FilipinoIkatlong Markahan – Modyul 13:Wastong Gamit ng Pang-ukol
Filipino – Ikatlong Baitang Alternative Delivery Mode Unang Markahan – Modyul 13: Wastong Gamit ng Pang-ukol Unang Edisyon, 2020 Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroonngkarapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailanganmuna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akdakungito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapanay ang pagtakda ng kaukulang bayad. Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brandname, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul naitoaynagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga itoupangmakuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathalaat mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul naitoay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito. Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomangparaan nang walang pahintulot sa Kagawaran. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Leonor Magtolis Briones Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul Manunulat: Irene T. Cababat Editor: Ramon S. Gravino Jr., Gemma M. Gutierrez Tagasuri: Vicente A. Pines Jr., Iris Kristine A. Mejos, Neil Edward D. Diaz Tagawasto: Gemma G. Daño, Merla Silva, Myleen C. Robiños, Tagaguhit at Tagalapat: Marco Rigor A. Jumawan, Lee Wilson C. Precellas, GrecoN. Dasmariñas, Demosthenes O. Cajes, Roel S. Palmaira Tagapamahala: Evelyn R. Fetalvero Cristy C. Epe Janette G. Veloso Beverly S. Daugdaug Analiza C. Almazan Mary Joy B. Fortun Ma. Cielo D. Estrada Imelda T. Cardines Mary Jane M. Mejorada Joan M. Niones Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________ Department of Education – Region XI Office Address: F. Torres St., Davao City Telefax: (082) 291-1665; (082) 221-6147 E-mail Address: [email protected] * [email protected]
3FilipinoIkatlong Markahan – Modyul 13:Wastong Gamit ng Pang-ukol
ii Paunang Salita Ang Self-Learning Module o SLM na ito ay maingat na inihanda parasaatingmag-aaral sa kanilang pag-aaral sa tahanan. Binubuo ito ng iba’t ibangbahagi na gagabay sa kanila upang maunawaan ang bawat aralin at malinangangmgakasanayang itinakda ng kurikulum. Ang modyul na ito ay may inilaang Gabay sa Guro/Tagapagdaloy na naglalamanng mga paalala, pantulong o estratehiyang magagamit ng mga magulangokung sinumang gagabay at tutulong sa pag-aaral ng mga mag-aaral sakani-kanilang tahanan. Ito ay may kalakip na paunang pagsusulit upang masukat ang nalalamanngmag-aaral na may kinalaman sa inihandang aralin. Ito ang magsasabi kungkailangan niya ng ibayong tulong mula sa tagapagdaloy o sa guro. Mayroonding pagsusulit sa bawat pagtatapos ng aralin upang masukat namanangnatutuhan. May susi ng pagwawasto upang makita kung tama o mali angmgasagot sa bawat gawain at pagsusulit. Inaasahan namin na magigingmatapatang bawat isa sa paggamit nito. Pinapaalalahanan din ang mga mag-aaral na ingatan ang SLMna itoupangmagamit pa ng ibang mangangailangan. Huwag susulatan o mamarkahananganumang bahagi ng modyul. Gumamit lamang ng hiwalay na papel sapagsagotsa mga pagsasanay. Hinihikayat ang mga mag-aaral na makipag-ugnayan agad sa kanilanggurokung sila ay makararanas ng suliranin sa pag-unawa sa mga aralin at paggamitng SLM na ito. Sa pamamagitan ng modyul na ito at sa tulong ng ating mga tagapagdaloy, umaasa kami na matututo ang ating mag-aaral kahit wala sila sa paaralan.
1 CO_Q3_Filipino1_Module13Alamin Tinitiyak ko na kawiwilihan mo ang nilalaman ng modyul naito. Malalaman mo rito ang gamit ng mga pang-ukol. Handa ka na ba? Sa pagtatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahang: nakagagamit nang wasto ng pang-ukol (laban sa, ayon sa, para sa, ukol sa, tungkol sa, tungkol kay, para kay at ayon kay) sa pangungusap. Subukin Piliin mo ang angkop na pang-ukol sa loob ng panaklong. Isulat angiyongsagot sa papel. 1. Ang mga opisyal ng PHIVOLCS ay may ulat (laban sa, para sa, tungkol sa)pag-aalboroto ng Bundok Apo. 2. (Para sa, Ayon sa, Ukol sa) PHIVOLCS, may posibilidad na pumutokangBundok Apo anumang oras. 3. Pinalikas ang mga residente (laban sa, para sa, ayon sa) kanilangkaligtasan at seguridad. 4. Ang paglikas ng mga mamamayan ay (ukol sa, para sa, tungkol kay) utosng lokal na pamahalaan. 5. Naghanda ng mga kagamitang pamproteksyon ang mag-anak (tungkol sa, ukol sa, laban sa) lindol.
2 CO_Q3_Filipino1_Module13Aralin 1 Wastong Gamit ngPang-ukol Balikan Basahin ang pangungusap at sagutin ang sumusunod na mga tanong. Bumili ng regalo si Aling Susan para sa kaniyang anak na si Obetsapagkat nakakuha ito ng mataas na marka sa pagsusulit. 1. Sino ang bumili ng regalo? ______________________________________________ 2. Para kanino ang biniling regalo? ______________________________________________ 3. Bakit binigyan siya ng regalo? ______________________________________________
3 CO_Q3_Filipino1_Module13Tuklasin Basahin ang comic strips at pansinin ang mga salitang may salungguhit.
4 CO_Q3_Filipino1_Module13Balikan ang comic strips na iyong binasa. Sagutin ang sumusunodnamgakatanungan. Isulat sa papel ang iyong sagot. 1. Ano-ano ang mga salitang nakasalungguhit? 2. Ano ang tawag sa mga salitang ito? 3. Kailan ginagamit ang mga salitang laban sa, ayon sa, para sa, ukol sa, attungkol sa? 4. Kailan ginagamit ang mga salitang tungkol kay, para kay at ayonkay?Pagtalakay sa Aralin Ngayon ay pag-aaralan mo ang kahulugan ng pang-ukol at kung paanoitogagamitin sa pangungusap. Pang-ukol Pang-ukol ang tawag sa mga kataga o salitang nag-uugnay saisangpangngalan sa iba pang salita sa pangungusap. Ito ay ginagamit upang matukoy kung sang lunan o kung anongbagayang mula sa tungo, ang kinaroroonan, ang pinangyarihan o kina-uukulanngisang kilos, gawa, balak, ari o layon. Dalawang pangkat ng Pang-ukol A. Ginagamit na pag-ugnay sa pangngalang pambalana : ukol sa, labansa, ayon sa, tungkol sa at para sa. Suriin
5 CO_Q3_Filipino1_Module13Halimbawa: 1. Ukol sa kalusugan ang paksa ng usapin. 2. Ang mga aklat na ito ay para sa mayayaman. B. Ginagamit na pang-ugnay sa ngalan ng tanging tao o pantangi - anggawa, ari, layon, at kilos ay para lamang sa ngalan ng tao, tulad ng tungkol kay, para kay at ayon kay. Halimbawa 1. Para kay Berto ang pagkaing ito. 2. Ayon kay Manuel, ang pananaliksik ay nagdaragdag sa ating kaalaman. Pagyamanin Piliin mo sa loob ng kahon ang wastong pang-ukol na ipupunosapatlang ng bawat bilang upang mabuo ang pangungusap. Isulat sapapel ang iyong sagot. 1. Ang mga sariwang gulay ay _____________ nanay. 2. Ang paksa ng usapan sa kanto ay ___________ kalamidad ng bansa. 3. ____________ mapanirang hayop ang ginawa kong panangga. 4. ____________ gobyerno, maraming napinsalang ari-arian dulot nglindol. 5. ____________ Berto ang pinag-usapan ng pamilya. tungkol kay ayon sa tungkol sa laban sa para sa
6 CO_Q3_Filipino1_Module13Isaisip Dugtungan ang pahayag ayon sa iyong natutuhan sa paksa. Ang ____________ ay mga ____________ o salitang nag- uugnay sa isang _________________ sa iba pang salita sa pangungusap. Isagawa Batay sa larawan, bumuo ka ng tatlong pangungusapgamitang mga pang-ukol. Isulat ang iyong sagot sa papel.
7 CO_Q3_Filipino1_Module131. _____________________________________________________2. _____________________________________________________3. _____________________________________________________Tayahin Punan mo nang angkop na pang-ukol ang bawat patlangupang mabuo ang pangungusap. 1. _____________ bagyo ba ang inyong pinag-usapan?2. Kailangan nating magtanim ng mga puno _____________posibleng pagbaha dulot ng malakas na ulan. 3. ”Ligtas ang may Alam”____________ Kuya Ramon. 4. Nais kong mamigay ng mga pagkain at damit ___________mga taong nasalanta ng lindol. 5. _____________ Senador Fernando ang balita sadiyaryo. ayon kay ukol sa para sa tungkol sa tungkol kay laban sa
8 CO_Q3_Filipino1_Module13Karagdagang Gawain Gamitin sa pangungusap ang sumusunodnamgapang-ukol. Isulat sa papel ang iyong sagot. 1. laban sa 2. ayon sa 3. para kay 4. ukol sa 5. tungkol sa Susi sa Pagwawasto
9 CO_Q3_Filipino1_Module13
10 CO_Q3_Filipino1_Module13Sanggunian Balarila Revised 2015
11 CO_Q3_Filipino1_Module13For inquiries or feedback, please write or call: Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR) Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600 Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985 Email Address: [email protected] * [email protected]