มัมั มัธมัยมศึศึ ศึ กศึ กษาปีปีปี ที่ปี ที่ ที่ที่๑ ประวัวั วั ติวั ติ ติ คติ ความเป็ป็ป็ น ป็ นมา โคลงโลกนินิ นิ ตินิ ติ ติติ
โคลง - โลก - นินิ นินิ - ติติ ติติ โคลงโลกนินิ นิ ติ นิ ติ ติติ โคลง - โลก - กะ - นินิ นิ ด นิ ด
โคลง - โลก - นินิ นินิ - ติติ ติติ โคลงโลกนินิ นิ ติ นิ ติ ติติ โคลง - โลก - กะ - นินิ นิ ด นิ ด
โคลงโลกนิติ เป็นวรรณคดีที่มีเนื้อหาเป็นคำ สอนที่เก่าแก่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยเนื้อหามาจากคาถาภาษาบาลีที่ปรากฏอยู่ในคำ ภีร์ต่าง ๆ ตัวอย่าง คัมภีร์โลกนิติ คัมภีร์ธรรมนิติ คัมภีร์ราชนีติ หิโตปเทศ ธรรมบท พระไตรปิฎก โคลงโลกนิติ เป็นวรรณคดีที่มีเนื้อหาเป็นคำ สอนที่เก่าแก่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยเนื้อหามาจากคาถาภาษาบาลีที่ปรากฏอยู่ในคำ ภีร์ต่าง ๆ ตัวอย่าง คัมภีร์โลกนิติ คัมภีร์ธรรมนิติ คัมภีร์ราชนีติ หิโตปเทศ ธรรมบท พระไตรปิฎก ๑. ความเป็ป็ป็ น ป็ นมา
๑. ความเป็ป็ป็ น ป็ นมา (ต่อ) โคลงโลกนิติ มีเนื้อหาทำ ให้ผู้อ่านมีความเข้าใจเกี่ยวกับ ความเป็นไปของโลก เพื่อดำ เนินชีวิตไปในทางที่ถูกต้องดีงาม มี ถ้อยคำ และเนื้อหาที่ไพเราะ จึงได้รับยกย่องให้เป็นหนังสือดี ๑๐๐ เล่มที่คนไทยควรอ่าน โคลงโลกนิติ มีเนื้อหาทำ ให้ผู้อ่านมีความเข้าใจเกี่ยวกับ ความเป็นไปของโลก เพื่อดำ เนินชีวิตไปในทางที่ถูกต้องดีงาม มี ถ้อยคำ และเนื้อหาที่ไพเราะ จึงได้รับยกย่องให้เป็นหนังสือดี ๑๐๐ เล่มที่คนไทยควรอ่าน นักปราชญ์ในอดีตได้เลือกสรรคาถามาแปลเป็นบท ร้อยแก้วและเรียบเรียงแต่งเป็น โคลงสี่สุภาพ นักปราชญ์ในอดีตได้เลือกสรรคาถามาแปลเป็นบท ร้อยแก้วและเรียบเรียงแต่งเป็น โคลงสี่สุภาพ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร พระนามเดิม พระองค์เจ้าชายมั่ง เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย กับเจ้าจอมมารดานิ่ม ผลงานพระราชนิพนธ์ ได้แก่ โคลงโลกนิติ โคลงนิราศเสด็จไปทัพเวียงจันทน์ ฉันท์สังเวยพระมหาเศวตฉัตร ฉันท์ดุษฎีสังเวยต่าง ๆ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร พระนามเดิม พระองค์เจ้าชายมั่ง เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย กับเจ้าจอมมารดานิ่ม ผลงานพระราชนิพนธ์ ได้แก่ โคลงโลกนิติ โคลงนิราศเสด็จไปทัพเวียงจันทน์ ฉันท์สังเวยพระมหาเศวตฉัตร ฉันท์ดุษฎีสังเวยต่าง ๆ ประวัวั วั ติ วั ติ ติ ผู้ ติ ผู้ ผู้ แ ผู้ แต่ต่ ต่ ง ต่ ง “ โคลงโลกนินิ นิ ติ นิ ติ ติ”ติ
จุจุ จุ ด จุ ดประสงค์ค์ ค์ใค์ นการแต่ต่ ต่ ง ต่ ง เพื่อให้ประชาชนอ่าน และรู้สุภาษิตต่าง ๆ จดจำ ข้อคิดที่ดีงาม นำ ไปปฏิบัติให้เกิดผล ตามพระราชประสงค์ของ รัชกาลที่ ๓
ลัลั ลักลั ษณะคำคำ คำคำประพัพัพั น พั นธ์ธ์ ธ์ธ์ โคลงโลกนินิ นิ ติ นิ ติ ติติ แต่ต่ ต่ ง ต่ งด้ด้ ด้ ว ด้ วยคำคำคำคำประพัพั พั น พั นธ์ธ์ ธ์ปธ์ ระเภทโคลงสี่สี่ สี่ สุ สี่ สุ สุ ภ สุ ภาพ แต่ต่ ต่ มี ต่ มี มี บ มี บางบทที่ที่ ที่ เ ที่ เป็ป็ป็ น ป็ นโคลงกระทู้ทู้ทู้ทู้ ตัตั ตั ว ตั วอย่ย่ ย่ า ย่ าง โคลงสี่สี่ สี่ สุ สี่ สุ สุ ภ สุ ภาพ
ลัลั ลักลั ษณะคำคำ คำคำประพัพัพั น พั นธ์ธ์ ธ์ธ์ โคลงโลกนินิ นิ ติ นิ ติ ติติ แต่ต่ ต่ ง ต่ งด้ด้ ด้ ว ด้ วยคำคำคำคำประพัพั พั น พั นธ์ธ์ ธ์ปธ์ ระเภทโคลงสี่สี่ สี่ สุ สี่ สุ สุ ภ สุ ภาพ แต่ต่ ต่ มี ต่ มี มี บ มี บางบทที่ที่ ที่ เ ที่ เป็ป็ป็ น ป็ นโคลงกระทู้ทู้ทู้ทู้ ตัตั ตั ว ตั วอย่ย่ ย่ า ย่ าง โคลงกระทู้ทู้ทู้ทู้
มัมั มัธมัยมศึศึ ศึ กศึ กษาปีปีปี ที่ปี ที่ ที่ที่๑ ถอดคำคำ คำคำประพัพั พั นพั นธ์ธ์ ธ์ธ์ โคลงโลกนินิ นิ ตินิ ติ ติติ
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ มีพรรณ ภายนอกแดงดูฉัน ชาดบ้าย ภายในย่อมแมลงวัน หนอนบ่อน ดุจดั่งคนใจร้าย นอกนั้นดูงาม ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ มีพรรณ ภายนอกแดงดูฉัน ชาดบ้าย ภายในย่อมแมลงวัน หนอนบ่อน ดุจดั่งคนใจร้าย นอกนั้นดูงาม ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า ผลมะเดื่อเมื่อสุกจะมีสีแดงที่สวยงาม แต่ภายในจะมีแมลงวันมีหนอนอยู่ข้างใน เปรียบเหมือนกับคนที่คนที่มีรูปร่างหน้าตาสวยงามแต่จิตใจโหดร้าย
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง นาคีมีพิษเพี้ยง สุริโย เลื้อยบ่ทำ เดโช แช่มช้า พิษน้อยหยิ่งโยโส แมลงป่อง ชูแต่หางเองอ้า อวดอ้างฤทธี นาคีมีพิษเพี้ยง สุริโย เลื้อยบ่ทำ เดโช แช่มช้า พิษน้อยหยิ่งโยโส แมลงป่อง ชูแต่หางเองอ้า อวดอ้างฤทธี ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า พญานาคมีฤทธิ์เดชร้ายแรงดั่งดวงอาทิตย์ เลื้อยไปไหนมาไหนอย่างแช่มช้า ไม่วางท่าอวดอำ นาจ ผิดกับแมลงป่องที่เป็นสัตว์มีพิษเพียงเล็กน้อย แต่กลับทำ ท่า ทีชูหางวางโตให้ใคร ๆ ต้องเกรงกลัวว่าตนเป็นสัตว์มีพิษ
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง ความรู้ผู้ปราชญ์นั้น นักเรียน ฝนทั่งเท่าเข็มเพียร ผ่ายหน้า คนเกียจเกลียดหน่ายเวียน วนจิต กลอุทกในตะกร้า เปี่ยมล้นฤามี ความรู้ผู้ปราชญ์นั้น นักเรียน ฝนทั่งเท่าเข็มเพียร ผ่ายหน้า คนเกียจเกลียดหน่ายเวียน วนจิต กลอุทกในตะกร้า เปี่ยมล้นฤามี ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า คนดีหรือคนที่มีความรู้อย่างนักปราชญ์มักมีความขยันหมั่นเพียร สามารถที่จะฝนทั่ง สำ หรับตีเหล็กชิ้นใหญ่ให้เล็กได้เท่าเข็มเย็บผ้า แต่คนที่มีนิสัยเกียจคร้าน ไม่ว่าจะทำ สิ่งใดก็ไม่ สำ เร็จ เหมือนกับการตักน้ำ ใส่ตะกร้าที่ไม่มีวันเต็มได้
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง ห้ามเพลิงไว้อย่าให้ มีควัน ห้ามสุริยแสงจันทร์ ส่องไซร้ ห้ามอายุให้ทัน คืนเล่า ห้ามดั่งนี้ไว้ได้ จึ่งห้ามนินทา ห้ามเพลิงไว้อย่าให้ มีควัน ห้ามสุริยแสงจันทร์ ส่องไซร้ ห้ามอายุให้ทัน คืนเล่า ห้ามดั่งนี้ไว้ได้ จึ่งห้ามนินทา ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า เมื่อใดที่เราสามารถทำ ให้ไฟไร้ควัน ห้ามพระอาทิตย์และพระจันทร์ส่องแสง รวมถึงทำ ให้อายุของเราย้อนกลับคืนมาได้แล้ว เมื่อนั้นเราจึงห้ามการนินทา
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง รู้น้อยว่ามากรู้ เริงใจ กลกบเกิดอยู่ใน สระจ้อย ไป่เห็นชเลไกล กลางสมุทร ชมว่าน้ำ บ่อน้อย มากล้ำ ลึกเหลือ รู้น้อยว่ามากรู้ เริงใจ กลกบเกิดอยู่ใน สระจ้อย ไป่เห็นชเลไกล กลางสมุทร ชมว่าน้ำ บ่อน้อย มากล้ำ ลึกเหลือ ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า คนรู้น้อยแต่หลงคิดว่าตนเองนั้นรู้มาก ก็เหมือนกับกบที่อยู่ในสระไม่เคย เห็นทะเล จึงคิดว่าน้ำ ในสระนี้มีมากแล้ว
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง จระเข้คับน่านน้ำ ไฉนหา ภักษ์เฮย รถใหญ่กว่ารัถยา ยากแท้ เสือใหญ่กว่าวนา ไฉนอยู่ ได้แฮ เรือเขื่องคับชเลแล้ แล่นโล้ไปไฉน จระเข้คับน่านน้ำ ไฉนหา ภักษ์เฮย รถใหญ่กว่ารัถยา ยากแท้ เสือใหญ่กว่าวนา ไฉนอยู่ ได้แฮ เรือเขื่องคับชเลแล้ แล่นโล้ไปไฉน ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า จระเข้ตัวใหญ่โตคับแม่น้ำ ย่อมหาอาหารไม่สะดวก รถที่ใหญ่กว่าถนนย่อมสัญจรติดขัด เสือตัวโตกว่าป่าย่อมอยู่ลำ บาก เรือลำ ใหญ่กว่าทะเลแล่นไปไหนไม่ได้ เปรียบเทียบกับคนต้อง ดำ เนินชีวิตให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมและฐานะความเป็นอยู่
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง เสียสินสงวนศักดิ์ไว้ วงศ์หงส์ เสียศักดิ์สู้ประสงค์ สิ่งรู้ เสียรู้เร่งดำ รง ความสัตย์ ไว้นา เสียสัตย์อย่าเสียสู้ ชีพม้วยมรณา เสียสินสงวนศักดิ์ไว้ วงศ์หงส์ เสียศักดิ์สู้ประสงค์ สิ่งรู้ เสียรู้เร่งดำ รง ความสัตย์ ไว้นา เสียสัตย์อย่าเสียสู้ ชีพม้วยมรณา ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า หากต้องเลือกระหว่างทรัพย์สินกับศักดิ์ศรี เราควรเลือกรักษาศักดิ์ศรีไว้ แต่เมื่อ ต้องเลือกศักดิ์ศรีกับความรู้ จงเลือกลดศักดิ์ศรีและรับความรู้มา หากเสียรู้เล่ห์เลี่ยมกลโกง ก็จงยึดมั่นความซื่อสัตย์เอาไว้ และสุดท้ายหากต้องเสียความซื่อสัตย์สู้ย่อมตายเสียดีกว่า
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง น้ำ เคี้ยวยูงว่าเงี้ยว ยูงตาม ทรายเหลือบหางยูงงาม ว่าหญ้า ตาทรายยิ่งนิลวาม พรายเพริศ ลิงว่าหว้าหวังหว้า หว่าดิ้นโดยตาม น้ำ เคี้ยวยูงว่าเงี้ยว ยูงตาม ทรายเหลือบหางยูงงาม ว่าหญ้า ตาทรายยิ่งนิลวาม พรายเพริศ ลิงว่าหว้าหวังหว้า หว่าดิ้นโดยตาม ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า เห็นน้ำ คดเคี้ยวนกยูงคิดว่างูจะตามไป เนื้อทรายเห็นหาง นกยูงนึกว่าเป็นหญ้า ลิงเห็นลูกตาเนื้อทรายก็คิดว่าเป็นลูกหว้า (เปรียบเหมือนคนเราที่ไล่ตามสิ่งที่โลภอยากได้จนไม่มองให้ดีก่อน)
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง พระสมุทรสุดลึกล้น คณนา สายดิ่งทิ้งทอดมา หยั่งได้ เขาสูงอาจวัดวา กำ หนด จิตมนุษย์นี้ไซร์ ยากแท้หยั่งถึง พระสมุทรสุดลึกล้น คณนา สายดิ่งทิ้งทอดมา หยั่งได้ เขาสูงอาจวัดวา กำ หนด จิตมนุษย์นี้ไซร์ ยากแท้หยั่งถึง ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า มหาสมุทร ต่อให้ลึกเพียงใดก็ยังใช้สายดิ่งวัดความลึกได้ ภูเขาต่อให้สูงสัก เพียงใดก็ยังกำ หนดความสูงได้ แต่จิตใจของคนเรานั้นช่างลึกลับ ซับซ้อนเกินที่จะ วัดให้รู้ได้
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง รักกันอยู่ขอบฟ้า เขาเขียว เสมออยู่หอแห่งเดียว ร่วมห้อง ชังกันบ่แลเหลียว ตาต่อ กันนา เหมือนขอบฟ้ามาป้อง ป่าไม้มาบัง รักกันอยู่ขอบฟ้า เขาเขียว เสมออยู่หอแห่งเดียว ร่วมห้อง ชังกันบ่แลเหลียว ตาต่อ กันนา เหมือนขอบฟ้ามาป้อง ป่าไม้มาบัง ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า คนที่รักกัน แม้อยู่ไกลกันก็เหมือนอยู่ใกล้กัน แต่คนที่เกลียดชังกันต่อให้อยู่ ใกล้กัน ก็เหมือนอยู่ห่างไกลกัน
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง เจ็ดวันเว้นดีดซ้อม ดนตรี อักขระห้าวันหนี เนิ่นช้า สามวันจากนารี เป็นอื่น วันหนึ่งเว้นล้างหน้า อับเศร้าศรีหมอง เจ็ดวันเว้นดีดซ้อม ดนตรี อักขระห้าวันหนี เนิ่นช้า สามวันจากนารี เป็นอื่น วันหนึ่งเว้นล้างหน้า อับเศร้าศรีหมอง ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า สอนให้เป็นผู้เอาใจใส่ปฏิบัติต่อกิจที่ทำ อยู่เป็นนิจ เพื่อผลประโยชน์แก่ตน
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง ใครจักผูกโลกแม้ รัดรึง เหล็กเท่าลำ ตากตรึง ไป่หมั้น มนตร์ยาผูกนานหึง หายเสื่อม ผูกเพื่อไมตรีนั้น แน่นเท้าวันตาย ใครจักผูกโลกแม้ รัดรึง เหล็กเท่าลำ ตากตรึง ไป่หมั้น มนตร์ยาผูกนานหึง หายเสื่อม ผูกเพื่อไมตรีนั้น แน่นเท้าวันตาย ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า ไม่มีเสน่หาหรือมนตร์ใดที่จะผูกมัดคนให้คงมั่นต่อกันเท่าไมตรี ความเอื้ออาทรที่ดีต่อกัน
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง ความรู้ดูยิ่งล้ำ สิ้นทรัพย์ คิดค่าควรเมืองนับ ยิ่งไซร้ เพราะเหตุจักอยู่กับ กายอาต - มานา โจรจักเบียนบ่ได้ เร่งรู้เรียนเอา ความรู้ดูยิ่งล้ำ สิ้นทรัพย์ คิดค่าควรเมืองนับ ยิ่งไซร้ เพราะเหตุจักอยู่กับ กายอาต - มานา โจรจักเบียนบ่ได้ เร่งรู้เรียนเอา ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า ความรู้มีความสำ คัญที่สุด เพราะไม่มีใครสามารถมาเบียดเบียนไปได้
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง สนิมเหล็กเกิดแต่เนื้อ ในตน กินกัดเนื้อเหล็กจน กล่อนขร้ำ บาปเกิดแต่ตนคน เป็นบาป บาปย่อมทำ โทษซ้ำ ใส่ผู้บาปเอง สนิมเหล็กเกิดแต่เนื้อ ในตน กินกัดเนื้อเหล็กจน กล่อนขร้ำ บาปเกิดแต่ตนคน เป็นบาป บาปย่อมทำ โทษซ้ำ ใส่ผู้บาปเอง ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า สนิมเกิดจากเนื้อของเหล็ก ซึ่งเป็นสิ่งที่กัดกินเนื้อเหล็กให้ผุพังและเก่า เหมือนกับบาปหรือสิ่งไม่ดีที่คนทําไว้ บาปนั้นก็จะส่งผลต่อผู้กระทําเอง
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง นกน้อยขนน้อยแต่ พอตัว รังแต่งจุเมียผัว อยู่ได้ มักใหญ่ย่อมคนหวัว ไพเพิด ทำ แต่พอตัวไซร้ อย่าให้คนหยัน นกน้อยขนน้อยแต่ พอตัว รังแต่งจุเมียผัว อยู่ได้ มักใหญ่ย่อมคนหวัว ไพเพิด ทำ แต่พอตัวไซร้ อย่าให้คนหยัน ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า นกมักจะสร้างรังขนาดเล็กเพียงพอที่จะอยู่เฉพาะครอบครัวของมัน เมื่อเราทําอะไร ที่เกิน พอดีหรือเกินฐานะของเรา ก็ย่อมจะมีคนเยาะเย้ยหรือกีดกันเราออกจากสังคม ฉะนั้นเราควรประมาณตนเอง หรือทําอะไรไม่เกินตัวจะได้ไม่มีใครดูถูก
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง เห็นท่านมีอย่าเคลิ้ม ใจตาม เรายากหากใจงาม อย่าคร้าน อุตส่าห์พยายาม การกิจ เอาเยี่ยงอย่างเพื่อนบ้าน อย่าท้อทำ กิน เห็นท่านมีอย่าเคลิ้ม ใจตาม เรายากหากใจงาม อย่าคร้าน อุตส่าห์พยายาม การกิจ เอาเยี่ยงอย่างเพื่อนบ้าน อย่าท้อทำ กิน ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า เมื่อเห็นผู้อื่นมั่งมีกว่าก็ไม่ควรโลภ ไม่ควรอยากมีอยากได้ตามคนอื่น แม้ จะยากจนก็ให้หมั่นทำ มาหากิน อย่าเกียจคร้านและท้อแท้ ให้รู้จักใช้ชีวิตอย่าง พอเพียง
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง คนใดละพ่อทั้ง มารดา อันทุพพลชรา- ภาพแล้ว ขับไล่ไป่มีปรา- ณีเนตร คนดั่งนี้ฤาแคล้ว คลาดพ้นไภยัน คนใดละพ่อทั้ง มารดา อันทุพพลชรา- ภาพแล้ว ขับไล่ไป่มีปรา- ณีเนตร คนดั่งนี้ฤาแคล้ว คลาดพ้นไภยัน ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า บุคคลใดก็ตามที่ละเลย ละทิ้งการดูแลบิดามารดา ที่ชราภาพ หรือทุพพลภาพ ย่อมนำ มาซึ่งภัยอันตรายสู่ตัวเอง ตรงกับสำ นวน ลูกอกตัญญู
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง คุณแม่หนาหนักเพี้ยง พสุธา คุณบิดรดุจอา- กาศกว้าง คุณพี่พ่างศิขรา เมรุมาศ คุณพระอาจารย์อ้าง อาจสู้สาคร คุณแม่หนาหนักเพี้ยง พสุธา คุณบิดรดุจอา- กาศกว้าง คุณพี่พ่างศิขรา เมรุมาศ คุณพระอาจารย์อ้าง อาจสู้สาคร ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า พระคุณของมารดานั้นยิ่งใหญ่เปรียบได้กับแผ่นดิน พระคุณของบิดาเปรียบได้กับ อากาศ พระคุณพี่นั้นสูงเท่ากับยอดเขาพระสุเมรุ และพระคุณครูอาจารย์ก็ล้ำ ลึกเปรียบได้กับ น้ำ ในแม่น้ำ ทั้งหลาย
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง ก้านบัวบอกลึกตื้น ชลธาร มารยาทส่อสันดาน ชาติเชื้อ โฉดฉลาดเพราะคำ ขาน ควรทราบ หย่อมหญ้าเหี่ยวแห้งเรื้อ บอกร้ายแสลงดิน ก้านบัวบอกลึกตื้น ชลธาร มารยาทส่อสันดาน ชาติเชื้อ โฉดฉลาดเพราะคำ ขาน ควรทราบ หย่อมหญ้าเหี่ยวแห้งเรื้อ บอกร้ายแสลงดิน ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า กิริยามารยาทบอกได้ถึงชาติตระกูลและอุปนิสัยของบุคคล เช่นเดียวกับความ สั้น-ยาวของก้านบัวย่อมบอกระดับความลึกของหนองบึงนั้น คำ พูดสามารถแสดงระดับ สติปัญญาของบุคคลได้ เปรียบเหมือนหญ้าที่เหี่ยวแห้งย่อมบอกถึงคุณภาพหรือความ อุดมสมบูรณ์ของดินบริเวณนั้น
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง ถึงจนทนสู้กัด กินเกลือ อย่าเที่ยวแล่เนื้อเถือ พวกพ้อง อดอยากเยี่ยงอย่างเสือ สงวนศักดิ์ โซก็เสาะใส่ท้อง จับเนื้อกินเอง ถึงจนทนสู้กัด กินเกลือ อย่าเที่ยวแล่เนื้อเถือ พวกพ้อง อดอยากเยี่ยงอย่างเสือ สงวนศักดิ์ โซก็เสาะใส่ท้อง จับเนื้อกินเอง ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า สอนให้คนหยิ่งในศักดิ์ศรีไม่เบียดเบียนผู้อื่นเพื่อแสวงหาผลประโยชน์ให้ตนเอง เหมือนเสือที่ล่าเหยื่อเองเป็นอาหาร ตรงกับสำ นวนอดเยี่ยงเสือ
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง โคควายวายชีพได้ เขาหนัง เป็นสิ่งเป็นอันยัง อยู่ไซร้ คนเด็ดดับสูญสัง- ขารร่าง เป็นชื่อเป็นเสียงได้ แต่ร้ายกับดี โคควายวายชีพได้ เขาหนัง เป็นสิ่งเป็นอันยัง อยู่ไซร้ คนเด็ดดับสูญสัง- ขารร่าง เป็นชื่อเป็นเสียงได้ แต่ร้ายกับดี ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า สัตว์อย่างวัวหรือควายเมื่อตายไปแล้วยังทิ้งเขา กระดูกหนังไว้ให้ทำ ประโยชน์ได้ ส่วนคนสิ่งที่จะทิ้งไว้เบื้องหลังความตายให้คนกล่าวถึงก็คือ ความดีหรือความชั่วเท่านั้น
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า สูงสารสี่เท้าย่าง เหยียบยัน บางคาบเชี่ยวไปพลัน พลวกพลั้ง นักรู้ร่ำ เรียนธรรม์ ถึงมาก ก็ดี กล่าวดั่งน้ำ ผลั้งผลั้ง พลาดถ้อยทางความ สูงสารสี่เท้าย่าง เหยียบยัน บางคาบเชี่ยวไปพลัน พลวกพลั้ง นักรู้ร่ำ เรียนธรรม์ ถึงมาก ก็ดี กล่าวดั่งน้ำ ผลั้งผลั้ง พลาดถ้อยทางความ ช้างสารสูงใหญ่ใช้สี่เท้าก้าวเหยียบยัน บางครั้งเดินด่วนพลันอาจจะพลั้งพลาด เหมือนนักปราชญ์รู้อรรถรู้ธรรมเป็นอันมาก พูดดั่งน้ำ ไหลคล่องปากก็อาจพลาดพลั้ง ออกไปนอกทาง
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า เพื่อนกินสิ้นทรัพย์แล้ว แหนงหนี หาง่ายหลายหมื่นมี มากได้ เพื่อนตายถ่ายแทนชี- วาอาตม์ หายากฝากผีไข้ ยากแท้จักหา เพื่อนกินสิ้นทรัพย์แล้ว แหนงหนี หาง่ายหลายหมื่นมี มากได้ เพื่อนตายถ่ายแทนชี- วาอาตม์ หายากฝากผีไข้ ยากแท้จักหา เตือนสติการคบเพื่อน ให้รู้จักระมัดระวัง อย่าประมาทเพราะเพื่อนในคราที่มีความสุขนั้น หาง่ายมาก แต่เพื่อนที่ไปมาหาสู่ในครามีทุกข์นั้นหายากยิ่ง ตรงกับสำ นวนเพื่อนกินหาง่ายเพื่อน ตายหายาก
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่รื่ อ รื่ อง ถอดคำ ประพันธ์ได้ว่า อ่อนหวานมานมิตรล้น เหลือหลาย หยาบบ่มีเกลอกราย เกลื่อนใกล้ ดุจดวงศศิฉาย ดาวดาษ ประดับนา สุริยะส่องดาราไร้ เพื่อนร้อนแรงแสง อ่อนหวานมานมิตรล้น เหลือหลาย หยาบบ่มีเกลอกราย เกลื่อนใกล้ ดุจดวงศศิฉาย ดาวดาษ ประดับนา สุริยะส่องดาราไร้ เพื่อนร้อนแรงแสง คนที่พูดจาอ่อนหวานย่อมมีเพื่อนชอบคบค้าสมาคม เหมือนกับ ดวงจันทร์ (ศศิ)ที่ส่องแสง นวลเย็นต่างมีดาวมารายรอบ ส่วนคนพูดจากระด้างหยาบคาย ย่อมไม่มีใครคบค้าสมาคมเหมือน ความร้อนแรงของดวงอาทิตย์ที่ทำ ให้ดวงดาวลับหาย
มัมั มัธมัยมศึศึ ศึ กศึ กษาปีปีปี ที่ปี ที่ ที่ที่๑ บทวิวิ วิ เวิ เคราะห์ห์ ห์ คุ ห์ คุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ า โคลงโลกนินิ นิ ตินิ ติ ติติ
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ จุดมุ่งหมายในการแต่ง เพื่อสอนให้คนในสังคมเป็นคนดี ปฏิบัติตนได้อย่างถูกต้องเหมาะสม สามารถดำ รงชีวิตได้อย่างมีความสุข
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ สอนให้ห้ ห้ ยึ ห้ ยึ ยึ ด ยึ ดมั่มั่ มั่ น มั่ นในความดีดี ดีดี คุณ คุ ค่าด้า ด้ นเนื้อ นื้ หา โคควายวายชีพได้ เขาหนัง เป็นสิ่งเป็นอันยัง อยู่ไซร้ คนเด็ดดับสูญสัง- ขารร่าง เป็นชื่อเป็นเสียงได้ แต่ร้ายกับดี
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ คุณ คุ ค่าด้า ด้ นเนื้อ นื้ หา สอนให้ห้ ห้ มี ห้ มี มีไมี มตรีรี รี จิ รี จิ จิ ต จิ ต ใครจักผูกโลกแม้ รัดรึง เหล็กเท่าลำ ตาลตรึง ไป่หมั้น มนตร์ยาผูกนานหึง หายเสื่อม ผูกเพื่อไมตรีนั้น แน่นเท้าวันตาย
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ สอนให้ห้ ห้ คิ ห้ คิ คิ ด คิ ดกตัตั ตั ญ ตั ญญูญู ญูญู คุณ คุ ค่าด้า ด้ นเนื้อ นื้ หา คุณแม่หนาหนักเพี้ยง พสุธา คุณบิดรดุจอา- กาศกว้าง คุณพี่พ่างศิขรา เมรุมาศ คุณพระอาจารย์อ้าง อาจสู้สาคร
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ คุณ คุ ค่าด้า ด้ นเนื้อ นื้ หา สอนให้ห้ ห้ รู้ ห้ รู้รู้รัรู้รั รั ก รั กษาความสัสั สั ต สั ตย์ย์ ย์ย์ เสียสินสงวนศักดิ์ไว้ วงศ์หงส์ เสียศักดิ์สู้ประสงค์ สิ่งรู้ เสียรู้เร่งดำ รง ความสัตย์ ไว้นา เสียสัตย์อย่าเสียสู้ ชีพม้วยมรณา
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ สอนให้ห้ ห้ หั ห้ หั หั ด หั ดเลืลื ลื อ ลื อกคบคน คุณ คุ ค่าด้า ด้ นเนื้อ นื้ หา พระสมุทรสุดลึกล้น คณนา สายดิ่งทิ้งทอดมา หยั่งได้ เขาสูงอาจวัดวา กำ หนด จิตมนุษย์นี้ไซร์ ยากแท้หยั่งถึง
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ คุณ คุ ค่าด้า ด้ นเนื้อ นื้ หา สอนให้ห้ ห้ ส ห้ สนใจการศึศึ ศึ ก ศึ กษา ความรู้ดูยิ่งล้ำ สิ้นทรัพย์ คิดค่าควรเมืองนับ ยิ่งไซร้ เพราะเหตุจักอยู่กับ กายอาต - มานา โจรจักเบียนบ่ได้ เร่งรู้เรียนเอา
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ สอนให้ห้ ห้ พึ่ ห้ พึ่ พึ่ ง พึ่ งพาตนเอง คุณ คุ ค่าด้า ด้ นเนื้อ นื้ หา ถึงจนทนสู้กัด กินเกลือ อย่าเที่ยวแล่เนื้อเถือ พวกพ้อง อดอยากเยี่ยงอย่างเสือ สงวนศักดิ์ โซก็เสาะใส่ท้อง จับเนื้อกินเอง
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ คุณ คุ ค่าด้า ด้ นเนื้อ นื้ หา สอนให้ห้ ห้ เ ห้ เป็ป็ป็ น ป็ นผู้ผู้ผู้รู้ผู้รู้รู้จัรู้จั จั ก จั กประมาณตน นกน้อยขนน้อยแต่ พอตัว รังแต่งจุเมียผัว อยู่ได้ มักใหญ่ย่อมคนหวัว ไพเพิด ทำ แต่พอตัวไซร้ อย่าให้คนหยัน
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ สอนให้ห้ ห้ เ ห้ เป็ป็ป็ น ป็ นคนตั้ตั้ ตั้ ง ตั้ งใจจริริ ริ ง ริ ง คุณ คุ ค่าด้า ด้ นเนื้อหา เจ็ดวันเว้นดีดซ้อม ดนตรี อักขระห้าวันหนี เนิ่นช้า สามวันจากนารี เป็นอื่น วันหนึ่งเว้นล้างหน้า อับเศร้าศรีหมอง
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ คุณ คุ ค่าด้า ด้ นเนื้อ นื้ หา สอนให้ห้ ห้ ล ห้ ละทิ้ทิ้ ทิ้ ง ทิ้ งความโอ้อ้ อ้ อ อ้ อวด นาคีมีพิษเพี้ยง สุริโย เลื้อยบ่ทำ เดโช แช่มช้า พิษน้อยหยิ่งโยโส แมลงป่อง ชูแต่หางเองอ้า อวดอ้างฤทธี
๖. บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์ คุณ คุ ค่าด้า ด้ นวรรณศิลป์ การใช้ช้ ช้ ภ ช้ ภาพพจน์น์ น์น์ ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ มีพรรณ ภายนอกแดงดูฉัน ชาดบ้าย ภายในย่อมแมลงวัน หนอนบ่อน ดุจดั่งคนใจร้าย นอกนั้นดูงาม คือการเปรียบสิ่งหนึ่งเหมือนกับอีกสิ่งหนึ่ง หรือ เรียกว่า อุปมา เป็นการเปรีบบเทียบกับสิ่งที่ใกล้ ตัวเพื่อให้เห็นจริง
คุณ คุ ค่าด้า ด้ นวรรณศิลป์ การใช้ช้ ช้ ภ ช้ ภาษาสร้ร้ ร้ า ร้ างจิจิ จิ น จิ นตนาการ เป็นการประพันธ์ที่พบมากในเรื่อง “โคลงโลกนิติ” เป็นเนื้อหาที่มีความลึก ซึ้งและสร้างจินตนาการได้อย่างแจ่มชัด จระเข้คับน่านน้ำ ไฉนหา ภักษ์เฮย รถใหญ่กว่ารัถยา ยากแท้ เสือใหญ่กว่าวนา ไฉนอยู่ ได้แฮ เรือเขื่องคับชเลแล้ แล่นโล้ไปไฉน
คุณ คุ ค่าด้า ด้ นวรรณศิลป์ การเล่ล่ ล่ น ล่ นเสีสี สี ย สี ยง สูงสารสี่เท้าย่าง เหยียบยัน บางคาบเชี่ยวไปพลัน พลวกพลั้ง นักรู้ร่ำ เรียนธรรม์ ถึงมาก ก็ดี กล่าวดั่งน้ำ ผลั้งผลั้ง พลาดถ้อยทางความ เป็นการใช้สัมผัสสระหรือสัมผัส อักษรในวรรคเดียวกัน ช่วยให้เกิด ความไพเราะ มีลีลาจังหวะ
คุณ คุ ค่าด้า ด้ นวรรณศิลป์ การเล่ล่ ล่ น ล่ นคำคำคำคำ ห้ามเพลิงไว้อย่าให้ มีควัน ห้ามสุริยแสงจันทร์ ส่องไซร้ ห้ามอายุให้ทัน คืนเล่า ห้ามดั่งนี้ไว้ได้ จึ่งห้ามนินทา โคลงโลกนิติ ใช้การซ้ำ คำ เพื่อช่วยด้านเสียง และเน้นย้ำ ความหมาย