คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ คำนำ การพัฒนามาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ เปนหนึ่งในกระบวนการสำคัญที่มุงเนนการสรางสภาพแวดลอมการเรียนรูที่เหมาะสมและสมบูรณทั้งทางรางกาย และสุขภาพจิตสำหรับนักเรียนและบุคลากรทุกคนในสถานศึกษา การมีมาตรฐานดานโภชนาการที่เหมาะสม จะชวยสงเสริมพัฒนาการเรียนรูและสงเสริมสุขภาพของนักเรียนและบุคลากรในสถานศึกษาทุกคน คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ที ่ไดรับ การพัฒนานี้ไดรับการออกแบบเพื่อเปนแนวทางที่ชัดเจนและเหมาะสมสำหรับการจัดการโภชนาการสำหรับ สถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ มีการพิจารณาถึงความตองการโภชนาการของนักเรียน และบ ุคลากรทั้งในดานปริมาณและค ุณภาพ โดยมีการใหความสำคัญต อประโยชนทางการเรียนรู และการเจริญเติบโตของผูเรียนในทุกชวงวัย ซึ่งแนวทางการพัฒนามาตรฐานดานโภชนาการไดผานกระบวนการ ประชุมและรวมมือกันระหวางนักวิชาการดานโภชนาการ ผูบริหารสถานศึกษา บุคลากร และนักเรียน เพื่อใหมั่นใจ วามีการครอบคลุมทุกรายละเอียดที่สำคัญที่จะสนับสนุนในการสรางสภาพแวดลอมที่ดีตอการเรียนรูและสุขภาพ ของทุกคนในสถานศึกษา ที่ครอบคลุม 6 มาตรฐาน ไดแก มาตรฐานที่ 1 คุณภาพผูเรียน มาตรฐานที่ 2 คุณภาพ อาหาร มาตรฐานที่ 3 การบริหารจัดการดานโภชนาการ มาตรฐานที่ 4 คุณภาพของผูปฏิบัติงานประกอบอาหาร มาตรฐานที่ 5 วัสดุอุปกรณสถานที่ และระบบสุขาภิบาลอาหาร และมาตรฐานที ่ 6 ความปลอดภัยของสถานที่ ประกอบอาหาร มาตรฐานที่ไดรับการพัฒนานี้เปนเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพสำหรับการประเมินและพัฒนาการจัดการ โภชนาการในสถานศึกษา ทั้งนี้เพื่อใหสถานศึกษามีทัศนคติที่ดีตอการดูแลสุขภาพและสิ่งแวดลอมที่สนับสนุน การเรียนรูอยางเต็มที่ในทุกๆ ดาน หวังวา คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ จะเปนแนวทางสำหรับการพัฒนานโยบายและกิจกรรมที่สนับสนุนการเติบโตและการพัฒนาทั้งดานการเรียนรู และสุขภาพ ซึ่งเปนพื้นฐานสำคัญในการสรางนักเรียนและบุคลากรที่มีคุณภาพและมีสุขภาพที่ดีในอนาคต สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ กุมภาพันธ 2567
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ สารบัญ เรื่อง หนา บทนำ 1 มาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 6 มาตรฐานดานโภชนาการคำอธิบาย ประเด็นการพิจารณาและการใหระดับคุณภาพ 20 มาตรฐานที่ 1 คุณภาพผูเรียน 20 มาตรฐานที่ 2 คุณภาพอาหาร 22 มาตรฐานที่ 3 การบริหารจัดการ 25 มาตรฐานที่ 4 คุณภาพของผูปฏิบัติงานประกอบอาหาร 28 มาตรฐานที่ 5 วัสดุอุปกรณสถานที่และระบบสุขาภิบาลอาหาร 29 มาตรฐานที่ 6 ความปลอดภัยของสถานที่ประกอบอาหาร 31 เงื่อนไขความสำเร็จและแนวปฏิบัติการดำเนินงาน 33 เอกสารอางอิง 36 ภาคผนวก 39 คำสั่งคณะทำงาน 46
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ บทนำ โภชนาการเปนเสาหลักของการมีสุขภาพและพัฒนาการที่ดีตลอดชวงชีวิต โภชนาการที่ดีจึงเกิดจาก การไดรับอาหารที่สมดุลควบคูไปกับการออกกำลังกายเปนประจำ สวนภาวะทุพโภชนาการมีสาเหตุหลัก มาจากการบริโภคอาหารที ่ไม เหมาะสม ทำใหไดรับพลังงานและสารอาหารไม เพียงพอหรือเกินความตองการ ของรางกาย ซึ่งปจจัยหลักที่มีอิทธิพลตอพฤติกรรมการบริโภคอาหาร ไดแก ปจจัยสวนบุคคล เชน ความชอบ ความรูการรับรูถึงความสามารถของตนเองและรับรูประโยชนและผลเสีย ทัศนคติและปจจัยสิ่งแวดลอม ทั้งปจจัยทางกายภาพ สภาพเศรษฐกิจ นโยบาย/กฎหมาย รวมถึงสังคมและวัฒนธรรม เชน สภาพแวดลอม ของครอบครัว สภาพแวดลอมภายนอกบาน สภาพแวดลอมของชุมชน สภาพแวดลอมทางอาหาร ดังนั้น แนวทางการดำเนินงานดานสาธารณสุขเพื่อสงเสริมโภชนาการจึงจำเปนตองสงเสริมใหประชาชน หรือผูบริโภคมีพฤติกรรมที่เหมาะสมในการเลือกสถานที่และประเภทอาหารที่จะซื้อ เตรียมปรุงเก็บ และรับประทานเพื่อใหไดรับอาหารที่มีคุณคาทางโภชนาการครบถวนเพียงพอตอความตองการของรางกาย ทั้งปริมาณ คุณภาพ ความหลากหลาย และความปลอดภัย รวมทั้งลดความเสี่ยงของการเกิดโรคไมติดตอเรื้อรัง ไดแก โรคอวน โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โดยการพัฒนาศักยภาพระดับบุคคล ปรับระบบ บริการดานโภชนาการ สรางนโยบายที่เอื้อตอการมีพฤติกรรมที่เหมาะสม ตลอดจนสรางความเขมแข็งใหชุมชน โดยการดำเนินการดังกลาวมีกฎหมาย นโยบาย กรอบแนวคิดทางวิชาการ รวมถึงขอตกลงระหวางประเทศ ที่สำคัญ ดังนี้ พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติพ.ศ. 2542 แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ และ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓ มีเจตนารมณใหการจัดการศึกษาตองเปนไปเพื่อพัฒนาคนไทยใหเปนมนุษยที่สมบูรณทั้งรางกาย จิตใจ สติปญญา ความรูและคุณธรรม มีจริยธรรม และวัฒนธรรมในการดำรงชีวิตสามารถอยูรวมกับผูอื่นได อยางมีความสุข และใหมีระบบการประกันคุณภาพการศึกษาทั้งภายในและภายนอก เพื่อพัฒนาคุณภาพ และมาตรฐานการศึกษาของประเทศใหดียิ่งขึ้น นับเปนสวนหนึ ่งของกระบวนการบริหารการศึกษาที่ตอง ดำเนินการอยางตอเนื่อง สอดคลองกับยุทธศาสตรชาติ20 ปดานการพัฒนาและเสริมสรางศักยภาพ ทรัพยากรมนุษยมีเปาหมายการพัฒนาที่สำคัญเพื่อพัฒนาคนในทุกมิติและในทุกชวงวัยใหเปนคนดีเกง และมีคุณภาพ โดยคนไทยมีความพรอมทั้งกาย ใจ สติปญญา มีพัฒนาการที ่ดีรอบดานและมีสุขภาวะที ่ดี ในทุกชวงวัย มีจิตสาธารณะ รับผิดชอบตอสังคมและผูอื่น มัธยัสถอดออม โอบออมอารีมีวินัย รักษาศีลธรรม และเปนพลเมืองดีของชาติมีหลักคิดที่ถูกตอง มีทักษะที่จำเปนในศตวรรษที่ ๒๑ มีทักษะสื่อสารภาษาอังกฤษ และภาษาที่ ๓ และอนุรักษภาษาทองถิ่น มีนิสัยรักการเรียนรูและการพัฒนาตนเองอยางตอเนื่องตลอดชีวิต สูการเปนคนไทยที่มีทักษะสูง เปนนวัตกร นักคิด ผูประกอบการ เกษตรกรยุคใหมและอื่น ๆ โดยมีสัมมาชีพ ตามความถนัดของตนเอง พระราชบัญญัติคณะกรรมการอาหารแหงชาติพ.ศ. 2551 เปนกฎหมายซึ ่งกำหนดใหมี คณะกรรมการอาหารแหงชาติเปนองคกรหลักและกลไกของประเทศในการกำหนดนโยบายและยุทธศาสตร การจัดการดานอาหารของประเทศในมิติตางๆ ซึ่งนำมาสูการจัดทำกรอบยุทธศาสตรการจัดการดานอาหาร ของประเทศไทย 20 ปพ.ศ. 2561 – 2580 ซึ่งตอมาไดมีการปรับปรุงเปนแผนระดับ 3 และคณะรัฐมนตรี มีมติเห็นชอบเมื่อวันที่ 14 มีนาคม 2566 โดยใชชื่อวา “แผนปฏิบัติการดานการจัดการดานอาหาร ของประเทศไทย ระยะที่ 1 (พ.ศ.2566 - 2570)” โดยมุงเนนเรื่องอาหารศึกษา ตามคำนิยามที่กำหนด
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 2 ในพระราชบัญญัติคณะกรรมการอาหารแหงชาติพ.ศ. 2551 คือ “กระบวนการส งเสริมพัฒนาและวิจัย เพื่อใหความรูความตระหนักและพฤติกรรมที่ถูกตองในหวงโซอาหารและในการบริโภคดานอาหาร” โดยการมี สวนรวมของภาคสวนตางๆ ที่เกี่ยวของตลอดหวงโซอาหาร สอดคลองกับแนวคิดการสรางความเชื่อมโยง อาหารโภชนาการสุขภาพไปสูการปฏิบัติและบรรลุเปาหมายภาวะโภชนาการที่ดีและความอยูดีมีสุข ซึ่งจะเปน ประโยชนตอหนวยงานที่นำแผนสูการปฏิบัติในการจัดการปจจัยการผลิต กระบวนการผลิต การปรุงประกอบ อาหารใหเปนไปตามคุณภาพและมาตรฐานที่กำหนด เพื ่อใหไดอาหารที ่มีคุณภาพปลอดภัยและมีคุณคา ทางโภชนาการที่เหมาะสม เกิดพฤติกรรมการบริโภคที ่พึงประสงคนำไปสู การมีสุขภาวะอย างยั ่งยืน และขับเคลื่อนใหประเทศไทยมีประชากรที่มีคุณภาพดานโภชนาการอยางแทจริง เปาหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) ที่มีการจัดทำขึ้น เมื่อปพ.ศ. 2558 โดยองคการสหประชาชาติกำหนดขึ้นภายใตกรอบความคิดที ่มองการพัฒนาเปนมิติ (Dimensions) ของเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดลอม ใหมีความเชื่อมโยงกัน โดยใชเปนทิศทางการพัฒนา ตั้งแตเดือนกันยายน 2558 ถึงเดือนสิงหาคม 2573 ครอบคลุมระยะเวลา 15 ปโดยมีเปาหมายที่เกี่ยวของ ไดแก เปาหมายที่ 2 ยุติความหิวโหย บรรลุความมั ่นคงทางอาหารและยกระดับโภชนาการและส งเสริม เกษตรกรรมที่ยั่งยืน ประกอบดวย เปาหมายที่ 2.1 ยุติความหิวโหยและสรางหลักประกันใหทุกคนโดยเฉพาะที่ยากจนและอยูในภาวะ เปราะบางอันรวมถึงทารก ไดเขาถึงอาหาร ที่ปลอดภัย มีโภชนาการ และเพียงพอตลอดทั้งปภายในป พ.ศ. 2573 เปาหมายที่ 2.2 ยุติภาวะทุพโภชนาการทุกรูปแบบและแกไขปญหาความตองการสารอาหารของหญิง วัยรุน หญิงตั้งครรภและใหนมบุตร และผูสูงอายุ ภายในปพ.ศ. 2573 รวมถึงบรรลุเปาหมายที่ตกลงรวมกัน ระหวางประเทศวาดวยภาวะแคระแกร็นและผอมแหงในเด็กอายุต่ำกวา 5 ปภายในปพ.ศ. 2568 เปาหมายดานโภชนาการ (Global Nutrition Targets) ที่ประชุมสมัชชาอาหารโลกไดตั้งเปาหมาย โภชนาการระดับโลก ปพ.ศ. 2568 (WHA Global Nutrition Targets 2025) ประกอบดวย เปาหมาย 6 ตัวชี้วัด ไดแก ตัวชี้วัด 1 ภาวะเตี้ยในเด็กอายุต่ำกวา 5 ปลดลงรอยละ 40 ตัวชี้วัด 2 หญิงตั้งครรภและหญิงวัยเจริญพันธุ (อายุ15 - 49 ป) ที่มีภาวะโลหิตจางลดลงรอยละ 50 ตัวชี้วัด 3 เด็กที่มีน้ำหนักแรกเกิดนอยกวา 2,500 กรัม ลดลงรอยละ 30 ตัวชี้วัด 4 ภาวะน้ำหนักเกินในเด็กอายุต่ำกวา 5 ปไมเพิ่มขึ้น ตัวชี้วัด 5 สัดสวนแมที่เลี้ยงลูกดวยนมแมอยางเดียว 6 เดือน อยางนอยรอยละ 50 ตัวชี้วัด 6 ภาวะผอมในเด็กอายุต่ำกวา 5 ปไมเกินรอยละ 5 นโยบายจุดเนนของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2567 - 2568 ในขอ 8 เนนการพัฒนาเครือขาย ระบบ และกลไกในการดูแลความปลอดภัยใหกับผูเรียนและบุคลากร ทางการศึกษาและสถานศึกษา ซึ่งรวมถึงการยกระดับมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับนักเรียน รวมถึง Quick win ในขอ 2 มุงสรางความเขมแข็งระบบแนะแนว การชี้แนะ และการดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิต ของผูเรียน รวมถึงการสงเสริมสุขภาพกายและสุขภาพจิตของผูเรียน สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษมีบทบาทและภารกิจตามที่ปรากฏในกฎกระทรวงแบงสวนราชการ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2546 และพระราชบัญญัติการจัด การศึกษาสำหรับคนพิการ พ.ศ. 2551 ดังนี้
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 3 1. ตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2546 1.1 จัดทำขอเสนอนโยบายและแผนการจัดการศึกษาพิเศษเพื่อคนพิการและผูดอยโอกาส รวมทั้งประเมินและรายงานผล 1.2 ดำเนินการเกี่ยวกับการจัดการศึกษาเพื่อคนพิการและผูดอยโอกาส จัดระบบสื่อสิ่งอำนวย ความสะดวก รวมทั้งดำเนินการเกี่ยวกับกองทุนการศึกษาสำหรับคนพิการและผูดอยโอกาส 1.3 วิจัยและพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอนและการเรียนรูของคนพิการและผูดอยโอกาส 1.4 ดำเนินการเกี่ยวกับงานเลขานุการของคณะกรรมการสงเสริมการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ 1.5 ปฏิบัติงานรวมกับหรือสนับสนุนการปฏิบัติงานของหนวยงานอื่นที่เกี่ยวของ หรือที่ไดรับ มอบหมาย 2. ตามพระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ พ.ศ. 2551 ซึ่งทำหนาที่เกี่ยวกับงาน เลขานุการของคณะกรรมการสงเสริมการศึกษาสำหรับคนพิการ 2.1 สงเสริม สนับสนุน และประสานความรวมมือในการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการใน สถานศึกษา รวมทั้งประเมินและรายงานผลตอคณะกรรมการ 2.2 สนับสนุนใหสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาจัดการเรียนรวมแกคนพิการในเขตพื้นที่รับผิดชอบ อยางทั่วถึงมีคุณภาพ 2.3 วิจัย และพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอนและการเรียนรูของคนพิการ 2.4 ผลิตงานวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกเพื่อการจัดการศึกษาของคนพิการ 2.5 ดำเนินการเกี่ยวกับการจัดสรรเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก 2.6 ดำเนินการเกี่ยวกับงานธุรการของกองทุน 2.7 สงเสริมสนับสนุนใหหนวยงานทางการศึกษาสามารถผลิต และพัฒนาเทคโนโลยีสิ่งอำนวย ความสะดวกเพื่อการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ 2.8 ประสาน สงเสริม สนับสนุน การจัดการศึกษาของสถานศึกษาเอกชน องคกรปกครองสวน ทองถิ่น รวมทั้งบุคคล ครอบครัวชุมชน องคกรชุมชน องคกรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สถานประกอบการ และ สถาบันอื่นที่จัดการศึกษาสำหรับคนพิการ 2.9 ประสานและสงเสริมองคกรปกครองสวนทองถิ่น ใหสามารถจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ ใหสอดคลองกับนโยบายและมาตรฐานการศึกษา สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษในฐานะหน วยงานที ่ทำหนาที ่กำกับดูแลสถานศึกษาในสังกัด ซึ่งปจจุบันมีสถานศึกษาในสังกัด 3 กลุม ไดแก 1. โรงเรียนการศึกษาสงเคราะหจัดตั้งขึ้นสำหรับเด็กที่ขาดโอกาสทางการศึกษา เด็กที่อยูในสภาวะ ยากลำบากมีชีวิตความเปนอยูดอยกวาเด็กปกติทั่วไป จำเปนตองไดรับความชวยเหลือเปนกรณีพิเศษ เพื่อใหมี ชีวิตความเปนอยูที่ดีขึ้น มีพัฒนาการที ่ถูกตองเหมาะสมกับวัยและสามารถบรรลุถึงศักยภาพขั้นสูงสุดได โดยแบงเด็กดอยโอกาส ออกเปน 10 ประเภท ประกอบดวย 1.1 เด็กถูกบังคับใหขายแรงงาน 1.2 เด็กเรรอน 1.3 เด็กที่อยูในธุรกิจทางเพศหรือโสเภณีเด็ก 1.4 เด็กที่ถูกทอดทิ้ง/กําพรา
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 4 1.5 เด็กที่ถูกทํารายทารุณ 1.6 เด็กยากจน (มากเปนพิเศษ) 1.7 เด็กในชนกลุมนอย 1.8 เด็กที่มีปญหาเกี่ยวกับสารเสพติด 1.9 เด็กที่ไดรับผลกระทบจากโรคเอดสหรือโรคติดตอรายแรงที่สังคมรังเกียจ 1.10 เด็กในสถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน 2. โรงเรียนเฉพาะความพิการ จัดตั้งขึ้นสำหรับจัดการศึกษาใหเด็กพิการที่อยูในสภาวะพิการ จําเปนตองไดรับความชวยเหลือเปนกรณีพิเศษ เพื่อใหมีชีวิตความเปนอยูดีขึ้น มีพัฒนาการที่ถูกตองเหมาะสม กับวัย และสามารถบรรลุถึงศักยภาพขั้นสูงสุดไดโดยแบงเด็กพิการออกเปน 9 ประเภท ประกอบดวย 2.1 บุคคลที่มีความบกพรองทางการเห็น 2.2 บุคคลที่มีความบกพรองทางการไดยิน 2.3 บุคคลที่มีความบกพรองทางการทางสติปญญา 2.4 บุคคลที่มีความบกพรองทางรางกาย หรือการเคลื่อนไหว หรือสุขภาพ 2.5 บุคคลที่มีความบกพรองทางการเรียนรู 2.6 บุคคลที่มีความบกพรองทางการพูด และภาษา 2.7 บุคคลที่มีความบกพรองทางพฤติกรรม หรืออารมณ 2.8 บุคคลออทิสติก 2.9 บุคคลพิการซอน 3. ศูนยการศึกษาพิเศษ จัดการศึกษานอกระบบหรือตามอัธยาศัยแกคนพิการ ตั้งแตแรกเกิดหรือ แรกพบความพิการจนตลอดชีวิตและจัดการศึกษาอบรมแกผูดูแลคนพิการ ครูบุคลากรและชุมชน รวมทั้ง การจัดสื่อ เทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก บริการ และความชวยเหลืออื่นใด มีบทบาทหนาที่ ประกอบดวย 3.1 จัดและสงเสริม สนับสนุนการศึกษาในลักษณะศูนยบริการชวยเหลือระยะแรกเริ่ม (Early Intervention : EI) และเตรียมความพรอมของคนพิการ เพื่อเขาสูศูนยพัฒนาเด็กเล็ก โรงเรียนอนุบาล โรงเรียนเรียนรวม โรงเรียนเฉพาะความพิการ ศูนยการเรียนเฉพาะความพิการและหนวยงานที่เกี่ยวของ ฯลฯ 3.2 พัฒนาและฝกอบรมผูดูแลคนพิการ บุคลากรที่จัดการศึกษาสำหรับคนพิการ 3.3 จัดระบบและสงเสริม สนับสนุนการจัดทำแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (Individualized Education Program : IEP) สิ่งอำนวยความสะดวก สื่อ บริการ และความชวยเหลืออื่นใด ทางการศึกษาสำหรับคนพิการ 3.4 จัดระบบบริการชวงเชื่อมตอสำหรับคนพิการ (Transitional Services) 3.5 ใหบริการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการโดยครอบครัวและชุมชนดวยกระบวนการทางการศึกษา 3.6 เปนศูนยขอมูล รวมทั้งจัดระบบขอมูลสารสนเทศดานการศึกษาสำหรับคนพิการ 3.7 จัดระบบสนับสนุนการจัดการเรียนรวม และประสานงานการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ ในจังหวัด 3.8 ภาระหนาที่อื่นตามที่กฎหมายกำหนดหรือตามที่ไดรับมอบหมาย นอกจากบทบาทขางตน ศูนยการศึกษาพิเศษยังมีบทบาทหนาที่อื่น ประกอบดวย 1. สงเสริมสนับสนุนการจัดการศึกษาใหแกคนพิการที่มีความบกพรองทางรางกายหรือสุขภาพซึ่ง เจ็บปวยเรื้อรังอยูในโรงพยาบาลหรือที่บานเปนระยะเวลานานจนไมสามารถไปเรียนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ไดตามปกติ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 5 2. สงเสริมสนับสนุนการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการที่มีการเรียนรวมในสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ทั้งของรัฐและเอกชน 3. จัดระบบสงตอและสงเสริมสนับสนุนชวงเชื่อมตอสำหรับคนพิการ 4. สงเสริมสนับสนุนการพัฒนาศักยภาพดานอาชีพใหแกคนพิการและผูดูแลคนพิการตามความ เหมาะสมจำเปน 5. ประสานและสงเสริมใหองคกรปกครองสวนทองถิ่น และองคกรคนพิการหน วยงานภาครัฐ และเอกชน สามารถพัฒนา สนับสนุนและจัดการศึกษาสำหรับคนพิการที่มีการเรียนรวมทั้งของรัฐและเอกชน จากบทบัญญัติของกฎหมาย แนวนโยบายของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กรอบแนวคิดทางวิชาการ รวมถึงขอตกลงระหวางประเทศ นำมาสูการจัดทำแนวทางการดำเนินงานมาตรฐาน ดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ เพื ่อใหสถานศึกษาสังกัด สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ มีมาตรฐานเดียวกันในการบริหารจัดการคุณภาพโภชนาการ ครอบคลุม 6 มาตรฐาน 24 ตัวชี้วัด ไดแก มาตรฐานที่ 1 คุณภาพผูเรียน ประกอบดวย 3 ตัวชี้วัด มาตรฐานที่ 2 คุณภาพอาหาร ประกอบดวย 6 ตัวชี้วัด มาตรฐานที่ 3 การบริหารจัดการ ประกอบดวย 6 ตัวชี้วัด มาตรฐานที่ 4 คุณภาพของผูปฏิบัติงานประกอบอาหาร ประกอบดวย 2 ตัวชี้วัด มาตรฐานที่ 5 วัสดุอุปกรณสถานที่และระบบสุขาภิบาลอาหาร ประกอบดวย 4 ตัวชี้วัด มาตรฐานที่ 6 ความปลอดภัยของสถานที่ประกอบอาหาร ประกอบดวย 3 ตัวชี้วัด การดำเนินการอยางเขมขนตามมาตรฐานและตัวชี้วัดดังกลาว จะทำใหสถานศึกษาสังกัด สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษทุกแหง มีระบบการบริหารจัดการคุณภาพโภชนาการที่ไดมาตรฐาน อันจะนำไปสูการยกระดับคุณภาพผูเรียนในทุกดาน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ มาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ มาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ พ.ศ.2567 มีจำนวน 6 มาตรฐาน ดังนี้ มาตรฐานที่ 1 คุณภาพผูเรียน มาตรฐานที่ 2 คุณภาพอาหาร มาตรฐานที่ 3 การบริหารจัดการดานโภชนาการ มาตรฐานที่ 4 คุณภาพของผูปฏิบัติงานประกอบอาหาร มาตรฐานที่ 5 วัสดุอุปกรณสถานที่และระบบสุขาภิบาลอาหาร มาตรฐานที่ 6 ความปลอดภัยของสถานที่ประกอบอาหาร แตละมาตรฐานมีรายละเอียดดังนี้ มาตรฐานที่ 1 คุณภาพผูเรียน ตัวชี้วัดที่ 1 ผูเรียนมีความรูในการเลือกกินอาหารที่มีคุณคาถูกหลักโภชนาการ ตัวชี้วัดที่ 2 ผูเรียนมีสุขนิสัยในการกินอาหาร ตัวชี้วัดที่ 3 ผูเรียนมีพัฒนาการทางรางกายสวนสูง น้ำหนักตามเกณฑมาตรฐาน มาตรฐานที่ 2 คุณภาพอาหาร ตัวชี้วัดที่ 1 จัดอาหารที่มีคุณภาพ ตามหลักโภชนาการและปริมาณที่เหมาะสมเพียงพอ ตัวชี้วัดที่ 2 จัดทำรายการอาหารที่หลากหลายและดำเนินการตามรายการที่กำหนดไว ตัวชี้วัดที่ 3 การเลือกซื้ออาหารสดสะอาดใหมและปลอดสารพิษ ตัวชี้วัดที่ 4 การเลือกซื้ออาหารแหง ผลิตภัณฑปรุงรส/เครื่องปรุงที่ใชในการประกอบอาหาร ที่มีคุณภาพ และตรวจสอบวันหมดอายุ ตัวชี้วัดที่ 5 น้ำดื่ม น้ำใชที่สะอาด ปลอดภัยไดมาตรฐานและมีปริมาณเพียงพอ ตัวชี้วัดที่ 6 การเฝาระวังทางสุขาภิบาลอาหาร มาตรฐานที่ 3 การบริหารจัดการดานโภชนาการ ตัวชี้วัดที่ 1 การกำหนดนโยบาย เปาหมาย และโครงสรางการบริหารงาน โดยการมีสวนรวม ตัวชี้วัดที่ 2 การวางแผน การปฏิบัติการจัดเลี้ยงอาหารผูเรียนอยางเปนระบบ ตัวชี้วัดที่ 3 ระบบการบริหารการเงินและพัสดุเกี่ยวกับการจัดบริการอาหารผูเรียนมีประสิทธิภาพ ตัวชี้วัดที่ 4 การพัฒนาบุคลากร ผูเกี่ยวของดานโภชนาการและสุขภาพผูเรียน ตัวชี้วัดที่ 5 การสงเสริมผูนำผูเรียนดานอาหารโภชนาการและสงเสริมสุขภาพ ตัวชี้วัดที่ 6 การกำกับ ติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผล มาตรฐานที่ 4 คุณภาพของผูปฏิบัติงานประกอบอาหาร ตัวชี้วัดที่ 1 สุขอนามัยของผูประกอบอาหารถูกตองตามหลักมาตรฐานของผูประกอบอาหาร ตัวชี้วัดที่ 2 มีความรูความสามารถและทักษะในการประกอบอาหาร
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 7 มาตรฐานที่ 5 วัสดุอุปกรณสถานที่และระบบสุขาภิบาลอาหาร ตัวชี้วัดที่ 1 สถานที่ประกอบอาหารและโรงอาหารแยกเปนสัดสวน สะอาดเปนระเบียบ ตัวชี้วัดที่ 2 ภาชนะ อุปกรณและเครื่องมือเครื่องใชในการประกอบอาหารและอุปกรณจัดเลี้ยง มีความสะอาดพรอมใชงาน ตัวชี้วัดที่ 3 สถานที่จัดเก็บภาชนะอุปกรณในการประกอบอาหาร และอุปกรณในการจัดเลี้ยง เปนสัดสวน สะอาดและเปนระเบียบ ตัวชี้วัดที่ 4 มีระบบสุขาภิบาลที่เหมาะสม มาตรฐานที่ 6 ความปลอดภัยของสถานที่ประกอบอาหาร ตัวชี้วัดที่ 1 มาตรการปองกันอุบัติเหตุและอุบัติภัยในสถานที่ประกอบอาหารและโรงอาหาร ตัวชี้วัดที่ 2 มีการบำรุงรักษาอาคารสถานที่ประกอบอาหาร โรงอาหาร และอุปกรณจัดเลี้ยง อยางเปนระบบ ตัวชี้วัดที่ 3 มีระบบการจัดการสารเคมีวัตถุเชื้อเพลิง และสารพิษอยางปลอดภัย
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 8 มาตรฐานดานโภชนาการ คำอธิบาย ประเด็นการพิจารณาและการใหระดับคุณภาพ มาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ มุงเนนกระบวนการ พัฒนาคุณภาพดานโภชนาการสำหรับผูเรียน โดยใหความสำคัญกับคุณภาพผูเรียน คุณภาพอาหาร การบริหาร จัดการ คุณภาพของผูปฏิบัติงานประกอบอาหาร วัสดุอุปกรณสถานที่ และระบบสุขาภิบาลอาหาร และความปลอดภัย และผลที่สะทอนถึงคุณภาพผูเรียน เพื่อใหผูเรียนมีภาวะโภชนาการสมวัยตามเปาหมาย ที่วางไวทั้งนี้มาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ กำหนดเกณฑ การตัดสินคุณภาพของมาตรฐาน มี3 ระดับ รายละเอียดดังนี้ มาตรฐานที่ 1 คุณภาพผูเรียน คำอธิบาย คุณภาพผูเรียน หมายถึง ผูเรียนมีความรูในการเลือกกินอาหารที่มีคุณคาถูกหลักโภชนาการมีสุขนิสัย ในการกินอาหารและมีพัฒนาการทางรางกายสวนสูง น้ำหนักตามเกณฑมาตรฐาน ตัวชี้วัดที่ 1 ผูเรียนมีความรูในการเลือกกินอาหารที่มีคุณคาถูกหลักโภชนาการ คำอธิบาย ผูเรียน รูและเขาใจเกี่ยวกับความสำคัญ ประโยชนของหลักโภชนาการ โภชนบัญญัติของอาหาร คือ กินอาหารครบ 5 หมูแตละหมูใหหลากหลายและหมั่นดูแลน้ำหนักตัว กินขาวเปนอาหารหลักสลับ กับอาหารประเภทแปงอื่นๆเปนบางมื้อกินพืชผักใหมากและกินผลไมเปนประจำกินปลา เนื้อสัตวไมติด มัน ไขและถั่วเมล็ดแหงเปนประจำดื่มนมใหเหมาะสมตามวัย กินอาหารที่มีไขมันและน้ำมันแตพอควร หลีกเลี่ยงการกินอาหารที่มีรสหวานจัด และเค็มจัด กินอาหารที่สะอาด ปราศจากการปนเปอน งดหรือลดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอลการเลือกกินอาหารที่เหมาะสมกับชวงวัย และการหลีกเลี่ยงหรือ ปฏิเสธในการกินอาหารที่ไมมีประโยชนรวมถึงสามารถนำมาความรูมาใชในชีวิตประจำวันเพื่อดูแล ตนเอง ใหคำแนะนำแกผูเกี่ยวของไดเหมาะสมตามวัย/บริบท เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. รายงานผลการดำเนินงาน 2.การจัดการอบรมใหความรูดานอาหารหรือโภชนาการ 3. บัญชีรายการอาหารแตละมื้อ 4. แนวปฏิบัติในการกินอาหาร 5. รูปภาพการมีสวนรวมในการดำเนินกิจกรรม 6. ปายนิเทศ 7. อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 2 ผูเรียนมีสุขนิสัยในการกินอาหาร คำอธิบาย ผูเรียนมีการปฏิบัติตนอย างสม ่ำเสมอตามขอปฏิบัติการกินอาหารเพื ่อสุขภาพที ่ดีของเด็ก วัยเรียน/วัยรุน ของกรมอนามัย เชน กินอาหารใหครบ 6 กลุม คือโปรตีน ไขมัน คารโบไฮเดรตวิตามิน เกลือแร และน้ำ แตละกลุมใหหลากหลายในปริมาณที่แนะนำตามธงโภชนาการและหมั่นดูแลน้ำหนัก และสวนสูงกินอาหารที่สะอาด ปลอดภัยและปรุงสุกใหมๆไมกินอาหารสุกๆดิบๆเปนตน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 9 เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. รายงานผลการดำเนินงาน 2. แนวปฏิบัติในการกินอาหาร 3. รูปภาพการดำเนินกิจกรรม 4. ปายนิเทศ 5. อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 3 ผูเรียนมีพัฒนาการทางรางกายสวนสูง น้ำหนักตามเกณฑมาตรฐาน คำอธิบาย สถานศึกษามีการจัดอาหารถูกตองตามหลักโภชนาการ มีการเฝาระวังพฤติกรรมการบริโภค และการดูแลสุขภาพอนามัยของผูเรียน การเฝาระวังภาวะโภชนาการ และจัดทำระบบสารสนเทศ การคัดกรองผูเรียนที่มีปญหาภาวะทุพโภชนาการและการแกไขแบบมีสวนรวม สงผลใหผูเรียน มีพัฒนาการทางรางกายสวนสูง น้ำหนักตามเกณฑมาตรฐานของกรมอนามัยกระทรวงสาธารณสุข เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. ขอมูลสารสนเทศ น้ำหนัก/สวนสูงของผูเรียน 2. ขอมูลสารสนเทศเด็กที่มีภาวะทุพโภชนาการ (ถามี) 3. สมุดบันทึกสุขภาพผูเรียน 4. คำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการดำเนินงาน 5. สมุดนิเทศกำกับ ติดตาม และประเมินผล 6. แฟมประวัติ 7. ปพ. ๘ 8. อื่นๆ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 10 มาตรฐานที่ 2 คุณภาพอาหาร คำอธิบาย คุณภาพอาหาร หมายถึงการจัดอาหารที่มีคุณภาพ ตามหลักโภชนาการ และปริมาณที่เหมาะสมเพียงพอ จัดรายการอาหารอยางหลากหลายและดำเนินการตามรายการที่กำหนดไวมีการเลือกซื้ออาหารสด สะอาด ใหม และปลอดสารพิษ มีการเลือกซื้ออาหารแหง ผลิตภัณฑปรุงรส/เครื่องปรุงที่ใชในการประกอบอาหาร มีการจัดการ บริการน้ำดื่ม น้ำใชที่สะอาด ปลอดภัยไดมาตรฐานและมีปริมาณเพียงพอและการเฝาระวังทางสุขาภิบาลอาหาร ตัวชี้วัดที่ 1 จัดอาหารที่มีคุณภาพ ตามหลักโภชนาการ และปริมาณที่เหมาะสมเพียงพอ คำอธิบาย ดำเนินการจัดอาหารที่ปรุงสุกใหม ไมมีสารปนเปอน ไมมีรสจัด มีคุณคาทางอาหารครบตาม หลักโภชนาการ ในสัดสวนตามธงโภชนาการ มีปริมาณที่เพียงพอและเหมาะสมตอจำนวนผูเรียนตามชวงวัย เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. รายการอาหาร 2. แบบบันทึกการกินอาหาร 3. แบบสำรวจความพึงพอใจ 4. แบบสังเกต 5. แบบสรุป 6. อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 2 จัดทำรายการอาหารที่หลากหลายและดำเนินการตามรายการที่กำหนดไว คำอธิบาย จัดรายการอาหารอยางหลากหลายตามบริบทของพื้นที่ โดยจัดทำเมนูอาหารหมุนเวียน 1 เดือน ตามมาตรฐานโภชนาการ รวมทั้งเปดโอกาสใหครู/บุคลากร/ผูปกครอง/ผูเรียนมีสวนรวมในการเสนอ รายการอาหารและดำเนินการจัดทำอาหารตามรายการอาหารที่วางแผนไว เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. รายการอาหาร 2. แบบสำรวจความพึงพอใจ 3. ตัวอยางอาหารที ่จัดใหกับผูเรียนในแตละมื้อเปรียบเทียบกับรายการอาหารที ่วางแผนไว (ภาพ/การสังเกตในสถานการณจริง) 4.อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 3 การเลือกซื้ออาหารสด สะอาดใหมและปลอดสารพิษ คำอธิบาย เลือกซื้ออาหารสด ประเภท เนื้อสัตวผักและผลไมจากแหลงผลิตหรือผูคาหรือตลาด ที่นาเชื่อถือ สามารถตรวจสอบแหลงที่มาของอาหารสดที่จัดซื้อไดโดยอาหารสดที ่จัดซื้อนั้นตองมี ความสะอาด สดใหม และปลอดสารพิษ มีความคุมคาตามบริบทหรือสภาพทองถิ่นหรือตามฤดูกาล และเพียงพอกับจำนวนผูเรียน เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. แบบตรวจรับอาหารสด 2. ตัวอยางแหลงผลิต หรือผูคา หรือตลาด ที่สถานศึกษาซื้ออาหารสด 3. ตัวอยางอาหารสดที่จัดซื้อ (ภาพ/การสังเกตในสถานการณจริง)
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 11 ตัวชี้วัดที่ 4 การเลือกซื้ออาหารแหง ผลิตภัณฑปรุงรส/เครื่องปรุงที่ใชในการประกอบอาหาร ที่มีคุณภาพและตรวจสอบวันหมดอายุ คำอธิบาย เลือกซื้ออาหารแหงผลิตภัณฑปรุงรส/เครื่องปรุงที่ใชในการประกอบอาหาร จากแหลงผลิตหรือ ผูคาหรือตลาดที่นาเชื่อถือ สามารถตรวจสอบแหลงที่มาของอาหารแหงที่จัดซื้อไดโดยอาหารแหง ที่จัดซื้อนั้นตองมีความสะอาด ปลอดสารพิษ และไดมาตรฐานโดยมีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ ระบุวันผลิตและวันหมดอายุ มีความคุมคาตามบริบทหรือสภาพทองถิ่นหรือตามฤดูกาล และเพียงพอ กับจำนวนผูเรียน เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. แบบตรวจรับอาหารแหง 2. ตัวอยางแหลงผลิต หรือผูคา หรือตลาด ที่สถานศึกษาซื้ออาหารแหง 3. ตัวอยางอาหารแหงที่จัดซื้อ (ภาพ/การสังเกตในสถานการณจริง) ตัวชี้วัดที่ 5 น้ำดื่ม น้ำใชที่สะอาด ปลอดภัยไดมาตรฐานและมีปริมาณเพียงพอ คำอธิบาย มีน้ำสำหรับการอุปโภคและบริโภคที่ถูกสุขอนามัย ปลอดภัย ไดมาตรฐานกระทรวงสาธารณสุข มีการตรวจสอบคุณภาพน้ำอยางสม่ำเสมอ และจัดใหมีจุดบริการน้ำดื่ม น้ำใชที่ สะอาด เพียงพอ และเหมาะสมกับจำนวนผูเรียน เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. รายงานผลการตรวจคุณภาพน้ำดื่ม น้ำใช 2. แบบประเมินความพึงพอใจ 3.ตัวอยางน้ำดื่ม น้ำใชที่สะอาด ปลอดภัยไดมาตรฐาน (ภาพ/การสังเกตในสถานการณจริง) 4. ตัวอยางการจัดจุดบริการน้ำดื่ม น้ำใชที่สะอาด เพียงพอ และเหมาะสมกับจำนวนผูเรียน (ภาพ/การสังเกตในสถานการณจริง) 5.อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 6 การเฝาระวังทางสุขาภิบาลอาหาร คำอธิบาย สถานศึกษามีการเฝาระวังทางสุขาภิบาลอาหาร โดยปฏิบัติตามเกณฑสุขาภิบาลอาหาร ภาชนะ ถาดอาหาร ผูสัมผัสอาหาร มีการเฝาระวังเรื่องอาหารเปนพิษ โดยการเก็บตัวอยางอาหารที ่ปรุงสุก เพื่อการตรวจสอบ อยางนอย 1 วัน การปรุงอาหารปรุงสุกใหม สะอาด ปลอดภัย ไมคางคืน มีภาชนะ ในการเก็บอาหารปรุงสุกมิดชิดเพื่อปองกันสิ่งปนเปอนในอาหาร เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. คำสั่งผูรับผิดชอบ 2. ตัวอยางการเฝาระวังทางสุขาภิบาลอาหาร และความปลอดภัย (ภาพ/การสังเกตใน สถานการณจริง) 3.อื่นๆ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 12 มาตรฐานที่ 3 การบริหารจัดการดานโภชนาการ คำอธิบาย การบริหารจัดการ หมายถึง สถานศึกษามีการกำหนดนโยบาย เปาหมาย และโครงสรางการบริหารงาน โภชนาการโดยการมีสวนรวม การวางแผนและการปฏิบัติการจัดเลี้ยงอาหารผูเรียนอยางเปนระบบ มีระบบการบริหาร การเงินและพัสดุเกี่ยวกับการจัดบริการอาหารผูเรียนมีประสิทธิภาพ มีการพัฒนาบุคลากร ผูเกี่ยวของดาน โภชนาการสงเสริมผูนำผูเรียนดานอาหารโภชนาการและสงเสริมสุขภาพ มีการกำกับ ติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผล ตัวชี้วัดที่ 1 การกำหนดนโยบาย เปาหมาย และโครงสรางการบริหารงาน โดยการมีสวนรวม คำอธิบาย มีการกำหนดนโยบาย เปาหมาย ดานดูแลสุขภาพผูเรียน ใหความสำคัญกับการส งเสริม โภชนาการของผูเรียน โดยนำนโยบายที่สอดคลองกับประกาศกระทรวงศึกษาธิการ สพฐ. กรมสงเสริม การปกครองทองถิ่น กระทรวงสาธารณสุข (กรมอนามัย กรมควบคุมโรค สำนักคณะกรรมการอาหาร และยา หรือ อย. กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ) สสส. และนโยบายรัฐบาล ในสถานการณตางๆ มาใชใน การวิเคราะหจัดทำแผนงาน/โครงการดานอาหาร โภชนาการ และ สุขภาพผูเรียน จัดทำโครงสราง การบริหารงาน โดยการแตงตั้งคณะกรรมการซึ่งประกอบดวยบุคคลที่เกี่ยวของ เชน ครูผูปกครอง ผูเรียน ผูแทนชุมชน ผูแทนสาธารณสุขและ/หรือผูเกี่ยวของอื่นๆ เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. แผนพัฒนาการศึกษา/แผนปฏิบัติการ 2. นโยบายดานอาหารกลางวัน (School lunch) 3. บันทึกประชุมกรรมการดานโภชนาการ 4. แผนงาน/โครงการ 5.คำสั่ง/ประกาศ 6. บันทึกขอตกลง 7. คูมือ/แนวปฏิบัติในการดำเนินงานโภชนาการ 8. รูปภาพการดำเนินกิจกรรม ปายนิเทศ 9.อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 2 การวางแผน การปฏิบัติการจัดเลี้ยงอาหารผูเรียนอยางเปนระบบ คำอธิบาย ดำเนินการวางแผนจัดเลี้ยงอาหารสอดคลองกับงบประมาณที่ไดรับจัดสรร โดยการวิเคราะห สภาพแวดลอม ปจจัยความพรอมทั้งดานบุคลากร วัสดุอุปกรณการเลี้ยง สถานที่ โรงครัวโรงอาหาร จัดรายการอาหารสอดคลองฤดูกาล กำหนดแนวปฏิบัติในการกินอาหาร การควบคุมดูแลตามหลัก โภชนาการ วางแผนการประเมินความพึงพอใจนำผลสะทอนไปพัฒนาและปรับปรุงอยางตอเนื่อง เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. การมีสวนรวมของผูเรียนในการจัดรายการอาหาร/ตรวจรับ/ประกอบอาหาร 2. แบบบันทึกรายการอาหาร 3. คูมือ/แนวปฏิบัติในการดำเนินงานโภชนาการ 4. คณะกรรมการดำเนินงาน 5. แบบประเมินความพึงพอใจ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 13 6. รูปภาพการดำเนินกิจกรรม 7. อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 3 ระบบการบริหารการเงินและพัสดุเกี่ยวกับการจัดบริการอาหารผูเรียนมีประสิทธิภาพ คำอธิบาย สถานศึกษามีการบริหารจัดการงบประมาณไดถูกตอง เปนระบบของการจัดบริหารงบประมาณ ตามแผนงาน โดยมีการจัดซื้อ จัดจางถูกตองตามระเบียบกระทรวงการคลัง หรือแนวทางการปฏิบัติ ของหนวยงาน ตนสังกัด พรอมทั้งทำแผนการจัดซื้อ จัดหา บำรุงรักษา วัสดุอุปกรณที่เกี่ยวของกับ การจัดบริการอาหารผูเรียน การควบคุม ดูแลพัสดุใหมีการใชและการบริหารพัสดุที่เปนประโยชนสูงสุด ตอสถานศึกษา เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. เอกสารทางการเงิน เอกสารการจัดซื้อจัดจาง เอกสารการตรวจรับ และการเบิกจาย เปนตน 2. แผนการจัดซื้อจัดหา บำรุงรักษา วัสดุปกรณ 3. คำสั่งแตงตัง/ผูรับผิดชอบ 4. เอกสารรายงานตนสังกัด 5. อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 4 การพัฒนาบุคลากร ผูเกี่ยวของดานโภชนาการและสุขภาพผูเรียน คำอธิบาย มีแผนการพัฒนาบุคลากรที ่เกี ่ยวของกับระบบการจัดการอาหารโภชนาการและสุขภาพเด็ก วัยเรียน ผูบริหารสถานศึกษา ครูที่รับผิดชอบ บุคลากรทางการศึกษา ผูประกอบอาหาร ผูรับจางเหมา ประกอบอาหาร ผูเรียนแกนนำ และผูปกครอง เขารวมการพัฒนาศักยภาพดานอาหารโภชนาการ และสุขภาพเด็กวัยเรียน และการตักเสิรฟอาหารตามมาตรฐานโภชนาการโดยใชวิธีการที่หลากหลาย จากหนวยงานตางๆเชนการประชุม อบรม สัมมนา หรือการศึกษาดูงาน เพื่อสรางความรอบรูดานอาหาร โภชนาการและสุขภาพ เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. มีโครงการ/กิจกรรม 2. หนังสือเชิญ/ประกาศ/คำสั่ง 3. รายงานการประชุม / อบรม 4. ภาพถาย/ใบวุฒิบัตร/เกียรติบัตร 5.อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 5 การสงเสริมผูนำผูเรียนดานอาหารโภชนาการและสงเสริมสุขภาพ คำอธิบาย สถานศึกษามีการจัดตั้งสภานักเรียน หรือผูนำนักเรียนดานอาหารโภชนาการและส งเสริม สุขภาพ โดยมีการจัดตั้งชมรม/ชุมนุม/กลุม ดำเนินการปฏิบัติงานตามบทบาทหนาที่ที่กำหนดซึ่งเกี่ยวของ กับการส งเสริมโภชนาการและสุขภาพผูเรียน เช น การจัดการอบรม การเปนผูนำในการปฏิบัติตน เพื ่อส งเสริมโภชนาการและสุขภาพ การฝกทักษะในการดูแลสุขภาพ และการจัดการความสะอาด และระบบสุขาภิบาลเปนตน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 14 เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. ประกาศ/คำสั่งตามกิจกรรมที่สถานศึกษาดำเนินการ 2. โครงการ/กิจกรรม 3. บันทึก/รายงานการประชุม 4. ภาพถายในการดำเนินกิจกรรม ตัวชี้วัดที่ 6 การกำกับ ติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผล คำอธิบาย สถานศึกษาแตงตั้งคณะกรรมการในการควบคุมกำกับ ติดตาม ตรวจสอบ ประเมินผล การดำเนินงานดานโภชนาการที่ชัดเจน ดำเนินการควบคุม กำกับ ติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผล อยางเปนระบบและตอเนื่อง รวมทั้งมีการสรุปผลเพื่อนำผลไปใชในการพัฒนา เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. แผนและปฏิทินปฏิบัติงานในการดำเนินงานโภชนาการ 2. คำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการนิเทศกำกับ ติดตาม ตรวจสอบ 3. การสรุปรายงานผลการดำเนินงาน 4. นำผลการสรุปรายงานไปใชในการพัฒนา 5. รูปภาพการดำเนินกิจกรรม 6. อื่นๆ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 15 มาตรฐานที่ 4 คุณภาพของผูปฏิบัติงานประกอบอาหาร คำอธิบาย คุณภาพของผูปฏิบัติงานประกอบอาหาร หมายถึง สุขอนามัยของผูประกอบอาหารถูกตองตาม กฎกระทรวงสุขลักษณะของสถานที่จำหนายอาหาร พ.ศ. 2561 ของกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข และมีความรูความสามารถ มีทักษะในการประกอบอาหาร ตัวชี้วัดที่ 1 สุขอนามัยของผูประกอบอาหารถูกตองตามหลักมาตรฐานของผูประกอบอาหาร คำอธิบาย ผูเตรียม ผูปรุง ผูบริการอาหาร เปนผูมีสุขภาพดีและไมเปนโรคติดตอ มีการตรวจสุขภาพ ประจำปอยางนอย ปละ ๑ ครั้ง เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. คำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการโภชนาการ 2. ใบรายงานผลการตรวจสุขภาพประจำปอยางนอย ปละ ๑ ครั้ง 3. คูมือ/แนวปฏิบัติในการใหบริการงานโภชนาการ 4. รูปภาพการดำเนินกิจกรรม/ปายนิเทศ 5. อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 2 มีความรูความสามารถ และทักษะในการประกอบอาหาร คำอธิบาย ผูประกอบอาหารมีความรูความสามารถ และทักษะในการประกอบอาหารทุกขั้นตอน ตั้งแต กระบวนการการเตรียมอาหาร การประกอบอาหาร การปรุงอาหาร การเก็บรักษาอาหาร การสุขาภิบาล อาหาร การบริการอาหาร และการดูแลรักษาวัสดุครุภัณฑอุปกรณการเลี้ยง มีคุณธรรม จริยธรรม ซื่อสัตยรับผิดชอบ อดทนเสียสละทุมเทในการปฏิบัติงาน เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. รองรอย หรือขอมูลเชิงประจักษ 2. แบบประเมินความพึงพอใจ 3. การประเมินการปฏิบัติหนาที่ของผูปฏิบัติงาน อยางนอยภาคเรียนละ ๑ ครั้ง 4. อื่นๆ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 16 มาตรฐานที่ 5 วัสดุอุปกรณสถานที่ระบบสุขาภิบาลอาหาร คำอธิบาย สถานศึกษามีสถานที่ประกอบอาหารโรงครัว และโรงอาหารแยกเปนสัดสวน สะอาด เปนระเบียบ มีภาชนะ อุปกรณและเครื่องมือเครื่องใชในการประกอบอาหารและอุปกรณจัดเลี้ยง รวมถึงสถานที่เก็บภาชนะ อุปกรณในการประกอบอาหาร และอุปกรณในการจัดเลี้ยง และมีการจัดระบบสุขาภิบาลที่เหมาะสมตาม กฎกระทรวงสุขลักษณะของสถานที่จำหนายอาหาร พ.ศ.2561 ของกรมอนามัยกระทรวงสาธารณสุข ตัวชี้วัดที่ 1 สถานที่ประกอบอาหารและโรงอาหารแยกเปนสัดสวน สะอาด เปนระเบียบ คำอธิบาย สถานที่ประกอบอาหาร/โรงครัว ถูกสุขลักษณะ มีระบบการระบายอากาศที่ดีและมีแสงสวาง เพียงพอ ปองกันสัตวและแมลง รวมถึงสถานที่ประกอบอาหาร/โรงครัวแยกเปนสัดสวนชัดเจน เชน ที่เตรียมวัตถุดิบกอนปรุงอาหาร ที่ลางทำความสะอาดวัตถุดิบ และอุปกรณในการประกอบอาหาร ที่จัดเก็บถังเชื้อเพลิง ที่จัดเก็บอาหารแหง และที่จัดเก็บอาหารปรุงสุกเปนตน เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. รองรอย หรือขอมูลเชิงประจักษ 2. รูปภาพ 3.อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 2 สถานที่เก็บภาชนะอุปกรณในการประกอบอาหาร และอุปกรณในการจัดเลี้ยง มีความสะอาดพรอมใชงาน คำอธิบาย สถานศึกษามีสถานที่เก็บภาชนะอุปกรณในการประกอบอาหาร และอุปกรณในการจัดเลี้ยง อยางเปนระบบ อยูในสภาพพรอมใชงาน จัดเปนหมวดหมูและจัดทำทะเบียนคุมภาชนะอุปกรณ เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. คำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการโภชนาการ 2. คำสั่งแตงตั้งผูดูแลรับผิดชอบการรักษาความสะอาดของภาชนะ และอุปกรณในการประกอบ อาหาร 3. แนวปฏิบัติในการดูแลรับผิดชอบภาชนะ อุปกรณในการประกอบ อาหาร อุปกรณในการจัด เลี้ยงอาหารผูเรียน 4. รูปภาพการดำเนินกิจกรรม 5. อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 3 สถานที่จัดเก็บภาชนะอุปกรณในการประกอบอาหาร และอุปกรณในการจัดเลี้ยง เปนสัดสวน สะอาด และเปนระเบียบ คำอธิบาย สถานศึกษาจัดใหมีภาชนะและอุปกรณในการประกอบอาหารและอุปกรณในการจัดเลี้ยงอาหาร ผูเรียนที่สะอาดและแยกประเภทการใชงาน ทำดวยวัสดุที่ไมเปนอันตรายตอสุขภาพไดรับมาตรฐาน (มอก.) เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. คำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการโภชนาการ 2. รูปภาพการดำเนินกิจกรรม 3. อื่นๆ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 17 ตัวชี้วัดที่ 4 มีระบบสุขาภิบาลที่เหมาะสม คำอธิบาย สถานศึกษาจัดใหมีการจัดการขยะโดยการจัดคัดแยกขยะ และกำจัดขยะอยางถูกวิธีมีภาชนะ ใสขยะที่แข็งแรงมั่นคง มีฝาปดมิดชิด มีการเก็บลางทำความสะอาดทุกสัปดาหมีทอหรือรางระบายน้ำ ที่มีสภาพดีไมแตกราว ระบายน้ำทิ้งจากหองครัว และที่ลางภาชนะที่เหมาะสม อุปกรณลงสูทอระบาย น้ำ หรือแหลงบำบัดไดดีและไมระบายน้ำเสียลงสูแหลงน้ำสาธารณะ มีบอดักเศษอาหาร และดักไขมัน ที่ใชการไดดีกอนระบายน้ำเสียทิ้งสูแหลงน้ำสาธารณะ เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. รูปภาพการดำเนินกิจกรรม 2. อื่นๆ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 18 มาตรฐานที่ 6 ความปลอดภัยของสถานที่ประกอบอาหาร คำอธิบาย ความปลอดภัย หมายถึง สถานศึกษามีมาตรการปองกันอุบัติเหตุและอุบัติภัยในสถานที่ประกอบอาหาร และโรงอาหาร บำรุงรักษาอาคารสถานที่ประกอบอาหาร โรงอาหาร และอุปกรณจัดเลี้ยง และมีระบบการจัดการ สารเคมีวัตถุเชื้อเพลิง และสารพิษอยางปลอดภัย ตัวชี้วัดที่ 1 มาตรการปองกันอุบัติเหตุและอุบัติภัยในสถานที่ประกอบอาหารและโรงอาหาร คำอธิบาย สถานศึกษากำหนดมาตรการปองกันอุบัติเหตุและอุบัติภัยในสถานที่ประกอบอาหารและ โรงอาหาร มีการซักซอมแผนเผชิญเหตุในสถานศึกษา เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. แผนเผชิญเหตุในสถานศึกษา 2. คำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการการดำเนินงาน 3. รูปภาพการดำเนินกิจกรรม 4. ปายนิเทศตางๆ 5. เอกสารแนะนำการปองกันอุบัติเหตุและอุบัติภัยในสถานที่ประกอบอาหารและโรงอาหารของผูเรียน 6. อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 2 มีการบำรุงรักษาอาคารสถานที่ประกอบอาหาร โรงอาหาร และอุปกรณจัดเลี้ยง อยางเปนระบบ คำอธิบาย สถานศึกษามีระบบการสำรวจ ตรวจสอบ ซอมแชม และบำรุงรักษาอาคารสถานที่ประกอบ อาหาร โรงอาหาร และอุปกรณการจัดเลี้ยงผูเรียนมีสภาพที่เหมาะสมกับการใชงาน เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. แบบสำรวจการตรวจสอบ ซอมแซม และบำรุงรักษาอาคาร 2. แนวปฏิบัติในการดำเนินการซอมแซม และบำรุงรักษาอาคาร 3. ภาพการดำเนินกิจกรรม 4. ปายนิเทศตางๆ 5. อื่นๆ ตัวชี้วัดที่ 3 มีระบบการจัดการสารเคมีวัตถุเชื้อเพลิง และสารพิษอยางปลอดภัย คำอธิบาย สถานศึกษามีระบบการจัดการสารเคมีวัตถุเชื้อเพลิง สารทำความสะอาด สารฆาเชื้อโรค และสารพิษตางๆอยางเหมาะสมกับประเภทของสารเคมีวัตถุเชื้อเพลิง สารทำความสะอาด สารฆาเชื้อ โรคและสารพิษ โดยคำนึงถึงความปลอดภัย ทั้งผูใชและผูที่มีสวนเกี่ยวของ ระบบการจัดการสารเคมี วัตถุเชื้อเพลิงสารพิษอยางปลอดภัย มีมาตรการในการปองกัน ควบคุม และกำจัดสัตวพาหะนำโรค เอกสารอางอิง/หลักฐานการประเมิน 1. คูมือการใชและการจัดเก็บสารเคมีวัตถุเชื้อเพลิง และสารพิษ 2. มาตรการในการปองกัน ควบคุม และกำจัดสัตวพาหะนำโรค
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 19 3. รูปภาพการดำเนินกิจกรรม 4. ปายนิเทศตางๆ 5. อื่นๆ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ มาตรฐานดานโภชนาการ คำอธิบาย ประเด็นการพิจารณาและการใหระดับคุณภาพ มาตรฐานที่ 1 คุณภาพผูเรียน เกณฑการประเมิน ตัวชี้วัดที่ 1 ผูเรียนมีความรูในการเลือกกินอาหารที่มีคุณคาถูกหลักโภชนาการ เกณฑการประเมิน ๑. ผูเรียนมีความรูเกี่ยวกับโภชนาการตามหลักโภชนบัญญัติของอาหาร ๒. ผูเรียนสามารถปฏิบัติตามแนวปฏิบัติในการรับประทานอาหาร ๓. ผูเรียนหลีกเลี่ยงหรือปฏิเสธในการกินอาหารที่ไมมีประโยชน ๔. ผูเรียนเลือกกินอาหารที่มีคุณคาเหมาะสมกับชวงวัย ๕. มีรายงานผลการดำเนินงาน/เอกสารอางอิง การคิดคาคะแนน ทำได ๔ - ๕ ขอ ๓ คะแนน ทำได ๒ - ๓ ขอ ๒ คะแนน ทำได ๑ ขอ ๑ คะแนน ทำได ๐ ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 2 ผูเรียนมีสุขนิสัยในการกินอาหาร เกณฑการประเมิน ๑. ผูเรียนปฏิบัติตามแนวปฏิบัติในการกินอาหารเพื่อสุขภาพที่ดี ๒. ผูเรียนมีมารยาทในการกินอาหาร ๓. ผูเรียนเลือกกินอาหารที่สะอาด ปลอดภัย และปรุงสุกใหมๆ ไมกินอาหารสุกๆ ดิบๆ ๔. มีระบบนิเทศ กำกับ ติดตาม และประเมินผล ๕. มีรายงานผลการดำเนินงาน/เอกสารอางอิง การคิดคาคะแนน ทำได ๔ - ๕ ขอ ๓ คะแนน ทำได ๒ - ๓ ขอ ๒ คะแนน ทำได ๑ ขอ ๑ คะแนน ทำได ๐ ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ๒๑ ตัวชี้วัดที่ 3 ผูเรียนมีพัฒนาการทางรางกาย สวนสูง น้ำหนักตามเกณฑมาตรฐาน เกณฑการประเมิน ๑. มีคำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการดำเนินงานติดตามพัฒนาการทางรางกายของผูเรียน ๒. มีบันทึกประวัติสุขภาพผูเรียนเปนรายบุคคล ๓. มีการสำรวจพัฒนาการทางรางกายของผูเรียน 2 ครั้งตอปการศึกษา ๔. มีการสำรวจผูเรียนที่มีภาวะทุพโภชนาการ ๕. มีระบบนิเทศ กำกับ ติดตาม และประเมินผล ๖. มีรายงานผลการดำเนินงาน/เอกสารอางอิง การคิดคาคะแนน ทำได ๕ - ๖ ขอ ๓ คะแนน ทำได ๓ - ๔ ขอ ๒ คะแนน ทำได ๑ - ๒ ขอ ๑ คะแนน ทำได ๐ ขอ ๐ คะแนน ผลที่เกิดกับผู-เรียน ๑. ด%านการปฏิบัติ ระดับคุณภาพ คำอธิบายระดับคุณภาพ ๓ ผูเรียนรอยละ ๘๐ ขึ้นไป ปฏิบัติตนอยางสม่ำเสมอตามขอปฏิบัติการรับประทานอาหาร เพื่อสุขภาพที่ดีของเด็กวัยเรียน/วัยรุน ของกรมอนามัย ๒ ผูเรียนรอยละ ๖๐ – ๗๙ ปฏิบัติตนอยางสม่ำเสมอตามขอปฏิบัติการรับประทานอาหาร เพื่อสุขภาพที่ดีของเด็กวัยเรียน/วัยรุน ของกรมอนามัย ๑ ผูเรียนนอยกวารอยละ ๖๐ ปฏิบัติตนอยางสม่ำเสมอตามขอปฏิบัติการรับประทานอาหาร เพื่อสุขภาพที่ดีของเด็กวัยเรียน/วัยรุน ของกรมอนามัย ๒. ดานพัฒนาการทางรางกายสวนสูง น้ำหนักตามเกณฑมาตรฐาน ระดับคุณภาพ คำอธิบายระดับคุณภาพ ๓ ผูเรียนรอยละ ๘๐ ขึ้นไป มีพัฒนาการทางรางกาย สวนสูง น้ำหนักตามเกณฑมาตรฐาน ๒ ผูเรียนรอยละ ๖๐ – ๗๙ มีพัฒนาการทางรางกาย สวนสูง น้ำหนักตามเกณฑมาตรฐาน ๑ ผูเรียนนอยกวารอยละ ๖๐ มีพัฒนาการทางรางกาย สวนสูง น้ำหนักตามเกณฑมาตรฐาน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ๒๒ มาตรฐานที่ 2 คุณภาพอาหาร เกณฑการประเมิน ตัวชี้วัดที่ 1 จัดอาหารที่มีคุณภาพ ตามหลักโภชนาการ และปริมาณที่เหมาะสมเพียงพอ เกณฑการประเมิน ๑. การประกอบอาหาร การปรุงอาหารถูกตองตามหลักโภชนาการและมีปริมาณเหมาะสมเพียงพอกับผูเรียน ๒. อาหารที่ปรุงสุกแลวไดรับการตรวจสอบคุณภาพอาหาร ดานคุณคาทางโภชนาการ และลดหวาน มัน เค็ม ๓. มีระบบการจัดเก็บรักษาอาหารที่ถูกสุขลักษณะ การคิดคาคะแนน ทำได ๓ ขอ ๓ คะแนน ทำได ๒ ขอ ๒ คะแนน ทำได ๑ ขอ ๑ คะแนน ทำได ๐ ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 2 จัดทำรายการอาหารที่หลากหลายและดำเนินการตามรายการที่กำหนดไว เกณฑการประเมิน 1. มีการจัดรายการอาหารอยางหลากหลายตามบริบทของพื้นที่ 2. มีการจัดทำเมนูอาหารหมุนเวียน 1 เดือน ตามมาตรฐานโภชนาการ 3. ครู/บุคลากร/ผูปกครอง/ผูเรียนมีสวนรวมในการเสนอรายการอาหาร 4. มีการดำเนินการจัดทำอาหารตามรายการอาหารที่วางแผนไว การคิดคาคะแนน ทำได ๓ - 4 ขอ ๓ คะแนน ทำได ๒ ขอ ๒ คะแนน ทำได ๑ ขอ ๑ คะแนน ทำได ๐ ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ๒๓ ตัวชี้วัดที่ 3 การเลือกซื้ออาหารสด สะอาด ใหมและปลอดสารพิษ เกณฑการประเมิน ๑. เลือกซื้ออาหารสด มีความสะอาด สดใหมและปลอดสารพิษ ๒. เลือกซื้ออาหารสด จากแหลงผลิตหรือผูคาอหรือตลาดที่นาเชื่อถือ สามารถตรวจสอบแหลงที่มาของ อาหารสดที่จัดซื้อได ๓. การจัดซื้ออาหารสด คุมคาเหมาะสมกับราคา ตามบริบทหรือสภาพทองถิ่นหรือตามฤดูกาล ๔. ปริมาณอาหารเพียงพอกับจำนวนผูเรียน ๕. มีรายงานผลการดำเนินงาน/เอกสารอางอิง การคิดคาคะแนน ทำได ๕ ขอ ๓ คะแนน ทำได ๓ - ๔ ขอ ๒ คะแนน ทำได ๑ - ๒ ขอ ๑ คะแนน ทำได ๐ ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 4 การเลือกซื้ออาหารแหง ผลิตภัณฑปรุงรส/เครื่องปรุงที่ใชในการประกอบอาหารที่มีคุณภาพและ ตรวจสอบวันหมดอายุ เกณฑการประเมิน ๑. มีคำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการจัดซื้อและตรวจรับอาหาร 2. อาหารแหงที่ความสะอาด มีคุณภาพ และปลอดสารพิษ จากแหลงผลิตหรือผูคาหรือตลาดที่นาเชื่อถือ สามารถตรวจสอบแหลงที่มาของอาหารแหงที่จัดซื้อไดคุมคาตามบริบทหรือสภาพทองถิ่นหรือตามฤดูกาล 3. ผลิตภัณฑปรุงรส/เครื่องปรุงที่ใชในการประกอบอาหาร มีความสะอาด ปลอดสารพิษ และไดมาตรฐาน โดยมีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ ระบุวันผลิตและวันหมดอายุ ๔. ปริมาณอาหารเพียงพอกับจำนวนผูเรียน ๕. มาตรการการตรวจสอบคุณภาพของอาหารแหง ๖. มีรายงานผลการดำเนินงาน/เอกสารอางอิง การคิดคาคะแนน ทำได ๕ - ๖ ขอ ๓ คะแนน ทำได ๓ - ๔ ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 - ๒ ขอ ๑ คะแนน ทำได ๐ ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ๒๔ ตัวชี้วัดที่ 5 น้ำดื่ม น้ำใชที่สะอาด ปลอดภัยไดมาตรฐานและมีปริมาณเพียงพอ เกณฑการประเมิน ๑. มีคำสั่งแตงตั้งคณะกรรมควบคุมดูแลการใหบริการน้ำดื่ม น้ำใช ๒. มีการรายงานผลการสำรวจและตรวจสอบแหลงน้ำดื่ม น้ำใช ๓. มีแนวปฏิบัติในการใหบริการน้ำดื่ม น้ำใช ๔. สถานที่ใหบริการน้ำดื่ม น้ำใชที่สะอาด ปลอดภัยไดมาตรฐาน เพียงพอ และเหมาะสมกับจำนวนผูเรียน ๕. ผูเรียน ครูและบุคลากรมีสวนรวมในการดูแลรักษา ระบบน้ำดื่ม น้ำใช ๖. การรณรงคการใชน้ำอยางประหยัด ๗. มีการสรุปความพึงพอใจของผูเรียนที่มีตอน้ำดื่ม น้ำใช การคิดคาคะแนน ทำได ๖ - ๗ ขอ ๓ คะแนน ทำได ๔ - ๕ ขอ ๒ คะแนน ทำได ๒ - ๓ ขอ ๑ คะแนน ทำได ๑ - ๐ ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 6 การเฝาระวังทางสุขาภิบาลอาหาร เกณฑการประเมิน 1. มีการเฝาระวังเรื่องอาหารเปนพิษ โดยการเก็บตัวอยางอาหารที่ปรุงสุกเพื่อการตรวจสอบ อยางนอย 1 วัน 2. การปรุงอาหารปรุงสุกใหมสะอาด ปลอดภัย ไมคางคืน 3. มีภาชนะในการเก็บอาหารปรุงสุกมิดชิดเพื่อปองกันสิ่งปนเปอนในอาหาร การคิดคาคะแนน ทำได 3 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ๒๕ มาตรฐานที่ 3 การบริหารจัดการ เกณฑการประเมิน ตัวชี้วัดที่ 1 การกำหนดนโยบาย เปาหมาย และโครงสรางการบริหารงาน โดยการมีสวนรวม เกณฑการประเมิน 1. กำหนดนโยบาย เปาหมาย ดานดูแลสุขภาพผูเรียน ใหความสำคัญกับการสงเสริมโภชนาการของผูเรียน โดย กำหนดนโยบายที่สอดคลองกับประกาศกระทรวงศึกษาธิการ 2. วิเคราะหจัดทำแผนงาน/โครงการดานอาหาร โภชนาการ และสุขภาพผูเรียน 3. จัดทำโครงสรางการบริหารงาน 4. จัดทำคูมือ/แนวปฏิบัติในการดำเนินงานโภชนาการ 5. บันทึกประชุมกรรมการดานโภชนาการ 6. แตงตั้งคณะกรรมการดานโภชนาการ การคิดคาคะแนน ทำได 5 - 6 ขอ ๓ คะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 - 2 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 2 การวางแผนและการปฏิบัติการจัดเลี้ยงอาหารผูเรียนอยางเปนระบบ เกณฑการประเมิน 1. มีการดำเนินการวางแผนจัดเลี้ยงอาหารสอดคลองกับงบประมาณที่ไดรับจัดสรร 2. มีการจัดทำรายการอาหารสอดคลองกับฤดูกาล 3. มีการกำหนดแนวปฏิบัติในการรับประทานอาหาร 4. จัดเลี้ยงอาหารตามหลักโภชนาการ 5. มีการสรุปความพึงพอใจนำผลสะทอนไปพัฒนาและปรับปรุงอยางตอเนื่อง การคิดคาคะแนน ทำได 5 ขอ ๓ คะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 - 2 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ๒๖ ตัวชี้วัดที่ 3 ระบบการบริหารการเงินและพัสดุเกี่ยวกับการจัดบริการอาหารผูเรียนมีประสิทธิภาพ เกณฑการประเมิน 1. มีแผนการจัดซื้อ จัดหา บำรุง รักษา พัสดุอุปกรณที่เกี่ยวของกับการจัดบริการอาหารนักเรียน 2. การจัดซื้อจัดจางถูกตองตามระเบียบกระทรวงการคลัง หรือแนวทางการปฏิบัติของหนวยงานตันสังกัด 3. การเบิก-จายเงินถูกตองตามระเบียบการเงินการคลัง มีการรับเงินถูกตอง 4. มีบันทึกการตรวจสอบพัสดุอุปกรณที่เกี่ยวของใหเปนไปตามระเบียบการพัสดุ การคิดคาคะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 4 การพัฒนาบุคลากร ผูเกี่ยวของดานโภชนาการและสุขภาพผูเรียน เกณฑการประเมิน 1. มีแผนงาน/โครงการ/กิจกรรมพัฒนาบุคลากรและผูเกี่ยวของดานอาหารและโภชนาการ (ในระยะไมเกิน 3 ป) 2. ผูบริหารสถานศึกษาและครูที่รับผิดชอบอาหารกลางวัน แมครัว และผูสัมผัสอาหารที่ประกอบอาหาร เขารวมการพัฒนาศักยภาพดานอาหาร โภชนาการ และสุขภาพเด็กวัยเรียนดานสุขาภิบาลอาหาร และการตัก เสิรฟอาหาร ตามมาตรฐานโภชนาการ โดยใชวิธีการที่หลากหลาย 3. มีรายงานสรุปผลการพัฒนาบุคลากรที่เกี่ยวของ นำความรูและทักษะ มาถายทอด การคิดคาคะแนน ทำได 3 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ๒๗ ตัวชี้วัดที่ 5 การสงเสริมผูนำผูเรียนดานอาหารโภชนาการและสงเสริมสุขภาพ เกณฑการประเมิน 1. มีคำสั่งแตงตั้งผูนำนักเรียนและกำหนดบทบาทหนาที่ดานการสงเสริมอาหารโภชนาการและสุขภาพอยาง ชัดเจน 2. นักเรียนแกนนำไดรับการอบรมและฝกทักษะการดูแลสุขภาพ 3. มีการประชุมวางแผนและปฏิบัติงานตามบทบาทหนาที่ 4. มีการสรุปรายงานผลการดำเนินงาน การคิดคาคะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 6 การกำกับ ติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผล เกณฑการประเมิน 1. มีคำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการนิเทศ กำกับ ติดตาม ตรวจสอบ 2. มีแผนและปฏิทินปฏิบัติงานในการดำเนินงานโภชนาการ 3. มีการสรุปรายงานผลการดำเนินงาน การคิดคาคะแนน ทำได 3 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ๒๘ มาตรฐานที่ 4 คุณภาพของผูปฏิบัติงานประกอบอาหาร เกณฑการประเมิน ตัวชี้วัดที่ 1 สุขอนามัยของผูประกอบอาหารถูกตองตามหลักมาตรฐานของผูประกอบอาหาร เกณฑการประเมิน 1. มีหลักฐานการตรวจสุขภาพในปนั้นๆ ใหตรวจสอบไดและมีสุขภาพดีไมแสดงอาการเจ็บปวย ในขณะ ปฏิบัติงาน 2. แตงกายสะอาด สวมเสื้อมีแขน หรือมีเครื่องแบบ และสวมหมวก หรือเน็ตคลุมผม สวมหนากากอนามัยปด ปาก-จมูก หรือวิธีการอื่นที่สามารถปองกันการปนเปอนไดจากเชื้อโรคติดตอ 3. สวมถุงมือที่สะอาด ใชอุปกรณในการหยิบจับอาหารปรุงสำเร็จพรอมบริโภค 4. ตัดเล็บสั้น ไมทาสีเล็บ ไมสูบบุหรี่ ไมกระทำใดๆ ที่จะกอใหเกิดการปนเปอนตออาหารในขณะปฏิบัติงาน การคิดคาคะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 2 เปนผูมีความรูความสามารถ และทักษะในการประกอบอาหาร เกณฑการประเมิน 1. มีรายงานการประเมินการปฏิบัติหนาที่ของผูปฏิบัติงาน 2. ผูปฏิบัติงานมีความรูความสามารถ และทักษะในการประกอบอาหารทุกขั้นตอน 3. ผูปฏิบัติงานมีคุณธรรม จริยธรรม ซื่อสัตยรับผิดชอบ อดทนเสียสละทุมเทในการปฏิบัติงาน 4. มีการสรุปประเมินความพึงพอใจ การคิดคาคะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 29 มาตรฐานที่ 5 วัสดุอุปกรณสถานที่และระบบสุขาภิบาลอาหาร เกณฑการประเมิน ตัวชี้วัดที่ 1 สถานที่ประกอบอาหารและโรงอาหารแยกเปนสัดสวน สะอาด เปนระเบียบ เกณฑการประเมิน 1. สถานที่ประกอบอาหาร/โรงครัวอาหารถูกตองตามหลักสุขาภิบาลอาหาร 2. บริเวณที่เตรียม ปรุง ประกอบอาหาร ถูกตองตามหลักสุขาภิบาลอาหาร 3. สถานที่ประกอบอาหาร/โรงครัว แยกเปนสัดสวนชัดเจน 4. คาความเขมของแสงสวางในบริเวณตางๆ ถูกตองตามหลักสุขาภิบาลอาหาร การคิดคาคะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 2 สถานที่เก็บภาชนะอุปกรณในการประกอบอาหาร และอุปกรณในการจัดเลี้ยง มีความสะอาด พรอมใชงาน เกณฑการประเมิน 1. มีสถานที่เก็บภาชนะอุปกรณในการประกอบอาหาร และอุปกรณในการจัดเลี้ยงอยางเปนระบบ 2. มีภาชนะอุปกรณในการประกอบอาหาร และอุปกรณในการจัดเลี้ยงอยูในสภาพพรอมใชงาน จัดเปน หมวดหมู 3. มีการจัดทำทะเบียนคุมภาชนะอุปกรณ 4. มีแนวปฏิบัติในการดูแลรับผิดชอบภาชนะ อุปกรณในการประกอบ อาหาร อุปกรณในการจัดเลี้ยงอาหาร ผูเรียน การคิดคาคะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 30 ตัวชี้วัดที่ 3 สถานที่จัดเก็บภาชนะอุปกรณในการประกอบอาหาร และอุปกรณในการจัดเลี้ยง เปนสัดสวน สะอาด และเปนระเบียบ เกณฑการประเมิน 1. ภาชนะ อุปกรณและเครื่องใชอื่นๆ ในการประกอบอาหารมีความปลอดภัย สภาพการใชงานดีและลางทำ ความสะอาด 2. ภาชนะ อุปกรณและเครื่องใชอื่นๆ สะอาด และแยกประเภทการใชงาน 3. อุปกรณจัดเลี้ยงมีเพียงพอ ครบสำหรับผูเรียนทุกคน 4. มีการจัดเก็บภาชนะ อุปกรณและเครื่องใชอื่นๆ สะอาด การคิดคาคะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 4 มีระบบสุขาภิบาลที่เหมาะสม เกณฑการประเมิน ๑. มีการจัดการขยะโดยการจัดคัดแยกขยะ และกำจัดขยะอยางถูกวิธีมีภาชนะใสขยะที่แข็งแรงมั่นคง มีฝาปด มิดชิด มีการเก็บลางทำความสะอาดทุกสัปดาห ๒. มีทอหรือรางระบายน้ำที่มีสภาพดีไมแตกราว ระบายน้ำทิ้งจากหองครัว ๓. มีที่ลางภาชนะที่เหมาะสม อุปกรณลงสูทอระบายน้ำ หรือแหลงบำบัดไดดีและไมระบายน้ำเสียลงสูแหลงน้ำ สาธารณะ ๔. มีบอดักเศษอาหาร และดักไขมันที่ใชการไดดีกอนระบายน้ำเสียทิ้งสูแหลงน้ำสาธารณะ การคิดคาคะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 31 มาตรฐานที่ 6 ความปลอดภัยของสถานที่ประกอบอาหาร เกณฑการประเมิน ตัวชี้วัดที่ 1 มาตรการปองกันอุบัติเหตุและอุบัติภัยในสถานที่ประกอบอาหารและโรงอาหาร เกณฑการประเมิน 1. มีมาตรการปองกันอุบัติเหตุและอุบัติภัยในสถานที่ประกอบอาหารและโรงอาหาร 2. มีแผนเผชิญเหตุในสถานศึกษา 3. มีปายนิเทศ เอกสารแนะนำการปองกันอุบัติเหตุและอุบัติภัยในสถานที่ประกอบอาหารและโรงอาหาร สำหรับผูเรียน การคิดคาคะแนน ทำได 3 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน ตัวชี้วัดที่ 2 มีการบำรุงรักษาอาคารสถานที่ประกอบอาหาร โรงอาหาร และอุปกรณจัดเลี้ยง อยางเปนระบบ เกณฑการประเมิน 1. มีการรายงานการตรวจสอบ ซอมแซม และบำรุงรักษาอาคาร 2. มีแนวปฏิบัติในการดำเนินการซอมแซม และบำรุงรักษาอาคาร 3. อุปกรณการจัดเลี้ยงผูเรียนมีสภาพที่เหมาะสมกับการใชงาน การคิดคาคะแนน ทำได 3 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 32 ตัวชี้วัดที่ 3 มีระบบการจัดการสารเคมีวัตถุเชื้อเพลิง และสารพิษอยางปลอดภัย เกณฑการประเมิน 1. มีมาตรการในการปองกัน ควบคุม และกำจัดสัตวพาหะนำโรค 2. มีคูมือการใชและการจัดเก็บสารเคมีวัตถุเชื้อเพลิง และสารพิษ 3. มีระบบการจัดการสารเคมีวัตถุเชื้อเพลิง สารทำความสะอาด สารฆาเชื้อโรคและสารพิษตางๆ อยาง เหมาะสมกับประเภท 4. มีปายนิเทศ การคิดคาคะแนน ทำได 3 - 4 ขอ ๓ คะแนน ทำได 2 ขอ ๒ คะแนน ทำได 1 ขอ ๑ คะแนน ทำได 0 ขอ ๐ คะแนน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ เงื่อนไขความสำเร็จ การนำคูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษไปใช มีความสำคัญ เพื่อใหการดำเนินงานเปนไปอยางมีประสิทธิภาพและตอบสนองตอความตองการของนักเรียน และบุคลากรในสถานศึกษา ดังนี้ 1. การนำไปปรับประยุกตใชเหมาะสม : การนำคูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัด สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษไปใชควรปรับประยุกตใชตามบริบทในสถานศึกษา สอดคลองกับภูมิภาคของชุมชน ทองถิ่น การจัดรายการอาหารตองคำนึงถึงความพรอมดานบุคลากร งบประมาณที่ไดรับจัดสรร สถานที่วัสดุครุภัณฑ อุปกรณการทำอาหาร ระบบสุขาภิบาล และความปลอดภัย ตลาด แหลงจำหนายอาหารสด อาหารแหง ตลอดจน เครื่องปรุงประกอบอาหาร รายการอาหารจัดตามหลักโภชนาการ ตอบสนองตอพัฒนาการแตละชวงวัยของเด็กพิการ และเด็กดอยโอกาส มีการคัดกรองเด็กเพื่อแกไขปญหาภาวะทุพโภชนาการ โดยจัดอาหารเสริมที ่เหมาะสมกับวัย รวมทั้งการสงเสริมการเรียนรูและสุขภาพในสถานศึกษา 2. การมีผลการประเมิน : การประเมินผลของมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัด สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ควรมีการวัดผลที่ชัดเจนเปนไปตามเปาหมายที่กำหนดไวผลการประเมินตองนำไปใช เพื่อการปรับปรุงและพัฒนามาตรฐานตอไป 3. ความรวมมือและการมีสวนรวม : การนำคูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัด สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษไปใชตองอาศัยความรวมมือและการมีสวนรวมจากทุกฝาย เชน นักเรียน ผูปกครอง บุคลากรทางการศึกษา และชุมชนทองถิ่น เพื่อใหมีการตรวจสอบและพัฒนามาตรฐานโภชนาการที่สอดคลอง กับความตองการของทุกคน 4. การทำงานเปนทีม : การนำคูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงาน การศึกษาพิเศษไปใชควรเปนกระบวนการทำงานรวมกันของทีมที่มีความรูและความสามารถบริหารจัดการ ดานโภชนาการ โดยการทำงานเปนทีมจะทำใหมีการสนับสนุนการแบงปนและการแลกเปลี่ยนเรียนรูระหวางสมาชิก 5. การสงเสริมการพัฒนาอยางตอเนื่อง : การนำคูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัด สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษไปใชควรมีแผนการที่สามารถสงเสริมการพัฒนามาตรฐานโภชนาการอยางตอเนื่อง โดยการใหโอกาสและทรัพยากรที่เหมาะสมในการพัฒนาทักษะและความรูทางโภชนาการของนักเรียนและบุคลากร การนำคูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษไปใช จะประสบผลสำเร็จหากมีการสรางการรับรูความตองการและมีการปรับเปลี่ยนมาตรฐานตามผลการประเมิน จากผูเกี่ยวของทุกฝายในสถานศึกษา
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 34 แนวปฏิบัติการดำเนินงานตามคูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษา สังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ แนวปฏิบัติการดำเนินงานตามคูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงาน การศึกษาพิเศษ เพื่อใหสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ กลุมสถานศึกษา และสถานศึกษา ใชเปนแนวปฏิบัติ ในการดำเนินงานเพื่อการพัฒนาสงเสริม กำกับ ดูแล และติดตามตรวจสอบมาตรฐานดานโภชนาการใหมีประสิทธิภาพ และโปรงใส มีรายละเอียดดังนี้ ระดับสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ดำเนินการ ดังนี้ 1. แตงตั้งคณะทำงาน เพื่อกำหนดแนวทางการดำเนินงานใหเปนไปตามคูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับ สถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 2. สงเสริม สนับสนุน ใหสถานศึกษาขับเคลื่อนการดำเนินงานใหเปนไปตามมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับ สถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 3. กำกับ ติดตามผลการดำเนินงาน กรณีมีเรื่องเรงดวน มอบประธานกลุมสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงาน การศึกษาพิเศษพิจารณาดำเนินการ 4. รายงานผลตอสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ระดับกลุมสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ดำเนินการ ดังนี้ 1. แตงตั้งคณะกรรมการกำกับดูแล ตรวจสอบ ระดับกลุมสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ เพื่อลงประเมินสภาพจริง 2. รวบรวม วิเคราะหขอมูล และรายงานผลตอสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 3. กำกับ ติดตามผลการดำเนินงาน ปรับปรุง และพัฒนาคุณภาพดานโภชนาการอยางตอเนื่อง 4. ใหความรูขอเสนอแนะ คำปรึกษา และใหความชวยเหลือสถานศึกษาใหเปนไปตามมาตรฐาน ระดับสถานศึกษา ดำเนินการ ดังนี้ 1. ศึกษาแนวทางการดำเนินงานตามคูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงาน การศึกษาพิเศษ 2. ประชุมวางแผนและสรางความเขาใจใหกับครูและบุคลากรทางการศึกษา คณะกรรมการสถานศึกษา ขั้นพื้นฐาน ผูปกครอง ชุมชน นักเรียน และผูมีสวนเกี่ยวของ 3. แตงตั้งคณะกรรมการกำหนดรายละเอียด คณะกรรมการตรวจรับพัสดุและผูควบคุมในการประกอบ อาหาร เพื่อดำเนินการใหถูกตองตามมาตรฐาน และดำเนินการจัดซื้อจัดจางใหเปนไปตามระเบียบ 4. จัดทำขอมูลสารสนเทศนักเรียนเปนรายบุคคล รายการอาหารในแตละวัน เชน ใชโปรแกรม Thai School Lunch หรือแนวทางการจัดอาหารกลางวัน “เด็กวัยเรียน เมนูอาหารจานเดียวทางเลือก” หรือ ตํารับอาหารสําหรับเด็ก วัยเรียน 5 ภูมิภาค หรือจากนักโภชนาการ หรืออื่นๆ ตามความเหมาะสมและบริบทของสถานศึกษา ลวงหนาอยางนอย 1 เดือน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 35 5. ดำเนินการใหเปนไปตามมาตรฐานดานโภชนาการ 6. ประเมินอาหารแตละวัน ถายรูปเมนูอาหาร สงกลุมสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ผานแบบฟอรมตามที่กลุมกำหนด รายสัปดาห 7. ประเมินความพึงพอใจต อรายการอาหาร/คุณภาพอาหาร โดยผูบริหารสถานศึกษา ครูนักเรียน และผูปกครอง และรายงานผลตอกลุมสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ผานแบบฟอรมตามที่กลุม กำหนด อยางนอยภาคเรียนละ 1 ครั้ง 8. กำกับ ติดตามผลการดำเนินงาน กรณีมีเรื่องเรงดวน มอบประธานกลุมสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงาน การศึกษาพิเศษ พิจารณาดำเนินการ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ เอกสารอ'างอิง กฎกระทรวงแบงสวนราชการสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2546. (2546, 7 กรกฎาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เลมที่ 120 ตอนที่ 63. หนา 17-23. กฎกระทรวงสุขลักษณะสถานที่จำหนายอาหาร พ.ศ. 2561. (2561, 20, มิถุนายน). ราชกิจจานุเบกษา. เลมที่ 135 ตอนที่ 42 ก. หนา 19-25. กรมอนามัย. (2559). คูมือการดำเนินงานสุขาภิบาลอาหารและน้ำ. https://foodsan.anamai.moph.go.th/th/food-sanitation/212315 กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. (2561). สุขบัญญัติแหงชาติ 10 ประการ. http://www.hed.go.th/linkHed/342 คณะทำงานเกณฑมาตรฐานดานอาหารและโภชนาการ วุฒิอาสาธนาคารสมองกลุมสุขภาพ สำนักงาน คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติและสถาบันโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล (2549). เกณฑมาตรฐานงานอาหาร และโภชนาการในสถานศึกษา. http://brainbank.nesdc.go.th/Portals/4/know_pdf/%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%93 %E0%B8%91%E0%B9%8C%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8% 90%E0%B8%B2%E0%B8%99new.pdf ประกาศสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ที่ ศธ 04006/ว4761 เรื่อง นโยบายและจุดเนนของ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ประจำปงบประมาณ 2567–2568 และนโยบายเรงดวน (Quick Win) ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2567. ฝายเลขานุการคณะกรรมการอาหารแหงชาติ. (2566). แผนปฏิบัติการดานการจัดการดานอาหารของประเทศ ไทย ระยะที่ 1 (พ.ศ. 2566-2570). https://food.fda.moph.go.th/media.php?id=550137380288471040&name=ThaiFoodAction Plan.pdf พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติพ.ศ. 2542. (2542, 19 สิงหาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เลมที่ 116 ตอนที่ 75 ก. หนา 1-23. พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545. (2545, 19 ธันวาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เลมที่ 119 ตอนที่ 123 ก. หนา 16-21. พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2553. (2553, 22 กรกฎาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เลมที่ 127 ตอนที่ 45 ก. หนา 1-49. พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2562. (2562, 1 พฤษภาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เลมที่ 136 ตอนที่ 57 ก. หนา 49-53. พระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ พ.ศ. 2551. (2551, 5 กุมภาพันธ). ราชกิจจานุเบกษา. เลมที่ 125 ตอนที่ 28 ก. หนา 1-13.
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 37 พระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2556. (2556, 17 พฤษภาคม). ราชกิจจา นุเบกษา. เลมที่ 130 ตอนที่ 42 ก. หนา 1-3. พระราชบัญญัติคณะกรรมการอาหารแหงชาติพ.ศ. 2551. (2551, 8 กุมภาพันธ). ราชกิจจานุเบกษา. เลมที่ 125 ตอนที่ 31 ก. หนา 39-46. มูลนิธิสรางเสริมวิถีบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ. และสำนักงาน คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรูสุขภาวะผานการปฏิบัติ (Active Learning) ตามนโยบายลดเวลาเรียนเพิ่มเวลารูเด็กไทยแกมใส ระดับชั้นประถมศึกษาปที่ 4-6. https://www.dekthaikamsai.com/upload/forum/7_01_62final.pdf ศูนยบริหารกฎหมายสาธารณสุข กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2557). พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 และที่แกไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2550. โรงพิมพชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำกัด. ศูนยวิจัยและสนับสนุนเปาหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (2564). Sustainable Development Goals: SDGs. https://www.sdgmove.com/intro-to-sdgs/ สภาเภสัชกรรม. (ม.ป.ป.). พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522 และที่แกไขเพิ่มเติม. https://www.pharmacycouncil.org/index.php?option=content_detail&menuid=70&itemid =2515&catid=0 สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ. (2555). ทิศทาง เปาหมาย และยุทธศาสตรระยะ 10 ป พ.ศ. 2555-2564. https://www.thaihealth.or.th/ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ. (2567). การจัดทำทิศทาง เปาหมายและยุทธศาสตรระยะ 10 ป (พ.ศ. 2565-2574) กองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ. http://bps10.thaihealth.or.th/ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแหงชาติ. (ม.ป.ป.). มติสมัชชาสุขภาพแหงชาติวาดวย ระบบการจัดการอาหารใน โรงเรียน. 2557 และ 2562. https://main.samatcha.org/node/127. สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหkงชาติ สำนักนายกรัฐมนตรี. (ม.ป.ป.). แผนแม&บทภายใต. ยุทธศาสตร4ชาติ (พ.ศ. ๒๕๖๖ - ๒๕๘๐) (ฉบับแก.ไขเพิ่มเติม). สำนักเทคโนโลยีชีวภาพการผลิตปศุสัตว, กรมปศุสัตว. (2566). ประกาศคณะกรรมการอาหารนมเพื่อเด็กและ เยาวชน เรื่อง หลักเกณฑและวิธีการดำเนินงานโครงการอาหารเสริม (นม) โรงเรียน ประจำปการศึกษา 2566. https:// biotech. dld.go. th/ webnew/index. php/th/2019-07-18-03-08-13/344- milk2566/2917-2566 สำนักโภชนาการ, กรมอนามัย, สำนักโภชนาการ. (2562). แผนปฏิบัติการดานโภชนาการระดับชาติ5 ปพ.ศ. 2562-2566 ภายใตยุทธศาสตรที่ 3 อาหารศึกษา กรอบยุทธศาสตรการจัดการดานอาหารของประเทศ ไทย ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2561-2580). นนทบุรี: บริษัท อมรินทรwพริ้นติ้งแอนดwพับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน).
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 38 Allen, C., Metternicht, G., & Wiedmann, T. (2018). Initial progress in implementing the Sustainable Development Goals (SDGs): A review of evidence from countries. Sustainability science, 13, 1453-1467. Grosso, G., Mateo, A., Rangelov, N., Buzeti, T., & Birt, C. (2020). Nutrition in the context of the Sustainable Development Goals. European journal of public health, 30 (Supplement_1), i19-i23.
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ภาคผนวก ตัวอยางรายการอาหารของสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ตัวอยางแบบฟอรมและเอกสารประกอบการดำเนินการจางเหมาประกอบ อาหารกลางวัน (ปรุงสำเร็จ) ขั้นตอนการทำงานฝายพัสดุงานอาหารนักเรียน ระเบียบกระทรวงการคลังวาดวยการจัดซื้อจัดจางและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ. 2560 คูมือการดำเนินงานโครงการอาหารกลางวัน ประจำปการศึกษา 2566 สำนักพัฒนากิจกรรมนักเรียน สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 40 หนังสือดวนที่สุด คณะกรรมการวินิจฉัยปญหาการจัดซื้อจัดจางและการบริหาร พัสดุภาครัฐ กรมบัญชีกลาง ที่กค (กวจ) 0405.02/ว 116 ลว. 12 มีนาคม 2562 เรื่อง แนวทางปฏิบัติในการจัดชื้อวัตถุดิบประกอบอาหาร การจาง บุคคลประกอบอาหาร การจางบุคคลเพื่อประกอบอาหาร หรือการจางเหมา ประกอบอาหาร (ปรุงสำเร็จ) แมครัวอนามัย....หัวใจรักเด็ก เคล็ด (ไมลับ) กับการบริหารอาหารในโรงเรียน เพื่อเด็กไทยมีโภชนาการสมวัย คูมือ ชวยเด็กไทย ใหกินขนมดี โภชนาการในวัยเด็ก โดยฝายโภชนาการ คณะแพทยศาสตรศิริราชพยาบาล พระราชบัญญัติคณะกรรมการอาหารแหงชาติพ.ศ. 2551
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 41 มติสมัชชาสุขภาพแหงชาติครั้งที่ 6/2557 เรื่องระบบการจัดการอาหารในโรงเรียน ประกาศกรรมการอาหารนมเพื่อเด็กและเยาวชน เรื่องหลักเกณฑและวิธีการดำเนินงานโครงการอาหารเสริม (นม) โรงเรียน ประจำปการศึกษา 2566 หนังสือดวนที่สุดสำนักคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ที่ 04188/ว 266 ลว. 22 มิถุนายน 2564 เรื่อง สำนักงานคณะกรรมการศึกษาขั้นพื้นฐาน วาดวยการจำหนายอาหารและ เครื่องดื่มที่สงเสริมสุขภาพของสถานศึกษา พ.ศ. 2564 คูมือแนวทางการดำเนินงานเฝาระวังสุขาภิบาลอาหาร สำหรับเจาหนาที่โดยสำนักสุขาภิบาลอาหารและน้ำ กรมอนามัย ยุทธศาสตรชาติพุทธศักราช 2561 –2580 และ แผนที่เกี่ยวของดานอาหาร โภชนาการ และสุขภาพเด็ก (เอกสารทบทวนขอมูล) โดย มูลนิธิสรางเสริม วิถีบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 42 คูมือการจัดการอาหารกลางวันนักเรียน ตามมาตรฐานโภชนาการ สุขาภิบาล อาหารและอาหารปลอดภัย สำหรับโรงเรียนประถมศึกษา พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติพ.ศ. 2542 (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 (ฉบับ ที่ 3) พ.ศ. 2553 และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2562 พระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ พ.ศ. 2551 และที่แกไข เพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2556 ยุทธศาสตรชาติ 20 ปแผนแมบทภายใตยุทธศาสตรชาติ (พ.ศ. 2566 – 2580) (ฉบับแกไขเพิ่มเติม) เปาหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs)
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 43 นโยบายและจุดเนนของ สพฐ ประจำปงบประมาณ 2567–2568 และ นโยบายเรงดวน (Quick Win) ประจำปงบประมาณ พ.ศ.2567 แผนปฏิบัติการดานการจัดการดานอาหารของประเทศไทย ระยะที่ 1 (พ.ศ.2566 - 2570) กฎกระทรวงแบงสวนราชการสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2546 กฎกระทรวงสุขลักษณะสถานที่จำหนายอาหาร พ.ศ. 2561 แนวทางการดำเนินงานสุขาภิบาลอาหารและน้ำ ปงบประมาณ 2566
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 44 สุขบัญญัติแหงชาติ 10 ประการ เกณฑมาตรฐานงานอาหาร และโภชนาการในสถานศึกษา แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรูสุขภาวะผานการปฏิบัติ(Active Learning) ตามนโยบายลดเวลาเรียนเพิ่มเวลารูเด็กไทยแกมใส ระดับชั้นประถมศึกษาปที่ 4-6 พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 และที่แกไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2550 พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522 และที่แกไขเพิ่มเติม
คูมือมาตรฐานดานโภชนาการสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ 45 แผนปฏิบัติการดานโภชนาการระดับชาติ5 ปพ.ศ. 2562-2566 ภายใต ยุทธศาสตรที่ 3 อาหารศึกษา กรอบยุทธศาสตรการจัดการดานอาหารของ ประเทศไทย ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2561-2580)