อิเหนา ตอน ศึกกะหมังกุหนิง
นางสาว วาสนา ใจดี ๒๕ นางสาว จรรยาภรณ์ ดาศรี ๑๘ นางสาว พิมพ์มาดา ใสรังกา ๑๙ นางสาว อรย์วี ยาดี ๒๐ นางสาว จตุพิมพร ชินบุต ๒๒ นางสาว ชิดชนก ใจภูมิ ๒๓ นางสาว วนัชพร เฮมสะมัน ๒๘ นางสาว จิราพัช วงศ์พรมมา ๓๒ เรื่อง อิเหนา จัดทำ โดย ชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายปีที่ ปี ที่ ๔/๓ รายวิชานี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชา ภาษาไทย ภาคเรียนที่๒ ปีการศึกษา๒๕๖๕ โรงเรียนบดินทรเดชา(สิงห์ สิงกเสนี) สมุทรปราการ ๑ เสนอ คุณครู สุนารี บุญรัตน์ เลขที่
คำ นำ หนังนัสือสืการ์ตูร์น ตู นี้จันี้ดจัทำ ขึ้น ขึ้ เพื่อเป็น ป็ ส่วส่นหนึ่ง นึ่ ของวิชวิาภาษาไทย ชั้นชั้ มัธมัยมศึก ศึ ษาตอนปลายปีที่ปี๔ที่ เพื่อให้ไห้ด้ศึด้ก ศึ ษาหาความรู้ใรู้นเรื่อรื่ง อิเอิหนา ตอนศึก ศึ กะหมังมักุห กุ นิงนิ และได้ศึด้ก ศึ ษาอย่าย่งเข้าข้ใจเพื่อเป็น ป็ประโยชน์แน์ก่กก่ารเรียรีน นักนัศึก ศึ ษาที่สที่นใจ หวังวัว่าว่รายงานฉบับบันี้จนี้ะให้คห้วามรู้ และเป็น ป็ประโยชน์แน์ก่ผู้ก่อ่ผู้ าอ่นทุก ทุ ๆ ท่าท่น ที่กำที่ กำลังลัหาข้อข้มูล มู เรื่อรื่งนี้อนี้ยู่ หากมีข้มีอข้แนะนำ หรือรืข้อข้ผิดผิพลาดประการใด ผู้จัผู้ดจัทำ ขอน้อน้มรับรัไว้แว้ละขออภัยภัมา ณ ที่นี้ที่ด้นี้วด้ย จัดทำ โดย นางสาว วาสนา ใจดี ๒
ประวัติความเป็นมา เรื่องอิเหนามีมาตั้งแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี มี เรื่องเล่ากันว่าพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ คือ เจ้าฟ้าฟ้กุณฑลและเจ้าฟ้าฟ้มงกุฎ ทรงได้นางข้าหลวงมา จากปัตตานี นางข้าหลวงคนนี้ได้เล่านิทานปันหยีหรือเรือง อิเหนาของชวาถวาย เจ้าฟ้าฟ้หญิงกุณฑลทรงนำ เค้าเรื่อง มาแต่งเป็นบทละครเรื่องดาหลัง (อิเหนาใหญ่) ส่วนเจ้าฟ้าฟ้ มงกุฎทรงแต่งเรื่องอิเหนา (อิเหนาเล็ก) ต่อมาในสมัย รัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยได้ ทรงพระราชนิพนธ์เรื่องอิเหนาเป็นบทละครสำ หรับใช้ แสดงละครรำ ในตอนท้ายของบทพระราชนิพนธ์ได้อ้าง ถึงเรื่องอิเหนาในสมัยอยุธยา ว่า เรื่องอิเหนา หรือที่เรียกกันว่านิทานปันหยีนั้น เป็นนิทานที่ เล่าแพร่หลายกันมากในชวา เชื่อกันว่าเป็นนิยายอิง ประวัติศาสตร์ของชวา ในสมัยพุทธศตวรรษที่ ๑๖ ปรุง แต่งมาจากพงศาวดารชวา และมีด้วยกันหลายสำ นวน พงศาวดารเรียกอิเหนาว่า “ ปันจี อินู กรัตปาตี” (Panji Inu Kartapati) แต่ในหมู่ชาวชวามักเรียกกันสั้น ๆ ว่า “ปันหยี” (Panji) ส่วนเรื่องอิเหนาที่เป็นนิทานนั้น น่าจะ แต่งขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่ ๒๐–๒๑ หรือในยุคเสื่อม ของราชวงศ์อิเหนาแห่งอาณาจักรมัชปาหิต และอิสลาม เริ่มเข้ามาครอบครอง นิทานปันหยีของชวานั้น มีด้วยกัน หลายฉบับ แต่ฉบับที่ตรงกับอิเหนาของเรานั้น คือ ฉบับ มาลัต ใช้ภาษากวีของชวาโบราณ มาจากเกาะบาหลี ๔
ตัวละครในเรื่อง อิเหนา ตอน ศึกกะหมังกุหนิง ๕
๑๖ เนื้อเรื่อง อิเหนา ตอนศึกกะหมังกุหนิง ท้าวกะหมังกุหนิงปราศรัยกับประตูปาหนังและท้าวปะหมัน ผู้ใหญ่ทั้งสองได้ หมั่นหมายอิเหนา กับนางบุษบาไว้ ตั่งแต่ตอนเด็ก
๑๗ แต่เมื่อเจริญ ริ วัย วั ขึ้น อิเหนาต้องไปช่วย ปลงพระศพพระอัยกี ที่เมืองหมันหยา จึงได้พบกับ นางจินตะหรา ธิดาของเท้า หมันหยา อิเหนา นางจินตะหรา
เมื่อ…….ถึงเมือง อิเหนาดันตกหลุมรัก นางจินตะหรา แล้วอิเหนาก็ได้ลักลอบ ออกจากเมืองกุเรปัน ปั ไปอยู่กับนางจินตะหรา ที่เมืองหมันหยา แล้วนางบุษบาละ เจ้าจะ ทำ เช่นไร? ปฏิเสธนางเสียถึง อย่างไรข้าเองก็ไม่ เคยเห็นหน้านาง ท้าวกุเรปัน อิเหนา เจ้าทำ เช่นนี้ข้าเองจะเอาหน้าไปสู้ ใคร หากได้ยินถึงท้าวดาหา ต้อง เป็นเรื่อรื่งแน่!!!!
ท้าวดาหา เมื่อท้าวด่หาทราบเรื่อ รื่ งที่ อิเหนาปฏิเสธการอภิเษก ของบุษบาทำ ให้ทรงขุนเคือง พระทัยเป็นอย่างยิ่ง จึง ประกาศไปว่า หากผู้ใดมาขอ นางบุษบากับข้า ก็จะยกให้ เมื่อจรกาชายที่ รูป ชั่วตัวตำ จึงสบ โอกาสเข้าไปสูขอ ทันที จรกา ข้าชื่อจรกา ข้าจะมาสู่ขอ นางบุษบา ได้ ในเมื่อข้าพูดไป แล้วไม่อาจปฏิเสธ คำ พูดได้
ณ ป่าแห่งหนึ่ง วิห วิ ยาสะกำ ได้ออกไปเดินเที่ยวในป่านะ หว่า ว่ งนั้น เมื่อกี้ข้าเห็น วิหวิยาสะกำ นิ ข้าแปลงร่างเป็นกวางเพื่อล่อวิ หยาสะกำ ให้เห็นรูปภาพของ นางบุษบาดีกว่าว่ วิหวิยาสะกำ ปะตาระกาหลา ฉันชื่อบุษบา หน่า นา…… หน่า น้า…..ว้าว องค์ปะตาระกาหลาได้ ล่อวิห วิ ยาสะกำ โดยแป ลงร่าีงเป็นกวางล่อให้ ไปที่ต้นไทรที่มีรูปนาง บุษบาติดอยู่………. นั้นมันเจ้ากวางนิ จะพาข้าไปที่ใด
เมื่อวิหยาสะกำ ได้เห็นรูปภาพ ของนางบุษบาก็เกิดความ รู้สึกคลั่งไคล้ หลงไหล จน ไม่เป็นอันทำ อะไรเลยยยยย ว้าว…….นางบุษบา ทำ ไมเจ้าถึงงามเช่นทำ ใจข้าหวั่น ไหวเสียจริงริ ฉันชื่อบุษบา.. หน่า นาาาา….. หน่า น้าาาา วิหวิยาสะกำ
นางบุษบางั้นหรอ พี่ชายเจ้า อิเหนาเคยปฏิเสธการหมั่นหมาย ไปแล้วนะ วิหวิยาสะกำ จึงเดินทางกลับ ไปยังบ้านเมืองของตนเพื่อ ไปกราบทูลเสด็จท้าว กุเรปัน ว่าข้าได้ตกหลุมรัก นางบุษบาเสียแล้ว เสด็จพ่อข้า…..มีเรื่อรื่ง จะมาบอกท่าน ข้าอยากแต่งาน กับนางที่อยู่ในรูป เจ้าพูดว่าใครนะ? ท้าวกะหมังกุหนิงรู้สึกเห็นใจ บุตรชายอย่างยิ่งเมื่อทราบว่าว่ คนที่อยู่ในรูปเป็นนางบุษบา จึงส่งทูตให้ไปสู่ขอมาให้บุตร ชายทันที่ วิหยาสะกำ ท้าวกะหมังกุหนิง
คงไม่ได้ ข้าได้ยกลูสาวข้ากับ จรกาไปแล้ว ไม่อาจกลับคำ ได้ มีพระราชสารไปยังท้าวดาหาเพื่อ สู่ขอนางบุษบาให้ วิหวิยาสะกำ ลูกชายของท้าวกุเรปัน ….ข้าน้องทูล จากเมืองกะห มังกุหนิง ท้าวดาหา ทูต
ท้าวดาหา กล้า ปฏิเสธข้างั้นหรอ !!!!!! ท้าวกะหมังกุหนิงทรงกิ้ว มากๆ ทรงคิดจะยกทัพไปตี เมืองท้าวดาหา เพื่อไปชิง ตัวนางบุษบามา ทรงคิดว่าว่ ถ้าทำ เช่นนี้ต้องชนะ และไก้ ตัวนางบุษบาเป็นแน่!!!!! ข้าไม่อาจยอมได้ ข้าจะไปตี เมืองหมันหยาให้แตก สลายเป็นแน่ ..ทูลกระหม่อม ท่าน ท้าวดาหาได้ปฏิเสธการ อภิเษก ข้าจะไปชิงตัวนางบุษบา มาให้ได้
ท้าวดาหาเมื่อทราบเรื่อ รื่ ง ที่ท้าวกะหมังกุหนิงจะ มาตีทัพทรงคิดว่าว่จะสู้ไว้ ไหวเป็นแน่!!!! ข้าสู้ไม่ได้เป็นแน่ เมืองกุเรปัน (รื่นรื่รมย์สุขสบาย) เมืองคาหา (งามมาก) เมืองกาหลัง (นครที่ยากแก่การโจมตี) เมืองสิงหัดส่าหรี (รีนครแห่งสิงห์) เจ้าจงนําสารนี้ไป ให้กับ…… วงค์อสัญแดหวา หรือ รื วงศ์เทวัญ วั ๔ เมือง ท้าวดาหา ท้าวดาหาจึงส่งสารให้เพื่อนพี่น้อง ในวงค์อสัญแดหวา หรือรืวงศ์เทวัญวั ให้ช่วยในการรบครั้งนี้
นำ สารนี้ไปให้ อิเหนาให้มาช่วย ศึกในครั้งนี้!!! หากไม่มาช่วยในครั้งนี้ ข้าจะตัดความเป็นพ่อ ลูก!!!! อิเหนา สงสัยว่าว่นาง บุษบาเป็นใครทำ ไม่ ต้องแยกชิงกันเช่น นี้??? ท้าวกุเรปัน(พ่อของ อิเหนา) ได้ให้คนนำ สาร ที่จะไปที่เมืองท้าวดาหา นี้ไปให้แก่อิเหนา เจ้าเป็นใครกัน??? เจ้าจะสวยสู้นาง จินตะหราของข้าได้ หรือรืไม่ ท้าวกุเรปัน ทำ ไมถึงต้องยกทัพ ตีเมืองกันเพื่องแย่ง ชิงเจ้า อิเหนา
เจ้าจงกลับไปช่วยพ่อ เจ้าเสีย ท้าวหมันหยา อิเหนา สารอีกฉบับ ท้าวกุเรปันได้ส่ง ให้แก่ท้าวหมันหยา เพื่อต่อว่าว่ ธิดาของท่านว่าว่ (จินตะ หรา)ไม่อบรบสั่งสอนที่ให้ เรื่อรื่งทั้งหมดเกิดความวุ่นวุ่ วาย ส่วนนางจินตะหราข้าจะ พูดกับนางเอง นางจินตะหรา????
ข้าไม่เชื่อ ท่าจะไปหาคู่ หมั่นเก่า ไม่ใช่ หากข้าไม่ไปท่าน พ่อจะตัดความเป็นพ่อ ลูกกับข้า เสด็จพี่จะทิ้งข้าไปแล้วใชามั้ย ท่านลืมเรื่อรื่งของเราหมดสิ้น แล้วสิหนา อือ!! เมื่อนางจินตะหรารู้เข้าว่าว่อิเหนาต้อง ไปช่วยแย่งชิงนางบุษบา จึง คร่ำ ครวญ เสียใจ คิดว่าว่จะทิ้งนางไป อยู่กับบุษบาคู่หมั่นเก่า นางกลัวเสีย อิเหนาไปจึงไม่อยากให้อิเหนาไป เมื่อนางจินตะหราครํ่าครวญ เสร็จ จึงยอมปล่อยให้อิเหนาไป ชิงนางบุษบา แต่อิเหนาสัญญา กับนางจินตะหราว่าว่จะมีแค่นาง คนเดียวแล้วจะกลับมาหานาง จินตะหรา นางจินตะหรา อิเหนา ข้ารักเจ้าแต่เพียงผู้เดียว ข้า สัญญา
แล้วจะมายุ่งกับศึก ครั้งนี้ทำ ไม!! เจ้าไม่ได้อยู่ใน วงศ์เทวา แล้วนิ นิ!!!! เจ้าาาาาาาาา เมื่อวิหวิยาสะกำ และสังคา มาระตาเผชิญหน้ากัน วิหวิยา สะกำ จึงแหน็บแนมสังคา มาระตาว่าว่ ได้ได้อยู่ใน วงศ์เท วาแล้วมาเกี่ยวข้องทำ ไม อิเหนาเดินทางไปยังเมืองดาหา พร้อมกับสังคามาระตาเพื่อไป สมทบกับทัพเมืองอื่นๆ วิหวิยาสะกำ สังคามาระตา
หยุดนะ!!!!!! หลังจากทำ การสู้รบกันด้วย ทวน สังคามาระตาได้ชนะ ท้าวกะหมังกุหนิงเห็นบุตร ชายสิ้นชีพก็ทรงกิ้ววววเป็น อย่างมาก รีบ รี ควบม้ามาแก้ แค้น แต่ถูกอิเหนาสกัดไว้ เจ้าสังคามาระตา มีอะไร อิเหนา เจ้าจะ สู้กับข้างั้นหรอ อิเหนา ท้าวกะหมังกุหนิง
ได้ อิเหนา สังคามาระตา อิเหนาเห็นว่าว่อาจจะสู้เพลงทวน ไม่ได้ จึงท้าสู้ด้วยการใช้กริชริสู้ กัน แม้ท้าวกะหมังกุหนิวจะมี ความชำ นาญในการใช้อาวุธ วุ มากกว่าว่แต่อิเหนามีความ ชำ นาญในพื้นที่มากกว่าว่จึง ทำ ให้สามารถฆ่าท้าวกะหมังกุ หนิงได้ และชนะในศึกครั้งนี้ นิ!!!!เจ้ามาสู้กับข้า ด้วย กริชริ หลังจากที่ต่อสู้กัน อิเหนาก็ได้ เอาชนะในศึกครั้งนี้ได้
ประวัติตัวละคร อิเหนาหรือระเด่นมนตรี เป็นโอรสของท้าวกุเรปันและประไหมสุหรีนิหลา อระตา แห่งกรุงกุเรปัน อิเหนาเป็นชายรูปงาม มีเสน่ห์ เจรจาอ่อนหวาน นิสัยเจ้าชู้ มีความ เชี่ยวชาญในการใช้กริชและกระบี่เป็นอาวุธ ท้าวกุเรปันได้สู่ขอบุษบาหนึ่งหรัดธิดาของท้าว ดาหาเป็นคู่ตุนาหงันของอิเหนาตั้งแต่เด็ก ครั้นอิเหนาโตเป็นหนุ่มได้พบ จินตะหราวาตี และหลงใหลนางมาก จึงปฏิเสธไม่ยอม แต่งงานกับบุษบา แต่พอได้พบกับบุษบาก็ หลงรักนาง จนกระทั่งลักพา ตัวนางไปขณะที่นางกำ ลังจะเข้าพิธวิวาห์กับ ระตูจรกา ทำ ให้องค์ปะตาระกาหลาโกรธอิเหนา จึงบันดาลให้ลมหอบนางไปเสีย อิเหนาก็ ปลอมตัวเป็นโจรป่าชื่อ มิสารปันหยี ออก ติดตามหานางจนทั่วแผ่นดินชวาก็ไม่พบ จึง ตัดสินใจบวชเป็นฤาษี ใช้ชื่อว่า กัศมาหรา ได้ รับความทุกข์ทรมานใจแสนสาหัสกว่าจะไดเพ บนางบุษบาอีกครั้ง ภายหลังอิเหนาได้เป็น กษัตริย์ครองเมืองกุเรปันมีมเหสีถึง ๑๐ องค์ จินตะหรา เป็นธิดาของระตูหมันหยากับประไหมสุหรีชื่อสุห รีจินดาส่าหรี แห่งเมืองหมันหยา รูปโฉมงดงาม มีนิสัยเจ้าอารมณ์ เอาแต่ใจตัวเองแสนงอน ช่างพูดประชดประชัน บางครั้งก็ก้าวร้าวหยาบ คาย จนแม้แต่อิเหนาเองยังนึกรำ คาญใจ ทั้งๆ ที่ได้พบนางครั้งแรกก็หลงรัก จนไม่ยอมกลับ กรุงกุเรปันและปฏิเสธการแต่งงานกับบุษบา อย่างสิ้นเชิง ครั้งอิเหนาได้รับคำ สั่งจากท้าว กุเรปันให้ไปช่วยทำ ศึกที่เมืองดาหา ทำ ให้นางไม่ ได้พบอิเหนาอีกเลย จวบจนเวลาผ่านไปนาน หลายปี ท้าวกุเรปันจะจัดพิธีแต่งงานให้อิเหนา จึงทรงมีสาส์นมาถึงระตูมันหยาให้พาจินตะหรา ไปเขาพิธีด้วยในตำ แหน่ง ประไหมสุหรีฝ่าย ขวา
ท้าวกะหมังกุหนิง เป็นกษัตริย์ที่มีความหยิ่ง ในเกียรติและศักดิ์ศรีของตน รักลูกมาก ท้าวกะหมังกุหนิง ..ผู้หยิ่งอย่างทระนง ท้าวกะหมังกุหนิง เป็นกษัตริย์ครองเมืองกะหมังกุหนิง มีโอรสชื่อวิ หยาสะกำ มีพระอนุชา ๒ องค์คือ ระตูปาหยัง และระตูประหมัน (คำ ว่า "ระตู" ใช้ เรียกเจ้าเมืองเล็กๆ ) ท้าวกะหมังกุหนิง รักลูกมาก ยอมทำ ทุกอย่างเพื่อลูก และยอมตาม แทนลูกได้ ดังคำ พูดที่ยืนยันกับพระอนุชาทั้งสองว่า "พี่ดังพฤกษาพนาวัลย์ จะอาสัญเพราะลูกเหมือนกล่าวมา" เปรียบตนเองเหมือนต้นไม้ที่ยอมตามเพราะลูก (ต้นไม้บางชนิด เมื่อ ออกลูกแล้ว ก็จะตัดต้น เช่นต้นกล้วย ข้าวโพูด ฯลฯ) ดังนั้น เมื่อวิหยาสะกำ เก็บภาพนางบุษบาได้ และหลงใหล นางใน ภาพ จนไม่เป็น อันกินอันนอน ท้าวกะหมังกุหนิงก็ถึงกับต้องส่งราชทูตไปสู่ขอนาง บุษบา ครั้นสู่ขอไม่ได้ ก็ตัดสินใจทำ สงคราม ทั้งที่เมื่องกะหมังกุหนิงเป็นเมืองเล็ก ดังคำ พูด ของพระอนุชาทั้งสอง ที่เตือนสติว่า "ดั่งหิ่งห้อยหรือจะแข่งแสงอาทิตย์ เห็นผิดระบอบบุราณมา" แต่ท้าวกะหมังกุหนิงก็ไม่เชื่อ เพราะความรักลูก ลักษณะนิสัย ๑. มีความเด็ดเดี่ยว ไม่ยอมฟังฟัเหตุผลและเปลี่ยนแปลงความคิด ง่ายๆ ตั้งใจจะทำ ศึก เพื่อชิงนางบุษบาให้แก่วิหยาสะกำ โอรส ไม่ยอมเลิกล้มความตั้งใจ น้อง ชายจะยกเหตุผลมาแวดล้อมต่างๆ มาชี้แจงว่าไม่สมควร อีกทั้งไม่ฟังฟัคำ ทัดทานของโหร ที่ว่าชะตากำ ลังร้าย ให้งดยกทัพไว้ ๗ วัน ๒. รักลูกยิ่งชีวิต ยอมตายเพื่อลูกได้ ๓. มีความกล้าหาญยอมตายในการสู้รบ เมื่อทราบว่าเมืองเทวาทั้ง ๓ และเมืองจรกา ยกทัพมาช่วยเมืองดาหาก็ไม่เกรงกลัว เร่งสั่งรบทันที ๔. มีฝีมือในการต่อสู้ป้องกันตัวในการใช้อาวุธต่างๆและอยู่ยง คงกระพัน การที่ต้องเสียที่แกอิเหนาเพราะใช้กริซวิเศษ ที่ประตาระกา หลาประทานเป็นอาวุธ ๕. ขาดวิจารณญาณในการคาดคะเนการศึก มีความแน่ใจว่าอิเหนา จะไม่ยกทัพมาช่วยป้องกันเมืองดาหา และมีความมั่นใจ จะได้ต่อสู้กับ ระตูจรกาและระตูล่าสำ ซึ่งด้อยฝีมือกว่าตน ท้าวกาหลัง เป็นกษัตริย์ผู้ครองกรุงกาหลัง เป็นน้องของท้าวกุเรปันและท้าวดาหามีมเหสี ๕ องค์ ครบตำ แหน่งตามประเพณีประเพณีของวงศ์อสัญแดหวา พระองค์มี ธิดาที่เกิดจากประไหมสุหรี หนึ่งองค์ คือ ระเด่นสะการะหนึ่งหรัด และมีธิดากับลิ กูอีกหนึ่งองค์ คือ บุษบารากา ท้าวกาหลังทรงมีจิตใจเมตตากรุณากับทุกคน เช่น ทรงยอมรับคนแปลกหน้าที่เพิ่งจะพบกันครั้งแรก คือ ปันหยี,อุณากรรณ และย่าหรัน ไว้เป็นโอรสบุญธรรมให้การเลี้ยงดูอย่างดี ทั้งที่ไม่ทรงทราบว่าเป็น หลานแท้ๆ ของพระองค์เอง ท้าวกุเรปัน กษัตริย์ผู้ครองกรุงกุเรปัน มีมเหสี 5 องค์ ท้าวกุเรปันมีโอรสองค์ แรกกับลิกู คือ กะหรัดตะปาตี และมีโอรสธิดากับประไหม สุหรีใน เวลาต่อมาคือ อิเหนากับวิยะดา ท้าวกุเรปันมีน้องชายร่วมพระบิดา มารดาเดียวกันอีก 3 องค์ ซึ่งได้เป็นกษัตริย์ครองเมืองต่างๆ คือ ท้าวดาหา , ท้าวกาหลัง และท้าวสิงหัดส่าหรี ท้าวกุเรปันนั้นทรง หยิ่งทระนงในศักดิ์ศรีของวงศ์อสัญแดหวา ลักษณะนิสัย - ถือยศศักดิ์ไม่ไว้หน้าใคร ไม่เกรงใจใคร เช่น ในราชสาส์นถึงระตู หมันหยา กล่าวตำ หนิระตูหมันหยาอย่างไม่ไว้หน้าว่า เป็นใจให้จินตะ หราแย่งคู่หมั้นบุษบา สอนลูกให้ยั่วยวนอิเหนา เป็นต้นเหตุให้บุษบา ร้างคู่ตุนาหงันในพระราชสาส์นของท้าวกุเรปันถึงอิเหนาได้ยกความ ผิดให้จินตะหรา จึงมีลักษณะเป็นผู้ใหญ่ที่มีอำ นาจ แต่ไม่มีเมตตา ถือยศศักดิ์ และที่ต้องช่วยดาหานั้น เพราะถ้าดาหาแพ้หมายถึง กษัตริย์วงศ์เทวาพ่ายแพ้ด้วย ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องที่น่าอายอย่างยิ่ง
ท้าวดาหา เป็นกษัตริย์ผู้ครองกรุงดาหา ท้าวดาหามีโอรสและธิดา กับประไหมสุหรี 2 องค์คือ บุษบาหนึ่งหรัดกับสียะตรา ท้าวดาหาเป็นผู้มีใจยุติธรรม ลักษณะนิสัย - หยิ่งในศักดิ์สรี ใจร้อน เช่น ตัดสินใจรับศึกกะหมังกุ หนิงโดยไม่สนใจว่าจะมีใครมาช่วยหรือไม่ - เป็นคนรักษาสัจจะ รักษาเกียรติยศชื่อเสียงเป็นอย่าง ยิ่ง เมื่อได้ยกนางบุษบาให้จรกาไปแล้ว เมื่อกะหมังกุหนิ งมาสู่ขออีกจึงปฏิเสธ บุษบา เป็นธิดาของท้าวดาหาและประไหมสุหรีดาหราวาตี แห่งกรุงดาหา ท้าวกุเรปันก็ขอตุนาหงันให้กับอิเหนา บุษบาเป็นหญิงที่งามล้ำ เลิศ กว่านางใดในแผ่นดินชวากิริยามารยาทเรียบร้อย คารมคมคาย เฉลียวฉลาดทันคนใจกว้างและมีเหตุผล จึงผูกใจให้อิเหนารักใคร่ใหล หลงนางยิ่งกว่าหญิงอื่นนอกจากนั้นบุษบายังเป็นลูกที่ดีอยู่ในโอวาท ของพระบิดา พระมารดา ยอมแต่งงานกับระตูจรกา แม้ว่าจะไม่ พอใจในความขี้ริ้วขี้เหร่ของระตูจรกาก็ตาม นางถูกเทวดา บรรพบุรุษ ของวงศ์อสัญแดหวาคือ องค์ปะตาระกาหลาบันดาลให้ ลมพายุหอบไป ทำ ให้นางต้องพลัดพรากจากอิเหนา และพระบิดา พระมารดาเป็นเวลาหลายปี กว่าจะได้พบอิเหนาและวิวาห์กัน โดย นางได้ตำ แหน่งเป็นประไหมสุหรีฝ่ายซ้าย - องค์ปะตาระกาหลา หรือบางทีเรียกว่า องค์ อสัญแดหวา เป็นเทวดาบรรพบุรุษ ของ ราชวงศ์อสัญแดหวา ซึ่งมีอ ยุ่ด้วยกัน 4 เมือง คือ กรุงกุเรปัน กรุงดาหา กรุงกาหลังและกรุงสิง หัดส่าหรี องค์ปะตาระกาหลาจะ คอยดูแลทุกข์สุขของบุคคลใน ราชวงศ์อสัญแดหวาอยู่เสมอ วิหวิยาสะกำ เป็นลูกของท้าวกะหมังกุหนิง เป็นผู้มี ความเอาแต่ใจตน และลุ่มหลงในรูปรสภายนอก ดู ได้จาก การให้พ่อของตนไปสู่ขอนางบุษบามา แต่งงานกับตน ทั้งที่รู้ว่าว่นางบุษบามีคู่หมั้นแล้ว แต่ก็ยังต้องการแต่งกับนางบุษบาอยู่ เพราะเกิด ลุ่มหลงในรูปรสที่ได้เห็น สังเกตได้จากกลอนที่วิหวิ ยาสะกำ บรรยายถึงความสวยของนางบุษบา ดังนี้ พระทนต์แดงดังแสงทับทิม เพริศริพริ้มริ้เพรา พักตร์คมขำ ผิวพรรณผุดผ่องเพียงทองคำ วิไวิล ลักษณ์เลิศล้ำ อำ ไพ
อิเหนาพบจินตะหราวาตี อิเหนารบกับท้าวบุศสิหนา อิเหนาได้นางมาหยารัศมีและนางสการะวาตี ช่างเขียนลอบวาดรูปบุษบา วิหยาสะกำ สลบบนหลังม้า ท้าวกะหมังกุหนิงเคลื่อนทัพ อิเหนาจากจินตะหราวาตี อิเหนายกทัพจากหมันหยา อิเหนารบท้าวกระหมังกุหนิง อิเหนาพบบุษบา อิเหนา มีทั้งหมด๒๐ตอน อิเหนาไม่ยอมกลับเมือง อิเหนาทำ เหตุในวิหารพระปฏิมา อิเหนาแต่งถ้ำ อิเหนาเผาเมือง อิเหนาได้บุษบา อิเหนาแก้สงสัย ลมหอบ อิเหนามะงุมมะหงาหราเข้ามะละกา อิเหนาบวช อิเหนาพบบุษบา
คำ ศัพท์จากเรื่องอิเหนา กระทรวง หมู่ กระยาหงัน สวรรค์ กราย เคลื่อนไหวอย่างมีท่าทีหรือลีลาในการใช้อาวุธ กลับกลอก พลิกไปพลิกมา ที่นี้หมายถึงขยับอาวุธ กล่าว ที่นี้หมายถึง สู่ขอ กะระตะ กระตุ้นให้ม้า้เดิน หรือ วิ่ง กั้นหยั่น อาวุธ สำ หรับเหน็บติดตัว กัลเม็ด ปุ่มที่ฝักอาวุธ กิดาหยัน ผู้รับใช้ใกล้ชิดพระเจ้าแผ่นดิน กิริณี ช้าง แกว้วพุกาม แก้วมีค่าจากเมืองพุกามในพม่า่ เขนงปืน เขาสัตว์ที่ใช้ใส่ดินปืน โขลนทวาร ประตูป่า งาแซง ไม้เสี้ยมปลายแหลม สำ หรับวางเรียงป้องกันข้าศึก จตุรงค์ ทัพสี่เหลา่าคือ ช้าง ม้า รถ และ พลเดินเท้้า ชักปีกกา จัดกองทัพเป็นรูปปีกกา ชีพอ่ นักบวช/พราหมณ์ ดวงยิหวา ผู้เป็นที่รักยิ่ง ดะหมัง ตำ แหน่ง ขุนนางผู้ใหญ ในชวา มี ๔ ตำ แหน่ง คือ ยาสา ตำ มะหงง ปูนตา และดะหมัง ดัสกร ศัตรู ดูผี เยี่ยม เคารพศพ ตุนาหงัน หมั้นหมาย ถอดโกลน ชักเท้าจากโกลน (ห่วงที่ห้อยลงมาจากอานม้า) ไถ้ ถุงสำ หรับใส่เงิน และสิ่งของ มักคาดไว้ที่เอว นามครุฑ การตั้งค่ายเป็นรูปครุฑ บุหรง นก บางครั้งหมายถึง นกยูง ประเจียด ผ้าที่ใช้ลงอาคม ใช้ในการป้องกันอันตรายในการสู้รบ ประเสบัน ตำ หนัก ป่วยขา บาดเจ็บที่ขา ปักมาหงัน ชื่อเมืองของระตูผู้เป็นบิดาของสังคามาระตา พหลพลขันธ์ กองทัพใหญ่ ฟันฟั ไม้ข่มนาม พิธีที่ทำ ก่อน ออกรบเพื่อเป็นการบำ รุงขวัญทหาร โดยนำ เอาต้นไมที้่มีชื่อร่วมตัวอักษรกับชื่อข้าศึกมา ฟันฟั ให้ขาดประหนึ่งว่าได้ฟันฟัข้าศึก ม่านสองไข ม่า่น ๒ ชาย ที่แหวกกลางไปรวบไว้ที่ด้านข้้าง มุรธาวารี ภิเษก น้ำ ที่ผ่าน พิธีกรรมเพื่อทำ ให้ศักดิ์สิทธิ์ ย่่างที สะเทิน การเดิน อย่่างเร็วของช้า้ง ระเด่น มนตรี คำ เรียก อิเหนา ระตู คำ เรียก เจ้้าเมืองที่ไม่ใช่วงศเ์เทวัญ ล่าสำ ระตูผู้ เป็นพี่ชายของจรกา เลี้ยง ที่นี้ หมายถึง รับเป็นภรรยา วงศเ์เทวัญ อสัญหยา เชื้อสายกษัตริย์ที่่สืบมาจากเทวดา วิหลั่น ค่ายที่ขยับเข้าใกล้ข้าศึกทีละนิด ศรีปัตหรา กษัตริย์ผู้เป็นใหญ่ ที่นี้คือ ท้า้วดาหา ศัสตรา อาวุธ ส่งสการ พิธีกรรม เกี่ยวกับการปลงศพ สามนต์ เจ้าเมือง ที่เป็นเมืองขึ้น เสาตะลุง เสาใหญ่สำ หรับผูกช้าง อะหนะ ลูก อัธยา อัธยาศัยหรือความประสงค์ อัปรา ยอมแพ้ อาสัตย์ ไม่ซื่อตรง องอุตม์ เสียงดังมาก ชื่อปืนโบราณ ฉัตรชัย มณฑก นกสับ ชื่ออาวุธ กริช(อิเหนา) ทวน กระบี่ กั้นหยั่น เสน่า เครื่องประดับตัวละคร สังวาล ทองกร ธำ มรงค์ ชฎา กรรณเจียกจอน เจียรบาด ปั้นเหน่ง ตาบทิศ ทับทรวง ชื่อต้นไม้ ต้นแก้ว ต้นแค ต้นจาก ต้นเต่า ร้าง ชื่อนก บุหรง(นกยูง) เบญจวรรณ นก นางนวล ตกตระเวนไพร
แหล่งอ้างอิงทั้งหมด ความเป็นมา https://th.m.wikipedia.org/wik รูปภาพ http://bbtonline.school/wp-content/uploads ประวัติของตัวละคร https://www.thaigoodview.com/knowledge/2663/adoni s-characters บทประพันธ์ https://vajirayana.org คำ ศัพท์ http://supawadee127222560.blogspot.com/p/blogpage_63.html?m=1