วิจัยวัลยา แก่นอ้วน

โครงการเสนอบัณฑิตนิพนธ3

หวั ข%อเรอ่ื ง การส&งเสรมิ ทักษะการคดิ วิเคราะห3 โดยใช8รูปแบบการเรยี นรแู8 บบทีมเปน? ฐาน (Team
Based Learning) สำหรบั นกั เรยี นระดับชั้นมธั ยมศกึ ษาปทT ่ี 1
Promoting analytical thinking skills using a team-based learning model for
Mathayomsuksa 1 students

อาจารย/นเิ ทศ อาจารย3กุลชาติ ทกั ษไพบลู ย3
อาจารย/ที่ปรึกษา รศ.ดร.วทิ ยา วิสตู รเรอื งเดช

เสนอโดย นาวสาววัลยา แกน& อ8วน
รหัสประจำตวั 6321126039
หลกั สตู ร ครุศาสตรบัณฑติ
สาขาวิชา สังคมศึกษา
ปCการศึกษา 2565

โครงการเสนอบัณฑิตนิพนธ3

หวั ข%อเรอ่ื ง การส&งเสรมิ ทักษะการคดิ วิเคราะห3 โดยใช8รูปแบบการเรยี นรแู8 บบทีมเปน? ฐาน (Team
Based Learning) สำหรบั นกั เรยี นระดับชั้นมธั ยมศกึ ษาปทT ่ี 1
Promoting analytical thinking skills using a team-based learning model for
Mathayomsuksa 1 students

อาจารย/นเิ ทศ อาจารย3กุลชาติ ทกั ษไพบลู ย3
อาจารย/ที่ปรึกษา รศ.ดร.วทิ ยา วิสตู รเรอื งเดช

เสนอโดย นาวสาววัลยา แกน& อ8วน
รหัสประจำตวั 6321126039
หลกั สตู ร ครุศาสตรบัณฑติ
สาขาวิชา สังคมศึกษา
ปCการศึกษา 2565

ก

สารบญั หน%า
ก
สารบัญ ข
สารบัญภาพ ง
สารบญั ตาราง
บทท่ี 1
1
1 บทนำ 3
ความเปน; มาและความสำคัญของปญ@ หา 3
วตั ถปุ ระสงคขC องการวจิ ัย 3
สมมตฐิ านของการวจิ ัย 4
ขอบเขตของการวจิ ัย 4
ประโยชนCทไ่ี ดร% บั จากการวิจัย 5
นิยามศัพทเC ฉพาะ 6
กรอบแนวคิดในการวิจยั 6
7
2 เอกสารและงานวิจัยทเี่ กี่ยวขอ% ง 9
หลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พื้นฐาน 2561 9
วสิ ยั ทัศนC 10
หลกั การ 11
จุดหมาย 14
สมรรถนะสำคัญของผู%เรยี น 15
คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงคC 16
ตัวชว้ี ัด 17
กลุม^ สาระการเรยี นรู% 18
กล^ุมสาระการเรยี นรู%สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม 18
สาระและมาตรฐานการเรยี นรู% 20
การจัดการเรยี นรแ%ู บบทมี เป;นฐาน
ความหมาย
องคCประกอบ

สารบญั (ตอ* ) ข

บทที่ หน%า
2 (ต^อ) 26
ประโยชนC 26
ทกั ษะการคดิ วเิ คราะหC 26
ความหมาย 27
งานวจิ ยั ทีเ่ ก่ยี วข%อง 27
งานวจิ ัยในประเทศ 28
งานวจิ ัยตา^ งประเทศ 30
3 วธิ ีการดำเนนิ วจิ ัย 31
ประชากรและกลุ^มตัวอย^าง 32
แบบแผนการวจิ ัย 32
เครอ่ื งมือทใ่ี ชใ% นการวจิ ยั 33
การเก็บรวบรวมขอ% มูล 34
การวิเคราะหขC %อมลู 35
บรรณานุกรม

สารบญั ภาพ ค

ภาพที่ หน%า
1 รปู แบบการเรยี นการสอนตามหลักการเรียนรแู% บบทีม 24
2 กิจกรรมการเรียนร%แู บบเป;นทมี 25

สารบญั ตาราง ง
หน%า
ตารางท่ี 32
1 แบบแผนการวจิ ยั แบบ One Group Pretest- Posttest Design

1

บทท่ี 1
บทนำ

ความเปน' มาและความสำคญั ของป3ญหา

ในช&วงระยะเวลาที่ผ&านมาการศึกษานั้นเป;นสิ่งที่ทำให@ผู@คนได@เจริญงอกงาม ความหมายของ
“การศึกษา” เป;นกระบวนการเรียนรู@เพื่อความเจริญงอกงามของบุคคลและสังคม โดยการถ&ายทอด
ความรู@ การฝSกอบรม การสืบสานทางวัฒนธรรม การสร@างสรรคVจรรโลงความก@าวหน@าทางวิชาการ
การสร@างองคVความรู@ อันเกิดจากการจัดสภาพแวดล@อมทางสังคมการเรียนรู@เป;นปXจจัยที่เกื้อหนุน ให@
บุคคลเกิดการเรียนรู@อย&างต&อเนื่อง กระบวนการ จัดการศึกษาต@องส&งเสริมให@ผู@เรียนสามารถพัฒนา
ตนเองได@ตามธรรมชาติ และเต็มตามศักยภาพพัฒนาผู@เรียนให@คิดเป;น ทำเป;น แก@ปXญหาได@ด@วยตนเอง
และในระบบกลุ&ม เนื่องจากเป;นองคVประกอบที่สำคัญสำหรับ การปรับตัวของผู@เรียนเพื่อรองรับการ
เปลี่ยนแปลงทางสังคม สิ่งแวดล@อม และเทคโนโลยีต&างๆ เข@ามา เกี่ยวข@องมากมาย เพราะว&าสิ่งที่
ผ@ูเรียนได@รับการถ&ายทอดจากครูนั้นอาจใช@การไม&ได@ แต&สำหรับ การเรียนเพื่อพัฒนาความสามารถใน
ด@านการคิดเป;นสิ่งที่ติดตัวผู@เรียนไปตลอดชีวิต อาทิ วิธีการคิด กระบวนการคิด กระบวนการแสวงหา
ความรู@ ความสามารถในการกล@าคิด กล@าทำ ซึ่งคุณสมบัติ เหล&านี้ จะเปลี่ยนเป;นลักษณะนิสัยของ
ผเู@ รยี นในการนาไปส&ูการพัฒนาตนเอง สงั คมและประเทศชาติ

ทักษะการคิดวิเคราะหVนั้นถือเป;นทักษะที่จำเป;นอีกประการหนึ่ง เนื่องจากเป;นปXจจัยที่ทำให@
ผู@เรียนได@รู@จักแก@ปXญหาอย&างเป;นระบบที่ผ&านการคิด พิจารณา และไตร&ตรอง อย&างถี่ถ@วน ทักษะการ
คิด (Thinking Skills) สามารถสอนได@และเรียนรู@พัฒนาให@มีคุณภาพยิ่ง ๆ ขึ้นได@ ซึ่งจะต@องได@รับการ
สอนและฝSกตั้งแต&ระดับชั้นต@น ๆ และต&อเนื่อง ความสามารถในการคิด มีความสำคัญต&อสมรรถภาพ
ของการเรียนรู@ การจัดการเรียนการสอนในศตวรรษ ที่ 21 โรงเรียนต@องให@ความสำคัญกับผู@เรียนให@
มากขึ้น ไม&ใช&เรื่องความรู@แต&เป;นเรื่องการคิดและทักษะ จุดเน@นต@องเปลี่ยนจากการสอนของครูไปสู&
การเรียนร@ู ของผู@เรียน การจัดการเรียนรู@ที่เหมาะสม คือ การเรียนที่ส&งเสริมให@ผู@เรียนได@ใช@ความคิด
กระบวนการ คิด ใช@ทักษะกระบวนการเพื่อสืบเสาะหาคำตอบเพื่อสร@างเป;นองคVความรู@ของตนเอง
วิธีการสอนหรือ กลยุทธVการสอนที่เหมาะสมคือการเรียนรู@แบบใช@คำถามเป;นหลักร&วมกับกระบวนการ
สืบเสาะ ครูผู@สอนต@องไม&ตั้งเปjาหมายว&าต@องได@คำตอบที่ถูกต@อง เพราะการเรียนรู@เกิดจากกระบวนการ
เรยี นรู@ (Learning Skills) มากกวา& คำตอบทไี่ ด@

2

การคิดวิเคราะหVเป;นการคิดที่มีความสำคัญ และจำเป;นสำหรับการเรียนรู@ในขั้นสูงตามระดับ
ความสามารถทางสมอง Bloom (1956) จำแนกความสามารถทางสมองไว@ 6 ระดับ ระดับที่ 1
ความรู@ความจำ ระดับท่ี 2 ความเข@าใจ ระดับท่ี 3 การนำไปใช@ ระดับที่ 4 การคิดวิเคราะหV ระดับที่ 5
การสังเคราะหV และ ระดับที่ 6 การประเมินค&า ต&อมา Anderson and Krathwohl (2001, หน@า
215) ได@ปรับปรุงความสามารถทางสมองของบลูมใหม& ดังนี้ ระดับท่ี 1 ความรู@ความจำ ระดับท่ี 2
ความเข@าใจ ระดับที่ 3 การนำไปใช@ ระดับที่ 4 การคิดวิเคราะหV ระดับท่ี 5 การประเมินค&า ระดับท่ี 6
การคิดสร@างสรรคV จากการปรับปรุงดังกล&าว ยังจำแนกความสามารถในการคิดวิเคราะหVไว@ในลำดับท่ี
4 โดยให@รายละเอียดเกี่ยวกับการคิดวิเคราะหVว&ามีจุดมุ&งหมายในการจำแนกความแตกต&างการจัด
ระเบียบความคิดและผู@เรียนสามารถแยกแยะเรื่องราวสิ่งต&าง ๆ ออกเป;นส&วนย&อย เป;นองคVประกอบที่
สำคัญและมองเห็นความสัมพันธVที่เกี่ยวข@องกัน ความสามารถในการคิดวิเคราะหVจะแตกต&างกันไป
แล@วแต&ความคิดของแตล& ะคน

การเรียนรู@แบบทีมเป;นฐาน (Team Based Learning) รูปแบบการสอนที่ได@รับการคิดค@น
และพัฒนาโดยการศึกษาของชาวอเมริกันคือ Larry K. Michelsen จาก University of Oklahoma
เปjาหมายของการจัดเรียนรู@ โดยใช@ทีมเป;นฐาน 1. สร@างความมั่นใจว&าผู@เรียนได@เรียนรู@ตามหลักของ
รายวิชา 2. เนี่ยพัฒนาความสามารถด@านการคิดและการแก@ปXญหา 3. เตรียมผู@เรียนให@มีความพร@อมใน
การเรียนรู@ตลอดชีวิต 4. ส&งเสริมทักษะความสัมพันธVระหว&างบุคคลและทักษะการทำงานเป;นทีม 5.
ส&งเสรมิ ให@ผู@เรียนมคี วามสุขในการเรียนร@ู

การเรียนรู@แบบทีมเป;นฐาน (Team Based Learning) ซึ่งเป;นกลยุทธVการสอนที่เป;น
นวัตกรรมใหม&ที่ใช@ปฏิสัมพันธVในกลุ&มย&อย อาจมีประสิทธิภาพมากกว&าการสอนแบบปXจจุบันในการ
สอนแนวความคิดที่จำเป;นแก&ผู@เรียน การเรียนรู@แบบทีมเป;นฐานนั้นถือเป;นกลยุทธVการเรียนรู@ที่เน@น
นักเรียนเป;นศูนยVกลางและกระตือรือร@นที่ดึงดูดนักเรียนในการศึกษาอย&างแท@จริง Parmelee (2008)
ยังยืนยันว&า “เพื่อให@นักศึกษามืออาชีพมีส&วนร&วมอย&างเต็มที่ ท@าทายสติปXญญา และมีโอกาสพัฒนา
ความสัมพนั ธVระหวา& งบุคคลและการทำงานร&วมกนั เปน; ทมี

ความสัมพันธVของการเรียนรู@แบบทีมเป;นฐานและการคิดวิเคราะหVนั้นถือว&ามีความสัมพันธVกัน
อย&างสูงเพราะทำให@เกิดการแลกเปลี่ยนความรู@หรือประสบการณVซึ่งกันและกันภายในทีมการเรียนรู@
จากประสบการณVเป;นกระบวนการ ที่ก&อให@เกิดการพัฒนาคนการพัฒนาหรือปรับปรุงอย&างต&อเนื่อง
ของทักษะของกล&มุ ขนึ้ อย&ูกับการมสี &วนร&วมในการสรา@ งทักษะใหมไ& ดอ@ ีกด@วย

3

วัตถุประสงคข: องการวิจัย

1. เพื่อแก@ปXญหาการขาดทักษะด@านการคิดวิเคราะหV รายวิชาภูมิศาสตรV ของนักเรียน
ระดบั ช้ันมธั ยมศกึ ษาปทŠ ่ี 1

2. เพ่ือให@ผ@ูเรียนรู@จักการใชห@ ลกั การและเหตผุ ลในรายวชิ าภมู ิศาสตรV
3. เพื่อใหผ@ ู@เรยี นรูจ@ กั การคดิ แบบมวี ิจารณญาณ
4. เพื่อพฒั นาผเ@ู รยี นในความสามารถดา@ นการคิด แกป@ Xญหา
5. สง& เสริมทกั ษะในการทำงานระหว&างบุคคล และการทำงานรว& มกันในรูปแบบทีม

สมมตฐิ านของการวจิ ยั

ผู@เรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปŠที่ 1 รายวิชาภูมิศาสตรV ได@รู@จักการใช@การคิดวิเคราะหVควบคู&กับ
การเรียนร@โู ดยใชก@ จิ กรรมกล&ุม (Team Based Learning)

การคิดวิเคราะหVในรายวิชาภูมิศาสตรVของผู@เรียนหลังทำกิจกรรมการเรียนการสอนในรูปแบบ
ทีมเปน; ฐานสงู กว&ากอ& นเขา@ ร&วมกจิ กรรม

ขอบเขตการวิจัย

ประชากรและกล*ุมตวั อย*าง
ประชากรเปน; นกั เรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปŠที่ 1 กำลังศึกษาในชัน้ เรียนที่ 1 ปกŠ ารศกึ ษา 2566
โรงเรียนสมุทรปราการ จำนวน 12 หอ@ ง รวมทง้ั สน้ิ 375 คน
กลุ&มตัวอย&าง นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปŠที่ 1/2 จำนวนประชากร 38 คน โดยใช@วิธีการ
สุ&มตวั อย&าง (Cluster Sampling)
ตัวแปรทศ่ี กึ ษา
ตัวแปรอิสระ ได@แก& กิจกรรมรปู แบบ Team Based Learning
ตวั แปรตาม ได@แก& การคิดวเิ คราะหV
เนื้อหา
ขอบข&ายของการศึกษารายวิชาภูมิศาสตรV ระดับชั้นมัธยมศึกษาปŠที่ 1 ประกอบไปด@วย 5
หนว& ยการเรียนร@ู ดงั ต&อไปน้ี
1. เครือ่ งมือทางภูมศิ าสตรVและเวลาโลก
2. ทวีปเอเชีย
3. ทวีปออสเตรเลียและโอเชยี เนยี
4. ภยั พบิ ตั ทิ างธรรมชาตขิ องทวีปเอเชยี ทวีปออสเตรเลียและโอเชยี เนยี

4

5. ปXญหาทางธรรมชาติของทวีปเอเชยี ทวปี ออสเตรเลียและโอเชียเนีย

ระยะเวลา
ใช@ระยะเวลาในการสำรวจ 1 ภาคเรียน 1/2566 ตั้งแต&เดือนพฤษภาคม จนถึง เดือนมีนาคม
ปพŠ ุทธศกั ราช 2566 จำนวน 15 ช่ัวโมง

ประโยชนท: ่ีไดรH ับจากการวจิ ัย

1. สามารถนำไปประยกุ ตVใชใ@ นรายวชิ าอื่น ๆ
2. ผ@ูเรยี นมที ักษะในดา@ นการคิดวิเคราะหVไดด@ ียง่ิ ข้ึน

นยิ ามศพั ทเ: ฉพาะ

ผู@เรียนโรงเรียนสมุทรปราการ หมายถึง ผู@ที่กำลังศึกษาอยู&ในประเทศไทย ภายในโรงเรียน
สมุทรปราการ

ทักษะการคิดวิเคราะหV หมายถึง ความสามารถในการพิจารณาไตร&ตรองแก@ปXญหาที่แม&นยำมี
ความละเอียดในการจำแนกแยกแยะ เปรียบเทียบข@อมูลเรื่องราวเหตุการณVต&าง ๆ อย&างชำนาญ โดย
การหาหลักฐานที่มีความสัมพันธVเชื่อมโยงหรือข@อมูลที่น&าเชื่อถือมาสนับสนุนหรือยืนยันเพื่อพิจารณา
อยา& งรอบคอบก&อนตัดสนิ ใจเช่อื หรอื สรุป

รูปแบบการสอน หมายถึง แผนการทำงานเกี่ยวกับการสอนที่จัดทำขึ้นอย&างเป;นระบบ
ระเบียบ โดยวางแผนการจัดองคVประกอบและงานเกี่ยวกับการสอน อย&างมีจุดหมายที่เฉพาะเจาะจงที่
จะใหผ@ @ูเรยี นบรรลุผลสำเรจ็ อยา& งใดอย&างหนง่ึ

ผูเ@ รียน หมายถงึ ผศ@ู ึกษาเพ่ือให@เกิดความรค@ู วามเขา@ ใจหรอื ความชำนาญ
หลักการแก@ปXญหา หมายถึง วิธีที่จะจัดการหรือแก@ปXญหา ซึ่งแต&ละวิธีการอาจให@ผลลัพธVท่ี
เหมือนหรือแตกต&างกันเล็กน@อย ทั้งนี้ขึ้นอยู&กับความร@ู ความสามารถ และประสบการณVของบุคคลผู@
นั้น อย&างไรก็ตาม หากเรานำวิธีการแก@ปXญหาต&างวิธีนั้นมาวิเคราะหVให@ดี จะพบว&าสามารถสรุปวิธีการ
เหลา& นัน้ เปน; ทฤษฎซี ่งึ มรี ูปแบบท่ีแน&นอนได@
ปXญหาการทำงาน หมายถึง ความแตกต&างทางพฤติกรรมของมนุษยV ระหว&างสิ่งที่เป;นอยู&กับ
สิ่งที่ต@องการ หรอื มาตรฐานที่ไดว@ างเอาไว@ มคี วามซับซอ@ นหลากหลาย
การทำงาน หมายถึง กิจกรรมหรืองานที่กระทำขึ้นด@วยกำลังกายและกำลังใจ เพื่อนำไปสู&
เปาj หมายทต่ี ้งั ไว@

5

กจิ กรรม หมายถงึ การปฏิบตั กิ ารอยา& งใดอย&างหนึ่ง เพื่อเสริมทกั ษะการเรยี นร@ู
วิชาภูมิศาสตรV หมายถึง วิชาที่ศึกษาพื้นผิวโลกที่เกี่ยวกับภูมิประเทศ ภูมิอากาศ
ทรัพยากรธรรมชาติ ผลิตผล และคน รวมทั้งการกระจายของสิ่งต&าง ๆ เหล&านี้ หรือคือวิชาที่ศึกษาถึง
ความสัมพันธVระหว&างโลกกับมนุษยV สิ่งแวดล@อมกับมนุษยVภูมิศาสตรV กายภาพเป;นสาขาหนึ่งของวิชา
ภูมิศาสตรVที่ม&ุงศึกษาสภาพแวดล@อมตามธรรมชาติ และกระบวนการเปลี่ยนแผลงทางธรมชาติท่ี
เกิดขึ้นบนพื้นผิวโลก การศึกษาชาภูมิศาสตรVเป;นสิ่งสำคัญที่จะช&วยให@เข@าใจปรากฎการณVต&าง ๆ บน
พ้ืนผิวโลกดียิ่งข้ึน อันเป;นประโยชนVต&อการพัฒนาพ้นื ทีน่ นั้ ๆ

กรอบแนวคิด
ผลของการจัดการเรียนรูแ2 บบทมี เป8นฐานทส่ี ง< ผลตอ< การเรยี นรูใ2 นรายวิชา

ภูมศิ าสตรD

การจัดการเรยี นรแ@ู บบทมี เปน; ฐาน 1. ความสามารถในการคดิ วเิ คราะหV
2. เจตคตทิ ่ีดีต&อรายวิชาภมู ิศาสตรV

6

บทที่ 2
เอกสารและงานวิจยั ท่ีเกยี่ วข:อง

การวิจยั เรอื่ ง การส&งเสรมิ ทักษะการคิดวเิ คราะหV โดยใชร@ ูปแบบการเรยี นรแ@ู บบทีมเป;นฐาน
(Team Based Learning) สำหรบั นักเรียนระดบั ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปทŠ ่ี 1
ผู@วจิ ัยไดศ@ กึ ษาเอกสารและข@อมลู ท่เี กี่ยวข@อง ดังนี้

2.1. หลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐาน 2551
2.1.1. วิสยั ทศั นV
2.1.2. หลกั การ
2.1.3. จดุ หมาย
2.1.4. สมรรถนะสำคัญของผเู@ รียน
2.1.5. คณุ ลักษณะอนั พึงประสงคV
2.1.6. กลุม& สาระการเรียนรู@
2.1.7. กลุม& สาระการเรียนรู@สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

2.2. กิจกรรมรปู แบบทมี เป;นฐาน (Team Based Learning)
2.2.1. ความหมายของทีการจดั การเรียนรแ@ู บบมเป;นฐาน
2.2.2. องคปV ระกอบของการจดั การเรยี นรูแ@ บบทีมเปน; ฐาน
2.2.3. ประโยชนVของการจัดการเรยี นรแู@ บบทมี เป;นฐาน

2.3. ทักษะการคดิ วเิ คราะหV
2.3.1. ความหมาย

หลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน 2561

หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (กระทรวงศึกษาธิการ, 2551
หน@า 1-10) มีความเหมาะสม ชัดเจน ในด@านเปjาหมายของหลักสูตรในการพัฒนาคุณภาพผู@เรียน
และกระบวนการนำหลักสูตรไปสู&การปฏิบัติในระดับเขตพื้นที่การศึกษาและสถานศึกษา โดยได@มีการ
กำหนดวิสัยทัศนV จุดหมาย สมรรถนะสำคัญของผู@เรียน คุณลักษณะอันพึงประสงคV มาตรฐานการ
เรียนรู@และตัวชี้วัดที่ชัดเจน เพื่อใช@เป;นทิศทางในการจัดทำหลักสูตรการเรียนการสอน ในแต&ละระดับ
นอกจากนั้นได@กำหนดโครงสร@างเวลาเรียนขั้นต่ำของแต&ละกลุ&มสาระการเรียนรู@ ในแต&ละชั้นปŠ ไว@ใน

7

หลักสูตรแกนกลาง และเป”ดโอกาสให@สถานศึกษาเพิ่มเติมเวลาเรียนได@ตามความพร@อมและจุดเด&น อีก
ทั้งได@ปรับกระบวนการวัคและประเมินผลผู@เรียน เกณฑVการจบการศึกษาแต&ละระดับ และเอกสาร
แสดงหลักฐานทางการศึกษาให@มีความสอดคล@องกับมาตรฐานการเรียนรู@ และมีความชัดเจนต&อการ
นำไปปฏบิ ัติ

เอกสารหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 จัดทำขึ้นสำหรับท@องถ่ิน
และสถานศึกษาได@นำไปใช@เป;นกรอบและทิศทางในการจัดทำหลักสูตรสถานศึกษา และจัดการเรียน
การสอนเพื่อพัฒนาเด็กและเยาวชนไทยทุกคนในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานให@มีคุณภาพด@านความร@ู
และทักษะที่จำเป;นสำหรับการดำรงชีวิตในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลง และแสวงหาความรู@เพื่อพัฒนา
ตนเองอยา& งตอ& เน่อื งตลอดชวี ิต

มาตรฐานการเรียนรู@และตัวชี้วัดที่กำหนดไว@ในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช 2551 ช&วยทำให@หน&วยงานที่เกี่ยวข@องในทุกระดับเห็นผลดาคหวังที่ต@องการในการ
พัฒนาการเรียนรู@ของผู@เรียนที่ชัดเจนตลอดแนวทาง ซึ่งจะสามารถช&วยให@หน&วยงานที่เกี่ยวข@องใน
ระดับท@องถิ่นและสถานศึกษาร&วมกันพัฒนาหลักสูตรได@อย&างมั่นใจ ทำให@การจัดทำหลักสูตรในระดับ
สถานศึกษามีคุณภาพและมีความเป;นเอกภาพยิ่งขึ้น อีกทั้งยังช&วยให@เถิดความชัดเจนเรื่องการวัด และ
ประเมินผลการเรียนร@ู และช&วยแก@ปXญหาการเทียบโอนระหว&างสถานศึกษา ดังนั้นในการพัฒนา
หลักสูตรในทุกระดับตั้งแต&ระดับชาติจนกระทั่งถึงสถานศึกษา จะต@องสะท@อนคุณภาพ ตามมาตรฐาน
การเรียนรู@และตัวชี้วัดที่กำหนดไว@ในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน รวมทั้งเป;นกรอบทิศทาง
ในการจัดการศึกษาทุกรูปแบบ และครอบคลุมผู@เรียนทุกกลุ&มเปjาหมายในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน
การจัดหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานจะประสบความสำเร็จตามเปjาหมายที่คาดหวังได@ ทุกฝ–ายท่ี
เกี่ยวข@องทั้งระดับชาติ ชุมชน ครอบครัว และบุคคลต@องร&วมรับผิดชอบ โดยร&วมกันทำงานอย&าง
เป;นระบบและต&อเน่ือง ในการวางแผน ดำเนินการ ส&งเสริมสนับสนุน ตรวจสอบ ตลอดจนปรับปรุง
แก@ไข เพ่อื พัฒนาเยาวชนของชาตไิ ปสู&คุณภาพตามมาตรฐานการเรียนรท@ู ี่กำหนดไว@

2.1.1. วิสยั ทัศนC
หลักสูตรแถนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน มุ&งพัฒนาผู@เรียนทุกคน ซึ่งเป;นกำลังของชาติให@เป;น
มนุษยVที่มีความสมดุลทั้งค@านร&างกาย ความรู@ คุณธรรม มีจิตสำนึกในความเป;นพลเมืองไทยและเป;น
พลโลกยึดมั่นในการปกครองตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยVทรงเป;นประมุข มีความร@ู
และทักษะพื้นฐาน รวมทั้ง เจตคติ ที่จำเป;นต&อการศึกษาต&อ การประกอบอาชีพและการศึกษาตลอด

8

ชีวิต โดยมุ&งเน@นผู@เรียนเป;นสำคัญบนพื้นฐานความเชื่อว&า ทุกคนสามารถเรียนรู@และพัฒนาตนเองได@
เตม็ ตามศักยภาพความหมายของมติ ิวสิ ัยทศั นV

มิติวิสัยทัศนV (Dimensional Vision) หมายถึง สิ่งที่บ&งบอกถึงคุณสมบัติของลักษณะการ
สร@างภาพอนาคตหรือมองอนาคต ซึ่งจะเป;นเปjาหมายในการเดินไปสู&อนาคต โดยวิธีการนำเอาระบบ
การวางแผนมาใช@สร@างรูปแบบที่เป;นรูปธรรม สามารถบอกถึงคุณสมบัติและคุณลักษณะของสิ่งท่ี
อยากเห็นในอนาคต และเป;นสิ่งที่ดีกว&าเดิม มิติวิสัยทัศนVจะเกิดจากการรู@จักคิดโดยใช@ปXญญาซึ่งอาจจะ
หมายถึงการสร@างความฝXน แต&จะมุ&งมั่นทุกวิถีทางที่จะให@ฝXนนั้นเป;นจริง เป;นความสามารถในการ
คาดการณVล&วงหน@าและเป;นการเตรียมการเพื่ออนาคต ซึ่งมีนักวิชาการหลายท&านได@ให@ความหมายของ
คำวา& มติ ิวสิ ยั ทัศนV แตกต&างกันออกไป ดังต&อไปนี้

แบรVและเบนนีส (Beare & Bennis กลา& วถงึ วสิ ัยทศั นV คือ ภาพองคVการในอนาคต ซงึ่ ไดม@ า
จากปXญญา ความคิด มีความเป;นไปได@และสอดคล@องกับเปjาหมายและภาระหน@าที่ขององคVการ โดย
ภาพนั้นตั้งอยู&บนพื้นฐานของความเป;นจริงน&าเชื่อถือ และดึงดูดใจให@ปฏิบัติตาม อันจะทำให@องคVการมี
สภาพดกี วา& ทจ่ี ะเปน; อยใู& นปXจจุบัน

บลูมเบิรVกและกรีนฟ”ลดV (Blumberg and Greenfield) กล&าวถึงวิสัยทัศนV เป;นความสามารถ
ในการมองเห็นความแตกต&างระหว&างสิ่งที่เป;นอยู&กับสิ่งที่ต@องการให@เป;นในอนาคต และสามารถ
กระทำกิจกรรมเพื่อเปลี่ยนแปลงสภาพที่เป;นอยู&ในปXจจุบัน กับสิ่งที่ต@องการให@เป;นไปในอนาคตได@
สำเร็จ

(Duke) ไดก@ ลา& วถงึ วสิ ยั ทศั นวV า& วิสัยทัศนVทำให@ผู@บริหารมองเห็นว&าอะไรเป;นสิ่งสำคัญที่แท@จริง
ขององคVกรและสามารถกำหนดภาพในอนาคตขององคVกรได@ว&าต@องการให@เป;นอย&างไรเพื่อกำหนด
กจิ กรรม และแนวทางปฏบิ ตั ิงานใหบ@ รรลผุ ลสำเรจ็ ตาม

(Barth) ให@ความหมายวิสัยทัศนVว&าเป;นการเดินไปข@างหน@าอย&างมีจุดหมายอย&าง
แนน& อนและ ชดั เจนอย&างเป;นรูปธรรม

บรอน(Braun) กล&าวถึงวิสัยทัศนVว&าเป;นการสร@างภาพในอนาคตโดยการอาศัยทักษะการเก็บ
รวบรวมข@อมูล การวิเคราะหVข@อมูลและการสังเคราะหVข@อมูลของผู@บริหารเพื่อนำไปสู&การปฏิบัติให@
สำเร็จตามทวี่ างแผนไว@

คอตเตอรV(Kotter) ได@กล&าวถึงวิสัยทัศนVว&า เป;นภาพอนาคตที่นำมาทำให@กระจ&างว&าทำไม
บุคคลต@องสร@างขึ้นในอนาคตซึ่งสิ่งที่สร@างขึ้นนั้น สามารถกระตุ@นให@บุคคลมุ&งมั่นและดำเนินการไปสู&ใน
ทิศทางการเปลย่ี นแปลงและทศิ ทางที่ถูกต@อง

9

2.1.2. หลักการ
หลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน มหี ลักการทีส่ ำคัญ คงั น้ี
1. เป;นหลักสูตรการศึกษาเพื่อความเป;นเอกภาพของชาติ มีจุดหมายเละมาตรฐานการเรียนร@ู
เป;นเปjาหมายสำหรับพัฒนาเด็กและเยาวชนให@มีความร@ู ทักษะ เจตคติ และคุณธรรมบนพื้นฐานของ
ความเปน; ไทยควบคูก& ับความเปน; สากล
2. เป;นหลักสูตรการศึกษาเพื่อปวงชน ที่ประชาชนทุกคนมีโอกาสได@รับการศึกษาอย&างเสมอ
ภาคและมคี ุณภาพ
3. เป;นหลักสูตรการศึกษาที่สนองการกระจายอำนาจ ให@สังคมมีส&วนร&วมในการจัดการศึกษา
ใหส@ อดกล@องกับสภาพและความต@องการของท@องถ่ิน
4.เป;นหลักสูตรการศึกษาที่มีโครงสร@างยืดหยุ&นทั้งค@านสาระการเรียนรู@เวลาและการจัดการ
เรยี นร@ู
5. เปน; หลักสูตรการศึกษาทเ่ี น@นผู@เรยี นเป;นสำคัญ
6. เป;นหลักสูตรการศึกษาสำหรับการศึกษาในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัยครอบคลุม
ทุกกล&ุมเปjาหมาย สามารถเทียบโอนผลการเรียนร@ู และประสบการณV
2.1.3. จุดหมาย
หลักสูตรแกนกลางการศึกษาชั้นพื้นฐาน มุ&งพัฒนาผู@เรียนให@เป;นคนดี มีปXญญา มีความสุขมี
ศักยภาพในการศึกษาต&อ และประกอบอาชีพ จึงกำหนดเป;นจุดหมายเพื่อให@เกิดกับผู@เรียน เมื่อจบ
การศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน ดงั น้ี
1. มีคุณธรรม จริยธรรม และด&านิยมที่พึงประสงคV เห็นคุณค&าของตนเอง มีวินัยและปฏิบัติ
ตนตามหลักธรรมของพระพทุ ธศาสนา หรอื ศาสนาทต่ี นนับถือ ยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง
2. มีความร@ู ความสามารถในการสื่อสาร การคิด การแก@ปXญหา การใช@เทคโนโลยี และมี
ทักษะชวี ิต
3. มสี ขุ ภาพกายและสุขภาพจิตทด่ี ี มสี ขุ นสิ ยั และรักการออกกำลังกาย
4. มีความรักชาติ มีจิตสำนึกในความเป;นพลเมืองไทยและพลโลก ยึดมั่นในวิถีชีวิตและการ
ปกครองตามระบอบประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษัตริยVทรงเป;นประมขุ
5. มีจิตสำนึกในการอนุรักษVวัฒนธรรมและภูมิปXญญาไทย การอนุรักษVและพัฒนาสิ่งแวดล@อม
มจี ิตสาธารณะทมี่ ุ&งทำประโยชนVและสร@างส่ิงที่ดงี ามในสงั คม และอย&รู &วมกันในสงั คมอย&างมคี วามสขุ

10

2.1.4. สมรรถนะสำคญั ของผูOเรยี น
สมรรถนะสำคัญของผู@เรียน และคุณลักษณะอันพึงประสงคVในการพัฒนาผู@เรียนตามหลักสูตร
แกนกลางการศึกยาขั้นพื้นฐาน มุ&งเน@นพัฒนาผู@เรียนให@มีคุณภาพตามมาตรฐานที่กำหนด ซึ่งจะช&วยให@
ผูเ@ รียนเกิดสมรรถนะสำคัญและคณุ ลักษณะอันพึงประสงคดV งั นี้
หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน มุ&งให@ผ@ูเรียนเกิดสมรรถนะสำคญั 5 ประการ ดังนี้
1. ความสามารถในการสื่อสาร เป;นความสามารถในการรับและส&งสาร มีวัฒนธรรมในการใช@
ภาษาถ&ายทอดความคิด ความรู@ความเข@าใจ ความรู@สึก และทัศนะของตนเองเพื่อแลกเปลี่ยนข@อมูล
ข&าวสารและประสบการณVอันจะเป;นประโยชนVต&อการพัฒนาตนเองและสังคม รวมทั้งการเจรจา
ต&อรองเพื่อขจัดและลดปXญหาความชัดแข@งต&างๆ การเถือกรับหรือไม&รับข@อมูลข&าวสารด@วยหลักเหตุผล
และความถูกต@องตลอดจนการเลือกใช@วิธีการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพโดยคำนึงถึงผลกระทบที่มีต&อ
ตนเองและสังคม
2. ความสามารถในการคิด เป;นความสามารถในการคิดวิเคราะหV การคิดสังเคราะหV การคิด
อย&างสร@างสรรคV การคิดอย&างมีวิจารณญาณ และการคิดเป;นระบบ เพื่อนำไปสู&การสร@างองคVความร@ู
หรือสารสนเทศเพื่อการตัดสินใจเกยี่ วกบั ตนเองและสังคมไดอ@ ย&างเหมาะสม
3. ความสามารถในการแก@ปXญหา เป;นความสามารถในการแก@ปXญหาและอุปสรรคต&าง ๆ ท่ี
เผชิญได@อย&างถูกต@องเหมาะสมบนพื้นฐานของหลักเหตุผล คุณธรรมและข@อมูลสารสนเทศ เข@าใจ
ความสัมพันธVและการเปลี่ยนแปลงของเหตุการณVต&างๆ ในสังคม แสวงหาความร@ู ประยุกตVความรู@มา
ใช@ในการปjองกันและแก@ไขปXญหา และมีการตัดสินใจที่มีประสิทธิภาพโดยคำนึงถึงผลกระทบที่เกิดข้ึน
ต&อตนเอง สังคมและส่ิงแวดล@อม
4. ความสามารถในการใช@ทักษะชีวิต เป;นความสามารถในการนำกระบวนการต&าง ๆ ไปใชใ@ น
การดำเนินชีวิตประจำวัน การเรียนรู@ด@วยตนเอง การเรียนรู@อย&างต&อเนื่อง การทำงาน และการอยู&
ร&วมกันในสังคมด@วยการสร@างเสริมความสัมพันธVอันดีระหว&างบุคคล การจัดการปXญหาและความ
ขัดแย@งต&าง ๆ อย&างเหมาะสม การปรับตัวให@ทันกับการเปลี่ยนแปลงของสังคมและสภาพแวดล@อม
และการรจ@ู กั หลกี เลี่ยงพฤตกิ รรมไมพ& งึ ประสงคVทส่ี ง& ผลกระทบตอ& ตนเองและผู@อ่ืน
5. ความสามารถในการใช@เทคโนโลยี เป;นความสามารถในการเลือกและใช@เทคโนโลยีด@าน
ต&าง ๆ และมีทักษะกระบวนการทางเทคโนโลยี เพื่อการพัฒนาตนเองและสังคมในด@านการเรียนรู@การ
สือ่ สารการทำงานการแกป@ Xญหาอยา& งสรา@ งสรรคถV ูกตอ@ งเหมาะสมและมคี ุณธรรม
ฐิติพัฒนV พิชญธาดาพงศV (2546, หน@า 9) กล&าวว&า สรรถนะ หมายถึง ศักยภาพความสามารถ
ขดี ความสามารถหรือเรยี กทับศัพทVวา& คอมพีเทนซี่ (Competency)

11

วัฒนา พัฒนพงศV (2547, หน@า 33) กล&าวว&า สมรรถนะ (Competency) หมายถึง ระดับของ
ความสามารถในการปรับและใช@กระบวนทัศนV (Paradigm) ทัศนคติ พฤติกรรม ความรู@ และทักษะ
เพื่อการปฏิบัติงานให@เกิดคุณภาพ ประสิทธิภาพ และประสิทธิผลสูงสุดในการปฏิบัติหน@าที่ของ
บุคลากรในองคVการ บุคลากรทุกคนควรมีความสามารถพื้นฐานในหน@าที่ที่เหมือนกันครบถ@วนและเท&า
เทียมกัน และควรพัฒนาตนเองให@มีความสามารถพิเศษที่แตกต&างกันออกไปนอกเหนือจาก
ความสามารถของงานในหน@าที่ ทั้งนี้ขึ้นอยู&กับศักยภาพ ระดับความสามารถทางอารมณV (Emotional
quotient: EQ) และความสามารถทางสตปิ Xญญา (Intelligence quotient: IQ)

ชูชัย สมิทธิไกร (2550, หน@า 3) กล&าวว&า สมรรถนะหมายถึง คุณลักษณะของบุคคล ซ่ึง
เปรียบเสมือนภูเขาน้ำเข็งที่ลอยอยู&ในน้ำโดยมีส&วนหนึ่งเป;นส&วนน@อยลอยอยู&เหนือน้ำ ซึ่งสามารถ
สังเกตและวัดได@ง&าย ได@แก& ความรู@สาขาต&าง ๆ ที่ได@เรียนมา (Knowledge) และส&วนของทักษะ ได@แก&
ความเชี่ยวชาญ ความชำนาญพิเศษด@านต&าง ๆ (Skill) สำหรับ ส&วนของภูเขาน้ำแข็งที่จมอยู&ใต@น้ำซึ่ง
เป;นส&วนที่มีปริมาณมากกว&านั้น เป;นส&วนที่ไม&อาจสังเกตได@ชัดเนและวัดได@ยากกว&า และเป;นส&วนที่มี
อิทธพิ ลต&อพฤตกิ รรมยุคคลมากกวา& ได@แก& บทบาทท่ีแสดงออกตอ& สังคม (Social role)

พิริยะ อนุกุล (2551, หน@า 8) กล&าวว&า สมรรถนะของกรมการแพทยV หมายถึง ความรู@ทักษะ
และคณุ ลักษณะเชงิ พฤตกิ รรมของบุคคล ซ่ึงจำเป;นต@องมีการปฏบิ ตั ิงานในหน@าทใี่ ห@เรียบรอ@ ย

จากความหมายของสมรรถนะสรุปได@ว&า หมายถึง คุณลักษณะความสามารถของผู@เรียนที่
แสดงออกมา สามารถวัด สังเกตได@ว&า เป;นผู@มีความรู@ความสามารถ ทักษะและลักษณะอื่น ๆ ที่โดด
เด&นมปี ระสิทธิภาพเปน; ทย่ี อมรบั ของสงั คม

2.1.5. คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงคC
หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน มุ&งพัฒนาผู@เรียนให@มีคุณลักษณะอันพึงประสงคV
เพื่อให@สามารถอยู&ร&วมกับผูอ@ ่ืนในสงั คมได@อย&างมีความสขุ ในฐานะเป;นพลเมืองไทยและพลโลก ดงั น้ี
1. รักชาติ ศาสนV กษตั ริยV
2. ซอ่ื สตั ยสV จุ รติ
3. มีวนิ ยั
4. ใฝ–เรียนร@ู
5. อยู&อยา& งพอเพียง
6. ม&ุงมน่ั ในการทำงาน

12

7. รกั ความเปน; ไทย
8. มจี ิตสาธารณะ
นอกจากน้ี สถานศึกษาสามารถกำหนดคณุ ลักษณะอนั พึงประสงคVเพมิ่ เติมให@สอดคล@อง
ตามบริบทและจุดเน@นของตนเอง
รุ&ง แก@วแดง (2543, หน@า 1 13-114 อ@างถึงใน อารยา อาจหาญ, 2555, หน@า 36) กล&าวว&า
คุณลักษณะอันพึงประสงคVพึงประสงคV หมายถึง ผู@เรียนมีความคิดริเริ่มสร@างสรรคVในการวิจัยหรือ
ประเมินความต@องการในการเรียนรู@ของตนเองอาจจะโดยความช&วยเหลือจากผู@อื่นหรือไม&ก็ได@สามารถ
เลือกแหล&งที่เหมาะสมเพื่อช&วยในการเรียนรู@และถ@าจำเป;นก็อาจจะหามาตรการอื่นในการเรียนรู@ที่ไม&
ต@องเรียนเองก็ได@ รู@จักการพัฒนาเกณฑVที่ประเมินการเรียนรู@ของตนเองโดยการค@นหาคำตอบและการ
ใหเ@ กดิ ผล ร@ูจกั ถามหาเหตุผลการมกี ฎระเบียบกระบวนการ หลักการและข@อสมมติฐานทย่ี อมรบั ได@โดย
ปรยิ าย
กระทรวงศึกษาธิการ (2551, หน@า 2) ได@ให@ความหมายไว@ในการประเมินคุณลักษณะอันพึง
ประสงคVตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ว&าคุณลักษณะอันพึ่งประสงคV หมายถึง
คุณลักษณะที่ต@องการให@เกิดขึ้นกับผู@เรียนอันเป;นคุณลักษณะที่สังคมต@องการในการมี คุณธรรม
จริยธรรม ค&านิยม บุคลิกลักษณะนิสัยที่ดีงาม ดังนั้นสถานศึกษาแต&ละแห&งอาจจะกำหนดคุณลักษณะ
อันพึงประสงคVไม&เหมือนกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู&กับความต@องการ ตลอดจนวิสัยทัศนVของสถานศึกษา ซ่ึง
คณะกรรมการสถานศึกษา คณะกรรมการพัฒนาและประเมินผลคุณลักษณะอันพึงประสงคVของ
สถานศึกษาเป;นผู@กำหนด โดยอาศัยข@อมูลที่ได@จากการศึกษาความต@องการของผู@ปกครอง ชุมชน และ
จากการสังเกตพฤติกรรมของนกั เรยี น
สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษาแห&งชาติ (2548, หน@า 2) ให@ความหมายว&า
คุณลักษณะอันพึงประสงคV หมายถึง ลักษณะที่ต@องการให@เกิดขึ้นกับผู@เรียน อันเป;นคุณลักษณะที่
สังคมต@องการในด@านคุณธรม จริยธรรม ค&านยิ ม จิตสำนึกสามารถอยู&ร&วมกันกับผู@อื่นในสังคมได@อย&างมี
ความสุข ท้ังในฐานะพลเมืองไทยและพลโลก

ดังนั้นสามารถสรุปได@ว&า คุณลักษณะอันพึงประสงคV หมายถึง ลักษณะที่ต@องการให@เกิด
มาตรฐานการเรียนร@ู

กองวิชาการ, สำนักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแห&งชาติ, กระทรวงศึกษาธิการ
(2537, หน@า 8 - 9) กล&าวถึง เกณฑVมาตรฐานโรงเรียนประถมศึกษาที่จัดทำขึ้นนี้มีองคVประกอบสำคัญ
2 องคVประกอบ คือ

13

1) มาตรฐาน คือ สภาพที่พึงประสงคVซึ่งระบุถึงสภาพของโรงเรียนหรือวิธีการคำเนินงานของ
โรงเรียน และคุณภาพของสภาพหรอื การดำเนนิ งานน้นั

2) ตัวบ&งช้ี คือ รายละเอียดของมาตร ฐานแต&ละมาตรฐาน ซึ่งระบุแนวทางการพัฒนา
โรงเรยี นเพือ่ ให@บรรลุตามมาตรฐาน

กระทรวงศึกษาธิการ, กรมวิชาการ, สำนักทดสอบทางการศึกษา (2540, หน@า 1 - 2) ได@
เสนอแนวคิดเกี่ยวกับมาตรฐานและตัวบ&งชี้การศึกษาขั้นพื้นฐานด@านผลผลิต ปXจจัย และกระบวนการ
โดยให@ความหมายของมาตรฐานการศึกษา ไว@ดังน้ี มาตรฐานการศึกษา หมายถึง ข@อกำหนดทางการ
ศึกษาท่เี กย่ี วกบั คุณลกั ษณะทพ่ี ึงประสงคVของสิง่ น้ันแบง& เปน; 3 ดา@ น คือ

1) มาตรฐานการศึกษา ด@านผลผลิต หมายถึง คุณลักษณะที่ต@องการให@เกิดขึ้นในตัวผู@เรียน
ตามจุดหมายของหลักสูตร

2) มาตรฐานการศึกษา ด@านปXจจัย หมายถึง คน อุปกรณV งบประมาณ สถานที่เทคโนโลยีที่
จำเปน; ต@องมี ต@องใช@ เพือ่ นำไปสผ&ู ลผลิตทมี่ ีคุณภาพ

3) มาตรฐานการศึกษา ด@านกระบวนการ หมายถึง ระบบ วิธีการ เทคโนโลยีเชิงระบบที่มี
ประสิทธภิ าพ

นาตยา ปŠลันธนานนทV (2545, หน@า 1 - 2) กล&าวว&า คำว&า "มาตรฐาน" ในบริบทของ
มาตรฐานการศึกษา (Standard-Base Education) มีความหมายหลายอย&าง โดยทั่วไปมาตรฐาน
ในทางวิชาการ (Academic Standard) เป;นสิ่งที่อธิบายว&า อะไรที่ผู@เรียนทุกคนควรรู@ และสามารถ
ทำได@เมื่อถึงช&วงเวลาที่กำหนดไว@ และคำที่แตกต&างกันอยู&ในการใช@คำว&า มาตรฐาน และมีความหมาย
เกี่ยวข@องใกล@ชิดกันมาก คือ ในบริบทของคำว&า "มาตรฐานสาระความร@ู" (Content Standard หรือ
Curriculum Standard) และ "มาตรฐานความสามารถ" (Performance Standard) มาตรฐานสาระ
ความรู@ มีความหมายถึงสิ่งที่ควรสอนผู@เรียน อะไรที่ผู@เรียนควรรู@และควรทำได@(What to know and
be able to do) เป;นมาตรฐานนำไปสู&การพัฒนาหลักสูตร การวัดและประเมินผลผู@เรียน ส&วน
มาตรฐานความสามารถ เป;นตัวบ&งชว้ี า& ผเ@ู รยี นมีความสามารถในการทำงาน
ที่เกี่ยวข@องกับมาตรฐานสาระความรู@นั้นได@ดีเพียงไร มาตรฐานความสามารถจึงขึ้นอยู&กับมาตรฐาน
สาระความรดู@ @วย

การพัฒนาผู@เรียนให@เกิดความสมดุล ต@องคำนึงถึงหลักพัฒนาการทางสมองและพหุปXญญา
หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน จงึ กำหนดใหผ@ เ@ู รยี นเรียนร@ู 8 กล&มุ สาระการเรยี นร@ู ดังน้ี

14

1. ภาษาไทย
2. คณิตศาสตรV
3. วทิ ยาศาสตรV
4. สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม
5. สุขศึกษาและพลศึกษา
6. ศลิ ปะ
7. การงานอาชีพและเทคโนโลยี
8. ภาษาตา& งประเทศ
ในแต&ละกลุ&มสาระการเรียนรู@ได@กำหนดมาตรฐานการเรียนรู@เป;นเปjาหมายสำคัญของการ
พัฒนาคุณภาพผู@เรียน มาตรฐานการเรียนรู@ระบุสิ่งที่ผู@เรียนพึงร@ู ปฏิบัติได@ มีคุณธรรมจริยธรรม และ
ค&านิยมที่พึงประสงคVเมื่อจบการศึกษาขั้นพื้นฐาน นอกจากนั้นมาตรฐานการเรียนรู@ยังเป;นกลไกสำคัญ
ในการขับเคลื่อนพัฒนาการศึกษาทั้งระบบ เพราะมาตรฐานการเรียนรู@จะสะท@อนให@ทราบว&าต@องการ
อะไร จะสอนอย&างไร และประเมินอย&างไร รวมทั้งเป;นเครื่องมือในการตรวจสอบเพื่อการประกัน
คุณภาพการศึกษาโคยใช@ระบบการประเมินคุณภาพภายในและการประมินคุณภาพภายนอก ซ่ึง
รวมถึงการทดสอบระดับเขตพื้นที่การศึกษา และการทดสอบระดับชาติ ระบบการตรวจสอบเพ่ือ
ประกันคุณภาพดังกล&าวเป;นสิ่งสำคัญที่ช&วยสะท@อนภาพการจัดการศึกษาว&าสามารถพัฒนาผู@เรียนให@มี
คุณภาพตามที่มาตรฐานการเรียนร@ูกำหนดเพยี งใด
ตัวข้วี ดั
ตัวชี้วัดระบุสิ่งที่นักเรียนพึงรู@และปฏิบัติได@ รวมทั้งคุณลักษณะของผู@เรียนในแต&ละระดับชั้นซึ่ง
สะท@อนถึงมาตรฐานการเรียนร@ู มีความเฉพาะเจาะจงและมีความเป;นรูปธรรม นำไปใช@ในการกำหนด
เนื้อหาจัดทำหน&วยการเรียนรู@ จัดการเรียนการสอนและเป;นเกณฑVสำกัญสำหรับการวัดประเมินผล
เพอ่ื ตรวจสอบคุณภาพผเ@ู รียน
1. ตัวชี้วัดชั้นปŠ เป;นเปjาหมายในการพัฒนาผู@เรียนแต&ละชั้นปŠในระดับการศึกษาภาคบังคับ
(ประถมศึกษาปทŠ ี่ 1 - มัธยมศึกษาปŠที่ 3)
2. ตวั ชว้ี ดั ชว& งช้ัน เปน; เปjาหมายในการพัฒนาผเู@ รียนในระดับมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย
(มธั ยมศกึ ษาปทŠ ี่ 4-6)
หลกั สูตรได@มกี ารกำหนดรหสั กำกับมาตรฐานการเรียนรู@และตวั ชีว้ ดั เพ่อื ความเข@าใจเละให@
สอ่ื สารตรงกัน

15

2.1.6. กลุม* สาระการเรียนรOู
สาระการเรียนร@ู ประกอบด@วย องคVความร@ู ทักษะหรือกระบวนการเรียนรู@ และคุณลักษณะ
อันพึงประสงคV ซึ่งกำหนดให@ผู@เรียนทุกคนในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานจำเป;นต@องเรียนรู@ โดยแบ&งเป;น
8 กล&ุมสาระการเรียนร@ู ดังน้ี
องคคV วามร@ู ทักษะสำคัญและคณุ ลกั ษณะในหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน
ภาษาไทย : ความร@ู ทักษะและวัฒนธรรมการใช@ภาษาเพื่อ การสื่อสาร ความชื่นชม การเห็น
คณุ คา& ภมู ิปXญญาไทย และภมู ิใจในภาษาประจำชาติ
คณิตศาสตรV : การนำความรู@ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตรVไปใช@ในการแก@ปXญหา
การดำเนินชีวิตและศึกษาต&อ การมีเหตุมีผลมีเจตคติที่ดีต&อคณิตศาสตรV พัฒนาการคิดอย&างเป;นระบบ
และสรา@ งสรรคV
วิทยาศาสตรV : การนำความรู@และกระบวนการทางวิทยาศาสตรVไปใช@ในการศึกษา ค@นคว@าหา
ความรู@และแก@ปXญหาอย&างเป;นระบบ การคิดอย&างเป;นเหตุเป;นผล คิดวิเคราะหVคิดสร@างสรรคV และจิต
วทิ ยาศาสตรV
สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม : การอยู&ร&วมกันในสังคมไทยและสังคมโลกอย&างสันติสุข
การเป;นพลเมืองดีศรัทธาในหลักธรรมของศาสนาการเห็นคุณค&าของทรัพยากรและสิ่งแวดล@อม
ความรกั ชาติ และภูมใิ จในความเปน; ไทย
สุขศึกษาและพลศึกษา : ความรู@ทักษะและเจตคติในการสร@างเสริมสุขภาพพลานามัยของ
ตนเองและผู@อื่น การปjองกันและปฏิบัติต&อสิ่งต&าง ๆ ที่มีผลต&อสุขภาพอย&างถูกวิธีและทักษะในการ
ดำเนนิ ชีวิต
ศิลปะ : ความรู@และทักษะในการคิดริเริ่ม จินตนาการสร@างสรรคVงานศิลปะสุนทรียภาพและ
การเหน็ คุณค&าทางศิลปะ
การงานอาชีพและเทคโนโลยี : ความรู@ ทักษะ และเจตคติในการทำงาน การจัดการ การ
ดำรงชวี ติ การประกอบอาชพี และการใชเ@ ทคโนโลยี
ภาษาต&างประเทศ : ความรู@ทักษะ เจตดติ และวัฒนธรรมการใช@ภาษาต&างประเทศในการ
ส่ือสารการแสวงหาความรแ@ู ละการประกอบอาชพี

16

2.1.7. กลุ*มสาระการเรียนรูOสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม (สำนักงานคณะกรรมการ
การศึกษาช้ันพน้ื ฐาน, 2552 : 1-5)

ทำไมต@องเรียนสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรมกลุ&มสาระการเรียนรู@สังคมศึกษา ศาสนา
และวัฒนธรรม ช&วยให@ผู@เรียนมีความร@ู ความเข@าใจการดำรงชีวิตของมนุษยVทั้งในฐานะปXจเจกบุคคล
และการอยู&ร&วมกันในสังคม การปรับตัวตามสภาพแวดล@อมการจัดการทรัพยากรที่มีอยู&อย&างจำกัด
เข@าใจถึงการพัฒนาเปลี่ยนแปลงตามยุคสมัยกาลเวลาตามเหตุปXจจัยต&าง ๆ เกิดดวามเข@าใจในตนเอง
และผู@อื่น มีความอดทน อดกลั้น ยอมรับในความแตกต&างและมีคุณธรรม สามารถนำความรู@ไป
ปรับใช@ในการดำเนินชีวติ เปน; พลเมืองดีของประเทศชาติและสังคมโลก

เรียนรู@อะไรในสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรมกลุ&มสาระการเรียนรู@สังคมศึกษา ศาสนา
และวัฒนธรรมว&าด@วยการอยู&ร&วมกันในสังคม ท่ี มีความเชื่อมสัมพันธVกัน และมีความแตกต&างกันอย&าง
หลากหลาย เพื่อช&วยให@สามารถปรับตนเองกับบริบทสภาพแวดล@อม เป;นพลเมืองดี มีความรับผิดชอบ
มคี วามร@ู ทกั ษะ คุณธรรม และค&านยิ มทเ่ี หมาะสมโดยไดก@ ำหนดสาระต&าง ๆ ไว@ดังน้ี

ศาสนา ศีลธรรมเละจริยธรรม แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม หลักธรรม
ของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือ การนำหลักธรรมดำสอนไปปฏิบัติในการพัฒนาตนเอง
และการอยู&ร&วมกันอย&างสันติสุข เป;นผู@กระทำความดี มีค&านิยมที่ดีงาม พัฒนาตนเองอยู&เสมอ รวมทั้ง
บำเพ็ญประโยชนVต&อสังคมและสว& นรวม

หน@าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำเนินชีวิต ระบบการเมืองการปกครองในสังคมปXจจุบัน
การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยVทรงเป;นประมุข ลักษณะและความสำคัญการ
เป;นพลเมืองดี ความแตกต&างและความหลากหลายทางวัฒนธรรม ค&านิยม ความเชื่อ ปลูกฝXงค&านิยม
ด@านประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยVทรงเป;นประมุข สิทธิ หน@าที่ เสรีภาพการดำเนินชีวิตอย&าง
สนั ติสุขในสังคมไทยและสงั คมโลก

เศรษฐศาสตรV การผลิต การแจกจ&าย และการบริโภคสินค@าและบริการ การบริหารจัดการ
ทรัพยากรที่มีอยู&อย&างจำกัดอย&างมีประสิทธิภาพ การดำรงชีวิตอย&างมีดุลยภาพ และการนำหลัก
เศรษฐกิจพอเพยี งไปใชใ@ นชีวติ ประจำวัน

ประวัติศาสตรV เวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตรV วิธีการทางประวัติศาสตรVพัฒนาการของ
มนุษยชาติจากอดีตถึงปXจจุบัน ความสัมพันธVและเปลี่ยนแปลงของเหตุการณVต&าง ๆ ผลกระทบ ที่เกิด
จากเหตุการณVสำคัญในอดีต บุคคลสำคัญที่มีอิทธิพลต&อการเปลี่ยนแปลงต&าง ๆ ในอดีต ความเป;นมา
ของชาตไิ ทย วัฒนธรรมและภูมปิ Xญญาไทย แหลง& อารยธรรมทสี่ ำคัญของโลก

17

ภูมิศาสตรV ลักษณะของโลกทางกายภาพ ลักษณะทางกายภาพ แหล&งทรัพยากร และ
ภูมิอากาศของประเทศไทย และภูมิภาคต&าง ๆ ของโลก การใช@แผนที่และเครื่องมือทางภูมิศาสตรV
ความสัมพันธVกันของสิ่งต&าง ๆ ในระบบธรรมชาติ ความสัมพันธVของมนุษยVกับสภาพแวดล@อมทาง
ธรรมชาติและสิ่งที่มนุษยVสร@างขึ้น การนำเสนอข@อมูลภูมิสารสนเทศ การอนุรักษVสิ่งแวดล@อม เพื่อการ
พัฒนาทยี่ ่ังยนื

สาระและมาตรฐานการเรียนรูO
สาระท่ี 1 ศาสนา ศลี ธรรม จริยธรรม

มาตรฐาน ส 1.1 รู@และเข@าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของ
พระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต@อง ยึดมั่นและปฏิบัติตาม
หลักธรรมเพ่ืออยู&รว& มกัน อย&างสันตสิ ขุ

มาตรฐาน ส1.2 เข@าใจตระหนักและปฏิบัติตนเป;นศาสนิกชนที่ดีและธำรงรักษา
พระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนาที่ตนนบั ถอื

สาระท่ี 2 หนา@ ทีพ่ ลเมอื ง วฒั นธรรม และการดำเนินชวี ติ ในสังคม
มาตรฐาน ส 2.1 เข@าใจและปฏิบัติตนตามหน@าที่ของการเป;นพลเมืองดี มีค&านิยมที่ดี

งาม และธำรงรักษาประเพณีและวัฒนธรรมไทย ดำรงชีวิตอยู&ร&วมกันในสังถมไทย และสังคมโลก
อย&างสันตสิ ุข

มาตรฐาน ส 2.2 เข@าใจระบบการเมืองการปกครองในสังคมปXจจุบัน ยึดมั่น ศรัทธา
และธำรง
รักษาไว@ซึ่งการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยVทรงเป;นประมุขหน@าที่พลเมือง
วัฒนธรรม และการดำเนินชวี ิต ระบบการเมอื งการปกครองในสังคมปจX จุบนั หนา@ ที่พลเมอื ง วัฒนธรรม
และการดำเนินชีวิต ระบบการเมืองการปกครองในสังคมปXจจุบันการปกครองระบอบประชาธิปไตย
อันมีพระมหากษัตริยVทรงเป;นประมุข ลักษณะและความสำคัญการเป;นพลเมืองดี ความแตกต&างและ
ความหลากหลายทางวัฒนธรรม ค&านิยม ความเชื่อ ปลูกฝXงค&านิยมด@านประชาธิปไตยอันมี
พระมหากษัตริยVทรงเป;นประมุข สิทธิ หน@าที่ เสรีภาพการดำเนินชีวิตอย&างสันติสุขในสังคมไทยและ
สังคมโลก

สาระที่ 3 เศรษฐศาสตรV การผลิต การแจกจ&าย และการบริโภคสินค@าและบริการ การบริหาร
จัดการทรัพยากรที่มีอยู&อย&างจำกัดอย&างมีประสิทธิภาพ การดำรงชีวิตอย&างมีดุลยภาพ และการนำ
หลกั เศรษฐกจิ พอเพยี งไปใช@ในชีวติ ประจำวนั

18

มาตรฐาน ส 3.1 เข@าใจและสามารถบริหารจัดการทรัพยากรในการผลิตและการ
บริโภคการใช@ทรัพยากรที่มีอยู&จำกัดได@อย&างมีประสิทธิภาพ รวมทั้งเข@าใจหลักการของเศรษฐกิจ
พอเพยี งเพือ่ การดำรงชีวิตอย&างมีดุลยภาพ

มาตรฐาน ส 3.2 เข@าใจระบบและสถาบันทางเศรษฐกิจต&าง ๆ ความสัมพันธVทาง
เศรษฐกิจและความจำเป;นของการร&วมมอื กันทางเศรษฐกิจในสงั คมโลก

สาระที่ 4 ประวัติศาสตรV เวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตรV วิธีการทางประวัติศาสตรV
พัฒนาการของมนุษยชาติจากอดีตถึงปXจจุบัน ความสัมพันธVและเปลี่ยนแปลงของเหตุการณVต&าง ๆ
ผลกระทบที่เกิดจากเหตุการณVสำคัญในอดีต บุคคลสำคัญที่มีอิทธิพลต&อการเปลี่ยนแปลงต&าง ๆ ใน
อดตี ความเปน; มาของชาตไิ ทย วัฒนธรรมและภมู ปิ ญX ญาไทย แหลง& อารยธรรมท่ีสำคญั ของโลก

สาระที่ 5 ภูมิศาสตรV ลักษณะของโลกทางกายภาพ ลักษณะทางกายภาพ แหล&งทรัพยากร
และภูมิอากาศของประเทศไทย และภูมิภาคต&าง ๆ ของโลก การใช@แผนที่และเครื่องมือทางภูมิศาสตรV
ความสัมพันธVกันของสิ่งต&าง ๆ ในระบบธรรมชาติ ความสัมพันธVของมนุษยVกับสภาพแวดล@อมทาง
ธรรมชาติ และสิ่งที่มนุษยVสร@างขึ้น การนำเสนอข@อมูลภูมิสารสนเทศ การอนุรักษVสิ่งแวดล@อมเพื่อการ
พัฒนาท่ยี ง่ั ยนื

มาตรฐาน ส 5.1 เข@าใจลักษณะของโลกทางกายภาพ และความสัมพันธVของสรรพ
สิ่งซึ่งมีผลต&อกันและกันในระบบของธรรมชาติ ใช@แผนที่และเครื่องมือทางภูมิศาสตรV ในการค@นหา
วเิ คราะหV สรุป และใช@ข@อมูลภูมสิ ารสนเทศอยา& งมปี ระสิทธิภาพ

มาตรฐาน ส 5.2 เข@าใจปฏิสัมพันธVระหว&างมนุษยVกับสภาพแวดล@อมทางกายภาพที่
ก&อให@เกิดการสร@างสรรคVวัฒนธรรม มีจิตสำนึกและมีส&วนร&วมในการอนุรักษVทรัพยากรและสิ่งแวดล@อม
เพือ่ การพฒั นาที่ยงั่ ยนื

การจัดการเรยี นรูแH บบใชHทมี เปน' ฐาน (Team-Based Learning)

2.2.1. ความหมายของการจัดการเรียนรูOแบบใชOทีมเป_นฐานการเรียนรูOแบบทีมเป_นฐาน
(Team-Based Learning) คือ กระบวนการพัฒนาขีดความสามารถในการสร@างสรรคV และมี
เปjาหมายและความต@องการร&วมกัน เพื่อให@เกิดความสำเร็จของกลุ&มมีนักการศึกษาได@ให@ความหมาย
ของหลกั การเรียนรู@แบบเป;นทีมไว@ ดงั นี้

สุพรรณี ชาญประเสริฐ (2554, น.121-122) ได@ศึกษาผลการพัฒนากลยุทธVการ พัฒนาครูพี่
เลี้ยงวิชาวิทยาศาสตรVตามหลักการเรียนร@ูเป;นทีมเพื่อเสริมสร@างสมรรถนะในการ ปฏิบัติงาน ผล
การศึกษาพบว&า

19

ครูมีสัมพันธภาพที่ดี มีความเป;นกันเอง มีความม่ันใจในการสอนมากขึ้นเน่ืองจากมีที่ปรึกษาทำให@เกิด
การแลกเปลี่ยนประสบการณVและพ่ึงพากันได@รับความรู@และ ประสบการณVที่กว@างขึ้นกระตุ@นและ
รว& มมือในการแกไ@ ขปXญหาและพฒั นาตนเองอย&ูตลอดเวลา

สิรินารถ จงกลกลาง (2551 , น.86-9 1) ยังให@ความหมายของหลักการเรียนรู@แบบเป;นทีมว&า
เป;นรูปแบบการสอนที่เน@นการร&วมมือกันในการเรียนรู@อย&างสร@างสรรคVการทำงานด@วยกันเป;นทีมเล็ก
ตามความแตกต&างระหว&างบุคคล โดยมีการกำหนดเปjาหมายที่ชัดเจน สมาชิกภายในทีมมีหน@าที่
รับผิดชอบและมีปฏิสัมพันธVที่ดีในการทำงาน โดยมีหลักสำคัญ 4 ข@อ ในการสอนแบบ TBL ให@ประสบ
ความสำเรจ็

1. Group Formation ทีมต@องมีความเหมาะสม คือ สมาชิกในทีมควรมาจากผู@เรียนที่มี
ความรู@ ความสามารถทหี่ ลากหลาย ประมาณ 5-7 คน

2. Accountable ผู@เรียนต@องมีความรับผิดชอบ มีน้ำใจช&วยเหลือกันทำงานและมีการ
เตรียมพร@อม อยู&เสมอ

3. Assignment Quality คณุ ภาพท่ดี ขี องการปฏิบัติงานหรือการฝSกฝนควรมาจากการเรยี นร@ู
และพัฒนาอยา& งสมำ่ เสมอ

4. Timely feedback ผู@เรียนต@องได@รับการสะท@อนกลับทันทีและบ&อย ๆ จากข@อมูลข@างต@น
จะเห็นได@ว&า การจัดการเรียนรู@แบบใช@ทีมเป;นฐาน เป;นกระบวนการที่เกิดจากการเรียนร@ู และการ
ทำงานร&วมกันระหว&างสมาชิกในทีม โดยมีการแลกเปลี่ยนความร@ู วิธีคิด ทักษะ ประสบการณV และ
ช&วยกันกระตุ@นความคิดซึ่งกันและกันโดยการสนทนา อภิปราย ร&วมกันพิจารณาและนำความคิดที่ดี
ที่สุดไปตัดสินใจ และร&วมกันสร@างสรรคVองคVความรู@ใหม&ที่อยู&ในเปjาหมายเดียวกัน ซึ่งส&งผลต&อการ
พัฒนาทีมอย&างตอ& เนอื่ ง และเกดิ ประสทิ ธิภาพสงู สุดของ
การเรียนรแู@ บบกลุ&ม

(Lefebvre, 2016) ศึกษาการจัดการเรียนรู@แบบใช@ทีมเป;นฐานสำหรับวิซาการสื่อสาร
เบื้องต@น ผลวิจัยพบว&า เมื่อนำการจัดการเรียนรู@แบบใช@ทีมเป;นฐานมาบูรณาการร&วมกับรายวิชา
พ้ืนฐาน จะทำให@กระบวนการข@อมูลยอ@ นกลับอย&ใู นรปู แบบเชงิ รุกมากขึน้

Seng (1994, p.13-28) กล&าวว&า การเรียนรู@เป;นทีม หมายถึง กระบวนการเรียนรู@ร&วมกัน
ระหว&างสมาชิกภายในทีมที่มีเปjาหมายเดียวกัน โดยกระบวนการเรียนรู@ เกิดจากการแลกเปลี่ยน
วิสัยทัศนV การแลกเปลี่ยนความคิดและประสบการณV การแบ&งปXนความรู@ด@วยการพูดคุยการเรียนรู@เป;น
ทีมนี้ จะต@องอาศัยทักษะการคิดแก@ปXญหา การพิจารณาตัดสินใจ การตั้งคำถามและร&วมกันแสดง

20

ความคิดเห็น อภิปรายเพื่อหาแนวทางที่ดีที่สุดไปใช@เพื่อให@ถึงเปjาหมายของทีมที่กำหนดไว@ โดยการ
ทำงานเป;นทีมที่ดี จะต@องไม&มีการใช@อำนาจในการควบคุมความคิดของบุคคลภายในทีม ทุกคนต@อง
ยอมรับความคิดเห็นของคนอื่นเข@าใจในความรู@ความสามารถ และมุมมองที่หลากหลาย เพื่อนำมา
ผสานรวมกนั ให@เกดิ พลังความสามารถของทีม

Michaelsen et al. (2004, น.3-12) กล&าวว&า การเรียนรู@เป;นทีม เป;นรูปแบบการ
เรียนการสอนที่ออกแบบมาเพื่อสนับสนุนการพัฒนาศักยภาพการเรียนรู@แบบทีม และเป;นการเตรียม
โอกาสให@นักเรียนเรียนรู@ที่จะสร@างภาระงาน หรือโครงการที่สำคัญ ซึ่งกระบวนการเรียนร@ู เน@นให@
ผู@เรียนทำความเข@าใจด@วยตนเองก&อนนำข@อมูลที่ได@มาร&วมอภิปราย ตัดสินใจ แสดงความคิดเห็น
ร&วมกันในทีม ซึ่งการเรียนรู@แบบเป;นทีมเป;นส&วนหนึ่งของการเรียนแบบกลุ&มเล็ก (Small Group
Learning) ซึ่งแตกต&างไปจากการเรียนแบบมีส&วนร&วม (Cooperative Learning) และ การเรียนแบบ
ไม&เป;นทางการ (Casual Use) โดยครูผู@สอนมีหน@าที่ออกแบบและอำนวยให@ผู@เรียนเกิดการเรียนรู@ ซึ่ง
ส่ิงสำคัญ คือ ผู@เรียนจะต@องได@รับข@อมูลย@อนกลับในการทำงานหรือการเรียนรู@ร&วมกันอย&างทันที
เพ่ือให@ผ@เู รียนมกี ารพฒั นาด@านตา& ง ๆ ดังนี้

1. มกี ารส่ือสารแบบ 2 ทาง ทำให@เกดิ สัมพันธภาพทีด่ ี และการร&วมมอื กนั ภายในทมี
2. สร@างสัมพันธภาพ และความเข@าใจ ทำใหส@ ามารถปรับเปลี่ยนบรรยากาศของการทำงานไป
ในทิศทางเดยี วกันได@ เพราะมเี ปjาหมายอนั เดียว
3. สามารถดึงศักยภาพ ความร@ู ความคิด ทักษะและประสบการณVของแต&ละบุคคลนำมาใช@
รว& มกันให@เกดิ ประโยชนมV ากที่สดุ
4. ทำให@เกดิ ความไวว@ างใจกัน กลา@ เสนอแนะ แสดงความคิดเห็น และร&วมอภปิ ราย
5. ทำให@เกิดการแบ&งปXน และถ&ายทอดความรู@ซึ่งกันและกัน เพื่อให@งานประสบผลสำเร็จและ
เกิดการเรียนรู@ภายในทมี
6. การให@ข@อมูลย@อนกลับ (Feedback) หลาย ๆ ครั้ง ทั้งการให@ข@อเสนอแนะแบบเดี่ยวและ
แบบเป;นกลุม&

2.2.2 องคปC ระกอบของการจัดการเรียนรูOแบบใชOทีมเปน_ ฐาน
องคVประกอบ และปXจจัยสำคัญของหลักการเรียนรู@แบบเป;นทีม มีนักวิชาการผู@เชี่ยวชาญได@

อธบิ ายองคปV ระกอบและปจX จยั สำคัญของหลกั การเรียนร@แู บบเป;นทมี ดังน้ี
Michaelsen et al. (2004, p.25-26) ไดก@ ลา& วว&าการเรยี นรเู@ ปน; ทมี มอี งคปV ระกอบดังน้ี
1. จำนวนสมาชิกประมาณ 5-7 คน

21

2. ในแต&ละภาคเรียนต@องแบ&งเป;นหน&วยการเรียนรู@อย&างน@อย 5-7 หน&วยการเรียนร@ู ตลอด
ภาคเรียน เพื่อผ@ูเรยี นจะตอ@ งไดศ@ ึกษาข@อมูลกอ& นเริม่ หน&วยการเรยี นร@ูนนั้

3. ต@องมีกระบวนการเตรียมความพร@อม ของแต&ละบุคคลในตอนต@นของหน&วยการ เรียนร@ู
โดยการทดสอบเป;นรายบุคคล และการทดสอบเป;นรายกลุ&ม มีการให@ข@อมูลย@อนกลับทันที ในผลการ
ทดสอบทีไ่ ด@

4. ในขั้นนี้ผู@สอนต@องรู@ว&ามีคำถามใดที่กลุ&มไม&ได@ถาม ดังนั้นผู@สอนจะสอนแนวคิด หลักที่กล&ุม
ไม&ได@เรียนรู@ ไมใ& ช&สอนในทกุ อยา& งทีผ่ ูเ@ รียนรแู@ ลว@ เพือ่ เป;นการประหยดั เวลา

5. ใช@การประยุกตVโดยกำหนดภาระงานให@กลุ&ม ซึ่งเป;นการให@งานอย&างพิเศษและให@ปฏิบัติใน
เวลาของชน้ั เรยี น

6. ผลการเรียนของแต&ละคนมาจากคะแนนของแต&ละคน คะแนนของกลุ&มและจากการ
ประเมนิ โดยสมาชกิ ของกลมุ&

7 . รูปแบบหลักาการเรียนรู@แบบเป;นทีม มีการเรยี นรู@ทงั้ ในและนอกห@องเรียน
(Seng, 1994, p.234-260) ไดอ@ ธิบายองคVประกอบของการเรยี นร@ูแบบเป;นทมี มดี งั น้ี
1. จำนวนสมาชิกที่เหมาะสมในการเรียนรู@แบบทีม คือ ประมาณ 4-8 คน จะเกิดการ
แลกเปลี่ยนความคดิ และทัศนคตทิ ีเ่ หมาะสม ไม&นอ@ ยไปและไมซ& ับซ@อนจนเกนิ ไป
2. การมีวิสัยทัศนV และเปjาหมายร&วมกันในทีม และในทีมควรมีผู@มีอำนาจในการสั่งการเป;น
สมาชิกในทีมด@วย เพื่อจะนำข@อเสนอแนะไปปฏิบัติได@ ซึ่งจะต@องเป;นผู@ที่ใส&ใจและรู@ปXญหาด@านนั้น ๆ
พอสมควร
3. ใช@การแลกเปลี่ยนเรียนรู@และการอภิปรายโต@แย@ง สมาชิกในทีมต@องช&วยกันแลกเปลี่ยน
ความคิดเห็น และช&วยกันพิจารณา ซึ่งถ@ามาจากสายงานคนละสายงานจะช&วยให@มีความหลากหลาย
ทางความคดิ
4. การจดั การกับความขดั แย@งและการสกัดกั้นความคิดตนเอง
5. การฝSกปฏิบัติการเรียนรู@เป;นทีมจะเห็นได@ว&าองคVประกอบที่สำคัญของการจัดการเรียนรู@
แบบใช@ทีมเป;นฐาน คือ สมาชิกในทีมจะต@องอยู&ในชั้นเรียนเดียวกัน ซึ่งมีเปjาหมายในการทำภาระ
ช้ินงานอย&างเดียวกันให@
สำเร็จ โดยมีการเรยี นร@แู ละปฏิสมั พันธกV นั ภายในทมี ทกุ คนเต็มใจรบั ฟงX ข@อเสนอแนะและความคดิ เหน็
และมีความไว@วางใจสมาชิกภายในทีม การเรียนรู@แบบเป;นทีมอาจจะใช@เวลาทั้งในและนอกห@องเรียน
โดยมีครูเป;นผ@ูสนับสนนุ นำพาเขา@ สปู& ระเดน็ ทีจ่ ะสอน โดยเน@นให@นักเรียนร&วมกันอภิปรายภายในทีม

22

2.3 แนวทางและหลักการของการจัดการเรียนรู@แบบใช@ทีมเป;นฐานแนวทางรูปแบบการเรียน
การสอนตามหลักการเรียนรู@แบบเป;นทีม มีนักวิชาการผู@เชี่ยวชาญได@อธิบายขั้นตอนที่มีทั้งขั้นการ
เตรยี ม การลงมอื ปฏิบัติ และการประเมนิ ผล ซ่งึ อยใ&ู นแนวทางความคดิ ทีค่ ลา@ ยคลงึ กนั ดังนี้

Michaelsen et al. (2004, p.3-12) ได@อธิบายขอบเขตระยะเวลากว@างๆ ของการเรียนร@ู
แบบเป;นทีม ให@เขา@ ใจมากยงิ่ ขึน้ คือ

1. Preparation เป;นขั้นตอนที่นักเรียนเตรียมตัวก&อนเข@าเรียนโดยศึกษาบทอ&านด@วยตนเอง
(individual study) ศึกษานอกห@องเรียน

1.1 Readiness Assurance Process กระบวนการประยุกตVเนื้อหาที่อ&านมาใช@ในห@องเรียน
ซง่ึ เริ่มตน@ จากการทดสอบ หรือตรวจสอบความร@คู วามเข@าใจจากส่งิ ทอี่ &านมาลว& งหนา@

1.1.1 Individual Test (IT) นักเรยี นทำแบบทดสอบด@วยตนเอง
1.1.2 Team test (TT) นักเรียนทำแบบทดสอบเดิมอีกครั้งแต&ช&วยกันทำเป;นทีม ภายหลัง
จากทำ TT แลว@ จะมกี ารเฉลยแบบทดสอบโดยมอี ภิปรายถงึ คำตอบของแตล& ะคำถาม
1.1.3 Appeals process ในขั้นนนี้ ักเรยี นแตล& ะกลม&ุ อาจะมีคำตอบทไี่ ดม@ ากกว&าหน่งึ คำตอบ
ที่ยังไม&สามารถตัดสินใจหาคำตอบที่ถูกต@องที่สุดได@ หรือยังถกหาคำตอบที่แน&นอนไม&ได@ชัดเจน จึง
เขียนอา@ งอิงแหล&งทีม่ าของคำตอบเหลา& นั้นท่ที ีมตัวเองคดิ และใหค@ รชู ว& ยพจิ ารณา
1.1.4 Corrective instruction ครูให@ข@อเสนอแนะเพิ่มเติม เพื่อเข@าถึงความเข@าใจที่ถูกต@อง
หรือชี้ให@เห็นความคิดรวบยอด (concept) หลังจากที่ผู@เรียนได@เรียนรู@ผ&านตัวเองและเรียนรู@ภายในทีม
ซึ่งครูจะรอจนกว&าจะรู@ว&านักเรียนไม&เข@าใจตรงส&วนไหนด@วยตนเอง เพื่อที่พวกเขาจะได@สนใจและพร@อม
ทจี่ ะฟงX และให@ความสำคญั กบั การเรยี น
2. Application (Practice with Feedback) ขั้นประยุกตVใช@ ฝSกฝนจากการได@รับข@อมูล
ย@อนกลับ ในขั้นนี้นักเรียนจะใช@เนื้อหาและคำตอบของคำถามมาใช@ในการแก@ปXญหาอธิบาย ทำนาย
และคาดการณV ทำแบบฝSก ฝSกฝนซึ่งในขั้นนี้ ซึ่งแต&ละทีมอาจได@คำตอบในการแก@ปXญหาที่แตกต&างกัน
ครูจะเปรียบเทียบให@เห็นความแตกต&างของแต&ละกลุ&มพร@อมกับให@ข@อมูลย@อนกลับ (feedback
ช&วยเหลือนักเรียนเรียนรู@การใช@สื่อหรืออุปกรณV ให@การดูแลแนะนำอย&างใกล@ชิด และที่มากกว&านั้นคือ
มงุ& มั่นใหถ@ ึงความสำเร็จของทีม
3. Assessment ขั้นประเมินผลในการทดสอบระหว&างเรียน การสร@างภาระหลังจากที่
นกั เรียนฝกS ฝน ลงมือปฏบิ ตั ใิ นการหาคำตอบหรอื แก@ปXญหาหลาย ๆ ครัง้ แลว@ และมกี ารทบทวน คนใน
ทีมพร@อมที่จะเรียนรู@หน&วยต&อไปแต&ใช@วิธีการเดิม มีการบูรณาการความรู@เดิม เทคนิค วิธีการ สื่อ

23
อุปกรณVต&างๆ มาใช@กับเนื้อหาใหม& หรือการทำแบบทดสอบฉบับใหม& หรือการทำภาระงานหลังจาก
เรียนรู@และฝกS ฝน (Michaelsen et al., 2004, p.9-12) ดังภาพประกอบ 1 ต&อไปนี้

24

25

Michaelsen et al. (2004, p.257 ไดอ@ ธิบายรายละเอียดลำดบั กิจกรรมการเรียนรู@
แบบเป;นทมี ไว@ ดังน้ี

ภาพประกอบ 2 กจิ กรรมการจัดการเรียนรูแ@ บบเป;นทีม
ท่ีมา : Michaelsen et al. (2004, p.257)

นอกจากนี้ (สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, 2558, ออนไลนV ได@บอกหลักการในการจัดการ
เรียนรู@ เปน; ไว@ 4 ข@อ ดังน้ี

1. ทีมเรียนรูค@ วรมลี กั ษณะการจดั ทมี อยา& งเหมาะสม
2. ผ@เู รียนต@องมคี วามรับผดิ ชอบต&อการเรียนรข@ู องตนเอง
3. ผ@เู รยี นตอ@ งไดร@ ับมอบหมายงานการเรียนรทู@ เ่ี หมาะสม
4. ผเู@ รยี นตอ@ งไดร@ ับขอ@ มลู ยอ@ นกลับ (feedback)
ทั้งนี้ครูผู@สอนมีบทบาทในการออกแบบงานการเรียนรู@ การบริหารจัดการทีม ให@ข@อมูล
ย@อนกลับและให@คำแนะนำกับทีมจากแนวทางและหลักการของการเรียนการสอนตามหลักการเรียนรู@
แบบเปน; ทมี ขา@ งต@นจะเหน็ ไดว@ า& มชี ว& งเวลาทีส่ ำคัญอยู& 3 ชว& งเวลา คอื
1. Preparation การเตรยี มความพรอ@ ม
2. Application การประยกุ ตVใช@
3. Assessment การประเมนิ ผลหรอื การทดสอบ
ซึ่งช&วงเวลาทั้ง 3 ช&วงเวลาสมาชิกในทีมจะช&วยเหลือและเรียนรู@ร&วมกันตลอดเวลา ซึ่งมีครู
เป;นผู@อำนวยความสะดวก เสนอแนะข@อคิดเห็น และนำทีมไปสู&ความเข@าใจที่ถูกต@องเพื่อไปถึง
เปาj หมายของทีม

26

2.2.3. ประโยชนCของการจัดการเรยี นรOแู บบใชทO มี เปน_ ฐาน
การเรียนการสอนตามหลักการเรียนรู@แบบเป;นทีม มีประโยชนVที่จะช&วยสนับสนุนทั้งในด@าน
การทำงาน และด@านการเรียนรู@ในศตวรรษที่ 21 เป;นอย&างมาก ซึ่งผู@เชี่ยวชาญและนักการศึกษาได@
กล&าวถึงประโยชนตV &างๆ ไวด@ งั นี้
(Seng, 1994, p.23-257 ; สิรินารถ จงกลกลาง 2551, น.86-91) ผู@วิจัยได@สรุปวิเคราะหVมา
ดังน้ี
1. สามารถสร@างผลงานบรรลเุ ปjาหมายตามความต@องการของทีม
2. พัฒนาทักษะในการคิดระดับสูง ทักษะการแก@ปXญหา ทักษะการมีปฏิสัมพันธVและการ
ทำงานร&วมกับผูอ@ ื่นในสังคมไดด@ ี
3. ทีมจะช&วยสนับสนุนให@ผู@เรียนกล@าเสี่ยงในการคิด เกิดแนวความคิดใหม&ๆ และสร@างสรรคV
เกดิ การแลกเปลี่ยนเรยี นร@ูและอภิปรายใต@แย@ง และช&วยใหผ@ ลสัมฤทธท์ิ างการเรยี นดขี น้ึ
4. ชว& ยสรา@ งและกระตน@ุ ให@สมาชิกในท่ีมแสดงบทบาทในการสอน
5. ส&งเสริมความกระตือรือร@นของผู@สอนจะเห็นได@ว&าประโยชนVของการจัดการเรียนรู@แบบเป;น
ทีม มีประโยชนVอย&างมาก และเหมาะสมที่จะนำไปประยุกตVใช@ในการจัดการเรียนร@ู และบูรณาการใน
วิชาเรียนต&าง ๆ เพื่อให@ถึงเปjาหมายเดียวกัน คือ ฝSกให@ผู@เรียนเกิดทักษะในหลาย ๆ ด@าน จนเกิดผล
งานทสี่ มบูรณทV สี่ ดุ

ทักษะการคิดวิเคราะห:

2.3.1ความหมายของทกั ษะการคดิ วิเคราะหC
ความสามารถในการพิจารณา จำแนกและแยกแยะ ส&วนย&อยของเนื้อหาแบ&งออกเป;น 3 ด@าน
ดังน้ี 1) วิเคราะหVเนื้อหา เป;นความสามารถในระบุข@อมูลสำคัญการจำแนกและสรุปความรู@ 2)
วิเคราะหVความสัมพันธVเป;นความสามารถในการค@นหา เช่ือมโยงเหตุผล ความสัมพันธV ความสอดคล@อง
ในข@อมูลหรือเหตุการณVนั้นว&ามีความเกี่ยวข@องกันอย&างไร ความสัมพันธVของส&วนต&าง ๆ โดยการ
เชื่อมโยงเหตุและผล 3) วิเคราะหVหลักการเป;นความสามารถในการบอกวัตถุประสงคV ทัศนคติหรือ
ความคิดเห็น การเชอื่ มโยงความคิดรวบยอด เป;นหลักการ
มารVซาโน (Masano,อ@างถึงในประพันธV ศิริสุเสารัจ,2556:14) ให@ความหมายการคิด
วิเคราะหVไว@ว&า การวิเคราะหV(Analysis) ตามแนวคิดใหม&นี้ ความสามารถในการใช@เหตุผลและ ความ
ละเอยี ดถถ่ี @วน ในการจำแนกแยกแยะสง่ิ ตา& ง ๆ มีกระบวนการย&อย 5 ประการไดแ@ ก&
1) การจำแนก 2) การจัดหมวดหม&ู 3) การวิเคราะหVข@อเหตผุ ล 4) การประยุกตVใช@ 5) การทำนาย

27

กู@ด (Good, 1973 : 680) ให@ความหมายของการคิดวิเคราะหVว&า หมายถึง การคิดอย&าง
รอบคอบตามหลกั ของการประเมินและมีหลกั ฐานอ@างองิ เพอื่ หาขอ@ สรปุ ทน่ี า& จะเป;นไปได@

ทิศนา แขมมณี (ม.ป.ป., หน@า 50) ได@ให@ความหมายของการคิดวิเคราะหVว&าหมายถึง การ
จำแนกแยกแยะสิ่ง/เรื่อง/ข@อมูลต&าง ๆ เพื่อหาส&วนประกอบ องคVประกอบและความสัมพันธV ระหว&าง
องคVประกอบเหล&านนั้น เพื่อ ช&วยให@เกิดความเข@าใจเรื่องนั้น หาความสัมพันธVเชิงเหตุผล มาอธิบาย
เรื่องนั้น และประเมินและตัดสินใจเลือกสิ่งที่เหมาะสมตามวัตถุประสงคVที่ตั้งไว@ โดยระบุ พฤติกรรมที่
แสดงถึงความสามารถในการวเิ คราะหทV สี่ ามารถสงั เกตหรอื วดั ได@ดงั นี้
- สามารถระบุวัตถปุ ระสงคVในการวิเคราะหV
- สามารถรวบรวมและศกึ ษาข@อมลู /เรอ่ื ง/ ส่ิงทวี่ เิ คราะหV
- สามารถกาหนดเกณฑVในการวเิ คราะหV
- สามารถแยกแยะข@อมูลได@ตามเกณฑV และระบุองคVประกอบของสิ่งที่วิเคราะหV - สามารถอธิบาย
ความสมั พันธรV ะหวา& งองคปV ระกอบต&าง ๆ ของสิง่ ทีว่ เิ คราะหV - สามารถนาเสนอผลการวิเคราะหV
- สามารถนาผลการวเิ คราะหVมาใช@ในการตอบคาถามตามวัตถปุ ระสงคV

เกรียงศักดิ์ เจริญวงศVศักดิ์ (ม.ป.ป., หน@า 48) ได@ให@ความหมายของการคิดวิเคราะหV ว&า
หมายถึง ความสามารถในการสืบค@นข@อเท็จจริงเพื่อตอบคาถามเกี่ยวกับบางสิ่งบางอย&าง โดยการ
ตีความ การจำแนก แยกแยะและทำความเข@าใจกับสิ่งนั้น และองคVประกอบ อื่น ๆ ที่สัมพันธVกัน
รวมทั้งเชื่อมโยงความสัมพันธVเชิงเหตุและผลที่ไม&ขัดแย@งกันระหว&างองคVประกอบ เหล&านนั้น เหตุผลท่ี
หนักแน&นน&าเชื่อถือ ทาให@เราได@ข@อเท็จจริงที่เป;นพื้นฐานในการตัดสินใจแก@ปXญหา ประเมิน และ
ตดั สนิ ใจเรอื่ งตา& ง ๆ ได@อยา& งถกู ต@อง

งานวิจัยท่เี กยี่ วขHอง

งานวิจยั ในประเทศ
วรีวัฒนV ทางธรรม (ม.ป.ป., น 1) กล&าวว&าการเรียนรู@โดยใชท@ ีมเป;นฐานเป;นการเรียนรู@เชิงรุกท่ี
กระต@ุน ให@เกิดการเรียนรู@ด@วยตนเอง การคิดและการแก@ปXญหาอย&างสมเหตุผล เกิดความร&วมมือ
ทำงานเป;นทีม ส&งเสริมทักษะการเรียนรู@แห&งศตวรรษที่ 21 การศึกษา น้ีมีวัตถุประสงคVเพื่อศึกษาผล
ของการเรยี นรู@โดยใช@ทีมเปน; ฐานที่มีต&อความรู@และการทางานเป;นทีม
ไอยฤทธิ์ ไทยพิสุทธิกุล (2559, น 83) กล&าวว&าเปjาหมายของการเรียนรู@แบบเป;นทีมก็คือการ
ทน่ี กั ศึกษาได@เนื้อหาตามวตั ถปุ ระสงคVของชั้นเรียนนั้น พร@อมกับได@รับประสบการณVการเรียนรู@ที่ช&วยให@
นักศึกษาสามารถพัฒนาการเรียนรู@ขั้นสูงตาม Bloom’s Taxonomy ผ&านการทำงานเป;นทีม

28

กระบวนการที่ช&วยให@เกิดการอภิปรายที่มีประสิทธิภาพในการเรียนรู@แบบเป;นทีมคือการ facilitation
โดยผ@ูที่เป;นกระบวนการส&งเสริม ให@นักศึกษามีส&วนร&วมในการอภิปรายการสร@างบรรยากาศในการ
เรยี นรู@ การกระตน@ุ ให@เกิด การเรยี นร@ู และกำกับการดำเนินไปของชนั้ เรียนให@มีทศิ ทางทถี่ กู ต@อง

ศุภาพิชญV โฟน โบรVแมน (2565, น 24) กล&าวว&าการทำงานเป;นทีมและการสื่อสาร
ของผู@เรียนพบว&าการเรียนรู@แบบทีมเป;นฐานช&วยพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิด
วิจารณญาณ ของผู@เรียนได@การสอนแบบทีมเป;นฐานนั้นเน@นผู@เรียนเป;นศูนยVกลางโดยครูเปลี่ยน
บทบาทจากการเปน; ผู@ใหข@ @อมูลเปน; ผูอ@ อกแบบและจดั กระบวนการเรียน

อภันตรี ศรีปานเงิน (2551,บทคัดย&อ) ได@ศึกษาผลความสามารถของการอ&านภาษาอังกฤษ
เพื่อความเข@าใจด@วยโปรแกรมการสอนอ&านภาษาอังกฤษโดยใชแนวคิดการเรียนแบบทีม ผลวิจัยพบว&า
นักเรียนมีคะแนนการอ&านภาษาอังกฤษหลังเรียนสูงกว&าก&อนเรียน และนักเรียนที่มีความสามารถใน
การอ&านภาษาอังกฤษเพื่อความเข@าใจ ในกลุ&มดับเก&ง ปานกลาง และอ&อน เมื่อได@รับการจัดการเรียน
การสอนด@วยโปรแกรมการสอนอ&านตามแนวคิดการเรียนแบบทีม ส&งผลให@คะแนนหลังเรียนสูงกว&า
ก&อนเรียนในทกุ กลม&ุ

สายพิณ สีหรักษV (2551,บทคัดย&อ) ศึกษาผลการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนตาม
หลักการเรียนรู@ที่เป;นทีม เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรู@เป;นทีม และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ซึ่งในการ
วิจัยผู@วิจัยได@พัฒนารูปแบบการเรียนการสอน และนำผลมาวิเคราะหV ซึ่งจะเห็นได@ว&าหลังจากนักเรียน
เรียนด@วยหลักการเรียนรู@ที่เป;นทีม นักเรียนมีพัฒนาการด@านทักษะการเรียนรู@เป;นทีมสูงขึ้นกว&าก&อน
เรียน และส&งผลให@คะแนนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน ที่เรียนด@วยรูปแบบการเรียนการสอน
ตามหลักการเรียนรทู@ เ่ี ปน; ทีม มีคะแนนสงู กว&านักเรยี นทเ่ี รียนแบบปกติ

สุพรรณี ชาญประเสริฐ (2554, น 121 -122) ได@ศึกษาผลการพัฒนากลยุทธVการพัฒนาครูพ่ี
เลี้ยงวิชาวิทยาศาสตรVตามหลักการเรียนรู@เป;นทีมเพื่อเสริมสร@างสมรรถนะในการปฏิบัติงาน ผล
การศึกษาพบว&า ครูมีสัมพันธภาพที่ดี มีความเป;นกันเอง มีความมั่นใจในการสอนมากขึ้นเนื่องจากมีที่
ปรึกษา ทำให@เกิดการแลกเปลี่ยนประสบการณVและพึ่งพากัน ได@รับความรู@และประสบการณVที่กว@าง
ข้ึน กระต@ุนและรว& มมือในการแก@ไขปXญหา และพัฒนาตนเองอยู&ตลอดเวลา

งานวจิ ัยตา* งประเทศ
Grady (2011) เชื่อว&าการเรียนรู@แบบทีมช&วยให@พวกเขาเข@าใจแนวคิดของหลักสูตรมากขึ้น
ศึกษาอย&างสม่ำเสมอมากขึ้นและมีประโยชนVต&อพวกเขามากกว&าวิธีการบรรยายรวมทั้งได@เกรดที่สูงขึ้น
ในชัน้ เรยี น ชว& ยพัฒนาทกั ษะการใช@เหตุผลของนกั เรยี น

29

Carmichael (2009) สังเกตว&านักเรียนที่สอนโดยใช@การเรียนรู@แบบทีมมีความสามารถใน
การสรุปและทำความเข@าใจผลลัพธVมากกว&าเมื่อเปรียบเทียบกับชั้นเรียนการบรรยายแบบดั้งเดิม
นอกจากน้ี นักเรยี นทมี่ ผี ลการเรียนสงู มแี นวโนม@ ท่จี ะรับรแ@ู บบทีมได@ดี

Thompson et al. (2007) พบว&าคณาจารยVชอบการเรียนรู@แบบทีมมากกว&าเนื่องจากการ
เตรียมความพร@อมของนักเรียน การอภิปรายในชั้นเรียน และทักษะการคิดอย&างมีวิจารณญาณ
นอกจากนี้ คณาจารยVยังพบว&าผลงานทางวิชาการของนักศึกษายอดเยี่ยมและการทำงานร&วมกัน
ระหว&างเพือ่ นรว& มงานเพิ่มขึ้น

Lefebvre (2016, p.192-207) ได@ศึกษาการใช@รูปแบบการเรียนรู@แบบทีมเพื่อพัฒนาทักษะ
การสื่อสาร โดยใช@วิธีการแบบเดี่ยว กลุ&มและการให@ข@อมูลย@อนกลับ (Feedback) ในทันที ผลวิจัย
พบว&านักเรียนที่ผ&านการทดสอบแบบกลุ&ม (RAP) หรือ สอบแบบทีม (Team Test) ผ&านการให@ข@อมูล
ย@อนกลับ และประเมินทั้งระหว&างตอนเรียน และประเมินขั้นสุดท@ายของการเรียนนักเรียนเกิด
ความคิดรวบยอด (Concept) และเข@าใจในสิ่งที่จะสื่อสาร ซึ่งดีกว&าการเรียนแบบเดิมหรือเรียนตาม
คู&มือครู (Traditional Teaching; lecture, textbook)

Stepanova (2017, p.190-194) ได@ศึกษาการจัดการเรียนรู@แบบใช@ทีมเป;นฐานในวิชา
ภาษาอังกฤษธุรกิจ ผลวิจัยพบว&า นักศึกษาปŠที่ 1 จำนวน 40 คน มีความสามารถทางการสื่อสารและ
ทักษะทางภาษา และบรรลุเปjาหมายด@วยการจัดการเรียนรู@แบบใช@ทีมเป;นฐาน ผ&านการทำงานเป;นทีม
และการคิดวิเคราะหV และนักศึกษา 82-100% ให@ข@อมูลย@อนกลับด@านบวก โดยการจัดการเรียนรู@แบบ
ใช@ทีมเป;นฐานให@ความอิสระและพัฒนาความรับผิดชอบของการเรียนรู@ของนักเรียนและกระบวนการ
เรียนร@ูทง้ั การทำงานของตนเองและการทำงานเปน; ทมี

30

บทที่ 3
วิธีดำเนนิ การวิจัย

การวิจัยเรื่องการส&งเสริมทักษะการคิดวิเคราะหV โดยใช@รูปแบบการเรียนรู@แบบทีมเป;นฐาน
(Team Based Learning) สำหรับนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปŠที่ 1 โดยมีวัตถุประสงคVเพื่อ 1)
แก@ปXญหาการขาดทักษะด@านการคิดวิเคราะหVรายวิชาภูมิศาสตรV 2) รู@จักการใช@หลักการและเหตุผลใน
รายวิชาภูมิศาสตรV 3) รู@จักการคิดแบบมีวิจารณญาณ 4) พัฒนาผู@เรียนในความสามารถด@านการคิด
แกป@ ญX หา และ 5) สง& เสริมทกั ษะในการทำงานระหวา& งบุคคลและการทำงานรว& มกนั ในรูปแบบทมี
ผวู@ จิ ัยดำเนินการวิจัยดงั น้ี

ศึกษาข@อมูลเบื้องต@นของการคิดวิเคราะหVโดยใช@รูปแบบการเรียนรู@แบบทีมเป;น
ฐานเปน; ฐาน

พัฒนาแผนการจัดการเรียนร@แู ละเครอื่ งมือ

ตรวจสอบคุณภาพเครอื่ งมอื

การดำเนนิ การทดลองและเก็บรวบรวมขอ@ มูล

ประเมนิ ผล

สรปุ ผลการวิจัย

31

นำเสนอผลการวจิ ัย

ข้ันท่ี 1 ศึกษาข@อมลู เบอื้ งตน@ ของการคิดวเิ คราะหโV ดยใชร@ ูปแบบการเรียนรแ@ู บบทีมเปน; ฐาน
ขั้นท่ี 2 พัฒนาแผนการจัดการเรียนรแ@ู ละเคร่อื งมือ
ขัน้ ที่ 3 ปรับปรุงรปู แบบ
ขัน้ ท่ี 4 การดำเนนิ การทดลองและเก็บรวบรวมข@อมลู
ขน้ั ที่ 5 ติดตามและประเมินผล
ขั้นที่ 6 สรปุ ผลการวิจยั
ขั้นท่ี 7 นำเสนอผลการวจิ ัย

ประชากรและกลeุมตวั อยeาง

ประชากรทีใ่ ชOในงานวิจยั
ประชากรที่ใช@ในการวิจัยครั้งนี้ เป;นนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปŠที่ 1 ในโรงเรียน

สมุทรปราการ อำเภอเมืองสมุทรปราการ จังหวัดสมุทรปราการ ภาคเรียนที่ 2 ปŠการศึกษา 2566
จำนวน 12 ห@อง รวมทั้งสิ้น 375 คน

กลม*ุ ตวั อย*างทใ่ี ชOในการวจิ ัย
กลุ&มตัวอย&าง นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปŠที่ 1/2 โรงเรีนสมุทรปราการ อำเภอ

เมืองสมุทรปราการ จังหวัดสมุทรปราการ จำนวนประชากร 38 คน โดยใช@วิธีการสุ&มตัวอย&าง
(Cluster Sampling)

เนอื้ หาทใ่ี ชOในการวิจัย
เนื้อหาที่ใช@ในการทดลองครั้งนี้ ผู@วิจัยเลือกจากคำถามในบทเรียน สื่อ เพลง คลิป

วิดีโอ จากสื่ออินเทอรVเน็ต ให@สอดคล@องกับหน&วยการเรียนรู@ตามโครงสร@างรายวิชาภูมิศาสตรVระดับช้ัน
มัธยมศกึ ษาปทŠ ่ี 1
กลม&ุ สาระภมู ศิ าสตรมV ดี งั นี้

1. เครื่องมอื ทางภูมศิ าสตรVและเวลาโลก
2. ทวปี เอเชยี
3. ทวีปออสเตรเลยี และโอเชยี เนีย
4. ภยั พิบตั ิทางธรรมชาตขิ องทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลยี และโอเชียเนีย

32

5. ปญX หาทางธรรมชาติของทวีปเอเชยี ทวีปออสเตรเลยี และโอเชยี เนีย
โดย 1 หน&วยการเรียนรู@ ใช@เวลาเรียน 5 คาบ รวมจำนวน 5 แผน

แบบแผนการวจิ ยั

การวิจัยนี้เป;นการวิจัยส&งเสริมทักษะการคิดวิเคราะหVทดลองแบบ (One Group Pretest-
Posttest Design)

ทดสอบกอ& นเรียน ทดลอง ทดสอบหลังเรียน
T1 X T2

สัญลักษณVท่ีใช@ในแบบแผนการวจิ ัย
T1 คอื วดั ทักษะการคิดวิเคราะหกV อ& นเรยี น
X คือ การจัดการเรยี นรูแ@ บบทีมเป;นฐาน
T2 คือ วัดทักษะการคดิ วเิ คราะหหV ลังเรยี น

เคร่อื งมือทใี่ ชHในการวจิ ยั

เครื่องมือที่ใช@วิจัยเรื่องการส&งเสริมทักษะการคิดวิเคราะหVรายวิชาภูมิศาสตรV โดยกิจกรรมใน
รูปแบบทีมเป;นฐาน (Team Based Learning) สำหรับนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปŠที่ 1 โดยสร@าง
ข@อคำถามตามแบบวัดทักษะการคิดวิเคราะหV ผู@วิจัยดำเนินการสร@างและวิเคราะหVคุณภาพของ
เครอื่ งมือมีรายละเอยี ดดงั ตอ& ไปนี้

เครอ่ื งมือที่ใชใ@ นการวจิ ยั ครงั้ นม้ี ี 2 ชนิด ประกอบดว@ ย
1. แผนการจัดการเรียนรร@ู ูปแบบทีมเป;นฐาน (Team Based Learning)
2. แบบวดั ทักษะการคดิ วเิ คราะหV

3. การสรา@ งและหาคณุ ภาพของเครอื่ งมอื
3.1. การสรา@ งแผนการจดั การเรยี นรู@แบบใช@ทีมเป;นฐาน
3.1.1. ศกึ ษาคำอธบิ ายรายวิชา และตวั ชว้ี ัดตามโครงสร@างรายวิชาภูมศิ าสตรV กล&ุมสาระสังคม

ศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ระดับชั้นมัธยมศึกษาปŠที่ 1 ตามหลักสูตรสถานศึกษา โรงเรียน
สมุทรปราการ

3.1.2. ศึกษาและเลือกเนื้อหาที่จะใช@ในการจัดการเรียนรู@ในรูปแบบทีมเป;นฐาน โดยเป;น
หนังสือเรียนรายวิชาภูมิศาสตรV รหัสวิชา ส21102 ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปŠที่ 1 ประกอบ
กบั ส่อื เพลง คลปิ วิดีโอ

33

3.1.3. การสร@างแผนการจัดการเรียนรู@รูปแบบทีมเป;นฐาน จำนวน 5 แผน แผนละ 5 คาบ
(250 นาท)ี

1. เครื่องมือทางภูมศิ าสตรVและเวลาโลก
2. ทวปี เอเชยี
3. ทวีปออสเตรเลยี และโอเชียเนีย
4. ภยั พิบตั ิทางธรรมชาตขิ องทวีปเอเชยี ทวปี ออสเตรเลียและโอเชยี เนีย
5. ปญX หาทางธรรมชาติของทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลียและโอเชยี เนีย
3.2. สร@างแบบวดั ทกั ษะ

การเก็บรวบรวมขอH มลู

ในการวิจัยหัวข@อเรื่องการส&งเสริมทักษะการคิดวิเคราะหVรายวิชาภูมิศาสตรV โดยกิจกรรมใน
รูปแบบทีมเป;นฐาน (Team Based Learning) สำหรับนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปŠที่ 1 ภาคเรียน
ที่ 2 ปŠการศึกษา 2565 ผว@ู จิ ัยไดด@ ำเนนิ การเกบ็ ขอ@ มลู แบ&งออกเปน; 3 ระยะ ดงั น้ี

1. ระยะก*อนทดลอง
การวิจัยหัวข@อเรื่องการส&งเสริมทักษะการคิดวิเคราะหVรายวิชาภูมิศาสตรV โดย

กิจกรรมในรูปแบบทีมเป;นฐาน (Team Based Learning) สำหรบั นักเรยี นระดับชนั้ มธั ยมศกึ ษาปŠท่ี 1
1.1. มีหนังสือขออนุญาตผู@อำนวยการโรงเรียนในการดำเนินการวิจัยกับนักเรียน

ระดับชั้นมธั ยมศกึ ษาปทŠ ่ี 1 โรงเรยี นสมทุ รปราการ อำเภอสมทุ รปราการ จงั หวดั สมทุ รปราการ
1.2. ขออนญุ าตผู@ปกครอง เพือ่ ใหน@ กั เรียนเขา@ ร&วมเป;นกลุ&มตัวอย&าง
1.3. ชีแ้ จงวตั ถปุ ระสงคV ระยะเวลา และเตรยี มตัวในการเข@าร&วมเปน; กลุ&มตัวอยา& ง
1.4. วัดทักษะการคิดวเิ คราะหVกอ& นเรียน

2. ระยะทดลอง
นำการจัดการเรียนรู@แบบทีมเป;นฐานมาดำเนินการสอนตามแผนการจัดการเรียนร@ู

ของนกั เรยี นระดับชั้นมัธยมศกึ ษาปทŠ ่ี 1/2 ใช@เวลาในการสอนท้ังสิ้น 12 คาบ
2.1. การเรียนรู@ ตามแผนการจัดการเรยี นร@ู 5 แผน

3. ระยะหลังการทดลอง

34

เมื่อทำการจัดการเรียนรู@แบบทีมเป;นฐานท่ีช&วยพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะหV ใน
ระยะหลังการทดลองผ@วู จิ ัยได@ดำเนินการ ดงั น้ี

3.1. วัดทักษะการคดิ วเิ คราะหหV ลงั เรียนเพอื่ ความเข@าใจ
3.2. สรุปแบบวัดทักษะ
3.3. วิเคราะหVข@อมูล

การวเิ คราะหข: Hอมูล

การวิจยั น้ี ผวู@ จิ ัยวเิ คราะหVข@อมูลโดยใช@โปรแกรมคอมพิวเตอรVสำเรจ็ รปู ดงั นี้
ตอนท่ี 1 วเิ คราะหVขอ@ มูลดว@ ยการแจกแจงความถี่ และคา& รอ@ ยละ
ตอนที่ 2 การศึกษาการแก@ปXญหาการขาดทักษะด@านการคิดวิเคราะหVรายวิชาภูมิศาสตรV
วิเคราะหVข@อมลู ด@วยค&าเฉลยี่ และสว& นเบี่ยงเยนมาตรฐาน
ตอนที่ 3 การเปรียบเทียบรู@จักการใช@หลักการและเหตุผลในรายวิชาภูมิศาสตรV วิเคราะหV
ข@อมลู ดว@ ยค&าเฉล่ีย ส&วนเบยี่ งเบนมาตรฐาน และแบบทดสอบพรี (Pretest)
ตอนที่ 4 ตรวจสอบคุณภาพวจิ ยั โดยการใชค@ า& IOC

35

บรรณานุกรม

กระทรวงศึกษาธิการ. (2540). ประทีปแห&งการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: กรมวิชาการ
กระทรวงศกึ ษาธิการ.

กระทรวงศึกษาธิการ. (2551). คู*มือการใชOแบบประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคCของนักเรียน.
(ออนไลน)V เข@าถึงได@จาก
http://www.sesalpglpn.go.th/wpcontent/uploads/2020/11/manual_school_tu
mbon_2.pdf.

กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. (2551). หลักสตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พทุ ธศักราช 2551.
กรงุ เทพมหานคร: ชมุ นุมสหกรณกV ารเกษตรแห&งประเทศไทย.

ชูชยั สมทิ ธไิ กร. (2550). การสรรหา การคดั เลอื ก และการประเมินผลการปฏบิ ตั งิ านของบคุ ลากร.
กรงุ เทพมหานคร: สำนกั พิมพแV หง& จฬุ าลงกรณมV หาวทิ ยาลัย.

ฐติ พิ ฒั นV พิชญธาดาพงศV. (2546). ยุทธวธิ ีการใชOระบบสมรรถนะในการบริหารทรพั ยากรมนุษยCเพื่อ
ผลักดนั องคCกรณCส*ูความเปน_ เลิศเหนอื คแู* ข*ง. กรงุ เทพมหานคร: วารสารดำรงราชานุภาพ.

นาตยา ปŠลันธนานานนทV. (2542). การเรียนรูOความคิดรวบยอด. กรุงเทพมหานคร: เจ@าพระยาระบบ
การพิมพ.V

พิริยะ อนุกุล. (2551). สมรรถนะ: Competency. เข@าถึงเมื่อ 20 พฤศจิกายน 2565. เข@าถึงได@จาก
http://gotoknow.org/blog/jed/59979.

ร&งุ แกว@ แดง. (2550). โรงเรียนนิติบคุ คล. (พมิ พVครัง้ ท่ี1). กรงุ เทพมหานคร: วัฒนาพานชิ .
วัฒนา พัฒนพงศ.V (2547). ความรูOเบอื้ งตนO เกยี่ วกับการวดั การเพิม่ ผลผลติ ภาคบริการ.

กรงุ เทพมหานคร: สถาบนั เพม่ิ ผลผลิตแห&งชาติ.
สริ นิ ารถ จงกลกลาง. (2551). การเรียนรแOู บบทีมเปน_ ฐาน. (ออนไลน)V เข@าถงึ ไดจ@ าก

http://irithesis.swu.ac.th/dspace/bitstream/123456789/1033/1/gs601130007.
สุพรรณี ชาญประเสรฐิ . (2554). การเรียนรแูO บบทมี เป_นฐาน. (ออนไลน)V เขา@ ถึงได@จาก

http://irithesis.swu.ac.th/dspace/bitstream/123456789/1033/1/gs601130007.

36

สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษาแห&งชาติ. (2548). คุณลักษณะอันพึงประสงคC. (ออนไลนV)
เข@าถึงไดจ@ าก http://digital_collect.lib.buu.ac.th/dcms/files/55921087.pdf.

Arthur Blumberg and William Greenfield, (1986). The Effective Principle:
Perspectives on School Leadership, 2nd ed. Boston: Ally and Bacon.

Beare, H. et.al. (1985). Creating an Excellent School .New York : Routledge,
Training &Development Journal.

2

Jerry Bruce Braun. (1991). An Analysis of Principal leadership vision and Its
Relationship to School Climate. Dissertation abstracts International.

John P. Kotter. (1996). Leading Change. Boston: Massachusetts: Harvard Business
School Press Journal Articles.

Michaelsen et al. (2004). การเรียนรแOู บบทีมเปน_ ฐาน. (ออนไลน)V เข@าถงึ ได@จาก
http://irithesis.swu.ac.th/dspace/bitstream/123456789/1033/1/gs601130007.

Roland S. Barth. (1991). Improving School from Within: Teachers, Parents, and
Principals Can Make the Difference. San Francisco: Jossey Bass Publishers.

Seng. (1994). การเรยี นรแูO บบทมี เป_นฐาน. (ออนไลน)V เข@าถงึ ไดจ@ าก
http://irithesis.swu.ac.th/dspace/bitstream/123456789/1033/1/gs601130007.