BAHAN AJAR
PAWARTA
RETNO WULANDARI, S.S / 2601022147
MAHASISWA PPG DALAM JABATAN KATEGORI 1 GELOMBANG 2
UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG
2022
Tujuan Pembelajaran
1.Peserta didik dapat memahami informasi berupa gagasan,
pikiran, pandangan, arahan, atau pesan dari teks non sastra
berupa pawarta
2.Peserta didik dapat memahami unsur dan struktur pawarta
3.Peserta didik dapat memahami unsur pada pawarta (5W + 1H)
4.Peserta didik dapat menulis pawarta
5.Pserta didik dapat menganalisis struktur dan unggah-ungguh
basa pada teks pawarta karya teman
PAWARTA
Pawarta Yaiku Informasi anyar utawa
informasi ngenani sawijining prastawa
kang dumadi, diwartakake lumantar
wujud cetak, siaran, internet, utawa
pirembugan marang wong liya
TITIKANE
PAWARTA
1.Nggunakakebasa kang gampangdimangerteni
2.Kudu ngemot6 perangan (5W+1H)
3.Ora mojokake utawa mihak salah sijine
golonganutawa pawongan
4.Katulis utawakawartakake kanthi benerlan apa
anane,la
5.Ngabarake kedadeyan kang isihanyar
SIPAT-SIPAT
PAWARTA
A. B. C. D.
kudu kudu nyata- kudu kudu
adhedasarkas kapisah karo timbang(seim
unyatan/keny nyata panemu bang), ora
ataan kadadeyan (non- opini) mihak
(faktual) (obyektif) sapawae
WUJUD PAWARTA
A. LESAN B. TULISAN
Lesan, kang biyasane kababar lumantar Tulisan, kang biyasane kababar
medhia elektronik. Tuladhane lumantar medhia cetak. Tuladhane:
: TV, Radio lan sapanunggalane Ariwarti (koran0, Kalawarti(majalah),
lan sapanunggalane
JENIS PAWARTA
1.pawarta dadakan : yaiku pawarta kang wektu lan panggonan
kedadeyanne ora kena dipesthekake. Tuladhane: kacilakan
montormabur, banjir, kebakaran, lan liya-liyane.
2.pawarta Ndinan: pawarta kang wektu lan panggonan kedadeyanne
wis dimangerteni sadurunge. Tuladhane : pembukaan sekolah anyar,
kunjunganPresiden ing Batang, lan liya-liyane
3.pawarta crita : yaiku pawartakang ora dibatesi deningwektu lan
panggonan, nggambarake objek kang nengsemake/human interest.
pawarta iki mung kanggo hiburanutawa selingan. Tuladha:crita obyek
wisata,lsp
UNSUR PAWARTA
1. what (Apa) tegesePawarta kuwi martakake kedadean apa ?
(Peristiwa apa yang terjadi)
2.Who (Sapa)Sapa bae paraga/wong kang ana ing kedadeyan
kasebut.(Siapa saja orang yangterlibat dalam kejadian
tersebut)
3.Where (Ana Ngendi) tegese kedadean kang ana ing pawarta
kasebut kedadeane ana ing ngendi. (TempatTerjadinya
Peristiwa).
4.When (Kapan)Tegese Kapan prastawa/kedadean kasebut
dumadi. (Kapan,waktu terjadinya peristiwa).
5.Why (Kenangapa) Tegese Kenangapa kedadeyan kasebut
bisa dumadi,sebabe apa. (Sebab Terjadinya Peristiwa).
6. How (kepiye), yaiku njlentrehake babagan kepiye prastawa
iku kedadeyan.
PERANGAN BAKUNE
PAWARTA ( BANGUNAN
BERITA)
Pawarta iku kaperang dadi papat
yaiku: HEADLINE, DEADLINE, LEAD,
BODY LANGUAGE
1. HEADLINE (Judul/irah-irahan)
BAB KANG KUDU JINISE IRAH-IRAHAN :
DIGATEKAKE NALIKA NULIS 1.Striking statemen (menggemparkan), yaiku irah-irahan
kang sipat gara-gara, yaiku kang bisa gawe oreging
IRAH-IRAHAN : jagad.
1.Kudu nggambarake pawarta 2.Provokatif statement, yaiku irah-irahan kang bisa ndudut
kawigaten
2.Ngedohake tetembungan kang
3.Label utawa atiket, yaiku irah-irahan mung kaya dene
bombastis jeneng (merek), umpamane obat-obatan.
3.Ngedohake saka salah tafsir 4.Deklaratif, yaiku irah-irahan kang mujudake ukara
andharan sing ringkes, padhet nanging jelas ukurane.
4.Aja adu-adu
5.Direct address, yaiku irah-irahan kang langsung nyulek
5.Prayoga ngunakake ukara tanduk marang sawijining perkara
lan aja nggunakake ukara inversi 6.Pernyataan, yaiku irah-irahan kang awujud pitakon
jangkep kanthi tanda pitakomn(?) ing mburine.
6.irah-irahan kang arupa panemu
7.Cuplikan, yaiku irah-irahan kang awujud cuplikan saka
perlu nyebutake sumbere pangandikan/dhawuh saka wong kang misuwur.
7.irah-irahan kudu bisa ndudut
kawigaten.
2. ALENIA PAMBUKA (Teras Berita/Lead)
Kudu ana 3 perkara JINISE TERAS/ALENIA PAMBUKA :
1.Ndudut kawigaten 1.Teras cerita, yaiku sawijining teras/alenia kang isine swasana kang
pamaca ndayani kaya sing kang maca dadi paraga ing prastawa iku.
2.Menehi informasi, 2.Teras deskriptif, yaiku teras kang bisa nyipta gambaran
babakan kang penting imajinasi/daya pangangen-angen para kang maca.
ing pawarta iku
3.Teras deduktif, yaiku teras kang migunakake dudutan u ing
3.Bisa njurung pamaca perangane awal alenia
amrih bisane mlebu
ing perangan isi 4.Teras induktif, yaiku teras kang migunakake dudutan utawa ukara
pawarta sabanjure. pokok ing perangane akhir alenia.
5.Teras induktif-deduktif, yaiku teras kang migunakake cara ndeleh
ukara pokok ing alenia awal lan akhir.
6.Teras ringkasan, yaiku teras kang tulisan inti saka prastawa pawarta
7.Teras langsung menunjuk, ing teras iki tembung kang digunakake
kaya ngajak pamaca melu cawah maring prastawane.
8.Teras kontras, yaiku teras ing alenia kapisa ana loro prayatan saka
loro kasunyatan (fakta) sing beda
3. GEMBUNG
/ blegere pawarta ( Tubuh Berita)
Seng diarani awak neng kene yaiku pokok-pokok
utawa perangan penting kang amangun pawarta
mau. Ing basa Indonesia lumrah diarani
unsure/struktur berita. Dene sing kalebu awakke
pawarta yaiku kanthi wujud 5W + 1 H
4. PANUTUPE PAWARTA (ekor berita)
JINISI PANUTUP PAWARTA JINISE TERAS/ALENIA PAMBUKA :
1.Arupa ringkasan, kang isine 1. Wawansabda (wawancara), yaiku
ngarah ing perangan teras.
takon/nakoni/ nakokake marang wong liya
2.Arupa dudutan, isine dudutan
saka sapa kang dicritakake (saksi, paraga/pelaku, ahli) babakan perkara
3.Puncak (klimaks), ditulis utawa bab kang dadi musababe kedadene
runtut (kronologis).
prastawa.
4.Ngagetake, ngarahake para
kang maca ing sawenehe 2.Ndeleng, ngrekam, moto, nyatet kabeh
perkara kang ora diduga-duga
sadurunge. prastawa ing papan kedadeanne.
5.Nglangut..., kaya-kaya ora ana 3.Ngunduh pawarta saka kantor berita, internet,
selehe, ora ana entekke.
radio lan liyane kanthi tetep nyebutakke
sumber pawarta mau.
4.Panaliten, kanggo njangkepi prastawa kang
wis ditulis, gawehane wartawan bisa uga
nindakake panaliten ing buku, dokumen, kang
TULADHA PAWARTA
1
Kirab Bendera Ing Kabupaten Pati
PATI 19 Oktober 2022 Ing kabupaten Pati ana kirab bendara kang dawane 100 meter lan
omobone 3 meter diaral saka Stadiun Jayakusuma saka jam setunggal awan nganti setengah
sekawan sore ing Alun Alun Pati.
Acara kirab iki diadakake kanggo mengeti Dina Kesaktian Pancasila, 1 Oktober 2016 lan
kanggo mbangkitake jiwa nasionalisme pemuda sak niki kang arep luntur.
Minurut Ketua Forum Komunikasu Putra Putri Purnawirawan TNI/POLRI Indonesia (FKPPI)
Pati Endang Sri Wahyuningsih ngaturkake yen dheweke matursuwun maran para pihak kang
melu acara iki lan sing pedulu karo kegiatan iki. Dheweke pangarep- arep kegiatan kaya
ngene iki diadakake setahun pisan
TULADHA PAWARTA
2
Banjir bandang di Pati, SAR evakuasi korban tiwas
Semarang (ANTARA) - Tim gabungan pencarian dan penyelamatan mengevakuasi 1 korban tilar donya ing
bencana banjir ingkang wonten Desa Sinomwidodo. Kecamatan Tambakromo dan Desa Gunungpanti, Kecamatan
Winong, Kabupaten Pati, ing Kamis subuh.
Kepala Kantor Pencarian dan Penyelamatan (SAR) Semarang Agus Suharyanto ing siaran pers di Semarang, Kamis
ngendikan menawi 1 korban tiwas, tim penyelamat ugi mengevakuasi 146 warga ingkang kenging banjir bandang
kasebut.
"Tim dari Pos SAR Jepara lan unit siaga Rembang wiwit Rabu (30/11) dalu sampun koordinasi kangge
nglaksanakake evakuasi korban banjir," . korban tiwas asmanipun Sumirah (66) warga Dusun Krajan, Desa
Sinomwidodo, Kabupaten Pati
warga ingkang slamet, sampun dipunevakuasi wonten panggenan ingkang langkung aman kangge ngungsi
sekedhap.Banjir ing wilayah Tambakkromo dan Winong, Kabupaten Pati, sabibaripun jawah deras ing wilayah
menika dinten Rabu (30/11) sonten. Banjir ing sejumlah desa ding 2 kecamatan menika kanthi ketinggian 1 dumugi
1,5 meterSkmenika ngendikanipun Agus, banjirsampun radi surut
Daftar Pustaka
L. Yuyun Dian Susanti, dkk. 2022 DIKTAT PENDAMPING BAHASA JAWA DAMAR FASE E.
Semarang: Pinus
https://www.jatengnews.id/2022/09/29/contoh-pawarta-bahasa-jawa-singkat-untuk-tugas-
simak-di-sini/
https://jateng.antaranews.com/berita/474539/banjir-bandang-di-pati-sar-evakuasi-korban-
tewas
Maturnuwun