TMO Bulten Ekim

Geleceğe büyük bir ümit, inanç ve gayretle

yürümek azmi ve de kararlılığı dileğiyle Cum-

huriyetimizin 96. Yılı sebebiyle Cumhuriyet

Sayı: 35 Bayramımızı kutluyorum.

Yıl: 3 Ahmet GÜLDAL
Ekim Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür
2019

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

İÇİNDEKİLER KÜNYE

3 SUNUŞ ToprakMahsulleri Ofisi
Genel Müdürlüğü
4 EDİTÖRÜN GÖZÜNDEN Aylık Bülteni

6 KURU ÜZÜM VE ÇELTİK Yıl:3 Sayı: 35 Ekim 2019
ALIMINA BAŞLADIK
Sahibi
12 GENEL MÜDÜRÜMÜZ Toprak Mahsulleri Ofisi
Genel Müdürlüğü Adına
KAZAK HUBUBAT İHRACATI
KONFERANSINA KATILDI Ahmet GÜLDAL
Yönetim Kurulu Başkanı
15 STAJERLERİMİZE
EĞİTİM VERİLDİ Genel Müdür

16 İŞLETMELERDE Genel Yayın Koordinatörü
KIYASLAMA TEKNİĞİ Ümit ORHAN

22 ERZİNCAN Genel Müdür Yardımcısı
CİMİN ÜZÜMÜ
Sorumlu Birim
24 Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
BASINDA TMO
Şube Müdürlüğü
26 NOSTALJİ
Yayın Sorumlusu
2 Kürşat AYGÜN

Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
Şube Müdürü V.

Editörler
İsa DEMİREL
M. Ufuk MİSTEPE
Buket KURT

TMO OFİS adıyla yayın hayatına başlayan,
“Ofisçi Olmak” anlayışının pekişmesini
sağlayacak dergimiz hakkındaki görüş
ve önerileriniz ile dergimizin ilerleyen
sayılarında yayımlanmasını istediğiniz yazı,
şiir, resim, vb. çalışmalarınızın dergimizin
her geçen sayıda daha da gelişmesi adına
önemli olduğunu düşünüyor; dergimize
katkılarınızı bekliyoruz.

e-mail
[email protected]

Tel
0 312 416 30 42

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

SUNUŞ

Değerli Mesai Arkadaşlarım.

Malumlarınız olduğu üzere Kuruluşumuz, ana faaliyet alanına giren ürünlerde fiyat tespitinde bulunarak
ürünlerin alım ve satışını yapmak, gerekli stok tesisi ve muhafazasını sağlamak suretiyle, piyasalarında is-
tikrar sağlamaktadır.

Kurumumuz bu yıl asli görevleri hububat ve bakliyatın yanı sıra fındık ve kuru üzüm alımlarıyla da görevlendi-
rildi.

Sayın Bakanımızın açıklamasının ardından çekirdeksiz kuru üzüm alımına 10 Eylül gününden itibaren başladık
ve sorunsuz bir şekilde bu görevi de yerine getirmekteyiz.

Yoğunlaşan çeltik hasadı sebebiyle üreticilerimizin mağdur olmaması için 17 Eylül’de çeltik alımlarına da
başladık.

Tarım piyasalarının önemli bir kısmına etki eden Kurumumuz, ilave verilen görevlerle bu etkinliğine ve her
geçen gün dost olduğu üretici sayısını arttırmaktadır.

Üreticilerimizin dostluğunu kazanmak için bu yoğun çalışma koşullarında zaman zaman ailelerinden uzakta,
özveriyle görevini yerine getiren mesai arkadaşlarımın gayreti için teşekkür ediyorum.

Ofis Bülten’in Ekim sayısı vesilesi ile geleceğe büyük bir ümit, inanç ve gayretle yürümek azmi ve de kararlılığı
dileğiyle Cumhuriyetimizin 96. Yılı sebebiyle Cumhuriyet Bayramımızı kutluyorum.

3

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

EDİTÖRÜN GÖZÜNDEN

İsa DEMİREL
Ofis E-Bülten
Editörü

Devletimizin Sıcak Eli: TMO

Günümüzde kitle iletişim araçları çok çeşitlendi. İletişim, yazılı ve görsel medyanın yanında anlık veri alışver-
işi sağlayan sosyal medya ile inanılmaz bir hıza ulaştı. Bu yeni durum toplumun hemen her kesiminin kendi
düşüncesini ifade etmesine imkân tanıyor.

Biz de Kurum olarak teknolojinin bu imkânlarından azami faydalanma gayretindeyiz. Kitle iletişim araçların-
da yer alan haber veya bilgilerde “Kamuoyu bizim hakkımızda ne düşünüyor?”, “Kim, neden bahsediyor?”,
“Kamuoyunun Kurumumuzdan beklentileri nedir?” vb. soruların cevaplarını öğrenebiliyor; yeri geldiğinde
faaliyetlerimiz konusunda anlık bilgilendirmeler yapıyoruz.

Diğer taraftan yazılı ve görsel basınla ilgili kurumsal takibimiz de sürüyor. Kurumumuz ve faaliyet alanımızla
ilgili hem sosyal medya hem de diğer kitle iletişim araçlarında yer alan haber veya bilgileri derleyerek incele-
melerde bulunuyoruz. Yeri geldiğinde bu derlemeleri yönetimimizle paylaşıyoruz.

Bugün de gazeteleri okurken dikkatimi çeken bir haber oldu. Haberde “Elde kalan kuru incir için TMO’nun alım
yapması bekleniyor.” başlığı atılmış. Detayları ise “Dünyanın kuru incir üretim merkezi konumundaki Aydın’da
üreticiler, elde kalan ürün için devletin Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) aracılığı ile alım yapmasını istedi.”
şeklindeydi. Faaliyet alanımızdaki ürünler arasında şu anda incir bulunmuyor. Ancak bu, incire ilişkin bir faali-
yetimizin olmayacağı anlamına elbette gelmiyor. Sayın Genel Müdürümüzün belirttiği gibi hükümetimiz görev
verdiğinde her an her tarımsal ürün için Kurumumuz hazır bekliyor.

Bu ve benzeri haberler daha önce faaliyet alanımızda olmayan pamuk, ayçiçeği ve kayısı gibi ürünlerin alım
satımı ve stoklamasında da yapıldı; yapılmaya da devam ediyor. Pamuk hasat sezonunda pamuk üretici
leri, ayçiçeği hasat döneminde ayçiçeği üreticileri, TMO’nun devreye girerek fiyat düzenlemesini talep ediyor.
Aynı talepleri, diğer tarımsal ürünlerin hasadında da üreticilerimizden duyuyoruz. Bir kez daha belirtelim ki bu
ürünler hâlihazırda Kurumumuz faaliyet alanında bulunmuyor. Buna rağmen üreticimiz, kendisine dost olarak
gördüğü Kurumumuzu hangi ürünü üretirse üretsin “Devletimizin kendisine uzanan sıcak eli” olarak görüyor ve
darda kaldığında “TMO alım yapsın, TMO bize destek olsun.” çağrılarını dile getiriyor.

Bu bizim için gurur kaynağıdır. Kurulduğu günden bugüne üretici ve tüketicimizin güvenini kazanmış olan Ku-
rumumuz, bu güveni güçlendirerek geleceğe taşımaya devam ediyor.

Bu talepleri, üreticimizden çeşitli ürünler için önümüzdeki dönemlerde de almaya devam edeceğiz. Devle-
timizin görev verdiği her alanda Kurumumuz üzerine düşeni her zaman yapacaktır.

4

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

TMO İLE TARİŞ’TEN
KURU ÜZÜM ALIMI İÇİN İŞ BİRLİĞİ

Kurumumuz ile TARİŞ arasında kuru üzüm alımına ilişkin işbirliği protokolü imzalandı. 10 Eylül itibarıyla 9
numara üzümü 10 liradan almaya başlayan Kurumumuz ile Türkiye’nin en büyük kooperatif kuruluşu olan
TARİŞ arasında gerçekleşen ve birçok alanda işbirliğini kapsayan protokol, Tarım ve Orman Bakanımız Dr.
Bekir PAKDEMİRLİ’nin huzurunda imzalandı.

Protokol kapsamında piyasa fiyatlarının TMO alım fiyatlarına ulaşmasını sağlamak amacıyla Kurumu-
muzca, 24 Eylül’den itibaren TARİŞ tarafından TMO fiyatlarından Kurumumuza satılmak üzere, çekird-
eksiz kuru üzüm alımlarına başlandı. Törende yaptığı açıklamada üzüm üreticisine 10 liranın altında işlem
yapmaması tavsiyesinde bulunan Bakanımız, “Hem İzmir borsası hem de Manisa’daki üzüm borsasında 9
numara üzümü 10 liradan alacağımızı söylemiştik. Şu ana kadar aldığımız kuru üzümün yüzde 80’i 9 nu-
maradır. Çiftçinin eline kesintiler gittikten sonra 9,85 lira net geçmiştir. 10 lira fiyat verdiğimizde bundan
stopaj kesintisi oluyor. İster TMO ister tüccar olsun, stopaj kesintisi her zaman geçerli.” dedi.

4 bin ton üzüm alımı gerçekleştirdiklerinin altını çizen PAKDEMİRLİ, bu alımın ötesinde 15 bin ton randevu
alınmış durumda. TARİŞ Kendi kaynakları ve kapasitesiyle maksimum oranda alımını yaptı. TARİŞ’in alım
sürecinin devamı için bugün TMO adına alım yapmasına teminen bir protokol yapıyoruz. Üreticimizin TMO
ve TARİŞ fiyatları altında ürün satmamalarını öneriyoruz. 9 numara üzümü olan üreticimize 10 liranın altın-
da işlem yapmamasını tavsiye ediyoruz. Kuru üzüm arzı devam ettikçe alımlarımıza devam edeceğiz. TARİŞ
ayrıca TMO garantörlüğünde kredi kullanacak. TARİŞ’in alımlarda bir sınırının olmadığının bir göstergesi
bu. Kuru üzümün dün olduğunu gibi yarın da değerini koruyarak bundan ülkemiz ve üreticimiz için fayda
sağlayacağız” dedi.

5

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

KURU ÜZÜM VE ÇELT

Kurumumuz, Eylül ayı içinde “Kuru Üzüm ve Çeltik Müdahale Alım Fiyatları”nı açıkladı.

Bakanımız Dr. Bekir PAKDEMİRLİ’nin kuru üzüm fiyatlarındaki istikrarsızlığı gidermek amacıyla yaptığı alım
fiyatı açıklaması sonrasında Kurumumuz çekirdeksiz kuru üzüm alım fiyatını 03.09.2019’da 10,00 TL/kg
olarak belirleyerek alımlara başladı.

Kuru üzüm alım noktalarını ziyaret eden ve alımları bizzat inceleyen Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel
Müdürümüz Ahmet GÜLDAL, alımların sağlıklı şekilde devam ettiğine vurgu yaparak personelimizin haftanın
6 günü geç saatlere kadar çalıştığını belirtti. GÜLDAL, ürün bedeli ödemelerinin ise ürünün TMO’ya teslim
edildiği tarihten itibaren en geç 20 gün içerisinde üreticilerin banka hesaplarına aktarıldığını kaydetti.

Çeltik Alım Fiyatını da Açıkladık

Diğer tarafta çeltik alım fiyatını da 17 Eylül 2019 tarihinde açıklayan Kurumumuz, çeltik alımında izlenecek
politikaları basınla paylaştı.

Çeltik alımının yaklaşık 210 işyerinde ve protokol imzalanan lisanslı depolarda yapılacak. Çiftçi Kayıt Sis-
temi’ne kayıtlı üreticilerden belgelerindeki çeltik üretim miktarının tamamı satın alınacak.

6

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

TİK ALIMINA BAŞLADIK

Pazar günleri hariç, haftanın 6 günü alım sürecek. Ürün bedeli ödemeleri ise çeltiğin TMO’ya teslim edildiği ta
rihten itibaren 10 gün içerisinde üreticilerin banka hesaplarına aktarılacak.

2019 Dönemi TMO Çeltik Alım Fiyatlarında geçen yıla göre %17,3-22,7 arasında artış yapıldı. Bu fiyatlara ilave
olarak Bakanlığımızca ton başına 180 TL/Ton prim ve diğer destekler de veriliyor.

7

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

GENEL MÜDÜRÜMÜZ FINDIK AL

Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürümüz Ahmet GÜLDAL, fındık alım noktalarında incelemelerde
bulunmak üzere bir dizi ziyaret gerçekleştirdi.
Ziyaretlerine Adapazarı alım noktası ile başlayan Genel Müdürümüz; daha sonra Kocaeli, Düzce Gümüşo-
va ve Çilimli alım noktalarını ziyaret etti. Personelimizden alımlara ilişkin bilgiler alan Genel Müdürümüz,
fındığını teslim etmeye gelen üretici ile de sohbet etti. Üreticilerle gerçekleştirdiği sohbetlerde piyasa
fiyatlarının düşürülmesi için vatandaşların yanıltıldığının altını çizen Genel Müdürümüz “Üreticilerimiz
bizimle ilgili bilgiyi bizden alsın. Kulaktan duyma bilgilere itibar etmesin.” dedi.
Düzce Gümüşova ve Çilimli alım noktalarımızda randevu alan üreticilerimizin %90’ının ürünlerinin teslim
alındığını belirten GÜLDAL “Rutubet, yabancı madde gibi nedenlerle ürün teslim edemeyen üreticilerimiz;
ürünlerini kriterlerimize uygun hâle getirerek tekrar iş yerimize getirebilir.” dedi.

8

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

LIM NOKTALARINI ZİYARET ETTİ

Akçakoca alım merkezimizde 34 noktada 200 bin ton kiralık ve gerektiğinde taşıyarak kullanabileceğimiz 250
bin ton kapasitede depomuzun mevcut olduğunu bildiren Genel Müdürümüz GÜLDAL, üreticilerimiz ürün get-
irdiği sürece alımlarımızın devam edeceğini bildirdi.

Ziyaret kapsamında Alaplı ve Karasu alım merkezlerinde de incelemelerde bulunan Ahmet GÜLDAL, TMO alım-
larına ilişkin yanlış bilinen durumları üreticilere bire bir aktardı. Ziyaretleri sonrasında alımların sorunsuz devam
ettiğine dikkat çeken Genel Müdürümüz “Üreticileri mizin memnuniyeti için canla başla çalışan personelimize
teşekkür ederim.” dedi.

Diğer taraftan, Karadeniz bölgesinde bulunan Şube Müdürlerimiz katılımı ile Bölgesel Değerlendirme Toplantısı
Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürümüz Ahmet GÜLDAL başkanlığında Trabzon’da yapıldı.

9

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

GENEL MÜDÜRÜMÜZ GÜLDAL GÜNDEME

Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürümüz Ahmet GÜLDAL, Eylül ayı içerisinde BloombergHT kanalın-
da katıldığı Tarım Analiz programında ve kuru üzüm ile ilgili olarak gerçekleştirdiği seyahatte İhlas Haber
Ajansı (İHA) temsilcisine gündemdeki konular hakkında değerlendirmelerde bulunarak yöneltilen soruları
cevaplandırdı.

Devam eden kuru üzüm alımlarımızı yerinde incelemek üzere Salihli ve Alaşehir’deki alım yerlerimizi ziyaret
eden GÜLDAL, burada üreticilerle ve çalışanlarla sohbet ederek sürece ilişkin bilgi aldı. Seyahatinde İHA
temsilcisine açıklamalarda bulunan Genel Müdürümüz “TMO olarak üzümün değerini düşürmeye çalışan-
lara fırsat vermeyeceğiz” diyerek Ofis’in her zaman üreticinin yanında olduğunu belirtti. Açıklamasında
üzümün milli bir ürün olduğunu ve üzümde üreticinin hakkı kadar ülkenin de hakkı olduğunu vurgulayan
GÜLDAL, “Üzümün değerinin korunması için çalışmaya devam edeceğiz. Alım işlemlerinin başladığı
günden bugüne kadar üreticilerimizden bize intikal eden en ufak bir sorun olmadı” “ dedi.

BloombergHT kanalında İrfan DONAT’ın canlı yayın konuğu olan Genel Müdürümüz, Kurumumuzun hiçbir
üründe tüccardan alım yapmadığını vurgulayarak “TMO, üreticilerden ve üretici örgütlerinden alım yapa-
bilmektedir. Dün bu kapsamda TARİŞ ile bir protokol yaptık. Kuru üzümde belirlediğimiz fiyatın düşme-

10

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

E İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELERDE BULUNDU

mesini teminen ve istikrarını korumak amacıyla imzalanan protokol ile TARİŞ kendi alımını müteakip bizim
kriterlerimizden TMO için de alım yapabilecek. Daha sonra da bize satış yapabilecektir. Fındıkta da aynı
şekilde FİSKOBİRLİK bizim adımıza alım yapıyor ve bize devredebiliyor.” dedi.

Ülkemizin buğday üretiminin yurt içi ihtiyaçlarını karşıladığını belirten GÜLDAL, “Zaman zaman kaliteli
buğday ihtiyacımız olduğunda yurt dışından ithal edebiliyoruz. Ama bunu da yurt içinde mamul ürünlere
dönüştürüp ihraç ediyoruz. Türkiye her yıl yaklaşık 5 milyon ton ithal ettiği buğday karşılığında 6,5 milyon
ton mamul ürünü ihraç etmektedir. Böylece ithal edilen ürünlere ödenenden daha fazla döviz, ihraç edilen
mamul ürünlerle ekonomiye kazandırılmaktadır.” dedi.

Fındıkta TMO’nun en iyi fiyatı verdiğini vurgulayan GÜLDAL, kriterlerimize uygun tüm fındığın üreticilerden
alındığını belirterek tüm köylere afiş astırıldığını ve üreticilerin her türlü sorularının cevaplarını alabileceği
sistemin olduğunu belirtti ve “TMO’ya teslim edilen fındığın karşılığı 7 ila 15 gün içerisinde üretici hesap-
larına aktarılmaktadır.” dedi.

11

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

GENEL MÜDÜRÜMÜZ GÜLDAL
KAZAK HUBUBAT İHRACATI KONFERANSINA KATILDI

Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürümüz Ahmet GÜLDAL, 19-20 Eylül 2019 tarihleri arasında organ-
ize edilen “Kazak Hububat İhracatı Konferansı”na katıldı.

Konferansta bir konuşma yapan Genel Müdürümüz, Kurumumuz hakkında bilgiler vererek ülkemiz hububat
ve bakliyat piyasalarına ilişkin görüşlerini katılımcılarla paylaştı. Genel Müdürümüz GÜLDAL, ülkemizin
ağırlıklı olarak Kanada, Kazakistan, Rusya ve Meksika’dan hububat ithalatı yaptığını belirterek “Ülkemizin
makarnalık buğdayda ithalatına bakıldığında; 2017 yılında 420 bin tonluk ithalatın %17’si, 2018 yılında
405 bin tonluk ithalatın %43’ü, 2019’un ilk 7 ayı itibarıyla da 499 bin ton ithalatın %17’si Kazakistan’dan
tedarik edilmiştir” dedi.

Kazakistan ile işbirliği potansiyelimizin arttırılması yolunda Bakü-Tiflis-Kars demiryolu hattının önemine
vurgu yapan Genel Müdürümüz, “Malumunuz olduğu üzere bu hat Kazakistan’dan Türkiye’ye ürün sev-
kiyatında önemli bir alternatif güzergâh niteliğindedir. Hattın işlerlik kazanması sayesinde daha fazla
ürünün daha az maliyetle Kazakistan’dan Türkiye sınırlarına kadar ulaşması sağlanacaktır. Bu kapsamda
hattın işlerlik kazanması iki ülke arasında ticaretin arttırılması yönünde önemli bir adım teşkil edecektir.
Bugün burada gerçekleştirilen bu toplantının iki ülkenin daha sıkı ticari ilişkiler kurması için bir vesile ol-
masını diliyorum” ifadelerini kullandı.

Konferansa Kazakistan Büyükelçisi, Kazakistan’ın önemli hububat ve yağlı tohum ihracatçıları, AB ve Asya
ülkelerinden baklagil ithalatçıları ile lojistik şirketleri ve sanayi dernek temsilcilerinin iştirak etti.

12

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

COĞRAFİ İŞARETLİ ÜRÜNLER ZİRVESİ YAPILDI

Anadolu’dan Dünyaya teması ile işlenen 2. Uluslararası Coğrafi İşaretli Ürünler Zirvesi’ 2019, 19-20-21 Ey-
lül’de Ankara’da gerçekleştirildi. Zirve kapsamında katılımcılar için ‘Konferans Programı’, ‘Coğrafi İşaretli
Ürünler İhtisas Fuarı’, ‘Eğitim Programları’ , ‘İkili İş Görüşmeleri’ ve ‘Saha Etkinlikleri’ yapıldı.
Türkiye coğrafyasına ait ürünlerin bir markaya dönüşmesine katkı sağlamak amacıyla düzenlenen zirve-
de iki açılış konferansı, 12 oturum ve 63 sunumdan gerçekleştirildi. Zirve sonrasında, Yöresel Ürünler ve
Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜciTA) Yürütme Kurulu zirve süresince edindiği izlenimleri basın-
la paylaştı.

13

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

ÜRETİCİ İLE SOHBET

ÜRETİCİ KÜCÜKAY:FINDIĞI TMO’YA VERMEK İSTİYORUZ

Sırrı ÖZERDAL: Kendinizi tanıtır mısınız lütfen?
Ayşe KÜÇÜKAY: Ben, Ayşe Küçükay. Emekli öğretmenim. Babamdan bu yana, çocukluğumuzdan günümüze
Ünye’de fındık üretimi yapıyorum.

S.Ö.: Toprak Mahsulleri Ofisinin hasattan önce fındık fiyatlarını açıklamasını bir üretici olarak nasıl buluy-
orsunuz?
A.K.: Çok memnunuz. Bayağı erken açıklandı. Esasında böyle olmalı. Hasat başlamadan ya da hasattan bir
hafta önce açıklanmalı ki üretici de tüccar da kendi fındığını nasıl yatıracağını planlamalı, üretici de ikil-
emde kalmamalı. Onun stresi geçen yıl bizi öldürdü. Geçen yıl çok geç açıklandı. Saklama yerim yoktu,
mecburen tüccara verdim. 70 yaşındayım. Geçen yılki gibi fındıksız bir sezon görmedik. Bir yıl önce ayırdığım
para ile masraflarımı karşıladım. Yani çok zorlandık. Bu yıla harcama yapacak param yoktu. Ama bu yıl çok
rahatım. Fiyatlardan ise çok çok memnunuz. Ayrıca fındık teslim yerlerindeki imkânlardan da memnunuz.
Tek sıkıntımız, gün bulmakta zorlanıyoruz. Yoğunluk başladı çünkü. Biz fiyatları bildiğimiz için tüccar 13,5’e
düşürmüş galiba. Üretici de fındığını TMO’ya vermek istiyor.

S.Ö.: Fındık üretimi zordur, hepimizin malumu. Fındık üretim süreci ile ilgili bilgi verebilir misiniz?
A.K.: Fındık çok masraflı ve meşakkatli bir iş. Aile üretimi yapıyorsanız o zaman size bir şeyler kalıyor. Ama
her şeyi para ile yaptırıyorsanız örneğin tarlada fındığın çuvalını 5 liradan taşıyorlar. Ayrıca gübresi var, ilacı
var (Ben ilaçsız üretim yapıyorum.), ışgını var, bahçelemesi var, tırpanı var, toplayanı var, patozcusu var…
Daha aklıma gelmiyor. Size ne kalacak? Onun için zor bir iş hakikaten. Bir de 13,5’e tüccara verince çoğu
insan bahçesi ile uğraşmaz oldu. Küçük üretim bahçesi olanlar bahçesine gelmeyip, birine verip ne çıkarsa
yarıya mantığı ile olaya yaklaşıyor. Böyle desteklenirse üretici bahçesine sahip çıkıp, bakımını yaparak üre-
timi artırabilir.
Benim 110 dönüm bahçem var. En az 25 ton fındık almam gerekiyor ama o rakama ulaşamadım. Çünkü neler
yapmam gerektiğini biliyorum ama yapamıyorum. Hayvan gübresi takviye etmem lazım, köklerde mantar
oluyor onların temizlenmesi lazım ama ücretler yüksek olduğu için maalesef yapamıyoruz.
En önemli sorunumuz da yetişmiş eleman bulamıyoruz. Köylerimizde bu işleri bilen pek insanımız yok. Yanlış
budama yapıyorlar, üretim düşüyor. Kısacası fındığın çok sıkıntısı var.
Bu yılki fiyatlardan çok memnun olduğumu bir kez daha belirtmek isterim. Tüccara teslim olmadık. Resmen
sömürülüyorduk.

S.Ö.: TMO’nun alım kriterleri sizce nasıldı?
A.K.: Gayet güzel. Üretici olarak memnunum.

S.Ö.: Peki randevu sistemi hakkında ne düşünüyorsunuz?
A.K.: Randevu sistemi çok güzel. Hatta iptal edip başka bir güne sarkıtma işi de çok iyi oldu. Tek sıkıntımız
yoğunluktan dolayı gün bulamıyoruz.

S.Ö.: Teşekkür ederiz.
A.K.: Ben teşekkür ederim.

14

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

ÖMER MENTEŞE
25/09/2019

KIZIL ALTIN FINDIK

HOŞGELDİN TRABZONA SAYIN GENEL MÜDÜRÜM
PADİŞAHLAR ŞEHRİDİR BENİM CAN MEMLEKETİM
FINDIĞI BİR BAŞKADIR GÜZELİM BEŞİKDÜZÜ’M
ÖYLE GÖRDÜK ANA’DAN SAYGIDAN EĞİK BAŞIM
ŞU TRABZON ŞUBENİN HATRINI BİR SORSANA
SAKIN SORMA EFENDİM DERDİNİ DEMEZ ASLA
ÖYLE GÖRMÜŞ ATADAN ÇALIŞKANDIR YAŞAMDA
KANUNİ’LER YAVUZ’LAR YAŞAMIŞ BU DİYARDA
ÇALIŞKANDIR İNSANI DEVLETE ZARAR VERMEZ
DEVLET LAFI DUYUNCA ASLA HİÇ TAVİZ VERMEZ
ZERRE MİSKAL MAL İÇİN VATANINI TERK ETMEZ
ÖYLE GÖRMÜŞ BABADAN ASLA HİÇ HARAM YEMEZ
OTUZ SENEMİZ GEÇTİ BU GÜZELİM KURUMDA
NİCE ALIMLAR GÖRDÜK BU GÜZELİM YURDUMDA
FEDAKARLIK TİMSALİ KURUMUMA MERHABA
AŞIK ÖMER DİYORKİ ARTIK BİZDEN ELVEDA

15

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

SİZDEN GELENLER

M.Ufuk MİSTEPE
Strateji Geliştirme Dairesi
Başkanlığı - Uzman

İŞLETMELERDE KIYASLAMA TEKNİĞİ

Günümüzdeki küreselleşme sürecinde işletmeleri derinden etkileyen konuların başında giderek
artan rekabet koşulları gelmektedir. Böyle bir ortamda, uzun vadede ayakta kalmak ve varlığını
sürdürmek isteyen işletmelerin değişime açık bir yol izlemesi kaçınılmaz olmaktadır. Kıyaslama
(Benchmarking), işletmeleri örgütsel değişime yönlendirmede yol gösteren yeni bir yönetim
aracıdır. 1980’li yılların başında gündeme gelmiş olan kıyaslama, bu anlamda son yıllarda örgütsel
performansı artırmada önemli bir araç olarak görülmektedir.1

Kalite iyileştirme tekniği olan kıyaslama tekniği en basit şekliyle ölçülebilen ve gözlemlenebilen
her şeyin kıyaslama çalışmasına temel olabileceğinden hareketle en iyi uygulamaların araştırıl-
ması ve işletmelere uyarlanması süreci olarak tanımlanmaktadır.2

Watson’a (1993) göre çağdaş rekabet tekniklerinden biri olan kıyaslama, işletmenin ürün ve hiz-
met performanslarını diğer işletmelerle kıyaslayarak tüm alt sistemlerinde bireysel ve grup bazı
nda gerçekleştirebilecekleri uygulamalardır.3 “Kıyaslama uygulaması bir işletmenin, işlemlerinin
ya da iç proseslerinin endüstri içindeki ya da dışındaki ‘başarılı’ bir işletme ile karşılaştırılması ya
da ölçülmesi sürecidir”4 de denilebilir. Bu duruma göre kıyaslama işleminin müşteri tatmini ve
kalite artırımı için sürekli yapılması gerekir.5

Benchmarking ile ilgili tanımlar incelendiğinde şu ortak noktalar görülecektir: - İşletmelerin
gelişmek amacıyla benchmarking yaptıkları, - En iyi ile kıyaslama yapıldığı, - Ürün, hizmet ve
süreçler üzerinde odaklanıldığı, - Araştırma, bilgi toplama ve uygulama amacıyla yapıldığı, - Sis-
temli ve sürekli bir faaliyet olduğudur.5

Neden kıyaslama? Çünkü standardın ne olduğunu bilmezseniz kendinizi ölçemezsiniz. Müşteriniz
“Ortalama alım fiyatınız ve ödeme müddetiniz nedir?” diye sorduğu zaman “18 TL/kg” üzerinden
“1 ayda tamamı ödenir.” diyebilirsiniz. Ama yalnızca kendi zamanlamanızı ve fiyatınızı bilmeniz
yeterli değildir. Bu ortalamanın piyasaya göre nerede olduğu hakkında bilgi sahibi de olmalısınız.
Müşteri neden sizi tercih eder? Rakiplerinizden daha üstün ya da farklı olduğunuz için… Peki,

16

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

ölçemediğiniz bir şeyin üstünlüğünü ya da farkını nasıl gösterebilirsiniz? Sektör genelinde ortalama alım
fiyatı 17 – 19 TL/kg arasındaysa siz ortalama fiyatla hizmet veren bir işletme sıfatında yer aldığınız anlamına
gelir. Ama ya rakipleriniz 20 TL/kg üzerinden peşin servis veriyorsa müşteri kimi tercih eder?4 İşte bench-
marking yani kıyaslama yöntemi, müşterinin sizi neden tercih etmesi gerektiğini belirlemenize yardımcı
olan bir tekniktir.

TMO’nun da benimsediği Toplam Kalite Yönetimi çeşitli faaliyetlerin yerine getirilmesi ile başarılı olur. Bu
faaliyetlerin en önemlileri; tam zamanında üretim, hedeflerle yönetim, kıyaslama, stratejik yönetim, kalite
sistemi, kalite teknikleri ile günlük yönetimdir. İşletmeler, bu faaliyetleri sürekli kendilerini geliştirerek ye-
rine getirmeleri durumunda rakiplerine göre rekabet üstünlüğü elde ederler. Rekabet üstünlüğünü elinde
bulunduran işletmeler, çevreden gelecek risklere ve belirsizliklere karşı kendilerini güçlü hissetmelerinin
yanında çevreye daha çabuk uyum gösterirler. Bu durum işletmecilikte gelişerek güçlenme olarak ifade
edilir. Toplam Kalite Yönetim anlayışı ile işletmeler, dünya çapında başarılı olabilmeleri için başarılı işlet-
meler ile kendilerini karşılaştırarak en iyi olmayı hedeflemektedirler.5

Sektörünüzdeki veya genel kıyaslama yapacağınız alandaki veriler rekabet endişesi ile her zaman kolay
erişilebilir bilgiler değildir. Ulaşılabilse bile bu verilerin güvenirliliği, kullanılırlığı her zaman beklentilerinizi
karşılamayabilir. Hatta olumsuz etki yaratması da söz konusu olabilir. Kaldı ki kendi ölçüm süreçlerinizdeki
yanlışlık ve yetersizlikler de değerleri anlamsızlaştırabilir.8

Bu kıyaslama tekniğine öncülük eden XEROX’un Benchmarking Ortakları ve Benchmarking Yapılan
Süreçlerde başarıyla uyguladığı Benchmarking örnekleri konuyu daha iyi kavramamıza yardımcı olacaktır.
American Express ortağıyla faturalama ve tahsilât süreci, American Hospital Supply ortağıyla envanter
kontrolü süreci, Florida Light and Power ortağıyla kalite güvencesi süreci, Ford Motor Company ortağıyla
üretim hattı dizaynı süreci, General Electric ortağıyla robot sistemi süreci, Cummins Engine Company or-
tağıyla günlük üretim planlaması süreci ve Westinghouse ortağıyla depo kontrolü ve barkod uygulaması
süreçleri.6

Benchmarking’in iki temel özelliği vardır: Birincisi; bir kuruluşu mükemmelliğe ulaştıran yol, kendisini ra
kipler ve dünyadaki en iyi uygulamalarla sürekli olarak kıyaslamaktan ve başarılı uygulamaları kendi bünye-
sine uyarlamaktan geçmektedir. İkincisi, klâsik rekabet kıyaslamalarının aksine sadece bitmiş ürün ya da
çıktılar üzerinde yoğunlaştırılmaktadır. Bu durumda başka kuruluşların yalnızca ne ürettiği değil ürün ya da
hizmeti nasıl tasarladığı, nasıl ürettiği, nasıl pazarladığı ve nasıl hizmet sağladığı da önem kazanmaktadır.7

17

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

Kıyaslamanın amaçları şöyle sıralanabilir: Kuruluşun amaç ve hedeflerini saptamakta yardımcı olmak,
hedef ve amaçlara ulaşmak için en iyi uygulamaları saptamak, hedefleri, amaçları ve uygulamaları geçerli
kılmak, şirket kültürünü değiştirmek veya güçlendirmek, şirketin stratejik olarak yönetilmesini sağlam-
ak, şirket içindeki daha iyi uygulamaları açığa çıkartmak, maliyetleri düşürmek, çalışanlarda motivasyon
sağlamak, rekabet avantajını ve şirket performansını arttırmak.4

Kıyaslama uygulaması ile müdahale kurumu örnek yapılanmasında iş yerinde hukukî sorun ve ihtilâflar ile
kusurlu işleri asgarîye indirecek biçimde idarî ve teknik şartnamelerin hazırlanmasında, umumî mağazacılık
hizmetlerinde, eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile laboratuvarlarda, stok maliyetlerinin azaltılmasın-
da, enerji, yakıt, stoklama, depolama ve muhafaza giderlerinde, haşhaş bitkisi, ürün kalite ve çeşitleri ile
tohum ıslahında, depolama tekniklerinde, tüm sistem ıslahları ve revizyon yatırımlarında iyileştirmeler
sağlanabilir.

Elde edilen bu iyileştirmelerle işletme kaynaklarının verimliliği artırılacak; aynı kaynaklarla daha kalite-
li, müşteri talep ve beklentilerine uygun tasarımlarda ürünler daha düşük maliyetlerle üretilebilecektir.
Kıyaslama uygulaması ile çalışanların kalite iyileştirme tekniklerine ve yeniliklere yaklaşımları iyileştiri-
lecek ve böylelikle iş gücü verimliliğinde de artış sağlanacaktır.9

Özetle; ölçmeden kıyaslama ve iyileştirme yapılamayacağının bilincinde olmalıyız. Yöneticilerin görevi,
örgütü ve örgütün üyelerinin gelişmesini ve kendilerini yenilemelerini sağlayacak koşulları oluşturmaktır.
Bu bakış açısına odaklı olarak makalemizi Bernard SHAW’ın sözüyle noktalayalım: “Akıllı insan aklını kul-
lanır, daha akıllı insan ise başkalarının da aklını kullanır.”

KAYNAKÇA

1 ERDEM, Arş. Gör. Barış - İşletmelerde Yeni Bir Yönetim Yaklaşımı: KIYASLAMA (Benchmarking) (Yazın-
sal Bir İnceleme). http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c9s15/makale/c9s15m4.pdf
2 EFİL, İsmail - İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, İstanbul, 2002, Alfa Yayıncılık, 7. Baskı, sh 285.
3 GREGORY, H. Watson - Strategic Benchmarking: How To Rate Your Company’s Performance Against
The World’s Best, 1993, (Canada: John Wiley and Sons, Inc.), sh. 245
4 ÜNVER, Ahmet - Benchmarking (Kıyaslama) Nedir? 23.11.2012, http://www.pazarlamamakaleleri.
com/benchmarking-kiyaslama-nedir/
5 DALAY, Prof. Dr. İsmail – Benchmarking (Kıyaslama), 29.11.2013. http://ismaildalay.blogspot.
com/2013/11/benchmarking-kyaslama.html
6 YÜKSEL, Öznur – Yönetim ve Fonksiyonları, Girişimciler için İşletme Yönetimi, 2003, (Der. T. Durukan),
Ank., s. 94.
7 BENCHMARKING – Kıyaslama – Dantatsu / 21.12.2013 https://sfnrdmr.wordpress.com/2013/12/21/
benchmarking-kiyaslama-dantatsu/
8 DOĞAN, A. Hamdi – Benchmarking Kıyaslama Gelişimi Sağlar, SubconTurkey Gazetesi, Şubat 2011.
9 DEMİRDÖĞEN, Doç. Dr. Osman / KÜÇÜK, Okt. Orhan - Kıyaslama (Benchmarking) Süreci ve Ürün
Odaklı Kıyaslama’nın İmalâtçı İşletmelerde Uygulanmasının Verimliliğe Etkisi, https://dergipark.org.tr/
download/article-file/30019

18

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

STAJERLERİMİZE EĞİTİM VERİLDİ

2019-2020 Eğitim ve Öğretim yılı süresince, haftada üç gün Kurumumuzun değişik birimlerinde staj gören
43 öğrenciye, Genel Müdürlüğümüz İş Sağlığı ve Güvenliği Şube Müdürlüğü personelinden Şef Çetin UL-
UKAÇAR, Eğitim Şube Müdürlüğünden büro hizmetleri servis şefi vekili Ali Volkan YILIKOĞLU tarafından
“Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi” verildi. Genel Müdürlüğümüz sinema salonunda düzenlenen eğitim,
8 saat olarak düzenlendi.

19

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

SAĞLIK KÖŞESİ

Sonbaharda cilt bakımının püf noktaları

Uzm. Dr. Aysun Tekeli, sonbaharda cildin nemlendirme ve korunma ihtiyacının arttığını belirterek bu
mevsimde cildi korumak için neler yapılması gerektiğini anlattı.
Sonbaharın gelmesiyle birlikte yalnız doğada değil cildimizde de bazı değişikliklerin meydana geldiğini
kaydeden Uzm. Dr. Aysun Tekeli, “Ancak doğru müdahale ve basit uygulamalarla cildimizin mevsime adapte
olması sağlanabilir. Öncelikle vücudumuzun sıvı kaybını önlemek için bol su içmeye devam etmemiz gere-
kiyor. Özellikle banyo sonrası veya dışarı çıkarken düzenli olarak nemlendirici kullanmak, SPF30 ve üzeri
güneşten koruyucu kremlere devam etmeliyiz. Ayrıca havuz, deniz ve güneşlenme nedeniyle yıpranan deri
için ek bakımlar yapılabilir” dedi.
“Yüzeysel peeling”
Deri tipi ne olursa olsun nemlendirmenin bu mevsimde daha fazla önem kazandığını söyleyen Tekeli, “Yağlı
ciltler de cilt tipine uyan nemlendiriciye ihtiyaç duyabilir. Cilt bakımı ile cildin temizliği, yüzeysel peelingler
yapılarak ciltte yenilenme sağlanabilir. Yaz döneminde leke riski nedeniyle yapılamayan lazer işlemleri ile
PRP, mezoterapi gibi derinin kolajen üretimini, dolayısıyla kendini yenilemesini sağlayan işlemlere sonba-
harda başlanabilir. Akne, seboreik dermatit, saçlı deride kepek sorunları ve diğer kronik inflamatuvar deri
hastalıkları sonbaharda alevlenme gösterir. Bunlar, özel sabun ve şampuanlar ile kontrol altına alınabilir.
Bunların yetersiz kaldığı durumlarda tedavi için bir dermatoloğa başvurmak gerekir” diye konuştu.
Lekeler ve benlere dikkat
Yıllar içinde güneşe çok maruz kalan el, kol ve yüzde koyu renkli lekelerin oluşabileceğini belirten Tekeli,
bu lekelerin ‘yaşlılık lekeleri’ veya ‘güneş lekeleri’ olarak adlandırıldığını ve genellikle zararsız olduğunu vur-
gularken lekelerin bir kısmının da kanserojen değişimlerle karışabildiğini ifade etti. Tekeli, şunları söyledi:
“Bu nedenle yeni oluşanlar, değişim gösteren lekeler ve benler vücudun neresinde olursa olsun kontrol
ettirilmelidir. Dermatoskopi cihazları bu tip lezyonları kontrol etmekte oldukça yararlıdır. Şüpheli olanların
biyopsi ile değerlendirilmesi gerekebilir. Ayrıca kozmetik sebeplerle de lekelere lazer tedavisi uygulanabil-
ir.”

20

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

Sedef ve egzama
Banyo sonrası vücut hafif nemliyken sürülecek nemlendiricilerin derimize iyi geleceğini kaydeden Tekeli,
“Derinin daha kuru ve pürüzlü olduğu alanlar ve diz, dirsek gibi bölgelere daha yoğun nemlendiriciler ve üre
içeren kremler/losyonlar uygulanabilir. Sedef ve egzama gibi hastalıklarda bu mevsimde artış görülebilir.
Hafif durumlarda nemlendirme ve uygun bakım kremleri yeterli olurken orta ve şiddetli durumlarda tedavi
gerekir” ifadelerini kullandı.

Tırnak ve saç bakımı
Tırnak ve saçların bakımı ile ilgili tavsiyeler de veren Tekeli sözlerini şu şekilde devam etti:

“Tırnaklarda kırılma ve soyulmalar, saçlarda dökülme artışı bu mevsimde sık rastlanan sorunlardandır. Ku-
rutucu-yıpratıcı olmayan şampuan ve sabunlar kullanmak, ellerle birlikte tırnaklara da sık nemlendirici uy-
gulamak gerekir. Bazı vitamin, mineral eksiklikleri ve tiroit hastalığı gibi metabolik hastalıkların da buna
sebep olabileceği unutulmamalı, basit önlemlerle düzelmeyen ve şikâyetin şiddetli olduğu durumlarda dok-
tora başvurulmalıdır. Derimiz, yıl boyu mevsim değişimlerine uygun bakım gerektirir. Hava değişimine göre
cilt bakımı yapmak ve gerektiğinde dermatoloğunuza başvurmak, tüm yıl boyu cildinizin güzel ve sağlıklı
görünmesini sağlayacaktır.”
Bu haber İHA tarafından hazırlanmıştır.

21

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

ERZİNCAN CİMİN ÜZÜMÜ

2001 yılında TPE tarafından verilmiş coğrafi işaretle Türkiye’de coğrafi işaret almış ilk üzüm olan “Erzincan
Cimin üzümü” Erzincan’ın 1250 rakımlı Üzümlü ilçesi ve belde köylerinde yetişmektedir.
Bu çeşit;
Mikroklima alanda yetiştirilen endemik bir bitki türü olup bölgenin toprak yapısı ve çevre koşullarının uygun-
luğu nedeniyle Üzümlü İlçesinde yetiştirilmektedir.
Siyah renkli, şekli basık-oval, ortalama tanesi 3-4 gram ağırlığında, çekirdek sayısı ortalama 1-4 adet, orta
kabuk kalınlığında, aroması tatlı-mayhoş, konik şeklinde, dolgun sıklıkta, 300-1500 gram salkım iriliğinde
sofralık bir üzüm cinsidir.
Cimin üzümünün özellikleri, yöreye özgü coğrafi durum, iklim özellikleri, nem, sıcaklık ve rüzgâr gibi faktör
lerden gelmektedir.
Kurusundan yaşına, çekirdeğinden kabuğuna, yaprağına kadar şifa deposu olan siyah üzümün bol bol tüke
tilmesini öneren uzmanlar, siyah üzümün içerdiği demir sayesinde hastalıklara şifa olduğunu söyler. İçe
risindeki şeker oranı sıfıra yakın olduğundan şeker hastaları bile rahatlıkla kullanabilmektedir. Kabuklarında
bulunan resveratrol maddesi kansere karşı savaşmakta, antioksidan görevi sayesinde yağlı bileşiklerin kılcal
damarlarda birikmesini engellemekte, aspirin gibi kanı sulandırarak koroner kalp hastalıklarına karşı insanları
korumaktadır.
Üreticinin geçimi için önemli bir rol oynayan bağcılık faaliyeti ayrıca milli ekonomiye de önemli katma değer
sağlamaktadır. Yaş ve kuru üzüm olarak tüketilen üzüm, diğer yandan üzüm şırasının değişik şekillerde işlen-
mesiyle elde edilen ürünler de (sirke, pekmez, sucuk, pestil, bastık vb.) insan beslenmesinde kullanılmak-
tadır.
Bugünlerde başlayan hasat mevsimi nedeniyle üzüm bağlarında hareketlilik yaşanıyor. İlçede yaklaşık 10 bin
dekar alanda bu yıl 8 bin ton üzüm hasadı yapılması planlanıyor. İlçeye bağlı Pişkidağ köyü ve çevresinde
yaklaşık 2 bin 500 metre yükseklikte yetiştirilen üzümler, özellikle Karadeniz Bölgesi olmak üzere Doğu A
nadolu Bölgesi ve Türkiye’nin birçok iline gönderiliyor. Ekim ayı sonuna kadar devam etmesi planlanan hasat
döneminden üreticiler memnun.

22

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

EYLÜL AYINDA EMEKLİ OLAN PERSONELİMİZ

S.NO AD/SOYAD MESLEĞİ GÖREV YERİ

1 ALİ TUĞALAN EKSPER ALPU AJANS
2 KADİR AYDINÇAKIR HİZMETLİ TRABZON ŞUBE
YURTİÇİ PAZARLAMA SER.
3 REHA YONTAN MÜHENDIS (ZİRAAT) ŞEFLİĞİ
POLATLI ŞUBE
4 İSMAİL AYTEKİN KONTROLÖR(HESAP) İNSAN KAYNAKLARI ŞB.
MD.
5 BUKET DORA UZMAN POLATLI ŞUBE
SOSYAL İŞLER ŞB. MÜD.
6 HACI ÖMER ERKAN KONTROLÖR(TEKNİK) SAMSUN ŞUBE
7 MEHMET HARMANDA TEKNİKER AKŞEHİR ŞUBE
8 DEMİR ÇOBAN MEMUR
9 ELHAN SAYIN TEKNİSYEN (DEPO)

Birlikte çalıştığımız dönemde ,
Kurumumuza yaptığınız olumlu katkı

ve özverili çalışmalarınız için
teşekkür eder;

emeklilik yaşamınızda aileniz ve tüm
sevdiklerinizle birlikte sağlıklı ve
mutlu günler dileriz.
Toprak Mahsulleri Ofisi

23

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

BASIN

24

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

NDA TMO

25

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

NOS

26

Ekim 2019 www.tmo.gov.tr

STALJİ

27

Ekim 2019 “Ofis, çiftçinin dostudur.”

Sevgili Ofisçiler,
Şiir mi yazıyorsunuz, karikatür mü çiziyorsunuz ya da anılarınızı mı kaleme alıyorsunuz? Evleniyor musunuz veya oğlunuz/kızınız
mı evleniyor ya da doğum haberleriniz mi var?
Bize yazın, “Sizden Gelenler” köşesinde yayınlayalım.
Gönderileriniz için:
[email protected] mail adresine mail atabilirsiniz.

Bültende yayımlanan yazıların etik, bilimsel ve hukuki sorumluluğu yazar/yazarlara aittir.

28