แผนการจัดการเรียนรู้ ขุนช้างขุนแผน , ราชาศัพท์ ม.๖

คํานํา

การจดั ทําชุดการเรยี นรูกจิ กรรมการเรยี นรูเชงิ รุกเพอ่ื พัฒนาทักษะ
การแกป ญหา เลมนี้จดั ทําขนึ้ เพื่อใชเปนแนวทางในการศึกษาและพัฒนาการเรียน
การสอนกลมุ สาระการเรียนรูภาษาไทยช้ันช้ันมัธยมศึกษาปที่ ๖ เพ่ือชว ยใหผูเ รยี น
สามารถเรียนรเู ปน ไปตามขนั้ ตอนอยา งมปี ระสทิ ธิภาพผูจดั ทาํ ไดพยายามศกึ ษา
คนควา เอกสารตาํ ราตา ง ๆ และแหลงเรยี นรูท่เี ก่ยี วของกับการทําชุดการเรียนรู
เพอ่ื ใหเกิดความชดั เจนถูกตอ งตามหลกั วิชาดังน้นั จึงไดจดั ทาํ ชุดการเรียนรทู ้งั หมด
๔ กจิ กรรมดังนี้
๑. กจิ กรรมที่ ๑ ประหนง่ึ วนั ทองนส้ี องใจ
๒. กิจกรรมที่ ๒ มนั เกดิ เหตุทง้ั นี้ก็เพราะหญิง
๓. กจิ กรรมท่ี ๓ เรอ่ื งไมเปนไปด่งั ใจหวัง
๔. กิจกรรมที่ ๔ คําราชาศัพท
องคความรูท ีอ่ ยใู นเอกสารฉบบั น้เี กดิ ขน้ึ จากความรูความเขา ใจความต้ังใจ
และความเพยี รพยายามทีจ่ ะจดั ทําใหสาํ เร็จอยางมปี ระสทิ ธิภาพและประสทิ ธิผล
ขอขอบคุณผูมสี ว นเกย่ี วของท่รี วมกันทาํ ใหก ารเขยี นแผนการจัดการเรยี นรูครัง้ นี้
สาํ เร็จลลุ ว งไปไดด วยดี

นาย ฐปนวฒั น ชินรี
นางสาว เจนจริ าภรณ กนั หา

ผจู ัดทํา

แผนผงั แสดงขัน้ ตอนการเรยี นรู้โดยใช้ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้

ศกึ ษาคาํ แนะนาํ ในการใชช ดุ กจิ กรรม

ศึกษาสาระการเรียนรู มาตรฐานการเรยี นรู
ตวั ชว้ี ัดและจุดประสงคก ารเรียนรู
ทาํ แบบทาํ สอบ
(กอ นเรียน)

ปฏบิ ัติกจิ กรรมตามชดุ กจิ กรรมเรยี นรู

ทําแบบฝก หัดหลังเรียน ไมผา นเกณฑ

ผานเกณฑ

ศึกษากจิ กรรมเรยี นรถู ดั ไป

ขอ เสนอแนะการใชช ุดกิจกรรมการเรียนรเู ชิงรกุ
เพื่อพฒั นาทกั ษะการแกปญ หาสาํ หรบั นักเรียน
ชั้นมัธยมศกึ ษา

๑. ขอ เสนอแนะในการใชช ุดกจิ กรรมการเรยี นรูภาษาไทย
การใชชุดกจิ กรรมการเรียนรูวิทยาศาสตรเ ร่อื งนํ้าและปรากฏการณ
ธรรมชาติกลุมสาระการเรยี นรภู าษาไทย ชั้นมธั ยมศึกษาปที่ ๖ ใชควบคกู ับ
แผนการจดั การเรยี นรูท่ี ๑-๔ เวลา ๑๓ ชั่วโมง
๒. สว นประกอบของชดุ กิจกรรมการเรยี นรูภาษาไทย
การใชชุดกิจกรรมการเรยี นรูภาษาไทยเร่อื งเสภาขุนชางขุนแผน ตอนขุน
ชา งถวายฎีกาและภาษาในมุมกวาง เร่ืองคําราชาศพั ท ประกอบดว ย
เอกสารดงั นี้
๑.คมู อื การใชชดุ กิจกรรมการเรียนรูเชงิ รกุ เพ่ือพฒั นาทักษะการแกป ญหา
๒. คาํ ชีแ้ จงสาํ หรบั ครูผสู อน
๓. คําแนะนาํ การใชช ุดกิจกรรมสาํ หรับนกั เรยี น
๔. ลาํ ดบั ขัน้ การเรยี นโดยใชชุดกจิ กรรมการเรยี นรูภาษาไทย
๕. มาตรฐานและตัวช้ีวดั ชุดกิจกรรมการเรียนรูภ าษาไทย
๖. สาระสําคัญ / ความคดิ รวบยอดชดุ กจิ กรรมการเรียนรูภาษาไทย
๗. จุดประสงคช ดุ กิจกรรมการเรียนรวู ทิ ยาศาสตร
๘. แบบทดสอบกอนเรยี น
๙. ใบความรูจ าํ นวน ๔ เรอ่ื ง
๑๐. แบบฝกหดั
๑๑. เฉลยแนวคาํ ตอบและเกณฑก ารใหคะแนน
๑๒. กระดาษคาํ ตอบ

กลุมสาระการเรยี นรู : ภาษาไทย แผนการจดั การเรียนรู ที่ ๑ ระดับชนั้ มัธยมศกึ ษาปท ่ี ๖

รหัสวิชา ท ๓๓๑๐๖ วิชา ภาษาไทย เวลา ๘๐ ช่ัวโมง
หนว ยที่ ๑ ช่ือหนว ย เสภาเรือ่ งขุนชา งขุนแผน ตอนขนุ ชางถวายฎีกา เวลา ๑๓ ชั่วโมง
เรอื่ งที่ ๑ เรอ่ื ง ประหนงึ่ วนั ทองน้ีสองใจ เวลา ๔ ชั่วโมง
มาตรฐานการเรียนรู/ตัวชวี้ ดั
มาตรฐานการเรยี นรู
ท ๑.๑ ใชกระบวนการอา นสรา งความรูและความคดิ เพ่อื นาํ ไปใชตัดสินใจ แกป ญ หาในการ
ดาํ เนนิ ชีวิตและมีนสิ ยั รกั การอาน
ท ๕.๑ : เขาใจและแสดงความคิดเหน็ วจิ ารณว รรณคดแี ละวรรณกรรมไทยอยา งเหน็ คุณคา
และนาํ มาใชใ นชวี ิตจรงิ
ตัวช้ีวดั
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๒ ตคี วามแปลความและขยายความเรื่องทอี่ าน
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๓ วเิ คราะหแ ละวิจารณเร่อื งท่อี า นทุกดา นอยา งมีเหตผุ ล
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๔ คาดคะเนเหตุการณจากเรอ่ื งที่อา น และประเมินคา เพอ่ื นาํ ความรู ความคิด
ไปใชตัดสินใจแกป ญหาในการดําเนนิ ชวี ิต
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๕ วเิ คราะห วิจารณ แสดงความคดิ เหน็ โตแยงกับเรือ่ งท่ีอา น และเสนอความคิด
ใหมอยา งมีระบบ
ท ๕.๑ ม.๔-๖ /๓ วิเคราะหแ ละประเมินคุณคา ดานวรรณศิลปข องวรรณคดีและวรรณกรรมใน
ฐานะท่ีเปน มรดกทางวัฒนธรรมของชาติ
ท ๕.๑ ม.๔-๖ /๔ สังเคราะหข อ คดิ จากวรรณคดแี ละวรรณกรรมเพื่อนําไปประยกุ ตใชใ นชีวิต
จรงิ
จุดประสงคก ารเรยี นรู
ดานความรู
๑.นักเรียนจับใจความสาํ คญั จากเร่ืองทอ่ี านได ๒.นกั เรยี นวิเคราะหแ ละตีความบทวิเคราะหได
ดานทักษะ/กระบวนการ
๑.นักเรียนสามารถสรุปเรอ่ื งทอี่ านได
๒.นักเรยี นสามารถจําแนก สังเกต อธิบาย เร่ืองที่อา นได
๓.นักเรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น ระบเุ หตุผลจากเรอื่ งทอ่ี านได

ดา นคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค
๑.นักเรียนมีความมุง มั่นในการทาํ งาน
๒.นักเรยี นมจี ิตสํานกึ รกั ความเปนไทย
๓.นักเรยี นใฝเ รยี นรู
๔.นักเรียนมมี ารยาทในการอาน

สมรรถนะของผเู รียน
๑.ความสามารถในการส่อื สาร
๒.ความสามารถในการคดิ
๓.ความสามารถในการแกป ญหา
๔.ความสามารถในการใชทักษะชวี ติ
๕.ความสามารถในการใชเทคโนโลยี

ดานคณุ ลกั ษณะทพ่ี งึ ประสงค
๑.รกั ชาติ ศาสน กษตั รยิ 
๒.ซอื่ สัตยสจุ รติ
๓.มีวินยั
๔.ใฝเ รียนรู
๕.อยูอยางพอเพยี ง
๖.มีความมงุ มนั ในการทํางาน
๗.รกั ความเปนไทย
๘.มีจติ สาธารณะ

สาระสําคญั
เสภาเรอ่ื งขุนชา งขนุ แผน ตอนขนุ ชางถวายฎกี า โดดเดน ดว ยกลอนสภุ าพ ซ่ึงมีความไพเราะ

ในเรือ่ งท่ี ๑ นจ้ี ะกลาวถึงเรอื่ งนางวันทอง ซงึ่ ในปจจุบันเปน ที่มาของคาํ กลาวตาํ หนหิ ญิงสาวทร่ี ัก
ผชู ายพรอ มกนั วา เปน “วนั ทองสองใจ” โดยเปรียบเทียบกับนางวันทองในเรื่องขุนชา งขุนแผน โดย
จะแสดงถึงบุคลิก ลกั ษณะนสิ ัยของตัวละครอยางนางวันทอง สมเด็จพระพันวษา ขนุ แผน ขนุ ชา ง
และจมืน่ ไวย ไดอยา งนา เหน็ ใจแลว ยังแฝงดว ยขอคิดความรักท่ีมีตอมารดาของบตุ ร

สาระการเรยี นรู
๑.เนื้อเรือ่ ง
๒.การถอดความจากคําประพันธแ ละการตคี วาม
๓.บทวเิ คราะห
๔.การอานเพ่ือพนิ ิจคณุ คา ของวรรณคดีและวรรณกรรม

กิจกรรมการเรียนรู
ขนั้ สรา งการเชอื่ มตอ (Plugging in) (ช่วั โมงท่ี ๑)
๑.นักเรยี นทําแบบทดสอบกอ นเรยี น
๒.นักเรยี นรวมกันสนทนาทบทวนความรูเดมิ และรว มกันตอบคําถามดงั น้ี
๒.๑ นักเรียนรูจักนางวันทองหรือไม
(รูจ กั /ไมร จู ัก)
๒.๒ นักเรยี นคิดวา เหตใุ ด คาํ วา “วันทองสองใจ” จงึ เปน คํากลาวตําหนหิ ญงิ สาวท่รี กั
ผูชายพรอมกัน
(เน่ืองจากนางวันทองมีความลังเล ไมส ามารถเลือกฝา ยใดฝา ยหน่ึงได)
๒.๓ นักเรียนคิดวานางวันทองมีนสิ ัยเชน ใด
(นางวนั ทองเปนหญงิ ที่ปากราย ปากจดั พดู จาหยาบคาย หมน่ิ ศกั ด์ิศรีของขุนแผน จนทํา

ใหข นุ แผนถงึ ข้ันโกรธชกั ดาบว่งิ ไลฟนนางวนั ทองอยา งไมมีเยอ่ื ใย ท้ังยงั เปนคนที่มคี วามลงั เล)
ข้ันเสรมิ พลงั การเรียนรู (Powering up) (ช่วั โมงท่ี ๒ – ๓)
๓.นกั เรยี นแบง กลุม กลุมละ ๕ คน คละเพศ คละนักเรยี นเกง ปานกลาง และออน (หรอื อาจจะ

แบง กลุมดวยวิธีการตา งๆเพ่มิ เตมิ กไ็ ด) โดยแตล ะกลมุ จะตอ งแบงหนา ทกี่ นั ใหชัดเจน
๔.นกั เรียนแตล ะกลมุ รวมกนั ถอดคําประพนั ธและตคี วามจากเสภาขนุ ชา งขุนแผน ตอนขนุ ชา ง

ถวายฎกี า เรื่องท่ี ๑ เร่ือง ประหนงึ่ วันทองนสี้ องใจ เพือ่ หาเหตผุ ลท่ีแทจ รงิ วา ทาํ ไมจึงเรยี กวา นางวัน
ทองสองใจ รวมกนั วเิ คราะห อภปิ รายเปรียบเทียบ เพ่อื ฝก ฝนใหเปนผมู ีความรแู ละทกั ษะการคดิ
วิเคราะหแ ละตคี วาม

๕.นกั เรียนแตละกลมุ นําเสนอผลการวิเคราะห อภปิ รายและแสดงความคดิ เห็นรว มกนั
๖.นกั เรยี นรวมกนั สรปุ ผลการทาํ กิจกรรมและสรปุ สงิ่ ท่เี ขาใจเปน ความรูรวมกัน เกยี่ วกับคาํ วา
วันทองสองใจ ซ่งึ เปน ทม่ี าจากเหตุการณทนี่ างวนั ทองตองเลอื กแตลังเล ไมย อมเลอื กฝา ยใดฝา ยหน่งึ
จนทําใหถ ึงแกความตายในทส่ี ุด

ขน้ั สังเคราะหขอ มูลสรา งความหมาย (Synthesizing) (ช่ัวโมงที่ ๔)
๗.นกั เรยี นแตล ะกลุม จบั ฉลากคณุ คา ทางวรรณคดแี ละวรรณกรรม จากเสภาเรอื่ งขุนชางขนุ แผน

ตอนขนุ ชางถวายฎกี า เรอื่ งที่ ๑ เร่ือง ประหน่งึ วันทองนสี้ องใจ ในดานวรรณศลิ ป ดา นคณุ คา ดา น
เนอ้ื หา คุณคา ดานสังคม

ขน้ั ใชแ หลงเรยี นรภู ายนอกสนับสนนุ (Outsourcing)
๘.นกั เรยี นแตล ะกลมุ สบื คนขอมลู จากบทความหรืองานวจิ ัยตางๆ
๙.นักเรยี นเลอื กขอมูลท่ีได พรอ มแหลง อางองิ และออกมานําเสนอหนา ชน้ั เรยี น
ข้ันไตรต รองสะทอนคดิ (Reflecting)
๑๐.นกั เรยี นแตละกลมุ สืบคน ขอมูล จากบทความหรอื งานวิจัยตา งๆ เกยี่ วกบั การนาํ ไปปรบั ใช
ในชีวิตประจาํ วัน
๑๑.นักเรยี นแตล ะกลมุ เขียนแผนผงั ความคิดเกี่ยวกบั คณุ คา ดา นตางๆและการนําไปปรบั ใช
๑๒.ครูและนกั เรียนรวมกนั ประเมินและเสนอแนะ ครอู ธบิ ายเพ่ิมเติมในสว นทีบ่ กพรอง
๑๒.ตรวจสอบความรูค วามเขาใจ นักเรียนทําแบบฝกหัดท่ี ๑ เรอื่ งประหนึง่ วนั ทองนีส้ องใจ
สอ่ื การเรยี นรู
๑.หนังสอื เรยี นวรรณคดีวจิ กั ษ
๒.ใบความรู เรอ่ื งที่ ๑ ประหน่ึงวนั ทองน้ีสองใจ
๓.เอกสารบทวิเคราะหประกอบ
แหลง การเรยี นรู
๑.หนังสอื เรียน
๒.หองสมุด
๓.อินเทอรเน็ต
การวดั และประเมนิ ผล
วธิ ีการวดั และประเมนิ ผล
๑.การทาํ แบบฝก หดั
๒.การประเมินการสงั เกตพฤตกิ รรมรายบุคคล
๓.การประเมินนําเสนอผลงาน
๔.แบบการประเมนิ ช้นิ งาน

เกณฑก ารประเมนิ ผลการเรยี นรู
๑. นกั เรยี นตอบคําถามในแบบฝก หัดไดถูกตอ งผา นเกณฑร อยละ ๘๐
๒. นกั เรยี นมีคะแนนการสงั เกตและพฤตกิ รรมรายบคุ คลผานเกณฑรอยละ ๘๐
๓. นกั เรียนมีคะแนนนําเสนอผานเกณฑร อ ยละ ๘๐
๔. นกั เรียนมีคะแนนชิ้นงานผา นเกณฑรอ ยละ ๘๐

บนั ทกึ ขอ เสนอแนะของผบู รหิ ารโรงเรยี น
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...

ลงชอ่ื ...............................................................
ตําแหนง ..........................................................
วันที่.........เดือน........................พ.ศ................
บนั ทกึ ผลหลงั การเรียนรู
ผลการจดั การเรียนรู
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
ปญ หา/อปุ สรรค
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
แนวทางแกไข
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
ลงชอ่ื ...............................................................

ครูผสู อน
วนั ที่.........เดือน........................พ.ศ................

ใบความรทู ี่ ๑ ประหนง่ึ วา วนั ทองนส้ี องใจ
ปจจบุ ันเรามกั ไดย ินคาํ กลา วตาํ หนิหญงิ สาวทร่ี ักผชู ายพรอมกนั ทีเดียวสองคนวา
เปน “วนั ทองสองใจ” โดยเปรียบกับนางวนั ทองในเร่ืองขุนชา งขนุ แผน ดงั ปรากฏในคาํ
กลอนวา
ชอบผิดพอ จงคิดคะนงึ ตรอง อนั ตวั นองมลทนิ หาสิ้นไม
ประหน่งึ วาวันทองนี้สองใจ พบไหนกเ็ ปนแตเ ชนน้นั
คาํ กลาวเปรียบเทียบนี้ชวนใหนา พิจารณาวาเหตุใดนางวนั ทองจึงถกู กลาวหาเชน นนั้
เร่อื งราวของนางมีทม่ี าอยา งไรกัน รื่องนี้เช่อื กันวา เกิดขึน้ จรงิ ในปลายแผน ดินสมเด็จ
พระบรมไตรโลกนาถตอ เน่อื งถึง รัชสมยั สมเดจ็ พระรามาธิบดที ี่ ๒ แหงกรงุ ศรีอยธุ ยา
ตํานานเดิมเลา เพียงวา นายทหาร ผูมีฝม อื คนหน่งึ มตี ําแหนงเปน ขนุ แผน รบั ราชการใน
รัชสมยั สมเด็จพระพนั วษาหรือสมเด็จ พระรามาธบิ ดที ี่ ๒ และไดถ วายดาบฟา ฟนแด
สมเดจ็ พระพนั วษา จากเคา เรื่องเดิมไดม ี ผูแตง ใหม ีเน้ือเรื่องตน่ื เตน สนุกสนานมากขึ้น มี
เร่ืองราวการแยงชิงหญงิ งามและการ เอาชนะเชงิ ชายกนั จนกระทงั่ เปนนยิ าย ทีม่ ี
ผูต ดิ ตามกนั มากเรื่องหนงึ่ นิยายเรื่องนน้ั เลา ถงึ นางวนั ทองวา เดิมชอ่ื พมิ พิลาไลย เปน
เพือ่ นเลน กับพลายแกว และขนุ ชางมาตงั้ แตเ ด็ก เม่ือเตบิ โตเปน สาวงามไดพ บกบั พลาย
แกว อกี ครง้ั ขณะท่ีพลายแกว บวชเปน เณรที่วัดปาเลไลยก เณรแกว เหน็ นางพมิ กม็ ใี จรกั
ใครชอบพอจนถึงกับแอบสกึ ลอบ ไปหานางบนเรอื น ฝา ยขนุ ชา งผูรํา่ วยแตมีรปู รา ง
หนาตาอัปลกั ษณก็หลงรกั นางพิม จงึ ออ นวอนใหน างเทพทอง ผูเ ปนมารดาไปสูข อ นาง
พิมเกรงวามารดาจะรับขนั หมากของขนุ ชาง จึงใหน างสายทอง พ่เี ล้ยี งไปสงขาวใหเณร
แกว รีบชงิ มาสขู อกอน เณรแกว จึงลาสกิ ขาและ ขอใหนางทองประศรี มารดาของตน
ไปสขู อนางพมิ ท้ังสองจงึ ไดแ ตงงานกัน

หลงั จากเขาหอเพียงสองวัน พลายแกวตอ งนําทัพไปรบกบั พระเจา เชยี งใหม ขนุ ชาง
พยายามทําทุกทางใหน างพิมใจออนยอมเปนภรรยาของตนใหไ ด เร่อื งพลายแกว จน
ลมปวยจงึ ตองเปลย่ี นชอ่ื เปน วนั ทอง ขนุ ชา งหลอกวาพลายแกวเสยี ชีวิต ในสนามรบ
แลว นางศรีประจนั มารดานางวนั ทองเกรงวานางวนั ทองจะถูกริบเปนมายหลวง จงึ
บงั คับใหน างแตงงานกบั ขนุ ชาง นางไมเชอื่ วาพลายแกวจะตายในสนามรบ จงึ
พยายาม ขดั ขืนขุนชางและรงั้ รอจนกระทัง่ พลายแกวชนะศกึ กลบั มา
พลายแกว ไดรับบรรดาศกั ด์ิเปนขุนแผน และไดน างลาวทองเปนภรรยา นางวันทอง
เหน็ นางลาวทองมากับขุนแผนก็โกรธและเกดิ วิวาทกัน นางวันทองพูดตัดขาด
ขนุ แผน ขนุ แผน โกรธจงึ เขา ขา งนางลาวทองแลวพานางไปอยูกบั นางทองประศรีท่ี
กาญจนบุรี นางวนั ทอง เสียใจมากคิดวาขุนแผนสิ้นรกั ตนแลว และในท่สี ุดก็ถกู
มารดาบงั คับใหเขาหอกบั ขุนชา ง นางจึงตองเปน ภรรยาขนุ ชา งดว ยจาํ ใจ
อกี สองวันตอมา ขุนแผนคิดถึงนางวันทองจึงลอบขึ้นเรือนขนุ ชา ง เม่ือเห็นนางวัน
ทอง นอนคูก บั ขุนชางกโ็ กรธ แตข ุนแผนกท็ าํ ไดแคด า ประจานใหท ้ังสองไดร ับความ
อบั อาย แลวลงจากเรือนไป ขนุ ชางโกรธมากและหาทางแกแคนอยูตลอด ตอ มาจงึ
สบโอกาส เมอ่ื นางลาวทองไมส บาย ขนุ แผนเปนหวงและอยากกลับไปดแู ล จึงฝาก
เวรไวกบั ขุนชาง ขุนชางกราบทลู สมเดจ็ พระพันวษาวา ขุนแผนหนีเวร ขุนแผนถูก
ลงโทษใหอ อกตระเวนดาน อยชู ายแดน และใหน าํ ตัวนางลาวทองมากกั บรเิ วณไวใ น
วงั ไมใ หท้งั สองพบกัน
ขุนแผนโกรธแคน ขุนชา ง จึงคิดจะชิงตัวนางวันทอง แตตองหาของวิเศษ ๓ อยาง
คอื ดาบฟาฟน กมุ ารทอง และมาสีหมอกมาเปนอาวุธและผชู ว ยเสียกอ น จากนน้ั จึง
ลอบ ขน้ึ เรือนขนชา งอกี ครั้งเพ่อื จะพานางวันทองหนีไปดวยกนั ขณะขึ้นเรือนขนชา ง
ครัง้ นี้ ขนุ แผนไดพ บนางแกวกริ ิยา ธดิ าเจาเมอื งสุโขทัยซ่ึงบิดานํามาขัดดอกไวเพราะ
ขนุ ชา ง ขนุ แผนไดน างแกว กริ ิยาเปน ภรรยา แลวจึงเขาไปหานางวนั ทอง นางวันทอง
ไมอ ยาก จากขุนชา งแตก็ไมอาจขัดขนื ได นางจงึ ตองยอมไปกบั ขุนแผน

ตอ มาขนุ แผนคิดถึงนางลาวทองจงึ ขอพระราชทานนางคืน สมเดจ็ พระพนั วษาก
ร้วิ มาก มีรับสงั่ ใหก มุ ตัวขนุ แผนไปจองจาํ ไวในคุก ขนุ แผนยอมตดิ คกุ โดยไมคิด
หนีแตอยางใดทง้ั ๆ ท่ี มวี ชิ าอาคมจะสะเดาะโซตรวนหนีไปได
วนั หนึ่งขุนชางไดโ อกาสขณะทน่ี างวันทองจะไปเยยี่ มขุนแผน จึงใหบ าวไพรมา
ตัก ฉดุ นางวนั ทอง นางจึงตองอยกู บั ขนุ ชา งจนกระทง่ั คลอดลกู ชายชอ่ื วา พลาย
งาม เมอื่ ขุนชาง รวู า พลายงามเปนลกู ของขุนแผนก็คิดแคน จงึ ลวงไปฆาในปา
แตผ ีพรายบริวารของขุนแผน มาชวยปกปอ งคุม ครองไว นางวนั ทองใหพ ลาย
งามไปอยูกับนางทองประศรผี ูเ ปนยา ทเี่ มอื ง กาญจนบุรี สว นนางจําตองอยูกบั
ขนุ ชางจนกระท่งั พลายงามโตเปนหนุม ไดร ับราชการ ทหารเชนเดยี วกบั บิดา
และมคี วามดคี วามชอบไดเ ปนจมนื่ ไวยวรนาถ
ในงานแตงงานของจมืน่ ไวย นางวนั ทองและขุนชางมาชวยงาน ขนุ ชา งเมาเหลา
มเี รื่องววิ าทกัน ขุนชางถกู จมืน่ ไวยทาํ รา ยจงึ ไปถวายฎกี ากลาวโทษ สมเดจ็ พระ
พนั วษาทรง ใหมกี ารไตสวนความและดาํ นา พสิ จู น ขุนชางแพ จึงมรี บั ส่ังให
ประหารชวี ิต แตนางวันทอง ขอรองใหจม่นื ไวยกราบทูลขอพระราชทานอภัย
โทษ จม่นื ไวยเหน็ แกม ารดาจึงยอมกราบทลู ขอชีวิตขุนชางไว
จมืน่ ไวยคิดถึงมารดาซง่ึ ยงั อยูก บั ขนุ ชาง จึงคดิ จะพานางมาอยูดวยกันพรอม
หนา พอ แมล กู จมื่นไวยลอบข้นึ เรือนขุนชา งพานางวันทองหนี แตกเ็ กรงขุนชาง
จะเอาผดิ วนั รงุ ขน้ึ จงึ ใหบ าวไปบอกวาตนปว ยหนกั อยากดหู นา แม และขอให
แมอยดู วยสักพกั แลวจึง คอ ยสงกลบั ขนุ ชา งโกรธ จงึ ถวายฎกี าตอสมเดจ็ พระ
พนั วษากลา วโทษจมนื่ ไวย ขนุ ชาง รอ งทุกข สมเดจ็ พระพันวษามีรบั สัง่ ใหจ ับตวั
ขุนแผนใหได สวนขนุ แผนพานา ไปอยูต ามปา จนกระท่ังนางตง้ั ครรภ เมื่อนาง
ใกลคลอด ขนุ แผนสงสารนะ ลําบากจึงขอใหพระพิจติ รพาไปมอบตัว เม่ือ
ขนุ แผนและนางวนั ทองกร ทัง้ หมด สมเดจ็ พระพันวษาจงึ ทรงตัดสนิ ใหข นุ แผน
ชนะความไดนางวันทองคืน สวนขุนชา งถูกลงโทษดวยการถกู ปรบั ไหม

แบบฝก หดั ท่ี ๑

คําชีแ้ จง : จงตอบคาํ ถามตอ ไปนใี้ หถกู ตอ ง

ชอบผิดพอ จงคิดคะนึงตรอง อนั ตัวนองมลทินหาสิ้นไม
ประหนง่ึ วา วันทองนีส้ องใจ พบไหนกเ็ ปน แตเชนนน้ั

๑.บทประพันธขา งตน กลา วถึงนางวันทองวาสองใจ เหตุใดจึงกลา วเชนนั้น จงอธิบาย
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................

๒.สาเหตใุ ดทาํ ใหนางวนั ทองโกรธและพูดตัดขาดขุนแผน
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................

๓.สาเหตุใดท่ที ําใหข นุ ชางถวายฎีกาตอ พระพนั วษากลาวโทษจหม่ืนไวย
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................

๔. จมื่นไวยลอบขึน้ เรือนขุนชา งพานางวนั ทองหนี ออกอุบายใดเพือ่ ไมใ หข ุนชา งสงสยั
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................

เฉลยแบบฝกหัดท่ี ๑

คาํ ชแี้ จง : จงตอบคําถามตอไปน้ีใหถกู ตอ ง

ชอบผดิ พอ จงคดิ คะนงึ ตรอง อันตวั นองมลทินหาสนิ้ ไม
ประหน่งึ วาวันทองนสี้ องใจ พบไหนกเ็ ปนแตเชนนนั้

๑.บทประพันธข า งตน กลาวถึงนางวนั ทองวา สองใจ เหตุใดจงึ กลา วเชนนนั้ จงอธิบาย
ขนุ แผนเขา ชงิ ตัวนางวันทอง แตนางวันทองไมอยากจากขนุ ชางแตนางก็ยอมไปกับ

ขุนแผน และความคิดทีล่ ังเลไมยอมเลอื กท่ีจะอยูก บั ฝายใดฝา ยหนงึ่

๒.สาเหตุใดทาํ ใหนางวันทองโกรธและพดู ตดั ขาดขนุ แผน
นางวันทอง เหน็ นางลาวทองมากับขุนแผนก็โกรธและเกดิ ววิ าทกัน

๓.สาเหตใุ ดที่ทําใหข ุนชางถวายฎกี าตอพระพันวษากลาวโทษจหมน่ื ไวย
ในงานแตง งานของจมื่นไวย นางวนั ทองและขนุ ชางมาชว ยงาน ขนุ ชางเมาเหลา มเี ร่ือง

วิวาทกนั ขุนชางถกู จม่นื ไวยทํารายจงึ ไปถวายฎกี ากลาวโทษ
๔. จมนื่ ไวยลอบขึน้ เรือนขุนชางพานางวนั ทองหนี ออกอุบายใดเพื่อไมใหข ุนชางสงสัย

วนั รงุ ขึน้ จงึ ใหบ าวไปบอกวาตนปว ยหนกั อยากดูหนา แม และขอใหแมอยดู วยสักพักแลว
จงึ คอยสง กลับ

กลุม สาระการเรยี นรู : ภาษาไทย แผนการจดั การเรยี นรู ท่ี ๒ ระดบั ชนั้ มัธยมศึกษาปท่ี ๖

รหัสวิชา ท ๓๓๑๐๖ วชิ า ภาษาไทย เวลา ๘๐ ชั่วโมง
หนวยท่ี ๑ ชอื่ หนว ย เสภาเรื่องขนุ ชา งขุนแผน ตอนขนุ ชางถวายฎีกา เวลา ๑๓ ช่ัวโมง
เรื่องที่ ๒ เรื่อง มนั เกดิ เหตทุ ้ังนกี้ ็เพราะหญิง เวลา ๔ ช่วั โมง
มาตรฐานการเรียนรู/ตวั ชว้ี ัด
มาตรฐานการเรยี นรู
ท ๑.๑ ใชกระบวนการอานสรางความรูและความคดิ เพ่ือนําไปใชตดั สินใจ แกป ญ หาในการ
ดาํ เนินชวี ิตและมนี สิ ัยรกั การอา น
ท ๓.๑ สามารถเลอื กฟง และดูอยางมวี จิ ารณญาณ และพดู แสดงความรู ความคดิ และ
ความรูสกึ ในโอกาสตา งๆ อยางมวี ิจารณญาณและสรา งสรรค
ท ๕.๑ : เขา ใจและแสดงความคิดเห็นวิจารณว รรณคดแี ละวรรณกรรมไทยอยา งเห็นคณุ คา
และนํามาใชในชวี ติ จริง
ตัวชี้วดั
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๓ วเิ คราะหและวิจารณเร่ืองทอ่ี า นทกุ ดานอยางมีเหตผุ ล
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๔ คาดคะเนเหตุการณจ ากเรอ่ื งที่อาน และประเมินคาเพ่อื นาํ ความรู ความคิด
ไปใชตดั สินใจแกป ญหาในการดําเนนิ ชวี ติ
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๕ วิเคราะห วิจารณ แสดงความคิดเหน็ โตแยงกับเรอ่ื งที่อาน และเสนอความคดิ
ใหมอยา งมรี ะบบ
ท ๓.๑ ม.๔-๖/๑ สรปุ แนวคดิ และแสดงความคิดเหน็ จากเรอื่ งท่ฟี งและดู
ท ๓.๑ ม.๔-๖/๒ วเิ คราะห แนวคดิ การใชภ าษา และความนา เช่อื ถือจากเรือ่ งทฟี่ งและดอู ยา ง
มีเหตุผล
ท ๓.๑ ม.๔-๖/๓ ประเมนิ เรือ่ งท่ฟี ง และดู แลว กาํ หนดแนวทางนาํ ไปประยุกตใ ชใ นการดาํ เนนิ
ชวี ิต
ท ๕.๑ ม.๔-๖ /๒ วเิ คราะหลักษณะเดนของวรรณคดเี ช่ือมโยงกับการเรยี นรทู าง
ประวตั ศิ าสตรแ ละวิถชี วี ิตของสังคมในอดตี
ท ๕.๑ ม.๔-๖ /๔ สังเคราะหข อคดิ จากวรรณคดแี ละวรรณกรรมเพ่ือนําไปประยกุ ตใชใน
ชีวิตจรงิ

จุดประสงคก ารเรยี นรู
ดานความรู
๑.นักเรยี นจับใจความสาํ คัญจากเรอื่ งทอ่ี านได
๒.นักเรียนรจู กั การวเิ คราะหแ ละตคี วามบทวเิ คราะห
๓.นักเรียนรหู ลกั การประเมนิ คณุ คา วรรณคดีและวรรณกรรม
ดา นทกั ษะ/กระบวนการ
๑.นักเรียนสามารถสรุปเรื่องได
๒.นักเรียนสามารถฟง ดู วเิ คราะหและปฏิบตั กิ ารพดู ได
๓.นักเรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น ระบเุ หตุผล ประเมนิ คาได
๔.นักเรียนสามารถนําขอคดิ ไปประยุกตใ ชในชวี ิตประจาํ วันได
ดานคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค
๑.นักเรียนมีความมุง ม่ันในการทาํ งาน
๒.นักเรียนมจี ติ สาํ นกึ รกั ความเปนไทย
๓.นักเรยี นใฝเรียนรู
๔.นักเรยี นมีมารยาทในการฟง ดู พดู

สมรรถนะของผูเรยี น
๑.ความสามารถในการสือ่ สาร
๒.ความสามารถในการคิด
๓.ความสามารถในการแกป ญหา
๔.ความสามารถในการใชทกั ษะชีวติ
๕.ความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี

ดา นคณุ ลกั ษณะทพี่ ึงประสงค
๑.รักชาติ ศาสน กษตั รยิ 
๒.ซ่ือสตั ยสุจริต
๓.มวี ินยั
๔.ใฝเรยี นรู
๕.อยูอยา งพอเพยี ง
๖.มีความมงุ มันในการทาํ งาน
๗.รักความเปน ไทย
๘.มจี ติ สาธารณะ

สาระสาํ คญั
เปนตอนทปี่ ญหาความวุนวายท่เี กิดจากการแยงชงิ นางวันทองไดยุติลง เมอ่ื สมเดจ็ พระพนั วษา

ทรงทราบถงึ สาเหตขุ องการท่ขี นุ ชางถวายฎกี าครง้ั นีว้ าเปนเพราะจมืน่ ไวย ไปรบั มารดามาจากบา นของ
ขนุ ชางในยามวกิ าล ก็ตรสั วาจม่นื ไวยทาํ โดยพลการเชนนีเ้ ทากบั ไมเห็นความสําคญั ของกฎหมาย
บานเมอื งและองคพ ระมหากษตั ริย สมเดจ็ พระพันวษาจงึ มีรบั ส่งั ใหนางวันทองตดั สนิ ใจให เด็ดขาดวา
จะเลอื กอยูกบั ขนุ ชา ง หรอื ขนุ แผน หรอื จะอยกู ับลกู คร้ันทรงใหโอกาสนางวนั ทอง ตดั สนิ ใจวา จะอยู
กบั ผใู ดนางก็กลบั ไมเ ลือกอีก จงึ พโิ รธมากมรี ับสง่ั ใหป ระหารชวี ิตนาง วรรณคดีในตอนน้ีกเ็ ปนภาพ
สะทอน ท่ีแสดงใหเ ห็นโลกทัศนข องครอบครวั ขนุ นางในสมัยอยธุ ยาและรตั นโกสนิ ทรว ามคี วามจงรัก
ภักดตี อ พระมหากษตั ริยอ ยางสูงสุดเพยี งใด และแสดงถงึ ความรักของมารดาทมี่ ตี อ บุตร
สาระการเรยี นรู

๑.เนอื้ เร่ือง
๒.การถอดความจากคาํ ประพันธแ ละการตคี วาม
๓.บทวิเคราะห
๔.การอานเพอ่ื พนิ จิ คุณคาของวรรณคดีและวรรณกรรม
๕.การฟง ดู พูด แนวคิด การใชภาษาจากเร่อื งทฟี่ งและอาน
กจิ กรรมการเรียนรู
ข้ันสรา งการเช่ือมตอ (Plugging in) (ช่ัวโมงที่ ๑)
๑.นักเรยี นทาํ แบบทดสอบกอ นเรยี น
๒.นักเรียนรว มกันสนทนาทบทวนความรเู ดมิ และรว มกนั ตอบคําถามดังนี้

๒.๑ นักเรยี นเหน็ สมควรหรอื ไมท จ่ี ม่ืนไวยไปรบั ตัวนางวนั ทองมาอยูด ว ย
(เห็นดว ย/ไมเ ห็นดว ย)
๒.๒ นักเรียนคิดวา ในตอนนผี้ ูใ ดมีบทบาทมากท่สี ดุ เพราะเหตุใด
(นางวนั ทองและพระพนั วษา เนือ่ งจากเปนการทีพ่ ระพันวษาตัดสนิ โทษของนางวันทอง)
๒.๓ นกั เรยี นคิดวา เหตุใดพระพนั วษาจึงเกดิ ความพโิ รธตอ นางวนั ทองมาก
(เพราะเรอื่ งราวการฟอ งรอ งยื้อแยงหญงิ ผนู ี้ เกิดขน้ึ ครัง้ แลว คร้ังเลา ไมร จู บส้นิ อกี ทงั้ จมน่ื
ไวยกท็ ําการลแุ กอาํ นาจ ลอบขนึ้ เรือนผอู ืน่ ในยามวกิ าล ทง้ั ๆ ที่ตนเปนขนุ นางผูใหญ แตกลบั ไมรักษา
กฎหมายบานเมืองและไมเ กรง พระราชอาชญาแมแตนอ ย พระองคจ ึงไมพอพระทัยอยแู ลว ครน้ั ทรง
ใหโอกาสนางวันทอง ตัดสินใจวาจะอยูกบั ผใู ดนางกก็ ลบั ไมเลือกอกี จงึ พิโรธมาก)

ขั้นเสรมิ พลงั การเรียนรู (Powering up) (ช่ัวโมงที่ ๒ )
๓.นักเรียนดูส่ือการต ูนหรอื ละครขุนชางขนุ แผน ในตอนทีพ่ ระพนั วษาตดั สินความ
๔.นักเรียนแบง กลุม กลุมละ ๕ คน คละเพศ คละนกั เรียนเกง ปานกลาง และออ น (หรือ

อาจจะแบง กลุมดว ยวธิ กี ารตางๆเพมิ่ เตมิ ก็ได) โดยแตละกลุม จะตอ งแบงหนา ทกี่ นั ใหชดั เจน
๕.นกั เรยี นแตละกลมุ รวมกนั วิเคราะหความนา เชอ่ื ถือจากเรอ่ื งท่ฟี ง และดอู ยางมเี หตผุ ล
๖.นักเรียนแตละกลุมนาํ เสนอผลการวเิ คราะห อภิปรายและแสดงความคดิ เห็นรว มกนั
๗.นกั เรยี นรว มกนั สรุปผลการทํากิจกรรมและสรปุ ส่งิ ท่ีเขา ใจเปน ความรรู วมกนั มันเกดิ เหตุนกี้ ็

เพราะหญิง เนอื่ งมาจากเร่อื งราวการฟองรอ งยื้อแยงหญงิ ผูน้ี เกดิ ขึน้ ครัง้ แลว ครง้ั เลา ไมร จู บ พระ
พันวษาจึงไมพ อพระทัยอยูแลว ครนั้ ทรงใหโ อกาสนางวนั ทอง ตัดสนิ ใจวา จะอยูกบั ผูใดนางกก็ ลับไม
เลือกอีก จึงเปน ใหพ ระองคส รุปวา สาเหตเุ กดิ จากนางวันทอง

ขนั้ สงั เคราะหขอมลู สรา งความหมาย (Synthesizing) (ชวั่ โมงที่ ๓)
๘.นกั เรียนแตละกลมุ สบื คน ขอมูลเร่ืองแนวคิดและการใชภาษา จากส่อื วดิ โิ อตางๆ
๙.นักเรยี นแตละกลมุ นําผลการวเิ คราะหจากการฟง การดู มานําเสนอเปน ลกั ษณะของบทบาท
สมมตุ ขิ องตวั ละครในเร่อื ง พรอ มบอกผลของการสืบคนขอมลู ที่ไดร บั ฟง และดมู า
ขนั้ ใชแ หลง เรยี นรูภายนอกสนับสนนุ (Outsourcing)
๑๐.นกั เรียนทํากิจกรรมวิเคราะหลกั ษณะเดน ของวรรณคดเี ชื่อมโยงกับการเรยี นรูทาง
ประวัติศาสตรและวิถชี ีวติ ของสังคมในอดีต จากการทพี่ ระพนั วษาตดั สนิ ความ
๑๑.นกั เรยี นและครูรว มกนั อภิปราย แสดงความคิดเห็นสรปุ ความรูจากกจิ กรรมทท่ี ํามาทั้งหมด
ใหเขา ใจตรงกนั วา วรรณคดีในตอนนกี้ ็เปน ภาพสะทอ น ท่ีแสดงใหเ หน็ โลกทศั นของครอบครัวขุน
นางในสมัยอยธุ ยาและรัตนโกสินทรวามีความจงรกั ภกั ดีตอ พระมหากษตั ริยอยางสงู สุดเพียงใด และ
แสดงถงึ บทบาทอาํ นาจของพระมหากษตั ริยทีส่ ามารถตัดสนิ ความเปน ความตายได
ขัน้ ไตรต รองสะทอนคดิ (Reflecting) (ชั่วโมงที่ ๔)
๑๒.นกั เรียนวิเคราะหวรรณคดีในตอนการตัดสนิ ความ เกีย่ วกบั การนําไปปรับใชใน
ชีวิตประจาํ วัน
๑๓.นักเรียนแตล ะกลุม เขียนแผนผังความคิดพรอ มกับยกตวั อยางบทรอยกรองในเรอ่ื ง เกี่ยวกบั
คณุ คาดานตา งๆและการนาํ ไปปรบั ใชในชวี ติ ประจาํ วัน
๑๔.ครูและนักเรียนรวมกันประเมินและเสนอแนะ ครูอธิบายเพม่ิ เติมในสว นทีบ่ กพรอ ง
๑๕.ตรวจสอบความรคู วามเขาใจ นกั เรียนทาํ แบบฝกหัดที่ ๒ มนั เกิดเหตุท้ังนก้ี ็เพราะหญิง

แหลงการเรียนรู
๑.หนังสือเรยี น
๒.หอ งสมุด
๓.อินเทอรเน็ต

การวดั และประเมนิ ผล
วธิ กี ารวดั และประเมินผล
๑.การทําแบบฝก หดั
๒.การประเมนิ การสังเกตพฤติกรรมรายบุคคล
๓.การประเมินนําเสนอผลงาน
๔.แบบการประเมนิ ชนิ้ งาน

เครอ่ื งมอื วัดประเมนิ ผล
๑. แบบฝก หดั
๒. แบบประเมินการสงั เกตและพฤตกิ รรมรายบคุ คล
๓. แบบประเมินการนาํ เสนอผลงาน
๔. แบบประเมนิ ช้ินงาน

เกณฑก ารประเมนิ ผลการเรียนรู
๑. นักเรยี นตอบคาํ ถามในแบบฝกหดั ไดถ ูกตอ งผานเกณฑร อ ยละ ๘๐
๒. นักเรียนมีคะแนนการสังเกตและพฤติกรรมรายบุคคลผา นเกณฑรอ ยละ ๘๐
๓. นักเรียนมีคะแนนนาํ เสนอผานเกณฑร อ ยละ ๘๐
๔. นักเรียนมีคะแนนชนิ้ งานผา นเกณฑร อ ยละ ๘๐

บนั ทกึ ขอ เสนอแนะของผบู รหิ ารโรงเรยี น
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...

ลงชอ่ื ...............................................................
ตําแหนง ..........................................................
วันที่.........เดือน........................พ.ศ................
บนั ทกึ ผลหลงั การเรียนรู
ผลการจดั การเรียนรู
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
ปญ หา/อปุ สรรค
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
แนวทางแกไข
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
ลงชอ่ื ...............................................................

ครูผสู อน
วนั ที่.........เดือน........................พ.ศ................

ใบความรทู ่ี ๒ มนั เกดิ เหตุทง้ั นก้ี ็เพราะหญิง
เม่อื สมเด็จพระพนั วษาทรงรับฎกี าขนุ ชาง และทรงตัดสินคดฟี อ งรอ งกันในคร้งั น้ี
พระองคมรี ับสั่งเปน การสรปุ เร่อื งราวทงั้ หมดวา

มันเกดิ เหตุท้ังนี้กเ็ พราะหญงิ จงึ หึงหวงชวงชิงยุงยง่ิ อยู
จาํ จะตดั รากใหญใ หหลน พรู ใหลูกดอกดกอยูแตก งิ่ เดยี ว

คาํ กลาวน้สี มควรแกเหตุหรือไม เรานาจะพิจารณาถงึ ความเปนมาของเร่อื งราวที่
เกิดขึ้นกอน

ครานัน้ พระองคผ ทู รงเดช ฟง เหตุขุนเคอื งเปนหนกั หนา
อายหมนื่ ไวยทาํ ใจอหังกา ตกวาบา นเมอื งไมมนี าย
จะปรกึ ษาตราสินใหไมไ ด จึงทําตามน้าํ ใจเอางา ยงาย
ถา ฉวยเกิดฆา ฟนกันลม ตาย อันตรายไพรเ มืองก็เคอื งกู

เมื่อสมเดจ็ พระพนั วษาทรงทราบเร่ืองราวท่ีขนุ ชางถวายฎีกาฟอ งรอ งก็พโิ รธ
จมนื่ ไวย ทีล่ อบขึ้นเรือนผูอ่ืน ทาํ เหมือนวา บานเมอื งไมม ีกฎหมาย และตรัสวา
เร่อื งฟองรอ งแยงชิง นางวันทองนเี้ หตใุ ดจึงไมยตุ ิ กลับผลดั เปลี่ยนเวียนกนั
กลาวโทษราวกบั วา ในโลกน้ีไมม ี หญิงอน่ื แลว พระองคจ งึ มรี บั สงั่ ใหนางวนั ทอง
เขา เฝา แลวตรสั ถามวานางจะเลือกอยกู ับใคร แตดวยเคราะหกรรมบันดาลให
เปน ไป ทําใหน างตกประหมาจนไมอ าจจะตัดสนิ ใจได สมเดจ็ พระพนั วษาจึงมี
รบั ส่ังใหป ระหารชีวิตนางวนั ทอง

หากพจิ ารณาเรือ่ งราวของนางวันทองดวยใจเปนธรรมแลว จะเห็นวา ชีวิตของ
นา ถกู กาํ หนดใหดําเนินไปตามความปรารถนาของชายทั้งส่ี คอื ขุนแผน ขนุ
ชาง จม และสมเดจ็ พระพันวษา โดยทนี่ างไมม อี ิสระทจ่ี ะเลือกได เราอาจสงสัย
วา เหตุใดนางจึงไมก ราบทลู สมเด็จพระพันวษาวา จะเลอื กอยกู ับผูใด ทง้ั ๆ ที่
พระองคก ็ทรงเมตตาและเหน็ ใจ ชะตากรรมของนางที่ตอ งถูกชายยอื้ แยง กันไป
มา แมแตลูกก็เปนชนวนกอ ปญหาใหเกิดมี การฟอ งรองกนั อยา งไมส ้นิ สดุ
เหตุหนึ่งนา จะเปน เพราะนางต่นื ตระหนกตกประหมา เกิด ความเกรงกลวั พระ
ราชอาญาสมเดจ็ พระพนั วษามาก ดงั ท่ีนางกลา วต้งั แตแรกแลว วา “ขอพระองค
จงทรงพระปรานี ชวี อี ยูใตพระบาทา” นางจงึ กราบทูลไปวาใหพ ระองคท รง
ตดั สนิ ชะตากรรมให สวนเหตุผลที่กวีอา งตามความเช่ือของคนไทยก็คือ เปน
เพราะเคราะห กรรมของนางทีจ่ ะสน้ิ อายจุ งึ บันดาลใหอ บั จนคําตอบเชน น้นั
เรอ่ื งราวตอนขนุ ชางถวายฎกี านบั เปน ตอนท่สี ําคญั ทส่ี ุดของเรอ่ื งขุนชางขุนแผน
กลาวคอื เปน ตอนท่ีปญ หาความวุนวายทเี่ กดิ จากการแยง ชงิ นางวันทองไดย ุติ
ลง
เมื่อ สมเดจ็ พระพนั วษาทรงทราบถงึ สาเหตุของการทข่ี ุนชางถวายฎีกาครั้งน้วี า
เปน เพราะจม่ืนไวย ไปรับมารดามาจากบานของขุนชางในยามวกิ าล ก็ตรสั วา
จมืน่ ไวยทาํ โดยพลการเชนน้ีเทา กบั ไมเห็นความสาํ คัญของกฎหมายบานเมือง
และองคพ ระมหากษัตริย ทง้ั ๆ ที่ “อัยการศาลโรง ก็มีอยู ฤาวากตัดสนิ ให
ไมได” สมเด็จพระพันวษาจงึ มรี ับสง่ั ใหน างวนั ทองตัดสนิ ใจให เด็ดขาดวาจะ
เลอื กอยกู บั ขุนชาง หรอื ขนุ แผน หรอื จะอยูกับลูก
เมอื่ ใครครวญถงึ อารมณความรูสกึ ของนางวนั ทองทตี่ องตกอยูใ นสถานการณ
เชน นั้นแลว เราคงจะเขาใจไดวา เพราะหญิงในสมัยกอ นไมสามารถตดั สินใจ
ดําเนนิ ชวี ิตอยา งมี อิสระเหมือนในปจ จบุ นั ได

เมื่อจะตอ งตัดสินใจทนั ทเี ชน นี้ ทาํ ใหนางละลาละลังไมแ นใ จวา จะ เลอื กทางใด
เพราะในใจนนั้ “จะวารักขุนชา งกระไรได ท่จี รงิ ใจมิไดรกั แตสกั หนิด” คนท่ี
นางรักก็คือขุนแผนและจมนื่ ไวยเทา น้นั แตด ว ยเกรงวาหากกราบทลู ผิดไปจาก
ทีส่ มเด็จ พระพันวษาทรงคาดคดิ แลว ก็จะพโิ รธได จงึ จะขอกราบทูลไปตาม
ความรสู กึ จรงิ ๆ ทม่ี ีตอขุนแผนวา

ความรกั ขนุ แผนก็แสนรัก ดวยรว มยากมานักไมเดียดฉันท
สลู าํ บากบกุ ปามาดว ยกัน สารพนั อดออมถนอมใจ

สวนความรูส กึ ทีม่ ตี อขุนชางน้ัน นางวันทองทูลวา

ขนุ ชางแตอยูดว ยกนั มา คําหนกั หาไดวาใหเ คอื งไม
เงนิ ทองกองไวมใิ หใ คร ขา ไทใชส อยเหมอื นของตวั

อีกฝา ยหนึ่งน้นั “จม่นื ไวยเลาก็เลือดท่ใี นอก กห็ ยบิ ยกรักเทากนั กับผัว” นาง
ชง่ั ใจไมได แตจ ะไมเลอื กก็กลัวพระราชอาชญา จึงขอใหพ ระองคทรงตดั สนิ ให
กลับเปน พระองคพ ิโรธหนัก “เหมอื นดนิ ประสวิ ปลิวติดกับเปลวไฟ” จงึ ตรสั
บรภิ าษดว ยถอยคํารนุ แรงวา

ละโมบมากตัณหาตาเปน มัน สักรอ ยพันใหถึงไมถึงใจ
วา หญงิ ชั่วผัวยงั คราวละคนเดยี ว หาตามตอมกันเกรยี วเหมอื นถึงไม
หนักแผนดินกจู ะอยไู ย อา ยไวยถงึ อยา นับวามารดา

ที่จริงสมเด็จพระพนั วษากท็ รงเมตตาครอบครวั ขุนชางและขนุ แผนเพราะเห็น
แก ความดีความชอบท่ีเคยสรางไวแ กบ านเมือง แตเม่ือเรือ่ งราวการฟองรองยื่
อแยง หญิงผนู ้ี เกดิ ขึน้ ครั้งแลวครงั้ เลา ไมรูจบสนิ้

อกี ท้งั จม่ืนไวยกท็ ําการลแุ กอํานาจ ลอบข้นึ เรือนผอู น่ื ในยามวกิ าล ท้ังๆ ท่ตี น
เปน ขนุ นางผูใหญ แตกลบั ไมรักษากฎหมายบา นเมืองและไมเ กรง พระราช
อาชญาแมแตนอ ย พระองคจึงไมพอพระทัยอยแู ลว ครน้ั ทรงใหโ อกาสนางวนั
ทอง ตัดสนิ ใจวา จะอยูกับผใู ดนางก็กลบั ไมเ ลือกอีก จึงพิโรธมากมรี ับสง่ั ให
ประหารชวี ติ นาง ทามกลางความตกตะลึงของชายทั้งสาม แมแ ตจม่นื ไวยผเู ปน
ตนเหตุของการฟองรอ งถวาย ฎีกาคร้ังนีก้ ็ไมอ าจจะชวยเหลอื มารดาของตนได
หากพจิ ารณาบทบาทและลกั ษณะนิสยั ของนางวันทองจากเนอื้ หาในตอนน้ีแลว
จะเหน็ ไดว านางเปน คนท่ีรักลูกมาก เม่ือลูกบกุ ข้นึ เรือนผูอนื่ ในยามวิกาลเชนนก้ี ็
วิตกวา ลกู จะไดร ับอันตรายและมคี วามผดิ เม่ือลูกตัดพอ วานางคงไมรกั ลูกแลว
นางก็เสยี ใจแลว ตอบลกู วา

ทุกวนั นใ้ี ชแ มจ ะผาสุก มแี ตทกุ ขใ จเจ็บดังเหน็บหนาม
ตอ งจาํ จนทนกรรมท่ีตดิ ตาม จะขืนความคดิ ไปกใ็ ชท ่ี

แลว เตอื นใหมีสติวาหากอยากจะใหแ มก ลับไปก็ไปหารือกับบิดา แลว ฟอ งรองขุน
ชางจะดกี วา มาลักพาแมไ ปเชน น้ี เมอ่ื จม่นื ไวยไมเ ชื่อฟง นางจงึ ตอ งยอมตาม
เพราะเกรงวาจะเกิดคดีความ ใหญโ ตดังทีน่ างกลา ววา

จงครวญใครใหเหน็ ขอ สําคญั แมนีพ้ ร่นั กลวั แตจ ะเกิดความ
ดว ยเปนขา ลักไปไทลกั มา เหน็ เบ้อื งหนา จะอึงแมจ งึ หาม

นางจึงยอมตามลกู ไปเพราะเห็นแกความสขุ ของลูก จากบทบาทของแมท ่จี ําตอง
ยอมตามใจ ลูกท้ัง ๆ ที่ไมเห็นดว ยน้ัน ทาํ ใหเ ห็นวานางเปนแมท ีร่ ักลูกมาก พรอ ม
ที่จะเสยี สละความสขุ ของตนใหแกลกู และจากความรักลกู เกรงวาลกู จะถกู ทํา
รา ยน้ีเองทไ่ี ดกลายเปนชนวน นาํ ไปสูเ รอ่ื งราวท่ีนาสลดใจในทา ยทสี่ ุด

แบบฝกหัดท่ี ๒

คําช้แี จง : จงตอบคาํ ถามตอไปนี้ใหถ กู ตอ ง
มนั เกดิ เหตุทัง้ น้ีก็เพราะหญงิ จึงหึงหวงชวงชิงยงุ ย่ิงอยู
จําจะตัดรากใหญใ หหลน พรู ใหล ูกดอกดกอยแู ตก ง่ิ เดียว
๑.องคสมเดจ็ พระพนั วษาทรงรับฎีกาขุนชา ง และทรงตัดสนิ คดฟี องรอ งกนั ในครง้ั นี้ พระองค
มีรับสง่ั เปน การสรุปเรอ่ื งราวท้งั หมด คํากลาวตัดสนิ ของพระพันวษาขางตนสมควรแกเหตุ
หรือไม
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
๒. เหตุใดนางจึงไมกราบทูลสมเด็จพระพันวษาวา จะเลือกอยกู ับผใู ด ทงั้ ๆ ทีพ่ ระองคก็ทรง
เมตตาและเห็นใจ จงอธบิ าย
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
๓. พระพันวษาพโิ รธหนกั “เหมือนดินประสวิ ปลวิ ติดกบั เปลวไฟ” จงึ ตรัสบริภาษดว ยถอ ยคํา
รุนแรงวาอยางไร
...................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
.

เฉลยแบบฝก หดั ที่ ๒

คําช้แี จง : จงตอบคําถามตอ ไปนใ้ี หถ กู ตอ ง

มันเกดิ เหตทุ ัง้ นี้ก็เพราะหญงิ จงึ หึงหวงชว งชิงยงุ ย่งิ อยู
จําจะตัดรากใหญใ หห ลนพรู ใหลูกดอกดกอยแู ตกิง่ เดียว

๑.องคส มเดจ็ พระพันวษาทรงรบั ฎีกาขุนชา ง และทรงตดั สินคดฟี องรองกนั ในคร้ังนี้ พระองค
มรี บั สง่ั เปนการสรุปเรอ่ื งราวท้งั หมด คาํ กลา วตดั สนิ ของพระพันวษาขา งตน สมควรแกเหตุ
หรือไม

มองไดสองแงมุม คอื สมควรเพราะพระองคเ ปน กษตั ริยจ ึงจะตองมคี วามเดด็ ขาดไมโลเล
ไมสมควร เพราะสาหตุมาจากการย้อื แยงนางกจ็ รงิ แต ก็ดวยสถานการณท่นี างตอ งยอม

๒. เหตใุ ดนางจงึ ไมก ราบทลู สมเด็จพระพันวษาวาจะเลือกอยูกับผใู ด ทง้ั ๆ ท่พี ระองคกท็ รง
เมตตาและเหน็ ใจ จงอธิบาย

เหตุหน่งึ นาจะเปน เพราะนางต่ืนตระหนกตกประหมา เกดิ ความเกรงกลัวพระราช
อาญาสมเด็จพระพันวษามาก ดงั ท่นี างกลา วต้งั แตแ รกแลววา “ขอพระองคจ งทรงพระปรานี
ชวี ีอยใู ตพ ระบาทา” นางจงึ กราบทูลไปวาใหพ ระองคท รง ตัดสินชะตากรรมให สว นเหตผุ ลท่ี
กวีอางตามความเช่ือของคนไทยก็คอื เปน เพราะเคราะห กรรมของนางที่จะสนิ้ อายจุ งึ
บนั ดาลใหอ ับจนคาํ ตอบเชนนั้น

๓. พระพนั วษาพโิ รธหนกั “เหมือนดินประสวิ ปลิวติดกับเปลวไฟ” จึงตรัสบริภาษดวยถอ ยคาํ
รนุ แรงวาอยา งไร
ละโมบมากตัณหาตาเปนมัน สักรอ ยพนั ใหถ งึ ไมถึงใจ
วา หญงิ ช่วั ผวั ยังคราวละคนเดียว หาตามตอมกนั เกรียวเหมือนถงึ ไม
หนักแผนดนิ กูจะอยไู ย อา ยไวยมงึ อยานับวามารดา
.

กลุม สาระการเรียนรู : ภาษาไทย แผนการจดั การเรยี นรู ท่ี ๓ ระดับชน้ั มัธยมศึกษาปท ่ี ๖

รหัสวชิ า ท ๓๓๑๐๖ วิชา ภาษาไทย เวลา ๘๐ ช่ัวโมง
หนว ยที่ ๑ ชอ่ื หนวย เสภาเรื่องขุนชา งขุนแผน ตอนขนุ ชา งถวายฎกี า เวลา ๑๓ ชั่วโมง
เรือ่ งที่ ๓ เรื่อง เรอ่ื งไมเ ปน ไปตามใจหวัง เวลา ๕ ช่ัวโมง
มาตรฐานการเรยี นรู/ตวั ชวี้ ัด
มาตรฐานการเรยี นรู
ท ๑.๑ ใชกระบวนการอา นสรา งความรูและความคิด เพอื่ นําไปใชตัดสินใจ แกป ญหาในการ
ดําเนินชวี ิตและมนี ิสัยรกั การอา น
ท ๒.๑ ใชกระบวนการเขียนเขยี นสือ่ สาร เขียนเรียงความ ยอ ความ และเขยี นเรอ่ื งราวใน
รูปแบบตางๆ เขียนรายงานขอมลู สารสนเทศและรายงานการศึกษาคน ควาอยา งมปี ระสิทธภิ าพ
ท ๕.๑ : เขา ใจและแสดงความคิดเห็นวิจารณวรรณคดแี ละวรรณกรรมไทยอยางเหน็ คุณคา
และนาํ มาใชในชวี ติ จรงิ
ตัวช้ีวดั
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๔ คาดคะเนเหตกุ ารณจ ากเรอ่ื งท่ีอาน และประเมนิ คาเพือ่ นําความรู ความคดิ
ไปใชตดั สนิ ใจแกปญ หาในการดาํ เนนิ ชวี ิต
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๕ วเิ คราะห วจิ ารณ แสดงความคดิ เห็นโตแ ยงกับเรื่องทอี่ า น และเสนอความคดิ
ใหมอ ยา งมรี ะบบ
ท ๒.๑ ม.๔-๖/๒ เขยี นเรียงความ
ท ๒.๑ ม.๔-๖/๓ เขียนยอ ความจากสอื่ ทม่ี ีรปู แบบ และเนอ้ื หาหลากหลาย
ท ๒.๑ ม.๔-๖/๔ ผลิตงานเขยี นของตนเองในรูปแบบตา งๆ
ท ๕.๑ ม.๔-๖ /๒ วเิ คราะหลักษณะเดน ของวรรณคดเี ชอ่ื มโยงกบั การเรยี นรูทางประวัติศาสตร
และวถิ ีชวี ติ ของสังคมในอดีต
ท ๕.๑ ม.๔-๖ /๔สังเคราะหขอ คดิ จากวรรณคดแี ละวรรณกรรมเพอ่ื นําไปประยุกตใ ชในชีวิต
จริง
ท ๕.๑ ม.๔-๖ /๖ ทอ งจําและบอกคุณคา บทอาขยานตามทีก่ าํ หนดและบทรอยกรองทีม่ ี
คุณคา ตามความสนใจและนําไปใชอางอิง

จดุ ประสงคก ารเรียนรู
ดา นความรู
๑.นักเรยี นจบั ใจความสําคัญจากเร่ืองท่อี านได
๒.นักเรียนรูจกั การวิเคราะหแ ละตคี วามบทวเิ คราะห
๓.นักเรียนรูหลกั การประเมินคณุ คา วรรณคดีและวรรณกรรม
๓.นักเรยี นรูหลักการเขยี นเรอ่ื งเอง เรยี งความ ยอเรื่อง
ดา นทักษะ/กระบวนการ
๑.นักเรยี นสามารถสรุปเรอื่ งได
๒.นักเรียนสามารถเขยี นเร่อื งเอง เรยี งความ ยอ เร่อื งไดอยา งถกู ตอง
๓.นักเรียนสามารถแสดงความคิดเห็น ระบเุ หตุผล ประเมนิ คา ได
๔.นักเรยี นสามารถนาํ ขอ คิดไปประยุกตใชใ นชวี ติ ประจาํ วันได
ดา นคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค
๑.นักเรียนมีความมุงม่ันในการทาํ งาน
๒.นักเรยี นมีจติ สาํ นึกรกั ความเปนไทย
๓.นักเรยี นใฝเรยี นรู
๔.นักเรยี นมีระเบยี บวนิ ัย
๕.นักเรยี นมีมารยาทในเขียน

สมรรถนะของผูเรียน
๑.ความสามารถในการส่ือสาร
๒.ความสามารถในการคดิ
๓.ความสามารถในการแกปญหา
๔.ความสามารถในการใชทกั ษะชวี ติ
๕.ความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี

ดา นคณุ ลกั ษณะทพี่ งึ ประสงค
๑.รักชาติ ศาสน กษัตริย
๒.ซ่ือสัตยสุจรติ
๓.มวี ินยั
๔.ใฝเ รียนรู

จดุ ประสงคก ารเรียนรู
ดา นความรู
๑.นักเรยี นจบั ใจความสําคัญจากเร่ืองท่อี านได
๒.นักเรียนรูจกั การวิเคราะหแ ละตคี วามบทวเิ คราะห
๓.นักเรียนรูหลกั การประเมินคณุ คา วรรณคดีและวรรณกรรม
๓.นักเรยี นรูหลักการเขยี นเรอ่ื งเอง เรยี งความ ยอเรื่อง
ดา นทักษะ/กระบวนการ
๑.นักเรยี นสามารถสรุปเรอื่ งได
๒.นักเรียนสามารถเขยี นเร่อื งเอง เรยี งความ ยอ เร่อื งไดอยา งถกู ตอง
๓.นักเรียนสามารถแสดงความคิดเห็น ระบเุ หตุผล ประเมนิ คา ได
๔.นักเรยี นสามารถนาํ ขอ คิดไปประยุกตใชใ นชวี ติ ประจาํ วันได
ดา นคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค
๑.นักเรียนมีความมุงม่ันในการทาํ งาน
๒.นักเรยี นมีจติ สาํ นึกรกั ความเปนไทย
๓.นักเรยี นใฝเรยี นรู
๔.นักเรยี นมีระเบยี บวนิ ัย
๕.นักเรยี นมีมารยาทในเขียน

สมรรถนะของผูเรียน
๑.ความสามารถในการส่ือสาร
๒.ความสามารถในการคดิ
๓.ความสามารถในการแกปญหา
๔.ความสามารถในการใชทกั ษะชวี ติ
๕.ความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี

ดา นคณุ ลกั ษณะทพี่ งึ ประสงค
๑.รักชาติ ศาสน กษัตริย
๒.ซ่ือสัตยสุจรติ
๓.มวี ินยั
๔.ใฝเ รียนรู

๕.อยูอยา งพอเพยี ง
๖.มีความมงุ มนั ในการทํางาน
๗.รกั ความเปนไทย
๘.มจี ติ สาธารณะ
สาระสําคญั
เร่อื งขุนชา งขุนแผนเปน วรรณคดีไทยเรอื่ งเอกที่คนไทยจาํ นวนมากในหลายชว่ั อายุ คนรูจ ักกนั
มากทสี่ ุด คนโบราณนิยมอานนยิ มฟง จนกระท่งั ติดใจเนื้อเร่อื ง และคุนเคยกบั ตวั ละครราวกับเปนคน
เคยรจู กั สมเด็จพระเจา บรมวงศเธอ เจา ฟา กรมพระยานรศิ รานุวดั ติวงศ ทรงแสดงความคิดเหน็ ไวว า
สาเหตหุ น่ึงทีท่ าํ ใหค นชอบเรอ่ื งขุนชา งขุนแผนก็เพราะเปน “เรอ่ื งท่ีไมเ ปน ไปตามใจหวัง” เรือ่ งอน่ื ๆ ท่ี
นยิ มอานหรือฟง กนั มากอ นก็มี แตมักจะเปน เรื่องดี ๆ มอี ุปสรรคก็เหมือนไมมเี พราะแกไ ดดังใจนกึ เรื่อง
จึงราบเรยี บความสนกุ ของวรรณคดเี รอ่ื งขุนชางขนุ แผนนั้นอยูที่อปุ สรรค
แสดงคานยิ มและความเช่ือของคนในสังคมสมัยอยุธยา ซ่งึ แมวาจะไมอ าจประเมนิ ขอเท็จจริง ทาง
สังคมไดเชนเดียวกับเอกสารทางประวตั ิศาสตร แตวรรณคดเี รอื่ งนก้ี ็เปนภาพสะทอ นวถิ ีชีวติ ไดอยา งดี
สาระการเรยี นรู
๑.เนื้อเรื่อง
๒.การถอดความจากคําประพนั ธแ ละการตคี วาม
๓.บทวเิ คราะห
๔.การอา นเพ่อื พินจิ คุณคา ของวรรณคดีและวรรณกรรม
๕.การเขียนเชงิ สรา งสรรคโดยใชเ คา โครงเร่ืองจากวรรณคดแี ละวรรณกรรมท่เี รยี น
กจิ กรรมการเรยี นรู
ขั้นสรา งการเชื่อมตอ (Plugging in) (ชัว่ โมงที่ ๑)
๑. นักเรยี นแบง กลุม กลมุ ละ ๕ คน คละเพศ คละนกั เรียนเกง ปานกลาง และออ น (หรอื
อาจจะแบง กลมุ ดวยวธิ กี ารตา งๆเพิม่ เตมิ ก็ได) ชวยกันตอ ภาพลาํ ดับเรือ่ งราวเสภาขุนชางขุนแผนตอน
ขนุ ชา งถวายฎกี า กลุมใดทําถกู และใชเ วลานอ ยท่สี ุด จะไดต อบคาํ ถามกอน
๒.ครตู ้งั ประเดน็ คําถาม “ทําไมวรรณคดีขุนชา งขนุ แผน จึงไดช ่อื วา เปนวรรณคดเี รื่องเอก และ
มีผูคนนิยมชมชอบมาก”
๓.นักเรียนรว มกันคาดคะเนคาํ ตอบ

ขน้ั เสรมิ พลังการเรียนรู (Powering up) (ชั่วโมงที่ ๒)
๔.นักเรยี นฝก อา นทํานองเสนาะและขบั เสภาขนุ ชา งขุนแผนตอนขุนชางถวายฎีกา
๕.นักเรยี นเขยี นเรียงความเกย่ี วกับตวั ละครในเร่ืองเสภาขนุ ชางขนุ แผนตอนขุนชางถวายฎกี าท่ี

นกั เรยี นชอบมากทีส่ ุด
๖.นักเรยี นนาํ เสนอเรียงความหนา ช้ันเรยี น
๗.นักเรยี นรวมกนั แสดงความคดิ เห็นเก่ียวกบั ตัวละครทีช่ อบและสรุปผลการทาํ กจิ กรรม
ขั้นสังเคราะหขอมลู สรางความหมาย (Synthesizing) (ชวั่ โมงที่ ๓)
๘.นกั เรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ ๓-๕ คน ใหนักเรียนคน หาเร่ืองนิทาน นยิ าย หรอื นวนยิ ายที่เคา โครง

เรือ่ งชายสองรกั หญิงหน่งึ โดยบอกช่อื เร่ือง ชอ่ื ผูแตง และเน้อื เร่อื งยอ
๙.นักเรยี นแตล ะกลุมนําผลการสบื คน มานําเสนอหนาช้ันเรยี น รว มกันอภิปรายและแสดงความ

คดิ เห็น
ขนั้ ใชแหลงเรยี นรภู ายนอกสนับสนนุ (Outsourcing) (ชัว่ โมงท่ี ๔)
๑๐.ครนู าํ นกั เรียนไปทัศนศึกษา ในสถานทเ่ี กี่ยวของกบั วรรณคดี คอื คุมขุนแผนจง้ั หวดั

สพุ รรณบรุ ี
๑๑.นักเรียนและครรู วมกนั อภิปราย แสดงความคดิ เหน็ สรปุ ความรจู ากการทัศนศกึ ษา
ข้นั ไตรต รองสะทอ นคดิ (Reflecting) (ช่วั โมงท่ี ๕)
๑๒.นักเรยี นจัดทาํ นทิ าน โดยใหใชเคาโครงเรื่องจากขุนชา งขุนแผนเปนตน แบบ
๑๓.นกั เรียนนําผลงานนิทานนาํ เสนอหนาชนั้ เรียน
๑๔.ครูและนักเรียนรว มกันประเมนิ และเสนอแนะ ครูอธิบายเพิม่ เติมในสว นทบ่ี กพรอง
๑๕.ครูและนักเรียนรวมกนั คัดเลือกผลงานที่ดเี ดน จดั ทําเปนนิทรรศการ หรอื จดั แสดงผลงาน

เผยแพรใ นเวบ็ ไซตหรอื ส่ือตางๆ โดยนักเรียนสามรถเลอื กรูปแบบไดอยา งอสิ สระ
๑๖.นกั เรยี นประเมินตนเองหลงั จากเรยี นในเร่ือง เสภาขนุ ชา งขนุ แผน ตอนขนุ ชางถวายฎีกา
๑๖.ตรวจสอบความรคู วามเขา ใจ ทําแบบฝก หัด

สื่อการเรียนรู
๑.หนงั สือเรยี นวรรณคดวี จิ กั ษ
๒.ใบความรู เรือ่ งที่ ๓ เรือ่ งไมเปน ไปตามใจหวัง
๓.เอกสารบทวเิ คราะหประกอบ

แหลงการเรียนรู
๑.หนงั สือเรียน
๒.คมุ ขนุ แผน จังหวัดสพุ รรณบรุ ี
๓.อินเทอรเน็ต

การวดั และประเมินผล
วิธีการวัดและประเมินผล
๑.การทาํ แบบฝกหดั
๒.การประเมนิ การสังเกตพฤติกรรมรายบุคคล
๓.การประเมนิ นาํ เสนอผลงาน
๔.แบบการประเมนิ ช้ินงาน

เครือ่ งมือวดั ประเมนิ ผล
๑. แบบฝกหดั
๒. แบบประเมินการสังเกตและพฤตกิ รรมรายบคุ คล
๓. แบบประเมินการนําเสนอผลงาน
๔. แบบประเมินชน้ิ งาน

เกณฑก ารประเมนิ ผลการเรียนรู
๑. นกั เรยี นตอบคําถามในแบบฝกหดั ไดถูกตองผา นเกณฑร อยละ ๘๐
๒. นกั เรยี นมีคะแนนการสังเกตและพฤตกิ รรมรายบุคคลผา นเกณฑรอ ยละ ๘๐
๓. นักเรียนมีคะแนนนําเสนอผานเกณฑรอ ยละ ๘๐
๔. นกั เรยี นมีคะแนนช้นิ งานผา นเกณฑร อ ยละ ๘๐

บนั ทกึ ขอ เสนอแนะของผบู รหิ ารโรงเรยี น
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...

ลงชอ่ื ...............................................................
ตําแหนง ..........................................................
วันที่.........เดือน........................พ.ศ................
บนั ทกึ ผลหลงั การเรียนรู
ผลการจดั การเรียนรู
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
ปญ หา/อปุ สรรค
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
แนวทางแกไข
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
ลงชอ่ื ...............................................................

ครูผสู อน
วนั ที่.........เดือน........................พ.ศ................

ใบความรทู ่ี ๓ เรอื่ งทีไ่ มเ ปน ไปตามใจหวงั
เรื่องขุนชางขนุ แผนเปน วรรณคดีไทยเร่อื งเอกที่คนไทยจาํ นวนมากในหลายชัว่ อายุ คน
รจู ักกนั มากทส่ี ดุ คนโบราณนยิ มอานนิยมฟงจนกระทั่งติดใจเน้อื เร่ือง และคนุ เคยกับ
ตัวละครราวกบั เปนคนเคยรูจัก
สมเดจ็ พระเจา บรมวงศเธอ เจาฟา กรมพระยานริศรานุวัดตวิ งศ ทรงแสดงความคดิ เห็น
ไววา สาเหตุหน่งึ ทีท่ าํ ใหคนชอบเรื่องขนุ ชางขุนแผนกเ็ พราะเปน “เรอื่ งท่ไี มเปน ไปตามใจ
หวงั ” เร่อื งอนื่ ๆ ทน่ี ิยมอานหรือฟงกนั มากอ นก็มี แตมักจะเปนเรือ่ ง ดๆี มีอปุ สรรคก็
เหมือนไมมีเพราะแกไ ดด ังใจนกึ เรอื่ งจงึ ราบเรยี บ
ความสนุกของวรรณคดีเร่ืองขุนชา งขนุ แผนน้นั อยูทีอ่ ุปสรรค สมเดจ็ ฯ เจา ฟากรมพระ
ยานริศรานุวัดตวิ งศทรงมีความเห็นวา
เร่ืองขุนชา งขนุ แผนน้นั นึกไมส มนึกตะบงึ ไป ตง้ั แตแรกพลายแกว รักนางพิม
ขนุ ชา งกร็ กั พอ ง นึกเอาใจชว ยใหพ ลายแกว ไดสมนึกก็จริง แตเคราะหร ายตอ ง
จากไปทพั ขุนชางกข็ วางเขา มา ใหใ จหวามอกี กลัวจะ เสียทแี่ กข ุนชา งเกอื บ
ตาย พลายแกว กลบั มาทันยังไมทันเสียตัว ชวยดใี จเจียนตาย กลับเกดิ ความ
วิวาทกับลาวทองถงึ ตัดขาดกัน ตอ งเปน เมียขุนชางดวยจําใจ ฟง นาสงสารและ
เสียใจมาก คร้ันขนุ แผนคดิ ถึงจะ มาลอบลักพากลับไป ชวยดีเน้อื ดีใจ วันทอง
กลับไมไป อาลัยรกั ขุนชาง มันขวางใจทีส่ ุด เปน นานจึงไดร ักใครลงรอยกนั
อยา งเดิม นึกวาจะ เปนสุขกนั เสียทีกห็ าเปนอยา งนึกไม ขนุ ชางถวายฎกี า รับส่งั
ใหห าเขาไป ชําระ ฟงเรือ่ งใจวบั หวามกลวั จะถกู ตัดสนิ ใหไ ดแ กข นุ ชา ง แตม ีหวังท่ี
ขนุ แผนเปน ตวั เกามีทางจะได แตกท็ าํ ผิดไว เร่ืองกลับหลกี ไปเปน วนั ทอง ตอ งถกู
ตดั หัว รา ยไปกวาอะไรเสยี อกี หมด เรื่องมันขวางนา้ํ ใจอยู ดังน.้ี ..

ขอ ความขา งตนเปน คาํ วิจารณท ่ีผูอานวรรณคดีถา ยทอดความรสู กึ ในใจ ซ่ึงเปน
ปฏิกริ ิยาทางอารมณ เมื่อถูกกระทบดว ยอารมณท่มี ีตอตัวละครในเรื่อง การ
ประเมินอารมณ ของตนเองดวยถอยคําตรงๆ เชน ไมสมนึก สมนึก ใจหวาม กลัว
ดีใจ สงสาร เสยี ใจ ขวางใจ ใจรับหวาม ฯลฯ นน่ั คอื การบอกถึงรสวรรณคดที ่ี
ไดรับ ในการประเมินอารมณ ของตนในฐานะผูเสพวรรณคดนี ้ัน คนโบราณมกั
ประเมนิ คา พฤติกรรมของตัวละครในแง จรยิ ธรรมไปดวย จึงมกั ไดยินคําที่ตตี รา
ใหแ กต ัวละครบางตัว เชน “กากใจงา ย” “โมราหลายใจ” ฯลฯ
ในบทวิจารณข องสมเด็จฯ เจา ฟา กรมพระยานริศรานุวดั ตวิ งศท่ียกมาขางตน กม็ ี
การ ประเมินคาทางจริยธรรม ผูอา นเขา ขา งขนุ แผนและเอาใจชว ยอยูตลอดเวลา
ทง้ั ยังหวงั วา ขุนแผนคงจะไดน างวนั ทองกลบั มาเพราะ “ขุนแผนเปน ผัวเกามที าง
จะได” น่นั คือการ ยอมรับสิทธิ์ของผทู ีม่ ากอ น และตดั สนิ วา ขุนชางเปนบุคคลท่ี
สามที่เขา มาแทรก ซง่ึ คงจะ พจิ ารณาศลี ขอสามเปน เกณฑ แตในขณะเดยี วกันก็
ยงั คํานงึ ถงึ ความถูกผดิ เร่ืองอ่นื อีก จึงวา ถึงอยา งไรขนุ แผน “กท็ าํ ผิดไว” เทา กับ
ยอมรับวา ขุนแผนไมส มหวังเพราะ “ผลกรรม” คอื การกระทาํ ของขุนแผนเองดว ย
วรรณคดีเรือ่ งขนุ ชางขุนแผนแตงเปนกลอนสภุ าพและใชเ ปนบทเสภาขับใน
เทศกาลตา งๆ หรอื วาระสาํ คัญตา งๆ อนั ท่ีจริงเร่ืองท่ีนาํ มาขบั เสภานั้นมหี ลาย
เรอื่ ง ไดแ ก เสภาพระราชพงศาวดาร เสภาเรื่องอาบูหะซัน เสภาเรื่องพญาราชวัง
สัน เปน ตน แตเรอ่ื ง ที่นยิ มนาํ มาขับมากท่สี ดุ คอื เสภาเร่ืองขนุ ชา งขุนแผน ซง่ึ เปน
เร่ืองท่ีรูจักอยางแพรหลายทีส่ ุด และไดร ับยกยอ งจากวรรณคดสี โมสร” วา เปน
ยอดของกลอนเสภาที่มีความไพเราะดเี ลศิ ทั้งเนือ้ เรื่องและกระบวนกลอน

ลกั ษณะสําคัญของกลอนเสภานั้น เปนกลอนสุภาพใชข บั เปน ทํานอง โดยใชกรับ
เปนเครื่องประกอบจงั หวะ บทเสภาเรื่องขนุ ชางขุนแผนมีกวีเอกหลายคนรว มกัน
แตง สนั นิษฐานกันวา แตงตัง้ แตร ชั สมัยสมเด็จพระนารายณม หาราช ในเบื้องตนนัน้
คงเลา เปน เพยี งนิทานขนาดยาว แลวแตงเปนกลอนเสภาเฉพาะบางตอนท่เี นน
ความสนกุ สนานหรือ ความสะเทอื นอารมณ และแสดงฝมอื ในการเลอื กสรรคาํ ที่
ไพเราะมาขับเสภา กลอนเสภา จึงมคี วามไพเราะในยามขับรองและเอือ้ นไปตาม
จังหวะ

กลอนเสภาแตล ะตอนนน้ั ไดสูญหายไปมาก ตอมาในสมยั รัตนโกสินทรจึงไดมกี าร
ชําระสํานวนตา งๆ และมีผูแตง แทรกไวเ พ่ือใหเนอ้ื เรือ่ งสมบรู ณ สมเด็จพระเจา บรม
วงศเธอ กรมพระยาดํารงราชานภุ าพทรงสนั นิษฐานวา ตอนขนุ แผนขึ้นเรอื นขนุ ชาง
และตอนขุนแผน พานางวนั ทองหน้เี ปน พระราชนิพนธพระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลิศ
หลา นภาลัย ตอนขุนชาง ขอนางพิมและตอนขนุ ชางตามนางวันทองเปน พระราช
นิพนธพระบาทสมเดจ็ พระนง่ั เกลา เจา อยูหัวเมอ่ื ครง้ั ยงั ดํารงพระอิสรยิ ยศเปนกรม
หมื่นเจษฎาบดนิ ทร และตอนกาํ เนดิ พลายงาม เปน สํานวนของสนุ ทรภู เปน ตน
ตอนขุนชางถวายฎกี านไ้ี มปรากฏนามผูแตง แตเปน หน่ึงใน ๘ ตอน ท่ไี ดรับยกยอง
จากสมาคมวรรณคดี” เมอื่ พ.ศ. ๒๔๗๔ วา แตงดีเปนเยย่ี ม โดยเฉพาะกระบวน
กลอนทีส่ ื่ออารมณส ะเทอื นใจ ดงั ในตอนท่นี างวันทองราํ พนั ความทุกขใ จ ของนางวา
ดังน้ี

คราน้นั จึงโฉมเจา วันทอง เศราหมองดว ยลกู เปนหนักหนา
พอ พลายงามทรามสวาดของแมอ า แมโ ศกาเกอื บเจยี นจะบรรลัย
ใชจะอม่ิ เอบิ อาบดว ยเงนิ ทอง มิใชของตัวทาํ มาแตไหน
ท้งั ผูค นชางมา แลขา ไท ไมรกั ใครเ หมอื นกับพอพลายงาม
ทุกวันน้ใี ชแ มจะผาสุก มแี ตท กุ ขใจเจบ็ ดังเหน็บหนาม
ตองจาํ จนทนกรรมที่ติดตาม จะขึน้ ความคิดไปก็ใชท่ี

ในสว นของการเลาเรือ่ งน้ัน บทเสภาตอนนีม้ ีลักษณะเดน คอื การเลาเร่ืองยอน
ความหลังใหผูอ า นปะติดปะตอ เร่อื งได ตวั ละครแตล ะตัวจะเลายอ นไปถงึ เหตกุ ารณ
ในอดตี ท่ีตนไดม ีสว นในการรบั รูเรอ่ื งราวตอนนน้ั โดยแสดงอารมณความรูสกึ และ
ทรรศนะของตน ทมีตอ เหตกุ ารณใ นอดตี ดว ย เชน ในตอนท่ีนางวันทองตัดพอ
ขุนแผนดวยการเทา ความถึงเรอื่ งราวทผ่ี านมาแลววา

ทจี่ รงิ ใจถงึ ไปอยูเรือนอน่ื คงคิดคืนที่หมอ มเปน แมน มน่ั
ดวยรกั ลูกรักผวั ยังพวั พัน คราวน้นั ก็ไปอยูเพราะจําใจ
แคน คิดดวยมิตรไมร ักเลย ยามมที ี่เชยเฉยเสยี ได
เสยี แรงรว มทุกขยากกันกลางไพร กนิ ผลไมตางขา วทกุ เพรางาย
พอไดดมี สี ขุ ลืมทุกขย าก กเ็ พราะหากหมอ มมีซ่ึงทีห่ มาย
วานักก็เครื่องเคอื งระคาย เอน็ ดนู องอยา ใหอายเขาอกี เลย

บทเสภาเร่ืองขนุ ชางขนุ แผน ตอนขุนชางถวายฎีกาน้ี นอกจากจะแสดงถึงบคุ ลิก
ลกั ษณะนสิ ยั ของตัวละครอยางนางวนั ทอง สมเดจ็ พระพันวษา ขนุ แผน ขนุ ชา ง
และจมืน่ ไวย ไดอ ยางนาเห็นใจแลว ยงั แฝงดวยขอคิดเร่ืองความรักของแมทม่ี ีตอ
ลกู อีกดว ย อกี ทัง้ ยัง แสดงคานิยมและความเช่ือของคนในสงั คมสมัยอยธุ ยา

ซงึ่ แมวาจะไมอาจประเมนิ ขอ เทจ็ จริง ทางสงั คมไดเ ชนเดยี วกบั เอกสารทาง
ประวตั ิศาสตร แตว รรณคดเี รื่องนี้กเ็ ปน ภาพสะทอ น ทีแ่ สดงใหเห็นโลกทัศนข อง
ครอบครวั ขนุ นางในสมยั อยุธยาและรตั นโกสนิ ทรวา มีความจงรกั ภกั ดีตอ
พระมหากษัตริยอยา งสูงสดุ เพียงใด

แบบฝกหัดที่ ๓

คําชีแ้ จง : จงตอบคาํ ถามตอไปนีใ้ หถกู ตอ ง
๑. เหตุใดเร่อื งขนุ ชา งขุนแผนเปนวรรณคดีไทยเรอ่ื งเอกที่คนไทยจาํ นวนมากในหลายช่ัวอายุ
คนรจู กั กันมากท่ีสุด
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
๒. บทเสภาเรื่องขุนชางขุนแผนมีกวีเอกหลายคนรว มกนั แตง สันนษิ ฐานกนั วาแตงตั้งแตส มยั
ใด
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
๓. บทเสภาเร่อื งขนุ ชา งขุนแผน ตอนขุนชางถวายฎกี าน้ี แสดงคานยิ มและความเช่ือของคน
ในสงั คมสมัยอยุธยา ในเรอ่ื งใด
...................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
๔. นางวนั ทองตัดพอ ขุนแผนดวยการเทา ความถงึ เรอื่ งราวท่ีผา นมาแลววา อยางไร
...................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

.

เฉลยแบบฝก หดั ท่ี ๓

คําชี้แจง : จงตอบคาํ ถามตอ ไปนีใ้ หถกู ตอ ง

๑. เหตใุ ดเรื่องขนุ ชางขุนแผนเปนวรรณคดีไทยเรื่องเอกท่คี นไทยจํานวนมากในหลายช่วั อายุ
คนรูจกั กนั มากท่สี ุด

สาเหตุหนงึ่ ทีท่ าํ ใหคนชอบเรือ่ งขุนชา งขุนแผนก็เพราะเปน “เรื่องทีไ่ มเ ปน ไปตามใจ
หวงั ” เร่ืองอ่ืน ๆ ท่นี ิยมอานหรอื ฟงกนั มากอ นกม็ ี แตมักจะเปนเรือ่ ง ดๆี มอี ปุ สรรคกเ็ หมอื น
ไมม ีเพราะแกไ ดด งั ใจนกึ เรอื่ งจึงราบเรียบ และไดร บั การยกยองจากวรรณคดสี โมสร
๒. บทเสภาเร่อื งขนุ ชางขนุ แผนมีกวเี อกหลายคนรวมกันแตง สันนษิ ฐานกนั วา แตง ต้ังแตสมยั
ใด

สนั นษิ ฐานกนั ว่าแตง่ ตัง้ แต่รชั สมยั สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช
๓. บทเสภาเรอื่ งขุนชางขุนแผน ตอนขุนชางถวายฎีกาน้ี แสดงคานิยมและความเชื่อของคน
ในสังคมสมัยอยธุ ยา ในเรื่องใด

โลกทศั นข์ องครอบครวั ขนุ นางในสมยั อยธุ ยาและรตั นโกสนิ ทรว์ า่ มีความจงรกั ภกั ดี
ต่อพระมหากษัตริยอ์ ย่างสงู สดุ
๔. นางวนั ทองตัดพอ ขุนแผนดวยการเทา ความถึงเรือ่ งราวทผี่ า นมาแลว วา อยา งไร

ท่ีจรงิ ใจถงึ ไปอยเู่ รือนอ่ืน คงคิดคนื ท่ีหมอ่ มเป็นแม่นม่ัน
ดว้ ยรกั ลกู รกั ผวั ยงั พวั พนั คราวนนั้ กไ็ ปอย่เู พราะจาํ ใจ
แคน้ คิดดว้ ยมติ รไมร่ กั เลย ยามมที ่เี ชยเฉยเสยี ได้
เสยี แรงรว่ มทกุ ขย์ ากกนั กลางไพร กินผลไมต้ า่ งขา้ วทกุ เพรางาย
พอไดด้ มี สี ขุ ลมื ทกุ ขย์ าก กเ็ พราะหากหม่อมมซี ง่ึ ท่หี มาย
ว่านกั ก็เคร่ืองเคืองระคาย เอน็ ดนู อ้ งอย่าใหอ้ ายเขาอีกเลย

.

กลุมสาระการเรียนรู : ภาษาไทย แผนจัดการเรยี นรู ท่ี ๔ ระดบั ชัน้ มัธยมศกึ ษาปท ่ี ๖

รหสั วิชา ท ๓๑๑๐๖ วิชา ภาษาไทย เวลา ๘๐ ชวั่ โมง
หนว ยท่ี ๑ ชือ่ หนวย ภาษาในมมุ กวา ง เวลา ๑๖ ช่ัวโมง
เรอ่ื งที่ ๔ เรือ่ ง การใชค ําราชาศพั ท เวลา ๒ ช่ัวโมง
มาตรฐานการเรียนรู/ตวั ชว้ี ดั
มาตรฐานการเรียนรู
ท ๔.๑เขาใจธรรมชาตขิ องภาษาและหลักภาษาไทยการเปลย่ี นแปลงของภาษา และพลงั
ของภาษา ภูมิปญญาทางภาษา และรกั ษาไทยไวเปนสมบตั ขิ องชาติ
ตัวชีว้ ดั
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๒ ใชคําและกลมุ คาํ สรางประโยคตรงตามวัตถุประสงค
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๓ ใชภ าษาเหมาะสมแกโ อกาส กาลเทศะ และบุคคล รวมทง้ั คาํ ราชา
ศัพทอ ยา งเหมาะสม
จุดประสงคก ารเรียนรู
ดา นความรู
หลักการใชคาํ ราชาศพั ท (K)
ดา นทกั ษะ/กระบวนการ
เลอื กใชคาํ ราชาศพั ทไ ดถ กู ตองและเหมาะสมตามหลกั เกณฑ (P)
ดานคณุ ลกั ษณะทพ่ี งึ ประสงค
ใฝเ รียนรแู ละมุงมัน่ ในการทาํ งาน (A)
ช้ินงานหรอื ภาระงาน
ใบงานที่ ๙ แผนภาพความคิด (Mind Map)
แบบทดสอบเรื่อง ประโยค
สมรรถนะของผูเ รยี น
๑. ความสามารถในการสื่อสาร
๒. ความสามารถในการคิด
๓. ความสามารถในการแกปญ หา
๔. ความสามารถในการใชท ักษะชีวติ
๕. ความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี

สาระสําคญั
การใชคาํ ราชาศัพทไ ดอ ยางถูกตอง และมคี วามเหมาะสมกับสถานการณ จงึ เปน เร่ืองทส่ี าํ คัญ

อยา งมาก นอกจากจะเปน การเทิดพระเกยี รติองคพระประมขุ ของชาติ และพระราชวงศแลว ยงั เปน การ
แสดงใหเ ห็นวาบุคคลนัน้ ๆ เปน ผูม วี ฒั นธรรม เปนผูร ักษาขนบธรรมเนยี มประเพณขี องชาติ โดยเฉพาะ
อยา งย่ิงผูเ ปนขา ราชการและผดู าํ รงตาํ แหนงบรหิ ารระดบั สูงของประเทศ อาทิ รฐั มนตรี ยอ มจําเปน ท่ี
จะตอ งใชราชาศัพทใ นการกราบบังคมทูล กราบทลู หรอื ทลู แลว แตก รณีไดถูกตองตามสถานการณ
กจิ กรรมการเรยี นรู
ขัน้ สรางการเชือ่ มตอ (Plugging) (ชั่วโมงท่ี ๑)
๑. ครูนาํ เขาสูการเรยี นโดยการต้ังคําถาม
- คาํ ราชาศพั ท คืออะไร
- ทําไมเราตองเรยี นคําราชาศัพท /จําเปนหรอื ไม /อยางไร ใหแ สดงเหตผุ ล
- ถาไมทราบคาํ ราชาศพั ทเลยจะใชชีวิตปรกตใิ นการศึกษาเลาเรียน รบั ขาวสาร อา นวรรณคดไี ด
หรอื ไม
- นักเรียนรจู กั แหลงคน ควา หาความรูเร่ือง คาํ ราชาศัพท หรอื ไม ทใี่ ด
ข้ันเสริมพลงั การเรยี นรู (Powering up)
๒. ครใู หน ักเรยี นดภู าพพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหวั ประทับนั่งสนทนากับราษฎร
- นักเรยี นคิดวา ราษฎรคนนี้จะกราบบังคมทูลในหลวงของเขาดวยถอ ยคําอยา งไร
๓. ครใู หนกั เรยี นดภู าพนายกรัฐมนตรีกราบบงั คมทูลพระบาทสมเด็จพระเจาอยหู วั แลว ถามนักเรยี นวา
นักเรียนคิดวา นายกรัฐมนตรีจะกราบบงั คมทูลพระบาทสมเด็จพระเจาอยหู ัวดวยถอยคําอยา ง
๔. ครใู หน ักเรยี นดภู าพพระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูห วั ประทบั น่งั สนทนากบั ราษฎร
- นกั เรยี นคดิ วา ราษฎรคนนีจ้ ะกราบบงั คมทลู ในหลวงของเขาดวยถอยคาํ อยา งไร
-ครูและนักเรียนรวมกนั สรปุ เหตุผลที่ใชคําราชาศัพทในการกราบบงั คมทูล
ข้นั สงั เคราะหข อมูลสรางความหมาย (Synthesizing)
๕. นักเรยี นแบง กลุมเปน ๖ กลุม ใหส มาชกิ รวมกันทํากจิ กรรมในใบงานที่ ๑
ขั้นใชแ หลงเรียนรูภ ายนอกสนบั สนนุ (Outsourcing) (ชว่ั โมงท่ี ๒)
๖. ครกู ําหนดภาระงานใหศ ึกษาคน ควา ตามใบงานทกี่ ําหนดใหจากแหลงเรียนรูตางๆ เชน อนิ เทอรเ นต็
หนังสอื พมิ พ หนงั สือรวมพระบรมราโชวาท ท่ีหอ งสมุด ดังนก้ี ิจกรรมการเรยี นรู
- กลุมที่ ๑ “พระบรมราโชวาท : ศึกษาพระบรมราโชวาท พระราชทานแนวคิด”

- กลุมท่ี ๒ “ขาวในพระราชสาํ นกั : ขา วในพระราชสํานกั ยิ่งประจกั ษพ ระราชกรณียกิจ”
- กลมุ ที่ ๓ “คํากราบบงั คมทลู ในพิธกี าร : ระดบั ของภาษา โออา งดงาม”
- กลุมท่ี ๔ “คํากราบบงั คมทลู ของราษฎร : ภาษาสามัญ ผูกพนั ดวยใจ”
- กลมุ ที่ ๕ “บอกเลาดวยภาพ : เลาเรอ่ื งจากภาพ ซง้ึ ทราบพระมหากรุณาธคิ ุณ”
- กลุมที่ ๖ “เกร็ดขําขัน : ถอยคําจากหวั ใจ เมื่อวนั ไดพบในหลวง”
ขัน้ ไตรต รองสะทอ นคดิ (Reflecting)
๗. นกั เรียนนําขอมลู มาอภิปรายขยายความรใู นกลมุ ตรวจสอบความถูกตอ ง และสรปุ ความรูลงในใบงาน
ท่ี ๙
แผนภาพความคดิ (Mind Map)
๘. ครูวัดความรนู ักเรยี นแบบทดสอบเรื่อง ประโยค
ส่อื การเรียนรู
๑) หนังสอื คน ควาเพม่ิ เตมิ
(๑) กําชัย ทองหลอ. หลักภาษาไทย. กรุงเทพฯ : รวมสาสน (๑๙๙๗), ๒๕๕๒.
(๒) นววรรณ พันธุเมธา. ไวยากรณไทย. กรงุ เทพฯ : โครงการเผยแพรผ ลงานวชิ าการ
คณะอักษรศาสตรจุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลยั , ๒๕๕๑.
(๓) สถาบันภาษาไทย. หนงั สือชดุ อเุ ทศภาษาไทย ชุด บรรทัดฐานภาษาไทย เลม ๓ : ชนิด
ของคํา วลี ประโยคและสัมพนั ธสาร. กรงุ เทพฯ : สถาบนั ภาษาไทย กรมวิชาการกระทรวงศึกษาธกิ าร,
2552.
๒) ใบงานที่ ๙ แผนภาพความคดิ (Mind Map)
๓) แบบทดสอบเร่ือง ประโยค
แหลง การเรยี นรู
๑.หนงั สอื เรยี น
๒.หองสมดุ
๓.อนิ เทอรเนต็

การวัดและการประเมินผล
วิธีการประเมนิ

ตรวจใบงานที่ ๑ แผนภาพความคิด (Mind Map)
ตรวจแบบทดสอบเร่ือง คําราชาศัพท
สงั เกตพฤติกรรมการทํางานรายบุคคล
สงั เกตคณุ ลักษณะดา น ใฝเรียนรู และมงุ ม่ันในการทาํ งาน
เครือ่ งมือวัดและประเมนิ ผล
ใบงานที่ ๑ แผนภาพความคดิ (Mind Map)
แบบทดสอบเรื่อง คาํ ราชาศพั ท
แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการทํางานรายบุคคล
แบบประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค
เกณฑก ารประเมนิ ผลการเรียนรู

๑. นกั เรียนตอบคําถามในแบบฝก หัดไดถ ูกตอ งผา นเกณฑรอยละ ๘๐
๒. นักเรียนมีคะแนนการสงั เกตและพฤตกิ รรมรายบุคคลผานเกณฑร อยละ ๘๐
๓. นกั เรียนมีคะแนนนาํ เสนอผา นเกณฑรอ ยละ ๘๐
๔. นกั เรียนมีคะแนนชนิ้ งานผานเกณฑรอยละ ๘๐

บนั ทกึ ขอ เสนอแนะของผบู รหิ ารโรงเรยี น
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...

ลงชอ่ื ...............................................................
ตําแหนง ..........................................................
วันที่.........เดือน........................พ.ศ................
บนั ทกึ ผลหลงั การเรียนรู
ผลการจดั การเรียนรู
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
ปญ หา/อปุ สรรค
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
แนวทางแกไข
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
ลงชอ่ื ...............................................................

ครูผสู อน
วนั ที่.........เดือน........................พ.ศ................

ใบความรูที่ ๑
เร่ืองคาํ ราชาศพั ท

คําราชาศัพท หมายถึง ถอ ยคําสาํ หรบั พระเจาแผน ดนิ แตตามทน่ี ิยมยึดถือกันมาจน
ปจจบุ นั หมายถึง ถอ ยคาํ ที่กาํ หนดไวสําหรับใชในโอกาสตา งๆ ท้ังโดยวาจาและโดยลาย
ลกั ษณอ กั ษร
ราชาศพั ทส าํ หรบั พระมหากษตั รยิ 
 คาํ นามทเ่ี ปนชอ่ื ส่ิงของสาํ คัญที่ควรยกยอ ง มคี าํ เติมหนา ไดแ ก พระบรมมหาราช พระ

บรมมหา พระบรมราช พระบรม พระอคั ราช พระอคั ร และพระมหา เชน
พระบรมมหาราชวงั พระบรมมหาชนกพระบรมราชชนนี พระบรมราชวงศ พระบรมอฐั ิ
พระบรมโอรสาธิราช พระอัครชายา พระมหาปราสาท พระมหาเศวตฉัตร เปน ตน
 คํานามเปนช่ือสิง่ สาํ คญั รองลงมา นําหนาดวยคํา“พระราช” เชน พระราชวงั พระราชวงศ
พระราชทรพั ย พระราชลัญจกร เปน ตน
 คํานามเปนช่ือของส่งิ สามญั ทัว่ ไปที่ไมถอื วา สําคญั สว นใหญเ ปน คําบาลีสันสกฤต เขมร
และคาํ ไทยเกา แตบางคาํ กเ็ ปน คาํ ไทยธรรมดานาํ หนาดว ยคํา “พระ” เชน พระกร พระ
บาทพระโรค พระฉาย พระแทน พระเคราะห เปน ตน คาํ นามใดที่เปนคาํ ประสม มีคาํ
“พระ” ประกอบอยูแลว หามใชค ํา “พระ” นาํ หนา ซอ นอกี เชน พานพระศรี (พาน
หมาก) ขนั พระสาคร (ขนั นาํ้ ) เปนตน
 คํานามทีเ่ ปนชือ่ ส่งิ ไมส ําคัญและคําน้ันมักเปนคาํ ไทย นาํ หนา ดว ยคําวา “ตน ” เชน มา ตน
ชางตน เรือนตน และนําหนาดวย “หลวง” เชน ลูกหลวง หลานหลวง รถหลวง เรอื หลวง
สวนหลวง สว น “หลวง” ที่แปลวา ใหญ ไมจดั วาเปนราชาศัพท เชนภรรยาหลวง เขา
หลวง ทะเลหลวง เปน ตน นอกจากคาํ วา “ตน ” และ “หลวง” ประกอบทายคาํ แลว บาง
คํายังประกอบคําอื่นๆ อีก เชน รถพระทีน่ ง่ั เรอื พระท่นี ัง่ รถทรง เรอื ทรง มาทรง ชา งทรง
นาํ้ สรง หองสรง ของเสวย โตะเสวย หอ งบรรทม เปนตน

ศัพทสําหรบั เจา นายหรอื พระบรมวงศานุวงศ คอื ตง้ั แตสมเดจ็ พระบรมราชนิ ี
ลงไปถึงหมอมเจา

 ใชพ ระราชนําหนา เชน พระราชเสาวนีย พระราชประวตั ิ พระราชดาํ รัส พระราชกศุ ล
พระราโชวาท พระราโชบาย เปนตน

 ใชพ ระนําหนา เชน พระเศยี ร พระองค พระหัตถ พระทัย พระบาท เวน แตหมอ มเจาไมใ ช
“พระ” นาํ หนา ใชวา เศยี ร องค หัตถ หทยั บาท เปนตน

 คาํ นามราชาศัพทสําหรับเจา นายอยูในตัว ไมตองใชคํานําหนาหรือคาํ ตอ ทา ย เชน วัง
ตาํ หนกั ดังที่กลาวมาแลว ขา งตน

การใชค าํ ราชาศพั ททคี่ วรสงั เกตุ
การใชค ําวา “พระ” “พระบรม” “พระราช”

 พระ ใชนําหนาคาํ นามที่เปนอวัยวะ ของใช เชน พระชานุ พระนลาฏ พระขนง เปนตน
 พระบรม ใชเ ฉพาะพระบาทสมเด็จพระเจาอยหู ัว เชน พระบรมราโชวาท พระบรมรา

ชานุเคราะห พระปรมาภิไธย เปน ตน
 พระราช ใชน าํ หนาคาํ นาม แสดงวาคํานามน้ันเปนของ พระมหากษัตริย สมเดจ็ พระ

บรมราชินี สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ เชนพระราช
ประวัติ พระราชานญุ าต พระราชวโรกาส เปนตน
หลัก 3 ประการ การใชคาํ วา “ทรง”
 นาํ หนา คาํ นามสามญั บางคาํ ทาํ ใหเปนกริยาราชาศัพทได เชน ทรงรถ ทรงดนตรี ทรง
ชา ง ทรงเครือ่ ง เปนตน
 นําหนาคาํ กรยิ าสามัญ ทาํ ใหเปน กรยิ าราชาศัพท เชน ทรงวิ่ง ทรงเจิม ทรงออกกําลัง
กาย ทรงใช เปนตน
 นําหนา คํานามราชาศพั ท ทําใหเปน กริยาราชาศพั ทไ ด เชน ทรงพระราชดาํ ริ ทรงพระ
อกั ษร ทรงพระดาํ เนนิ ทรงพระราชนพิ นธ เปน ตน คํากรยิ าทเี่ ปน ราชาศพั ทอยูแลว ไมใช
“ทรง” นาํ หนา เชนเสวย เสดจ็ โปรด เปน ตน

การใชค ําขึน้ ตน สรรพนาม และคาํ ลงทา ย
คําข้นึ ตนและคําลงทายในการกราบบังคมทูล กราบทูล และทลู ดวยวาจา
 ฐานันดรของผฟู ง : พระบาทสมเด็จพระเจา อยูหัว , สมเดจ็ พระบรมราชนิ นี าถ
คําขน้ึ ตน : ขอเดชะฝา ละอองธลุ พี ระบาทปกเกลา ปกกระหมอม
คาํ ลงทาย : ดว ยเกลาดวยกระหมอ มขอเดชะ
 ฐานันดรของผฟู ง : สมเดจ็ พระบรมราชนิ ี , สมเดจ็ พระบรมราชชนนี , สมเด็จ

พระยพุ ราช , สมเด็จพระสยามบรมราชกมุ ารี
คาํ ขนึ้ ตน : ขอพระราชทานกราบบงั คมทลู ทราบฝา ละอองพระบาท
คําลงทา ย : ดว ยเกลา ดวยกระหมอม ควรมิควรแลว แตจะทรงพจิ ารณาโปรดเกลาโปรด
กระหมอม
 ฐานันดรของผฟู ง : สมเดจ็ เจา ฟา
คาํ ขนึ้ ตน : ขอพระราชทานกราบทลู ทราบฝาพระบาท
คาํ ลงทาย : ควรมคิ วรแลว แตจะทรงพจิ ารณาโปรดเกลาโปรดกระหมอม
 ฐานนั ดรของผฟู ง : พระเจา บรมวงศเธอ พระองคเ จา
คาํ ขน้ึ ตน : ขอประทานกราบทลู ทราบฝาพระบาท
คําลงทาย : ควรมิควรแลวแตจ ะทรงพจิ ารณาโปรดเกลา โปรดกระหมอม
 ฐานนั ดรของผฟู ง : พระเจาบรมวงศเ ธอ พระองคเ จา
คาํ ขน้ึ ตน : ขอประทานกราบทลู ทราบฝาพระบาท
คาํ ลงทา ย : ควรมิควรแลว แตจ ะทรงพจิ ารณาโปรดเกลาโปรดกระหมอ ม
 ฐานันดรของผฟู ง : พระเจา วรวงศเธอ พระองคเ จา พระวรวงศเธอ พระองค

เจา
คําขนึ้ ตน : กราบทูลฝา พระบาท
คาํ ลงทา ย : ควรมิควรแลว แตจ ะโปรด
 ฐานนั ดรของผฟู ง : หมอมเจา
คําข้ึนตน : ทูลฝา พระบาททรงทราบ
คําลงทา ย : แลว แตจ ะโปรด

แบบฝก หัดท่ี ๑
เรอ่ื ง คาํ ราชาศัพท

คาํ ชแ้ี จง เขียนคําราชาศพั ทจากคําสามญั ใหถ ูกตอง
๑. พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหัว....................................(ให) ถุงยงั ชพี แกผปู ระสบภัยน้าํ ทว ม
๒.พระบาทสมเด็จพระเจา อยหู ัว.....................................(ถาม) ถงึ อาการปวยของชาวบานท่มี า

รักษากบั หนว ยแพทยเ คลือ่ นท่ี
๓.นักเรียน...............................(ถวาย) ท่ีดิน ๑๐ ไร แดพ ระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู ัว
๔.ประชาชน..............................(ถวาย) ผา ไตร แดสมเด็จพระสังฆราช
๕.สมเดจ็ พระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

................................(ชอบ) ผลไมไ ทย

คาํ ช้ีแจง ใหนกั เรยี นแกค าํ ราชาศพั ทท ่ีใชผ ิด แลว เขยี นใหมใ หถกู ตอ ง
๑. พระบาทสมเด็จพระเจา อยหู ัวเปนราชอาคันตกุ ะของประธานาธบิ ดีดอนัลด ทรัมป
...............................................................................................................................................
.
๒. นักศกึ ษาครุศาสตร ถวายการตอนรับพระสมเด็จพระนางเจาสทุ ดิ า พชั รสธุ าพมิ ล
ลกั ษณ พระบรมราชินี
...............................................................................................................................................
.
๓. ประชาชนตางไปถวายการตอ นรับพระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูห วั อยา งเนืองแนน
...............................................................................................................................................
..

เฉลยแบบฝกหัดท่ี ๑
เรือ่ ง คําราชาศัพท

คําชีแ้ จง เขียนคําราชาศัพทจ ากคําสามัญใหถ ูกตอ ง
๑. พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหัว พระราชทาน (ให) ถงุ ยงั ชพี แกผปู ระสบภัยนํา้ ทว ม
๒. พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูห วั มพี ระราชดํารัสถาม (ถาม) ถงึ อาการปวยของชาวบาน
ทีม่ ารกั ษากบั หนวยแพทยเ คลอื่ นท่ี
๓. นกั เรยี น นอมเกลานอมกระหมอมถวาย (ถวาย) ทดี่ ิน ๑๐ ไร แดพ ระบาทสมเดจ็ พระเจา
อยหู ัว
๔. ประชาชน ขอประทานถวาย (ถวาย) ผา ไตร แดส มเดจ็ พระสังฆราช
๕. สมเด็จพระกนษิ ฐาธริ าชเจา กรมสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี โปรด
(ชอบ) ผลไมไ ทย

คาํ ชแี้ จง ใหน ักเรียนแกคําราชาศัพทท ี่ใชผ ดิ แลว เขยี นใหมใหถูกตอง
๑. พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั เปนราชอาคันตุกะของประธานาธบิ ดีดอนลั ด ทรัมป
พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูห ัวทรงเปนอาคนั ตกุ ะของประธานาธบิ ดดี อนัลด ทรัมป
๒. นักศึกษาครศุ าสตร ถวายการตอ นรบั พระสมเดจ็ พระนางเจาสทุ ิดา พัชรสธุ าพมิ ลลักษณ
พระบรมราชนิ ี
นกั ศึกษาครุศาสตร เฝา ฯ รับเสดจ็ พระสมเดจ็ พระนางเจา สุทิดา พัชรสุธาพิมลลกั ษณ พระ
บรมราชนิ ี
๓. ประชาชนตางไปถวายการตอนรบั พระบาทสมเด็จพระเจา อยหู วั อยางเนอื งแนน
ประชาชนตางไปเฝา ฯ รับเสด็จพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว อยา งเนอื งแนน