Jan Wessendorp - Teder Indringend

JAN WESSENDORP

TEDER INDRINGEND

1 MEI - 19 JUNI 2021



JAN WESSENDORP

TEDER INDRINGEND

1 MEI - 19 JUNI 2021

1 JAN WESSENDORP

VOORWOORD

Gallery Lukisan is een kunstgalerie met focus op hedendaagse kunst uit Zuidoost
Azië, in het bijzonder Indonesië. Gallery Lukisan is na Amsterdam en Neerijnen
precies 2 jaar geleden verhuisd naar het voormalige kerkje achter het huis aan de
Moeregrebstraat 72 te Bergen op Zoom.

Toen wij dit bijzondere pand ontdekten, waren we meteen overtuigd van de
kwaliteiten van de kerkruimte als een mooie galerieruimte. De verbouwing van de
kerkzaal en de renovatie van de kelderruimte eronder hebben uiteindelijk ruim een
jaar geduurd.

De corona-pandemie heeft sinds meer dan een jaar fors invloed op het leven over
de hele wereld. Het virus covid19 heeft veel negatieve impact, maar biedt ook

ruimte tot nieuwe ontdekkingen, nieuwe bronnen van
inspiratie, een herijking van de snelheid van het leven
en de waardering van kleiner dingen die gelukkig
maken.

Naast de start van de galerie op de nieuwe plek,
leren we hier nieuwe mensen in de omgeving kennen

en ontdekken andere kunstenaars. Juist in
deze tijd zoeken we naar kunst die ons
raakt, ontroert, maar ook vragen oproept
en reacties veroorzaakt.

JAN WESSENDORP 2

Zo kwamen we op het pad van Jan Wessendorp, een veelzijdige
Bergse kunstenaar die al decennia lang bezig is zijn dromen en
ideeën in kunst om te zetten. We werden gegrepen door zijn
vaak kwetsbare portretten waar zichtbaar hele werelden achter
schuil gaan. Zijn figuren kijken ons sereen dan wel indringend
aan en stralen iets mysterieus en religieus uit.

Markant detail is dat Wessendorp 81 jaar geleden in Surabaya
geboren is, en dat hij tijdens zijn eerste levensjaren de gevolgen
van de Japanse bezetting in Indonesië aan den lijve onderging.
Zijn bewuste en onbewuste ervaringen tijdens deze periode
hebben op de een of andere manier nog immer weerslag op zijn
leven en zijn kunst.

Natuurlijk zou Jan Wessendorps 80-ste verjaardag een mooiere
aanleiding zijn geweest om een chronologisch overzicht van zijn
oeuvre te laten zien. Daarvoor hebben we niet gekozen, we
hebben de selectie in overleg met Jan gemaakt op werken die
raken. We hopen dat de tentoonstelling Jan Wessendorp – Teder
Indringend bij Gallery Lukisan troost en inspiratie bieden. De
schrijver Albert Hagenaars als kenner en persoonlijke vriend van
Wessendorp schrijft hier een prachtige inleiding.

Bijzondere ontdekkingen in bijzondere tijden!

GALLERY LUKISAN

Roel van Veggel
Sander Salim

3 JAN WESSENDORP

Een vruchtbaar Albert Hagenaars (1955, Bergen op Zoom) schrijft romans, poëzie en
samenwerkingsproject voor recensies (voor o.m. De Haagsche Courant en NBD Biblion).
het Noordbrabants Hij publiceerde in bladen als De Tweede Ronde, Maatstaf, Poëziekrant en
Genootschap, met een Raster alsmede in tal van bloemlezingen. Sommige bundels verschenen
gedicht van Albert in een andere taal (Engels, Frans, Indonesisch, Roemeens en Spaans).
Hagenaars en een grafisch Zijn poëzie werd ook in muziek omgezet, tot nu toe door Jan Walraven
werk van Jan Wessendorp, (cd Linguisticum), Dirk Stromberg (cd Tropical Drift) en Wim van den
is opgenomen in de Boom (work in process).
collectie van het Van Abbe Samen met Siti Wahyuningsih vertaalt hij Nederlandstalige gedichten
Museum, Eindhoven. van bekende en onbekende auteurs in het Indonesisch (al ruim 200 stuks)
In 2007 ontving Albert en omgekeerd. Zij werkten voor onder meer The Maastricht International
Hagenaars de Sakko-Prijs, Poetry Nights, het festival Read my World en het Nederlands
een oeuvre-onderscheiding Letterenfonds.
die jaarlijks beschikbaar Albert Hagenaars verblijft beurtelings in Nederland en Indonesië. Mede
wordt gesteld door Tamoil daarom vormen reizen en interculturele relaties de belangrijkste thema’s
Nederland BV. in zijn werk.

JAN WESSENDORP 4

INLEIDING

Misschien valt het niet meteen op wanneer je een expositie van
Jan Wessendorp bezoekt maar feit is dat je vooral a�eeldingen
van mensen ziet, van mannen meer bepaald. Door abstrahering
en, sterker nog, wijze van uitdrukken zijn die echter niet
specifiek mannelijk, of juist wel maar zijn ze in dat geval ook
voorzien van kenmerken die vrouwelijk genoemd mogen
worden. Dat roept de vraag op wát je nu eigenlijk waarneemt en
op zo’n moment raak je daadwerkelijk betrokken bij het
ontstaansproces, raakt je blik verstrikt in het spanningsveld van
deze dualiteit plus tussen traditionele tegenstellingen als licht
en donker, open en dicht, figuratief en abstract, en moet je aan
de slag met interpreteren want vrijblijvendheid staan
Wessendorps schilderijen in geen geval toe. Het werk met de
titel ‘Waakvlam of dwaallicht’ geeft dat niet voor niets al aan.

De wezens manifesteren zich door zowel hun ongewone blik als
houding. Het maakt niet uit of de manier van kijken ingekeerd is
dan wel vrijmoedig of uitdagend. Zonder mankeren gaat het om
een indringend, ook alweer tweezijdig vermogen: de kracht
waarmee enerzijds de buitenwereld, inclusief beschouwer dus,
opgezogen wordt en anderzijds het innerlijke beleven tot
uitdrukking gebracht.

Wessendorps personages tonen openheid, stellen zich op in al
hun kwetsbaarheid maar nooit of te nimmer zijn ze weerloos,
daarvoor is de intrinsieke waarde te groot en zeker ook te

5 JAN WESSENDORP

raadselachtig. Let in dit verband ook op de namen, bijvoorbeeld
‘Aankondiging’ en ‘Geheim gebeuren’.
Of je wilt of niet, je probeert hun gestileerde emotie te
benoemen, te vergelijken met eigen ervaringen. Zie je angst,
mededogen, geluk, eenzaamheid, vreugde om pas verworven
inzicht, liefde? Als je dit laatste wilt herkennen, is het zeker geen
begeerte maar een streven naar puurheid en oorspronkelijkheid,
naar samenval en het opheffen van polariteit.

De voorstellingen stralen sensitieve en spirituele energie uit, wat
deels verklaart dat zoveel mensen ze aantrekkelijk vinden, zonder
evenwel te kunnen zeggen waarom dat is. Zelfs al kom je een heel
eind met duiden, er is altijd iets wat zich aan uitleg onttrekt, in
alle suggesties te vluchtig is om zich vast te laten leggen.

Tot zover, beknopt, de inhoudelijke kant want er zijn ook formele
kenmerken waarmee de kunstenaar zich onderscheidt.

Het meest opvallende komt voort uit zijn behoefte het werk niet
alleen te omkaderen maar tevens in te bedden. Kijk naar z’n
lijsten. Ook op deze expositie weer zie je dat die aan de
schildering meedoen, bijvoorbeeld door de symboliek van de
kleuren op het frame zoals in ‘Ontpopping’ en ‘Geheime
gebeurtenis’.
Bovendien komt het regelmatig voor dat ze de a�eelding
verbreden, verlengen en verdiepen, treffend geïllustreerd in
‘Voorjaarsbloei’ en, nog overtuigender, in ‘Verdrinken in licht of
de weg van de duizend dingen gaan’. Omgekeerd laat
Wessendorp ook nog een omlijsting al midden in het schilderij
beginnen, het meest markant in ‘San Sebastian’.

Een tweede voorbeeld betreft het inzetten van schijnbaar
betekenisloze details die aan sterren, bloemen, lichaamsdelen
doen denken. Van het laatste zijn ‘Vleeswording’ en ‘Stuwkracht /
groeikracht’ treffende voorbeelden.

Tenslotte maakt Wessendorp graag gebruik van een
roosterachtig lijnenspel. Dat lijkt haaks te staan op de hierboven
aangegeven levensmotieven. Door hun zinderend golven,
méégolven, passen ze daar echter toch goed bij, kunnen ze
gezien worden als de afspiegeling van een onbekend
krachtenveld. Maar vloeien deze vegetatieve vormen enerzijds en

JAN WESSENDORP 6

lineaire patronen anderzijds voort uit de figuratie of staan ze er
juist aan de basis van? Wessendorps schilderijen roepen
minstens zoveel vragen op als mogelijke verklaringen. In
hoeverre is hij daar op uit?

Hoe dan ook dragen ze gisting, broei en groei, transformatie uit,
zelfs als er geen beweging vast te stellen lijkt.
De geraffineerde combinatie van onderliggende woelingen,
suggestieve kleuren, contrasten, beladen poses en gebaren en
niet in het minst dus composities die hun perken te buiten gaan,
garandeert de eigenheid en daarmee de bijzondere waarde van
alles wat Jan Wessendorp voorstaat: als kunstenaar én als mens,
twee hoedanigheden die bij hem overigens wezenlijk
ondeelbaar zijn!

Ons rest op zijn aansporing eenzelfde inzet te willen geven,
deelgenoot te worden van een in meerdere opzichten
indrukwekkend artistiek proces vol verwondering.

© Albert Hagenaars, maart 2021

www.alberthagenaars.nl

7 JAN WESSENDORP

AANKONDIGING

Acrylic & mixed media on canvas and wood
160 x 193 cm
2008

JAN WESSENDORP 8

9 JAN WESSENDORP

WAKE UP

Acrylic & mixed media on canvas and wood
160 x 160 cm
2018

JAN WESSENDORP 10

11 JAN WESSENDORP

ONTPOPPING

Acrylic on canvas and wood
106 x 137 cm
2016

JAN WESSENDORP 12

13 JAN WESSENDORP

“De kunst is in de natuur verborgen,
wie haar er uit kan rukken heeft haar.”

Albrecht Dürer

VERDRINKEN IN LICHT, OF DE WEG VAN DE DUIZEND DINGEN GAAN

Acrylic on canvas and laser cut steel
193 x 193 cm
2009

JAN WESSENDORP 14

15 JAN WESSENDORP

VOORJAARSBLOEI

Acrylic & mixed media on canvas and laser cut steel
120 x 160 cm
2010

JAN WESSENDORP 16

STUWKRACHT / GROEIKRACHT

Acrylic and marouflage technique on canvas
136 x 176 cm
1983



19 JAN WESSENDORP

IMPULS / VERWEKKING

Acrylic on canvas
115 x 150 cm
1983

JAN WESSENDORP 20

21 JAN WESSENDORP

GEBOORTE

Acrylic & mixed media on canvas and wood
106 x 126 cm
2014

JAN WESSENDORP 22

23 JAN WESSENDORP

GEHEIME GEBEURTENIS

Acrylic on canvas and wood
82 x 101 cm
2020

JAN WESSENDORP 24

25 JAN WESSENDORP

ZOLDERKAMER

Acrylic on canvas and wood
82 x 101 cm
2020

JAN WESSENDORP 26

27 JAN WESSENDORP

BRANDEND BRAAMBOS

Acrylic & mixed media on canvas and wood
100 x 121 cm
2019/2020

JAN WESSENDORP 28

29 JAN WESSENDORP

ENTERING ANOTHER WORLD

Acrylic & mixed media on canvas and wood
102 x 141 cm
2021

JAN WESSENDORP 30

31 JAN WESSENDORP

VLEESWORDING

Acrylic and mixed media on paper
70 x 100 cm
2003

JAN WESSENDORP 32

33 JAN WESSENDORP

WAAKVLAM / DWAALLICHT

Acrylic and mixed media on paper
70 x 100 cm
2007

JAN WESSENDORP 34

35 JAN WESSENDORP

SAN SEBASTIAN

Acrylic and mixed media on paper
70 x 100 cm
2004

JAN WESSENDORP 36

37 JAN WESSENDORP

GEHEIM GEBEUREN

Acrylic and mixed media on paper
70 x 100 cm
2015

JAN WESSENDORP 38

39 JAN WESSENDORP

ONTPOPPING 2

Acrylic and mixed media on paper
80 x 120 cm
2000

JAN WESSENDORP 40

41 JAN WESSENDORP

GEEN TITEL

Acrylic and mixed media on paper
80 x 100 cm
2006

JAN WESSENDORP 42

43 JAN WESSENDORP

HUISALTAAR

Sculpture made of carved wood panels, LED light
80 x 80 x 35 cm

JAN WESSENDORP 44

45 JAN WESSENDORP

JAN WESSENDORP (NEDERLANDS)

BEURZEN/PRIJZEN Johannes George (Jan) Wessendorp (1940 te Surabaya, Indonesië)
2002 volgde een opleiding aan de MTS voor de Fotografie en
Ridder in de orde van Oranje- Fototechniek te Den Haag en vervolgde zijn opleiding aan de
Nassau Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten te Den Haag in de
1990 technieken schilderen, tekenen en ruimtelijke vormgeving. Hij was
Sakko-prijs, Bergen op Zoom werkzaam als docent aan de Academie voor Beeldende Kunsten St.
1973 Joost te Breda en was een leerling van Paul Citroen, Rein Draijer, en
WVC reisbeurs naar Italië Hugo Liebe.

BIJZONDERHEDEN Jan Wessendorp is een veelzijdige kunstenaar die voornamelijk
1980-1990 schildert, maar alle disciplines beoefent, waarbij hij de
Docent tekenen / vlakke vorm conventionele grenzen niet respecteert. Wessendorps personages
en kleur aan de Academie tonen openheid, stellen zich op in al hun kwetsbaarheid maar
voor Beeldende Kunsten St. nimmer weerloos of agresief. Ze manifesteren zich door hun
Joost in Breda ongebruikelijke verschijning en houding. Ondanks hun gedempte
emoties ervaart men angst, mededogen, geluk, eenzaamheid,
vreugde, maar ook liefde.

Toch heeft Wessendorp zo nu en dan behoefte om buiten zijn
emotionele stilte te breken. De lijst om het doek wordt dan geen
begrenzing meer van zijn ideeën en gedachten, hij wordt integraal
onderdeel van het kunstwerk. Soms wordt hij een zelfstandig
geheel met zijn eigen vorm, materiaal en betekenis.

Werken van Wessendorp bevinden zich in collecties van een aantal
musea en overheidsinstellingen in Nederland en België. Een

JAN WESSENDORP 46

grafisch werk vergezeld door een gedicht van Albert Hagenaars is
opgenomen in de collectie van het Van Abbe Museum, Eindhoven.
Samen met Auke van der Heide maakte hij het opvallende kunstwerk “De
Emmer van Toen is de Buis van Nu”, een sculpturaal object, een betonnen
toren voorzien van zinken emmers, in de nabijheid van het afvalwaterpers-
station Bergen op Zoom, een gebied waar enkele verdronken dorpen liggen.

WERK IN COLLECTIES
De Rijkscollectie (voormalige Kunstcollectie van de Staat der Nederlanden)
Het Instituut Collectie Nederland (voomalige Rijksdienst Verspreide Kunstvoorwerpen)
Van Abbe Museum, Eindhoven
Koninklijke Bibliotheek, Brussel
Museum Plantin-Moretus, Antwerpen
Museum De Beyerd, Breda
Kunstcollectie Rabobank Nederland
Museum Het Markiezenhof, Bergen op Zoom
Gemeente Bergen op Zoom
Gemeente Roosendaal
Gemeente Woensdrecht
Artotheek 18, kunstuitleen Bergen op Zoom/Roosendaal
Artotheek Breda

47 JAN WESSENDORP

KUNSTENAARSSTATEMENT