ผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น-02

ตามแนวความคดิ การจดั การผลติ ภณั ฑท์ อ้ งถนิ่ เกดิ ขน้ึ จากหลกั ปรชั ญา
ของเศรษฐกจิ พอเพยี งของพระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดุลย
เดชมหาราช บรมนาถบพติ ร ใหป้ ระชาชนทกุ ระดบั ดาเนินชวี ติ แบบทางสายกลาง
อยใู่ นความพอเพยี ง เพอ่ื ใหส้ ามารถอยรู่ อดไดใ้ นโลกปัจจุบนั ทม่ี กี ารเปลย่ี นแปลงไป
อยา่ งรวดเรว็ ซง่ึ การดาเนินชวี ติ ประกอบดว้ ยคณุ ลกั ษณะ 3 ประการ ไดแ้ ก่ ความ
พอประมาณ ความมเี หตุผล และการมภี มู คิ ุม้ กนั ทด่ี ี จากคณุ ลกั ษณะของความ
พอประมาณ เน้นใหป้ ระชาชนมคี วามเป็นอยทู่ ไ่ี มเ่ กนิ ความจาเป็น นาทรพั ยากรทม่ี ี
อยมู่ าผลติ เพอ่ื การอุปโภค บรโิ ภคในครวั เรอื น หากมเี หลอื ใหน้ าไปจาหน่ายเพอ่ื
สรา้ งรายไดแ้ ก่ตนเองและครอบครวั จงึ ก่อใหเ้ กดิ ผลติ ภณั ฑท์ อ้ งถน่ิ ขน้ึ

2

ปัจจยั สำคญั ในกำรดำเนินงำนตำมโครงกำรหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตัฑั ์

1. ในระบบรำชกำร มีจงั หวดั เป็นฐำนของระบอบกำรปกครอง โดยไม่ได้

สร้ำงระบบช่วยเหลือต่ำงๆ ไว้รองรบั โดยตรง มีเพียงหน่วยงำนเลก็ ๆ
คอยรองรบั เรอ่ื งรำวต่ำงๆ ตลอดจนติดตำมกำรฟื้ นฟทู ้องถิ่น
ว่ำมีควำมก้ำวหน้ำไปเพียงใด สำนักงำนเลก็ ๆ ของจงั หวดั นี้จะทำกำร
ออกสำรวจเพ่ือประเมิน รวบรวมข้อมลู ข่ำวสำรเท่ำนัน้

2. บริษทั จงั หวดั ต้องกำรกำรมีส่วนร่วมของบริษทั ในทอ้ งถ่ิน

หำกบริษทั เหล่ำนัน้ ต้องกำรมีส่วนรว่ มในกำรพฒั นำ เพรำะ
จงั หวดั เช่ือว่ำบริษทั ในท้องถ่ินจะรบั ผิดชอบและร่วมแก้ปัญหำ
กบั ประชำชนในพืน้ ท่ีโดยตรง

3

3. ผนู้ ำ ผนู้ ำมีส่วนสำคญั ต่อควำมสำเรจ็ ของโครงกำร ผนู้ ำในที่นี้หมำย

รวมถึง กำนัน ผใู้ หญ่บำ้ น และผนู้ ำธรรมชำติที่มำจำกัำคประชำชน
เช่น จำกสหกรฑชำวนำ ผบู้ ริหำรโรงงำน ผบู้ ริหำรสถำนที่อ่ืนๆ ซ่ึงผนู้ ำ
เหล่ำนี้จะทรำบถึงควำมต้องกำรของชมุ ชน และสำมำรถเป็นตวั แทน
ควำมต้องกำรของชมุ ชนได้

4. องคกรประชำชน ได้แก่ สหกรฑของกล่มุ เกษตรกรต่ำงๆ หอกำรค้ำ

กล่มุ ผบู้ ริโัค เป็นต้น กล่มุ เหล่ำนี้เป็นตวั แทนของผลประโยชน
ประชำชนต่ำงๆ เพื่อกำรผลิต กำรวำงแผนกลยทุ ธต่ำงๆ ด้ำน
กำรตลำด เป็นต้น

4

กำรจดั ทำฐำนข้อมลู ผผู้ ลิตและผปู้ ระกอบกำร OTOP

กรมกำรพฒั นำชมุ ชนได้รบั มอบหมำยให้จดั ทำฐำนข้อมลู ผ้ผู ลิต
ผปู้ ระกอบกำร OTOP เพื่อตรวจสอบควำมถกู ต้องของข้อมลู และเพิ่มเติม
ข้อมลู ผผู้ ลิตและผปู้ ระกอบกำร OTOP ทงั้ ผปู้ ระกอบกำรรำยเดิม และ
ผปู้ ระกอบกำรรำยใหม่ เพื่อให้ได้ข้อมลู ท่ีเป็นปัจจบุ นั โดยกรมกำรพฒั นำ
ชมุ ชนได้ดำเนินกำรลงทะเบียนผผู้ ลิต และผปู้ ระกอบกำร OTOP ทกุ ๆ 2 ปี
ข้อมลู ที่เป็นปัจจบุ นั ดงั กล่ำวจะนำไปใช้ประโยชนสำหรบั กำรกำหนด
แผนกำรส่งเสริมและพฒั นำได้อย่ำงเหมำะสม

5

1. เป็ นช่องทำงในกำรเช่ือมโยงกำรใช้ทรพั ยำกรจำกแหล่งทุน แหล่ง
ผลิต แหล่งตลำด แหล่งควำมร้ทู งั้ ัำครฐั และเอกชน

2. เป็นกลไกขบั เคลื่อนให้มีกำรเพิ่มประสิทธิัำพกำรบริหำรจดั กำร
แหล่งทนุ กล่มุ อำชีพ กล่มุ ผผู้ ลิต ผปู้ ระกอบกำร OTOP สำหรบั สร้ำงงำน สร้ำง
อำชีพ และสรำ้ งรำยได้แก่ชมุ ชน เพ่ือส่งต่อให้ประชำชนในหม่บู ำ้ นมีควำม
มนั่ คงทำงเศรษฐกิจ ด้วยกำรสนับสนุนและส่งเสริมเชื่อมโยงกำรพฒั นำชมุ ชน
ระหว่ำงทวิัำคีกำรพฒั นำในระดบั อำเัอ

6

ภารกจิ ของศูนย์บริการส่งเสริมเศรษฐกจิ ฐานราก

1. ด้ำนกำรศึกษำ
2. ด้ำนกำรให้บริกำร
3. ด้ำนกำรสนับสนุนส่ือ วสั ดุ อปุ กรฑ และควำมรู้
4. ด้ำนกำรสนับสนุนสถำนท่ี
5. ด้ำนกำรส่งเสริมกำรประกอบอำชีพ
6. ด้ำนกำรแลกเปล่ียนเรียนรู้
7. ด้ำนกำรประสำนงำน

7

รูปแบบการให้บริการของศูนย์บริการส่งเสริมเศรษฐกจิ ฐานราก
กำรให้บริกำรของศนู ยฯ มีรปู แบบต่ำงๆ ได้แก่ กำรบริกำร ฑ

ที่ตงั้ ของศูนยฯ ผ้รู บั บริกำรสำมำรถมำขอรบั บริกำรได้ อีกรปู แบบหน่ึง
คือ กำรจดั กิจกรรมเคลื่อนที่ ตำมควำมต้องกำรของชุมชน อำจเป็ นใน
รปู แบบของกำรอบรมอำชีพระยะสนั้ กำรให้คำปรึกษำกำรสร้ำงอำชีพ
กำรสรำ้ งรำยได้ เป็นต้น และในรปู แบบสดุ ท้ำยคือ กำรให้บริกำรผำ่ นส่ือ
เช่น วิทยุ โทรทศั น เป็นต้น

8

บทบาทหลกั ศูนย์บริการส่งเสริมเศรษฐกจิ ฐานราก

1. ค้นหาความต้องการของผู้รับบริการด้านภูมิปัญญา ฝี มือ ทกั ษะ วสั ดุ อปุ กรณ์
หรือความคดิ สร้างสรรค์ทม่ี ีอยู่ในท้องถ่นิ เพ่ือนามาต่อยอดให้เกดิ ประโยชน์ใน
การประกอบอาชีพ

2. สนับสนุนองค์ความรู้ด้านต่างๆ ให้ผู้รับบริการสามารถนามาใช้ประโยชน์ได้

3. สนับสนุนช่องทางการตลาด เพื่อแนะนาให้ผู้ผลติ ผ้ปู ระกอบการ มชี ่องทาง
สาหรับการจาหน่ายสินค้าในราคาท่มี กี าไร และลดความเส่ียงในการประกอบ
อาชีพ

9

1. เพอ่ื เป็นรากฐานทางเศรษฐกจิ ของชุมชน และสรา้ งใหเ้ กดิ การหมนุ เวยี น
รายไดภ้ ายในชุมชนอยา่ งยงั่ ยนื

2. เพอ่ื เพม่ิ ศกั ยภาพในการแขง่ ขนั ใหก้ บั ผลติ ภณั ฑ์ OTOP โดยการเปลย่ี น
คแู่ ขง่ ใหเ้ ป็นคคู่ า้

3. เพอ่ื ใหเ้ กดิ พลงั ในการพฒั นาการผลติ คณุ ภาพมาตรฐานของผลติ ภณั ฑ์
และพฒั นาในเชงิ ปรมิ าณการผลติ

4. เพอ่ื มเี ครอื ขา่ ยในการเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการผลติ และการสง่ เสรมิ ตลาด
ทงั้ ภายในและภายนอกประเทศ

10

ข้ันตอนการดาเนินงาน

1. จดั ทำฐำนขอ้ มลู รวบรวมรำยช่ือผผู้ ลิต ผปู้ ระกอบกำร OTOP

2. เสริมสร้ำงควำมเข้ำใจเกี่ยวกบั ควำมสำคญั ประโยชน และควำมจำเป็ นของ
กำรจดั ตงั้ เครือขำ่ ย OTOP ในระดบั ต่ำงๆ (อำเัอ จงั หวดั )

3. กำหนดโครงสร้ำง บทบำท หน้ำที่ ขอบเขตควำมรบั ผิดชอบของเครือข่ำย
และควำมสมั พนั ธต่ำงๆ ท่ีเชื่อมโยงต่อกนั

4. คดั เลือกคฑะกรรมกำรเครือข่ำย ในจำนวนที่เหมำะสม เพ่ือรบั ผิดชอบใน
กำรบริหำรและประสำนงำนเครอื ขำ่ ย

5. กำหนดแนวทำงและเป้ ำหมำยกำรดำเนิ นงำนของเครือข่ำยเพื่อเป็ น
เครื่องมือในกำรดำเนินงำนของเครือขำ่ ย

6. ประกำศรำยช่ือและจดั ทำทะเบยี นคฑะกรรมกำรเครือข่ำยจดั ส่งจงั หวดั และ
กรมกำรพฒั นำชมุ ชน

11

ข้ันตอนการดาเนินงาน

1. ัำรกิจของเครอื ข่ำย OTOP ระดบั อำเัอ มดี งั น้ี

1) สง่ เสรมิ การพฒั นาผลติ ภณั ฑ์ OTOP ในระดบั อาเภอใหม้ คี ุณภาพ

มาตรฐาน มีการพัฒนานวัตกรรมเพ่ือนามาใช้ในการพัฒนา
ผลติ ภณั ฑด์ ว้ ย

2) สง่ เสรมิ การตลาด และธุรกจิ สนิ คา้ OTOP ภายในจงั หวดั

3) เสรมิ สรา้ งความเขม้ แขง็ ระบบ Cluster OTOP (การสรา้ งเครอื ขา่ ย

ประเภทผลติ ภณั ฑ์ OTOP) ใหเ้ กดิ ประสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ล

12

4) เสรมิ สรา้ งศกั ยภาพความสามคั คี และความเป็นเอกภาพของ

เครอื ขา่ ย OTOP ระดบั อาเภอ

5) สง่ เสรมิ และสนบั สนุนใหเ้ กดิ ผผู้ ลติ ผปู้ ระกอบการรายใหม่ เขา้ สรู่ ะบบ

2. ัำรกิจของเครือข่ำย OTOP ระดบั จงั หวดั มดี งั น้ี

1) สง่ เสรมิ การพฒั นาผลติ ภณั ฑ์ OTOP ในระดบั จงั หวดั ใหม้ คี ณุ ภาพ

มาตรฐาน มกี ารพฒั นานวตั กรรมเพอ่ื นามาใชใ้ นการพฒั นาผลติ ภณั ฑด์ ว้ ย

2) สง่ เสรมิ การตลาด และธุรกจิ OTOP ภายในจงั หวดั

3) สง่ เสรมิ การจดั ตงั้ ศนู ยจ์ าหน่ายและกระจายสนิ คา้ OTOP จงั หวดั

13

4) บรหิ ารจดั การระบบ Cluster OTOP ใหเ้ กดิ ประสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ล

5) สง่ เสรมิ ศกั ยภาพ ความสามคั คี และความเป็นเอกภาพของเครอื ขา่ ยใน

ทุกระดบั

6) จดั ระบบขอ้ มลู และกลไกในการพฒั นา OTOP ภายในจงั หวดั

7) จดั ระบบขอ้ มลู และกลไกพฒั นา OTOP ใหส้ ามารถใชป้ ระโยชน์ในการ

สนบั สนุนการพฒั นาผลติ ภณั ฑไ์ ด้

3. ัำรกิจของเครอื ข่ำย OTOP ระดบั ประเทศ มดี งั น้ี

1) สนบั สนุนการบรหิ ารนโยบายยทุ ธศาสตร์ OTOP

2) สนบั สนุนการบรหิ ารจดั การระดบั เครอื ขา่ ยทกุ ระดบั

14

3) เสรมิ สรา้ งความเขม้ แขง็ OTOP ทุกมติ ิ

4) สง่ เสรมิ การบรหิ ารจดั การธรุ กจิ OTOP

5) เสรมิ สรา้ งศกั ยภาพ ความสามคั คี และความเป็นเอกภาพของเครอื ขา่ ย

ทุกระดบั

6) บรหิ ารจดั การระบบ Cluster OTOP ใหเ้ กดิ ประสทิ ธภิ าพ และประสทิ ธผิ ล

7) จดั ระบบขอ้ มลู และกลไกการพฒั นา OTOP ใหส้ ามารถใชป้ ระโยชน์ใน

การสนบั สนุนการพฒั นา OTOP

8) สง่ เสรมิ และสนบั สนุนให้ OTOP สรา้ งคณุ ประโยชน์แก่สมาชกิ และใหม้ ี

บทบาทในการเป็นกลมุ่ อาชพี

15

การดาเนินงาน

1. กิจกรรมพฒั นำศกั ยัำพเยำวชนด้ำนกำรอนุรกั ษและสืบสำน

ัมู ิปัญญำท้องถ่ิน กระทำโดยจดั ค่ำยเยำวชน OTOP ให้เยำวชนได้
เรียนรคู้ วำมเป็นมำของ OTOP ฝึ กปฏิบตั ิผลิตัฑั ์ OTOP ทงั้ 5
ประเัท เรียนร้แู ละบนั ทึกเก่ียวกบั ัมู ิปัญญำท้องถ่ิน เรียนรกู้ ำรเพิ่ม
มลู ค่ำของผลิตัฑั ์และกำรพฒั นำผลิตัฑั ์ท่ีมีอย่ใู นชมุ ชนด้วย

16

2. กิจกรรมเพิ่มพนู ทกั ษะเยำวชนด้ำนกำรอนุรกั ษและสืบสำนัมู ิ

ปัญญำท้องถ่ิน ทำกำรคดั เลือกเยำวชนที่ผ่ำนกิจกรรมพฒั นำ
ศกั ยัำพเยำวชนด้ำนกำรอนุรกั ษและสืบสำนัมู ิปัญญำท้องถ่ินแล้ว
เพ่ือให้เรียนร้กู ำรทำผลิตัฑั ์ท่ีเป็นัมู ิปัญญำจำกครัู มู ิปัญญำ โดย
เยำวชนจะได้เรียนรตู้ งั้ แต่ประวตั ิควำมเป็นมำของกำรผลิต
ผลิตัฑั ์ กำรหำวตั ถดุ ิบ เทคนิคกำรผลิตสินค้ำท่ีเป็นเอกลกั ษฑ
เฉพำะถ่ิน รวมถึงช่องทำงกำรจดั จำหน่ำยด้วย โดยให้เยำวชนนำ
ควำมรเู้ ร่ืองกำรบนั ทึกัมู ิปัญญำมำใช้เป็นส่วนหน่ึงในกำรอนุรกั ษ
และสืบสำนัมู ิปัญญำท้องถ่ินของตน

17

3. กิจกรรมพฒั นำศกั ยัำพเยำวชน OTOP ด้ำนกำรวำงแผนธรุ กิจ

คดั เลือกเยำวชนที่เคยเข้ำรว่ มโครงกำรพฒั นำเยำวชนเพ่ือกำร
อนุรกั ษและสืบสำนัมู ิปัญญำท้องถิ่นและพฒั นำอำชีพแล้ว
(ตงั้ แต่ปี พ.ศ. 2549 เป็นต้นมำ) เพื่อเข้ำรบั ฟังควำมรใู้ นกำรเตรียม
ควำมพรอ้ มส่กู ำรเป็นผปู้ ระกอบกำรรนุ่ ใหม่เรียนรกู้ ำรเขียนโครงกำร
ท่ีมีประสิทธิัำพ กำรวำงแผนธรุ กิจเบอื้ งต้น กำรศึกษำดงู ำนกล่มุ
ผผู้ ลิต ผปู้ ระกอบกำร OTOP ท่ีประสบควำมสำเรจ็ กำรพฒั นำช่อง
ทำงกำรจดั จำหน่ำยสินค้ำ OTOP กำรนำเสนอแผนธรุ กิจ กำรฝึกกำร
จดั บธู แสดงสินค้ำ และกำรนำเสนอผลิตัฑั ์ และสืบสำนัมู ิปัญญำ
ท้องถ่ินของตน

18

หลกั เกฑ์ในกำรพิจำรฑำ 3 ด้ำน ได้แก่

1. หลกั เกฑ์ด้ำนผลิตัฑั ์และควำมเข้มแขง็ ของ
ชมุ ชน

2. หลกั เกฑ์ด้ำนกำรตลำดและควำมเป็นมำ
ของผลิตัฑั ์

3. หลกั เกฑ์ด้ำนคฑุ ัำพผลิตัฑั ์

19

จำกหลกั เกฑ์ทงั้ 3 ด้ำน นำมำกำหนดกรอบในกำรจดั
ระดบั ผลิตัฑั ์ ออกเป็น 5 ระดบั ดงั นี้

ระดบั 5 ดำว เป็นสินค้ำท่ีมีคฑุ ัำพมำตรฐำนหรือมีศกั ยัำพในกำร
ส่งออก

ระดบั 4 ดำว เป็นสินค้ำที่มีศกั ยัำพเป็นท่ียอมรบั ระดบั ประเทศ
และสำมำรถพฒั นำส่สู ำกล

ระดบั 3 ดำว เป็นสินค้ำที่มีคฑุ ัำพระดบั กลำงท่ีสำมำรถพฒั นำสู่
ระดบั 4 ดำวได้

ระดบั 2 ดำว เป็นสินค้ำท่ีสำมำรถพฒั นำส่รู ะดบั 3 ดำว มีกำร
ประเมินศกั ยัำพเป็นระยะ

ระดบั 1 ดำว เป็นสินค้ำท่ีไม่สำมำรถพฒั นำส่รู ะดบั 2 ดำวได้
เน่ืองจำกมีจดุ อ่อนมำกและพฒั นำยำก

20