FINAL COPY

પપંચમહહાલ જજિલલહાનહા ઐતતિહહાતસિક સસ્થળળો (હહાલળોલ)



પપંચમહહાલ જજિલલળો ભભારત દદેશનભા પશશ્ચિમ

ભભાગમભામાં આવવેલભા ગગજરભાત રભાજજ્યમભામાં આવવેલલ
એક મહતવનલ જજલલલ છવે. પમાંચમહભાલ એટલવે

કદે પભામાંચ મહભાલ (જજલલભા). આ પભામાંચ જજલલભા

ગવભાલલજ્યરનભા શસસિંશધિજ્યભા રભાજાએ લબ્રિટટશરલનવે

સસોંપજ્યભા હતભા. આ આખભા શવસતભારનવે
લબ્રિટટશરલએ પમાંચમહભાલ તરરીકદે નભામ આપપગમાં

હતગમાં. પમાંચમહભાલ જજલલભાનગમાં મગખજ્ય મથક
ગલધિરભા ખભાતવે આવવેલગમાં છવે.



ચહાપંપહાનનર : ગગજરભાત રભાજજ્યનભા મધજ્યપ પ વર ભભાગમભામાં આવવેલભા પમાંચમહભાલ જજલલભામભામાં આવવેલભા કગલ

૭ (સભાત) તભાલગકભાઓ પપૈકરીનભા એક એવભા હભાલલલ તભાલગકભામભામાંઆવવેલગમાં એક મહતવનગમાં ગભામ છવે.
ચભામાંપભાનવેર પભાવભાગઢનન તળવેટરીમભામાં વસવેલગમાં છવે,


જજ્યભામાંથન આશરદે ૪ થન ૫ ટકલલમનટર નભા
અંતરદે મભાચન ગભામ આવવેલ છવે, જ

ઐશતહભાશસક ગભામ છવે. ચભામાંપભાનવેર ગગજરભાતનભામાં
સગલતભાન મહમદ બવેગડભાનન રભાજધિભાનન હતન,


જ હભાલમભામાં સમાંરલક્ષિત સથળ તરરીકદે જાહદેર
કરવભામભામાં આવપગમાં છવે અનવે તવેનભા ઐશતહભાશસક

મહતવનવે આધિભારદે તવેનન જાળવણનનગમાં કભામ

પગનવેસકલ (UNESCO) દભારભા થઇ રહગમાં છવે, અહરી પ્રશસધધિ ટકલલલ આવવેલલ છવે અનવે પશવત્ર જ્યભાત્રભાધિભામ

પભાવભાગઢ અહહીંથન ખગબજ નજીક છવે. અહરી ઐશતહભાશસક કરીલલલ છવે. જમભામાં મલતન મસસજદ, જામભા
મસસજદ આવવેલન છવે, જ સગલતભાન મહમદ બવેગડભાનભા સમજ્યમભામાં બનન હતન. એક મભાનજ્યતભા મગજબ સગર

સમભાટ તભાનસવેનનવે સમાંગનતમભામાં હરભાવનનવે પલતભાનભા શપતભાનભામાં મમતપગનલ બદલલ લવેનભાર બપૈજગનગમાં જનમ

સથળ પણ આ ચભામાંપભાનવેર ગભામ જ હતગમાં. ચભામાંપભાનવેર પમાંચમહભાલ જજલલભાનગમાં મગખ હલવભા ઉપરભામાંત તવેનન

આસપભાસ આવવેલન વનજ્યસમષષટ અનવે વનરભાજી મભાટદે પણ જાણનતગમાં છવે. અહહીં પવરતભારલહકલ

પવરતભારલહણ દભારભા પભાવભાગઢ તવેમજ આસપભાસનભામાં નભાનન ટદેકરરીઓ સર કરવભાનભા કભાજ્યરક્રમનગમાં પણ
આજ્યલજન કરતભા હલજ્ય છવે. અહહીં આસપભાસ જલવભાલભાજ્યક એવભા પભાવભાગઢ, જામાંબગઘલડભા અભજ્યભારણજ્ય
જવભા અનવેક નભાનભા મલટભા સથળ છવે.

પહાવહાગઢ : તભાલગકભા મથક હભાલલલ નજીક આવવેલલ એક પવરત છવે. આ પવરતનન તળવેટરીમભામાં

ગગજરભાતનન એક સમજ્યનન રભાજધિભાનન રહરી

ચગકદેલગમાં ઐશતહભાશસક ચભામાંપભાનવેર ગભામ વસવેલગમાં છવે
તવેમજ આ પવરતનન ટલચ પર આવવેલભા

મહભાકભાળરી મભાતભાનભા મમાંટદરનવે કભારણવે આ સથળ

ગગજરભાતનભામાં પશવત્ર જ્યભાત્રભાધિભામ પપૈકરીનગમાં એક
મહતવનગમાં તનથરસથળ ગણભાજ્ય છવે. ચપૈત્રન તવેમજ

આસલનન નવરભાશત્રનભા નવ ટદવસલમભામાં અહહીં

સસૌથન વધગ લલકલ દશરનભાથર્થે આવવે છવે. એક

મભાનજ્યતભા મગજબ પભાવભાગઢનલ સમભાવવેશ

મભાતભાજીનન શસકતપનઠલમભામાં થભાજ્ય છવે અનવે અહહીં સશતનભામાં સતનનલ ભભાગ પડડલ હલવભાનગમાં કહદેવભામભામાં આવવે
છવે. વરર્ષો પહદેલભા પભાવભાગઢ – ચભામાંપભાનવેર પમાંથકમભામાં પતઇ કગળનભા રભાજા રભાજજ્ય કરતભા હતભા. તવેઓ

કભાળકભા મભાતભાનભા પરમ ઉપભાસક

હતભા અનવે તવેમનન ભસકતથન પ્રસન

કભાળકભા મભાતભા દર નવરભાશત્રનભા નવ
ટદવસ અહહીં ગરબભા રમવભા આવતભા

હતભા. પતઇ કગળનભા છવેલલભા શભાસક

રભાજા જજ્યશસસિંહ કદે જઓએ એકવભાર

નવરભાશત્રમભામાં મટદરભાપભાન કપગર અનવે
રગપ બદલન ગરબવે રમતભા

મભાતભાજીનવે જલઇ તવેમનભા રગપથન

મલટહત થઇ ગજ્યભા. તવેમણવે મભાતભાજીનલ પભાલવ પકડરી રભાણન બનવભા કહગમાં. મભાતભાજીનભા ઘણગમાં સમજાવજ્યભા

બભાદ પણ પતઇ રભાજા જજ્યશસસિંહદે પલતભાનન જીદ છલડરી નહરી, તવેથન કલપભાજ્યમભાન થઇ મભાતભાજીએ
પલતભાનગમાં અસલ સવર ગપ ધિભારણ કરરી રભાજાનવે શભાપ આપજ્યલ કદે આવતભા છ મટહનભામભામાં તભારગમાં સભામભાજજ્ય

નષટ થઇ જશવે. આ પતઇ રભાજા જજ્યશસસિંહનવે મહમદ બવેગડભાએ હરભાવન ચભામાંપભાનવેર જીતન લનધગમાં અનવે
તજ્યભામાં મગઘલ સભામભાજજ્ય સથભાપપગમાં.


ચભામાંપભાનવેરનન સથભાપનભા ચભાવડભા વમાંશનભા રભાજા વનરભાજ ચભાવડભાએ ૮મન સદરીમભામાં કરરી હતન.

તવેણવે શહદેરનગમાં નભામ તવેનભા શમત્ર અનવે સવેનભાપશત ચભામાંપભા (જ પભાછળથન ચભામાંપભારભાજ તરરીકદે ઓળખભાજ્યલ)

પરથન પભાડડગમાં હતગમાં. ૧૫મન સદરી સગધિનમભામાં ચભામાંપભાનવેર શહદેરનન ઉપરનભા પભાવભાગઢ ટકલલભાનલ કબજલ

ચસૌહભાણ રભાજપ પ તલ પભાસવે હતલ. ગગજરભાતનભામાં સગલતભાન સગલતભાન મહમદ બવેગડભાએ ચભામાંપભાનવેર પર ૪
ટડસવેમબર ૧૪૮૨મભામાં આક્રમણ કપગર અનવે ચભામાંપભાનવેરનન સવેનભાનવે હરભાવનનવે શહદેર કબજ કપગર અનવે







રમાંગનન હલજ્ય છવે.શરૂઆતમભામાં ત્રણ પ્રવવેશદભાર પ પ વર,

દલક્ષિણ અનવે ઉત્તર બભાજગઓ પર અસસતતવમભામાં

હતભા. ઉત્તર-પ પ વર્વીજ્ય ખ પ ણભા પર એક ઊંડભા ગટર


સભાથવે એક લમાંબચલરસ પ્રદપરણ ટભામાંકરી છવે. આ

મકભાન જામન મસસજદથન ઉત્તરપ પ વરમભામાં આવવેલગમાં

છવે. મસસજદનભા થભામાંભલભાઓ પર પથથરનગમાં

ચગસતકરણ જલવભા મળપગમાં છવે. સહસારસા કની મસસજદ :


હદેલલકલ વભાવ : આ 16 મન સદરીમભામાં 1.2 મનટરનન

પહલળરી સનડરી છવે જ ખડતલ શભાફટનન દરીવભાલ સભાથવે
નનચવે ઉતરરી જાજ્ય છવે, જ તવે પ્રદદેશનભા પગશથજ્યભા

વચચવેનન રચનભામભામાં અસભામભાનજ્ય છવે.



સવરસાસત વન પસાવસાગઢ હસાલરોલ

પ્રકડતનીનની ગરોદમસાબં અનછ મસામાઁ મહસાકસાલનીનસા પસાવસાગઢનન સનશસામસાબં

સવરસાસત વન આવછલડ છછ. આશરછ 6.5 હછકક્ટરમસાબં સથ્થસાસપત આ
સવરસાસત વનનડબં ઉદદસાક્ટન હસાલનસાબં ભસારતનસા વડસાપ્રધસાન અનછ
તતકસાલનીન મડખખ્ય મબંતની આદરણનીખ્ય નરછનન્દ્ભસાઇ મરોદની સસાહછબછ

કરછલ.
જખ્યસાબં શકતનીનની કડપસા હરોખ્ય તખ્યસાબં પ્રકડતનીનની અનછ આસથ્થસાનની

જરૂરની છછ તછ જરોતસા અહની 7 પ્રકસારનસાબં વન છછ. જછમસા આરલગજ્યવન, આજીશવકભાવન, આનમાંદવન, સભામાંક્રુશતકવન,

શનસગરવન, જૈશવકવન અનવે આરસાધખ્યવન, આવવેલભા છવે,





સભામાંસકમશતક વન પપૈકરી પભામાંચ પ્રકભારનભા વન એવભા
રભાશશવન, નક્ષિત્રવન, પમાંચવટરીવન , ચમાંદનવન

અનવે તગલસનવન આવવેલભા છવે.
આ ગભામનભામાં પગવર સરપમાંચશન પ્રશવણશસસિંહ

પરમભાર એક ટદધિરદ્રષટરી છવે. જપગરભા ગભામમભામાં
વજ્યકતનનગમાં મરણ થભાજ્ય છવે તવેનન જ્યભાદમભામાં 1 વમક્ષિ

ઉછવેરવભામભામાં આવવે છવે.

આજ આસથભા સભાથવે પ્રભાક્રુશતક શમશણથન પ્રવભાસનઓનવે ખ પ બ મજા આવવે છવે.
ધહાબહા ડ ડપંગરર પહાવહાગઢ

ભભારત ભગશમમભામાં જમનગમાં આદરણનજ્ય નભામ
લવેવભામભામાં આવવે છવે તવેવભા શવરભાશમત્ર રૂશરનન તપલભ પ શમ

એટલવે ધિભાબભા ડગમાંગરરી. આ જગજ્યભાએ શવરભાશમત્ર રૂશરનછ


જસાનનની જખ્યરોત પ્રસાપત થ્થઇ હતની. કહછવસાખ્ય છછ કછ શવરભાશમત્રન
નદરીનગમાં મગખ પણનગમાં કદેનદ્રલબસિંદ ગ પણ ધિભાબભા ડગમાંગરરી છવે.

અહરી નનલગરરી ચવેટરટદેબલ સસટ દભારભા

શવનભામ પ લજ્યવે હલમનજ્યલપલશથક દવભાઓ આપવભામભામાં

આવવે છવે.
ધિભાબભા ડગમાંગરરી પણ પ્રભાક્રુતનક ગલદમભામાં

ઉંચભાઇવભાળભા સથળવે હલઇ લલકલ દશરનભાથર્થે આવવે

છવે અનવે ટગરરીઝમ પલઇંટ પણ શવકસન શકદે તવેમ

છવે.

અહરી ભગવભાન શશવનગમાં લલસિંગ પણ
ટનલમભામાં હલઇ દશરન કરવભાનલ એક લભાહલ છવે.

ક્ટનલમસાબં ભગવભાન શશવનગમાં મબંદદર આવછલડ છછ