BAB 1- PENYELESAIAN MASALAH SECARA INVENTIF

REKABENTUK & TEKNOLOGI
TINGKATAN 2

“PENYELESAIAN MASALAH
SECARA INVENTIF”
DISEDIAKAN OLEH:
CIKGU NOZIE

SUBTOPIK UTAMA

PENGENALPASTIAN

MASALAH

Mengenalpasti masalah:Inventif Vs Bukan Inventif
Menerangkan proses penyelesaian masalah Inventif & Bukan

Inventif

INVENTIF VS BUKAN
INVENTIF

Masalah bukan inventif
Masalah Inventif

Start!

MASALAH BUKAN
INVENTIF

ialah masalah yang dapat diselesaikan tanpa mempunyai
kesan sampingan. Masalah seperti ini sering kita hadapi

dalam kehidupan seharian.

SITUASI SIANG IKAN

PROSES PENYELESAIAN
Kenal Pasti Masalah
,Pilihan Penyelesaian,Buat
Pilihan dan Laksana

Pilihan,Penilaian

MASALAH BUKAN
INVENTIF

Situasi Berhadapan Keperluan dalam Pengalaman baru
Kehidupan dengan pelbagai membuat
Seharian keputusan Latih fikiran
situasi matang

Alat tak Masalah di Proses Alat dapat diguna Tiada Kesan
berfungsi Kenalpasti Penambahbaikan semula Sampingan

alatan

CARTA ALIR PROSES
PENYELESAIAN

MASALAH INVENTIF

pula ialah masalah yang mempunyai kesan sampingan apabila usaha
penambahbaikan berlaku. Kesan sampingan ini diselesaikan dengan
pilihan yang ada seperti yang disarankan dalam prinsip inventif

SITUASI BALANG KUIH PROSES PENYELESAIAN
Pernyataan Masalah

Inventif, Model
Fungsi,Analisis Berantai
Punca & kesan ,Prinsip
inventif,lakaran reka

bentuk baru

MASALAH INVENTIF

CARTA ALIR PROSES PENYELESAIAN

3 Kaedah
penyelesaian
Masalah umum
Penyelesaian
umum

2 Model 4 Model
masalah
1 penyelesaian
Masalah khusus Meringkaskan
Analisis masalah Penyelesaian
khusus

Halangan
penyelesaian

Fasa 1

○ Menganalisis punca masalah yang dihadapi oleh produk.
Masalah ini boleh dikesan melalui proses kerja yang dikenal
sebagai analisis fungsi. Contoh produk ialah meja. Analisis
dilakukan dengan menjelaskan fungsi setiapbahagian sebuah
meja. Analisis fungsi dibincangkan dengan lanjut pada tajuk
pelajaran seterusnya. Analisis ini dilakukan sehinggalah punca
masalah dapat dikenal pasti.

Fasa 2

○ memodelkan masaiah dengan menggunakan konsep
percanggahanfizikal. Dalam contoh ini, meja periu berat
bahagian kaki meja ditukar kepada besi untuk menjadi lebih
kuat bagi menampung beban yang tinggi dan perlu ringan
untuk mudah dialihkan. Percanggahan fizikal dalamkes ini
ialah mejaperlu berat dan ringan

Fasa 3

○ dua kaedah penyelesaian, iaitu kaedah pemisahan ruang dan masa.
Murid hanya perlu memilih salah satu kaedah pemisahan ini untuk
menyelesaikan masalah inventif. Pemilihan jenis pemisahan dilakukan

Setelah percanggahan fizikal dikenal pasti, iaitu meja perlu berat dan ringan, maka
soalan yang perlu ditanyakan ialah Adakahmejaperluberatuntuk menampung
bebantinggidan ringan untukmudahdialihkan)pada masayangsama?"
Jawapannyaadalahtidak, kerana meja digunakan untuk menampung beban dan
dialihkan pada masa yang berlainan, maka kaedah pemisahanmasadipilih

Fasa 4

○ Model penyelesaian spesifik prinsip inventif). Setiap kaedah
pemisahan dibekalkan dengan pilihan pilihan prinsip inventif.

○ Sebagai contoh, kaedah pemisahan ruang dibekalkandengan tujuh
prinsipinventifdan kaedah pemisahanmasajuga dibekalkandengan
tujuhprinsip inventif

○ Setelah mengenal pasti jenis kaedah pemisahan, murid boleh memilih
satu atau menggabungkan beberapa prinsip inventif yang dibekalkan
untuk menyelesaikan masalah yang dihadapi.

Soalan

● Berpandukan Rajah 1.1.8 dan Rajah 1.1.9,
● adakah percanggahan panas dan sejuk berlaku

pada masa yang sama?

ANALISIS FUNGSI

Membuat hubungkait antara produk dengan objek dari segi
fungsinya

Melukis sistem fungsi
Membina model fungsi dengan menggunakan garisan

interaksi

● analisis fungsi bertujuan untuk membantu mengenal pasti sistem yang ada
pada sesebuah produk.

● Apabila analisis fungsi dibuat, fungsi setiap komponen yang melengkapkan
sesuatu produk akan dinyatakan

Kerangka kerusi Penyandar kerusi
Kaki kerusi
Jika skru berkarat, skru kerusi
akan patah dan menyebabkan

bahagian tempat duduk
atau penyandar tertanggal

Skru paku

● Jika salah satu komponen pincang, maka fungsi prosuk akan terjejas

Permukaan meja
Skru paku

Kaki meja

Penutup Bekas Dakwat

Penutup mata pen Badan Penutup belakang

Melukis sistem
fungsi

● Fungsi komponen ialah melaksanakan tugas yang
tertentu bagi melengkapkan sistem fungsi produk

● Komponen ialah bahagian kecil yang berfungsi
menyokong sesuatu produk.

Produk Fungsi Objek
(sistem) Tindakan (penerima kesan)

Menjalankan fungsi Parameter yang berubah disebabkan
tindakan yang dijalankan

Produk terdiri daripada gabungan beberapa komponen yang
membentuk produk lengkap

Fungsiialah tugas yang dilakukan oleh produk untuk merubah
objek sasaran.

Objek pula menerima kesan daripada fungsi produk. Dengan kata
lain, objek ialah penerima kesan akibat daripada kefungsian
sesuatu produk.

PRODUK( FUNGSI OBJEK(PENERIMA
SISTEM) ( TINDAKAN) KESAN)
Buku
Meja Memegang Air
Cawan Memegang Kertas
Memegang Manusia
Klip Mengangkut
Kereta

PRODUK( FUNGSI OBJEK(PENERIMA
SISTEM) ( TINDAKAN) KESAN)
Paku
Tukul ???
Nasi
Pinggan ???
Bantal
kerusi ???
Botol
Meja ???

KOMPONEN SEBUAH MEJA DAN FUNGSINYA

Produk Fungsi Objek
Meja Memegang Buku

Produk Fungsi objek
Permukaan meja Memegang Buku
Memegang Muka meja
Kaki meja Memegang Kaki meja / muka
Skru meja
Kaki meja
Lantai Memegang

Lantai ialah supersistem.
Supersistem ialah faktor persekitaran yang
memberikan kesan terhadap produk seperti
lantai, cahaya, udara, orang dan kelembapan

MODEL FUNGSI

Lantai Kaki meja Muka meja Buku

Skru

UJI MINDA 1

kepala

Produk Fungsi Objek Pemegang
TUKUL PAKU hulu
memaku

Produk Fungsi objek
TANGAN PEMEGANG/ HULU
PEMEGANG/ HULU memegang
KEPALA memegang KEPALA
memaku PAKU

memegang memegang memaku

tangan Pemegang kepala paku
hulu

UJI MINDA 2

Produk Fungsi Objek

Produk Fungsi objek

Membina model fungsi dengan
menggunakan garisan interaksI

SIMBOL MAKSUD
Berguna( normal)
Berguna tetapi tidak mencukupi
Berguna tetapi berlebihan
Bermasalah(harmful)

CONTOH

Meja yang digunakan oleh Ahmad sebagai tempat untuk
mengulang kaji pelajaran dan membuat kerja sekolah bergoyang
dan tidak stabil.
Buku yang diletakkan di atas meja hampir terjatuh.
Ahmad ternampak skru yang mengikat muka meja dengan kaki
meja banyak yang berkarat.

SIMBOL MAKSUD

Berguna( normal)

Berguna tetapi tidak
mencukupi

Berguna tetapi
berlebihan

Bermasalah( harmful)

Masalah fungsi dan punca
masalah

Masalah : Meja bergoyang
dan tidak stabil

Analisis berantai punca dan kesan

● memahami dan mengesahkan rantaian punca
dan kesan bagi sesuatu masalah.

● Soalan akan ditanya beberapa kali sehingga
punca masalah dapat dikesan. Soalan akan
terhenti apabila jawapan diperoleh

Analisis berantai punca dan kesan

Kesimpulannya, meja tidak stabil kerana
skru yang memegang antara kaki meja dan
meja telah berkarat dan patah kerana
kelembapan cuaca semula jadi supersistem).

PERCANGGAHAN FIZIKAL

Mengenal pasti dan menganalisis percangggahan fizikal
Mencadangkan pemilihan prinsip inventif

Menjustifikasikan cadangan perubahan reka bentuk
berdasarkan pemilihan prinsip inventif

menghasilkan lakaran produk berfokuskan bahagian yang
mempunyai masalah inventif

Mengenal pasti dan menganalisis percanggahan
fizikal

• Percanggahan fizikal ialah keadaan yang berlawanan antara satu
dengan yang lain yang diperlukan dalam suatu objek.

• Contohnya, fizikal yang besar berlawanan dengan fizikal yang kecil.
• Percanggahan fizikal pula dianalisis untuk memilih kaedah
penyelesaian masalah inventif secara pemisahan yang sesuai.
• Terdapat empat kaedah penyelesaian masalah inventif secara
pemisahan.

• Namun, murid hanya menggunakan dua kaedah sahaja, iaitu kaedah

pemisahan ruang dan kaedah pemisahan masa

PRINSIP INVENTIF

TRIZ

KAEDAH PEMISAHAN RUANG

Bil Cadangan prinsip Penerangan konsep Contoh
inventif
(a) Membahagikan objek kepada beberapa bahagian Perabot yang dijual menggunakan
1 Pembahagian kecil konsep Do /t Yourself (DIY\
(segmentation)
(b) Menjadikan objek mudah dileraikan Pemisahan unit pendingin hawa di
2 Pengekstrakan (c) Meningkatkan darjah kebolehbahagian dalam dan di luar bangunan supaya
(taking out/ (d) Perubahan ke peringkat lebih kecil bunyi bising dan haba panas dapat
extraction) diasingkan
Memisahkan atau mengeluarkan bahagian yang Bekas menyimpan makanan pelbagai
3 Kualiti setempat mendatangkan gangguan daripada objek petak berbeza dan pelbagai fungsi
(local quality)
(a) Mengubah struktur objek dan pengaruh luaran Antena radio yang boleh dipanjangkan
4 Penyarangan daripada seragam menjadi tidak seragam dan dipendekka
(nested doll) Pelindung cahaya cermin kereta
(b) Menjadikan setiap bahagian objek memenuhi
5 Filem nipis dan fungsi berbeza yang bergun
cangkerang boleh
lentur Meletakkan atau memasukkan satu objek ke dalam
(flexible shells and satu objek yang sama tetapi berlainan saiz
thin films)
Membalut, melapik, atau membungkus objek
6 Pengantara menggunakan lapisan filem nipis dan cangkerang boleh
(intermediary) lentur

(a) Mengadakan bahagian baharu antara dua objek Sarung tangan ketuhar menjadi
Menggunakan objek atau proses pengantara pengantara antara tangan dengan
objek panas
(b) Mencantumkan dua objek secara sementara

7 Tidak simetri Mengubah bentuk satu objek daripada simetri menjadi Menukar bentuk bulat jam dinding ke
(asymmetry) tidak simetri bentuk tidak sekat

KAEDAH PEMISAHAN MASA

Bil Cadangan prinsip Penerangan konsep Contoh
inventif
(a) Memecahkan satu objek kepada bahagian kecil (a) Meja makan berempat boleh
1 Kedinamikan yang boleh bergerak dibesarkan menjadi meja makan
(Dynamization) berlapan
(b) Mengubah sesuatu bahagian objek daripada tidak
bergerak kepada bahagian yang bergerak, dan (b) Stereng kereta yang boleh diubah
sebaliknya ketinggiannya

2 Tindakan awal Melakukan tindakan awal untuk mengawal risiko Beg udara di dalam kereta untuk
(Prelimenary action) mengurangkan risiko kecederaan
ketika kemalanga

3 Tindakan berkala (a) Menukar tindakan berterusan kepada tindakan Lampu jalan menyala berkala
(Periodic action) berkala mengikut waktu siang dan malam

4 Tindakan keterlaluan Jika tindakan tidak berhasil, lakukan tindakan yang Proses menabur serbuk gula di atas

(Partial or excessive sama tetapi secara berlebihan atau berkurangan agar donut untuk mengurang atau

action) dapat memudahkan penyelesaia menambahkan kemanisan

5 Pengembangan terma Menggunakan prinsip terma (pengembangan atau Pemutus litar yang menggunakan
(Thermal expansion) pengecutan) terhadap sesuatu bahan prinsip terma pemula lampu
pendarfluor

6 Pembuangan dan Membuang bahagian yang telah menjalankan SKapsul ubat yang boleh larut
pemulihan fungsinya Jana kuasa elektrik, mesin pelelas
(Discarding and
recovering)

7 Tindakan berterusan Menjalankan sesuatu kerja secara berterusan
yang berfaedah
(Continuity of useful
action)

CONTOH AKTIVITI 1(b)

Adakah percanggahan berlaku pada masa yang sama?

• Minuman yang panas di dalam cawan kertas
•Minuman perlu panas di dalam cawan
• Badan cawan perlu sejuk di luar untuk memudahkan pengguna
memegang.

Pemisahan ruang

Pembahagian (segmentation) Cadangan penyelesaian
Pengekstrakan (taking out/extraction) menggunakan Prinsip Inventif
Kualiti setempat (local quality)
#PENGANTARA
Penyarangan (nested doll)
Filem nipis dan cangkerang boleh lentur (flexible
shells and thin films)
Pengantara (intermediary)
Tidak simetri (asymmetry)

AKTIVITI Ahmad menghadapi
masalah untuk membawa
buku ke sekolah. Apabila

membawa buku yang
banyak beg akan berat dan

sukar untuk dibawa

Aktiviti ini dilaksanakan
secara individu dan

perlu di hantar sebelum
kelas tamat

TERIMA KASIH!

Do you have any questions?
NOZIE BINTI ABDULLAH

DISEDIAKAN OLEH:
CIKGU NOZIE