บทที่ 3 ภาษาท่าทางนาฏศิลป์

๘๐ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.1 ท่ารัก ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ บทที่ ๓

๘๑ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 มาตรฐานการเรียนรู้ ศ 3.1 เข้าใจและแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่างสร้างสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณค่านาฏศิลป์ ถ่ายทอดความรู้สึก และความคิดอย่างอิสระชื่นชม และประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ตัวชี้วัด ศ 3.1 (ป๓/2) การแสดงท่าทางประกอบเพลงตามรูปแบบนาฏศิลป์ สาระสำคัญ เข้าใจวิธีการสื่อความหมายภาษาท่าทางนาฏศิลป์ และนำไปใช้แสดงท่าทาง ประกอบเพลงได้ สาระการเรียนรู้ ภาษาท่าแสดงกิริยา อาการ ภาษาท่าแสดงอารมณ์ความรู้สึก จุดประสงค์การเรียนรู้ ๑. อธิบายความหมายของภาษาท่าทางนาฏศิลป์ได้(K) ๒. ปฏิบัติภาษาท่าทางนาฏศิลป์ได้(P) ๓. เกิดความตั้งใจในการปฏิบัติ และเห็นคุณค่าของนาฏศิลป์(A)

๘๒ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 แผนผังสาระการเรียนรู้ ความหมายของคำว่า ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ที่ใช้แทนคำพูด ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ อิริยาบถ หรือกิริยา ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ที่ใช้ แสดงอารมณ์ความรู้สึก ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ที่เลียนแบบ กิริยาอาการของสัตว์

๘๓ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาษาท่านาฏศิลป์ เป็นการนำท่าทางต่างๆ และสีหน้าที่มีอยู่ตามธรรมชาติ เช่น คำพูด กริยาอาการ อารมณ์ ความรู้สึก มาปฏิบัติเป็นท่าทางนาฏศิลป์ไทย ที่มีความหมายแทนคำพูด ให้สอดคล้องกับจังหวะเพลงและการขับร้อง การฝึกปฏิบัติ การฝึกหัดภาษาท่า จะต้องฝึกให้ถูกต้องตามแบบแผนเพื่อจะได้สื่อความหมายได้โดยตรง ซึ่งจะทำให้ผู้ชมเข้าใจความหมายที่ผู้แสดงต้องการสื่อความหมายมากขึ้น ที่มาของภาษาท่า ที่ใช้ในการแสดงนาฏศิลป์ แบ่งออกเป็น ๒ ประเภท ๑. ภาษาท่าที่มาจากธรรมชาติ เป็นท่าทางที่ดัดแปลงมาจากท่าทางตามธรรมชาติ ของคนเราแต่ปรับปรุงให้ดูสวยงามอ่อนช้อยมากยิ่งขึ้น โดยใช้ลักษณะการร่ายรำเบื้องต้น มาผสมผสาน เช่น ท่ายิ้ม ท่าเรียก ท่าปฏิเสธ ท่าร้องไห้ ท่าดีใจ ท่าเสียใจ ท่าโกรธ ๒. ภาษาท่าที่มาจากการประดิษฐ์โดยตรง เป็นท่าทางที่ประดิษฐ์ขึ้นเพื่อให้ เพียงพอใช้กับคำร้องหรือคำบรรยาย ที่จะต้องแสดงออกเป็นท่ารำ เช่น สอดสร้อยมาลา เป็นต้น ความหมายของคำว่า “ภาษาท่าทางนาฏศิลป์” มีผู้กล่าวถึงความหมายไว้ ดังนี้ อมรา กล่ำเจริญ (๒๕๓๕ : ๑๐๘) กล่าวว่า ภาษาท่า หมายถึง ภาษาท่ารำ ทางนาฏศิลป์เสมือนเป็นภาษาพูดโดยไม่ต้องเปล่งเสียงออกมาแต่อาศัยส่วนประกอบ ของร่างกาย แสดงออกมาเป็นท่าทาง เป็นสื่อให้ผู้ชมสามารถเข้าใจได้ เรณู โกศินานนท์ (๒๕๔๔ : ๗๘) กล่าวว่า การรำทำบท หมายถึง การแสดง ท่าทางแทนคำพูด กาญจนา อินทรสุนานนท์ และรุจี ศรีสมบัติ (๒๕๔๗ : ๘) กล่าวว่า กิริยา อาการที่ผู้กระทำนั้นใช้เป็นสื่อให้ผู้ดูทราบว่าตนกำลังทำอะไรอยู่ มีความหมายว่า อย่างไร โดยที่ไม่ต้องเปล่งเสียง จากที่ได้ศึกษาความหมายของคำว่า ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ สรุปได้ว่า ภาษาท่าทางนาฏศิลป์หมายถึง การแสดงออกด้วยท่าทางการร่ายรำแทนคำพูด ที่มีความหมายตามบทร้อง บทเจรจา และบทพากย์ นอกจากนี้ยังมีคำอื่นๆ ที่มีความหมายในลักษณะเดียวกัน ได้แก่ ภาษาท่า การตีบท การรำตีบท การใช้บท การรำบท เป็นต้น ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับภาษาท่าทางนาฏศิลป์

๘๔ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ ในชีวิตประจำวันทุกวันนี้มนุษย์เราใช้ท่าทางประกอบการพูด หรือบางครั้งมีการแสดงสีหน้า ความรู้สึก เพื่อเน้นความหมายด้วยในทางนาฏศิลป์ภาษาท่า เสมือนเป็นภาษาพูด โดยไม่ต้องเปล่งเสียงออกมา แต่อาศัยส่วนประกอบอวัยวะของร่างกาย แสดงออกมาเป็นท่าทาง โดยเลียนแบบท่าทางธรรมชาติ เพื่อให้ผู้ชมสามารถเข้าใจได้ การปฏิบัติภาษาท่าทางนาฏศิลป์แบ่งออกได้ ดังนี้ 1. ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ที่ใช้แทนคำพูด เช่น ฉัน เธอ ท่าน ปฏิเสธ ท่าเรียก 2. ภาษาท่าทางนาฏศิลป์อิริยาบถหรือกิริยาอาการ เช่น ท่ายืน ท่าเดิน ท่านั่ง 3. ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ที่ใช้แสดงอารมณ์ความรู้สึก เช่น ดีใจ เสียใจ โกรธ เศร้าโศก

๘๕ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.2 ท่าฉัน,ตัวเรา,ข้าพเจ้า ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ ตัวพระ เท้าซ้ายก้าวข้าง มือซ้ายจีบหงายหักข้อมือที่จีบหงายเข้าหาลำตัว และวางมืออยู่ระหว่างอกมือขวาเท้าสะเอว เอียงขวา กดไหล่ขวา ตัวนาง เท้าขวาก้าวหน้า เปิดส้นเท้าซ้าย มือซ้ายจีบหงาย หักข้อมือที่จีบ เข้าหาลำตัวและวางมืออยู่ระหว่างอก มือขวาส่งจีบหลัง เอียงขวา กดไหล่ขวา

๘๖ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.3 ท่าเธอ ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ตัวพระ มือขวาเท้าสะเอวนิ้วชิดติดกัน หักข้อมือเชิดปลายนิ้วขึ้น มือซ้ายกำมือหลวมๆ ใช้นิ้วชี้ไปด้านหน้า เท้าขวายืนเต็มเท้า เท้าซ้ายยื่นไปด้านข้าง แตะด้วยจมูกเท้า เอียงขวา กดไหล่ขวา ตัวนาง มือขวาจีบส่งหลัง มือซ้ายกำมือหลวมๆ ใช้นิ้วชี้ไปด้านหน้า เท้าขวาก้าวหน้า เท้าซ้ายอยู่ข้างหลังเปิดส้นเท้าซ้าย น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าขวา เอียงขวา กดไหล่ขวา

๘๗ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.4 ท่ารัก ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ตัวพระ ประสานลำแขน ใช้ฝ่ามือทั้งสองข้างวางทาบบริเวณฐานไหล่ หรือบริเวณอก โดยใช้มือขวาทับมือซ้าย นิ้วชิดติดกันตึงปลายนิ้ว หักข้อมือเข้าหาลำแขน เท้าขวาก้าวข้าง น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าขวา เอียงซ้าย กดไหล่ซ้าย ตัวนาง ประสานลำแขน ใช้ฝ่ามือทั้งสองข้างวางทาบบริเวณฐานไหล่ หรือบริเวณอก โดยใช้มือขวาทับมือซ้าย นิ้วชิดติดกันตึงปลายนิ้ว หักข้อมือเข้าหาลำแขน เท้าขวาก้าวหน้า เท้าซ้ายอยู่ข้างหลัง เปิดส้นเท้าซ้าย น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าขวา เอียงขวา กดไหล่ขวา

๘๘ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.5 ท่าอาย ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ตัวพระ ใช้ฝ่ามือซ้ายแตะแก้มซ้าย นิ้วชิดติดกันตึงปลายนิ้ว มือขวาเท้าสะเอว นิ้วชิดติดกัน หักข้อมือเชิดปลายนิ้วขึ้น เท้าขวาก้าวข้าง น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าขวา เอียงซ้าย กดไหล่ซ้าย ตัวนาง ใช้ฝ่ามือซ้ายแตะแก้มซ้าย นิ้วชิดติดกันตึงปลายนิ้ว มือขวาจีบหงาย ส่งหลังหักข้อมือขึ้น เท้าซ้ายก้าวหน้า เท้าขวาอยู่ข้างหลังเปิดส้นเท้าขวา เอียงซ้าย กดไหล่ซ้าย

๘๙ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.6 ท่ายิ้ม ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ตัวพระ มือซ้ายกรีดนิ้วแล้วจีบมาไว้ที่มุมปาก มือขวาเท้าสะเอวนิ้วชิดติดกัน หักข้อมือเชิดปลายนิ้วขึ้น เท้าซ้ายยืนเต็มเท้า เท้าขวายื่นเท้าไปด้านข้างแตะด้วยจมูกเท้า เอียงศีรษะซ้าย กดไหล่ซ้าย ตัวนาง มือซ้ายกรีดนิ้วแล้วจีบมาไว้ที่มุมปาก มือขวาจีบหงายส่งหลัง หักข้อมือขึ้น เท้าขวาก้าวหน้า เท้าซ้ายอยู่ข้างหลังเปิดส้นเท้าซ้าย น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าขวา เอียงขวา กดไหล่ขวา

๙๐ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.7 ท่าปฏิเสธ ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ตัวพระ มือขวาตั้งวงระดับหน้าอก ส่ายหน้าและสั่นข้อมือเล็กน้อย มือซ้ายเท้าสะเอวนิ้วชิดติดกัน หักข้อมือเชิดปลายนิ้วขึ้น เท้าขวาก้าวข้าง น้ำหนักตัว อยู่ที่เท้าขวา เอียงซ้าย กดไหล่ซ้าย ตัวนาง มือขวาตั้งวงระดับหน้าอก ส่ายหน้าและสั่นข้อมือเล็กน้อย มือซ้ายจีบส่งหลัง หักข้อมือขึ้น เท้าซ้ายก้าวหน้า เท้าขวาอยู่ข้างหลังเปิดส้นเท้าขวา น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าซ้าย เอียงซ้าย กดไหล่ซ้าย

๙๑ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.8 ท่าโกรธ ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ตัวพระ ใช้ฝ่ามือซ้ายถูบริเวณคางใต้ใบหูซ้าย ถูไปถูมาแล้วกระชากมือลง มือขวาเท้าสะเอวนิ้วชิดติดกันหักข้อมือเชิดปลายนิ้วขึ้น เท้าซ้ายวางเต็มเท้า เท้าขวายื่นเท้าไปด้านข้าง แตะด้วยจมูกเท้า เอียงซ้าย ตัวนาง ใช้ฝ่ามือซ้ายถูบริเวณคางใต้ใบหูซ้าย ถูไปถูมาแล้วกระชากมือลง มือขวาจีบหงายระดับหัวเข็มขัด หักข้อมือขึ้น เท้าขวายืนเต็มเท้าเหลื่อมเท้าซ้ายเล็กน้อย เชิดปลายนิ้วเท้าขึ้น เอียงซ้าย

๙๒ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.9 ท่าโศกเศร้า ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ตัวพระ ประสานลำแขน ใช้ฝ่ามือทั้งสองข้างวางทาบบริเวณต้นขาทั้งสองข้าง โดยใช้มือขวาทับมือซ้าย นิ้วชิดติดกันตึงปลายนิ้ว หักข้อมือเข้าหาลำแขน เท้าขวาวางเต็มเท้า กันเข่า ก้าวข้างเท้าซ้าย น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าซ้าย ก้มหน้าลงเล็กน้อย เอียงขวา กดไหล่ขวา ตัวนาง ประสานลำแขน ใช้ฝ่ามือทั้งสองข้างวางทาบบริเวณต้นขาทั้งสองข้าง โดยใช้มือขวาทับมือซ้าย นิ้วชิดติดกันตึงปลายนิ้ว หักข้อมือเข้าหาลำแขน เท้าซ้ายยืนเต็มเท้า เหลื่อมเท้าขวาเล็กน้อยเปิดจมูกเท้า น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าซ้าย ก้มหน้าลงเล็กน้อย เอียงขวา กดไหล่ขวา

๙๓ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.10 ท่าขอ ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ตัวพระ หงายมือทั้งสองข้าง นิ้วเรียงชิดติดกัน หักข้อมือให้ปลายนิ้วชี้ไปข้างหน้า งอลำแขนเข้าหาลำตัวในลักษณะตั้งฉาก โดยแขนข้างซ้ายอยู่ระดับใบหน้า แขนข้างขวา อยู่ระดับหน้าอก เท้าซ้ายก้าวข้าง น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าซ้าย เท้าขวาวางเต็มเท้ากันเข่าออก เอียงขวา กดไหล่ขวา ตัวนาง หงายมือทั้งสองข้าง นิ้วเรียงชิดติดกัน หักข้อมือให้ปลายนิ้วชี้ไปข้างหน้า งอลำแขนเข้าหาลำตัวในลักษณะตั้งฉาก โดยแขนข้างซ้ายอยู่ระดับใบหน้า แขนข้างขวา อยู่ระดับหน้าอก เท้าขวาก้าวหน้า น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าขวา เท้าซ้ายอยู่ข้างหลัง เปิดส้นเท้าซ้าย เอียงขวา กดไหล่ขวา

๙๔ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.๑1 ท่าสวยงาม ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ตัวพระ ตั้งวงบัวบานระดับศีรษะ มือขวาหงาย นิ้วเรียงชิดติดกัน หักข้อมือ ให้ปลายนิ้วชี้ไปด้านข้าง งอลำแขนเข้าหาลำตัวในลักษณะตั้งฉาก มือซ้ายตั้งวงหน้าระดับอก เท้าขวายืนเต็มเท้า เท้าซ้ายแตะด้วยจมูกเท้าเชิดปลายนิ้วขึ้น น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าขวา เอียงขวา กดไหล่ขวา ตัวนาง มือขวาหงายฝ่ามือ นิ้วเรียงชิดติดกัน หักข้อมือให้ปลายนิ้วชี้ไปด้านข้าง งอลำแขนเข้าหาลำตัวในลักษณะตั้งฉาก มือซ้ายตั้งวงหน้าระดับอก เท้าขวาก้าวหน้า น้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าขวา เท้าซ้ายอยู่ข้างหลัง เปิดส้นเท้าซ้าย เอียงขวา กดไหล่ขวา

๙๕ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.12 ท่านก ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ที่เลียนแบบกิริยาอาการของสัตว์ คำอธิบายท่านก แบมือทั้งสองข้าง นิ้วทั้งห้าเรียงชิดติดกัน คว่ำมือลง หักข้อมือเข้าหาลำแขน มือขวาอยู่ระดับศีรษะ มือซ้ายอยู่ระดับไหล่ เท้าขวาก้าวข้าง วางน้ำหนักตัวอยู่ที่เท้าขวาย่อเข่าขวาลงเล็กน้อย เท้าซ้ายกระดกเสี้ยวส่งเข่าไปด้านหลัง เอียงศีรษะซ้าย กดไหล่ซ้าย (ปฏิบัติเหมือนกันทั้งตัวพระ,ตัวนาง)

๙๖ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.13 ท่าปลา ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. คำอธิบายท่าปลา ตั้งมือขวาไว้ข้างหน้าระดับอก แขนงอเล็กน้อย มือซ้ายส่ง ลำแขนไปข้างหลัง ฝ่ามือเหยียดตรง นิ้วทั้งห้าชิดติดกัน โบกข้อมือทั้งสองข้างไปตาม จังหวะเพลง ก้าวหน้าเท้าซ้าย ย่อเข่าลงเล็กน้อย เปิดส้นเท้าขวา เอียงศีรษะซ้าย กดไหล่ซ้าย (ปฏิบัติเหมือนกันทั้งตัวพระ,ตัวนาง)

๙๗ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.14 ท่ากวาง ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. คำอธิบายท่ากวาง เหยียดนิ้วชี้และนิ้วกลางของทั้งสองมือให้ตึง หักข้อมือเข้า สู่ลำแขน ระดับการวางมือทั้งสองข้างอยู่เหลื่อมกัน ให้มือขวาอยู่ระดับชายพกและมือ ซ้ายอยู่ระดับอก มือที่อยู่ระดับอกนำหน้ามือที่อยู่ระดับชายพก เท้าขวาก้าวหน้า น้ำหนักตัวอยู่เท้าขวา เปิดส้นเท้าซ้าย เอียงศีรษะขวา กดไหล่ขวา (ปฏิบัติเหมือนกัน ทั้งตัวพระ,ตัวนาง)

๙๘ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาพที่ ๓.15 ท่าม้า ที่มา : ศุภัชญา รักนุ่ม, 2562. คำอธิบายท่าม้า กำมือทั้งสองข้าง คว่ำมือลง หักข้อมือเข้าหาลำแขน มือขวา อยู่ระดับศีรษะ มือซ้ายอยู่ระดับอก มือทั้งสองข้างงอศอกเล็กน้อย เท้าขวาก้าวข้างย่อ เข่าลงเล็กน้อย เท้าซ้ายกระดกเสี้ยว เอียงศีรษะซ้าย กดเอว กดไหล่ซ้าย (ปฏิบัติ เหมือนกันทั้งตัวพระ,ตัวนาง)

๙๙ เอกสารประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ วิชานาฏศิลป์ (ศ 13101) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ คือ การใช้ภาษาท่าสำหรับสื่อความหมายในการแสดง ระหว่างผู้ชมกับผู้แสดง ท่าทางที่ใช้อาจเลียนแบบมาจากธรรมชาติหรือประดิษฐ์ขึ้นใหม่ โดยนำท่ามาจากนาฏยศัพท์และพื้นฐานท่ารำจากนาฏศิลป์ไทยมาปรับและเรียบเรียง ให้สอดคล้องกับความหมายกับคำร้องหรือคำประพันธ์ ความหมายภาษาท่านาฏศิลป์ ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ เป็นการนำท่าทางต่างๆและสีหน้าที่มีอยู่ตามธรรมชาติเช่น คำพูด กริยาอาการ อารมณ์ ความรู้สึก มาปฏิบัติเป็นท่าทางนาฏศิลป์ไทยที่มีความหมายแทนคำพูด ให้สอดคล้องกับจังหวะเพลงและการขับร้อง การฝึกปฏิบัติ การฝึกหัดภาษาท่า จะต้องฝึกให้ ถูกต้องตามแบบแผนเพื่อจำได้สื่อความหมายได้โดยตรง ซึ่งจะทำให้ผู้ชมเข้าใจความหมาย ที่ผู้แสดงต้องการสื่อความหมายมากขึ้น ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ เป็นสิ่งสำคัญที่ใช้ความหมายระหว่างผู้แสดงและผู้ชม ในการแสดงนาฏศิลป์เพราะทำให้ผู้ชมทราบว่าผู้แสดงกำลังสื่ออะไร หรือกำลังมีอารมณ์ อย่างไร ภาษาท่าสามารถแบ่งได้เป็น ๓ ลักษณะ คือ ๑. ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ที่ใช้แทนคำพูด เช่น ฉัน เธอ ท่าน ปฏิเสธ ท่าเรียก ท่าไป 2. ภาษาท่าทางนาฏศิลป์อิริยาบถหรือกิริยาอาการ เช่น ท่ายืน ท่าเดิน ท่านั่ง 3. ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ที่ใช้แสดงอารมณ์ความรู้สึก เช่น ดีใจ เสียใจ โกรธ เศร้าโศก บทสรุป ภาษาท่าทางนาฏศิลป์