การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ

การเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ

จัดทำโดย
นาย ธีร์ธวัช ปารัว เลขที่ 3 6/1
นาย ธนาพิพัฒน์ ศรีชัยกัณฑ์ เลขที่ 18 ม.6/1





เสนอ
นางสาว กายทิพย์ แจ่มจันทร์


โรงเรียนส่วนบุญโญปถัมภ์ ลำพูน
ภาคเรียนที่ 1 ปี การศึ กษา 2565

คำนำ




หนั งสืออิเล็กทรอนิ กส์ เล่มนี้ มีเนื้ อหาเกี่ยวกับการ

เพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อโดยมจุดประสงค์เพื่อ ศึ กษาค้นคว้าและ

นำสิ่ งที่ทำการศึ กษาค้นคว้ามาทำเป็ น หนั งสือ

อิเล็กทรอนิ กส์
เก็บไว้เป็ นประโยชน์ ต่อการศึ กษาของตัวเองต่อไป

โดยศึ กษาค้นคว้าทั้งจากในอินเทอร์เน็ ต หนั งสือ

เรียน หรือการถามจากครู และผู้ที่มีประสบการณ์ในการ

เพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อโดยตรง
ผู้จัดทำหวังว่าหนั งสืออิเล็กทรอนิ กส์เล่มนี้
จะมีประโยชน์ ทั้งต่อผู้อ่านและผู้ที่นำไปใช้ได้เกิด

ประโยชน์

คณะจัดทำโดย
นาย ธีร์ธวัช ปารัว เลขที่ 3 6/1
นาย ธนาพิพัฒน์ ศรีชัยกัณฑ์ เลขที่ 18 ม.6/1

สารบัญ




การเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ 1-2
พืชที่นิ ยมนำมาใช้เพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ 3
ประเภทของการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ 4-9
รู ปแบบการเจริญเติบโตของงเนื้ อเยื่อ 10-12
ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ 13-16
ประโยชน์ ของการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ 17
18
บรรณานุกรม

1

การเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




การเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ คือ
วิทยาการสำหรับผลิตพืชจำนวน
มาก โดยเป็ นการขยายพันธุ์
แบบไม่อาศั ยเพศ ในเวลาอัน
จำกัดและยังได้คุณภาพเหมือน
เดิม

2

การเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




การเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ
หมายถึง การนำส่วนใด

ส่วนหนึ่ งของต้นพืช มา

เลี้ยงในอาหารเลี้ยงใน

สภาพที่ปลอดเชื้อ

จุลินทรีย์และยังอยู่ใน

สภาพควบคุมอุณหภูมิ

แสง และความชื้นเพื่อให้

เซลล์พืชที่นำมาเพาะเลี้ยง

ปราศจากเชื้อที่มารบวน

และทำลายการเจริญ

เติบโตของพืช

3

พืชที่ นิ ยมนำมาเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




พืชที่นิ ยมนำมาเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ
ในการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ มักนิ ยมใช้พืชที่ขยายพันธุ์ได้ช้า

พืชที่มีปั ญหาดด้านการขยายพันธุ์ พืชที่เป็ นโรค หรือพืช

เศรษฐกิจ เช่น ข้าว กล้วยไม้ แครอท ดาวเรือง เป็ นต้น

4

ประเภทของการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




1. การเพาะเลี้ยงพืช
ทั้งต้น คือ การนำ
เอาเมล็ดไปเพาะใน
หลอดทดลองจน
กลายเป็ นต้นกล้าและ
พืชสมบูรณ์ต่อไป
เช่น การเพาะเมล็ด
กล้วยไม้

5

ประเภทของการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




2. การเพาะเลี้ยง
เอ็มบริโอ คือ การเพาะ
เลี้ยงเอ็มบริโอไม่ว่าแก่
หรืออ่อน หลังจากที่แยก
เอาเปลือกหุ้มเมล็ดออก
ไปแล้ว

6

ประเภทของการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




3. การเพาะเลี้ยงอวัยวะและ

การเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อเจริญ
คือการเพาะเลี้ยงส่ วนต่างๆ

ของอวัยวะพืชที่แยกออกมา

เช่นปลายยอดปลายรากข้อ

ปล้อง ใบ ดอก ผล เป็ นต้น

เป็ นวิธีที่ทาได้ง่ายและ

รวดเร็ว

7

ประเภทของการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




4.การเพาะเลี้ยงแคลลัส
คือการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ
ที่เกิดใหม่จากการเพาะ
เลี้ยงส่วนต่างๆ ของพืช

8

ประเภทของการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




5. การเพาะเลี้ยงเซลล์
แขวนลอย คือ การเพาะ
เลี้ยงเซลล์เดี่ยว หรือกลุ่ม
เซลล์ ในอาหารเหลวที่มี
การเขย่าตลอดเวลา

9

ประเภทของการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




6. การเพาะเลี้ยงโปรโต
พลาสต์ คือ การเพาะเลี้ยง
เซลล์ที่ปราศจาก ผนั งเซลล์

10

รู ปแบบการเจริญเติบโตของ

เนื้ อเยื่อ




1. เกิดแคลลัส
แคลลัส คือ กลุ่มเซลล์พาเรนไคมา ที่ยังไม่มีการ
เปลี่ยนแปลงรู ปร่างไป
เป็ นรากหรือลาต้น อาจจะอยู่กันหลวมๆ หรือ เกาะกัน
แน่ น มีได้หลายสี เช่น สีขาว เหลือง ม่วง แดง เขียว
โดยขึ้นกับรงควัตถุต่าง ๆ ภายในเซลล์ แคลลัสสามารถ
ถูกชักนาให้เป็ นต้นได้โดยการเปลี่ยนสัดส่วนความเข้ม
ข้นของออกซินและไซโตไคนิ นในอาหารเลี้ยงให้เหมาะ
สม โดยถ้าสัดส่วนของออก ซินมากกว่าไซโตไคนิ นก็จะ
ชักนาให้เกิดราก ในทางกลับกันถ้ามีไซโตไคนิ นมากกว่า
ออกซินก็จะพัฒนา ไปเป็ นยอด ต้นที่เจริญมาจากแคลลัส
นี้ มีจุดกาเนิ ดได้ 2 แบบ คือ เจริญมาจากเซลล์เพียงเซลล์
เดียว โดยที่หนึ่ งเซลล์นั้ นมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็ นส่วน
ต่างๆ เช่น ราก ลาต้น ใบ หรือเจริญมาจากกลุ่มเซลล์
ข้างเคียงกัน โดยที่กลุ่มเซลล์เหล่านั้ นมีการเปลี่ยนแปลง
ไปเป็ นส่วนต่าง ๆ แล้วเจริญเป็ นต้นที่สมบูรณ์

11

รู ปแบบการเจริญเติบโตของเนื้ อเยื่อ




2. เกิดออร์แกโนเจนเนซิส ( ออร์แกโนเจนเนซิสเกิดขึ้น
จากกลุ่มเซลล์พาเรนไคมามีการแบ่งตัวในอัตราสูง ซึ่งจะ
เจริญต่อไปเป็ นจุดกาเนิ ดของยอดหรือราก ซึ่งเป็ นอิสระ
ไม่ขึ้นต่อกัน ขึ้นอยู่กับเนื้ อเยื่อหรือเซลล์นั้ นได้รับสิ่ ง
กระตุ้นให้เจริญเป็ นส่วนใด การเชื่อมต่อระหว่างยอด
และรากในการเกิด ออร์แกโนเจนเนซิสเป็ น ขบวนการ
เกิดที่อิสระต่อกัน รากอาจจะเกิดต่างบริเวณกับที่เกิดของ
ยอด จึงอาจจะไม่ติดต่อกันได้ แต่ บางครั้งเกิดขึ้นใกล้
เคียงกันมากจนท่อน้ าท่ออาหารเชื่อมติดกันก็ได้

12

รู ปแบบการเจริญเติบโตของเนื้ อเยื่อ




3. เกิดเอ็มบริโอเจนนี ซิส
เกิดเอ็มบริโอเจนนี ซิสกลายเป็ นเอ็มบริออยด์ เอ็มบริ
ออยด์มีพัฒนาการเหมือนเอ็มบริโอแต่ต่างกันตรงจุ
ดกาเนิ ด คือ เอ็มบริโอได้จากการที่ละอองเรณู เข้า ผสม
กับโอวูล ได้เป็ นไซโกต แล้วเจริญเป็ นเอ็มบริโอ หลัง
จากนั้ นเอ็มบริโอจะมีการ พัฒนาเป็ นขั้นตอนต่างๆดังนี้
คือจากเอ็มบริโอก็เป็ นรู ปกลม รู ปหัวใจรู ปตอร์ปิ โด และ
ต้นกล้า ตามลาดับ แต่เอ็มบริออยด์นั้ นมีจุด กาเนิ ดจาก
เซลล์ร่างกาย ไม่ได้เกิดจากการผสมเกสร

13

ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




1.การเตรียมเนื้ อเยื่อ
คือการนำชิ้ นส่ วนของพืชใน
ส่วนยอดอ่อนหรือ ต่อยอด
นำมาเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ

14

ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




2.การเตรียมอาหาร
พืชที่ทำการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ
ต้องการธาตุอาหารหลักที่พืช
ต้องการในการเจริญเติบโต
ได้แก่ นํ้ าตาลไวตามิน
ฮอร์โมนพืช ธาตุอาหารรองมา
ผสมกับวุ้น โดยสูตรอาหาร
หลัจะแบ่งออกเป็ น
1. อาหารสำหรับหลังการฟอก
ฆ่าเชื้อชิ้นส่วนเนื้ อเยื่อ
2. อาหารสำหรับขยายชิ้นส่วน

เนื้ อเนื่ อ
3. อาหารสำหรับยืดยอด
4. อาหารสำหรับออกราก

15

ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




3.การฟอกฆ่าเชื้อในส่วนเนื้ อเยื่อและการนำเนื้ อเยื่อลงขวด
เลี้ยง
คือส่วนของการใช้สารเคมีหรือกรรมวิธีการต่างๆ ที่ทำให้
ชิ้นส่วนของพืชที่นำมาเพาะเลี้ยง ปราศจากเชื้อจุลินทรีย์
ต่างๆ แลพนำเอาชิ้นส่วนของพืชที่ฟอกแล้ว วางบนอาหาร
เพาะเล้ยงเนื้ อเยื่อที่ปลอดเชื้อโดยใช้เครื่องมือ และทำใน
ห้องหรือตู้ที่ปลอดเชื้อ
โดย การฟอกฆ่าเชื้อ นิ ยมใช้ 2 วิธีได้แก่
1. การใช้สารเคมี นิ ยมใช้ เอทิลแอลกอฮอล์ โซเดียมไฮ
โปคลอไรด์ หรือ คลอรอกซ์
2. การเผา เหมาะกับ เนื้ อเยื่อที่มีส่วนห่อหุ้มแข็งแรงหรือ
หนา

16

ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




4.การย้ายกล้าเนื้ อเยื่อออกจากขวดเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อไปสู่
โรงเรือน โดยนำการนำกล้าเนื้ อเยื่อที่มีรากและลำต้นที่
สมบูรณ์แล้ว ออกจากขวดเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ และ นำไป
อนุบาลในโรงเรือน หลังจากกล้าเนื้ อเยื่อปรับตัว เข้ากับ
สภาพแวดล้อมไดแล้ว สามารถนำไปปลูกตามพื้นที่ที่
ต้องการ

17

ประโยชน์ ของการเพาะเลี้ยงเนื้ อเยื่อ




1.สามารถผลิตต้นพืชจำนวนมากในเวลาอันรวดเร็ว
2.เพื่อผลิตพืชที่ปราศจากดรค
3.เพื่อการปรับปรุ งพันธุ์พืช
4.เพื่อการผลิตพืชพันธุ์ต้านทาน
5.เพื่อการผลิตยสหรือสารเคมีจากพืช
6.เพื่อการเก็บรักษาพันธุ์พืช

18

บ ร ร ณ า นุ ก ร ม




คานูณ กาญจนภูมิ. (2542). หลักการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช.
http://www.facagri.cmru.ac.th/research/subject_file/20200622102010.pd
f


ณัฏฐากร เสมสันทัด. (2552). การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพันธุ์ป่ าไม้.

http://forprod.forest.go.th/forprod/t
echtransfer/document/คู่มือฝึ ก

อบรม/การพัฒนาพันธุ์ไม้ป่ า/การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ.pdf

ธัญญา ทะพิงค์แก. (2554). การขยายพันธุ์พืชโดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ.
http://www.facagri.cmru.ac.th/research/subject_file/20210629140015.pd
f?fbclid=IwAR1vF-LGZwWlGNq8KYVNI22i-
Mr_LcXcsHdiOc0Mt6QxsmRz1sGRz_CKGFw

เปี่ ยมพร ศรีประทัย. (มปป.). คู่มือการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ.
http://www.fio.co.th/fio/km/docKM63/tissue.pdf?
fbclid=IwAR00fo6rEylKD29BebejaWZXxT1xC3zjVSaOKV_2jLtWUEIS3aslVl
uigQk