สมุนไพร Product Champion Product

คำนำ

คณะกรรมาธิการวิสามัญศึกษาแนวทางการพลิกโฉมพืชสมุนไพรไทยด้วยการวิจัยและ
นวัตกรรม วุฒิสภามีหน้าที่และอำนาจในการพิจารณาศึกษาเพื่อศึกษารูปแบบและกระบวนการ
เชื่อมโยงการวิจัยและนวัตกรรมพืชสมุนไพรที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์เพื่อสร้างเสริมสุขภาพ
การป้องกัน บรรเทา รักษาอาการเจ็บป่วยเพื่อเป็นทางเลือกในทางการแพทย์และประชาชน รวมทั้ง
ศึกษาและวิเคราะห์ เสนอแนะประเด็นทางกฎหมาย เพื่อส่งเสริมและขจัดอุปสรรคในการดำเนินงาน
ของชุมชน สถานศึกษา หน่วยงานภาครัฐและภาคเอกชน เพื่อเป็นแนวทางสำหรับกระบวนการผลิตพืช
สมุนไพรด้วยมาตรฐานและคุณภาพที่ยอมรับในระดับสากล สร้างความรู้ รายได้ให้กับเกษตรกรครบ
กระบวนการตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ และเพื่อส่งเสริมเสนอแนะการสร้างแนวทางความ
ตระหนักรู้ ประชาสัมพันธ์ความเข้าใจเก่ียวกับพืชสมุนไพร ผลิตภัณฑ์จากพืชสมุนไพรที่มีคุณประโยชน์
ทางด้านอาหาร อาหารเสริม ยาและเวชสำอางอย่างถูกต้องและเหมาะสม

ทั้งนี้ เพื่อให้การดำเนินงานตามหน้าที่และอำนาจของคณะกรรมาธิการฯ บรรลุวัตถุประสงค์

คณะกรรมาธิการฯ จึงเห็นสมควรให้มกี ารรวบรวม “สมนุ ไพร Product Champion” หรอื สมนุ ไพร

ที่มีศักยภาพทางเศรษฐกิจสูง หนังสือเล่มนี้รวบรวมสมุนไพรไทยที่มีศักยภาพในการแข่งขันเชิงพาณิชย์
ประโยชน์และสรรพคุณของสมนุ ไพร Product Champion

คณะกรรมาธิการฯ หวังว่าเอกสาร สมุนไพร Product Champion ฉบับนี้จะเป็นประโยชน์แก่
ผู้เก่ยี วข้องและผสู้ นใจที่จะนำไปศึกษาค้นคว้าเพม่ิ เติม และใชป้ ระกอบการอ้างอิงในการดำเนินงานต่อไป

พลอากาศเอก

(ประจิน จัน่ ตอง)

ประธานคณะกรรมาธกิ ารวสิ ามัญศกึ ษา

แนวทางการพลิกโฉมพืชสมนุ ไพรไทย

ดว้ ยการวจิ ยั และนวตั กรรม วฒุ ิสภา

(ก) หนา้

สารบัญ (ก)
1
เรอื่ ง 1
1-2
คำนำ 3
สารบญั 3-4
สมุนไพร Product Champion Product 5
รายที่ 1 กวาวเครอื ขาว 5-6
ประโยชนแ์ ละสรรพคุณกวาวเครอื ขาว 7
รายท่ี 2 กระชายดำ 7-8
ประโยชน์และสรรพคุณกระชายดำ 9
รายท่ี 3 ขมนิ้ ชนั 9-10
ประโยชนแ์ ละสรรพคุณขมนิ้ ชัน 11
รายที่ 4 บวั บก 11
ประโยชน์และสรรพคุณบัวบก 12
รายท่ี 5 มะขามป้อม 12-13
ประโยชนแ์ ละสรรพคุณมะขามป้อม 13
รายท่ี 6 กระชาย 13-14
ประโยชนแ์ ละสรรพคุณกระชาย 15
รายที่ 7 พรกิ 15-16
ประโยชน์และสรรพคุณพริก 17
รายที่ 8 ฟ้าทะลายโจร 17-18
ประโยชนแ์ ละสรรพคุณฟ้าทะลายโจร 18
รายท่ี 9 กระเจี๊ยบแดง 18-19
ประโยชนแ์ ละสรรพคุณกระเจ๊ียบแดง 20
รายที่ 10 หญา้ หวาน 20-21
ประโยชนแ์ ละสรรพคุณหญา้ หวาน 22
รายที่ 11 ว่านหางจระเข้
ประโยชน์และสรรพคุณวา่ นหางจระเข้
รายท่ี 12 ไพล
ประโยชน์และสรรพคุณไพล
คณะผจู้ ัดทำสมนุ ไพร Product Champion

1

สมุนไพร Product Champion Product

Product Champion หรือสมนุ ไพรที่มศี ักยภาพทางเศรษฐกิจสงู มที ้ังหมด 12 ชนิด ได้แก่

รายท่ี 1 กวาวเครอื ขาว

กวาวเครือขาวเป็นพืชที่ขึ้นบริเวณป่าเบญจพรรณ พบกระจากทั่วไปตั้งแต่ อินเดีย กลุ่ม

ประเทศอินโดจนี มาเลเซีย อินโดนีเซีย จีน ญี่ปุ่น และ ไทย สำหรับในประเทศไทย พบกระจากในป่าเบญจพรรณ

ในภาคเหนือ ภาคตะวันตก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แต่จะพบมากในภาคเหนอื ของไทย โดยเฉพาะพื้นที่ท่มี ี

อนิ ทรยี ส์ ารสงู ตามชายป่า ดนิ ทม่ี คี า่ ความเป็นกรดเป็นดา่ งประมาณ 5.5 ท่สี งู จากระดับน้ำทะเล 300 – 800 เมตร

ในสภาพธรรมชาติมีการกระจาดพันธุ์ด้วยเมล็ด โดยทั้งนี้พบว่าจะมีการออกดองช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือน

มีนาคมและติดฝักในเดือนเมษายน สามารถพบกวาวเครือขาวพันอยู่กับต้นไม้ใหญ่โดยเฉพาะต้นสักในจังหวัด

กาญจนบุรี ตาก ลำปาง เชียงใหม่ ในบริเวณที่เป็นป่าไผ่ในจังหวัดกาญจนบุรี สระบุรี ลพบุรี ชัยภูมิ พบว่ามี

กวาวเครอื ขาวกระจากพันธุอ์ ยู่ได้ดเี ช่นกนั กวาวเครอื ขาวอาจเป็น”อัญมณีแห่งพงไพร”

ประโยชน์และสรรพคณุ กวาวเครอื ขาว

• บำรงุ เนอ้ื หนงั ใหเ้ ตง่ ตึง
• ช่วยขยายทรวงอกใหม้ ีขนาดใหญข่ ึ้น แก้ปัญหาทรวงอกหยอ่ นคลอ้ ย ใหก้ ลับมาเต่งตงึ

2

• บำรุงสุขภาพ บำรุงกำลัง
• เป็นยาอายวุ ัฒนะสำหรับผสู้ ูงอายุ
• แก้ปวดเมือ่ ยตามรา่ งกาย
• แกอ้ ่อนเพลยี ผอมแห้ง นอนไมห่ ลบั
• มีฮอร์โมนเพศหญงิ สูง
• ช่วยบำรุงเส้นผมใหด้ กดำ เพ่ิมเส้นผม
• บำรุงความกำหนดั
• ทำใหอ้ วยั วะสืบพนั ธแ์ุ ละมดลกู มเี ลอื ดมาค่ังมากขนึ้
• บำรุงอวยั วะสืบพันธใ์ุ ห้เจริญ
• แก้โรคตาฟาง ตอ้ กระจก
• ทำให้ความจำดี ทำให้มีพลงั เคลอ่ื นไหวคล่องแคล่ว
• บำรงุ โลหิต กนิ ได้นอนหลับ
• ผิวหนงั เตง่ ตึงมีน้ำมีนวล
• ชว่ ยลดอาการของสตรีวัยหมดประจำเดือน
• ลดอาการรอ้ นวบู วาบ
• มฤี ทธิต์ า้ นอนมุ ูลอิสระและชว่ ยใหเ้ รอื่ งของความจำและการเรยี นรู้
• ชว่ ยลดอาการช่องคลอดแห้งในสตรวี ัยหมดประจำเดือนได้
• เพม่ิ ความกระชุ่มกระชวยใหก้ บั รา่ งกาย

รายท่ี 2 3
กระชายดำ

กระชายดำมีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ พบได้หนาแน่นในแถบมาเลเซีย สุมาตรา เกาะ

บอร์เนยี ว อินโดจนี และในประเทศไทย และมีเขตการกระจายพนั ธุท์ วั่ ไปในเอเชียเขตร้อน ในประเทศ

จีนตอนใต้ อินเดีย และพม่า สำหรับประเทศไทยนั้นมีการปลูกกระชายดำมากได้แก่จังหวัด พิษณุโลก เพชรบูรณ์

นา่ นเลย ตาก กาญจนบุรี และจังหวดั อน่ื ๆ ทางภาคเหนอื

ประโยชน์และสรรพคุณกระชายดำ
• ใชบ้ ำรุงกำลัง
• แก้ปวดเมือ่ ยและอาการเหน่อื ยล้า
• ชว่ ยเพ่มิ สมรรถภาพทางเพศ
• ช่วยขับลมพษิ
• เปน็ ยาอายวุ ัฒนะ
• แกจ้ ุกเสยี ด แกป้ วดทอ้ ง
• โขลกกบั เหลา้ ขาวคั้นนำ้ ด่มื แก้โรคมดลูกพกิ าร มดลกู หยอ่ น
• ใช้กวาดคอเด็ก แกโ้ รคตานซางในเดก็
• ตม้ ดืม่ แก้โรคตา
• ชว่ ยบำรงุ ฮอร์โมนเพศชาย
• บำรงุ ผิวพรรณของสตรใี หส้ ดใส เปล่งปล่ัง ฟ้ืนฟูผวิ ใหส้ วยนุ่ม
• บำรงุ ประสาท

4

• แกอ้ าการนอนไมค่ ่อยหลบั ในตอนกลางคนื
• บำรุงโลหติ ของสตรี
• รักษาโรคภมู ิแพ้
• ช่วยขบั ลม แก้ทอ้ งอดื
• ชว่ ยทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานไดด้ ขี ึ้น
• แกอ้ าการตกขาวของสตรี
• แก้อาการประจำเดอื นมาไม่เป็นปกตขิ องสตรี
• ชว่ ยรกั ษากลากเกลื้อนและตดิ เช้อื ผวิ หนงั ทเี่ กดิ จากเชอ้ื รา
• รักษาโรคเกาต์
• แกอ้ าการเหนบ็ ชา
• ใช้ตม้ กบั น้ำให้สตรีหลงั คลอดบุตรด่ืม จะช่วยขับน้ำนม รักษาอาการตกเลอื ด

รายท่ี 3 5
ขมนิ้ ชนั

ขมิ้นชันมีถิ่นกําเนิดในประเทศแถบเอเชียใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไม่ปรากฏหลักฐานที่ชัดเจน

เกี่ยวกับแหล่งธรรมชาติในสภาพพืชป่า มีข้อสันนิษฐานว่า ขมิ้นชันเป็นพืชปลูกที่เกิดกระบวนการผสมพันธุ์ตาม

ธรรมชาติและมีโครโมโซม 3 ชุด ซึ่งเป็นหมัน มีการสืบทอดพันธุ์กันต่อมา โดยวิธีการคัดเลือกพันธุ์และปลูก

ขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ ปัจจุบันมีเขตการกระจายพันธุ์ปลูกทั่วไปในประเทศที่มีอากาศร้อน หรือร้อนชื้นทั่ว

โลก ได้แก่ กมั พชู า จีน อนิ เดีย อนิ โดนเี ซยี ลาว มาดากาสกา มาเลเซยี ฟลิ ปิ ปินส์ เวียดนาม ไทย รวมถงึ

บางประเทศในเขตรอ้ นชื้นของทวีปแอฟริกา แหล่งที่ปลูกขมิน้ ชันเป็นการค้าขนาดใหญ่ของโลกคืออินเดยี มีแหล่ง

อื่นบ้างแถบเอเซียตะวันออก และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งเป็นทั้งผู้ผลิตและผู้บริโภค ได้แก่ ประเทศจีน อินเดีย

อินโดนเี ซยี และไทย

ประโยชน์และสรรพคุณขม้ินชัน

• ชว่ ยเจริญอาหาร
• ยาบำรงุ ธาตุ ฟอกเลือด
• แก้ทอ้ งอดื เฟ้อ แนน่ จุกเสียด
• ชว่ ยลดน้ำหนัก
• ปวดประจำเดอื น ประจำเดือนมาไมป่ กติ
• อาการดซี า่ น
• แก้อาการวงิ เวียน
• แกห้ วัด

6

• แกอ้ าการชกั ลดไข้
• ขบั ปสั สาวะ
• รกั ษาอาการท้องมาน
• แกไ้ ข้ผอมแห้ง
• แกเ้ สมหะและโลหติ เป็นพิษ โลหติ ออกทางทวารหนกั และเบา
• แกต้ กเลือด
• แกอ้ าการตาบวม
• แกป้ วดฟนั เหงอื กบวม
• มีฤทธริ์ ะงับเชื้อ ต้านวัณโรค
• ป้องกันโรคหนองใน
• แกท้ ้องเสีย แก้บดิ
• รกั ษามะเร็งลาม
• ชว่ ยลดอาการฟกช้ำบวม ปวดไหลแ่ ละแขน บวมชำ้ และปวดบวม
• แก้ปวดขอ้
• ใช้สมานแผลสดและแผลถลอก ผสมยานวดคลายเส้นแกเ้ คลด็ ขดั ยอก
• แก้นำ้ กดั เท้า แกช้ นั นะตุ
• แก้กลากเกลื้อน แกโ้ รคผิวหนังผืน่ คนั
• ใช้สมานแผล รกั ษาฝี แผลพพุ อง
• ลดอาการแพ้ อักเสบจากแมลงสตั วก์ ดั ต่อย
• ใชห้ า้ มเลือด
• รกั ษาผิว บำรุงผิว
• ช่วยลดหน้าทอ้ งลายหลังคลอดบุตร
• ช่วยลดกลิน่ ปาก

รายที่ 4 7
บวั บก

บัวบกหรือใบบัวบก มีถิ่นกำเนิดเดิมในทวีปแอฟริกา ต่อมาจึงถูกนำเข้ามาปลูกในทวีปเอเชียที่ประเทศ

อินเดียและประเทศในแถบอเมริกาใต้ อเมริกากลาง รวมถึงประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และเอเชีย

เหนือ บัวบกได้แพร่กระจายไปทั่วโลก ทั้งในประเทศเขตร้อน และเขตอบอุ่น ซึ่งพบว่ามีการ

แพร่กระจายในประเทศแถบอเมริกา ยุโรป แอฟริกา และเรื่อยมาจนถึงทุกประเทศในเอเชีย ส่วนประเทศไทยพบ

บัวบกขึ้นในทุกภาคของประเทศ ทั้งนี้บัวบกได้ถูกนำมาใช้เป็นสมุนไพรในวิถีชีวิตของคนไทยมาตั้งแต่โบราณกาล

แล้ว ซึ่งมีการกล่าวขานและบันทึกในตำรายาของไทยไว้หลายฉบับด้วยกัน นอกจากนี้คนไทยยังมีการนำบัวบกมา

ใช้ในการประกอบอาหารทั้งคาวและหวานอีกด้วย ซึ่งสามารถสะท้องถึงความใกล้ชิดของบัวบกกับวิธีชีวิตของคน

ไทยตง้ั แต่อดตี จนถงึ ปจั จบุ ัน

ประโยชนแ์ ละสรรพคุณบกั บก

• ช่วยรักษาสิว ทำให้ผิวหนา้ ขาวกระจ่างใส ผวิ หน้าเต่งตงึ ได้
• แก้ไข้
• แกร้ อ้ นใน แก้ช้ำใน
• ใช้เปน็ ยาภายนอกรักษาแผล ทำใหแ้ ผลหายเร็ว
• เปน็ ยาบำรงุ และยาอายวุ ัฒนะ
• ช่วยเสริมสรา้ งความจำ
• บรรเทาอาการปวดศีรษะแก้อาการมึนศรี ษะ

8

• ช่วยบำรงุ หวั ใจ
• บำรงุ กำลงั บรรเทาอาการปวดตามขอ้
• แกอ้ าการท้องผกู
• กระตุ้นระบบขบั ถา่ ย
• แก้อาการท้องอืด อาหารไมย่ อ่ ย
• แกโ้ รคซาง แกโ้ รคดซี ่านในเดก็
• ชว่ ยบำรงุ ตับ และไต
• แก้โรคตับอักเสบ
• ชว่ ยบำรุงสายตา แก้ตาพร่ามัว
• เปน็ ยาขบั โลหติ เสียแก้กระหายน้ำ
• บรรเทาอาการไอ อาการเจ็บคอแก้อาการเจบ็ คอ
• รกั ษาโรคหลอดลมอกั เสบรักษาอาการหดื หอบ
• แก้โรคลมชัก
• ชว่ ยบรรเทาอาการปวดฟัน
• รกั ษาโรคปากเป่อื ย
• ช่วยขบั ปสั สาวะแก้โรคน่ิวในระบบทางเดินปัสสาวะ
• ช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหาร
• ช่วยขับระดู กระตุน้ ประจำเดอื นให้มาปกติ
• รักษาฝี ช่วยใหฝ้ ียุบ
• ช่วยเสริมสรา้ งและกระต้นุ การสรา้ งคอลลาเจนและอลี าสตนิ
• ชว่ ยต่อต้านการเสอื่ มของเซลล์ตา่ ง ๆในร่างกาย
• ช่วยบำรุงประสาทและสมองเหมอื นใบแปะกว๊ ย
• ชว่ ยเสรมิ การทำงานของกาบา (GABA)
• ชว่ ยผอ่ นคลายและทำใหห้ ลับงา่ ยข้นึ
• ช่วยกระต้นุ การสรา้ งเนอื้ เย่อื ใหม่
• ช่วยชะลอการขยายตวั ของเซลลม์ ะเรง็

รายท่ี 5 9

มะขามปอ้ ม

มะขามปอ้ มพบไดท้ ่ัวไปในปา่ เขตร้อนของทวีปเอเชียตอนใต้ และตะวนั ออกเฉียงใต้ แถบภาคกลางและใต้
ของอินเดีย ปากีสถาน บังคลาเทศ ศรีลังกา จีน มาเลเซีย เมียนมาร์ ไทย ลาว กัมพูชา เวียดนาม ฟิลิปปินส์ ใน
ประเทศไทยพบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง มักขึ้นในธรรมชาติใน
ป่าเบญจพรรณแล้ง ป่าเต็งรัง และป่าแดงประเทศ แต่มีมากทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ การกระจายพันธุ์เกิด
จากการท่เี มลด็ รว่ งลงดนิ หรอื มีสตั วป์ า่ มากนิ แล้วคายเมล็ดไว้

ประโยชนแ์ ละสรรพคุณมะขามป้อม
• แกป้ วดเมื่อยกระดกู
• แก้ไอ ละลายเสมหะ
• แก้ตานซางในเด็ก
• แกก้ ระหายนำ้ ไดเ้ ป็นอย่างดี
• ช่วยขับปัสสาวะ
• เปน็ ยาระบาย
• รกั ษาคอตีบ
• รกั ษาเลือดออกตามไรฟัน
• เป็นยาถ่ายพยาธิ
• แก้ท้องเสยี

10

• รักษาโรคหนองใน
• บำรงุ ธาตุ
• รักษาโรคบิด
• ใชล้ ้างตา แกต้ าแดง เยอ่ื บุตาอกั เสบ
• แกต้ กเลือด ใชเ้ ป็นยาล้างตา
• รักษาโรคดีซา่ น
• ทาแกต้ มุ่ คัน หดื
• รักษาโรคเบาหวาน
• รกั ษาโรคหอบหืด หลอดลมอกั เสบ
• แกค้ ลื่นไส้ อาเจียน
• ต้านอนุมลู อิสระและยงั ยง้ั การสรา้ งเมลานนิ ได้
• บำรุงผวิ ขาว และช่วยชะลอความแก่

รายท่ี 6 11

กระชาย

กระชายสมุนไพรคู่ครัวที่นอกจากจะนิยมนำมาประกอบอาหารแล้ว ยังจัดอยู่ในตำรับยาพื้นบา้ นของไทย
อีกด้วย โดยมสี รรพคุณตัง้ แต่รากถึงใบ

ประโยชน์และสรรพคณุ กระชายขาว
• ชว่ ยยอ่ ยอาหาร
• แก้ทอ้ งอืด ทอ้ งเฟ้อ
• ใช้เปน็ ยาบำรงุ ร่างกายและชกู ำลัง
• บรรเทาอาการปวดเมื่อยตามรา่ งกาย
• แก้อาการวงิ เวียนศีรษะ
• แนน่ หน้าอก

รายที่ 7 12

พริก

พริกถือเป็นเครื่องปรุงสำคัญที่นิยมนำมาประกอบอาหาร มีถิ่นกำเนิดดั้งเดิมอยู่ในทวีปอเมริกาใต้ ถูก
เผยแพร่ และนำไปปลูกในหลายๆ ทวีปทั่วโลก รวมถึงในทวีปเอเชีย และประเทศไทยด้วย โดย “พริก” ในโลกนี้มี
มากกวา่ 400 สายพันธ์ุ ซ่งึ แตล่ ะสายพนั ธ์ุมีขนาด รปู รา่ ง สสี นั และดกี รีความเผ็ดร้อนแตกต่างกนั ไป ส่วนประเทศ
ไทยของเราก็รูจ้ ักและคุน้ เคยกบั การปลูกพริกมานานแล้ว และสายพันธุข์ องพริกในประเทศไทยก็มีอยูไ่ ม่น้อย รวม
ทั้งหมดประมาณ 831 สายพันธุ์ สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่ ๆ ตามชนิดของพริก ได้แก่ พริกชี้ฟ้า พริก
ขห้ี นูเม็ดใหญ่ และพริกข้ีหนเู มด็ เล็ก

ประโยชนแ์ ละสรรพคณุ พริก

บรรเทาอาการไข้หวัด เนอ่ื งจากสารแคปไซซนิ ทอ่ี ยใู่ นพรกิ ชว่ ยลดนำ้ มกู หรือสง่ิ กดี ขวาง
ระบบการหายใจอนั เนอ่ื งจากเปน็ ไข้หวดั ไซนัสหรอื โรคภมู ิแพต้ า่ ง ๆ ช่วยบรรเทาอาหารไอ

ลดการอุดตันของหลอดเลอื ด การอุดตนั ของหลอดเลอื ดเป็นสาเหตสุ ำคัญของโรคหัวใจ
ล้มเหลว หรือการเสียชีวิตจากหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมองอุดตัน การกินพริกเป็นประจำจะช่วยลดอัตราเสี่ยงจาก
โรคทั้ง 2 ชนิด ช่วยให้การไหลเวียนของเลือดดี ลดความดัน เพราะสารจำพวกบีต้าแคโรทีนและวิตามินซีช่วย
เสรมิ สร้างผนงั หลอดเลือดใหแ้ ข็งแรง เพิ่มการยดื ตวั ของผนงั หลอดเลอื ด ทำให้ปรับเขา้ กับแรงดันระดับตา่ ง ๆ

ลดปริมาณสารโคเลสเตอรอล สารแคปไซซินชว่ ยป้องกันไมใ่ หต้ บั สรา้ งโคเลสเตอรอลชนดิ ไม่
ดี ในขณะเดียวกันก็ส่งเสริมให้มีการสร้างโคเลสเตอรอลชนิดดีมากขึ้นทำให้ปริมาณ ของไตรกลีเซอไรด์ในกระแส
เลอื ดต่ำลง ซ่ึงเปน็ ผลดตี อ่ สขุ ภาพ

ชว่ ยลดนำ้ หนัก การทานพริกขหี้ นูสามารถช่วยลดน้ำหนักได้ เพราะในพรกิ ขห้ี นูมีสาร
Thermogenic ที่ทำให้เกิดความร้อนภายในร่างกาย ทำให้ระบบการเผาผลาญทำงานได้ดีขึ้น ส่งผลให้น้ำหนักตัว
ลดลงได้อย่างรวดเร็ว นอกจากนี้ ในพริกยังมีสารแอสคอร์บิก ที่ช่วยเร่งให้ร่างกายเปลี่ยนไขมันไปเป็นพลังงานได้
อีกดว้ ย แตก่ ารที่รบั ประทานพริกสด ๆ คงไม่ใช่เร่ืองง่าย ดงั นน้ั จงึ มีสารสกดั ในรปู ของแคปซลู พริกออกมาวางขาย
ในท้องตลาดมากมาย

13

อารมณส์ ดใส ร่าเริง ฟงั ดแู ล้วอาจจะแปลกไปสักหน่อยท่ีกินเผด็ ขนาดนนั้ แลว้ จะอารมณ์ดีได้อยา่ งไร ? แต่
สำหรับเรื่องนี้ เป็นไปได้จริง เนื่องจากพริกมีสารแคปไซซิน ที่กระตุ้นสารสื่อประสาทในสมองให้หลั่งสาร
แหง่ ความสุขหรือเอน็ ดอรฟ์ นิ ช่วยให้รา่ งกาย Relax สมองเบิกบาน ลดความดนั โลหิต ไมป่ วดหัว

รายท่ี 8 ฟ้าทะลายโจร

ฟ้าทะลายโจรเป็นไม้ล้มลุกในตระกูลเดียวกับโหระพาหรือกระเพรา มีถิ่นกำเนิด และพบ
แพร่กระจายตามประเทศต่างๆในทวีปเอเซีย ซึ่งจัดเป็นสมุนไพรท้องถิ่นในประเทศแถบเอเชียรวมถึง
เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น อินเดีย จีน ศรีลังกา ไทย และยังใช้กนั อย่างแพร่หลายในหลายประเทศ
ทั่วทวีปเอเชีย โดยนิยมนำส่วนของใบและลำต้นใต้ดินมาทำเป็นยารักษาโรค โดยเป็นพืชล้มลุกที่มีรส
ขมจัด จนขึ้นชื่อว่าเป็นจ้าวแห่งความขม “King of the Bitterness” ในปัจจุบันสามารถพบฟ้า
ทะลายโจรได้ท่ัวไปในประเทศไทย ลาว กัมพูชา มาเลเซีย อินโดนีเซีย เวียดนาม จีน อินเดีย ศรีลังกา
และหมู่เกาะในทะเลแครบิ เบียนส่วนในประเทศไทยน้ันสามารถพบได้ทุกภาคของประเทศ และยังเป็น
สมนุ ไพรทกี่ ำลงั ไดร้ ับความนิยมในการนำมาใชป้ ระโยชนใ์ นการรกั ษาโรคอีกดว้ ย

ประโยชน์และสรรพคุณฟ้าทะลายโจร
• ใช้ดับร้อน แกพ้ ิษ
• รักษาไข้ ไขห้ วัด ไขห้ วัดใหญ่
• ระงับอักเสบในอาการไอ เจบ็ คอ คออักเสบ ต่อมทอนซิล หลอดลมอักเสบ ปอดอักเสบ
• แก้กระเพาะอาหารอักเสบ ลำไส้อักเสบ

14

• รักษาโรคผวิ หนงั ฝี
• ช่วยทำใหเ้ จรญิ อาหาร
• ลดความดนั โลหิต
• รกั ษาอาการคางทูม หชู ัน้ กลางหรือปากอักเสบ
• ชว่ ยกระตุ้นระบบภูมคิ มุ้ กันของร่างกายให้ทำงานดีขนึ้
• ช่วยบรรเทาอาการจากโรคหวดั สำหรบั ผู้ปว่ ยทม่ี ีอาการไม่รนุ แรง
• ช่วยต้านอนุมลู อิสระ
• ลดการแขง็ ตัวของเลือด
• ช่วยรกั ษาหรือบรรเทาอาการตดิ เช้อื ในทางเดินหายใจ
• รกั ษาโรคขอ้ รมู าตอยด์
• รกั ษาโรคภูมิตา้ นตนเองหรอื แพภ้ มู ติ นเอง
• ช่วยแกอ้ าการปวดหวั ตวั รอ้ น
• ชว่ ยลดการติดเชื้ออหิวาตกโรคในอจุ จาระ
• ช่วยยับย้ังเชือ้ แบคทเี รียทเ่ี ป็นสาเหตขุ องการเกดิ หนอง
• ชว่ ยต้านไวรัส Covid19
• แก้กระหายน้ำ แกร้ ้อนใน

รายที่ 9 15

กระเจีย๊ บแดง

กระเจี๊ยบแดง มีถิ่นกำเนิดในประเทศซูดาน รวมถึงประเทศใกล้เคียงในแถบทวีปแอฟริกาแล้วมีการ
กระจายพันธไุ์ ปยังทว่ั โลก เช่น อินเดีย มาเลเซยี และประเทศไทย โดยในประเทศไทยนั้นพบบันทกึ การปลูกในไทย
ครง้ั แรกเมื่อปี พ.ศ. 2510 โดยกรมประชาสงเคราะห์ได้นำกระเจี๊ยบแดงพันธซ์ุ ูดานเขา้ มาปลูกที่นคิ มสร้างตวั เอง อ.
พระพุทธบาท จ.สระบุรี แล้วจึงมีการขยายพื้นที่ปลูกไปยังภาคต่างๆทั่วประเทศ ในปัจจุบันมีแหล่งเพาะปลูก
กระเจีย๊ บแดงท่ีสำคัญ ได้แก่ จงั หวดั ลพบุรี สระบรุ ี อุตรดติ ถ์ กาญจนบุรี และฉะเชงิ เทรา

ประโยชน์และสรรพคุณกระเจ๊ยี บแดง
• แก้อาการขดั เบา
• แก้เสมหะ
• ชว่ ยขับน้ำดี
• ช่วยลดไข้
• แก้รอ้ นใน
• แก้ไอ
• ขับน่ิวในไต น่ิวในกระเพาะปัสสาวะ
• แกอ้ ่อนเพลีย
• บำรุงธาตุ บำรงุ กำลัง บำรุงโลหติ
• แก้กระหายนำ้
• รักษาไตพิการ
• ขบั เมือกมนั ให้ลงสูค่ ทู วารหนัก ละลายไขมนั ในเลือด

16

• เป็นยาระบาย
• แกไ้ ตพิการ
• ลดอาการบวม
• แกเ้ ลอื ดออกตามไรฟัน
• เป็นยาฆา่ พยาธติ ัวจ๊ดี
• รักษาแผลอกั เสบ แผลติดเช้อื
• แก้โรคเบาหวาน
• ชว่ ยรักษาแผลในกระเพาะอาหาร
• ช่วยปอ้ งกันโรคต่อมลูกหมากโต
• ชว่ ยฆา่ เชอ้ื แบคทีเรยี
• ชว่ ยปอ้ งกนั การเกดิ โรคมะเรง็

รายที่ 10 17

หญ้าหวาน

หญ้าหวานเปน็ พืชทมี่ นษุ ย์รจู้ ักมาเปน็ เวลานานกว่า 1,500 ปี ชนพ้นื เมืองแถบอเมริกาใต้เป็นผู้ค้นพบและ
นำมาใช้เป็นครั้งแรก มนุษย์ได้นำสารสกัดของหญ้าหวานมาเป็นส่วนประกอบในชาที่ชงดื่มรวมถึงยาสมุนไพร
โบราณ โดยเฉพาะในประเทศปารากวัย และบราซิล ซึ่งชื่อเดิมของหญ้าหวานที่ชาวพื้นเมืองปารากวัยเรียก คือ
kar-he-e หรือภาษาสเปน เรียกว่า yerba ducle แปลว่า สมุนไพรหวาน เป็นสมุนไพรที่ชาวพื้นเมืองของ
ปารากวัย และบราซิล ใช้ผสมในอาหาร หรือเครื่องดื่มเพื่อเพิ่มความหวาน และใช้ชงเป็นชาดื่ม ที่เรียกว่า “ มะ
เตะ” มานานมากกว่า 400 ปีแล้วส่วนในแถบเอเชียพบว่าประเทศญี่ปุ่นเป็นประเทศแรกๆที่มีการใช้สารสกัดจาก
หญ้าหวานอย่างแพร่หลาย โดยนำไปเป็นสว่ นประกอบของอาหารและเครื่องดื่มต่างๆ เช่น ผักดอง ซีอิ๊ว เต้าเจี้ยว
เนือ้ ปลาบด เปน็ ตน้

ประโยชน์และสรรพคุณหญ้าหวาน
• ลดระดับน้ำตาลในเลอื ดผู้ป่วยเบาหวาน
• ยารกั ษาเบาหวาน
• ชว่ ยควบคุมระดบั น้ำตาลในเลือด
• ชว่ ยลดอาการฟนั ผุหรอื เหงือกบวมอกั เสบ
• ช่วยป้องกันโรคฟนั ผุ
• ความดันโลหติ
• โรคไขมนั ในเลอื ดสูง
• โรคอ้วน และโรคหัวใจ

18

• ชว่ ยบำรุงตับ
• ช่วยสมานแผลภายนอกและภายใน

รายท่ี 11 วา่ นหางจระเข้

ว่านหางจระเข้นั้นมีถิ่นกำเนิดแถวบริเวณตอนใต้ของทวีปแอฟริกา ว่านหางจระเข้นั้นมีสาย
พันธุ์ที่มากกว่า 300 ชนิด ซึ่งมีทั้งพันธุ์ขนาดเล็กกว่า 10 ซม. ไปจนถึงขนาดใหญ่ ว่านห่างจระเข้เป็น
พืชชนดิ เดียวกบั พลับพลึง หวั หอม ว่านหางจระเข้ยงั เป็นพืชท่ีมีอายุนานหลายปีและสามารถปลูกเป็น
ไม้ประดบั หรอื พืชเศรษฐกิจก็ได้

ประโยชนแ์ ละสรรพคุณวา่ นหางจระเข้
• ช่วยบรรเทาโรคกระเพาะอาหาร
• ช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหาร
• ชว่ ยรกั ษาแผลลำไส้อักเสบ
• แกท้ ้องผูก
• ใช่เปน็ ยาระบาย
• ชว่ ยปอ้ งกนั การเกดิ โรคเบาหวาน
• ชว่ ยกระตุ้นให้ร่างกายมกี ารเผาพลาญอาหาร
• ชว่ ยทำให้นำ้ ตาลในเลอื ดมีระดับคงทไี่ มใ่ หส้ ูงเกินไป
• ช่วยลดความดนั โลหิตสงู

19

• ชว่ ยใหไ้ หลเวยี นของเลือดดขี ้นึ
• ลดอาการท่ีเส่ียงตอ่ อาการเส้นเลอื ดในสมองแตก
• ชว่ ยรักษาแผลไฟไหม้
• ชว่ ยทำให้แผลแหง้ และหายไว
• ช่วยรกั ษาแผลสดใหแ้ หง้ ไว
• ชว่ ยในการหา้ มเลือด
• ชว่ ยบำรงุ รา่ งกาย
• ช่วยบำรุงสายตา
• แก้อาการสายตาพลา่ มวั
• ชว่ ยแก้อาการเมารถได้
• แก้อาการนอนไม่หลับ
• ช่วยให้นอนหลบั สบายยง่ิ ขึ้น
• เน้ือของวนุ่ ว่านหางจระเขร้ ักษาโรคผิวหนัง
• ชว่ ยฆ่าเช้อื ราตามผิวหนงั
• ชว่ ยขจัดรอยแผลเป็น ทำใหแ้ ผลเป็นจางลง
• ชว่ ยรักษาตาปลาและฮ่องกงฟุต
• ช่วยรักษาอาการผิวหนังไหม้จากแสงแดด หรือไหม้เกรียมจากการฉายรังสี หรือแผล

เรอ้ื รงั จากการฉายรังสี
• ชว่ ยรักษาโรคเรือ้ นกวางหรอื
• ชว่ ยรักษาโรคสะเก็ดเงิน

รายที่ 12 20

ไพล

ไพลพรรณไม้ชนิดนมี้ ีถ่นิ กำเนิดอยู่ในเอเชยี แถบประเทศอินเดยี อนิ โดนีเซีย มาเลเซีย และไทย
พืชชนิดนี้มีเขตการกระจายพนั ธุ์ทั่วไปในแถบเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้ ในไทยนั้นพบได้ท่ัวทุกภาคของ
ประเทศ แต่นิยมปลกู กนั มากในแถบจงั หวัด กาญจนบุรี,สุพรรณบรุ ,ี ปราจีนบุรีและสระแก้ว

ประโยชนแ์ ละสรรพคณุ ไพล
• ชว่ ยขับโลหิตร้ายท้งั หลายใหต้ กเสีย
• ขบั ระดูสตรี
• แกฟ้ กชำ้
• แก้เคล็ดบวม
• ขับลมในลำไส้ ขบั ระดู
• ใช้ไลแ่ มลง
• แก้จกุ เสียด
• รกั ษาโรคเหนบ็ ชา
• แก้ปวดท้อง บดิ เปน็ มูกเลอื ด
• ช่วยสมานแผล สมานลำไส้

21

• แกล้ ำไส้อกั เสบ
• แกม้ ตุ กิดระดขู าว
• ขบั ลม
• แกท้ อ้ งอืดท้องเฟ้อ
• แกท้ อ้ งผูก
• แก้อาเจยี น
• แก้ปวดฟัน
• เปน็ ยารกั ษาหืด
• แกเ้ คล็ดขดั ยอก ขอ้ เทา้ แพลง
• แกโ้ รคผิวหนงั แกฝ้ ี ดูดหนอง สมานแผล
• แก้ปวดเมือ่ ยกลา้ มเนอื้
• เป็นยาชาเฉพาะที่
• ใช้ปอ้ งกันเลบ็ ถอด
• ใช้ต้มนำ้ อาบหลงั คลอด
• รักษาอาการปวดเมื่อย เคลด็ ขัดยอก ฟกชำ้
• ลดอาการอกั เสบ บวม เสน้ ตึง เมื่อยขบ เหนบ็ ชา และลดอาการปวด
• ชว่ ยทำใหป้ ระจำเดอื นมาปกติ แกท้ ้องอดื ทอ้ งเฟ้อ

22

คณะผูจ้ ัดทำสมนุ ไพร Product Champion

ที่ปรึกษา ประธานคณะกรรมาธกิ ารวสิ ามญั ศกึ ษา
แนวทางการพลิกโฉมพชื สมนุ ไพรไทย
พลอากาศเอก ประจนิ จนั่ ตอง ดว้ ยการวจิ ยั และนวตั กรรม วุฒสิ ภา

วิเคราะห์ สังเคราะห์ รวบรวม เรยี บเรียงรายงาน

๑. นางปิยมาภรณ์ ทองปุย ผบู้ ังคับบญั ชากลุ่มงาน

๒. นางสาวมาณริกา จนั ทาโภ วทิ ยากรชำนาญการพิเศษ

๓. นายสพุ ัฒน์ โพธเิ์ งิน นติ ิกรชำนาญการพเิ ศษ

๔. นางธนสิ ร ยอดอนิ ทร์ นติ ิกรชำนาญการ

๕. นางสาวณฐั รดา นาโควงค์ เจ้าพนักงานธุรการชำนาญงาน

๖. นางสาวปนดั ดา โพธิเจริญ เจ้าพนักงานธรุ การปฏบิ ตั งิ าน

ออกแบบปก วิทยากรชำนาญการพิเศษ

นางสาวมาณริกา จนั ทาโภ นกั ศึกษาฝึกงาน
นกั ศึกษาฝกึ งาน
จัดทำรปู เลม่ รายงาน นักศกึ ษาฝกึ งาน

นายบุญบันดาล จันทรพ์ ุ่ม
นายพงศภัค เสนาะกรรณ์
นางสาวมซั เราะห์ กากะ