นายไกรราช พรมภักดี 633030213-4 sec 1 คณะเกษตรศาสตร์

วดิ ทิ ัศน์แนะนาตวั อย่างสัตว์ขาข้อ (Arthropods) ในกจิ กรรม

กจิ กรรมท่ี 3

สัตว์ทม่ี ีสมมาตรแบบสองข้าง พวกที่มที วารหนัก
เกดิ ก่อนปาก (Deuterostomes)

กจิ กรรมท่ี 3.1 Deuterostomes พวกทไ่ี ม่มกี ระดูกสันหลงั

กจิ กรรมที่ 3 สัตว์ทมี่ สี มมาตรแบบสองข้าง พวกทีม่ ที วารหนักเกดิ ก่อนปาก (Deuterostomes)

กจิ กรรมท่ี 3.1 Deuterostomes พวกทไี่ ม่มกี ระดูกสันหลงั

3.1.1 เอไคโนเดริ ์ม (Echinoderms) : Phylum Echinodermata (ภาพท่ี 11)

* รูปร่างกลมแบน ทรงกลม ทรงกระบอก ท่ีมีลกั ษณะเป็นแฉกต้งั แต่ 5 แฉกข้ึนไป ไม่มีหวั ไม่มีปลอ้ ง
ส่วนใหญ่มีหนามแหลมปกคลุมร่างกาย ตวั เตม็ วยั มีสมมาตรแบบรัศมี มีเทา้ ท่อ (tube feet)

ภาพท่ี 11 แสดงลกั ษณะภายนอกของ
เอไคดนเดิร์ม (Echinoderms) : A. ดาวทะเล
(Seastar), B. ดาวเปราะ (Brittle star),
C. ดาวขนนก (Sea feather), D. เม่นทะเล (Sea urchin),
E. เหรียญทะเล (Sand dollar), F. ปลิงทะเล (Sea
cucumber) (ดดั แปลงจาก Jordan and Verma, 2007)

ตวั อย่างเอไคโนเดิร์ม ในห้องปฏิบตั กิ าร

ดาวทะเล ไม่มีตวั อย่าง

ดาวเปราะ

ตัวอย่างเอไคโนเดิร์ม ในห้องปฏบิ ัตกิ าร

เม่นทะเล เหรียญทะเล ปลงิ ทะเล

วดิ ทิ ศั น์แนะนาตวั อย่างเอไคโนเดริ ์ม (Echinoderms) ในกจิ กรรม

3.1.2 คอร์เดท (Chordates) : Phylum Chordata (ภาพท่ี 12 )

* มีโนโทคอร์ด (notochord) อยทู่ างดา้ นหลงั (dorsal) ของร่างกาย ผนงั ของคอหอยมีช่องหรือถุง (pharyngeal slits
หรือ pharyngeal pouches) มีมดั ประสาทเป็นท่อกลวงอยดู่ า้ นหลงั (dorsal tubular nerve cord) เหนือโนโทคอร์ด มี
เอนโดสไทล์ (endostyle) หรือต่อมไทรอยด์ (thyroid gland) ที่พ้ืนของคอหอย และมีหางอยทู่ างดา้ นทา้ ยของทวาร
หนกั (post-anal tail)

ภาพที่ 12 แสดงลกั ษณะภายนอกของคอร์เดท (Chordates) : A. เพรียงหวั หอม (Sea squirt), B. แอมฟิ ออกซสั (Amphioxus,
Lancelet), C. ปลาฉลาม (Shark), D. ซาลาแมนเดอร์ (Salamander) (ดดั แปลงจาก Jordan and Verma, 2007)

ตัวอย่างคอร์เดท ในห้องปฏิบตั กิ าร

เพรียงหัวหอม แอมฟิ ออกซัส ฉลาม

วดิ ทิ ศั น์แนะนาคอร์เดท (Chordates) ในกจิ กรรม

เมื่อศึกษาตวั อย่างสัตว์ในกจิ กรรมที่ 3.1 แล้ว ให้ทากจิ กรรม ดงั นี้

วธิ ีการ

1. ใหศ้ ึกษารูปร่างลกั ษณะของเอไคโนเดิร์ม และโพรโทคอร์เดท ประกอบภาพท่ี 11 และ 12 (A
และ B) ตามลาดบั จากน้นั บนั ทึกผลทา้ ยกิจกรรมท่ี 3.1

ลกั ษณะภายนอกที่สงั เกตไดว้ า่ มีความแตกต่างกนั ของสตั วไ์ ม่มีกระดูกสนั หลงั พวกเอไคโนเดริ ์ม และ
โพรโทคอร์เดท

กจิ กรรมท่ี 3

สัตว์ทมี่ ีสมมาตรแบบสองข้าง พวกทม่ี ีทวารหนัก
เกดิ ก่อนปาก (Deuterostomes)

กจิ กรรมท่ี 3.2 สัตว์มกี ระดูกสันหลงั (Vertebrates) :
Subphylum Vertebrata

กจิ กรรมที่ 3 สัตว์ท่มี สี มมาตรแบบสองข้าง พวกทีม่ ที วารหนักเกดิ ก่อนปาก (Deuterostomes)

กจิ กรรมท่ี 3.2 สัตว์มกี ระดูกสันหลงั (Vertebrates) : Subphylum Vertebrata (ภาพที่ 13)

* ตวั เตม็ วยั ของสตั วม์ ีกระดูกสนั หลงั มีร่างกายแบ่งเป็น 3 ส่วนคือ หวั ลาตวั และหาง มีช่องเหงือก 5 – 16
คู่ แต่เห็นภายนอก 1 - 16 คู่ อาจหายไปในตวั เตม็ วยั มีกะโหลก โนโทคอร์ด (notochord) อาจหายไปในตวั
เตม็ วยั เน่ืองจากถูกแทนดว้ ยกระดูกสนั หลงั หายใจดว้ ยเหงือก (gill) ผวิ หนงั (skin) หรือปอด (lung) มี
รยางคเ์ ดี่ยว และรยางคค์ ู่ แต่อาจลดรูปหายไปในบางกลุ่ม ผวิ หนงั อาจมีการสร้างเกลด็ หรือขน

ภาพท่ี 13 แสดงลกั ษณะภายนอกบางประการของสตั วม์ ีกระดูกสนั หลงั (Vertebrates) : A. มีแผน่ ปิ ดเหงือก,
B. ไม่มีแผน่ ปิ ดเหงือก เห็นช่องเหงือก 5 คู่, C. ปากเป็นรูปกรวยกลม, D. รอบปากมีหนวด, E. เกลด็ , F. ขนเป็นเสน้
แบบ fur, G. ขนแบน แบบ feather

วธิ ีการ

1. ใหน้ กั เรียนศึกษารูปร่าง และลกั ษณะภายนอกของสตั วม์ ีกระดูกสนั หลงั
ควบคูก่ บั ภาพที่ 13 และรูปวธิ านจาแนกสตั วม์ ีกระดูกสนั หลงั ขา้ งล่าง

2. จาแนกสัตว์มีกระดูกสันหลงั A - L ท่ีต้งั ไวใ้ หอ้ อกเป็น Class ต่างๆ
รูปวธิ านจาแนก Class ของสตั วม์ ีกระดูกสนั หลงั (ภาพที่ 13 : รูปวธิ านน้ี ใชส้ าหรับปฏิบตั ิการน้ี
เท่าน้นั )

เช่น

ปลาฉลาม (Shark)

วธิ ีการ

เช่น

ปลาฉลาม (Shark)

สัตว์มีกระดูกสันหลงั A - L

A
B

C

สัตว์มีกระดูกสันหลงั A - L

DE

สัตว์มีกระดูกสันหลงั A - L

FG

สัตว์มกี ระดูกสันหลงั A - L

HI

สัตว์มีกระดูกสันหลงั A - L

JK

สัตว์มีกระดูกสันหลงั A - L

L

วดิ ทิ ศั น์แนะนาตวั อย่างสัตว์มกี ระดูกสันหลงั A - L ในกจิ กรรม

กจิ กรรมท่ี 4

การจาแนกไฟลมั ในอาณาจกั รสัตว์

กจิ กรรมท่ี 4 การจาแนกไฟลมั ในอาณาจกั รสัตว์

วธิ ีการ

1. ใหน้ กั เรียนศึกษาสัตวอ์ กั ษร A - J ออกเป็นไฟลมั ต่างๆ ควบคูก่ บั ภาพท่ี 14 โดยใชร้ ูป
วธิ านขา้ งล่าง
2. จาแนกสัตว์ A - L ที่ต้งั ไวใ้ หอ้ อกเป็น Phylum ต่างๆ

ภาพที่ 14 แสดงลกั ษณะภายนอกบางประการที่ใชจ้ าแนกสตั ว์ :
a. ไม่มีสมมาตร, b. สมมาตรแบบ 2 ขา้ ง, c. สมมาตรแบบรัศมี,
d. ร่างกายเป็นรูพรุน, e. มีหนวดรอบปาก, f. ร่างกายแบ่งเป็น 5
แฉก มีแขน, g. ร่างกายแบ่งเป็น 5 แฉก ไม่มีแขน, h. ร่างกายไม่
เป็นปลอ้ ง, i. ร่างกายเป็นปลอ้ ง มีรยางคไ์ ม่เป็นขอ้ ปลอ้ ง,
j. ร่างกายเป็นปลอ้ ง มีรยางคเ์ ป็นขอ้ ปลอ้ ง, k. มีเปลือก
l. ไม่มีเปลือก หวั มีหนวด, m. มีช่องเหงือกและมีหางหลงั
ทวารหนกั

รูปวธิ านจาแนกไฟลมั ในอาณาจกั รสัตว์ (ภาพท่ี 14 : รูปวิธานน้ี ใชส้ าหรับปฏิบตั ิการน้ีเท่าน้นั )

บนั ทกึ ผลกจิ กรรมที่ 4

เช่น

ปลาฉลาม (Shark)

สัตว์ A - L

A BC

สัตว์ A - L

DEF

สัตว์ A - L

GH

สัตว์ A - L

IJ

สัตว์ A - L

KL

วดิ ทิ ศั น์แนะนาสัตว์ A - L ในกจิ กรรม

บรรณานุกรม

Barnes, R.S.K., Calow, P. and Olive, P.J.W. 1993. The Invertebrates : a new synthesis. 2nd ed.
Blackwell Scientific Publications, London.

Brusca, R.C. and Brusca, G.J. 2003. Invertebrates. 2nd ed. Sinauer Associates, Inc., Massachusetts,
U.S.A.

Jordan, E.L., and Verma, P.S. 2007. Invertebrate Zoology. S. Chand & Company Ltd., New Delhi
Pechenik, J.A. 1996. Biology of Invertebrates. 3rd ed. Times Millor Higher Education Group, Inc.,

U.S.A.
Ruppert, E.E., Fox, R.S. and Barnes, R.D. 2004. Invertebrate Zoology. 7th ed. Brooks/Cole –

Thomson Learning, Inc. U.S.A.

Thank you!