องค์ประกอบของทัศนธาตุ เรื่อง จุด เส้น รูปร่าง รูปทรง

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ความแตกต่างและความคล้ายคลึงกัน
ของงานทัศนศิลป์และสิ่งแวดล้อม เรื่อง

องค์ประกอบของทัศนธาตุ
เรื่อง จุด เส้น รูปร่าง รูปทรง

รายวิชา ทัศนศิลป์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

Let's start!

ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับจุด เส้น รูปร่าง รูปทรง

การออกสร้างสรรค์งานศิลปะ

เป็นการออกแบบเพื่อนำเสนอความงามความพึงพอใจ
เน้นความคิดสร้างสรรค์แปลกๆ ใหม่ๆ ให้เกิดความ
สะเทือนใจ เร้าใจซึ่งการสร้างสรรค์นี้อาจเป็นการพัฒนา
จากสิ่งที่มีอยู่เดิมหรือสร้างขึ้นใหม่

การออกแบบงานทัศนศิลป์ให้มีคุณค่า
จะต้องคำนึงถึงความสัมพันธ์โดยส่วนรวมผลงาน งาน
จะมีลักษณะเป็นเอกภาพแม้จะใช้วัสดุที่ต่างกัน มีความ
กลมกลืนระหว่างความงามกับประโยชน์ใช้สอย

หลักเกณฑ์ทางความงามด้านการสร้างสรรค์งานศิลปะ

อาจแบ่งเป็นหัวข้อกว้างๆอยู่ 2 หัวข้อ

1. ทัศนธาตุ
2. หลักการจัดวาง/การออกแบบ

ทัศนธาตุ หมายถึง ส่วนประกอบของศิลปะที่รวมกันเป็นรูปร่างของสิ่ง
หลายอย่างที่มองเห็นได้ ซึ่งประกอบด้วย

1.จุด
2.เส้น
3.รูปร่าง-รูปทรง
4.พื้นผิว
5.แสงและเงา
6.สี
7.บริเวณว่าง

1.จุด

(point)

สิ่งที่ปรากฏบนพื้นระนาบที่มีขนาดเล็กที่สุด ไม่มี
ความกว้าง ความยาว ความสูง ความหนา หรือความลึก จุด
เป็นทัศนธาตุที่เล็กที่สุดและมีมิติเป็นศูนย์ จุดสามารถแสดง
ตำแหน่งได้ เมื่อมีบริเวณว่างรองรับ จุดถือเป็นทัศนธาตุหรือ
พื้นฐานเบื้องต้นที่สุดในการสร้างงานทัศนศิลป์





2. เส้น

(Line)

ร่องรอยที่เกิดจากเคลื่อนที่ของจุด หรือถ้านำจุดมาวางเรียง
ต่อ ๆ กันไป ก็จะเกิดเป็นเส้นขึ้น เส้นมีมิติเดียว คือ ความยาว
ไม่มีความกว้าง ทำหน้าที่เป็นขอบเขต ของที่ว่าง รูปร่าง รูป
ทรง น้ำหนัก สี ตลอดจนกลุ่มรูปทรงต่าง ๆ รวมทั้งเป็นแกน
หรือ โครงสร้างของรูปร่างรูปทรงเส้นที่เป็นพื้นฐาน ได้แก่เส้น
ตรงและเส้นโค้ง

เส้นนอน ให้ความรู้สึกกว้างขวาง เงียบสงบ นิ่ง ราบเรียบ ผ่อนคลายสายตา

เส้นตั้ง ให้ความรู้สึกสูงสง่า มั่นคง แข็งแรง รุ่งเรือง

เส้นเฉียง ให้ความรู้สึกไม่มั่นคง เคลื่อนไหว รวดเร็ว แปรปรวน

เส้นหยัก หรือ เส้นซิกแซก แบบฟันปลา ให้ความรู้สึกเคลื่อนไหวอย่างเป็น
จังหวะ มีระเบียบ ไม่ราบเรียบ น่ากลัว อันตราย ขัดแย้ง ความรุนแรง

เส้นโค้ง แบบคลื่น ให้ความรู้สึกเคลื่อนไหวอย่างช้า ๆ ลื่นไหล ต่อเนื่อง สุภาพ
อ่อนโยน นุ่มนวล

เส้นโค้งแบบก้นหอย ให้ความรู้สึกเคลื่อนไหว คลี่คลาย หรือเติบโตในทิศทางที่
หมุนวนออกมา ถ้ามองเข้าไปจะเห็นพลังความเคลื่อนไหวที่ไม่สิ้นสุด

เส้นโค้งวงแคบ ให้ความรู้สึกถึงพลังความเคลื่อนไหวที่รุนแรง การเปลี่ยน
ทิศทาง ที่รวดเร็ว ไม่หยุดนิ่ง

เส้นประ ให้ความรู้สึกไม่ต่อเนื่อง ไม่มั่นคง ไม่แน่นอน





3. รูปร่าง-รูปทรง

(Shape -Form)

รูปร่าง (Shape) คือ รูปแบน ๆ มี 2 มิติ มี
ความกว้างกับความยาวไม่มีความหนาเกิดจากเส้น
รอบนอกที่แสดงพื้นที่ขอบเขตของรูปต่าง ๆ เช่น รูป
วงกลม รูปสามเหลี่ยม หรือ รูปอิสระที่แสดงเนื้อที่
ของผิวที่เป็นระนาบมากกว่าแสดงปริมาตรหรือมวล



รูปทรง (Form) คือ รูปที่ลักษณะเป็น 3 มิติ
โดยนอกจากจะแสดงความกว้าง ความยาวแล้ว ยัง
มีความลึก หรือความหนา นูน ด้วย เช่น รูปทรงกลม
ทรงสามเหลี่ยม ทรงกระบอก เป็นต้น ให้ความรู้สึกมี
ปริมาตร ความหนาแน่น มีมวลสาร



กิจกรรมที่ 1

การสร้างสรรค์งาน