2
AKSARA JAWA
{ANGKA}
A. Identitas : : Khikmatul Fuadhiyah, S.Pd
Nama : X /E
Kelas /Fase : Aksara Jawa (Angka)
Materi
B. Elemen CP : Membaca
Peserta didik mampu memahami kaidah penulisan teks aksara jawa melalui
kegiatan membaca teks aksara jawa (misalnya: nglegena-
pasangan/sandhangan/ angka/swara/ murda/rekan/lainnya).
C. Indikator Pencapaian Kompetensi
Mendiagnostik (C4) Aksara Angka sesuai dengan tatacara dan kaidah
penulisan Aksara Jawa yang baik dan benar.
Menyimpulkan (C5) kaidah penulisan aksara angka
Mengalihaksarakan (P4) kalimat sederhana berisi aksara angka bertuliskan
aksara Jawa ke aksara Latin.
D. Profil Pelajar Pancasila
Peserta didik akan mengembangkan kemampuan kreatif, bernalar kritis, dan
gotong royong dalam menggunakan pembelajaran aksara Jawa
3
E. Tujuan Pembelajaran
Melalui model pembelajaran Problem Based Learning (PBL), setelah menyimak
Video mengenai materi Aksara Jawa Metode Game Based Learning, peserta didik
dapat mendiagnostik (C4) Aksara Jawa, aksara angka sesuai dengan tatacara dan
kaidah penulisan Aksara Jawa yang baik dan benar.
Melalui model pembelajaran Problem Based Learning (PBL), setelah menyimak
video mengenai materi Aksara Jawa Metode Game Based Learning,, peserta didik
dapat menyimpulkan (C5) kalimat sederhana berisi berhuruf Jawa dengan
penerapan aksara Angka ke dalam huruf latin.
Melalui model pembelajaran Problem Based Learning (PBL), setelah menyimak
video mengenai materi Aksara Jawa Metode Game Based Learning,, peserta didik
dapat Mengalihaksarakan (P4) kalimat sederhana berisi berhuruf Jawa dengan
penerapan aksara Angka ke dalam huruf latin.
F. Materi Ajar
Faktual
Rekaman audio/video contoh cara penggunaan aksara Angka
Konseptual
pengertian aksara Jawa, Wujud aksara Angka, Titikane aksara Angka
Prosedural
Penulisan aksara angka sesuai kaidah yang tepat.
Metakognitif
Menyimpulkan makna dibalik aksara angka
G. Pertanyaan Pemantik
(1) Sapa sing ngerti wujude aksara angka?
(2) Ana pira cacahe aksara angka kuwi?
(3) Apa aksara angka kuwi nduwe sandhangan?
(4) Sapa sing wis tau nulis angka migunakake aksara Jawa?
(5) Yen gurumu paring dhawuh nulis angka migunakake aksara Jawa, tulisan apa sing
arep digawe?
4
Fase 1: Identifikasi Masalah
Materi Faktual
Para siswa mangga ninggali saking video youtube kangge
damel pitakenan bab mahami aksara angka Jawa :
https://youtu.be/Aa3MSdWHhsg
https://www.youtube.com/watch?v=JMtWXffUadY
Wonten ngandhap ugi dipunparingi tuladha kahanan bilih
sakmenika kathah ingkang sampun sinerat mawi aksara jawa
kadasta :
Ageman ingkang ngginakaken
aksara jawa sampun ngrembaka
wonten pundi pundi kemawon.
Sumber :
https://www.lazada.co.id/products/kaos-aksara-jawa-nerimo-ing-pandum-kaos-premium-cotton-combed-30s-i1901426069.html
Papan nama
ingkang ngginakaaken
aksara jawa ugi
sampun wonten
pundi pundi kemawon.
5
Sumber :
http://sukantamediacorp.blogspot.com/2018/10/tata-cara-uger-uger-penulisan-papan.html
֎
֎ Sumber
https://shopee.co.id/Jam-Dinding-Aksara-Jawa-keren-jam-custom-30cm-i.24058011.13229204820
֎
MATERI AKSARA ANGKA
֎ Aksara Jawa menika wujudipun kathah. Wonten aksara Legena,
aksara Rekan, aksara Swara, aksara Angka, saha aksara Murda. Ing
wulangan para siswa
kedah mangretosi menapa tegesipun aksara Angka, kadospundi
wujudipun aksara Angka, kadospundi panganggening aksara Angka,
saha kadospundi alih aksara Latin dhateng aksaraJawa ingkang wonten
aksara Angkanipun.
Aksara Nglegena lan Pasangan Aksara Jawa
Sumber : https://regional.kompas.com/read/2022/01/08/110000278/pasangan-
aksara-jawa-contoh-penggunaan-dan-aturan-penulisan?page=all
6
֎ Wonten ing pasinaon menika para siswa bakal nyinaoni malih bab
aksara Jawa. Gladhen maos dan nyerat aksara Jawa menika
kedah tansah dipuntindakaken supados enggal apal saha paham
caranipun nyerat saha maos ingkang leres.
WUJUDIPUN AKSARA ANGKA
7
Tuladha waosan ingkang ngandhut aksara Angka
8
Fase 2 : Mengkoordinasi
Peserta Didik
Materi Konseptual
TITIKANIPUN AKSARA ANGKA
Aksara Jawa menika wujudipun kathah. Wonten aksara Legena, aksara
Rekan, aksara Swara, aksara Angka, saha aksara Murda. Dasar saking
aksara Angka jawa inggih punika angka angka ingkang nginakaken system
Hindu-Arab. Angka angka menika dipunginakaken sesarengan kaliyan
aksara Jawa. Faktanipun aksara Jawa sampun dipungantos angka Arab,
angka Jawa sinebat aksara wilangan.
Kaginaan panyeratan angka Jawa dasaripun sami kaliyan angka wonten ing
seratan latin, satemah anggenipun nyinaoni boten awrat kadasta nyinaoni
aksara Jawa sanesipun kadasta aksara murda, aksara hanacaraka .
Kaginaan angka Jawa sami kaliyan ingkang kita
mangertosi inggih punika kangge panyeratan
kadasta :
Ukuran dawa, abot, wiyar, lan wos
Wekdal utawi jam
Cacah dhuwit
Kwantitas utawi cacah
9
Materi Prosedural
KAIDAH PANYERATAN AKSARA
ANGKA
10
ALIH
AKSARA
Alih aksara inggih menika pengalihan
sawijining aksara setunggal dados aksara
sanesipun. Tuladhanipun alih aksara
Latin dados aksara Jawa. Wonten ing
wulangan menika bakal alih aksara jawa
dados aksara latin. Teks aksara Jawa ing
wulangan menika ngecakaken
panganggening aksara Angka, nanging
ing salebeting teks menika boten namung
aksara Angka. Teks menika ugi mawi
aksara Legena, sandhangan, saha
pasangan. 11
CARANIPUN ALIH AKSARA UKARA-
UKARA MAWI AKSARA JAWA DADOS
AKSARA LATIN NGGINAKAKEN AKSARA
ANGKA!
Caranipun alih aksara ukara ukara mawi aksara jawa
dados aksara Latin, inggih punika para siswa kedah maos
kanthi setiti ukara ukara kasebut.
Para siswa kanthi setiti damel alih aksara ukara mawi
aksara jawa dados aksara latin. Asilih pirembagan
dipunserat ing papan ingkang sampun sumadya.
12
Fase 4: Mengembangkan dan
menyajikan hasil
karya
Materi Metakognitif
Para siswa sasampunipun maos lan mengertosi materi
tatacara panyeratan aksara Angka, kamangka siswa
kedah saged alih aksara ukara ukara wonten ngandhap
punika :
WANGSULAN :
Pak Bardi duwe wedus 5.
Supardi tuku mie ayam 4, es teh 5.
Ika lair taun 1991
Wong 3 padha sinau bareng.
Regane wedang jahe Rp 2500
13
Fase 5: Menganalisis dan
Mengevaluasi Pemecahan
Masalah
Para siswa, dumugi perangan menika sumangga
sami atur raos syukur amargi para siswa sampun
saged ngetrepaken aksara Angka wonten ing ukara
ukara mawi aksara jawa saha saged
mengalihaksarakan dados aksara Latin.
Relevensi materi menika kaliyan pagesangan
jaman sakmenika inggih punika para siswa kedah
mangertosi panganggening aksara Jawa tumrap
aksara Angka amargi wigati sanget ing jaman
sakmenika, ampun ngantos bilih tiyang Jawi
boten saged maos aksara Jawa.
Para siswa kedah saged nglestantunaken budaya
tinggalan leluhur menika.Jaman sapunika sampun
kathah panganggening aksara Jawa ing
pagesangan, tuladhanipun ing papan nama margi,
nama sekolah, wonten ugi ing busana, saha
sanesipun.
14
DAFTAR PUSTAKA
A. Sumber Belajar : https://youtu.be/Aa3MSdWHhsg
Gubahan lagu Aksara Angka : https://www.youtube.com/watch?v=JMtWXffUad
Tatacara Panulisan Aksara Angka
B. Daftar Pustaka
Setiadi, Dwi Bambang Putut. 2015.Baud Basa Jawa.Klaten. Intan Pariwara
Darusuprapta, dkk.. 2002. Pedoman Penulisan Aksara Jawa. Yogyakarta: Yayasan
Pustaka Nusantara. (Buku Pedoman Penulisan Aksara Jawa Kesepakatan 3 Gubernur) Ngadi. 2012.
Wewaton Nulis Aksara Jawa. Klaten: Sahabat.
Winarti, Sri & Suyati. 2019. Kartika Basa. Yogyakarta : Dinas Pendidikan Pemuda dan Olahraga
file:///C:/Users/LENOVO/Downloads/%E2%88%9A%20Aksara%20Angka%20Jawa%200-
9%20Beserta%20Aturan%20Penulisan%20&%20Contoh%20%E2%80%93%20Padukata.com.html
15
16