภาพตนเอง รับรองอยูไดอ ยางมี
ศกั ด์ศิ รี และเปน ชวี ิตท่ยี ั่งยนื ปลอดภยั ” (จนิ ตนา กิจมี หนังสือพิมพมติชน หนา 10 วันเสารที่ 28
มีนาคม พ.ศ. 2552)

24

บทท่ี 5
การประกอบอาชพี ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ
พอเพยี ง เพ่อื การสรา งรายได อยา งมน่ั คง มง่ั ค่งั และยัง่ ยืน

เร่อื งที่ 1 ความหมาย ความสําคญั ประเภท สาขาอาชพี ตางๆ การตัดสินใจประกอบอาชีพ

1.1 ความหมาย ความสาํ คญั

1.2ประเภทของงานอาชีพ

1.3กลมุ งานอาชีพตา ง ๆ

1.4การตดั สินใจประกอบอาชีพ

1.1 ความหมาย ความสาํ คญั

อาชีพ หมายถึง ชนิดของงานหรือกิจกรรมของบุคคลประกอบอยู เปนงานที่ทําแลว
ไดร บั ผลตอบแทนเปน เงินหรอื ผลผลติ

อาชีพตามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง คอื งานทบ่ี ุคคลทาํ แลวไดรบั ผลตอบแทน
เปน เงินผลผลิต โดยหยดึ หลักสําคัญ 5 ประการในการดําเนินการ ไดแก

1. ยึดหลักทางสายกลางในการดาํ เนนิ ชีวติ
2. มีความสมดุลระหวา งคน ชมุ ชน และสิ่งแวดลอ ม
3. มคี วามพอประมาณ พอเพียงในการผลิต การบริโภค และการบรกิ าร
4. มีภูมิคมุ กนั ในการดําเนินชวี ติ และการประกอบอาชีพ
5. มคี วามเทาทนั สถานการณชมุ ชน สงั คม
อาชีพมคี วามสาํ คญั ตอชีวติ คนเราอยางมาก เพราะเปน ความมัน่ คงของตนเองและครอบครัว
คนท่ีมีอาชีพจะเปนคนที่ไดรับการยกยอง ไดรับการยอมรับนับถือ เราตองทํางานหาเงิน มีเงิน
รายได หรอื สรางผลผลติ เนื่องจากตองดํารงชีวติ ดวยปจ จัย 4 คอื อาหาร เครื่องนุงหม ยารักษาโรค
และท่อี ยอู าศยั การประกอบอาชพี จึงเปนสงิ่ สาํ คัญยิง่ ตอมนุษยทุกคน
1.2 ประเภทของงานอาชีพ

อาชีพสามารถแบง ออกไดเ ปน 2 ประเภทคอื
1. อาชีพอิสระ คือ อาชีพที่ตนเองเปนเจาของกิจการ โดยลงทุนเอง วางแผนเอง
ตดั สนิ ใจเอง จัดบรกิ ารและขายเอง

25

2. อาชีพรับจา ง คือ อาชพี ทีอ่ ยใู นกิจการของนายจาง มีรายไดจากคา จา งและ
สวัสดิการ ตางๆ

1.3 กลุม งานอาชพี ตางๆ การสรางงานอาชพี ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในทนี่ ี้
แบง กลมุ อาชพี เปน 5 กลุมอาชีพใหม คอื 1. เกษตรกรรม 2. อตุ สาหกรรม (ในครอบครัว)
3. พาณชิ ยกรรม 4. ดานความคิดสรา งสรรค 5 อาํ นวยการและอาชีพเฉพาะทาง

1.4 การตดั สนิ ใจประกอบอาชีพ
การตดั สนิ ใจที่จะประกอบอาชีพอะไรก็ตาม จะตองมีสิ่งที่จะตองคิดหลายดา น

ทง้ั ตอ งดูขอมลู มีความรู มีทุน แรงงาน สถานที่ มกี ลวิธกี ารขายและคุณธรรมในการประกอบอาชีพ
ดว ย ขอ ควรคาํ นงึ ในการตัดสนิ ใจประกอบอาชพี มีดังนี้

1. การตดั สินใจประกอบอาชีพโดยใชขอมลู อยางเหมาะสม

ในการประกอบอาชีพ ผเู รียนตองใชข อมลู หลายๆ ดา น เพ่อื การตัดสนิ ใจ ขอ มูล
ที่สาํ คัญ คอื ตองรจู กั ตนเองวา มคี วามชอบหรือไม มสี ภาพแวดลอ มในครอบครัว ชุมชน ที่เหมาะสม
กบั การประกอบอาชีพ นัน้ ๆ หรอื ไม และขอ มลู ท่ีสําคัญ คอื ความรูทางวชิ าการ

2. มคี วามรูว ิชาชีพนัน้ ๆ
การประกอบอาชพี อะไรกต็ องมคี วามรใู นวิชาชพี น้ัน ๆ อยางดี เพราะการมี

ความรู ในวชิ า น้ันๆ อยา งดี จะทําใหสามารถปรับปรุงพัฒนาอาชพี นน้ั ๆ ไดดีย่ิงข้ึน
3. มที นุ แรงงาน และสถานที่
ทนุ แรงงาน สถานที่ เปนองคป ระกอบสําคัญในการประกอบอาชีพทําใหเ กดิ

ความมั่นใจในการประกอบอาชีพเปนไปอยา งราบร่ืน
4. มีวิธีการปฏบิ ตั ิงานและจัดการอาชีพ
มขี ้นั ตอน กระบวนการ การจัดการท่ีเหมาะสม มปี ระสทิ ธิภาพ ทาํ ใหง าน

ประสบความสาํ เรจ็ ลดตน ทนุ การผลิต มีผลผลติ ไดมาตรฐานตามท่ตี ้งั เปา หมายไว
5. มกี ลวิธีการขาย การตลาด
กลวิธกี ารขาย การตลาดทสี่ ามารถตอบสนองความตอ งการ ความพึงพอใจ

ของลูกคา ยอ มทาํ ใหยอดขายเปนไปตามเปา หมาย

26

6. มีการจัดการการเงนิ ใหมเี งนิ สดหมุนเวียนสามารถประกอบอาชีพไปไดอยา ง
ตอ เนอ่ื งไมขดั ของ

7. การจดั ทาํ บัญชีรายรบั – รายจาย เพ่ือใหทราบผลการประกอบการ
8. มีมนุษยสัมพันธและมีจติ บริการ การมีมนษุ ยส มั พนั ธท ี่ดกี บั ลกู คา มีความ
เปน กันเอง โดยเฉพาะการใชค าํ พูดทีเ่ หมาะสม เพอ่ื สรา งความพึงพอใจใหก ับลกู คา ไปพรอ มกับการ
มีจิตบริการใหล ูกคา ดวยความจริงใจ ตอ งการเห็นลูกคามคี วามสขุ ในการบรโิ ภคสนิ คา
9. มีคณุ ธรรมในการประกอบอาชีพ ผูผลติ และผขู ายมคี วามซอื่ สตั ยตอ ลกู คา ใช
วตั ถุดบิ ทมี่ ีคณุ ภาพ ไมใ ชสารเคมที ี่มีพษิ ในผลติ ภณั ฑ ซึง่ สงผลตอสขุ ภาพ สง่ิ แวดลอ ม และการ
ดําเนินชวี ิตของลกู คา

เรอื่ งที่ 2. การสรางงานอาชีพตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
ในที่น้ีไดแบงกลุมอาชพี 5 กลุมอาชีพใหม คือ 1. เกษตรกรรม 2. อุตสาหกรรม

(ในครอบครัว) 3. พาณิชยกรรม 4. ดา นความคิดสรางสรรค 5. อํานวยการและอาชพี
เฉพาะทาง โดยวิเคราะหแ บงกลมุ 5 กลุมอาชพี ใหม ดา นการผลติ กับดานการบริการ

กลมุ อาชพี ดานการผลิต ดานการบริการ
1. เกษตรกรรม 1. แปรรปู ผลผลติ * พืช ตนไม ตัวอยางการตบ
แตงตนไม การจัดดอกไม
- อาหารหลกั ประดับในงานมงคล งานศพ
- อาหารวาง การดแู ลตนไม การจัดสวน
- ขนม * สตั ว เชน เลยี้ งสุนขั
- เครอื่ งดมื่ (นํ้าตะไคร การดแู ลตดั ขน
กระเจ๊ียบ ใบเตย ขิง สปั ปะรด
เสาวรส ฯลฯ)
2. เพาะเหด็ (แปรรปู )
3. เพาะพนั ธุไม
4.การเลีย้ งไกไข
5. ขยายพนั ธพุ ชื
6. ปลูกสมนุ ไพร

27

กลมุ อาชีพ ดานการผลิต ดา นการบริการ

2 . อุ ต ส า ห ก ร ร ม ( ใ น 1. ไมนวดเทา ไมก ดเทา * บรรจสุ นิ คา

ครอบครวั ) 2. ผลิตภณั ฑจ ากกะลามะพรา ว * สงสินคา ตามบาน

3. ผลิตเครื่องประดบั ทํามือ รา น โดยใชมอเตอรไซต

4. ผลิตสินคา จากวสั ดุเหลือใช * ประกอบสินคา/ผลิตภัณฑ

5. รองเทา แตะ เคร่อื งใช ประดบั เชน ประกอบชอ ดอกไม

ตบแตง

6. ตะกรา จากกาบหมาก

7. เกา อ้ที างมะพราว

3. พาณิชยกรรม 1. นาํ้ เตาหูกบั ปาทอ งโก * การขายตรง

2. เครอื่ งดม่ื นํา้ เตาหู กาแฟ * การขายปลีก

3. ผลิตปุยชวี ภาพ นํ้าหมัก * การขายสง

4. ดานความคดิ สรา งสรรค 1 . อ อ ก แ บ บ บ ร ร จุ ภั ณ ฑ ( ผ า * บริการผกู ผา ตบแตง งานพธิ ี

กระดาษ พลาสตกิ ฯลฯ) ตา ง ๆ

2. ออกแบบเครื่องใชตาง ๆ (ดวย * ลําตดั หมอรํา

วสั ดเุ หลอื ใชตา งๆ) * รองเพลงพืน้ บาน

3. ออกแบบเฟอรน เิ จอร * เปา ขลุย

4 . ด น ต รี พ้ื น บ า น ( โ ป ง ล า ง

อังกะลุง)

5. การออกแบบเครือ่ งประดับ

5. การอํานวยการและ การแพทยทางเลือก (การนวดแผน * หวั หนางาน

อาชพี เฉพาะทาง ไทย ผอ นคลาย บําบัด รกั ษา) * Organizer รับจัดงาน

วันเกดิ ฉลองงานแตง

* รบั ตกแตง สถานที่

28

เรื่องที่ 3 แนวทางการประกอบอาชพี ท่ีสงผลตอความสาํ เรจ็
แนวทางการประกอบอาชีพใหป ระสบผลสําเร็จ ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

มีเงื่อนไขความรแู ละคณุ ธรรมดังน้ี
3.1 มีความรคู อื ตองรอบรู รอบคอบและระมดั ระวงั
ความรอบรู มีความหมายมากกวาคําวา ความรู คือนอกจากจะอาศัยความรูในเชิงลึก

เกยี่ วกบั งานทจ่ี ะทําแลว ยงั จําเปนตองมีความรูในเชิงกวาง ไดแกความรู ความเขาใจในขอเท็จจริง
เกีย่ วกับสภาวะแวดลอ มและสถานการณท เี่ กยี่ วพนั กบั งานท่จี ะทําทง้ั หมด

ความรอบคอบ คือ การทาํ งานอยา งมีสติ ใชเ วลาคดิ วิเคราะห ขอ มูลรอบดาน กอนลงมือ
ทาํ ซึ่งจะลดความผิดพลาด ขอบกพรอ งตาง ๆ ทําใหงานสําเรจ็ ไดอ ยางมีประสิทธิภาพ ใชตนทนุ ต่ํา

ระมัดระวัง คือ ความไมประมาท ใหความเอาใจใสในการทํางานอยางตอเนื่องจนงาน
สําเรจ็ ไมเกดิ ความเสยี หายตอ ชีวติ และทรัพยส ิน หรืออุบัตเิ หตุอนั ไมค วรเกิดข้นึ

3.2 คุณธรรมท่ีสงเสริมการประกอบอาชีพใหประสบความสําเร็จ คือ ความซ่ือสัตย
สุจริต ขยัน อดทน แบงปน การประกอบอาชีพตองสัมพันธเกี่ยวของกับบุคคล สังคม และ
สง่ิ แวดลอม อยา งหลีกเลี่ยงไมได เพ่ือใหการประกอบอาชีพประสบผลสําเร็จตามเปาหมาย ไดรับ
การสนับสนนุ จากผเู กีย่ วขอ ง ผูรวมงาน และลูกคา ผูประกอบอาชีพตองมีคุณธรรม ซื่อสัตย สุจริต
ขยนั อดทน แบง ปน

ความขยัน อดทน คือ ความต้ังใจเพียรพยายามทําหนาท่ีการงาน การประกอบอาชีพ
อยา งตอเน่อื ง สม่ําเสมอ ความขยันตองปฏิบัติควบคูกับการใชสติปญญา แกปญหาจนงานเกิดผล
สําเร็จผูท ่มี คี วามขยัน คอื ผูทต่ี ้งั ใจประกอบอาชีพอยางจริงจังตอเนื่อง ในเรื่องท่ีถูกท่ีควร มีความ
พยายามเปน คนสูง าน ไมท อ ถอย กลาเผชญิ อปุ สรรค รกั งานที่ทํา ตง้ั ใจทาํ หนา ท่อี ยางจริงจัง

ซ่ือสัตย คือการประพฤตติ รง ไมเ อนเอยี ง จรงิ ใจ ไมม ีเลหเหล่ยี ม ผทู มี่ คี วามซื่อสตั ย คือ
ผูที่ประกอบอาชีพตรงไปตรงมา ไมคดโกง ไมเอาเปรียบผูบริโภค ไมใชวัตถุที่เปนอันตราย
และคํานงึ ถงึ ผลกระทบกบั สภาพแวดลอ ม
ความอดทน คอื การรักษาสภาวะปกติของตนไวไมวาจะกระทบกระท่ังปญหาอุปสรรคใด
ผูมีความอดทน ในการประกอบอาชีพ นอกจากจะอาศัยปญญาแลว ลวนตองอาศัย ขันติ หรือ
ความอดทนในการตอสูแกไ ขปญหาตาง ๆ ใหง านอาชพี บรรลุความสําเรจ็ ดว ยกนั ทงั้ ส้ิน
การแบงปน / การให คือ การแบงปนสิ่งที่เรามี หรือสิ่งที่สามารถใหแกผูอื่นไดและ
เปน ประโยชนแก ผทู ่รี ับ การใหผ ูอน่ื ทบ่ี ริสุทธิใจไมห วงั ส่ิงตอบแทนจะทําใหผ ูใหไ ดร ับความสุข
ที่เปนความทรงจาํ ทย่ี าวนาน

29

การประกอบอาชพี โดยรจู ักการแบงปนหรือใหสง่ิ ตา ง ๆ ท่สี ามารถใหไดแก ลูกคาและชุมชน
ของเรา ยอ มไดร บั การตอบสนองจากลกู คาในดา นความเชื่อถือ

กจิ กรรมทา ยเลม
แผนการปรับปรงุ วถิ ีชีวติ ตามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

เรื่องทตี่ อ งการปรบั ปรงุ
..................................................................................................................................
วธิ กี ารปรบั ปรุง
..............................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
ผลการปรับปรงุ
..............................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
บคุ คลทีม่ ีสวนรว มในการปรบั ปรุง
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
ปญ หาอปุ สรรค
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................

30

แนวทางแกไ ข
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................

กจิ กรรมทา ยเลม
ตัวอยางสมดุ บนั ทกึ รายรบั – รายจา ยในครวั เรอื น

ของ นาย/นาง/นางสาว......................................................................................................................
ประจําเดอื น..................................................................พ.ศ..............................

วนั เดอื น รายการ รายรบั รายจาย คงเหลอื
ป

31

หมายเหตุ
สรปุ

............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

ขอ เสนอแนะ
............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

กจิ กรรมทายเลม
แผนเขาสอู าชพี หรอื พฒั นาอาชพี ของผเู รยี น

ชือ่ ...................................................นามสกลุ .................................................ระดับ..........................

หลกั คิดเศรษฐกิจพอเพียง แผนอาชพี ของผเู รียน ผลท่คี าดหวัง
(ได/ ไมได)

• ความพอประมาณ แผนอาชพี ท่ีคํานงึ ถึง หลักคิดเศรษฐกจิ พอเพยี ง

• มีเหตุมผี ล 1. ………………………………………………… ........................

• มภี มู คิ ุม กนั ในตวั ท่ีดี 2. ………………………………………………… ........................

• มคี ณุ ธรรมนาํ ความรู 3. ………………………………………………… ........................

• นาํ ไปสู 4. ………………………………………………… ........................

เศรษฐกิจ/สังคม/ 5. ………………………………………………… ........................

ส่งิ แวดลอม/ 6. ………………………………………………… ........................

วัฒนธรรมอยา งสมดุล พรอม 7. ………………………………………………… ........................

รบั ตอ 8. ………………………………………………… ........................

การเปลี่ยนแปลง 9. ………………………………………………… ........................

10. ………………………………………………… ........................

(บันทกึ ตามความจริง)

32

สรุปผลของการวางแผนเขา สูอาชีพ
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

ขอเสนอแนะตนเอง
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

กิจกรรมทายเลม
เรือ่ งกระบวนการวางแผนชวี ติ

ใหผ เู รียนศกึ ษาตามประเดน็ ตอ ไปน้ี
1. ความหมายและความสําคญั ของการวางแผนดาํ เนนิ ชีวิต
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. ธรรมะในการดาํ เนินชีวิต
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

33

3. ใหท ําบัญชคี รัวเรอื น 1 สปั ดาห โดยใชแ บบฟอรมในใบความรูที่ 2 เรอื่ งการทาํ บญั ชี
ครวั เรือน
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

34

กิจกรรมทายเลม 5

1. จงบรรยายวิธีการทาํ เกษตรในปจจบุ ันของทานและวิเคราะหต ามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพยี ง
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................

2. จงอธบิ ายวา ถาเปลยี่ นมาทาํ การเพาะปลกู โดยวธิ เี กษตรธรรมชาติจะสอดคลองตามหลกั
ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงอยา งไร
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

3. ถา ทา นทําเกษตรธรรมชาติ ทานจะมวี ิธกี ารปรบั ปรงุ ดินอยางไร เพราะเหตใุ ด
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

35

4. ถาทานทําเกษตรธรรมชาติทา นจะมีวธิ กี ารปองกนั และกาํ จัดโรคและแมลงศัตรูพชื อยางไร
จงอธบิ าย
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

36

บรรณานุกรม

การศกึ ษานอกโรงเรียน, สํานกั งานบรหิ ารงาน. คมู อื การบรู ณาการเรยี นรูเศรษฐกจิ
พอเพียงสาํ หรบั กลุมเปา หมายการศกึ ษานอกโรงเรยี น, 2550.

การศกึ ษานอกโรงเรียน, สาํ นกั บรหิ ารงาน. รายงานประเมินผลโครงการสง เสริมการ
เรยี นรเู พอื่ พฒั นาเศรษฐกิจพอเพียง. กรงุ เทพ, 2550.
กลาง, ศูนยก ารศึกษานอกโรงเรยี นภาค. หลักสตู รเศรษฐกิจพอเพียงสําหรบั เกษตรกร. 2549.
(อัดสําเนา)

ขบั เคล่อื นเศรษฐกิจพอเพยี ง,สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกจิ และสงั คม
แหงชาต.ิ นานา

คําถามเกย่ี วกบั ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง, 2548.
จตุพร สขุ อนิ ทร และมงั กโรทัย. สรางชวี ติ ใหมอยา งพอเพียงดวยบัญชคี รวั เรอื น.
เดลินิวส หนา 30 ฉบบั ท่ี 20 เมษายน พ.ศ. 2522.

จนิ ตนา กจิ มี. เกษตรพอเพยี งแหง บานปาไผ. มติชน หนา 10 ฉบับวนั เสาร 8 มีนาคม
พ.ศ. 2552.

ตะวันออกเฉยี งเหนอื , ศนู ยการศกึ ษานอกโรงเรียนภาค(ศนอ.) “ศ.อ.ศ.อ.”. แนวทางการ
พฒั นาศนู ย

การเรียนชุมชนขับเคลอื่ นเศรษฐกิจพอเพียง. จงั หวัดอบุ ลราชธานี: 2540.
ปลดั กระทรวงศึกษาธิการ, สํานักงานบริหารงาน. แนวทางการจดั การศกึ ษานอกโรงเรยี นตาม
แนวเศรษฐกิจพอเพียงชุมชนโดยกระบวนการการศกึ ษานอกโรงเรียน. กรงุ เทพ หา งหนุ สว น
จาํ กัด โรงพิมพอักษรไทย: 2550.

ปลกู ทกุ อยา งทกี่ นิ กนิ ทกุ อยางทปี่ ลกู ชีวติ อยไู ดอยางย่ังยนื . เดลินิวส หนา 10 ฉบบั
วนั พฤหสั บดีท่ี 12 กมุ ภาพนั ธ พ.ศ. 2552.

พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหง ชาต,ิ คณะอนกุ รรมการขบั เคลื่อนเศรษฐกจิ และสังคม
แหงชาต.ิ ตัวอยางเศรษฐกิจพอเพียงทข่ี า พเจา รูจัก, 2550.

พัฒนาการเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ, สาํ นักงาน. เศรษฐกิจพอเพียงคอื อะไร, 2550.
เอกรนิ ทร ส่มี หาศาล และคณะ, คณุ ธรรมนาํ ความรูส.ู ..เศรษฐกิจพอเพียง ป.6.
กรุงเทพฯ : บรษิ ัท อกั ษรเจริญทัศน อาท จํากดั . มปพ.

37

คณะผูจัดทํา

ทป่ี รกึ ษา เลขาธกิ าร กศน.
นายสรุ พงษ จาํ จด รองเลขาธกิ าร กศน.
นายประเสริฐ หอมดี ผอู ํานวยการกลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกระบบ
นางตรนี ุช สุขสุเดช และการศึกษาตามอธั ยาศัย
ผูอาํ นวยการ สถาบัน กศน. ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ
นายวิเชียรโชติ โสอบุ ล รองผอู าํ นวยการ สถาบนั กศน. ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื
นายทรงเดช โคตรสิน

ผสู รปุ เนอ้ื หา ผอู ํานวยการ กศน.อําเภอกูแกว จงั หวดั อดุ รธานี
นางอภิญญา ลบี อ นอ ย ผอู าํ นวยการ กศน.อําเภอทงุ เขาหลวง จงั หวดั รอยเอ็ด
นางไพบูลย สตั นาโค ขาราชการชํานาญ
นางอรญั ญา บวั งาม ครู กศน.อาํ เภอกแู กว จงั หวัดอุดรธานี
นางสาวอรอนงค เชิญชม

ผตู รวจและบรรณาธกิ าร ผูอาํ นวยการ กศน.อาํ เภอกูแ กว จงั หวัดอดุ รธานี
นางอภญิ ญา ลีบอ นอ ย ผอู ํานวยการ กศน.อําเภอทงุ เขาหลวง จังหวดั รอยเอ็ด
นางไพบูลย สตั นาโค ขา ราชการชาํ นาญ
นางอรัญญา บวั งาม ครู กศน.อําเภอกแู กว จังหวัดอุดรธานี
นางสาวอรอนงค เชิญชม

ผพู มิ พต น ฉบับ
นางสาวอรอนงค เชิญชม ครู กศน.อาํ เภอกแู กว จังหวัดอุดรธานี

ผูออกแบบปก กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกระบบ
นายศุภโชค ศรีรัตนศลิ ป และการศกึ ษาตามอัธยาศัย

38