flffi ffi fflfffi ffi! "ff #ff$ %&'(&)*+,)-./012345 -768):9;: <=78>5%7*? @ AB$flfi C ffiff$D" $@ ! E! fiflfflF!$ " Bffi $ fi $ffiffiff$GCEHD I ffi IJJKI $$ fiE! fiflC H L$ GMNfflOff! J FB "$ ffififf$GCF"ffPPF$
คำนำ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร จัดทำขึ้นเพื่อใช้ในการ ประกอบการเรียนการสอนรายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน 2 รหัสวิชา ว21102 หน่วยการเรียนรู้ เรื่อง ความร้อนรอบตัว ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โดยใช้กระบวนการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5E) ซึ่งเป็นกระบวนการเรียนรู้ที่เน้นให้นักเรียนสร้างสรรค์องค์ความรู้ด้วยตนเอง (Constructionism) สามารถพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ควบคู่กับจิตวิทยาศาสตร์ นักเรียนสามารถใช้วิธีการสืบ เสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ (Inquiry Approach) อาศัยทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ในการ ค้นพบความรู้หรือประสบการณ์การเรียนรู้ที่มีความหมายด้วยตนเอง และครูเป็นเพียงผู้กระตุ้นให้นักเรียน เกิดการเรียนรู้ด้วยตนเอง ภายใต้สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ เรื่อง ความร้อนรอบตัว ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 แบ่งการเรียนรู้ออก เป็น 5 ชุด ได้แก่ ชุดที่ 1 เรื่อง แบบจำลองอนุภาคของสสารในแต่ละสถานะ ชุดที่ 2 เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร ชุดที่ 3 เรื่อง อุณหภูมิกับการวัด ชุดที่ 4 เรื่อง ความร้อนกับการขยายตัวและหดตัวของสสาร ชุดที่ 5 เรื่อง การถ่ายโอนความร้อน ซึ่งในแต่ละชุดจะจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้นักเรียนสามารถเรียนรู้และปฏิบัติกิจกรรมด้วยตนเองได้เรียนรู้ ทีละน้อยตามลำดับขั้น ตามศักยภาพ และความสามารถของตนเอง อีกทั้งพัฒนานักเรียนให้มีทักษะในการ แสวงหาความรู้ ดำรงชีวิตในโลกแห่งการเปลี่ยนแปลงอย่างรู้เท่าทัน ขอขอบพระคุณ ผู้อำนวยการโรงเรียนสีชมพูศึกษา คณะครูโรงเรียนสีชมพูศึกษา และผู้เชี่ยวชาญ ทุกท่าน ที่คอยให้คำปรึกษาและแนะนำ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าชุดกิจกรรมการเรียนรู้นี้จะเอื้อประโยชน์ให้ นักเรียน และครูสามารถจัดกิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างมี ประสิทธิภาพ สามารถนำพาไปสู่การบรรลุ เป้าหมายของการเรียนรู้ตามจุดมุ่งหมายของชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่วางไว้ ทำให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนและเกิดทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และจิตวิทยาศาสตร์ สามารถพัฒนาชีวิตของ ตนเองให้ประสบความสำเร็จตามศักยภาพที่มีอยู่ และเป็นพลเมืองที่ดีของประเทศชาติต่อไป นางสาวอารญา ผุยเบ้า ตำแหน่งครู วิทยฐานะครูเชี่ยวชาญ
สารบัญ เรื่อง หน้า เฉลยบัตรกิจกรรมที่ 2.1 ความร้อนทำให้สสารเปลี่ยนสถานะได้อย่างไร..................................... เฉลยบัตรกิจกรรมที่ 2.2 เรียนรู้ (Learning) .............................................................................. 32 35 เฉลยบัตรฝึกเสริมทักษะที่ 2.1 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร................................... 36 คำนำ ………………………………………………………............................................................................ ก สารบัญ ……………………..………………………………………………………………………………………………… ข สารบัญภาพ ………………………………………………………………………………………………………………… สารบัญตาราง………………………………………………………………………………………………………………. ค ง คำชี้แจงการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้สำหรับครู ……………………....……………………………………… 1 คำชี้แจงารใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้สำหรับนักเรียน ..….............................................................. 2 ขั้นตอนการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรมการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ เรื่อง ความร้อนรอบตัว รายวิชาวิทยาศาสตร์ 2 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ………………………................................................. 3 สาระ มาตรฐานการเรียนรู้ และตัวชี้วัด ……………………................................................…………. 4 สาระสำคัญ ................................................................................................................................ 5 จุดประสงค์การเรียนรู้ …………………...........................................................................……………. 6 บัตรคำสั่ง ที่ 2.1 การศึกษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ …………………………………………...………………. 7 แบบทดสอบก่อนเรียน ชุดที่ 2 เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร......................... กระดาษคำตอบแบบทดสอบก่อนเรียน....................................................................................... 8 10 บัตรคำถามที่ 2.1 รู้แล้ว (Knowledge) อยากรู้ (Want to know) ........................................ 11 บัตรกิจกรรมที่ 2.1 ความร้อนทำให้สสารเปลี่ยนสถานะได้อย่างไร............................................. 13 บัตรเนื้อหาที่ 2.1 การเปลี่ยนสถานะของสสาร........................................................................... 16 บัตรบันทึกการอ่าน ……………………………………………………………………………………………………… บัตรกิจกรรมที่ 2.2 เรียนรู้ (Learning) .................................……………………………………………. บัตรฝึกเสริมทักษะที่ 2.1 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร........................................... 21 22 23 แบบทดสอบหลังเรียน ชุดที่ 2 เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร......................... กระดาษคำตอบแบบทดสอบหลังเรียน....................................................................................... บรรณานุกรม.............................................................................................................................. 24 26 27 เฉลยแบบทดสอบก่อน-หลังเรียน ชุดที่ 2 เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร........ เฉลยบัตรคำถาม ที่ 2.1 รู้แล้ว (Knowledge) อยากรู้ (Want to know) ................................ 29 30
สารบัญภาพ ภาพที่ หน้า 2.1 2.2 2.3 2.4 การเปลี่ยนสถานะของสาร……………………………………..………………..…………………… กราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิและปริมาณความร้อนที่ให้แก่น้ำ........... แบบจำลองอนุภาคแสดงการเปลี่ยนสถานะจากของแข็งเป็นของเหลว.................... แบบจำลองอนุภาคแสดงการเปลี่ยนสถานะจากของเหลวเป็นแก๊ส.......................... 16 17 18 19
สารบัญตาราง ตารางที่ หน้า 2.1 จุดหลอมเหลวและจุดเดือดของสสารที่ความดัน 1 บรรยากาศ................................ 18
1 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร คำชี้แจงการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ สำหรับครู ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน 2 หน่วยการเรียนรู้เรื่อง ความร้อนรอบตัว ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 มีทั้งหมด 5 ชุด สำหรับชุดนี้เป็นชุดที่ 2 เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะ ของสสาร ใช้เวลาเรียนจำนวน 2 ชั่วโมง ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้เรื่อง ความร้อนรอบตัว มีจุดประสงค์เพื่อพัฒนานักเรียน ให้มีความรู้ความเข้าใจและฝึกทักษะวิทยาศาสตร์ในหน่วยการเรียนรู้ เพื่อช่วยให้การจัดการเรียนรู้ด้วยชุด กิจกรรมการเรียนรู้นี้เป็นไปด้วยดี บรรลุวัตถุประสงค์และมีประสิทธิภาพ ครูผู้สอนควรดำเนินการ ดังต่อไปนี้ 1. ศึกษาและทำความเข้าใจแผนการจัดการเรียนรู้ จัดเตรียมสื่อการเรียนรู้ล่วงหน้า เพื่อช่วยในการจัดการเรียนรู้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น นอกจากนี้ในบางกิจกรรมครูผู้สอนอาจจำเป็นต้องให้ นักเรียนทำงานหรือเตรียมสิ่งของบางอย่างมาล่วงหน้า 2. เตรียมสื่อการเรียนรู้ที่ใช้ประกอบในการจัดการเรียนรู้ให้พร้อม เตรียมชุดกิจกรรมการ เรียนรู้ให้เพียงพอกับจำนวนนักเรียน พยายามให้นักเรียนมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรมการ เรียนรู้ให้มากที่สุด 3. ชี้แจงให้นักเรียนทราบเกี่ยวกับบทบาทของนักเรียน ปฏิบัติตามขั้นตอน อ่านคำสั่งให้ ชัดเจน ตั้งใจปฏิบัติอย่างเต็มความสามารถ ไม่รบกวนผู้อื่น ไม่ชักชวนเพื่อนเล่น 4. ช่วยนักเรียนสรุปประเด็นสาระที่เรียนรู้ เมื่อนักเรียนทำกิจกรรมสิ้นสุดลง ทำการ ประเมินผลการเรียนรู้ของนักเรียน พยายามสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมทุกครั้งเมื่อมีโอกาส เพื่อให้การ เรียนรู้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อให้นักเรียนเป็นคนดี คนเก่ง และมีความสุข 5. ครูผู้สอนเสนอแนะให้นักเรียนสามารถนำชุดกิจกรรมการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้เรื่อง สารรอบตัว นี้ไปศึกษาด้วยตนเองได้ แต่ต้องมีความซื่อสัตย์ต่อตัวเอง ไม่เปิดดูเฉลย เพื่อให้การเรียนรู้มี ประสิทธิภาพสูงสุด 6. อธิบายให้นักเรียนทราบถึงความสำคัญของการเรียนโดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ใน แต่ละครั้ง เพื่อให้นักเรียนเห็นประโยชน์ที่จะได้รับจากการเรียนรู้ด้วยตนเอง
2 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร คำชี้แจงการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ สำหรับนักเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน 2 หน่วยการเรียนรู้เรื่อง ความร้อนรอบตัว ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 มีทั้งหมด 5 ชุด สำหรับชุดนี้เป็นชุดที่ 2 เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของ สสาร ใช้เวลาเรียนจำนวน 2 ชั่วโมง ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้เรื่อง ความร้อนรอบตัว เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้น การใช้คำถามและทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ให้นักเรียนได้คิด และปฏิบัติการทดลองตามที่ กำหนดให้ได้ด้วยตนเอง เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด นักเรียนควรปฏิบัติตามขั้นตอนที่กำหนดไว้ในชุด กิจกรรมการเรียนรู้ตามลำดับดังนี้ 1. นักเรียนแต่ละคนรับชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง ความร้อนรอบตัว ชุดที่ 2 เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร จากครูผู้สอนคนละ 1 เล่ม แล้วศึกษาคำแนะนำการใช้ชุด กิจกรรมการเรียนรู้ 2. ศึกษามาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด สาระสำคัญ และจุดประสงค์การเรียนรู้ 3. ทำแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนก่อนเรียน 4. ทำแบบทดสอบก่อนเรียน 5. แบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน โดยครูผู้สอนคอยแนะนำการแบ่งกลุ่มคละตามความสามารถ และให้นักเรียนแต่ละกลุ่มแบ่งหน้าที่ เป็นคุณอำนวยทำหน้าที่เป็นผู้อำนวยการเรียนรู้ คุณวางแผนทำ หน้าที่เป็นผู้วางแผนการทำงาน คุณ KM ทำหน้าที่เป็นผู้จัดการองค์ความรู้ และคุณนำเสนอทำหน้าที่ เป็นผู้รายงานผลการเรียนรู้ ซึ่งมีการเปลี่ยนหน้าที่กันในแต่ละชั่วโมง 6. เมื่อปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ ตามขั้นตอนในชุดกิจกรรมการเรียนรู้เสร็จเรียบร้อยแล้ว ตรวจคำตอบของบัตรคำถาม บัตรกิจกรรม และบัตรฝึกเสริมทักษะจากภาคผนวก 7. แบบทดสอบก่อนเรียน-หลังเรียน คะแนนเต็ม 10 คะแนน บัตรคำถาม คะแนนเต็ม 5 คะแนน บัตรกิจกรรม คะแนนเต็ม 10 คะแนน และบัตรฝึกเสริมทักษะ คะแนนเต็ม 5 คะแนน 8. เกณฑ์การผ่านการประเมินในแบบทดสอบหลังเรียน คือ ร้อยละ 80 9. เกณฑ์การผ่านการประเมินในบัตรคำถาม บัตรกิจกรรม และบัตรฝึกเสริมทักษะ คือ ร้อยละ 80 10. หากนักเรียนไม่ผ่านการประเมินในบัตรกิจกรรมใด ให้นักเรียนศึกษาในบัตรเนื้อหา และทำกิจกรรมในบัตรกิจกรรมอีกครั้ง แล้วทำการประเมินผลใหม่ ถ้าทำคะแนนได้มากขึ้น แสดงว่า นักเรียนเข้าใจมากขึ้น 11. หากมีข้อสงสัยให้ปรึกษาครูผู้สอนได้ทันที
3 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร ขั้นตอนการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรมการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้เรื่อง พลังงานความร้อน ศึกษาคำแนะนำการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ศึกษามาตรฐานการเรียนรู้ สาระสำคัญ และจุดประสงค์การเรียนรู้ ทำแบบทดสอบก่อนเรียน ประจำชุดกิจกรรมการเรียนรู้แต่ละชุด ทำการเรียนรู้โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ตรวจคำตอบบัตรกิจกรรม ทำแบบทดสอบหลังเรียน ประจำชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ไม่ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 80 ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 80
4 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร สาระ มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด สาระที่ 2 วิทยาศาสตร์กายภาพ มาตรฐาน ว 2.1 เข้าใจสมบัติของสสาร องค์ประกอบของสสาร ความสัมพันธ์ระหว่างสมบัติ ของสสารกับโครงสร้างและแรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาค หลักและธรรมชาติของการ เปลี่ยนแปลงสถานะของสสาร การเกิดสารละลายและการเกิดปฏิกิริยาเคมี ตัวชี้วัด ว 2.1 ม.1/10 อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างพลังงานความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร โดยใช้หลักฐานเชิงประจักษ์และแบบจำลอง
5 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร สาระสำคัญ ความร้อนมีผลต่อการเปลี่ยนสถานะของสสาร เมื่อให้ความร้อนแก่ของแข็ง อนุภาคของของแข็ง จะมีพลังงานและอุณหภูมิเพิ่มขึ้นจนถึงระดับหนึ่ง ซึ่งของแข็งจะใช้ความร้อนในการเปลี่ยนสถานะเป็น ของเหลว เรียก ความร้อนที่ใช้ในการเปลี่ยนสถานะจากของแข็งเป็นของเหลวว่า ความร้อนแฝงของการ หลอมเหลว และอุณหภูมิขณะเปลี่ยนสถานะจะคงทีเรียกอุณหภูมินี้ว่าจุดหลอมเหลว เมื่อให้ความร้อนแก่ของเหลว อนุภาคของของเหลว จะมีพลังงานและอุณหภูมิเพิ่มขึ้นจนถึงระดับ หนึ่ง ซึ่งของเหลวจะใช้ความร้อนในการเปลี่ยนสถานะเป็นแก๊ส เรียกความร้อนที่ใช้ในการเปลี่ยนสถานะ จากของเหลว เป็นแก๊สว่า ความร้อนแฝงของการกลายเป็นไอ และอุณหภูมิขณะเปลี่ยนสถานะจะคงที่ เรียกอุณหภูมินี้ว่าจุดเดือด เมื่อทำให้อุณหภูมิของแก๊สลดลงจนถึงระดับหนึ่งแก๊สจะเปลี่ยนสถานะเป็นของเหลว เรียก อุณหภูมินี้ว่าจุดควบแน่น ซึ่งมีอุณหภูมิเดียวกับจุดเดือดของของเหลวนั้น เมื่อทำให้อุณหภูมิของของเหลวลดลงจนถึงระดับหนึ่ง ของเหลวจะเปลี่ยนสถานะเป็นของแข็ง เรียกอุณหภูมินี้ว่า จุดเยือกแข็งซึ่งมีอุณหภูมิเดียวกับจุดหลอมเหลวของของแข็งนั้น
6 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร จุดประสงค์การเรียนรู้ หลังจากจบการเรียนในคาบนี้แล้วนักเรียนสามารถ ด้านความรู้ (K) 1. อธิบายความสัมพันธ์ของพลังงานความร้อนกับการเปลี่ยนแปลงสถานะของสสารได้ ด้านทักษะกระบวนการ (P) 2. มีทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร์ ได้แก่ การสังเกต การจัดกระทำและสื่อความหมาย ข้อมูล การลงความเห็นจากข้อมูล การตั้งสมมติฐาน การตีความหมายข้อมูลและลง ข้อสรุป ด้านคุณลักษณะ (A) 3. มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ได้แก่ มีวินัย ใฝ่เรียนรู้ มีความซื่อสัตย์สุจริต มีความมุ่งมั่น ในการทำงาน
7 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรคำสั่งที่ 2.1 การศึกษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ คำชี้แจง ให้นักเรียนปฏิบัติตามขั้นตอนต่อไปนี้ 1. นักเรียนรับชุดกิจกรรมการเรียนรู้ รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน 2 หน่วยการเรียนรู้ เรื่อง พลังงานความร้อน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 มีทั้งหมด 5 ชุด สำหรับชุดนี้เป็นชุดที่ 2 เรื่อง ความร้อน กับการเปลี่ยนสถานะของสสาร และปฏิบัติตามชุดกิจกรรมการเรียนรู้ โดยมีครูผู้สอนเป็นผู้คอยให้ คำแนะนำ 2. ทำแบบทดสอบก่อนเรียน ชุดที่ 2 เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร จำนวน 10 ข้อ 10 คะแนน 3. ปฏิบัติตามบัตรคำสั่ง 4. ตอบคำถามในบัตรคำถาม 5. ศึกษาบัตรเนื้อหา 6. ปฏิบัติกิจกรรมในบัตรกิจกรรม 7. ทำบัตรฝึกเสริมทักษะ 8. ทำแบบทดสอบหลังเรียน ชุดที่ 2 เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร จำนวน 10 ข้อ 10 คะแนน 9. ตรวจคำตอบแบบทดสอบก่อนเรียน-หลังเรียน บัตรคำถาม บัตรกิจกรรม และบัตรฝึกเสริม ทักษะ ในเฉลย
8 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร แบบทดสอบก่อนเรียน เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียวแล้วทำเครื่องหมายกากบาท () ลงใน กระดาษคำตอบ ใช้เวลาทำแบบทดสอบ 10 นาที 1. การเปลี่ยนแปลงในข้อใดที่ไม่เกิดปฏิกิริยาประเภทดูดพลังงานความร้อน ก. การจุดเทียนไข ข. การเผาผลาญอาหารในร่างกาย ค. การละลายของน้ำแข็ง ง. การอัดแก๊สธรรมชาติลงในถังเก็บ 2. ข้อใดต่อไปนี้เป็นปฏิกิริยาดูดความร้อน ก. การละลายของน้ำแข็ง ข. การควบแน่นของไอน้ำเป็นหยดน้ำ ค. น้ำในช่องแช่แข็งเปลี่ยนเป็นน้ำแข็ง ง. น้ำร้อนตั้งทิ้งไว้ให้มีอุณหภูมิเท่าอุณหภูมิห้อง 3. อุณหภูมิที่ทำให้แก๊สรวมตัวกันก่อรูปเป็นของเหลวนี้ เรียกว่าอะไร ก. Freezing point ข. Melting point ค. Condensation point ง. Boiling point 4. การเปลี่ยนสถานะของสารจากของแข็งกลายเป็นไอเรียกว่าอะไร ก. การระเหิด ข. การแผ่รังสี ค. การควบแน่น ง. การคายความร้อน 5. ความร้อนแฝงเกี่ยวข้องกับข้อใดมากที่สุด ก. พลังงานความร้อนที่ใช้ไปเพื่อการเปลี่ยนแปลงสถานะของสาร ข. พลังงานและอุณหภูมิที่ใช้ไปเพื่อการเพิ่มปริมาณของสาร ค. แรงที่ใช้ไปเพื่อการเปลี่ยนสถานะของสาร
9 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร ง. อุณหภูมิที่ใช้ไปเพื่อการลดปริมาณของสาร 6. ข้อใดไม่ใช่ประโยชน์ของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสาร ก. การหล่อเทียน ข. การทำโซฟา ค. การทำน้ำแข็ง ง. การกลั่นน้ำมันปิโตรเลียม 7. ข้อใดไม่ใช่ปัจจัยที่มีผลต่อการละลายของสาร ก. ความดัน ข. แสงสว่าง ค. ชนิดของสาร ง. อุณหภูมิ 8. นารีวางกระปุกพิมเสนไว้ในห้อง อีกหนึ่งสัปดาห์ต่อมาปรากฏว่าพิมเสนในกระปุกหายไป จากเหตุการณ์ ดังกล่าวนี้มีความเกี่ยวข้องกับเรื่องใดมากที่สุด ก. การละลาย ข. การระเหย ค. การหลอมเหลว ง. การระเหิด 9. ข้อใดเป็นการดูดความร้อน ก. น้ำกลายเป็นน้ำแข็ง ข. ไอน้ำควบแน่นเป็นน้ำ ค. น้ำกลายเป็นไอ ง. น้ำกลายเป็นน้ำเย็น 10. ถ้านำสาร A , B , C ,และ D ชนิดละ 0.5 กรัม ไปละลายในน้ำ 15 กรัม วัดอุณหภูมิของน้ำ ก่อนการละลาย และวัดอุณหภูมิของสารละลายได้ดังตาราง ข้อใดถูกต้อง สาร อุณหภูมิของน้ำ 0C อุณหภูมิของสารละลาย 0C A 25 32 B 25 24 C 25 33.5 D 25 23 ก. สาร A , B ข. สาร B , D ค. สาร A , D ง. สาร B , C
10 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร กระดาษคำตอบ แบบทดสอบก่อนเรียน รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน 2 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ความร้อนรอบตัว ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565 ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 เรื่องความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร เวลา 2 ชั่วโมง วัน…………..……. ที่ ……….. เดือน ……………….………… พ.ศ. ……..……… ชื่อ………………………………………………………..…………………………………… ชั้น…………….… เลขที่………………… คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียวแล้วทำเครื่องหมายกากบาท () ลงใน กระดาษคำตอบ ใช้เวลาทำแบบทดสอบ 10 นาที ข้อ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรคำถามที่ 2.1 รู้แล้ว (Knowledge) คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนสิ่งที่เรียนรู้แล้วในหัวข้อต่อไปนี้ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………..……………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… “ความร้อนทำให้สารเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างไร” …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………….……. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………
12 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนสิ่งที่อยากรู้ในหัวข้อต่อไปนี้ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………….……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………….……………………………………………………………………………..….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… “อุณหภูมิกับการเปลี่ยนแปลงสถานะ” อยากรู้ (Want to know)
13 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรกิจกรรมที่ 2.1 ความร้อนทำให้สสารเปลี่ยนสถานะได้อย่างไร นักเรียนจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับผลของความร้อนที่ทำให้สสารมีการเปลี่ยนสถานะและการ เปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของสสารขณะที่สสารเปลี่ยนสถานะ จุดประสงค์ สังเกตและอธิบายการเปลี่ยนสถานะของน้ำเนื่องจากความร้อน วัสดุและอุปกรณ์ รายการ ปริมาณ/กลุ่ม 1. น้ำแข็ง 1 ใบ 2. แท่งแก้วคนสาร 1 แท่ง 3. เทอร์มอมิเตอร์ 1 อัน 4. บีกเกอร์ขนาด 250 cm3 1 ใบ 5. ชุดตะเกียงแอลกอฮอล์ 1 ชุด 6. ขาตั้งพร้อมที่จับ 1 ชุด 7. กระดาษกราฟ 1 แผ่น 8. นาฬิกาจับเวลา 1 เรือน 9. เครื่องบันทึกภาพเคลื่อนไหว (โทรศัพท์มือถือ) 1 เครื่อง วิธีการดำเนินกิจกรรม 1. ใส่น้ำแข็งก้อนเล็ก ๆ ปริมาณ 2 ใน 3 ของบีกเกอร์แล้ววัดอุณหภูมิ เมื่อระดับของเหลวใน เทอร์มอมิเตอร์คงที่ สังเกตสถานะของน้ำแข็งในบีกเกอร์ บันทึกผล 2. ให้ความร้อนแก่น้ำแข็งในบีกเกอรืด้วยตะเกียงแอลกอฮอล์ ใช้แท่งแก้วคนสารคนน้ำแข็งให้ ทั่วบีกเกอร์ตลอดเวลา วัดอุณหภูมิ สังเกตสถานะของสิ่งที่อยู่ในบีกเกอร์ทุกๆ 1 นาที 3. ให้ความร้อนต่อไปอีก 3 นาที วัดอุณหภูมิ สังเกตสถานะของสิ่งที่อยู่ในบีกเกอร์ทุกๆ 1 นาที บันทึกผล จนครบ 30 นาที 4. เขียนกราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิกับเวลา ตั้งแต่เริ่มวัดอุณหภูมิของน้ำแข็งจน สิ้นสุดการทำกิจกรรม
14 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร ออกแบบตารางบันทึกผลการทำกิจกรรม คำชี้แจง : ให้นักเรียนสร้างกราฟเส้นแสดงความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิกับเวลา
15 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร คำถามท้ายกิจกรรม 1. ปริมาณความร้อนที่น้ำแข็งได้รับ มีความสัมพันธ์กับเวลาหรือไม่ อย่างไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 2. ช่วงเวลาที่น้ำแข็งหลอมเหลวเป็นน้ำ น้ำแข็งได้รับความร้อนหรือไม่ รู้ได้อย่างไร และในช่วงนั้นสิ่งที่อยู่ ในบีกเกอร์จะมีสถานะใดบ้าง ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 3. ช่วงเวลาที่น้ำเดือดเป็นไอน้ำ น้ำได้รับความร้อนหรือไม่ รู้ได้อย่างไร และในช่วงนั้นสิ่งที่อยู่ในบีกเกอร์จะ มีสถานะใดบ้าง ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 4. จากกราฟสามารถสรุปความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิกับเวลาของน้ำขณะหลอมเหลวและเดือดได้ อย่างไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 5. จากกิจกรรม สรุปได้ว่าอย่างไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................
16 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรเนื้อหาที่ 2.1 การเปลี่ยนสถานะของสสาร การเปลี่ยนสถานะของระบบ จะแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ การคายความร้อน เป็นการคายความร้อนเป็นการถ่ายเทพลังงานจากระบบสู่สิ่งแวดล้อมทำให้ สิ่งแวดล้อมมีอุณหภูมิสูงขึ้น การดูดความร้อน เป็นการดูดความร้อนเป็นการถ่ายเทพลังงานจากสิ่งแวดล้อมสู่ระบบทำให้ สิ่งแวดล้อมมีอุณหภูมิลดลง ข้อสังเกต ระบบ (system) คือสิ่งที่เราต้องการศึกษา สิ่งแวดล้อม (surrounding) คือสิ่งที่นอกเหนือจากระบบ ตัวอย่างการเปลี่ยนแปลง เช่น การทดลองเติมโซดาไฟในน้ำ โดยมีบีกเกอร์เป็นภาชนะ เมื่อจับบีกเกอร์แล้วรู้สึกร้อน ดังนั้นระบบ คือ น้ำและโซดาไฟ สิ่งแวดล้อม คือ บีกเกอร์ การเปลี่ยนแปลงนี้เป็นการเปลี่ยนแปลงชนิด คายความร้อน เนื่องจากบีกเกอร์ (สิ่งแวดล้อม) อุณหภูมิสูงขึ้น ➢ จับภาชนะแล้วรู้สึกร้อน แสดงว่าเป็นการเปลี่ยนแปลงแบบคายความร้อน ➢ จับภาชนะแล้วรู้สึกเย็น แสดงว่าเป็นการเปลี่ยนแปลงแบบดูดความร้อน ความร้อนกับการเปลี่ยนแปลงสถานะ การเปลี่ยนสถานะของสารเป็นการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ การเปลี่ยนสถานะของสารอาจเป็น การเปลี่ยนแปลงประเภทดูดพลังงานหรือคายพลังงาน ดังภาพ ภาพที่ 2.1 การเปลี่ยนสถานะของสาร ที่มา : http://variety.teenee.com/foodforbrain/1952.html
17 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร น้ำสามารถเปลี่ยนจากสถานะหนึ่งไปเป็นอีกสถานะหนึ่งได้ เมื่อได้รับหรือสูญเสียความร้อน จากภาพที่ 2.1 กราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิและปริมาณความร้อนที่ให้แก่น้ำ เมื่อให้ความ ร้อนแก่น้ำแข็ง ซึ่งมีสถานะเป็นของแข็ง อุณหภูมิของน้ำแข็งจะเพิ่มขึ้นจนกระทั่งน้ำแข็งมีอุณหภูมิ 0 องศาเซลเซียส ซึ่งเป็นอุณหภูมิที่จุดหลอมเหลวของน้ำแข็ง ณ อุณหภูมินี้น้ำแข็งจะเปลี่ยนสถานะเป็น น้ำ ซึ่งมีสถานะเป็นของเหลวโดยอุณหภูมิขณะที่น้ำแข็งหลอมเหลวเป็นน้ำจะคงที่ เมื่อน้ำแข็ง หลอมเหลวเป็นน้ำจนหมด แล้วยังได้รับความร้อนต่อไป อุณหภูมิของน้ำจะเพิ่มขึ้นจนถึง 100 องศาเซลเซียส ซึ่งเป็นอุณหภูมิที่จุดเดือดของน้ำ ณ อุณหภูมินี้น้ำจะเปลี่ยนสถานะเป็นไอน้ำ ซึ่งมีสถานะเป็นแก๊ส โดยอุณหภูมิขณะที่น้ำเดือดเป็นไอน้ำจะคงที่ เมื่อน้ำเดือดเป็นไอน้ำจนหมดแล้วยัง ได้รับความร้อนต่อไปอุณหภูมิของไอน้ำก็จะเพิ่มขึ้น ภาพที่ 2.2 กราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิและปริมาณความร้อนที่ให้แก่น้ำ ที่มา : หนังสือเรียน สสวท. (2560, 46) ในทางกลับกัน เมื่อมีการสูญเสียความร้อน ไอน้ำที่อุณหภูมิกว่า 100 องศาเซลเซียส จะมี อุณหภูมิลดลงจนถึง 100 องศาเซลเซียส ซึ่งเป็นจุดควบแน่นของไอน้ำ ไอน้ำจะควบแน่นเป็นน้ำ เมื่อไอน้ำควบแน่นเป็นน้ำจนหมด แล้วยังสูญเสียความร้อนต่อไปอีก น้ำก็จะมีอุณหภูมิลดลงจนถึง 0 องศาเซลเซียส ซึ่งเป็นจุดเยือกแข็งของน้ำ น้ำจะแข็งตัวเป็นน้ำแข็ง เมื่อน้ำแข็งตัวเป็นน้ำแข็งจนหมด แล้วยังสูญเสียความร้อนต่อไปอีก น้ำแข็งก็จะมีอุณหภูมิต่ำกว่า 0 องศาเซลเซียส สสารโดยทั่วไปเมื่อได้รับความร้อน นอกจากอุณหภูมิที่เพิ่มขึ้นแล้วสสารยังมีการเปลี่ยนสถานะได้ โดยจุดหลอมเหลวและจุดเดือดของสสารต่างชนิดกันจะมีค่าแตกต่างกัน ในทางกลับกัน เมื่อสสารสูญเสีย ความร้อน นอกจากอุณหภูมิที่ลดลงแล้ว สสารยังมีการเปลี่ยนสถานะ โดยจุดเยือกแข็งและจุดควบแน่น ของสสารต่างชนิดกันจะมีค่าแตกต่างกัน และขณะที่สสารเปลี่ยนสถานะอุณหภูมิจะคงที่
18 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร ตาราง 2.1 จุดหลอมเหลวและจุดเดือดของสสารที่ความดัน 1 บรรยากาศ สาร จุดหลอมเหลว (°C) จุดเดือด (°C) มีเทน (CH4) -182.4 -161.5 ไดเอทิลอีเทอร์ (C2H5OC2H5) -116.3 34.6 เอทานอล (C2H5OH) -114.1 78.3 เบนซีน (C6H6) 5.5 80.1 น้ำ (H2O) 0 100 ปรอท (Hg) -38.9 356.7 โบรมีน (Br2) -7.2 58.8 โซเดียม (Na) 97.8 883.1 เมื่อสสารมีการเปลี่ยนสถานะ ความร้อนทั้งหมดที่สสารได้รับหรือสูญเสียจะถูกใช้เปลี่ยนสถานะ โดยอุณหภูมิไม่เปลี่ยนแปลง ความร้อนดังกล่าวเป็นความร้อนแฝง (latent heat) มีหน่วยเป็นแคลอรี หรือจูล เมื่อของแข็งได้รับความร้อน ความร้อนจะทำให้อนุภาคของของแข็งมีพลังงานเพิ่มขึ้นและสั่นมาก ขึ้น จนเคลื่อนที่ออกจากตำแหน่งเดิม ทำให้อนุภาคอยู่ห่างกันมากขึ้น ดังภาพ 2.3 แรงยึดเหนี่ยว ระหว่างอนุภาคลดลง ของแข็งจะเปลี่ยนสถานะเป็นของเหลว โดยช่วงนี้อุณหภูมิของสสารจะคงที่ ความร้อนที่ใช้ในการเปลี่ยนสถานะจากของแข็งเป็นของเหลวเรียกว่า ความร้อนแฝงของการ หลอมเหลว (latent heat of fusion) ปริมาณความร้อนที่สสารรรับเข้าไปเพื่อใช้ในการเปลี่ยนสถานะ จากของแข็งเป็นของเหลว จะเท่ากับปริมาณความร้อนที่สสารสูญเสีย เมื่อสสารมีการเปลี่ยนแปลง สถานะจากของเหลวเป็นของแข็ง กำหนดให้ แทนอนุภาคของสสาร แทนการสั่นของอนุภาค แทนขนาดและทิศทางความเร็วของอนุภาค ภาพที่ 2.3 แบบจำลองอนุภาคแสดงการเปลี่ยนสถานะจากของแข็งเป็นของเหลว ที่มา : หนังสือเรียน สสวท. (2560, 48)
19 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร เมื่อของเหลวได้รับความร้อน ความร้อนจะทำให้อนุภาคของของเหลวมีพลังงานเพิ่มขึ้นและ เคลื่อนที่เร็วขึ้น ทำให้อนุภาคอยู่ห่างกันมากขึ้น ดังภาพ 2.4 แรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาคลดลง ของเหลวจะเปลี่ยนสถานะเป็นแก๊ส โดยช่วงนี้อุณหภูมิของสสารจะคงที่ ความร้อนที่ใช้ในการเปลี่ยน สถานะจากของเหลวเป็นแก๊ส เรียกว่า ความร้อนแฝงของการกลายเป็นไอ ( latent heat of vaporization) ปริมาณความร้อนที่สสารรับเข้าไปเพื่อใช้ในการเปลี่ยนสถานะจากของเหลวเป็นแก๊สจะ เท่ากับปริมาณความร้อนที่สสารสูญเสีย เมื่อสสารมีการเปลี่ยนสถานะจากแก๊สเป็นของเหลว ภาพที่ 2.4 แบบจำลองอนุภาคแสดงการเปลี่ยนสถานะจากของเหลวเป็นแก๊ส ที่มา : หนังสือเรียน สสวท. (2560, 49) ความร้อนแฝงจำเพาะ (specific latent heat) ความร้อนแฝงจำเพาะ คือความร้อนแฝงที่สสารมวล 1 หน่วย ได้รับหรือสูญเสียเมื่อมีการเปลี่ยน สถานะโดยไม่เปลี่ยนอุณหภูมิ มีหน่วยเป็นแคลอรีต่อกรัม หรือจูลต่อกิโลกรัม โดยแบ่งเป็นความร้อนแฝง จำเพาะของการหลอมเหลวและความร้อนแฝงจำเพาะของการกลายเป็นไอ ความร้อนแฝงจำเพาะนี้ เป็นสมบัติเฉพาะตัวของสาร เช่น น้ำแข็งมีค่าความร้ อนแฝงจำเพาะของการหลอมเหลว เท่ากับ 80 แคลอรีต่อกรัม หมายความว่าน้ำแข็ง 1 กรัม ที่อุณหภูมิ 0 องศาเซลเซียส ต้องการปริมาณ ความร้อน 80 แคลอรี ในการทำให้น้ำแข็งเปลี่ยนสถานะเป็นน้ำ 1 กรัม ที่อุณหภูมิ 0 องศาเซลเซียส ในทำนองเดียวกัน เมือน้ำ 1 กรัม ที่อุณหภูมิ 0 องศาเซลเซียส เปลี่ยนสถานะเป็นน้ำแข็ง 1 กรัม ที่อุณหภูมิ 0 องศาเซลเซียส จะสูญเสียความร้อนปริมาณเท่ากัน คือ 80 แคลอรี
20 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร เราสามารถใช้ประโยชน์จากการเปลี่ยนสถานะของสารได้ดังนี้ 1. การเปลี่ยนสถานะของสารจากของแข็งเป็นของเหลว เช่น การหล่อเทียน การหล่อ พระพุทธรูป การหล่อเครื่องมือเครื่องใช้ต่าง ๆ โดยนำสารที่จะหล่อมาหลอมเหลวแล้วใส่ในแม่พิมพ์ เป็นต้น 2. การเปลี่ยนสถานะของสารจากของแข็งเป็นแก๊ส เช่น การระเหิดของลูกเหม็น เป็นต้น 3. การเปลี่ยนสถานะของสารจากแก๊สไปเป็นของเหลว เช่น การทำฝนเทียมโดยใช้สารเคมี เพื่อทำให้เกิดการควบแน่นของไอน้ำในอากาศกลายเป็นฝน ในกระบวนการกลั่นน้ำมันปิโตรเลียม ต้องอาศัยหลักการควบแน่นของสาร เป็นต้น 4. การเปลี่ยนสถานะของสารจากของเหลวไปเป็นแก๊ส เช่น การทำน้ำให้เดือดเพื่อฆ่าเชื้อโรค ในน้ำการผลิตกระแสไฟฟ้าจากแรงดันไอของน้ำเดือด เป็นต้น 5. การเปลี่ยนสถานะของสารจากของเหลวไปเป็นของแข็ง เช่น การทำน้ำแข็ง ศึกษาบัตรเนื้อหาเสร็จแล้ว เรา มาช่วยกันระดมความคิด ร่วม แสดงความคิดเห็นทีละคน แล้ว บันทึกลงในบัตรบันทึกการอ่าน นะคะ
21 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรบันทึกการอ่าน ชื่อเรื่องที่อ่าน ………………………………………………………………………………………………………………………………. วิเคราะห์ข้อคิด/ประโยชน์ที่ได้จากเรื่องที่อ่าน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. สิ่งที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
22 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรกิจกรรมที่ 2.2 เรื่อง เรียนรู้ (Learning) คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนสิ่งที่ได้เรียนรู้ในหัวข้อต่อไปนี้ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………….……… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… “ผลของความร้อนที่มีต่อการเปลี่ยนแปลงของสาร” กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก กกเกกเกกเกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก ของคาร์บอนไดออกไซด์ในพืช ” …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………..……………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………..………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………
23 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรฝึกเสริมทักษะที่2.1 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร คำชี้แจง ให้นักเรียนตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้องและสมบูรณ์ 1. ถ้าแก๊สสูญเสียความร้อนปริมาตรของแก๊สจะเป็นอย่างไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 2. ให้ยกตัวอย่างของแข็งที่ได้รับความร้อนแล้วมีปริมาตรเพิ่มขึ้น ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 3. สารต่าง ๆเมื่อได้รับความร้อนมากขึ้นอย่างต่อเนื่องไปเรื่อย ๆ จะมีผลอย่างไรกับสถานะของสาร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 4. น้ำผสมน้ำแข็งมีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิและสถานะอย่างไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 5. ถ้าต้องการเก็บสารเคมีที่เป็นของเหลวโดยให้กลายเป็นไอน้อยที่สุด ควรจะเก็บไว้ที่อุณหภูมิเท่าไร เพราะเหตุใด ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................
24 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร แบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนแปลงของสสาร คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียวแล้วทำเครื่องหมายกากบาท () ลงใน กระดาษคำตอบ ใช้เวลาทำแบบทดสอบ 10 นาที 1. ถ้านำสาร A , B , C ,และ D ชนิดละ 0.5 กรัม ไปละลายในน้ำ 15 กรัม วัดอุณหภูมิของน้ำ ก่อนการละลาย และวัดอุณหภูมิของสารละลายได้ดังตาราง ข้อใดถูกต้อง สาร อุณหภูมิของน้ำ 0C อุณหภูมิของสารละลาย 0C A 25 32 B 25 24 C 25 33.5 D 25 23 ก. สาร A , B ข. สาร B , D ค. สาร A , D ง. สาร B , C 2. การเปลี่ยนสถานะของสารจากของแข็งกลายเป็นไอเรียกว่าอะไร ก. การระเหิด ข. การแผ่รังสี ค. การควบแน่น ง. การคายความร้อน 3. ความร้อนแฝงเกี่ยวข้องกับข้อใดมากที่สุด ก. แรงที่ใช้ไปเพื่อการเปลี่ยนสถานะของสาร ข. อุณหภูมิที่ใช้ไปเพื่อการลดปริมาณของสาร ค. พลังงานความร้อนที่ใช้ไปเพื่อการเปลี่ยนแปลงสถานะของสาร ง. พลังงานและอุณหภูมิที่ใช้ไปเพื่อการเพิ่มปริมาณของสาร 4. อุณหภูมิที่ทำให้แก๊สรวมตัวกันก่อรูปเป็นของเหลวนี้ เรียกว่าอะไร ก. Freezing point ข. Melting point ค. Boiling point ง. Condensation point
25 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร 5. การเปลี่ยนแปลงในข้อใดที่ไม่เกิดปฏิกิริยาประเภทดูดพลังงานความร้อน ก. การจุดเทียนไข ข. การละลายของน้ำแข็ง ค. การเผาผลาญอาหารในร่างกาย ง. การอัดแก๊สธรรมชาติลงในถังเก็บ 6. ข้อใดต่อไปนี้เป็นปฏิกิริยาดูดความร้อน ก. การควบแน่นของไอน้ำเป็นหยดน้ำ ข. การละลายของน้ำแข็ง ค. น้ำในช่องแช่แข็งเปลี่ยนเป็นน้ำแข็ง ง. น้ำร้อนตั้งทิ้งไว้ให้มีอุณหภูมิเท่าอุณหภูมิห้อง 7. ข้อใดไม่ใช่ประโยชน์ของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสาร ก. การหล่อเทียน ข. การทำโซฟา ค. การทำน้ำแข็ง ง. การกลั่นน้ำมันปิโตรเลียม 8. ข้อใดไม่ใช่ปัจจัยที่มีผลต่อการละลายของสาร ก. ความดัน ข. แสงสว่าง ค. อุณหภูมิ ง. ชนิดของสาร 9. นารีทิ้งกระปุกพิมเสนไว้ในห้อง อีกหนึ่งสัปดาห์กลับมาปรากฏว่าพิมเสนในกระปุกหายไป จากเหตุการณ์ดังกล่าวนี้มีความเกี่ยวข้องกับเรื่องใดมากที่สุด ก. การละลาย ข. การระเหย ค. การหลอมเหลว ง. การระเหิด 10. ข้อใดเป็นการดูดความร้อน ก. น้ำกลายเป็นน้ำแข็ง ข. ไอน้ำควบแน่นเป็นน้ำ ค. น้ำกลายเป็นไอ ง. น้ำกลายเป็นน้ำเย็น
26 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร กระดาษคำตอบ แบบทดสอบหลังเรียน รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน 2 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ความร้อนรอบตัว ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565 ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 3 เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนแปลงของสสาร เวลา 2 ชั่วโมง วัน…………..……. ที่ ……….. เดือน ……………….………… พ.ศ. ……..……… ชื่อ………………………………………………………..…………………………………… ชั้น…………….… เลขที่………………… คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียวแล้วทำเครื่องหมายกากบาท () ลงใน กระดาษคำตอบ ใช้เวลาทำแบบทดสอบ 10 นาที ข้อ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
27 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บรรณานุกรม กระทรวงศึกษาธิการ. คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์(ฉบับปรับปรุงพ.ศ.2560)ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย., 2560. . ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลางกลุ่มสาระเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551.. กรุงเทพ ฯ : โรงพิมพ์ สกสค, 2560. . หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุ สภาลาดพร้าว, 2551. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. คู่มือครูรายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน เล่ม 2 ชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 1 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์(ฉบับปรับปรุงพ.ศ.2560)ตามหลักสูตร แกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ สกสค, 2560. . หนังสือเรียน รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน เล่ม 2 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 กลุ่มสาระการ เรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้น พื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2560. สุธารี คำจีนศรีและภคพร จิตตรีขันธ์. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์ม.1เล่ม 2 ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช2551.กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ อักษรเจริญทัศน์.,2560. สามารถ พงศ์ไพบูลย์และคณะ. หัวใจวิทยาศาสตร์ ม. 1 – 2 - 3. กรุงเทพฯ: ไฮเอ็ดพับลิชชิ่ง, 2554. วัฒนาพร ระงับทุกข์. การจัดการเรียนรู้ที่ยึดนักเรียนเป็นศูนย์กลาง. กรุงเทพฯ : ต้นอ้อ. 2555. http://variety.teenee.com/foodforbrain/1952.html: สืบค้นเมื่อวันที่ 20 เมษายน 2561.
28 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร เฉลย
29 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร เฉลย แบบทดสอบก่อนเรียน- หลังเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนแปลงของสสาร ก่อนเรียน หลังเรียน ข้อ ตัวเลือก ข้อ ตัวเลือก 1 ง 1 ก 2 ก 2 ก 3 ค 3 ค 4 ก 4 ง 5 ก 5 ง 6 ข 6 ข 7 ง 7 ข 8 ง 8 ค 9 ค 9 ง 10 ก 10 ค
30 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรคำถามที่ 2.1 รู้แล้ว (Knowledge) คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนสิ่งที่เรียนรู้แล้วในหัวข้อต่อไปนี้ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………..……………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… “ความร้อนทำให้สารเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างไร” …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………….……. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… เฉลย
31 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนสิ่งที่อยากรู้ในหัวข้อต่อไปนี้ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………….……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………….……………………………………………………………………………..….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… “อุณหภูมิกับการเปลี่ยนแปลงสถานะ” อยากรู้ (Want to know) เฉลย
32 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรกิจกรรมที่ 2.1 ความร้อนทำให้สสารเปลี่ยนสถานะได้อย่างไร นักเรียนจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับผลของความร้อนที่ทำให้สสารมีการเปลี่ยนสถานะและการ เปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของสสารขณะที่สสารเปลี่ยนสถานะ จุดประสงค์ สังเกตและอธิบายการเปลี่ยนสถานะของน้ำเนื่องจากความร้อน วัสดุและอุปกรณ์ รายการ ปริมาณ/กลุ่ม 1. น้ำแข็ง 1 ใบ 2. แท่งแก้วคนสาร 1 แท่ง 3. เทอร์มอมิเตอร์ 1 อัน 4. บีกเกอร์ขนาด 250 cm3 1 ใบ 5. ชุดตะเกียงแอลกอฮอล์ 1 ชุด 6. ขาตั้งพร้อมที่จับ 1 ชุด 7. กระดาษกราฟ 1 แผ่น 8. นาฬิกาจับเวลา 1 เรือน 9. เครื่องบันทึกภาพเคลื่อนไหว (โทรศัพท์มือถือ) 1 เครื่อง วิธีการดำเนินกิจกรรม 1. ใส่น้ำแข็งก้อนเล็ก ๆ ปริมาณ 2 ใน 3 ของบีกเกอร์แล้ววัดอุณหภูมิ เมื่อระดับของเหลวใน เทอร์มอมิเตอร์คงที่ สังเกตสถานะของน้ำแข็งในบีกเกอร์ บันทึกผล 2. ให้ความร้อนแก่น้ำแข็งในบีกเกอรืด้วยตะเกียงแอลกอฮอล์ ใช้แท่งแก้วคนสารคนน้ำแข็งให้ ทั่วบีกเกอร์ตลอดเวลา วัดอุณหภูมิ สังเกตสถานะของสิ่งที่อยู่ในบีกเกอร์ทุกๆ 1 นาที 3. ให้ความร้อนต่อไปอีก 3 นาที วัดอุณหภูมิ สังเกตสถานะของสิ่งที่อยู่ในบีกเกอร์ทุกๆ 1 นาที บันทึกผล จนครบ 30 นาที 4. เขียนกราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิกับเวลา ตั้งแต่เริ่มวัดอุณหภูมิของน้ำแข็งจน สิ้นสุดการทำกิจกรรม เฉลย
33 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร ออกแบบตารางบันทึกผลการทำกิจกรรม คำชี้แจง : ให้นักเรียนสร้างกราฟเส้นแสดงความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิกับเวลา
34 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร มีความสัมพันธ์กับเวลา โดยปริมาณความร้อนที่น้ำแข็งได้รับเพิ่มขึ้นตามเวลาที่เพิ่มขึ้น น้ำแข็งยังคงได้รับความร้อนอย่างต่อเนื่อง สังเกตได้จากตะเกียงแอลกอฮอล์ยังมีเปลวไฟตลอดเวลา และช่วงนั้นจะพบน้ำในสถานะของแข็งและของเหลว น้ำยังคงได้รับความร้อนอย่ำงต่อเนื่อง สังเกตได้จากตะเกียงแอลกอฮอล์ยังมีเปลวไฟ ตลอดเวลาและช่วงนั้นจะพบน้ำในสถานะของเหลว และไอน้ำ ช่วงที่น้ำแข็งหลอมเหลวเป็นน้ำ และน้ำเดือดเป็นไอน้ำ อุณหภูมิจะคงที่ กล่าวคือช่วงที่น้ำ เปลี่ยนสถานะอุณหภูมิจะคงที่ เมื่อให้ความร้อนแก่น้ำแข็งจนน้ำแข็งเปลี่ยนสถานะจากของแข็งเป็นของเหลว และของเหลว เป็นแก๊สอุณหภูมิของน้ำขณะเปลี่ยนสถานะจะคงที่ คำถามท้ายกิจกรรม 1. ปริมาณความร้อนที่น้ำแข็งได้รับ มีความสัมพันธ์กับเวลาหรือไม่ อย่างไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 2. ช่วงเวลาที่น้ำแข็งหลอมเหลวเป็นน้ำ น้ำแข็งได้รับความร้อนหรือไม่ รู้ได้อย่างไร และในช่วงนั้นสิ่งที่อยู่ ในบีกเกอร์จะมีสถานะใดบ้าง ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 3. ช่วงเวลาที่น้ำเดือดเป็นไอน้ำ น้ำได้รับความร้อนหรือไม่ รู้ได้อย่างไร และในช่วงนั้นสิ่งที่อยู่ในบีกเกอร์จะ มีสถานะใดบ้าง ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 4. จากกราฟสามารถสรุปความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิกับเวลาของน้ำขณะหลอมเหลวและเดือดได้ อย่างไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 5. จากกิจกรรม สรุปได้ว่าอย่างไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................
35 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรกิจกรรมที่ 2.2 เรื่อง เรียนรู้ (Learning) คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนสิ่งที่ได้เรียนรู้ในหัวข้อต่อไปนี้ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………….……… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… “ผลของความร้อนที่มีต่อการเปลี่ยนแปลงของสาร” กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก กกเกกเกกเกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก ของคาร์บอนไดออกไซด์ในพืช ” …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………..……………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………..………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… เฉลย
36 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร บัตรฝึกเสริมทักษะที่2.1 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร คำชี้แจง ให้นักเรียนตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้องและสมบูรณ์ 1. ถ้าแก๊สสูญเสียความร้อนปริมาตรของแก๊สจะเป็นอย่างไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 2. ให้ยกตัวอย่างของแข็งที่ได้รับความร้อนแล้วมีปริมาตรเพิ่มขึ้น ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 3. สารต่าง ๆเมื่อได้รับความร้อนมากขึ้นอย่างต่อเนื่องไปเรื่อย ๆ จะมีผลอย่างไรกับสถานะของสาร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 4. น้ำผสมน้ำแข็งมีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิและสถานะอย่างไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 5. ถ้าต้องการเก็บสารเคมีที่เป็นของเหลวโดยให้กลายเป็นไอน้อยที่สุด ควรจะเก็บไว้ที่อุณหภูมิเท่าไร เพราะเหตุใด ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... เฉลย แนวคำตอบ ควรจะเก็บในที่ที่มีอุณหภูมิต่ำกว่าจุดเดือดของสาร ยกตัวอย่างเช่น เอทิลอีเทอร์ มีจุด เดือด 34.6 องศาเซลเซียส ควรเก็บสารนี้ไว้ในอุณหภูมิ ต่ำกว่า 34.6 องศาเซลเซียส เป็นต้น แนวคำตอบ น้ำผสมน้ำแข็งมีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิและสถานะ โดยขณะที่น้ำแข็งกำลัง หลอมเหลวเป็นน้ำ น้ำแข็งจะเปลี่ยนสถานะจากของแข็งเป็นของเหลว แต่อุณหภูมิจะไม่ เปลี่ยนแปลง คือ 0 0 C คงที่ จากนั้นเมื่อหลอมเหลวอุณหภูมิจะสูงขึ้นเรื่อย ๆ จนเท่ากับ อุณหภูมิห้อง แนวคำตอบ เมื่อสารได้รับความร้อนมากขึ้นอย่างพอเพียงเรื่อย ๆจะทำให้สาร เปลี่ยนสถานะได้ แนวคำตอบ แก๊สเมื่อสูญเสียความร้อนปริมาตรของแก๊สจะลดลง แนวคำตอบ ของแข็งที่ได้รับความร้อนแล้วปริมาตรเพิ่มขึ้น ได้แก่ เหล็ก คอนกรีต
37 ชุดที่ 2 ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร ขอบใจนักเรียนนะคะ ที่ศึกษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง ความร้อนกับการเปลี่ยนสถานะของสสาร ตามลำดับขั้นตอน อย่างเคร่งครัด หวังว่านักเรียนจะได้รับประโยชน์อย่างมากกับการ เรียนด้วยชุดกิจกรรมการเรียนรู้นี้ค่ะ