บุคคลสำคัญสมัยอยุธยาและธนบุรี

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4

ประวตั แิ ละผลงานของบุคคลสาคญั
ในการสร้างสรรค์ชาตไิ ทย

ประวตั แิ ละผลงานของบุคคลสาคญั ในการสร้างสรรค์ชาตไิ ทย

• ประวตั ิและผลงานของบุคคลสาคญั ในสมยั อยธุ ยา
• ประวตั ิและผลงานของบุคคลสาคญั ในสมยั ธนบุรี



สมเดจ็ พระรามาธิบดที ่ี 1 (อู่ทอง)

พระราชประวตั ิ
พระนามเดิม พระเจา้ อทู่ อง ทรงเป็นปฐม

กษตั ริยแ์ ห่งกรุงศรีอยธุ ยา ตน้ ราชวงศอ์ ู่ทอง
ครองราชยร์ ะหวา่ ง พ.ศ. 1893-1912

พระราชกรณียกิจ
• ทรงสถาปนากรุงศรีอยธุ ยาเป็นราชธานี
• ทรงนารูปแบบการปกครองแบบจตุสดมภม์ าปรับใช้
• ทรงรับลทั ธิเทวราชาจากเขมรมาดดั แปลงใหส้ อดคลอ้ งกบั

ลกั ษณะวฒั นธรรมของคนไทย

สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ

พระราชประวตั ิ
ทรงเป็นพระมหากษตั ริยอ์ งคท์ ่ี 8 แห่งกรุงศรีอยธุ ยา

จากราชวงศส์ ุพรรณภมู ิ เป็นพระราชโอรสของสมเดจ็
พระบรมราชาธิราชที่ 2 ครองราชยร์ ะหวา่ ง พ.ศ. 1991-2031

พระราชกรณยี กจิ
• ทรงปฏิรูปการปกครองคร้ังสาคญั ซ่ึงกลายเป็นรากฐาน

การปกครองในสมยั ตอ่ มา
• ทรงผนวกรวมสุโขทยั เขา้ กบั อยธุ ยา
• ทรงตรากฎมณเฑียรบาลข้ึนใชใ้ นราชสานกั
• ทรงตราพระราชกาหนดศกั ดินา

การถือครองศักดนิ าตามกฎหมาย 100,000
50,000
พระมหาอุปราช 40,000
1,500
เจ้าฟ้า 10,000
(พระเชษฐา, พระอนุชาท่ีทรงกรม)

เจ้าฟ้า
(พระราชโอรสหรือพระราชธิดาท่ที รงกรม)

หม่อมเจ้า (มไิ ด้ทรงกรม)

เจ้าพระยา
(สมุหนายก, สมุหพระกลาโหม)

การถือครองศักดินาตามกฎหมาย 10,000
25/20
พระยา (เสนาบดีจตุสดมภ์) 15/10
ไพร่หัวงาน / ไพร่มีครัว 5/5

ไพร่ราบ / ไพร่เลว
ทาส / ลูกทาส

การถือครองศักดนิ าตามกฎหมาย 300/200
600/400
สามเณรรู้ธรรม / สามเณรมิได้รู้ธรรม 1,400/1,000
ภิกษุรู้ธรรม / ภิกษุมไิ ด้รู้ธรรม

พระครูรู้ธรรม / พระครูมิได้รู้ธรรม

สมเดจ็ พระสุริโยทยั

พระราชประวตั ิ
ทรงเป็นพระอคั รมเหสีของสมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิ พระมหากษตั ริย์

องคท์ ี่ 15 แห่งกรุงศรีอยธุ ยา จากราชวงศส์ ุพรรณภมู ิ
พระราชกรณยี กจิ

• ทรงสละพระชนมช์ ีพเพ่ือปกป้องสมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิ
ขณะทาสงครามยทุ ธหตั ถีกบั พระเจา้ แปร แม่ทพั พม่า

สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช

พระราชประวตั ิ
ทรงเป็นพระมหากษตั ริยอ์ งคท์ ่ี 18 แห่งกรุงศรีอยธุ ยา จาก

ราชวงศส์ ุโขทยั เป็นพระราชโอรสของสมเดจ็ พระมหาธรรม
ราชาธิราช ครองราชยร์ ะหวา่ ง พ.ศ. 2133-2148

พระราชกรณยี กิจ
• ทรงทาสงครามป้องกนั พระราชอาณาจกั ร

ตลอดพระชนมช์ ีพ
• ทรงปราบปรามขา้ ศึกที่เขา้ มารุกรานพระราชอาณาเขต

เพอ่ื ปกป้องราษฎรของพระองคใ์ หร้ ่มเยน็ เป็นสุข
จนไดร้ ับยกยอ่ งใหท้ รงเป็น “มหาราช”

• ทรงประกาศอิสรภาพของกรุงศรีอยธุ ยาท่ี
เมืองแครงที่จะไม่ข้ึนตอ่ หงสาวดีอกี ตอ่ ไป
• ทรงอพยพคนไทยท่ีเคยถกู พม่า
กวาดตอ้ นไปกลบั คืนกรุงศรีอยธุ ยา

• ทรงทาสงครามยทุ ธหตั ถีกบั พระมหาอปุ ราชา
แห่งกรุงหงสาวดี

• ทรงไดร้ ับชยั ชนะ จึงเป็นการส่งเสริมพระบรม
เดชานุภาพใหน้ ่าเกรงขามแก่ขา้ ศึกท่ีจะเขา้ มา
รุกราน

• เป็นผลใหอ้ าณาจกั รแผข่ ยายไปอยา่ งกวา้ งขวาง

สมเดจ็ พระนารายณ์มหาราช

พระราชประวตั ิ
ทรงเป็นพระมหากษตั ริยอ์ งคท์ ี่ 27 แห่งกรุงศรี

อยธุ ยา จากราชวงศป์ ราสาททอง เป็นพระราชโอรสของ
สมเดจ็ พระเจา้ ปราสาททอง ครองราชยร์ ะหวา่ ง
พ.ศ. 2199-2231

พระราชกรณยี กจิ
• ทรงดาเนินการคา้ และสร้างสมั พนั ธไมตรีกบั ต่างประเทศ

จนก่อใหเ้ กิดผลดีตอ่ เศรษฐกิจการคา้ ของอยธุ ยา
• ทรงดาเนินนโยบายทางการทูตดว้ ยสุขมุ และรอบคอบ ทาให้

อยธุ ยาปลอดภยั จากการรุกรานของชาติตะวนั ตก

สมเดจ็ พระนารายณ์มหาราชทรงรับพระราช • ทรงส่งคณะทูตจากราชสานกั ไปเจริญ
สาส์นของพระเจา้ หลุยส์ท่ี 14 สมั พนั ธไมตรีกบั ฝรั่งเศส นบั เป็นผลดีตอ่
ความมน่ั คงของอยธุ ยาในขณะน้นั

• ทรงใหพ้ ระโหราธิบดีแตง่ หนงั สือจินดามณี
ซ่ึงเป็นแบบเรียนของไทยเลม่ แรก

• ทรงใหก้ ารสนบั สนุนดา้ นวรรณกรรม ทาใหม้ ี
วรรณกรรมที่สาคญั ในรัชสมยั ของพระองค์
เป็ นจานวนมาก

สมเดจ็ พระเพทราชา ภาพวาดแสดงเหตุการณ์กบฏธรรมเถยี ร

พระราชประวตั ิ
ทรงเป็นพระมหากษตั ริยอ์ งคท์ ี่ 28

แห่งกรุงศรีอยธุ ยา จากราชวงศบ์ า้ นพลูหลวง
เป็นขนุ นางแผน่ ดินสมเดจ็ พระนารายณ์
มหาราช ครองราชยร์ ะหวา่ ง พ.ศ. 2231-2246

พระราชกรณยี กจิ

• ทรงดาเนินการกวาดลา้ งอิทธิพลของฝรั่งเศสใหพ้ น้ ไปจากอยธุ ยา
• ทรงเปลี่ยนแปลงโครงสร้างการปกครองใหม่ โดยกาหนดใหห้ วั เมืองฝ่ ายเหนืออยใู่ น

ความดูแลของสมุหนายก และหวั เมืองฝ่ ายใตอ้ ยใู่ นความดูแลของสมุหพระกลาโหม
• ทรงเพม่ิ จานวนกาลงั ทหารใหแ้ ก่กรมพระราชวงั บวรสถานมงคล หรือวงั หนา้ เพื่อเป็น

กาลงั ป้องกนั วงั หลวงอีกทางหน่ึงดว้ ย

ออกญาโกษาธิบดี (ปาน)

ประวตั ิ
เดิมชื่อ ปาน เป็นนอ้ งชายของเจา้ พระยาพระคลงั หรือเจา้ พระยาโกษาธิบดี (เหลก็ )

รับราชการกบั พชี่ ายเม่ืออายุ 20 ปี ในสมยั สมเด็จพระนารายณ์มหาราช
ผลงาน

• เป็นหวั หนา้ คณะทูตเดินทางไปเจริญพระราชไมตรีกบั ประเทศฝร่ังเศส
• ทาใหค้ วามสัมพนั ธก์ บั ฝรั่งเศสแน่นแฟ้นข้ึน เป็นผลดีต่อการป้องกนั การคุกคาม

ของฮอลนั ดา

ลาลูแบร์

ประวตั ิ
ซิมง เดอ ลา ลูแบร์ หรือลาลแู บร์ เป็นชาวฝร่ังเศส

ไดร้ ับแตง่ ต้งั ใหเ้ ป็นหวั หนา้ คณะทูตฝร่ังเศสร่วมกบั
คลอด เซเบเรต์ เดินทางมาเจรจาเกี่ยวกบั เรื่องศาสนา
และการคา้ ของฝรั่งเศสในอาณาจกั รอยธุ ยา เมื่อ พ.ศ. 2230

หนา้ ปกหนงั สือของลาลแู บร์ ฉบบั แปลเป็นภาษาองั กฤษ

ผลงาน
• เป็นหวั หนา้ คณะทูตฝรั่งเศสเขา้ มาทาสญั ญาทางการคา้ กบั อยธุ ยา
• ไดบ้ นั ทึกเรื่องราวของอยธุ ยาเพอ่ื กลบั ไปรายงานราชสานกั ฝร่ังเศส

และไดก้ ลายเป็นหลกั ฐานทางประวตั ิศาสตร์ที่มีคุณค่าในเวลาต่อมา

ภาพวาดบา้ นเรือนของอยุธยาและชาวกรุงศรีอยุธยาในจดหมายเหตุลาลูแบร์ ซ่ึงพิมพท์ ่ีประเทศ
องั กฤษ เมื่อ พ.ศ. 2236 สามารถใหค้ วามรู้เก่ียวกบั เรื่องราวในสมยั น้นั แก่ชนรุ่นหลงั เป็นอยา่ งดี

เยเรเมยี ส ฟาน ฟลตี

ประวตั ิ
เป็นพอ่ คา้ และพนกั งานในบริษทั อินเดีย

ตะวนั ออกของฮอลนั ดาท่ีปัตตาเวีย คนไทยทว่ั ไป
เรียกวา่ วนั วลิต เขา้ มาประจาที่อยธุ ยาเม่ือ พ.ศ. 2176

ผลงาน
• ดารงตาแหน่งหวั หนา้ คลงั สินคา้ ของ

ฮอลนั ดาในกรุงศรีอยธุ ยา
• พงศาวดารกรุงศรีอยธุ ยา ฉบบั วนั วลิต แสดงใหเ้ ห็นถึงความคิด

ของชาวตะวนั ตกท่ีมีตอ่ อาณาจกั รอยธุ ยา



สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช

พระราชประวตั ิ
มีพระนามเดิมวา่ สิน เกิดในสมยั

พระเจา้ อยหู่ วั บรมโกศ ต่อมาไดเ้ ขา้ รับราชการ
จนมีตาแหน่งพระยาตาก เจา้ เมืองตาก
พระราชกรณีกจิ
• ทรงกอบกเู้ อกราชของไทยจากพม่า
• ทรงรวมพระราชอาณาจกั รดว้ ยการปราบชุมนุมตา่ งๆ
ทาใหบ้ า้ นเมืองพน้ จากจลาจล
• ทรงฟ้ื นฟบู า้ นเมืองท้งั ดา้ นเศรษฐกิจและสงั คมใหก้ ลบั คืน
สู่ภาวะปกติ
• ทรงทานุบารุงพระพทุ ธศาสนา

สมเดจ็ เจ้าพระยามหากษตั ริย์ศึก (ทองด้วง)

ประวตั ิ
มีนามเดิมวา่ ทองดว้ ง เมื่อสมเดจ็ พระเจา้ ตากสิน

มหาราชทรงสถาปนากรุงธนบุรีกไ็ ดเ้ ขา้ รับราชการ
ในกรุงธนบุรี

ผลงาน
• เป็นแม่ทพั ไปตีเมืองเขมร และสามารถยดึ เมืองเสียมราฐได้
• ยกทพั ไปปราบเมืองนางรองและนครจาปาศกั ด์ิ เสร็จศึกไดร้ ับเล่ือนยศข้นึ เป็น

สมเดจ็ -เจา้ พระยามหากษตั ริยศ์ ึก
• ยกทพั ไปตีไดเ้ มืองเวยี งจนั ทน์ เมืองหลวงพระบางไดส้ าเร็จ และไดอ้ ญั เชิญพระแกว้

มรกตและพระบางมายงั กรุงธนบุรี
• ยกทพั ไปตีกมั พชู า เมื่อกลบั มาไดแ้ กไ้ ขวิกฤตการณ์ในธนบุรีใหย้ ตุ ลิ งได้

สมเดจ็ เจา้ พระยามหากษตั ริยศ์ ึกเสดจ็ กลบั จากราชการทพั ที่เขมร หลงั ทราบข่าวการจลาจลที่กรุงธนบรุ ี

เจ้าพระยาสุรสีห์ (บุญมา)

ประวตั ิ
มีนามเดิมวา่ บุญมา เป็นนอ้ งชาย

ของสมเดจ็ เจา้ พระยามหากษตั ริยศ์ ึก

ผลงาน
• เป็นผมู้ ีความสามารถในการรบ และมีความองอาจกลา้ หาญ
• ไดร้ ับเลื่อนยศข้ึนเป็นเจา้ พระยาสุรสีหส์ าเร็จราชการเมืองพษิ ณุโลก
• ไดร้ ่วมกบั สมเดจ็ เจา้ พระยามหากษตั ริยศ์ ึก ยกทพั ไปปราบหวั เมืองต่างๆ
• เป็นทพั หนา้ ไปตีกมั พชู า และไดแ้ กไ้ ขวิกฤตการณ์ในกรุงธนบุรี