ค ำผี้หลี้ นิทำนพื้นบ้ำนภำคเหนือ : ค ำผี้หลี้ แปลว่ำอะไร (ทองค ำที่สวยงำมน่ำรัก)
นิทานเล่าความเป็นมาของสถานที่หรือนิทานเกี่ยวกับ พระพุทธศาสนา เช่น การสร้างเมืองและที่มาของเมือง การสร้างพระธาตุและพระเจดีย์ นิทำนพื้นบ้ำนภำคเหนือ
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว เมื่อครั้งที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้ายังมี พระชมน์ชีพอยู่นั้น สัตว์ทุกตัวสามารถพูดภาษาคนได้ สัตว์หลายตัวได้เดินทางไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าเพื่อขอให้พระพุทธเจ้า ตั้งชื่อให้สัตว์แต่ละตัวต่างก็ได้ชื่อ ดีๆ ไพเราะ กลับไปทุกตัว
สุนัขตัวหนึ่งเห็นเพื่อนๆ ต่างได้ชื่อที่ไพเราะอย่างนั้น ก็เลยเดินทางไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าบ้าง มันได้ขอให้ พระ พุทธเจ้าตั้งชื่อให้บ้าง พระพุทธเจ้าจึงตั้งชื่อสุนัขว่า "ค าผี้หลี้" ซึ่งมีความหมายว่า งดงาม น่ารัก
สุนัขตัวนั้นชอบชื่อของมันมาก ด้วยความเห่อ อยากจะได้ยินคนอื่นเรียกชื่อตัวเองบ่อย ๆ ก็เลยวิ่ง กลับไปหาพระพุทธเจ้าอีกแล้วถามว่า "พระพุทธเจ้า ท่านตั้งชื่อให้ข้าว่ายังไงนะ ท่าน“ พระพุทธเจ้าจึงบอกสุนัขไปว่า "ข้าให้ชื่อเจ้าว่าค าผี้หลี้"
สุนัขหรือค าผี้หลี้ตามที่พระพุทธเจ้าได้ตั้งชื่อให้นั้นก็ดีใจ ลากลับไป พอกลับไปได้ ไม่นาน ก็ดีใจอยากจะได้ยินชื่อของตนอีก ก็วิ่งกลับมาถามพระพุทธเจ้าอีกว่า มันชื่ออะไร พระพุทธเจ้าก็ตอบเหมือนเดิมว่า ตั้งชื่อให้มันว่า "ค าผี้หลี้”
ค าผี้หลี้ได้ยินชื่อตนเองอีกครั้งก็ดีใจ จึงลากลับไป วิ่งไปได้ไม่นาน ก็อยากจะฟังชื่อของตนอีกด้วยความเห่อ ก็วิ่งกลับมาถามพระพุทธเจ้าเป็น ครั้งที่ 3 ว่า "พระพุทธเจ้า ท่านให้ชื่อว่าอะไรนะ บอกข้าอีกครั้งเถอะ"
พระพุทธเจ้าได้ยินค าผี้หลี้ถามซ ้าแล้วซ ้าอีกก็นึก ร าคาญจึงตอบไปว่า "ข้าให้ชื่อเจ้าว่า หมา” ค าผี้หลี้จึงได้ชื่อว่าหมาตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา