ความรู้เบื้องต้นองค์ประกอบศิลป์

ความรู้เบ้อื งตน้ องคป์ ระกอบศิลป์

อาจารย์กิตติภพ นาคมณี
2204-2101 วชิ าองค์ประกอบศิลปส์ าหรับงานคอมพิวเตอร์
สาขาคอมพิวเตอร์ธุรกจิ วทิ ยาลยั เทคโนโลยีนครหาดใหญ่

ความหมายขององคป์ ระกอบศลิ ป์

องค์ประกอบศิลป์ หมายถึง มนุษย์ใช้เป็นส่ือ ในการแสดงออกอย่าง
สร้างสรรค์ โดยนาส่วนประกอบของศิลปะมาจัดวางรวมกันสอดคล้องกลมกลืนและ
มคี วามหมาย เกิดรปู รา่ งหรือรูปแบบตา่ ง ๆ อันเด่นชดั

2

หลกั การองค์ประกอบศลิ ปะ

การซา้ ( Repetition ) การตดั กนั ( Contrast )

จังหวะ ( Rhythm ) เอกภาพ ( Unity )

การลดหล่ัน ( Gradation )

ทศิ ทาง ( Direction )

ความกลมกลืน ( Harmony )

3

การซ้า ( Repetition )

การซา้ เกดิ จากองค์ประกอบที่มลี กั ษณะเหมอื นกนั ตั้งแต่ 2 หนว่ ย
ขึ้นไปวางอยู่ในท่วี า่ ง โดยมีท่วี ่างขน้ั อยู่ระหวา่ งหน่วยขององค์
ประกอบ

4

จังหวะ ( Rhythm )

จงั หวะเกดิ จากการซ้ากนั อย่าง
ต่อเนือ่ งและมเี อกภาพขององค์ประกอบ

5

การลดหล่นั (Gradation)

การลดหลั่นคอื การจัดลา้ ดับขององคป์ ระกอบตา่ งๆ ใหเ้ กิด
การเปลย่ี นแปลงไปตามล้าดับ เช่น
ระดบั สอี ่อนไปแก่
ผิวเรียบไปขรุขระ
รูปทรงเล็กไปรูปทรงใหญ่

6

ทศิ ทาง (Direction)

ทิศทางหมายถึงความรู้สึกเคลื่อนไหวที่เกิดจาก
การพิจารณาองค์ประกอบในงานออกแบบ หรอื งาน
ศิลปะ

7

ความกลมกลนื (Harmony)

ความกลมกลนื หมายถึงการรวมกันของหน่วยยอ่ ยซึ่งเปน็
หน่วยเล็กๆ ที่มมี ากกว่าหนึง่ หนว่ ยใหม้ ีความสมั พนั ธ์
กนั หนว่ ยยอ่ ยตา่ งๆ
เหล่านีไ้ ด้แก่ จดุ เสน้
สี พ้นื ผวิ น้าหนัก
รปู รา่ งรูปทรงนัน่ เอง

Untited by Ross Beckner

8

การตดั กัน (Contrast)

ก า ร ตั ด กั น ห รื อ ค ว า ม ขั ด แ ย้ ง ห ม า ย ถึ ง ก า ร จั ด
องค์ประกอบท่ีมีความตา่ งกนั ไวด้ ว้ ยกนั

9

ความสมดลุ (Balance)

ความสมดลุ หมายถงึ ความเท่ากันในน้าหนักของสง่ิ
ต่างๆระหวา่ ง 2 ส่วน ในทางศลิ ปะหมายถึง
การเทา่ กันทางความรสู้ กึ

10

เอกภาพ (Unity)

เอกภาพ หมายถงึ
ความเป็นอนั หนึ่งอันเดยี วกัน
ในการจัดองค์ประกอบ

11

กิจกรรมท่ี 1 ผลงานศลิ ปะช้นิ นี้ใช้
หลักองคป์ ระกอบใด
By Andy wahor ในการสร้างสรรค์ผล งาน
ใด

12

กจิ กรรมที่ 1

ผลงานศิลปะชนิ้ นี้ใช้
หลักองค์ประกอบใด
ในการสรา้ งสรรค์ผลงานใด

“Dora” by Picasso

13

กจิ กรรมที่ 1

ผลงานศลิ ปะช้นิ นใ้ี ช้
หลักองคป์ ระกอบใด
ในการสร้างสรรค์ผลงานใด

“ ประตมิ ากรรมชุดจงกรม ”
โดย รองศาสตราจารยเ์ ขมรตั น์ กองสขุ

14

กิจกรรมที่ 1

ผลงานศิลปะชนิ้ นใ้ี ช้
หลกั องค์ประกอบใด
ในการสร้างสรรคผ์ ลงานใด
ในการ

15

ทศั นธาตุ ที่เปน็ พ้นื ฐานในการสร้างงานศิลปะ

ทศั นธาตุ (Visual Elements) ในทางทศั นศิลป์ หมายถงึ ส่วนประกอบของศลิ ปะท่ี
รวมกนั เปน็ รปู รา่ งของส่ิงหลายอย่างท่มี องเหน็ ได้

16

ทัศนธาตุ ที่เปน็ พ้ืนฐานในการสรา้ งงานศลิ ปะ

1. จุด ( Point ) 2. เส้น ( Line )

3. รปู รา่ ง ( Shape ) 4. รูปทรง ( Form )

5. สี ( Color) 6. พน้ื ผวิ ( Texture )

7. น้าหนกั ออ่ นแก่ ( Tone ) 8. ท่ีวา่ ง ( Space )

17

จดุ (Points, Dot)

คือ จดุ เร่มิ ต้น และเปน็ สว่ นประกอบที่เลก็ ทสี่ ดุ เป็นจุดกา้ เนดิ ของเสน้ รูปร่าง
รปู ทรงต่างๆ

18

เส้น (Line)

เกดิ จากจุดท่ีตอ่ เรยี งกันในทางยาว หรอื เกดิ จากการลากเส้นไปในทิศทางต่างๆ
มีหลายลกั ษณะ เช่น ตั้ง นอน เฉยี ง โคง้ เป็นตน้ เส้นแบ่งเปน็ ลักษณะใหญ่ ๆ 2
ลกั ษณะ ดงั นี้ 1. เสน้ ตรง 2. เส้นโค้ง

19

เสน้ (Line) ลักษณะแบบเส้นตรง (ตอ่ )

1. เสน้ ด่ิง คือ เส้นตรงทีต่ งั้ ฉากกบั พน้ื ระดบั ใหค้ วามรู้สกึ มัน่ คง แขง็ แรง สงา่
รุ่งเรือง สมดลุ พุง่ ขนึ้

2. เส้นนอน คือ เส้นตรงท่นี อนราบไปกับพืน้ ระดับ ให้ความรสู้ กึ กว้างขวาง สงบ
เงยี บ เยือกเย็น ผอ่ นคลาย

3. เสน้ เฉยี ง คือ เส้นตรงเอนไมต่ ้ังฉากกับพน้ื ระดับให้ความรู้สึกไม่มน่ั คง
เคลอ่ื นไหว แปรปรวน ไม่สมบูรณ์

4. เส้นฟนั ปลา คอื เสน้ ตรงหลายเสน้ ต่อกันสลบั ขึน้ ลงระยะเทา่ กัน ใหค้ วามร้สู กึ
รนุ แรง กระแทก ต่ืนเตน้ อนั ตราย ขัดแยง้

5. เสน้ ประ คือ เส้นตรงที่ขาดเปน็ ช่วง ๆ มรี ะยะเทา่ กนั ใหค้ วามรสู้ ึกต่อเนอ่ื งขาด
ระยะใจหาย ไม่แน่นอน

20

เสน้ (Line) ลกั ษณะแบบเส้นตรง (ต่อ)

เสน้ ดงิ่ เสน้ นอน เสน้ เฉียง

เส้นฟนั ปลา เสน้ ประ

21

เสน้ (Line) ลักษณะแบบเส้นโค้ง (ตอ่ )

1. เสน้ โคง้ ลง คอื เสน้ ท่ีเปน็ ทอ้ งกระทะคล้ายเชือกหยอ่ น ใหค้ วามรู้สกึ ออ่ นโยน
เคล่ือนไหวไม่แขง็ แรง

2. เส้นโค้งขึน้ คอื เส้นท่ีโค้งเปน็ หลังเตา่ คลา้ ยคนั ธนใู หค้ วามรู้สกึ แข็งแรง เช่อื มัน่
เคลื่อนไหว

3. เส้นคด คอื เส้นโคง้ ขน้ึ โค้งลงตอ่ เนอื่ งกันคลา้ ยคลื่นในทะเล ให้ความรสู้ กึ เล่ือน
ไหล ตอ่ เนื่อง ออ่ นช้อย นมุ่ นวล

4. เสน้ กน้ หอย คือ เส้นโคง้ ต่อเนอ่ื งกันวนเขา้ เลก็ ลงเปน็ จุดคล้ายกน้ หอย ให้
ความรู้สึกอดึ อัด เคล่ือนไหวคล่ีคลาย

5. เสน้ โคง้ อสิ ระ คอื เสน้ โค้งตอ่ เน่อื งกันไปไมม่ ีทศิ ทาง คลา้ ยเชือกพันกนั ให้
ความร้สู กึ วนุ่ วาย ยงุ่ เหยงิ ไม่เป็นระเบยี บ

22

เสน้ (Line) ลกั ษณะแบบเสน้ โค้ง (ตอ่ )

23

รูปร่าง (Shape)

คอื พ้ืนที่ล้อมรอบด้วยเสน้ ทีแ่ สดงความกวา้ ง และยาว มลี กั ษณะเป็น 2 มิติ

24

รูปทรง (Form)

คือ งานท่ตี อ่ เน่ืองจากรูปร่าง โดยมีความหนา ความลกึ มีลกั ษณะเปน็ 3 มติ ิ ท้า
ใหภ้ าพท่ีเป็นมคี วามชัดเจน และสมบูรณ์มากข้นึ มี 2 ลกั ษณะ

1. รปู รา่ ง (Shape)
2. รปู ทรง (Form)

25

รปู ทรง (Form) (ตอ่ )

รปู ร่าง (Shape) หมายถงึ เสน้ รอบนอกของวตั ถุ คน สตั ว์ ส่ิงของ มลี กั ษณะเป็น
2 มติ ิ (กวา้ ง ยาว)

26

รปู ทรง (Form) (ตอ่ )

รูปทรง (Form) หมายถึง โครงสร้างของรปู วตั ถุ คน สัตว์ สง่ิ ของ มลี ักษณะเป็น
3 มติ ิ (กว้าง ยาว ลกึ )

27

น้าหนกั (Value)

คือ ความอ่อนแกข่ องสี หรือแสงเงาท่นี า้ มาใช้ ทา้ ให้งานมรี ะยะ มิตมิ ากขึ้น

28

สี (Color)

สว่ นประกอบทีส่ า้ คัญในการท้างานศิลปะ สีช่วยทา้ ใหเ้ กิดความนา่ สนใจความมี
ชวี ิตชวี าของผ้ทู ีพ่ บเห็น สามารถแสดงถึงความรู้สกึ ตา่ งๆ มีอิทธิพลต่อจิตใจ
ซึ่งสมี ี 2 ชนิด ดงั นี้
1. สที ่ีเปน็ วตั ถุ (Pigment) สที เ่ี ป็นวัตถสุ ผี งหรอื ธาตุในรา่ งกายทท่ี ้าใหค้ น
มีสตี ่าง ๆ สีทเ่ี กิดจากวัตถุธาตุ เชน่ จากพชื สัตว์ แรธ่ าตุ เป็นตน้ ซึ่งเป็นสีท่ี
ใชใ้ นงานศิลปะ
2. สที ี่เปน็ แสง (Spectrum) สที ีเ่ กดิ จากการหกั เหของแสง แสงสอ่ งผา่ น
แทง่ แกว้ แสงแดดส่องผา่ นละอองน้าในอากาศจะเกิดการหักเหของแสงเป็นสรี งุ้
7 สี ได้แก่ สีแดง สม้ เหลอื ง เขียว น้าเงิน คราม มว่ ง

29

สี (Color) (ตอ่ )

วงจรสธี รรมชาติ เกิดจากการน้าเอาแม่สีทีเ่ ป็นวตั ถุมาผสมกันเปน็ สี 3 ข้ัน มี 12 สี
คือ สีเหลอื ง เหลืองเขยี ว เขียว เขยี วน้าเงิน นา้ เงิน น้าเงนิ มว่ ง มว่ ง
ม่วงแดง แดง แดงสม้ ส้ม เหลืองสม้ หรือเรยี กว่า วงลอ้ ของสี

30

สี (Color) แม่สีขั้นท่ี 1 (ตอ่ )

วงจรสี แมส่ ที เ่ี ป็นวตั ถธุ าตุ ทเี่ ป็นสีเริ่มต้นท้าให้เกิดสใี หมข่ ้นึ มา มี 3 สี คอื แดง
เหลอื ง น้าเงนิ

31

สี (Color) สีข้นั ท่ี 2 (ตอ่ )

วงจรสี เกิดจากการน้าเอาแม่สที ี่เปน็ วตั ถทุ ัง้ 3 สี มาผสมกนั เกดิ สใี หมข่ ้ึนมาอีก 3
สี คอื ส้ม เขยี ว มว่ ง

32

สี (Color) สขี ้นั ท่ี 3 (ตอ่ )

การนา้ เอาสขี ั้นท่ี 1 กับสีขน้ั ท่ี 2 มาผสมกนั ทีละคู่ที่อยตู่ ดิ กัน จะไดส้ เี พิม่ ขึ้นอกี 6 สี

เหลือง

33

สี (Color) สีข้นั ท่ี 3 (ตอ่ ) (สเี หลืองกบั สีมว่ งอยู่ไดท้ ั้งสองวรร3ณ4 ะ)

• วรรณะร้อน ( warm tone) ซง่ึ
ประกอบดว้ ย สเี หลอื ง สีสม้ สีแดง สีมว่ ง สี
มว่ งแดง สเี หล่านใ้ี ห้อิทธพิ ล ต่อความรสู้ ึก
ต่ืนเต้น เร้าใจ กระฉับกระเฉง

• วรรณะเย็น ( cool tone) ประกอบด้วย สี
เขยี วเหลอื ง สเี ขียว สีน้าเงนิ สมี ว่ งนา้ เงนิ สี
เหลา่ นีด้ ู เยน็ ตา ให้ความรูส้ กึ สงบ สดชื่น
เพราะจะท้าให้ภาพความเปน็ อันหนึง่ อนั
เดยี วกนั (เอกภาพ) กลมกลืน มีแรงจงู ใจให้
คลอ้ ยตามไดม้ าก

พื้นผิว (Texture)

คือ สว่ นทเี่ ปน็ พน้ื ผิวท่มี ลี ักษณะต่างๆ เช่น ความเรียบ ขรขุ ระ หยาบ นมุ่ เปน็
ตน้ การนา้ พน้ื ผวิ มาใช้ จะช่วยให้เกิดความเด่นในสว่ นทสี่ า้ คญั ทา้ ใหง้ านสมบรู ณ์
มากขน้ึ

35

กจิ กรรมท่ี 2

ใหน้ กั เรยี นหาแบบภาพทศั นธาตุ คนละ 2 ภาพ พร้อมกบั อธิบายควบค่หู ลกั การองคป์ ระกอบศิลปะ
บรรยายประกอบ โดยหวั ขอ้ หลักดงั ตอ่ ไปน้ี ให้ทา้ ลงใน PowerPoint

1. จดุ ( Point )
2. เส้น ( Line )
3. รูปร่าง ( Shape )
4. รูปทรง ( Form )
5. สี ( Color)
6. พ้นื ผวิ ( Texture )
7. นา้ หนักออ่ นแก่ ( Tone )
8. ที่ว่าง ( Space )

36