1 คู่มือการดำเนินงานปรับสภาพแวดล้อมคนพิกา

กรมส‹งเสรมิ และพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ คนพิการ กองสง‹ เสริมสิทธแิ ละสวสั ดกิ ารคนพกิ าร A

ค‹ูมือการดําเนนิ งาน
การปรับสภาพแวดลŒอมท่อี ยอ‹ู าศัย

สําหรบั คนพกิ าร

โดย
กรมส‹งเสรมิ และพัฒนาคณุ ภาพชีวติ คนพิการ

กองส‹งเสริมสทิ ธแิ ละสวัสดิการคนพิการ
โทร ๐ ๒๓๕๔ ๓๓๘๘ ตอ‹ ๒๐๗
โทรสาร ๐ ๒๓๕๔ ๕๐๒๓

B ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคุณภาพชีวติ คนพิการ กองสง‹ เสรมิ สทิ ธิและสวสั ดิการคนพกิ าร Cก

คํานํา

กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย โดย กรมสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ าร
(พก.) ไดด าํ เนนิ โครงการสง เสรมิ และสนบั สนุนการปรับสภาพแวดลอ มทีอ่ ยอู าศยั สาํ หรับคนพิการ โดยมีการ
ขับเคล่ือนใหสอดคลองกับแผนยุทธศาสตรการพัฒนาที่อยูอาศัย ๑๐ ป (พ.ศ.๒๕๕๙ – ๒๕๖๘) เพื่อแกไข
ปญหาท่ีอยูอาศัยสําหรับคนพิการ ท้ังน้ี เปนงานบูรณาการอาศัยความรวมมือจากทุกภาคสวนคูขนานไปกับ
ยทุ ธศาสตรช าติ ระยะ ๒๐ ป (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) ภายใตว สิ ยั ทศั น “คนไทยทกุ คนมที อ่ี ยอู าศยั ถว นทว่ั และ
มคี ุณภาพชีวิตทด่ี ีในป ๒๕๗๙” (Housing For All) ทัง้ น้ี จากเปาหมายการสํารวจพบวา จํานวนคนพกิ าร
มแี นวโนม เพม่ิ สงู ขนึ้ ตามการเพมิ่ ขนึ้ ของประชากร ซงึ่ ปจ จบุ นั มคี นพกิ ารทมี่ บี ตั รประจาํ ตวั คนพกิ ารแลว จาํ นวน
ทงั้ สน้ิ ๒,๐๒๗,๕๐๐ คน (สถติ จิ ากกรมสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ าร ณ วนั ท่ี ๓๑ มนี าคม ๒๕๖๓)
จงึ ไดก าํ หนดเปา หมายการปรบั สภาพแวดลอ มและทอี่ ยอู าศยั ใหแ กค นพกิ ารในระยะ ๒๐ ป (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙)
จํานวน ๑๓๗,๒๐๐ หลัง เพ่ือใหสอดคลองกับยุทธศาสตรชาติ ระยะ ๒๐ ป ซ่ึงกรมสงเสริมและพัฒนา
คุณภาพชีวติ คนพิการ ไดก าํ หนดแนวทางการดาํ เนนิ งานใหสาํ นักงานพฒั นาสังคมและความมนั่ คงของมนษุ ย
จังหวัด ดําเนินการออกประกาศกําหนดใหเทศบาลและองคการบริหารสวนตําบลเปนหนวยบริการในพื้นท่ี
ในการดาํ เนนิ การปรบั สภาพแวดลอ มทอ่ี ยอู าศยั ใหแ กค นพกิ าร เพอ่ื ทาํ หนา ทส่ี าํ รวจ รบั คาํ ขอ และดาํ เนนิ การ
ปรับสภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยใหแกคนพิการ ซึ่งกําหนดใหคนพิการท่ีมีบัตรประจําตัวคนพิการและอาศัยอยู
ในที่อยูอาศัยไมนอยกวา ๖ เดือน ฐานะยากจน สามารถย่ืนคําขอปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัย คํานึงถึง
ความมั่นคงปลอดภัยในการปฏิบัติกิจวัตรประจําวัน สิทธิของคนพิการท่ีจะเขาถึงและใชประโยชนจาก
ทีอ่ ยูอาศัยดงั กลา ว ทง้ั นี้ โดยคาํ นึงถงึ ฐานะและความยากจนของคนพกิ ารเปนสําคญั

กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ หวังเปนอยางยิ่งวาคูมือการดําเนินงานการปรับ
สภาพแวดลอ มทอ่ี ยอู าศยั สาํ หรบั คนพกิ าร ฉบบั น้ี ทป่ี ระกอบดว ยแนวคดิ ขน้ั ตอน วธิ กี ารและระเบยี บทเ่ี กยี่ วขอ ง
ตลอดจนแบบฟอรมที่จําเปนในการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัยใหแกคนพิการ ชวยใหบุคลากรของ
หนวยจัดบริการในพื้นที่ และสํานักงานพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษยจังหวัด ใชเปนแนวทางการ
ดาํ เนนิ งานปรบั สภาพแวดลอ มทอี่ ยอู าศยั ใหแ กค นพกิ าร ผจู ดั ทาํ หวงั เปน อยา งยง่ิ วา จะเปน ประโยชนแ กผ บู รหิ าร
ผปู ฏบิ ตั งิ าน ผนู าํ ชมุ ชน หนว ยจดั บรกิ ารในพน้ื ที่ รวมถงึ ผสู นใจทว่ั ไปไดน าํ ไปใชส ง เสรมิ ใหค นพกิ ารทมี่ คี ณุ สมบตั ิ
ไดเ ขา ถึงสิทธกิ ารปรบั สภาพแวดลอมทีอ่ ยูอ าศยั ตอไป

พฤษภาคม ๒๕๖๓
กรมสงเสรมิ และพัฒนาคณุ ภาพชีวิตคนพิการ

Dข คม‹ู ือการดําเนนิ งานการปรับสภาพแวดลอŒ มทอี่ ยอ‹ู าศัยสาํ หรบั คนพิการ

สารบัญ

หนาŒ

ส‹วนท่ี ๑ ความสาํ คัญและความเปšนมา

๑.๑ สถานการณในปจ จุบัน ๑

๑.๒ วัตถปุ ระสงค ๒

ส‹วนท่ี ๒ แนวคิดและกฎระเบียบท่ีเกยี่ วขŒอง

๒.๑ หลกั การออกแบบเพ่ือคนทงั้ มวล (Universal Design : UD) ๓

๒.๒ แนวคดิ การปรับสภาพแวดลอ มทีอ่ ยูอ าศยั ใหแ กคนพิการ ๔

๒.๓ แนวคิดการปรบั สภาพแวดลอมท่อี ยูอาศยั สาํ หรบั คนพกิ ารทางการเหน็ ๕

๒.๔ แนวคดิ การปรบั สภาพแวดลอ มทอ่ี ยอู าศยั สาํ หรบั คนพกิ ารทางจติ ใจ พฤตกิ รรม หรอื ออทสิ ตกิ ๕

๒.๕ แนวคิดการปรับพ้ืนทบ่ี รเิ วณภายนอกบานของคนพิการ ๕

๒.๖ แนวคิดการปรบั ปรุงหอ งนํ้าของคนพกิ าร ๖

๒.๗ กฎหมายและระเบยี บทีเ่ กยี่ วของ ๘

๒.๘ คณุ สมบัตขิ องคนพกิ าร ๘

๒.๙ อตั ราวงเงนิ ๘

สว‹ นท่ี ๓ แนวทางขน้ั ตอนและวิธกี ารดาํ เนินโครงการ

แผนผังข้นั ตอนการดาํ เนนิ งานการปรบั สภาพแวดลอ มทีอ่ ยูอ าศัยใหแกคนพกิ าร งบประมาณ ๙

แนวทางขัน้ ตอนการดาํ เนินงานขอรับการสนบั สนนุ โครงการ ๑๐

ปรบั สภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยสาํ หรบั คนพิการ จากเงนิ งบประมาณ

แผนผังข้นั ตอนการดําเนนิ งานการปรับสภาพแวดลอมท่ีอยอู าศยั ใหแ กคนพกิ าร งบกองทนุ ๑๑

ประเภทที่ ๑ อปท.

แผนผงั ขัน้ ตอนการดาํ เนินงานการปรับสภาพแวดลอ มทอ่ี ยอู าศัยใหแ กคนพิการ งบกองทุน ๑๒

ประเภทที่ ๒ พมจ.

แนวทางขั้นตอนการดําเนนิ งานขอรบั การสนับสนุนโครงการ ๑๓

ปรับสภาพแวดลอ มทอี่ ยอู าศยั สําหรบั คนพิการ จากเงนิ งบกองทนุ ฯ

สว‹ นท่ี ๔ กฎหมายและระเบียบทเ่ี กีย่ วขอŒ ง

ระเบยี บคณะกรรมการสงเสริมและพฒั นาคุณภาพชวี ติ คนพกิ ารแหง ชาติ วา ดว ยหลักเกณฑ ๑๖

และวธิ กี ารปรับสภาพแวดลอ มทอี่ ยูอ าศยั ใหแ กค นพกิ าร การมผี ชู ว ยคนพกิ าร

การชวยเหลือคนพกิ ารท่ีไมม ีผดู ูแล และสิทธิของผดู ูแลคนพกิ าร พ.ศ. ๒๕๕๒

และฉบบั ที่ ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวิตคนพิการ กองส‹งเสรมิ สิทธแิ ละสวัสดกิ ารคนพิการ คE

สารบญั

หนาŒ

หนงั สือกระทรวงการคลัง ดวนมาก ท่ี กค ๐๒๐๖.๔/๒๓๗๙๐ ลงวนั ท่ี ๒๕ พฤศจกิ ายน ๒๕๕๓ ๒๕

เรอื่ ง การกาํ หนดอตั ราวงเงินและรายการคาใชจ า ยในการปรบั ปรุงสภาพแวดลอ มทีอ่ ยูอ าศัย

ใหแกค นพกิ าร

ประกาศสํานกั งานสง เสริมและพัฒนาคุณภาพชวี ิตคนพิการแหงชาติ เรือ่ ง อัตราวงเงนิ ๒๘

และรายการคา ใชจา ยในการปรับสภาพแวดลอ มที่อยูอาศัยใหแ กคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๔

ประกาศคณะอนกุ รรมการสง เสริมการจดั สวัสดิการใหแกค นพกิ าร และผูดูแลคนพิการ ๒๙

เรอื่ ง ประเภทและรายละเอยี ดของการปรบั สภาพแวดลอ มทอ่ี ยอู าศยั ใหแ กค นพกิ าร พ.ศ. ๒๕๕๔

ประกาศกรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชวี ติ คนพิการ เรือ่ ง การยื่นคําขอ ๓๑

การปรับสภาพแวดลอ มทีอ่ ยูอาศยั ใหแ กค นพิการในกรุงเทพมหานคร

ส‹วนที่ ๕ แบบฟอรม และตวั อยา‹ งการรายงานผลโครงการ

คาํ ขอใหมีการปรบั สภาพแวดลอมท่อี ยูอ าศัยใหแ กคนพกิ าร ๓๔

หนังสือใหความยนิ ยอมในการปรับสภาพแวดลอ มท่ีอยูอาศยั ใหแกคนพกิ าร ๓๕

แบบประมาณการคา ใชจาย ๓๖

แบบรายงานการสอบสภาพครอบครวั คนพิการทีส่ มควรไดร ับ ๓๗

การปรับสภาพแวดลอ มท่อี ยูอาศยั ใหแกคนพกิ าร

ประกาศจงั หวัด เร่ือง กาํ หนดใหเทศบาลและองคการบริหารสว นตาํ บล ๔๔

เปนหนว ยบริการในพ้นื ที่ ในการดาํ เนินการปรบั สภาพแวดลอ มทอ่ี ยูอ าศัยใหแกคนพิการ

แบบรายงานการปรับสภาพแวดลอมท่ีอยอู าศัยใหแ กคนพิการ ๔๕

ตัวอยา งใบเสรจ็ รบั เงินจาก อปท. ๔๗

ตัวอยา งใบเสร็จรบั เงนิ จากรา นคา ๔๘

ตัวอยา งประมาณการคา ใชจาย ๔๙

ภาพตวั อยา งการปรับสภาพแวดลอ มที่อยอู าศยั สาํ หรับคนพิการ ในสว นภูมภิ าค ๕๐

ภาพตวั อยางการปรับสภาพแวดลอมทีอ่ ยูอาศยั สําหรบั คนพกิ าร ในพน้ื ที่กรงุ เทพมหานคร ๖๐

บรรณานุกรม ๖๔

F ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมส‹งเสริมและพฒั นาคุณภาพชวี ติ คนพิการ กองส‹งเสรมิ สทิ ธิและสวสั ดิการคนพกิ าร ๑

ส‹วนที่ ๑

ความสาํ คญั และความเปšนมา

๑.๑ สถานการณด าŒ นคนพิการในป˜จจุบนั
จากการเปล่ียนแปลงโครงสรางประชากร การเขาสูสังคมสูงอายุ พบวา คนพิการและผูสูงอายุมีจํานวนเพ่ิม

มากขน้ึ อยางรวดเร็ว ซ่ึงมีสดั สวนมากกวาเมอ่ื เทียบกบั สัดสวนประชากรเดก็ สตรี การเพ่มิ ข้ึนของการอพยพยา ยถนิ่
และปญ หาการขาดแคลนทอ่ี ยอู าศยั ยงั คงเปน ปญ หาทส่ี าํ คญั สาํ หรบั ประเทศไทย การขบั เคลอ่ื นเรอื่ งสภาพแวดลอ ม
ทีเ่ หมาะสมกับคนพกิ ารและผูสูงอายุ จึงเปน ประเด็นทที่ ่ัวโลกกําลังรณรงคอยา งแพรหลาย ท้ังน้ี องคการอนามัยโลก
ไดมีการประมาณการณไววามีคนพิการรอยละ ๑๐ ของประชากรท้ังหมด นั่นอาจหมายความวา ประเทศไทย
มปี ระชากรประมาณ ๖๙.๔๓ ลานคน (พ.ศ. ๒๕๖๑) อาจมีคนพิการถึง ๖.๙๔ ลา นคน ซึ่งประเทศไทยไดส าํ รวจสถิติ
คนพิการพบวา จํานวนคนพิการมีแนวโนมเพ่ิมสูงขึ้นตามการเพ่ิมขึ้นของประชากร และสถิติขอมูลคนพิการท่ีมี
บตั รประจาํ ตวั คนพกิ ารทข่ี น้ึ ทะเบยี นกบั กรมสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ าร มจี าํ นวนทง้ั สนิ้ ๒,๐๒๗,๕๐๐ คน
รายละเอียดตามตารางที่ ๑

ตารางที่ ๑ สถติ ขิ อ มลู คนพกิ ารจาํ แนกตามประเภทความพิการ ดังน้ี
(ขอ มลู ณ วันที่ ๓๑ มนี าคม ๒๕๖๓)

'4A$ +6%"ô 6' 6& 'ĕ1&)4 /g 8 'ĕ1&)4 '+% 'ĕ1&)4

Ģ ǰìćÜÖćøđÙúęĂČ îĕĀü ĦĢĢ
Īĥĩ ĦĢ ġĪ ĥĪġ
ĢĤĦ ĥĩ ĪĢ Ģ
ġġģ
ġĩĤ ĥĪ ĥģ
ǰ ĀøČĂìćÜøŠćÜÖć÷
ģ ǰìćÜÖćøĕéš÷ĉî ĢĪģ
ģĤĢ Ħġ ģĥ ĢĪġ
Ĥĩĥ ĥĪ Ĩħ Ĥĩģ
ħĢĦ Ģĩ ĩĨ
ǰ ĀøČĂÿęĂČ ÙüćöĀöć÷
Ĥ ǰìćÜÖćøđĀîĘ Īġ
Īĥĥ ĥĨ Ĥĩ ĢġĢ
ġģĢ Ħģ ħģ ĢĪĢ
ĪħĦ Ī ĥĨ
ĥ ǰìćÜÝêĉ ĔÝĀøČĂóùêĉÖøøö ĪĦ
Īĥģ ħĢ ĢĢ ħĢ
ġħĢ Ĥĩ ĩĪ ĢĦĨ
ġġĤ Ĩ Ĩĥ
Ħ ǰìćÜÿêðĉ âŦ âć ĨĦ
Ĩĥħ Ħĥ ħĨ ħģ
ĩġħ ĥĦ ĤĤ ĢĤĩ
ĦĦģ ħ ĩĤ
ħ ǰóĉÖćøöćÖÖüŠćǰĢǰðøąđõì ħĩ
ĤĥĪ ĦĦ ĥĤ Ħĥ
ĪĦĨ ĥĥ ĦĨ ĢģĤ
Ĥġħ ħ ġĩ
Ĩ ǰìćÜĂĂìĉÿêÖĉ ĢĢ
ĪĨĪ ĩģ ģħ ģ
Ħĩĥ ĢĨ Ĩĥ Ģĥ
ĦħĤ ġ Ĩģ
ĩ ǰìćÜÖćøđøĊ÷îøĎš ĩ
ĦĤĥ ĨĢ ĨĤ Ĥ
Ĥħĥ ģĩ ģĨ ĢĢ
ĩĪĩ ġ ĦĪ
Ī ǰĕöŠøąïč ģ
ĨĤģ ĥĪ Ħĥ ģ
ĨĩĤ Ħġ ĥħ Ħ
ĦĢĦ ġ ģĨ

จากสถานการณก ารเปลย่ี นแปลงดงั กลา ว สง ผลกระทบดา นสงั คม คอื เกดิ ความเหลอื่ มลา้ํ ของระดบั คณุ ภาพชวี ติ
ความไมเ ทา เทยี มกนั จากภาวะความยากจน โดยเฉพาะคนพกิ ารเปน กลมุ เปราะบางทขี่ าดโอกาสการเขา ถงึ การพฒั นา
คุณภาพชีวิต คนพิการในพ้ืนที่หางไกลสวนใหญไมสามารถเขาถึงบริการสาธารณะตาง ๆ ไดโดยสะดวกและคนใน
สงั คมสว นใหญย งั ขาดความรู ความตระหนกั ในการสง เสรมิ และสนบั สนนุ การจดั สงิ่ อาํ นวยความสะดวกและการปรบั
สภาพแวดลอ มทเี่ ออ้ื ตอ คนพกิ าร จงึ สง ผลใหค นพกิ ารไมไ ดร บั การชว ยเหลอื ดแู ลและพฒั นาศกั ยภาพตามสทิ ธทิ พี่ งึ ไดร บั
ซึง่ สะทอนใหเหน็ วา คนพิการยงั ขาดโอกาสในเรือ่ งของความเสมอภาค ความเทาเทียมกันและการมสี วนรวมในสังคม

๒ คมู‹ ือการดาํ เนินงานการปรับสภาพแวดลŒอมที่อย‹อู าศัยสาํ หรับคนพิการ

ในป พ.ศ.๒๕๕๙ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย ไดจัดทําแผนยุทธศาสตรการพัฒนา
ทอ่ี ยอู าศยั ๑๐ ป (พ.ศ.๒๕๕๙-๒๕๖๘) โดยคณะรฐั มนตรมี มี ตเิ หน็ ชอบ เมอื่ วนั ที่ ๑๒ มกราคม ๒๕๕๙ และแผนยทุ ธศาสตร
การพฒั นาทอี่ ยอู าศยั ฯ มวี ตั ถปุ ระสงคเ พอื่ สง เสรมิ ความมน่ั คงดา นทอ่ี ยอู าศยั และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ดา นการอยอู าศยั
เนนกลุมเปาหมายผูมีรายไดนอยท่ียังไมมีกรรมสิทธ์ิในที่อยูอาศัย จํานวน ๒.๗ ลานครัวเรือน รัฐบาลไดเล็งเห็น
ความสาํ คญั ในการยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ ดา นความมนั่ คงในทอี่ ยอู าศยั ของประชาชนไทย จงึ มอบนโยบายใหก ระทรวง
การพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย ขยายผลในการสรางโอกาสการเขาถึงที่อยูอาศัยใหครอบคลุม
ทุกกลุมเปาหมายเพื่อนําไปสูการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนภายใตยุทธศาสตรการพัฒนาที่อยูอาศัย ๒๐ ป
(พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) เพอ่ื ใชเ ปน กรอบในการพฒั นาทอ่ี ยอู าศยั ระยะยาว และเสรมิ สรา งความมนั่ คงดา นทอ่ี ยอู าศยั
ของประชาชนทุกกลุมเปาหมายและครอบคลุมในทุกมิติ เพื่อใหบรรลุวิสัยทัศน “คนไทยทุกคนมีที่อยูอาศัยถวนทั่ว
และมคี ณุ ภาพชวี ติ ทด่ี ใี นป ๒๕๗๙ (Housing for All)” โดยแผนยทุ ธศาสตรด งั กลา วไดย ดึ โยงกบั เปา หมายการพฒั นา
ทีย่ ั่งยืน เปา หมายที่ ๑๑ ของสหประชาชาติ

กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ มีการกําหนดเปาหมายปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัยใหกับ
คนพิการ โดยมุงใหสอดคลองกับยุทธศาสตรการพัฒนาที่อยูอาศัย ระยะ ๒๐ ป (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) จํานวน
๑๓๒,๗๐๐ หลัง และเพ่ือใหเกิดการบูรณาการความรวมมือทุกภาคสวน จึงขับเคล่ือนพระราชบัญญัติสงเสริม
และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๐ และท่ีแกไขเพิ่มเติม (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๕๖ นับเปนกฎหมายท่ี
เออ้ื ตอ การสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ าร ทงั้ ในดา นการกาํ หนดมาตรการ การสรา งกลไกเพอื่ การคมุ ครอง
คนพกิ ารในเชงิ นโยบายไวใ นกฎหมาย เพอื่ ใหค นพกิ ารไดร บั สทิ ธแิ ละโอกาสการคมุ ครองจากรฐั โดยเฉพาะมาตรา ๒๐
ใหคนพิการไดสามารถเขาถึงและใชประโยชนได จากบริการตาง ๆ จากสิ่งอํานวยความสะดวกอันเปนสาธารณะ
ตลอดจนสวสั ดกิ ารและความชว ยเหลอื จากรฐั ทงั้ ในดา นฟน ฟสู มรรถภาพโดยกระบวนการทางการแพทย การศกึ ษา
อาชพี และสวสั ดกิ ารสงั คม ขจดั การเลอื กปฏบิ ตั โิ ดยไมเ ปน ธรรม การยอมรบั และมสี ว นรว มในกจิ กรรมทางสงั คม การ
จดั สภาพแวดลอมและสิง่ อาํ นวยความสะดวกทีป่ ราศจากอปุ สรรคตอ คนพกิ าร

๑.๒ วตั ถุประสงค
เพอ่ื สง เสรมิ ความมนั่ คงดา นทอี่ ยอู าศยั ใหม มี าตรฐาน มสี ภาพแวดลอ มทเ่ี หมาะสม ขจดั อปุ สรรคและสนบั สนนุ

ใหคนพิการสามารถดํารงชีวิต และปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจําวันได โดยมีสภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยที่เอ้ือตอ
คนพกิ าร รวมถงึ มีสุขอนามยั และความมั่นคงปลอดภัย

กรมสง‹ เสริมและพัฒนาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ าร กองส‹งเสริมสทิ ธิและสวสั ดิการคนพิการ ๓

สว‹ นที่ ๒

แนวคิดและกฎระเบยี บทีเ่ กย่ี วขŒอง

๒.๑ หลกั การออกแบบเพอื่ คนทั้งมวล (Universal Design: UD)

การออกแบบเพอ่ื คนทง้ั มวล เปน แนวความคดิ สากลทอี่ งคก ารสหประชาชาตไิ ดพ ยายามเผยแพร และสง เสรมิ
อยา งตอ เนอ่ื ง เปน การออกแบบเพอ่ื ใหท กุ คนในสงั คมสามารถใชง านไดอ ยา งเตม็ ทแ่ี ละมคี วามเสมอภาค โดยมหี ลกั การ
ในการออกแบบ ๗ ประการ ดงั นี้

๑. Equitable Use : มีความเทาเทียมกันในการใชสอยของผูใชที่ตางวัยและตางความสามารถ
การออกแบบสามารถทาํ ใหผ ใู ชใ นชว งอายตุ า ง ๆ และผทู ม่ี คี วามสามารถแตกตา งกนั มคี วามเทา เทยี มในการใชง านได
โดยคํานึงถงึ ความสะดวกปลอดภยั และความเปนสวนตัวของผูใ ช

๒. Flexibility in Use : ปรบั เปลย่ี นการใชง านได การออกแบบสามารถรองรบั การใชง านจากผใู ชท ม่ี คี วาม
หลากหลาย มีหลายทางเลือกในการใชงานอํานวยความสะดวกใหผูใชงานสามารถปรับการใชเม่ือตองการควบคุม
ความถูกตองแมนยํามากขึ้น สะดวกใชงานท้ังมือขวาหรือมือซาย และสามารถปรับเปล่ียนการใชงานตามการ
เคลอ่ื นไหวของผใู ชได

๓. Simple and Intuitive : ใชงานงา ยและงา ยตอ การทาํ ความเขา ใจ โดยไมตอ งคาํ นึงถงึ ประสบการณ
ความรู ภาษา หรอื ระดบั ความชาํ นาญของผใู ชท ม่ี คี วามแตกตา งกนั การออกแบบตอ งเรยี บงา ย ผใู ชง านสามารถใชง าน
ไดโดยงายจากสามัญสํานึก อีกทั้งตองมีขอแนะนําในการใชงานโดยไมตองคํานึงถึงระดับความรูหรือการไมรูหนังสือ
หรือความหลากหลายทางภาษาของผใู ช

๔. Perceptible Information : การส่ือความหมายเปนที่เขาใจ งานออกแบบสามารถส่ือสารขอมูล
ที่จําเปนกับผูใชงานได ไมทําใหผูมีขอบกพรองทางประสาทสัมผัสเกิดขอจํากัดในการทําความเขาใจวิธีการใชงาน
งานออกแบบควรมีปายบอกเปนสัญลักษณ การใชพื้นผิวตางสัมผัสหรือสีสันที่ตัดกันกับสภาพแวดลอมโดยรอบ
และมกี ารแนะนาํ การใชง านดว ยสอ่ื ทห่ี ลากหลาย (เชน มที ้ังสญั ลักษณ อักษรเบรลล สัญลักษณเสยี ง ประกอบกัน)

๕. Tolerance for Error : การออกแบบที่ปองกันความผิดพลาด การออกแบบควรชวยลดอันตราย
และอบุ ตั เิ หตทุ อี่ าจเกดิ ขนึ้ โดยไมไ ดต งั้ ใจ โดยมกี ารออกแบบการเตอื นอนั ตราทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ ไวด ว ย เชน มพี น้ื ผวิ ตา งสมั ผสั
แบบเตอื นอันตราย มกี ารเตรียมอปุ กรณเพื่อใหเ กดิ ความปลอดภัย เชน ราวจับในที่ตาง ๆ ฯลฯ รวมถงึ การออกแบบ
ทีป่ อ งกนั การเขา ถึงในสว นทเี่ ปนอนั ตรายดวย

๖. Low Physical Effort : เบาแรง การออกแบบทม่ี คี วามสะดวกตอ การใชง านดว ยทา ทางปกตแิ ละสามารถ
ใชก าํ ลงั ตามปกติ ไมต อ งออกแรงมากหรอื ตอ งใชความพยายามในการใชงานมากเกนิ ควร

๗. Size and Space for Approach and Use : มีขนาดและพน้ื ทที่ ่วี างเพื่อการเขา ถงึ และใชงานได
สามารถใชงานไดโดยสะดวกทั้งการเอ้ือม หรือการจับตอง โดยปราศจากเง่ือนไขของขอจํากัดทางรางกายหรือการ
เคล่อื นไหว สามารถมองเห็นไดช ดั เจน มกี ารจัดเตรียมพ้ืนทีใ่ ชง านท่เี หมาะสมกับการเขา ถงึ และใชสอย โดยคํานึงถึง
บคุ คลทั่วไปและบุคคลทีต่ อ งมีผูด ูแลหรอื อปุ กรณชวยพยุงขณะเดนิ (Walker)

๔ คมู‹ อื การดําเนนิ งานการปรับสภาพแวดลอŒ มท่ีอยอ‹ู าศัยสําหรบั คนพิการ

๒.๒ แนวคดิ การปรบั สภาพแวดลŒอมท่ีอย‹ูอาศัยใหŒแก‹คนพกิ าร

แนวคดิ การปรับสภาพแวดลอมทอี่ ยอู าศยั ใหแกค นพิการ ประกอบดวย หลกั สาํ คัญ ๔ ประการ ดงั นี้
๑. ดานความปลอดภัยทางกายภาพ มคี วามปลอดภัยทางดานรา งกายและสุขภาพอนามยั เชน มรี ะบบการ
ปกปอ งจากภายนอก เชน เสยี ง แสง ทด่ี ี จัดใหม แี สงสวา งเพียงพอบริเวณบันได และทางเขา มีราวจบั ในพื้นหอ งนา้ํ
พน้ื กระเบอื้ งไมล น่ื มสี ญั ญาณฉกุ เฉนิ จากหวั เตยี งหรอื ในหอ งนา้ํ สาํ หรบั เรยี กขอความชว ยเหลอื คอื การจดั สภาพบา น
ใหมีความปลอดภัย เชน พ้ืนและวัสดุปูพ้ืนตองมีลักษณะไมลื่นและไมควรลงแวกซ ทางเดินควรออกแบบทางเดิน
ใหมีความปลอดภัย จัดเก็บขาวของท่ีวางระเกะระกะไมใหขวางทางเดิน สิ่งเหลานี้จะชวยทําใหคนพิการและผูดูแล
สามารถดาํ เนินชวี ิตไดโ ดยสะดวกขน้ึ
๒. เขา ถงึ งา ย การจดั สง่ิ อาํ นวยความสะดวกตา ง ๆ การมพี นื้ ทร่ี าบเรยี บ ไมล นื่ ไมม อี ปุ สรรค หรอื สง่ิ กดี ขวาง
ทางเดนิ การมที างลาดสาํ หรบั รถเขน็ การมพี น้ื ผวิ ตา งสมั ผสั และมคี วามกวา งของทางเดนิ ทเี่ พยี งพอ คอื กวา งอยา งนอ ย
๙๐ ซม. และภายในพ้ืนท่ี มีพื้นท่ีท่ีรถเข็นสามารถหมุนกลับได คือ มีเสนผาศูนยกลาง ๑๕๐ ซม. ทําใหคนพิการ
สามารถเขาถึงทุกสถานท่ีในบาน สําหรับบันได ควรติดตั้งราวจับบริเวณบันไดยาวตลอดแนวต้ังแตขั้นแรกจนถึง
ข้นั สดุ ทา ย ประตไู มควรติดตง้ั โชคอพั ประตู และตดิ ตัง้ ระบบลอ ค มรี ะบบสญั ญาณเตอื นกระดง่ิ ท่ปี ระตู เฟอรน ิเจอร
ควรเคล่ือนยายเฟอรนิเจอรที่ไมจําเปนออก จัดวางเฟอรนิเจอรใหมีพ้ืนท่ีเพียงพอสําหรับทางเดิน หรือเกาอี้รถเข็น
ควรวางโทรศพั ทแ ละไฟฉายไวในตาํ แหนง ทีง่ ายตอ การใชงาน ติดตงั้ ไฟฟา แสงสวา งบรเิ วณบันไดและทางเดิน
๓. สง เสรมิ และกระตนุ การเตรยี มการสาํ หรบั ในกรณฉี กุ เฉนิ เชน มกี ารจดบนั ทกึ หมายเลขเบอรโ ทรฉกุ เฉนิ
ไวใ กลๆ กบั โทรศพั ท ตดิ ต้งั ถงั ดบั เพลิงและสัญญาณไฟฉุกเฉิน และควรมกี ารวางแผนเสนทางการหนีไฟไวใ นกรณที ี่
เกิดเหตเุ พลงิ ไหม
๔. การจดั สภาพแวดลอ มในพน้ื ทใี่ ชส อยตา ง ๆ เชน หอ งครวั ควรถอดปลก๊ั ไฟอปุ กรณใ นครวั เมอื่ ไมใ ชง านแลว
และติดต้ังเครื่องตัดไฟ หองน้ํา ไมควรมีขนาดเล็กซ่ึงยากตอการที่ผูดูแลจะใหการชวยเหลือคนพิการ และควรระวัง
อบุ ตั เิ หตจุ ากการลืน่ ลม หอ งนอน หลักการออกแบบควรปอ งกันอบุ ัติเหตุ เชน การตกเตียงนอน และตาํ แหนง ของ
หองนอนควรอยตู ิดกบั หองนา้ํ
การจัดทําแนวทางการปรับสภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยใหแกคนพิการ พบวา ประเภทและรายละเอียดของ
การปรับสภาพแวดลอมท่ีอยอู าศัยใหแ กคนพิการ ไดแก
๑. หองน้ําและหองอาบน้ํา เชน ติดต้ังราวจับอุปกรณพยุงตัว วัสดุปูพื้นและปรับระดับพื้นเรียบ ไมลื่น
ปรับเปลี่ยนสุขภัณฑและอุปกรณที่ถูกสุขอนามัย ปรับแสงสวางและการระบายอากาศ ระบบสุขาภิบาล
และการระบายนาํ้ ท่ีดี
๒. บันได ติดตั้งราวจบั พยงุ ตวั ที่แข็งแรง ราวกันตก จมกู กันลน่ื ขยายช้นั ลูกนอน และปรบั ลดระยะชน้ั ลกู ตัง้
ไมใหชนั และตง้ั เกนิ ไป และปรบั ชานพกั
๓. ทางเดินภายในบาน หองนอน เตียงนอน พื้นท่ีพักผอน หองครัว หองอาหารภายในอาคารโดยติดต้ัง
ราวจบั อปุ กรณพ ยงุ ตวั ทแ่ี ขง็ แรงในพนื้ ทที่ ใ่ี ชง านบอ ย วสั ดปุ พู นื้ และปรบั ระดบั พนื้ เรยี บไมล นื่ แสงสวา งและการระบาย
อากาศ การจัดเกบ็ สงิ่ ของเครอื่ งใชต า ง ๆ ใหเ ขา ท่ี และตดิ ตง้ั ผลติ ภณั ฑแ ละสงิ่ อาํ นวยความสะดวก มอื จบั เตยี งทหี่ อ ย
ขาลกุ ไดเ อง
๔. ชานบาน สวน ทางเดินรอบบาน ภายนอกอาคาร เชนการปรับปรุงทางเดิน ทางลาด ราวจับเดิน
และท่ีจอดรถ
๕. หลงั คาและอน่ื ๆ

กรมสง‹ เสริมและพัฒนาคณุ ภาพชีวิตคนพิการ กองสง‹ เสริมสิทธแิ ละสวสั ดิการคนพิการ ๕

ฐานคดิ คา ใชจ า ยในการปรบั สภาพแวดลอ มทอี่ ยอู าศยั ใหแ กค นพกิ าร จากการศกึ ษาเรอื่ งการจดั ทาํ แนวทาง
การปรับสภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยใหแกคนพิการ ของคณะสถาปตยกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ขอมูล
ฐานคดิ วงเงินคา ใชจ า ย ในการปรับสภาพแวดลอ มทอี่ ยูอาศยั ใหแกคนพิการ ไดแ ก

๑. งานปรบั ปรงุ หองน้ํา (ขนาด ๒ x ๒ เมตร) ประกอบดวย พ้ืนคอนกรตี ผนงั กออิฐบลอ็ ก ประตู สขุ ภัณฑ
ราวจับ หลังคา และระบบไฟฟา รวมเปน เงนิ ๒๙,๕๘๘ บาท

๒. งานบนั ได ประกอบดวย แมบันได พกุ บันได ลกู นอนบนั ได และงานราวจับ รวมเปนเงิน ๖,๖๒๐ บาท
๓. งานหลงั คา หลังคาสังกะสี เปนเงนิ ๘๖๗ บาท และงานมุงกระเบื้องหลังคาลอนคู ขนาด ๑.๒๐ เมตร
เปนเงนิ ๔,๒๖๐ บาท
๔. งานประตบู านเลอ่ื น ไมอ ดั สกั ขนาด ๐.๙๐ x ๒.๐๐ เมตร พรอ มวงกบไมเน้ือแขง็ ขนาด ๒ x ๔ นว้ิ
และอุปกรณบานเลื่อนครบชดุ เปน เงิน ๔,๖๐๐ บาท
๕. งานหนาตางไมเ น้ือแขง็ พรอ มวงกบและอุปกรณบานเปด เปน เงนิ ๒,๖๐๐ บาท
๖. งานเทพ้นื คอนกรตี หนา ๑๐ ซม. ทําผวิ ขดั มัน เปนเงิน ๔,๗๖๐ บาท
๗. งานจัดทาํ ทางลาด กวาง ๑.๒ เมตร ยาว ๒.๔ เมตร เปน เงนิ ๑,๕๐๐ บาท
รวมคาใชจายในการปรับสภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยสาํ หรบั คนพกิ าร จํานวน ๕๓,๙๒๘ บาท

๒.๓ แนวคิดการปรับสภาพแวดลอŒ มท่ีอย‹ูอาศัยสาํ หรบั คนพกิ ารทางการเหน็

๑. เนน การกระตนุ ทางดา นการไดย นิ การสมั ผสั และกลนิ่ โดย การใชพ น้ื ผวิ (Texture) หรอื สที ต่ี า งกนั ชดั เจน
เพอื่ ใหร บั รูต ําแหนง หรือ เตือนอุปสรรค

๒. พนื้ ท่ีทว่ั ไปเปน ระดับเดยี วกนั
๓. การใชเสยี งน้ําตก หรอื การปลูกไมด อกทม่ี กี ล่ินหอมเพ่อื รบั รูตาํ แหนง

๒.๔ แนวคดิ การปรบั สภาพแวดลอŒ มทอี่ ยอ‹ู าศยั สาํ หรบั คนพิการทางจติ ใจ พฤตกิ รรม หรอื ออทสิ ตกิ

๑. สามารถควบคมุ ใหอยเู ปนบรเิ วณ ซ่งึ พน้ื ท่ีเนนความปลอดภยั
๒. แนวคิดการจัดเสนทางเดิน ควรจัดเปนทางเดินลักษณะวนกลับมาท่ีเดิม เพ่ือกระตุนใหคนพิการมีการ
เคล่ือนไหวรา งกาย และทาํ กิจกรรมตาง ๆ ไดแ ก การออกกําลังกาย การฝกเดนิ และการน่งั พักผอ นในสวน

๒.๕ แนวคิดการปรับพื้นทบ่ี รเิ วณภายนอกบาŒ นของคนพกิ าร

ลกั ษณะทางกายภาพนอกบา นทค่ี วรปรับปรุง ไดแ ก
๑. พนื้ ดินขรุขระ มีเศษหิน ไมเ หมาะกับสภาพรางกายของคนพกิ าร ทัง้ ในบรเิ วณรอบบา นทท่ี าํ ใหไ มส ามารถ
ใชรถเข็นได ทาํ ใหเกิดความยากลาํ บากในการสญั จร
๒. มบี ันไดขึ้นบาน หรือ มีพื้นท่ตี า งระดบั แนวทางการปรบั ปรงุ แกไข ดังนี้

- เทพนื้ คอนกรีตเสรมิ ไมไผ บรเิ วณที่น่ังเลนขางบา น และทางขนึ้ บาน
- จัดทาํ ทางลาดใหม ความชนั ไมเ กนิ ๑ : ๑๒ ปรบั สภาพใหไมเ กนิ ระดับ ใชวัสดุท่มี ีลกั ษณะเรียบ รถเข็น
สามารถใชง านได

๖ คม‹ู อื การดาํ เนนิ งานการปรับสภาพแวดลŒอมท่ีอยอู‹ าศัยสําหรับคนพกิ าร

- ทางเขาบา นมีลักษณะเปน ทางลาดเพอื่ สะดวกตอการเขาถงึ ตวั บา น
- ติดตง้ั อปุ กรณชวยในการเคล่อื นไหว เชน ราวจับเพ่ิมเติม มีความสูงจากพนื้ ๙๐ ซม. ในบรเิ วณบนั ได
ทางขน้ึ
- พื้นผิวตางสัมผัส (Warning Block) มีลักษณะพ้ืนผิว สีสันตางจากพื้นที่ใกลเคียง มักใชกับคนพิการ
ทางการเห็น โดยเฉพาะกลุมสายตาเลือนราง จะไดรูวาเจออุปสรรคดานหนา เชน บันได ลิฟต ทางลาด หองน้ํา
อาจทาํ ดวยทรายลาง หนิ ลาง กระเบ้อื งยาง หรอื ปมุ คอนกรตี

๒.๖ แนวคดิ การปรับปรุงหŒองน้ําของคนพกิ าร

ลกั ษณะทางกายภาพของหองนํ้าทคี่ วรปรบั ปรงุ ไดแก
- หอ งน้ําท่ีมีขนาดเล็ก คบั แคบ (พื้นท่ีนอ ยกวา ๒ x ๒ เมตร) ทําใหไ มสามารถใชเกา อรี้ ถเข็นเขา หอ งนํา้ ได
(ควรมีเสนผาศนู ยกลางมากกวา ๑.๕ เมตร)
- ประตแู คบ (กวางนอ ยกวา ๙๐ ซม.) หรือ เปด เขา ใชงานไดย ากลําบาก
- มลี ักษณะโถสวมเปนสว มนั่งยอง พอนงั่ แลว ลกุ ลาํ บาก
- หองน้าํ มีปญหาในการเขา ถงึ เนื่องจากอยไู กลจากบรเิ วณพกั ผอน
- พ้ืนหอ งน้าํ ตางระดบั ทาํ ใหเ ขาถึงไมสะดวก
- ไมมอี ุปกรณสาํ หรบั คนพกิ าร
- ไมม ีหองนาํ้ ของตวั เอง หรอื หองน้าํ เปน แบบช่วั คราว
แนวทางการปรบั ปรุงแกไ ข มดี งั นี้
๑. สรา งหองนํ้าใหมใ หต ดิ กับตัวบา นสําหรบั บา นที่ไมมหี อ งนาํ้ และสําหรบั บา นทีม่ หี อ งนา้ํ อยแู ลว ควรขยาย
ขนาดเพื่อใหเ กาอรี้ ถเขน็ คนพิการ สามารถหมนุ ตวั กลบั ได มเี สนผานศนู ยกลาง ไมน อยกวา ๑๕๐ ซม.
๒. ถามีพน้ื ท่ีตา งระดับ ควรจัดทําทางลาดและปรับใหพ น้ื หอ งนํา้ มีระดบั เดียวกนั
๓. ปรบั หองนา้ํ ใหม ีชอ งระบายอากาศ และรบั แสงสวา งไดดี
๔. ควรเปลี่ยนประตหู องนา้ํ ใหเ ปนบานเลือ่ น หรอื บานเปดออก
แนวทางการปรับพ้นื ทภี่ ายในบริเวณบานของคนพิการ
ลักษณะทางกายภาพภายในบานท่ีควรปรบั ปรุง ไดแ ก
- พืน้ ที่ภายในบานมีพืน้ ที่ตา งระดบั ทาํ ใหคนพิการเขา ไปยงั จดุ ตา ง ๆ ลําบาก
- พื้นลืน่ เพราะมีการปกู ระเบ้ืองขัดมนั ซงึ่ ทาํ ใหเสยี่ งตอ การหกลม และการเกิดอบุ ตั ิเหตุอืน่ ๆ ไดงา ย
- สภาพบานชาํ รดุ ทรดุ โทรม การระบายอากาศไมด ี คอ นขา งทบึ แสงสวางไมเพียงพอ
แนวทางการปรบั ปรงุ แกไข มดี งั นี้
- สรางแนวร้ัว หรือ แนวกันชนท่ีสามารถบอกระยะในการเดินเขาหรือกันแนวเขา – ออกได หรือเปล่ียน
ประตูทางเขาบานเปนประตูบานเลื่อน มีความกวางไมนอยกวา ๙๐ ซม. หรือก้ันหองนอนไวใตถุนบานเพ่ือความ
สะดวกในการใชช ีวติ
- ติดตงั้ อปุ กรณช วยในการเคล่ือนไหว เชน ราวจับ และเพ่ิมหนา ตาง เพ่อื ใหม ีแสงสวางเขามาและอากาศ
ถายเทไดส ะดวกข้นึ

กรมส‹งเสริมและพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนพิการ กองสง‹ เสริมสทิ ธิและสวัสดกิ ารคนพกิ าร ๗

แนวทางการปรับปรงุ หองนอนคนพกิ าร
ลักษณะทางกายภาพของหอ งนอนทค่ี วรปรบั ปรงุ ไดแ ก
- หองนอนเดิมของคนพิการอยูช้นั บนของตัวบาน
- หอ งนอนมีการระบายอากาศท่ีไมส ะดวก
แนวทางการปรับปรุงแกไข
- หอ งนอนควรเปน หองท่มี คี วามเปนสว นตัวมากที่สุด
- ไมควรใหญ หรอื เลก็ เกนิ ไป ประมาณ ๑๒-๑๖ ตารางเมตร ไมร วมหองนํ้า
- เตียงควรจะเคลือ่ นยายไดในบางโอกาส และไมควรอยูใ นมมุ ใดมมุ หนงึ่
- กรณีที่หองนอนอยูช้ันบนของบาน ควรยายหองนอนลงมาอยูช้ันลางใกลหองน้ําหรือสรางหองนํ้าเพิ่ม
ใหใ กลห องนอนชัน้ สอง
- กรณีท่ียังไมม ีหอ งนอนควรก้ันหอ งนอนเพิม่
- เพม่ิ หนาตา ง เพอ่ื ใหมีการระบายอากาศท่ดี ขี ึน้
- ควรจัดวางของเพ่ือใหคนพิการสามารถเขาถึงท่ีนอนได และมีมุมใหคนพิการไดออกกําลังกาย หรือทํา
กายภาพบาํ บัดดว ยตนเอง
แนวทางการปรับใตถ ุนบา นของคนพิการ
ลักษณะทางกายภาพใตถ นุ บานทค่ี วรปรบั ปรงุ ไดแก
- ใตถ ุนบา นเปน พนื้ ดินซึ่งต่าํ กวา ระดับพื้นบริเวณรอบตวั บาน เวลาฝนตกเกดิ ปญหานาํ้ ทวมขัง
- ใตถุนบา นมีพืน้ ผวิ ขรุขระ สัญจรลาํ บาก
แนวทางการปรบั ปรุงแกไ ข มีดังน้ี
- เทพื้นใหเรียบ ไมสะดุด บริเวณท่ีนั่งเลนใตถุนบาน เพ่ือใหเปนที่พักผอนและพบปะพูดคุยของคนพิการ
และครอบครวั
- จดั มุมพกั ผอนสาํ หรับคนพกิ าร ตดิ ต้งั ผาใบกันสาด ปลูกตน ไมเ พ่อื ใหรม เงา เพ่ือเปนพ้นื ที่พกั ผอ น
แนวทางการปรบั ปรุงบนั ไดบา นของคนพกิ าร
ลักษณะทางกายภาพของบนั ไดที่ควรปรบั ปรงุ
- บนั ไดทางข้นึ บา นสูงชันเกนิ ไป
- บนั ไดทม่ี ีลูกนอนแคบ ลกู ต้ังสงู และเปด โลง
- ไมมีราวจับ บริเวณบนั ได
แนวทางการปรบั ปรุงแกไข มดี งั นี้
- ปรบั ปรงุ บนั ไดใหมีความกวาง ไมน อยกวา ๙๐ ซม. และขนาดลูกตง้ั สูงไมเกนิ ๑๕ ซม. และไมเปนชอง
เปดโลง ขนาดลูกนอนไมน อยกวา ๓๐ ซม. พรอมราวจับสงู ๙๐ ซม. ซึ่งตัวราวจบั ควรมลี กั ษณะกลม พื้นผวิ เรียบ
ขนาดเสนผา นศนู ยก ลาง ๓ – ๔ ซม.

๘ คมู‹ อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลŒอมทอี่ ย‹ูอาศยั สาํ หรบั คนพกิ าร

๒.๗ กฎหมายและระเบียบที่เก่ียวขอŒ ง

(๑) พระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ.๒๕๕๐ และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒)
พ.ศ.๒๕๕๖ มาตรา ๒๐ คนพิการมีสิทธิเขาถึงและใชประโยชนไดจากส่ิงอํานวยความสะดวกอันเปนสาธารณะ
ตลอดจนสวัสดิการและความชวยเหลอื อืน่ จากรัฐ (๑๐) การปรบั สภาพแวดลอ มที่อยอู าศยั

(๒) ระเบยี บคณะกรรมการสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ ารแหง ชาตวิ า ดว ยหลกั เกณฑแ ละวธิ กี ารปรบั
สภาพแวดลอ มทอ่ี ยอู าศยั ใหแ กค นพกิ าร การมผี ชู ว ยคนพกิ าร การชว ยเหลอื คนพกิ ารทไี่ มม ผี ดู แู ล และสทิ ธขิ องผดู แู ล
คนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๒ ไดกําหนดแนวทางการคุมครองสิทธิคนพิการ เกี่ยวกับการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัย
ใหแกคนพิการไววา การปรับสภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยใหแกคนพิการโดยการเพ่ิมเติม ปรับปรุง เปลี่ยนแปลงหรือ
ดัดแปลงทอี่ ยูอ าศัยบางสวนหรอื ทั้งหมด โดยอาศยั การออกแบบ การซอ มแซม การกอสราง การใชเ ทคโนโลยี หรือ
วธิ กี ารอน่ื ใด เพอื่ ขจดั อปุ สรรคหรอื จดั ใหค นพกิ ารสามารถดาํ รงชวี ติ ในทอ่ี ยอู าศยั นนั้ ได โดยสะดวกและเหมาะสมกบั
สภาพความพิการ รวมถึงเพื่อความปลอดภัยและสุขอนามัย โดยคนพิการในเขตกรุงเทพมหานครใหย่ืนคําขอตอ
ศูนยบริการคนพิการกรุงเทพมหานคร กรมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ หรือในจังหวัดอื่นท่ีสํานักงาน
พัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนษุ ยจงั หวัด หรือหนวยงานในพนื้ ที่ตามท่ีผูวาราชการจงั หวัดกาํ หนด

๒.๘ คณุ สมบัติของคนพกิ าร

๑. มบี ัตรประจําตวั คนพิการ
๒. อาศยั อยใู นทอ่ี ยอู าศยั นนั้ ตดิ ตอ กนั มาแลว ไมน อ ยกวา หกเดอื น ยกเวน กรณกี ารยา ยเขา มาอยใู หมภ ายหลงั
เกดิ ความพกิ าร
๓. ทอ่ี ยูอาศัยไมม ั่นคงหรอื ไมเ หมาะสมกบั สภาพความพิการ
๔. มรี ายไดไ มเ พียงพอแกการยงั ชีพ
๕. ไมไ ดร บั ความชวยเหลือจากหนว ยงานของรัฐอ่ืนหรอื ไดร ับแตไมเ พียงพอ
ในกรณคี นพกิ ารไมม กี รรมสทิ ธใิ์ นทอ่ี ยอู าศยั แหง นนั้ ตอ งมหี ลกั ฐานการใหค วามยนิ ยอมจากเจา ของหรอื ผไู ดร บั
อํานาจจากเจา ของ เพอื่ ใหมีการปรับสภาพแวดลอ มที่อยอู าศัยได และในกรณีเปน บา นเชา จะมหี ลักฐานใหค นพิการ
อยูอาศยั ไดไ มนอ ยกวาหกเดอื น
การพิจารณาใหคนพิการไดสิทธิใหคํานึงถึงความลําบาก ความมั่นคงปลอดภัยในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิต
ประจําวัน และสิทธิของคนพิการจะเขาถึงและการใชประโยชนจากที่อยูอาศัยดังกลาว ท้ังนี้โดยคํานึงถึงฐานะ
และความยากจนของคนพกิ ารเปน สาํ คัญ

๒.๙ อัตราวงเงนิ

อัตราวงเงินและรายการคาใชจายในการปรับสภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยใหแกคนพิการ ใหเปนไปในลักษณะ
เหมาจา ย รายละไมเ กนิ ๒๐,๐๐๐ บาท (สองหมน่ื บาทถว น) สว นประเภทและรายละเอยี ดของการปรบั สภาพแวดลอ ม
ที่อยูอาศัยใหแกคนพิการ ปฏิบัติตามหนังสือกระทรวงการคลัง ดวนมากท่ี กค ๐๔๐๖.๔/๒๓๗๙๐ ลงวันท่ี ๒๕
พฤศจิกายน ๒๕๕๓ เร่ือง การกําหนดอัตราวงเงินและรายการคาใชจายในการปรับปรุงสภาพแวดลอมที่อยูอาศัย
ใหแ กค นพิการและหนงั สือกระทรวงการคลงั ดวนที่สดุ ท่ี กค ๐๔๐๙.๖/ว ๑๒๖ ลงวันที่ ๗ กันยายน ๒๕๔๘ เรื่องการ
เบิกจา ยเงินงบประมาณงบเงนิ อดุ หนนุ

กรมส‹งเสริมและพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตคนพกิ าร กองสง‹ เสริมสิทธแิ ละสวัสดกิ ารคนพกิ าร ๙

เงินงบประมาณ ส‹วนท่ี ๓

แนวทางขัน้ ตอนและวิธกี ารดําเนินโครงการ

แผนผังข้ันตอนการดาํ เนนิ งานการปรับสภาพแวดลŒอมท่อี ย‹อู าศัยใหŒแกค‹ นพิการ

พมจ. ประชาสัมพันธใ ห อปท ใหมๆ เปน หนว ยบรกิ ารในพน้ื ทแ่ี ละ คณุ สมบตั ิของคนพกิ าร
พมจ.ประกาศให อปท เปนหนวยบริการในพืน้ ที่ - มบี ตั รประจําตวั คนพิการ
- อาศยั อยใู นทอ่ี ยูอ าศัยนนั้ ติดตอ กันมา
พมจ. ตงั้ คณะทํางานดาํ เนนิ การปรับสภาพแวดลอ มท่ีอยอู าศยั
สาํ หรับคนพกิ ารประจําจงั หวัด ไมนอยกวา ๖ เดือน
- ท่อี ยูอาศัยไมมั่นคงหรอื ไมเ หมาะสมกับ
อป.ท พจิ ารณาคัดเลือกคนพกิ ารพรอมหลกั ฐานให พมจ.
สภาพความพิการ
พมจ.ดําเนนิ การเย่ียมบา นคนพกิ ารเพม่ิ เติม และนาํ เสนอเขา ทีป่ ระชมุ - มีรายไดไมเพยี งพอแกการยังชีพ
คณะทํางานดําเนนิ การปรบั สภาพแวดลอ มทีอ่ ยอู าศยั สําหรบั คนพิการ - ไมไดร ับความชว ยเหลอื จากหนว ยงาน

ประจําจงั หวดั ชองรัฐอืน่ หรือไดร ับแตไมเพยี งพอ

พมจ. แจง อปท. ใหม ารับเงินสนับสนนุ การปรับสภาพบา น หลกั ฐานของคนพิการ
- สําเนารายงานการประชมุ ในการทํา
อปท.ดําเนินการปรบั สภาพบานใหแกค นพิการตามระเบียบราชการ ประชาคม
- แบบรายงานการสอบสภาพครอบครวั
อปท.จดั ทาํ รายงานผลการปรบั สภาพบา นให พมจ. คนพิการ
- ประมาณการคา ใชจายในการปรับ
พมจ.นําผลการดําเนินงานการปรับสภาพบา นเสนอ สภาพบาน
คณะอนกุ รรมการ ทราบ - สําเนาบัตรประจาํ ตัวคนพิการ
- สาํ เนาบตั รประจําตัวประชาชน (ถา มี)
พมจ.จดั สงรายงานผลการปรบั สภาพแวดลอ มที่อยูอาศัยให พก. - สาํ เนาทะเบียนบา นของคนพกิ าร
- ภาพถา ยสภาพบานของคนพิการ
การรายงานผลการปฏบิ ตั ิงาน
- แบบรายงานการปรบั การรายงานผลการปฏิบัติงาน
สภาพแวดลอ มฯ - แบบรายงานการปรับ
- ภาพถา ยพรอ มแผน CD ๑ ชดุ สภาพแวดลอ มฯ
- ภาพถา ยพรอ มแผน CD ๑ ชุด

๑๐ คม‹ู ือการดําเนนิ งานการปรับสภาพแวดลŒอมท่ีอยอ‹ู าศยั สําหรับคนพกิ าร

แนวทางขัน้ ตอนการดําเนนิ งานขอรับการสนบั สนุนโครงการ
ปรบั สภาพแวดลอŒ มทอ่ี ยอ‹ู าศยั สาํ หรบั คนพกิ าร
จากเงนิ งบประมาณ
โดย กรมสง‹ เสริมและพฒั นาคุณภาพชีวิตคนพิการ

ขั้นตอนการดําเนินงานขอรับการสนับสนุนโครงการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัยสําหรับคนพิการ
จากเงนิ งบประมาณ ดงั น้ี

๑. สาํ นกั งานพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย ประชาสมั พนั ธใ หอ งคก รปกครองสว นทอ งถนิ่ พน้ื ทใ่ี หม
เขามาเปนหนวยจัดบริการในพื้นท่ี และ พมจ. ประกาศให อปท เปนหนวยบริการในพ้ืนท่ี และ พมจ. แตงตั้ง
คณะทํางานดาํ เนินการปรบั สภาพแวดลอมท่อี ยอู าศัยสาํ หรับคนพกิ ารประจาํ จงั หวดั โดยมอี งคป ระกอบอยา งนอ ย
๓ คน ไดแก พัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษยจังหวัด ผูอํานวยการศูนยบริการคนพิการจังหวัด
และนกั สงั คมสงเคราะห หรอื นกั พฒั นาสงั คม หรอื นติ กิ ร โดยมอี าํ นาจหนา ที่ พจิ ารณาคดั เลอื กคนพกิ ารทไ่ี ดร บั การปรบั
สภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยสําหรับคนพิการตามแนวทางที่กําหนด พรอมจัดทํารายงานการประชุม และสรุปผล
พรอ มประกาศรายชอื่ คนพกิ ารทไี่ ดร บั การปรบั สภาพแวดลอ มทอี่ ยอู าศยั สาํ หรบั คนพกิ าร (ใชค ณะทาํ งานชดุ เดยี วกนั )

๒. ประสานใหห นว ยบรกิ ารในพน้ื ที่ พจิ ารณาคดั เลอื กคนพกิ ารทม่ี คี ณุ สมบตั สิ ง หลกั ฐานให พมจ.เพอื่ ให พมจ.
รวมกบั อปท. ลงเยีย่ มบา นเพิ่มเตมิ และนาํ เสนอเขา ที่ประชมุ คณะทาํ งานดําเนินการปรบั สภาพแวดลอ มทอี่ ยูอาศัย
สําหรับคนพิการประจาํ จังหวัด โดยมหี ลกั ฐานของคนพิการไดแ ก

๑. แบบคาํ ขอใหมกี ารปรบั สภาพแวดลอมทอ่ี ยูอาศัยใหแ กคนพิการ
๒. หนงั สอื ใหความยินยอมฯ
๓. แบบรายงานการสอบสภาพครอบครวั คนพกิ าร
๔. ประมาณการคาใชจ า ยในการปรบั สภาพบาน
๕. สําเนาบตั รประจําตวั คนพิการ
๖. สาํ เนาบตั รประชาชน
๗. สําเนาทะเบยี นบานของคนพิการ
๘. ภาพถายสภาพบา นของคนพิการ เพอ่ื ใหท ่ปี ระชมุ คณะทาํ งานฯ พิจารณาเหน็ ชอบและ พมจ. แจง ผล
ให อปท. ทราบ
๓. พมจ. แจง ให อปท. เพอื่ ดําเนนิ การปรบั สภาพแวดลอ มท่อี ยอู าศยั สาํ หรับคนพกิ ารตามระเบยี บราชการ
๔. พมจ. สรุปรายงานผลการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัยสําหรับคนพิการ เขาคณะอนุกรรมการสงเสริม
และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการประจําจังหวัด เพื่อทราบ หลังจากเสร็จสิ้นสุดโครงการแลว กรณีมีเงินเหลือจาย
ใหโอนเงินเขาบัญชสี ํานักงานปลัดกระทรวงการพฒั นาสงั คมและความม่ันคงของมนษุ ย
๕. จังหวดั ตรวจสอบรายงานผลการปฏบิ ตั งิ าน เอกสารหลักฐานทางการเงิน และเกบ็ เอกสารหลักฐานไวให
สาํ นกั งานตรวจเงินแผน ดินหรือตรวจสอบภายใน ตรวจตามระเบียบราชการ
๖. การรายงานผลการดาํ เนนิ การใหจ งั หวดั สง สาํ เนารายงานผลการปฏบิ ตั งิ าน และเอกสารหลกั ฐานทางการเงนิ
(เซน็ รบั รองสาํ เนาถกู ตอ งในทกุ หนา ) จาํ นวน ๑ ชดุ ใหก องสง เสรมิ สทิ ธแิ ละสวสั ดกิ ารคนพกิ าร กรมสง เสรมิ และพฒั นา
คณุ ภาพชีวติ คนพิการ

กรมสง‹ เสริมและพัฒนาคุณภาพชวี ิตคนพิการ กองสง‹ เสรมิ สิทธแิ ละสวัสดกิ ารคนพกิ าร ๑๑

เงนิ กองทนุ

แผนผงั ขนั้ ตอนการดาํ เนนิ งานการปรบั สภาพแวดลŒอมทอ่ี ยอู‹ าศัยใหแŒ ก‹คนพกิ าร ประเภทที่ ๑ อปท.

พมจ. ประชาสัมพนั ธอปท. จดั ต้งั เปน ศนู ยบ รกิ ารคนพกิ ารทั่วไป ระเบยี บคณะกรรมการสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ
อปท.จดั ตง้ั เปน ศนู ยบ รกิ ารคนพิการท่ัวไป คนพกิ ารแหง ชาติ วา ดว ยการพจิ ารณาอนมุ ตั กิ ารจา ยเงนิ
เพอ่ื การสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ าร และ
พมจ. ประกาศให อปท เปนหนว ยบรกิ ารในพ้ืนท่ี การจัดทํารายงานสถานะการเงินและการบริหาร
กองทุนสงเสริมสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต
คนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๒ และที่แกไขเพ่มิ เติม

คณุ สมบตั ขิ องคนพกิ าร

อปท. พิจารณาคดั เลือกคนพกิ ารพรอมหลักฐานสําเนาให พมจ. - มีบัตรประจําตัวคนพิการ
- อาศัยอยใู นทอ่ี ยูอาศยั นน้ั ติดตอ กันมา

ไมน อยกวา ๖ เดือน

พมจ.ดาํ เนินการเย่ียมบานคนพิการเพิ่มเติม และนําเสนอเขาที่ประชมุ - ทอี่ ยูอาศัยไมม ัน่ คงหรือไมเ หมาะสมกับ

คณะทาํ งานดาํ เนินการปรบั สภาพแวดลอ มทอ่ี ยูอาศยั ประจําจงั หวัด สภาพความพกิ าร

- มีรายไดไ มเ พียงพอแกก ารยังชพี

พมจ. แจง มตทิ ่ปี ระชมุ คณะทาํ งานฯ ให อปท ทราบ เพ่ือให อปท. จัดทาํ โครงการ - ไมไ ดรับความชวยเหลอื จากหนวยงาน
และให อปท นําเสนอเขา ทีป่ ระชุมคณะอนุกรรมการสงเสริมและพฒั นาคุณภาพ ของรัฐอ่ืน หรอื ไดรบั แตไมเ พียงพอ

ชวี ิตคนพกิ ารประจาํ จงั หวดั เพ่อื พจิ ารณาอนมุ ตั โิ ครงการ หลกั ฐานของคนพิการ

เมือ่ คณะอนกุ รรมการฯประจาํ จังหวดั อนุมตั ิโครงการ ให พมจ. จัดทาํ รายงาน - สําเนารายงานการประชมุ ในการทาํ
การประชุมและสงใหก องกองทนุ และสง เสรมิ ความเสมอภาคคนพกิ าร ประชาคม
- แบบรายงานการสอบสภาพครอบครวั

คนพกิ าร

อปท.จดั ทาํ สัญญารับเงนิ จากกองทนุ ฯ - ประมาณการคาใชจ ายในการปรบั
สภาพบาน

จังหวัดสงสัญญารับเงนิ สนบั สนนุ โครงการฯพรอ มสําเนาเอกสารประกอบสญั ญาและ - สาํ เนาบัตรประจําตัวคนพิการ
ใบเสร็จรบั เงินหรือสาํ เนาแบบ ๕ ใหก องกองทนุ และสงเสรมิ ความเสมอภาคคนพิการ - สําเนาบตั รประจาํ ตวั ประชาชน (ถาม)ี
- สาํ เนาทะเบยี นบา นของคนพกิ าร

- ภาพถายสภาพบา นของคนพกิ าร

อปท. ดาํ เนนิ การปรบั สภาพบา นใหแ กค นพกิ ารตามระเบียบราชการ

การรายงานผลการปฏิบตั งิ าน

อปท.จัดทาํ รายงานผลการปรับสภาพบานให พมจ. - แบบรายงานการปรับสภาพแวดลอมฯ
- ภาพถายพรอ มแผน CD ๑ ชดุ

พมจ. นาํ ผลการดําเนินงานการปรบั สภาพบา นเสนอคณะอนุกรรมการ ทราบ การรายงานผลการปฏบิ ัตงิ าน
พมจ.จัดสงรายงานผลการปรบั สภาพแวดลอ มทอ่ี ยอู าศัยให พก. - แบบรายงานการปรับสภาพแวดลอมฯ
- ภาพถา ยพรอ มแผน CD ๑ ชุด

สง กองทนุ ฯ

๑๒ คมู‹ อื การดําเนนิ งานการปรับสภาพแวดลŒอมทอ่ี ยู‹อาศัยสําหรบั คนพิการ

เงนิ กองทุน

แผนผงั ขนั้ ตอนการดาํ เนนิ งานการปรบั สภาพแวดลอŒ มท่อี ย‹อู าศยั ใหŒแก‹คนพกิ าร ประเภทท่ี ๒ พมจ.

พมจ. ประกาศให อปท. เปนหนว ยบรกิ ารในพ้นื ที่ คุณสมบัติของคนพิการ
- มบี ัตรประจาํ ตัวคนพิการ
อปท. พิจารณาคดั เลอื กคนพิการพรอ มหลกั ฐานให พมจ. - อาศัยอยูใ นท่อี ยูอาศัยนนั้ ติดตอ กันมา

พมจ. ดาํ เนินการเยยี่ มบานคนพิการเพ่มิ เตมิ และนาํ เสนอเขา ที่ประชุม ไมนอ ยกวา ๖ เดือน
คณะทาํ งานดําเนินการปรับสภาพแวดลอมทอี่ ยอู าศัยประจําจังหวดั - ทอี่ ยูอาศัยไมมัน่ คงหรอื ไมเ หมาะสมกบั

พมจ. จดั ทาํ โครงการและ พมจ. นาํ เสนอเขาท่ีประชุมคณะอนุกรรมการ สภาพความพิการ
สงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการประจําจังหวัด เพื่อพิจารณา - มีรายไดไมเพยี งพอแกการยงั ชีพ
อนมุ ัติโครงการ - ไมไ ดร ับความชว ยเหลือจากหนวยงาน

เมอ่ื คณะอนุกรรมการฯประจาํ จงั หวัด อนมุ ัติโครงการ ให พมจ จดั ทาํ รายงาน ของรัฐอน่ื หรอื ไดรับแตไ มเ พยี งพอ
การประชุมและสง ใหกองกองทนุ และสงเสรมิ ความเสมอภาคคนพิการ
หลักฐานของคนพกิ าร
พมจ.จดั ทําสญั ญารับเงินจากกองทุนฯ พรอ มกบั เชญิ อปท. - สาํ เนารายงานการประชุมในการทาํ
ท่ีไดร บั การประกาศเปนหนว ยบริการในพนื้ ท่รี บั เงินสนับสนุนโครงการ ประชาคม
- แบบรายงานการสอบสภาพครอบครัว
พรอมลงลายมือชอื่ และเบกิ จา ยงบประมาณให อปท. คนพกิ าร
- ประมาณการคาใชจ ายในการปรบั
สภาพบาน
- สาํ เนาบตั รประจาํ ตัวคนพิการ
- สาํ เนาบตั รประจาํ ตวั ประชาชน (ถา ม)ี
- สําเนาทะเบียนบานของคนพิการ
- ภาพถา ยสภาพบานของคนพกิ าร

จังหวัดสงสญั ญารบั เงินสนับสนุนโครงการฯพรอ มสําเนาเอกสารประกอบสัญญาและ
ใบเสรจ็ รบั เงินหรือสาํ เนาแบบ ๕ ใหก องกองทนุ และสง เสริมความเสมอภาคคนพกิ าร

อปท.ดาํ เนินการปรบั สภาพบานใหแ กค นพิการตามระเบยี บราชการ การรายงานผลการปฏบิ ัติงาน
อปท. จัดทาํ รายงานผลการปรับสภาพบานให พมจ. - แบบรายงานการปรับ

พมจ.นําผลการดาํ เนนิ งานการปรับสภาพบานเสนอคณะอนกุ รรมการ ทราบ สภาพแวดลอมฯ
พมจ.จดั สง รายงานผลการปรับสภาพแวดลอ มทอี่ ยอู าศยั ให พก. - ภาพถายพรอ มแผน CD ๑ ชดุ

การรายงานผลการปฏบิ ตั งิ าน
- แบบรายงานการปรับสภาพ

แวดลอ มฯ
- ภาพถายพรอมแผน CD ๑ ชุด

(หลักฐานอน่ื ๆ สง ใหกองทุน)

กรมสง‹ เสรมิ และพฒั นาคุณภาพชีวติ คนพกิ าร กองสง‹ เสรมิ สิทธิและสวสั ดกิ ารคนพิการ ๑๓

แนวทางขน้ั ตอนการดาํ เนินงานขอรับการสนับสนุนโครงการ
ปรับสภาพแวดลŒอมที่อยอู‹ าศัยสาํ หรับคนพิการ

จากกองทุนสง‹ เสริมและพฒั นาคณุ ภาพชีวิตคนพิการ ประจําจังหวัด
โดย กรมส‹งเสริมและพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ าร

หนวยงานท่ีจัดทําโครงการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัยสําหรับคนพิการ โดยขอรับการสนับสนุนจากเงิน
กองทนุ สง เสริมและพัฒนาคุณภาพชวี ติ คนพกิ าร แบงไดเปน ๒ ประเภท ดังน้ี

ประเภทท่ี ๑ องคก รปกครองสว นทอ งถ่ิน ทจ่ี ดั ตั้งเปน ศนู ยบ รกิ ารคนพิการทวั่ ไป ตองมคี ุณสมบตั ิ ดังนี้
๑. ศูนยบริการคนพิการท่ัวไป ที่จัดตั้งโดยองคกรปกครองสวนทองถิ่น และมีคุณสมบัติตามระเบียบ
คณะกรรมการสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ ารแหง ชาติ วา ดว ยการพจิ ารณาอนมุ ตั กิ ารจา ยเงนิ เพอ่ื การสง เสรมิ
และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ าร และการจดั ทาํ รายงานสถานะการเงนิ และการบรหิ ารกองทนุ สง เสรมิ สง และพฒั นา
คุณภาพชวี ิตคนพิการ พ.ศ. ๒๕๕๒ และที่แกไ ขเพ่ิมเติม
๒. ไดรับการประกาศจากจังหวัดเร่ือง กําหนดใหเทศบาลและองคการบริหารสวนตําบลเปนหนวยบริการ
ในพื้นท่ีในการดําเนินการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัยใหแกคนพิการ โดยมีผูวาราชการจังหวัดลงนามในประกาศ
เพอ่ื รบั ผดิ ชอบในการดาํ เนนิ การปรบั สภาพแวดลอ มทอ่ี ยอู าศยั แลว จดั ทาํ รายงานผลตอ ผมู อี าํ นาจอนมุ ตั เิ พอ่ื เบกิ จา ยเงนิ
งบประมาณตอ ไป
ประเภทที่ ๒ สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด ในฐานะเปนนิติบุคคลสามารถ
เปน หนว ยงานจดั ทาํ โครงการและเสนอโครงการสนบั สนนุ การปรบั สภาพแวดลอ มทอ่ี ยอู าศยั สาํ หรบั คนพกิ าร ในภาพรวม
ของจังหวดั เขาคณะอนกุ รรมการสง เสริมและพฒั นาคุณภาพชีวิตคนพกิ ารประจาํ จังหวดั เพือ่ พจิ ารณาอนมุ ตั ิ
ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งานขอรบั การสนบั สนนุ โครงการปรบั สภาพแวดลอ มทอี่ ยอู าศยั สาํ หรบั คนพกิ ารจากกองทนุ
สง เสรมิ และพัฒนาคุณภาพชวี ิตคนพกิ าร ประจาํ จังหวดั ดงั นี้
๑. แตงตั้งคณะทํางานดําเนินการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัยสําหรับคนพิการประจําจังหวัดโดยมี
องคป ระกอบอยา งนอ ย ๓ คน ไดแ ก พฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ยจ งั หวดั ผอู าํ นวยการศนู ยบ รกิ ารคนพกิ าร
จังหวัด และนักสังคมสงเคราะหห รอื นักพฒั นาสงั คมหรือนติ กิ ร โดยมีอาํ นาจหนาท่ี พจิ ารณาคดั เลือกคนพกิ ารทไ่ี ด
รับการปรับสภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยสําหรับคนพิการตามแนวทางท่ีกําหนด พรอมจัดทํารายงานการประชุม
และสรปุ ผลพรอ มประกาศรายช่อื คนพิการท่ไี ดร บั การปรับสภาพแวดลอ มทอี่ ยอู าศยั สาํ หรบั คนพิการ
๒. ประสานใหห นว ยบรกิ ารในพน้ื ที่ พจิ ารณาคดั เลอื กคนพกิ ารทม่ี คี ณุ สมบตั สิ ง หลกั ฐานให พมจ.เพอ่ื ให พมจ.
รว มกบั อปท. ลงเยี่ยมบา นเพ่ิมเติม และนําเสนอเขา ที่ประชุมคณะทาํ งานดําเนินการปรับสภาพแวดลอมทอ่ี ยอู าศัย
สาํ หรับคนพกิ ารประจําจงั หวัด โดยมีหลกั ฐานของคนพิการไดแก

๑. แบบคาํ ขอใหมีการปรบั สภาพแวดลอ มที่อยอู าศัยใหแกค นพิการ
๒. หนงั สือใหความยินยอมฯ
๓. แบบรายงานการสอบสภาพครอบครัวคนพิการ
๔. ประมาณการคาใชจา ยในการปรบั สภาพบา น
๕. สําเนาบัตรประจําตวั คนพิการ
๖. สาํ เนาบตั รประชาชน
๗. สาํ เนาทะเบยี นบา นของคนพกิ าร
๘. ภาพถายสภาพบา นของคนพิการ เพอ่ื ใหท ่ปี ระชมุ คณะทาํ งานฯ พิจารณาเหน็ ชอบและ พมจ. แจงผล
ให อปท. ทราบ

๑๔ ค‹ูมือการดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อยอ‹ู าศยั สาํ หรับคนพิการ

๓. กรณที ่ี ๑ องคก รปกครองสว นทอ งถน่ิ จดั ทาํ โครงการและนาํ เสนอเขา ทป่ี ระชมุ คณะอนกุ รรมการสง เสรมิ
และพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ ารประจําจงั หวัด

กรณีท่ี ๒ สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด จัดทําโครงการและนําเสนอ
เขา ทปี่ ระชมุ คณะอนกุ รรมการสง เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ ารประจาํ จงั หวดั เมอ่ื คณะอนกุ รรมการสง เสรมิ
และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ ารประจาํ จงั หวดั อนมุ ตั โิ ครงการแลว สาํ นกั งานพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย
จังหวัด จัดทํารายงานการประชุมคณะอนุกรรมการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการประจําจังหวัด
และสงใหกองกองทุนและสงเสรมิ ความเสมอภาคคนพิการ

๔. จัดทําสัญญารับเงินสนับสนุนโครงการสนับสนุนการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัยสําหรับคนพิการ
กับหนวยงานท่ีไดรบั การอนุมัตโิ ครงการ ตามประเภทที่ ๑ หรือ ๒

๕. จังหวัดสงสัญญารับเงินสนับสนุนโครงการสนับสนุนการปรับสภาพแวดลอมท่ีอยูอาศัยสําหรับ
คนพิการ (พรอมสําเนาเอกสารประกอบสัญญา) และใบเสร็จรับเงินหรือสําเนาแบบ ๕ ใหกองกองทุนและสงเสริม
ความเสมอภาคคนพิการ

๖. พมจ. แจง ให อปท. เพ่ือดาํ เนนิ การปรับสภาพแวดลอมทอี่ ยูอาศัยสาํ หรับคนพิการตามระเบียบราชการ
๗. หลังจากเสร็จสิ้นสุดโครงการแลวกรณีมีเงินเหลือจายใหโอนเงินเขาบัญชีกองทุนสงเสริมและพัฒนา
คณุ ภาพชีวิตคนพกิ าร ธนาคารกรุงไทย จาํ กดั (มหาชน) สาขาสะพานขาว เลขท่ี ๐๒๑-๑-๒๑๐๔๕-๕ ภายในวนั ที่
๓๐ กนั ยายน ปน นั้ ๆ (หากจงั หวดั ไมส ามารถดาํ เนนิ การเสรจ็ ทนั ภายในระยะเวลาทกี่ าํ หนด ใหเ สนอขอขยายระยะเวลา
ตอ คณะอนุกรรมการสง เสริมและพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตคนพิการประจําจังหวดั )
๘. จังหวดั ตรวจสอบรายงานผลการปฏบิ ัติงาน เอกสารหลกั ฐานทางการเงนิ และเกบ็ เอกสารหลกั ฐานไวให
สาํ นกั งานตรวจเงินแผนดนิ หรอื ตรวจสอบภายใน ตรวจตามระเบียบราชการ
๙. การรายงานผลการดาํ เนนิ การ

๑) จงั หวดั สง สาํ เนารายงานผลการปฏบิ ตั งิ าน และเอกสารหลกั ฐานทางการเงนิ (เซน็ รบั รองสาํ เนาถกู ตอ ง
ในทุกหนา ) จาํ นวน ๑ ชดุ ใหกองกองทนุ และสง เสรมิ ความเสมอภาคคนพิการ

๒) จังหวัดสงสําเนารายงานการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัยสําหรับคนพิการ (ประจําปงบประมาณ)
พรอ มภาพถา ยสภาพบานของคนพิการกอ นและหลัง พรอมแผน CD จาํ นวน ๑ ชดุ ใหก องสง เสรมิ สิทธแิ ละสวสั ดิการ
คนพกิ าร พก.

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวิตคนพิการ กองส‹งเสรมิ สิทธแิ ละสวัสดกิ ารคนพกิ าร ๑๕

ส‹วนที่ ๔

กฎหมาย
และระเบียบทเ่ี ก่ียวขŒอง

๑๖ ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ าร กองส‹งเสรมิ สทิ ธแิ ละสวัสดิการคนพกิ าร ๑๗

๑๘ ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ าร กองส‹งเสรมิ สทิ ธแิ ละสวัสดิการคนพกิ าร ๑๙

๒๐ ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ าร กองส‹งเสรมิ สทิ ธแิ ละสวัสดิการคนพกิ าร ๒๑

๒๒ ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ าร กองส‹งเสรมิ สทิ ธแิ ละสวัสดิการคนพกิ าร ๒๓

๒๔ ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ าร กองส‹งเสรมิ สทิ ธแิ ละสวัสดิการคนพกิ าร ๒๕

๒๖ ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ าร กองส‹งเสรมิ สทิ ธแิ ละสวัสดิการคนพกิ าร ๒๗

๒๘ ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ าร กองส‹งเสรมิ สทิ ธแิ ละสวัสดิการคนพกิ าร ๒๙

๓๐ ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ าร กองส‹งเสรมิ สทิ ธแิ ละสวัสดิการคนพกิ าร ๓๑

๓๒ ค‹มู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มที่อย‹อู าศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

กรมสง‹ เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพกิ าร กองส‹งเสริมสิทธิและสวสั ดกิ ารคนพิการ ๓๓

สว‹ นที่ ๕

แบบฟอรมและตวั อย‹าง
การรายงานผลโครงการ

๓๔ คู‹มือการดําเนนิ งานการปรบั สภาพแวดลŒอมท่อี ยู‹อาศยั สาํ หรบั คนพิการ

คาํ ขอใหม กี ารปรับสภาพแวดลอมทอี่ ยูอ าศัยใหแกคนพิการ
๑. ชือ่ (นาย/นาง/นางสาว)............................................................นามสกุล........................................................
เลขท่บี ตั รประจําตัวคนพิการ......................................ประเภทความพิการ...................................................
อาย.ุ ..........................ป อาชพี .....................................................................................................................
รายได. ................................................บาทตอเดือน/ป
๒. ทอี่ ยปู จจบุ นั บานเลขที่...........หมทู ี.่ ........ตําบล....................อําเภอ......................จงั หวัด............................

โทรศัพท. ...................................................
๓. สมาชิกในครอบครวั ประกอบดวย

ท่ี ช่อื –นามสกลุ อายุ อาชีพ การศกึ ษา สุขภาพ รายได (บ/ด) หมายเหตุ

๔.ลกั ษณะท่ีอยูอาศัย

€ของตนเอง €อาศยั ผูอื่นอยู ระบุ.......................................

สภาพท่ีอยูอาศยั และความตองการซอมแซม/ปรับปรุง

€พน้ื บา น / หลงั คา / บนั ได

€ฝาบา น / หองนอน / ประตู / หนา ตา ง / ระบบไฟฟา (สวทิ ซไ ฟฟา / ปล๊กั ไฟ / สายไฟ)

€หองนํ้า / หอ งสุขา

€ระเบยี ง / ชานบา น

€อน่ื ๆ (ระบุ)..............................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

๕. ลักษณะการครอบครองที่ดนิ €ท่ีดินของตนเอง €ทดี่ นิ เชาจาก (ระบุ)..............................................

€อ่นื ๆ (ระบุ)...........................................................................................

๖. ความคิดเหน็ เจา หนา ท่ี

€เห็นควรใหความชวยเหลอื ………………………………………………………………………………………………..………

€เหน็ ควรใหค วามชว ยเหลืออยางเรงดว น เนื่องจาก...............................................................................

ลงชือ่ ผูสอบขอเท็จจริง.............................................
(............................................)

ตําแหนง ...............................................
......../........./........

กรมส‹งเสรมิ และพัฒนาคุณภาพชีวติ คนพิการ กองส‹งเสริมสิทธิและสวสั ดกิ ารคนพกิ าร ๓๕

หนังสือใหความยินยอมในการปรบั สภาพแวดลอมท่ีอยูอาศยั ใหแ กคนพกิ าร
ทําท.ี่ ........................................................................

วนั ท่.ี ..............เดือน............................พ.ศ. .......................
ขา พเจา....................................................................................อายุ.......................ป เปน ( ) เจา ของบาน
หรอื ( ) สมาชกิ ในครอบครวั ท่ไี ดมอบหมายจากเจาของบานพักอาศัยเลขที.่ ................................................
ตรอก/ซอย......................................ถนน.......................................ตาํ บล/แขวง....................................................
อาํ เภอ/เขต..................................จงั หวดั .............................................ซ่งึ เกยี่ วพนั เปน ( ) บดิ า ( ) มารดา
( ) สามี ( ) ภรรยา ( ) บตุ ร ( ) หลาน ( ) อื่น ๆ (ระบุ)..........................................ของคนพกิ าร
ชอื่ ..............................................................................น้ัน
ขอทาํ หนังสอื ฉบับนี้ไวเ พื่อเปนหลักฐานแสดงวา

๑. ขา พเจา และครอบครวั ไดทราบและเขาใจวัตถปุ ระสงคของการซอมแซม/ปรบั ปรุงบานพักอาศัย
ใหแ กค นพกิ ารตามโครงการฯ ของกระทรวงการพฒั นาสังคมและความมั่นคงของมนษุ ย

๒. ขาพเจาและครอบครวั ท่ีมีความประสงคแ ละยนิ ยอมใหมีการซอมแซม/ปรบั ปรงุ บา นพกั อาศัย
หลงั นีต้ ามรายการและระยะเวลาทเี่ จาหนาที่กําหนดทกุ ประการ

๓. เพื่อใหการดาํ เนินการซอมแซม/ปรับปรงุ บานพักอาศัยหลงั นี้เปน ไปดวยความเรียบรอยดวยดี
ขาพเจา และบริวารหรอื ตัวแทนของขาพเจา ชอื่ ........................................................จะอยรู วมมอื รว มแรงและ
ชว ยอํานวยความสะดวกทุกดานอยา งเต็มกาํ ลังความสามารถแกคณะทํางานฯ ตลอดระยะเวลาของการ
ซอมแซม/ปรับปรงุ บานพักอาศัยหลงั นี้ โดยไมเ รียกรองคา ตอบแทนใด ๆ ทั้งส้นิ

๔. ในกรณีท่ีมสี าเหตุสดุ วิสยั หรอื ความเสยี หายใด ๆ เกดิ ข้ึนในระหวางการซอมแซม/ปรับปรงุ บานพัก
อาศยั หลังนโ้ี ดยที่ขา พเจาหรือตวั แทนของขา พเจา ไดรับรดู ว ยแลว ขาพเจาและครอบครัวจะไมเ รยี กรอ ง
คาเสียหายและสทิ ธใิ ด ๆ ทงั้ ส้ินจากกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมน่ั คงของมนุษยและองคก รปกครอง
สวนทองถนิ่ แตอยา งใด

เพ่ือเปน หลักฐานในการนี้ ขาพเจา ไดล งลายมือช่ือไวเ ปน หลกั ฐานสาํ คัญตอ หนาพยาน

(ลงชอื่ )……………………………………………………….ผูใหค วามยินยอม
(.............................................................)

(ลงชอื่ ).................................................................พยาน
(...............................................................)

(ลงชือ่ )...................................................................พยาน
(.................................................................)

หมายเหตุ แนบเอกสารประกอบไดแก สาํ เนาบตั รประจําตัวประชาชน และสาํ เนาทะเบยี นบา นของเจา ของ
บา นพกั อาศยั และคนพิการในครอบครัว

๓๖ คม‹ู อื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลŒอมทอ่ี ยูอ‹ าศยั สําหรบั คนพกิ าร

แบบประมาณการคาใชจาย

แบบประเมนิ การคาซอมแซม/ปรบั ปรงุ ..................................................................................................
ชอ่ื เจาบาน/สถานท่ีจัดกจิ กรรม.............................................................................................................................
สถานทีด่ ําเนินงานบานเลขที่..........ตาํ บล.........................อําเภอ...........................จังหวัด....................................
ผูประมาณการช่อื ..........................................................นามสกลุ ..........................................................................
ตําแหนง...............................................................
วันที่..........เดือน..................................พ.ศ. ......................

ที่ รายการ จํานวน หนว ย คา วสั ดุ หมายเหตุ

หนว ยละ (บาท) รวม (บาท)

รวมเปน เงนิ ทง้ั สนิ้ .........................................บาท (............................................................)
ระยะเวลาดาํ เนนิ งาน......................วัน (โดยคาํ นวณจากปรมิ าณงาน)

กรมส‹งเสรมิ และพฒั นาคุณภาพชีวิตคนพกิ าร กองส‹งเสริมสทิ ธิและสวัสดกิ ารคนพกิ าร ๓๗

แบบรายงานการสอบสภาพครอบครวั คนพกิ ารท่สี มควรไดร บั การปรบั สภาพแวดลอ มท่อี ยอู าศัย

จังหวดั ...........................................................

ตอนที่ ๑ ขอมูลท่ัวไป

๑.ชือ่ -นามสกลุ ......................................................................................................บานเลขท่ี....................................................

ตาํ บล..........................................อําเภอ..............................................................จงั หวดั ...........................................................

โทรศัพท...............................................................................

๒. เพศ ชาย หญงิ

๓. อายุ (เตม็ ) ………………….ป

๔. สถานภาพ โสด สมรส หมา ย หยา แยกกันอยู

๕. คสู มรส เปนคนพิการหรอื ไม

ไมเ ปน เปน โปรดระบุประเภทความพกิ าร............................................................

๖. จาํ นวนบตุ ร

ไมม ี มีบตุ ร จาํ นวน................คน เปนชาย...............คน หญิง ............... คน

๗. สมาชกิ ในครอบครวั ทพี่ กั อาศัยอยดู ว ยกันในปจจบุ นั (เลอื กไดม ากกวา ๑ ขอ)

อยคู นเดยี ว คสู มรส ลูก/หลาน ญาติ

เพ่ือน ผดู ูแล อ่ืนๆ.......................

รวมท้ังสน้ิ ..................... คน

๘. ประเภทของความพิการ ความพกิ ารทางการเห็น

ความพกิ ารทางการไดย นิ หรือส่ือความหมาย

ความพิการทางการเคลื่อนไหวหรอื ทางรางกาย

ความพิการทางจติ ใจหรือพฤตกิ รรมหรือออทสิ ตกิ

ความพกิ ารทางสติปญญา

ความพกิ ารทางการเรียนรู

๙. มีลกั ษณะความพกิ ารอ่ืนๆ หรอื ไม

ไม มี มี โปรดระบุ..............................................................................

๑๐. ทานเปนสมาชกิ องคก รคนพกิ ารหรือไม

ไม เปน เปน โปรดระบุชื่อองคก ร........................................................................

๑๑. ทานมเี อกสารสําคญั ตอ ไปน้ีหรอื ไม

11.1 ช่ือในทะเบยี นบาน ไมมี

11.2 บตั รประชาชน ไมมี มรี ะบเุ ลขรหสั ประจําตวั ประชาชน...................................

11.3 สมดุ หรอื ประจําตวั คนพิการ ไมมี

๑๒. ลกั ษณะสุขภาพโดยรวม แขง็ แรงมาก ชว ยเหลอื ตวั เองได

ไมค อ ยแข็งแรง ตองการการดแู ลบา ง

ไมแขง็ แรง ตองการการดูแลเปน สวนใหญ

ออ นแอ ตองการการดูแลตลอดเวลา

๑๓. โรคประจําตวั

ไมมี มี โปรดระบ.ุ ...................................................................

๑๔. การนบั ถอื ศาสนา พุทธ คริสต อสิ ลาม อื่นๆ (ระบุ).......................

๓๘ คู‹มอื การดาํ เนินงานการปรบั สภาพแวดลอŒ มทอ่ี ยูอ‹ าศัยสําหรบั คนพกิ าร

๑๕. ระดบั การศึกษาสงู สดุ กาํ ลงั ศึกษาอยูในระดับ โปรดระบุ............................................

ประถมศึกษา (ระบุ)…………………….….

มธั ยมศึกษา (ระบุ)…………………………

อุดมศึกษา (ระบุ)……………………...…

ประกาศนยี บตั รวิชาชีพ ( ปวช.)

ประกาศนียบตั รวชิ าชพี ชน้ั สงู ( ปวส.)

ไมไ ดเ รียน

อานและเขยี นหนงั สอื ได อา นได แตเ ขยี นเขียนหนงั สอื ไมได

อานและเขยี นเขียนหนงั สอื ไมไ ด

๑๖. ปจจุบัน ทา นประกอบอาชพี หรอื ไม

ไมไดป ระกอบอาชพี ประกอบอาชพี

๑๗. กรณี ประกอบอาชีพทา นประกอบอาชพี ใด (เลอื กตอบไดม ากกวา ๑ ขอ )

ขายสลากกนิ แบง รัฐบาล นวดแผนโบราณ พยากรณชะตาชวี ิต

เลนดนตรี พนกั งานสลับสายโทรศพั ท เกษตรกรรม

หัตถกรรม ครู / อาจารย ขา ราชการหรอื ลกู จา งหนว ยราชการ

รบั จาง พนกั งานหรอื ลูกจา งหนวยงานรฐั วิสาหกจิ

พนกั งานหรอื ลกู จา งบริษัทหา งรา นหรือองคกร เอกชน เกษยี ณ อายแุ ลว

อน่ื ๆ โปรดระบุ………………………

๑๘. รายไดตอเดอื น ไมม รี ายได เบ้ยี ยังชีพคนพกิ ารเดือนละ.................บาท

(เลอื กไดม ากกวา ๑ รายการ) เงินบํานาญเดอื นละ....................บาท งานอดเิ รกเดือนละ...................บาท

ลกู /หลาน/บดิ า/มารดา/ญาติใหเ ดอื นละ.....................บาท

การทํางานเดือนละ.......................บาท

คูส มรสเดอื นละ......................บาท

๑๙. รายจายตอ เดือน (เลอื กไดม ากกวา ๑ รายการ)

ไมมรี ายจาย คาใชจ า ยดานสขุ ภาพเดอื นละ......................................บาท

คา ใชจ า ยสําหรับทอ่ี ยอู าศัยเดอื นละ.....................บาท คาใชจา ยทว่ั ไปและอาหารเดือนละ..............................บาท

คาใชจ า ยในการทาํ บุญ เดอื นละ........................บาท คาใชจ า ยอ่ืนๆ เดอื นละ................................บาท

๒๐. ผดู ูแล (เลอื กไดม ากกวา ๑ ขอ )

คูส มรส บุตร/หลาน ญาตพิ ่นี อง วาจา งผดู ูแล

เพอื่ น/ เพอ่ื นบา น อปพร. อน่ื ๆ (ระบุ)........................

๒๑. ทานตองใชอ ปุ กรณชว ย หรือไม

ไมใ ช

ใชอ ุปกรณ คอื

ไมเ ทาขาว แขน ขาเทยี ม รถเขน็ รถสามลอ โยก

walker สเลต (อปุ กรณในการเขยี นอกั ษรเบรลล) เครอ่ื งชว ยฟง

หมดุ ไม (สําหรบั สมั ผสั จุดซึ่งเปน ลักษณะของอักษรเบรลล) อื่นๆ (ระบุ) ……………………….

ตอนที่ ๒ ขอ มูลการอยูอาศัย

๒๒. ลักษณะของท่ีอยอู าศยั ในปจ จบุ ัน

บา นเด่ียว บานไมย กพนื้ บา นสองชนั้ /ครง่ึ ตึกครึ่งไม

ทาวนเฮา ส ตึกแถว หอ งแถว

บา นแฝด อพารท เมนท อน่ื ๆ ..........................

พน้ื ท่.ี ...............ตารางวา

กรมส‹งเสริมและพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตคนพกิ าร กองส‹งเสริมสิทธิและสวัสดกิ ารคนพกิ าร ๓๙

๒๓. ทานอยอู าศยั ณ ทอ่ี ยปู จ จบุ นั มาเปน ระยะเวลา . . . . . . . . . . . ป

๒๔. ลักษณะการครอบครองทีอ่ ยอู าศยั

เปนเจาของกรรมสทิ ธ์เิ อง เชา ระยะยาว (เซง )……………..ป

เชารายเดือน เดือนละ . . . . . . . . . . . บาท โดยมีผทู ่ีเสียคา เชาคอื

ทา นจา ยเอง คูสมรส บุตร/หลาน บิดา/มารดา

ญาติ นายจา ง อน่ื ๆ (ระบุ) . . . . . . . . . . . . . .

ไมม กี รรมสิทธ์ิ อาศัยกบั คสู มรส ไมม กี รรมสิทธ์ิ อาศยั กับลกู /หลาน

ไมม ีกรรมสิทธ์ิ อาศัยกบั บดิ า/มารดา ไมม กี รรมสิทธ์ิ อาศัยกบั ผดู ูแล

ไมม ีกรรมสทิ ธ์ิ อาศยั กับนายจา ง เปน ที่สาธารณะ

๒๕. การอยบู านของทานในชวงเวลากลางวัน ๐๘.๐๐ – ๑๖.๐๐ น. ในวันธรรมดา (เลอื กไดมากกวา ๑ ขอ)

อยคู นเดียว อยูกบั คสู มรส อยูก ับบิดา/มารดา

อยกู ับลูก/หลาน จํานวน. . . . . . . . . . . คน อยกู บั ญาติ จาํ นวน . . . . . . . . . . . คน

อยกู ับผดู ูแล จาํ นวน . . . . . . . . . . . คน อยูกบั นายจา ง จาํ นวน . . . . . . . . . . . คน

๒๖. การอยูบ า นของทา นในชวงเวลากลางวัน ๐๘.๐๐ – ๑๖.๐๐ น. ในวนั หยดุ (เลือกไดม ากกวา ๑ ขอ )

อยูคนเดียว อยกู ับคูสมรส อยกู บั บดิ า/มารดา

อยกู ับลกู /หลาน จาํ นวน. . . . . . . . . . . คน อยูกบั ญาติ จาํ นวน . . . . . . . . . . . คน

อยกู ับผูดแู ล จาํ นวน . . . . . . . . . . . คน อยูกับนายจาง จาํ นวน . . . . . . . . . . . คน

ตอนที่ ๓ ขอ มูลเกี่ยวกบั กจิ กรรมในชีวิตประจําวนั

๒๗. กรณที ีท่ านมบี าน ๒ ชนั้ หรอื บา นไมยกพื้น ทา นไดใชพ ้ืนที่ใตถนุ บานหรือไม

ไมใ ช

ใช (กิจกรรมทที่ าํ โปรดเลือกตอบในขอ 29)

๒๘. กรณีทท่ี านมบี าน ๒ ชนั้ หรอื บา นไมยกพ้นื ทา นไดใชบนั ไดในการขึ้น – ลงหรอื ไม

ไมใ ช

ใชบนั ไดในการข้นึ – ลง โดยมคี วามถี่

นานๆ ครั้ง (เดอื นละ ๑ – ๒ ครงั้ ) ๑ – ๒ ครัง้ /สปั ดาห ๓ – ๔ ครง้ั /สัปดาห
มากกวา ๔ ครั้ง/ วนั
๑ – ๒ ครง้ั /วนั ๓ – ๔ ครัง้ /วัน
ระบกุ ิจกรรม
๒๙. ภายในบานพกั อาศยั ของทาน ทา นทํากจิ กรรมใดบา ง และมคี วามถ่ีของกิจกรรมในระดบั ใด
–––– ––––
กิจกรรม ความถี่ (ครัง้ /สัปดาห) ทกุ วนั ระบสุ ถานท่ี –––– ––––
๑–๒ ๓–๔ ๕–๖ –––– ––––
–––– ––––
กิจกรรมการทํางาน/อืน่ ๆ –––– ––––
–––– ––––
๑. ทํางาน –––– ––––
ซักผา ทาํ ความสะอาดบา น
๒. ประกอบอาหาร

๓. ดแู ลหลาน

๔. ดโู ทรทศั น/ วดี โี อ/ดีวดี ี

๕. ฟง วทิ ยุ/ฟงเพลง/ ฟง ขา ว

๖. นอนกลางวัน

๗. นั่งพกั ผอ น – ชมวิว

๘. อา นหนังสือ

๙. ทาํ งานบาน

๑๐. ออกกาํ ลังกาย

๑๑. งานอดเิ รก

๔๐ ค‹มู อื การดําเนินงานการปรับสภาพแวดลอŒ มทอ่ี ยอู‹ าศยั สาํ หรับคนพิการ

กิจกรรมเย่ียมเยือน/รบั แขก ไมม/ี ไมตอ นรบั แขกในบา น
๑. เพ่ือนบา นมาเยย่ี ม ไมม /ี ไมต อนรบั แขกในบาน
๒. ลกู /หลาน/ญาติ มาเยีย่ ม ไมม/ี ไมต อ นรับแขกในบา น
๓. อสม. พยาบาล มาเย่ยี ม

๓๐. ภายนอกตัวบาน (แตยังอยูในบริเวณท่ีดินท่ีครอบครอง) ของทาน ทานทํากิจกรรมใดบาง และมีความถี่ของกิจกรรมใน

ระดบั ใด

กิจกรรม ความถ่ี (ครง้ั /สปั ดาห) ทกุ วนั ระบุสถานท่ี ระบกุ ิจกรรม
๑–๒ ๓–๔ ๕–๖

๑. ทาํ งาน

๒. น่งั พักผอ น – ชมววิ ––––

๓. อา นหนงั สือ ––––

๔. พดู คยุ กับเพือ่ นบาน ––––

๕. ทํางานบาน ซักผา ทําความสะอาดบาน

๖. ออกกาํ ลงั กาย

๗. อ่ืนๆ . . . . . . . . . . . .

๓๑. มีกจิ กรรมทีท่ านตอ งพ่งึ พาเพ่อื นบานหรอื ไม

ไมม ี

มี โปรดระบกุ จิ กรรม

ซอื้ อาหาร/สิ่งของ ชําระคาเชา/คา สาธารณูปโภค เชน คาน้าํ คา ไฟ

พาไปหาหมอ อ่ืนๆ (ระบุ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

๓๒. การดูแลรา งกายของทาน (เลอื กตอบไดห ลายขอ)

การบวนปาก วนั ละ . . . . . . . . . . . ครง้ั การแปรงฟน วันละ . . . . . . . . . . . ครงั้

การอาบนํา้ วันละ . . . . . . . . . . . คร้ัง การสระผม สปั ดาหล ะ . . . . . . . . . . . คร้งั

การเปลีย่ นเสอ้ื ผา วันละ . . . . . . . . . . . ครั้ง การตรวจสุขภาพประจาํ ป ปละ . . . . . . . . . คร้ัง

๓๓. ในรอบปทผี่ านมา ทานไดรับบาดเจ็บจากสาเหตุตอ ไปน้ีหรือไม (ตอบไดมากกวา ๑ ขอ)

หกลม จํานวน…………...........ครง้ั /ป

ตกบนั ไดจาํ นวน………..........ครงั้ /ป

กรณที ่เี คยหกลม /หรอื ตกบนั ได สาเหตเุ กดิ จาก

สะดดุ สง่ิ ของทีว่ างเกะกะ พื้นผิวมลี ักษณะขรุขระไมเรยี บหรือมีขอบสูงทาํ ใหส ะดุด

ลน่ื จากพน้ื ที่เปยก แฉะ บริเวณทเ่ี กดิ เหตมุ ดื /ไมส วา ง/ไมมไี ฟ

แขนขาออ นแรงไปเฉยๆ สตั วเล้ยี ง เชน แมว / สุนขั วิง่ ชนหรือขวางทางเดิน

หนา มืด / เวยี นศรี ษะ / เปนลม อ่นื ๆ (ระบุ)…………………….

จากยานพาหนะจาํ นวน…………...........ครงั้ /ป

รถยนตจ ํานวน…………ครั้ง/ป จกั รยานยนตจํานวน………...คร้ัง/ป

จกั รยานจาํ นวน…………...ครัง้ /ป พาหนะอน่ื ๆ ………….จาํ นวน………….ครงั้ /ป

กินยาผิดจาํ นวน…………...........ครง้ั /ป

ของมคี มบาดจาํ นวน…………...........คร้งั /ป

ไมเคยไดร ับบาดเจบ็ เลย

กรมสง‹ เสรมิ และพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตคนพิการ กองสง‹ เสรมิ สทิ ธิและสวสั ดกิ ารคนพกิ าร ๔๑

๓๔. สถานทที่ ่ที าํ ใหทานไดร บั อบุ ตั ิเหตุ /หกลม / ตกบันได

ไมเ คยไดร ับบาดเจ็บเลย

ไดรับบาดเจ็บในบา น

หองนํ้า / หองอาบนา้ํ จํานวน . . . . . . . . . . . คร้ัง หอ งครัว จาํ นวน . . . . . . . . . . . ครง้ั

หอ งน่ังเลน จํานวน . . . . . . . . . . . ครั้ง หองนอน จาํ นวน . . . . . . . . . . . คร้งั

ชานบา น/ระเบียงบา น จํานวน . . . . . . . . . . . ครัง้ บนั ได จํานวน . . . . . . . . . . . คร้ัง

ใตถ นุ บาน จาํ นวน . . . . . . . . . . . ครง้ั อนื่ ๆ (ระบ)ุ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ไดรบั บาดเจบ็ ภายนอกบาน

ทางเดนิ เขา บา น จํานวน . . . . . . . . . . . ครง้ั โรงจอดรถ จาํ นวน . . . . . . . . . . . คร้ัง

บริเวณสนาม สว นท่พี ักผอน เชน สวนปลูกตน ไม จาํ นวน . . . . . . . . . . . คร้ัง

สถานท่อี ืน่ ๆ ที่ไมใ ชบ า น (ระบุเชน ถนน ลานวัด) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .

๓๕. ทานเลีย้ งสตั วหรือไม

ไมเล้ยี ง

เลี้ยงสตั ว (ระบชุ นิดสตั ว) . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . เล้ยี งบริเวณ . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . .

๓๖. ทานปลูกพชื / ดแู ลสวน /ตนไมใ นบรเิ วณบา นหรือทพ่ี ักอาศยั ของทานหรือไม

ไมทํา

ทาํ บรเิ วณ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .

ตอนท่ี ๔ ขอ มลู เกี่ยวกบั สภาพการอยอู าศัยในปจจบุ ัน

๓๗. ทา นมคี วามคิดเห็นอยา งไรเกย่ี วกับลกั ษณะทางเดินภายในบาน

เหมาะสมแลว ควรปรับปรงุ (ระบุ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

๓๘. สภาพปจจบุ นั มกี ารปรบั ปรงุ /เปลยี่ นแปลง การจัดสวนพนื้ ท่ีใชสอยใหมห รอื ไม (สงั เกต + สมั ภาษณ)

ไมมี เพราะ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

มี สาเหตขุ องการปรับปรงุ /เปลยี่ นแปลงคือ

ภาวะทางสุขภาพ (ความพิการ) ตองการความเปนสวนตวั อนื่ ๆ (ระบ)ุ …………………………

๓๙. สภาพปจจบุ ันมกี ารตอ เตมิ ชั้นลอย/เพม่ิ พื้นท่ใี ชสอยหรือไม (สงั เกต + สัมภาษณ)

ไมมี มี (ระบพุ น้ื ท)ี่ …………………………………………………………...มขี นาด ………………..……..ตร.ม.

๔๐. วสั ดปุ พู ้ืนของพน้ื ที่ตอไปนี้

พ้ืนท่ี ไมมี วัสดุปพู ้ืน
พน้ื ทน่ี ี้ ปนู (วัสดุเดมิ ) ไม เสื่อนํ้ามนั กระเบ้ีอง/โมเสก กระเบอื้ งยาง อ่นื ๆ (ระบ)ุ . . . . . . .

๑. หอ งนอน
๒. หอ งนง่ั เลน
๓. หอ งครวั
๔. ชานบาน/ระเบยี ง
๕. หอ งนาํ้
๖. โรงจอดรถ

๔๒ คู‹มอื การดําเนินงานการปรับสภาพแวดลอŒ มทอี่ ยู‹อาศัยสาํ หรบั คนพกิ าร

๔๑. สภาพปจจุบันมีการปรับปรุง/เปลย่ี นแปลง อปุ กรณป ระกอบอาคารหรอื ไม

ไมมี เพราะ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

มี อุปกรณอาคารที่ปรบั ปรงุ /เปล่ยี นแปลง คอื (โปรดระบสุ าเหตทุ เี่ ปล่ียนดวย)

ประตู . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ….สาเหตุ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

หนา ตา ง . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. …..สาเหตุ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

อปุ กรณใ นหอ งนํ้า. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . …. ...สาเหตุ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

สวติ ซ/ ปลก๊ั . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . ….สาเหตุ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

อปุ กรณพ้นื ที่ซักลา ง (เชน กอ กนา้ํ อางลา ง) . . . . . . . . . . . . .. ......สาเหตุ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

๔๒. ขนาดของบานของทานเปน อยางไร

ขนาดกวางใหญเกนิ ไป ขนาดพอดี ขนาดคบั แคบเกินไป

๔๓. ในบา นของทา นไดร บั แสงสวางธรรมชาตเิ พยี งพอหรือไม อยางไร

แสงสวา งมากเกินไป แสงสวา งพอดี แสงสวา งไมเ พยี งพอ

๔๔. ในบา นของทานมกี ารระบายอากาศดีหรือไม อยา งไร

ระบายอากาศดี ระบายอากาศไมด ี

๔๕. ในบา นของทา นมกี ล่ินทไี่ มพึงประสงคห รอื ไม อยา งไร

ไมม ีกลน่ิ

มกี ลน่ิ

กลนิ่ อับ กลิน่ หอ งน้าํ กลิ่นขยะ อ่ืน ๆ (ระบุ) . . . . . . . . . . . . . . . . .

๔๖. ในบา นของทา นมเี สียงรบกวนหรือไม อยา งไร

ไมมเี สียงรบกวน

มเี สยี งรบกวน

เสยี งเครื่องบนิ เสียงเพอ่ื นบา น อ่ืน ๆ (ระบุ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

๔๗. ในบานของทานมีบนั ไดข้ึน–ลงสะดวกหรอื ไม อยางไร

ไมมีบันได มีบนั ได ขน้ึ – ลงสะดวก

มบี นั ได ขน้ึ – ลงไมส ะดวก

บนั ไดมขี นาดเลก็ บนั ไดแตล ะขัน้ มีความสูงมากเกนิ ไป บันไดมีชอ งเปด โลง

บันไดลาดชนั ไมม รี าวจับบันได อ่นื ๆ (ระบ)ุ . . . . . . . . . . . . .

๔๘. พน้ื ท่ใี ชส อยในบา นของทานมคี วามเหมาะสมหรอื ไม อยางไร

มคี วามเหมาะสม

ไมมคี วามเหมาะสม ในพืน้ ท่ี (โปรดระบสุ าเหตุ)

หอ งนอน เพราะ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . หองน่ังเลน เพราะ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .

หองครัว เพราะ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ชานบา น/ระเบยี ง เพราะ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

หองนํ้า เพราะ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . โรงจอดรถ เพราะ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .

ทางเดนิ เพราะ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . พื้นที่รอบบาน เพราะ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

อืน่ ๆ (ระบ)ุ ................... เพราะ.......................................

๔๙. พ้ืนท่ีภายนอกบา นควรมกี ารปรับปรงุ หรอื ไม อยางไร

ไมต อ งปรบั ปรุงใด ๆ ควรปรบั ปรงุ ทางเดนิ ใหม คี วามสะดวกและสวยงาม

เพิม่ หลงั คาคลมุ กันแดดและฝนตามทางเดนิ เพิม่ ตน ไมท ี่ใหรมเงา

เพิม่ ไมประดบั ท่ีใหค วามสวยงาม มีแปลงปลูกตนไม/ ผกั สวนครัว

กรมส‹งเสริมและพฒั นาคุณภาพชวี ิตคนพกิ าร กองส‹งเสริมสทิ ธแิ ละสวัสดกิ ารคนพกิ าร ๔๓

๕๐. ทานพบปญหาในเขตบา นของทา นหรือไม อยา งไร

ไมพ บปญ หา

พบปญ หา

นํ้าทว มขงั ยงุ อื่น ๆ (ระบุ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(ลงชอื่ )............................................................ผูสอบขอเทจ็ จรงิ
(...........................................................)

วนั ท.ี่ ..................................................................