รายงาน เรื่อง เงินถุงแดง เสนอ ครู นริศรา โอชาพงศ์ จัดทำ โดย เด็กชาย ภูนภัท นภภัทรพงศ์ รายงานนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชาภาษาไทย รหัสวิชา ๑๖๑๐๑ ภาคเรียนที่ ๒ ปีการศึกษา ๒๕๖๖ โรงเรียนอนุบาลบ้านบึง(อำ นาจคณูปถัมภ์)
คำ นำ รายงานเรื่อ รื่ งเงินถุง ถุ แดง เป็น ป็ ส่ว ส่ นหนึ่ง นึ่ ของวิชวิาภาษา ไทย จัด จั ทำ ขึ้น ขึ้ เพื่อ พื่ ศึกษาเรื่อ รื่ งราวเกี่ยวกับเงินถุง ถุ แดง โดยผู้จัผู้ ด จั ทำ ได้ร ด้ วบรวมเนื้อ นื้ หา เกี่ยวกับเงินทุน ทุ แดงไว้ อย่า ย่ งหลากหลาย เช่น ช่ ประวัติ วั ติของเงินถุง ถุ แดง ผู้จัผู้ ด จั ทำ หวัง วั ว่า ว่ ท่านที่ได้อ่ ด้ อ่ านรายงานเล่มนี้จ นี้ ะได้รั ด้ บ รั ความรู้เ รู้ รื่อ รื่ ง เงินถุง ถุ แดง ไม่ม ม่ ากก็น้อ น้ ย หากมีข้ มี อ ข้ แนะนำ หากมีข้ มี อ ข้ แนะนำ หรือ รื ข้อ ข้ ผิดผิพลาดประการ ใดมีข้ มี อ ข้ ผิดผิพลาดประการใด ผู้จัผู้ ด จั ทำ ผู้จัผู้ ด จั ทำ ขอ น้อ น้ มรับ รัไว้แ ว้ ละขออภัย มา ณ โอกาสนี้ด้ นี้ ว ด้ ย ผู้จัผู้ ด จั ทำ ภูน ภู ภัท นภภัทรพงศ์ วันที่ ๑ กุมภาพันธ์
สารบัญ เรื่อง หน้า คำ นำ ก สารบัญ ข ประวัติเงินถุงแดง บรรณานุกรม ๑-๗ ๘
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่ง นั่ เกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ แห่งราชวงศ์จักรี ทรงเก็บออมเงินส่วน พระองค์ไว้เป็นจำ นวนมาก โดยเก็บใส่ถุงผ้าสีแดงจึง เป็นที่มาของเงินถุงแดง เพื่อสำ รองไว้สำ หรับใช้เวลา บ้านเมืองเกิดยุคเข็ญ เงินส่วนนี้เป็นพระราชทรัพย์ ส่วนพระองค์ที่รัชกาลที่ ๓ ทรงเก็บไว้ตั้ง ตั้ แต่สมัยยัง เป็นพระเจ้าลูกยาเธอกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ทรง แต่งสำ เภาไปค้าขายกับต่างประเทศต่อเนื่องหลายปี ทำ ให้มีกำ ไรมาก ครั้น รั้ เมื่อเสวยราชย์แล้วยังโปรดให้ ขุนนางแต่งสำ เภาค้าขายเรื่อยมา โดยรับสั่ง สั่ ว่า “เงิน ถุงแดง” ให้เก็บไว้ไถ่บ้านเมือง ที่รับสั่ง สั่ เช่นนี้ดูราวกับ ทรงพยากรณ์ได้ว่าจะเกิด “วิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒” ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ กรณีพิพาทกับฝรั่ง รั่ เศส ทางฝรั่ง รั่ เศสเรียก ร้องดินแดนฝั่งซ้ายของแม่น้ำ โขง พร้อมให้ไทยชดใช้ ค่าเสียหายเป็นเงิน ๒ ล้านฟรังก์และยังต้องวางเงิน ประกันอีก ๓ ล้านฟรังก์ แม้จะรวมเงินแผ่นดินและ เงินที่พระบรมวงศานุวงศ์ร่วมกันบริจาคก็ยังไม่พอ ต้องนำ เงินถุงแดงของรัชกาลที่ ๓ มาสมทบเป็นการไถ่ บ้านเมืองด้วย ประวัติเงินถุงแดง
พระบาทสมเด็จพระนั่ง นั่ เกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระอัจฉริยภาพ ทางด้านการค้ามาตั้ง ตั้ แต่ทรงพระยศ เป็นพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ในรัชสมัยรัชกาลที่ ๒ ทรงกำ กับ กรมท่า ซึ่งมีหน้าที่ในด้านการค้า และการต่างประเทศ นอกจากจะทรงกำ กับดูแลสำ เภาหลวงแล้ว ยังทรงมีสำ เภาค้า ส่วนพระองค์ เช่นเดียวกับพระบรมวงศานุวงศ์และขุนนางชั้น ชั้ ผู้ใหญ่หลายท่านที่ส่งสำ เภาไปค้าขายกับต่างประเทศ เงินที่ได้ กำ ไรมาจากสำ เภาค้าส่วนพระองค์นี้ ทรงใส่ถุงผ้าสีแดงเก็บไว้ ข้างพระแท่นบรรทม จึงเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าพระคลังข้างที่ จนมีจำ นวนมากถึงกับต้องสร้างเป็นห้องเก็บไว้ วิธีการหารายได้ของพระองค์ท่าน คือ จัดแต่งเรือสำ เภานำ สินค้าไปค้าขายกับต่างประเทศ อย่างเช่นจีน อินเดียและ ประเทศแถบเปอร์เซีย มีการค้าขายทั้ง ทั้ สำ เภาหลวงและสำ เภา ของส่วนพระองค์ โดยทรงนำ สินค้าของส่วนพระองค์ใส่เรือ สำ เภาของส่วนพระองค์ค้าขายกับต่างประเทศ ซึ่งเงินที่ได้มา ในส่วนของสำ เภาหลวงให้เข้าคลังหลวง ในส่วนสำ เภาของ ส่วนพระองค์ ได้ทรงแบ่งส่วนหนึ่งถวายรัชกาลที่ ๒ เพื่อนำ เข้าพระคลังหลวง อีกส่วนหนึ่งทรงเก็บไว้เป็นเงินส่วน พระองค์ที่ทรงใส่ไว้ในถุงแดงข้างที่พระบรรทม เมื่อเงินเต็ม ถุงก็จะทรงนำ เข้า พระคลังหลวงไว้เป็นสมบัติแผ่นดิน ทั้ง ทั้ หมด และทรงออมใหม่เพื่อพระราชทานเก็บเข้าพระคลัง หลวงเป็นสมบัติแผ่นดินอีก ทั้ง ทั้ ๆ ที่เป็นพระราชทรัพย์ส่วน พระองค์ และการที่ทรงใช้ถุงสีแดงใส่เงินนั้น นั้ อาจจะมาจากคติ ความเชื่อของชาวจีนที่ติดต่อค้าขายกับไทยมากในขณะนั้น นั้ ซึ่งจะนิยมนำ เงินใส่ซองสีแดงมอบให้ลูกหลานในเทศกาล หรืองานมงคลเพื่อความมั่ง มั่ คั่ง คั่ ร่ำ รวยและมีโชคดี
สำ หรับเหรียญที่อยู่ในถุงแดงนั้น นั้ เป็นเหรียญเม็กซิโก เนื่องจากในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ประเทศไทย หรือสยามในขณะนั้น นั้ มีการติดต่อค้าขายกับต่างประเทศ สื่อที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนในระบบเศรษฐกิจและค้าขาย ระหว่างประเทศจึงเป็นเงินเหรียญต่างประเทศที่มีการ ยอมรับกันในยุคนั้น นั้ ในสมัยรัชกาลที่ ๓ มีสกุลเงินต่าง ประเทศเป็นที่ยอมรับในการแลกเปลี่ยนซื้อขายสินค้า กันในไทย เช่น เงินเม็กซิโก เงินเปรู และเงินรูปีของ อินเดีย เป็นต้น จึงสันนิษฐานว่าเงินในถุงแดงน่าจะเป็น เงินต่างประเทศที่ใช้เป็นสื่อในการแลกเปลี่ยนในสมัย นั้น นั้ ดังเช่น เหรียญรูปนกของเม็กซิโก ซึ่งใช้เป็นสื่อใน การแลกเปลี่ยนสินค้าที่หลายชาติให้การยอมรับ โดย เหรียญนกเม็กซิโกมีลักษณะเป็นเหรียญกลมแบนมีรูป นกอินทรีย์อยู่ด้านหนึ่ง (รูปนกอินทรีย์กางปีกปากคาบ อสรพิษเป็นสัญลักษณ์ของประเทศเม็กซิโก) ไทยจึง เรียกเหรียญนี้ว่า “เหรียญนก” แม้ว่าสื่อในการแลก เปลี่ยนสินค้าของไทยในสมัยรัชกาลที่ ๓ จะเป็นเงิน พดด้วงก็ตาม จากวิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒ กรณีพิพาทไทยกับฝรั่ง รั่ เศส นั้น นั้ ส่งผลให้ไทยต้องจ่ายค่าปรับแก่ฝรั่ง รั่ เศสภายใน ๔๘ ชั่ว ชั่ โมง มิฉะนั้น นั้ จะเสียดินแดนพื้นที่ฝั่งซ้ายของแม่น้ำ โขง ซึ่งเหตุการณ์วิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒ (พ.ศ. ๒๔๓๖) เกิดขึ้นสมัยรัชกาลที่ ๕ ถือได้ว่าเป็นหนึ่งเหตุการณ์ที่ ไทยเกือบเสียเอกราชมากที่สุดเมื่อจักรวรรดินิยม ฝรั่ง รั่ เศส ได้ขยายอิทธิพลเข้ามาในเดือนกรกฎาคม ร.ศ. ๑๑๒ (พ.ศ. ๒๔๓๖)
ซึ่งเหตุการณ์วิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒ (พ.ศ. ๒๔๓๖) เกิดขึ้นสมัยรัชกาลที่ ๕ ถือได้ว่าเป็นหนึ่งเหตุการณ์ที่ ไทยเกือบเสียเอกราชมากที่สุดเมื่อจักรวรรดินิยม ฝรั่ง รั่ เศส ได้ขยายอิทธิพลเข้ามาในเดือนกรกฎาคม ร.ศ. ๑๑๒(พ.ศ. ๒๔๓๖) เรือรบฝรั่ง รั่ เศสได้ชัยชนะรุกผ่านเข้า ปากแม่น้ำ เจ้าพระยาเทียบท่าอยู่หน้าสถานทูตฝรั่ง รั่ เศส ในพระนครได้สำ เร็จและได้หันปืนใหญ่น้อยบนเรือเข้าสู่ พระบรมมหาราชวัง ทางฝรั่ง รั่ เศสได้ยื่นคำ ขาดแก่ รัฐบาลไทยโดยมีข้อเรียกร้องให้ไทยต้องจ่ายเงิน ๓ ล้านฟรังก์ ให้ชำ ระเป็นเงินเหรียญทันทีในการชดใช้ค่า เสียหายต่าง ๆ โดยกำ หนดภายใน ๔๘ ชั่ว ชั่ โมง มิฉะนั้น นั้ กองทัพเรือฝรั่ง รั่ เศสจะปิดอ่าวไทยและสั่ง สั่ ทูตฝรั่ง รั่ เศส ออกจากไทย ซึ่งอาจทำ ให้ไทยตกเป็นอาณานิคมของ ฝรั่ง รั่ เศสได้ ด้วยเหตุผลดังกล่าว เงินถุงแดงจึงถูกนำ มา ใช้สมทบเป็นค่าปรับที่ฝรั่ง รั่ เศสเรียกร้อง โดยนำ ไป สมทบกับเงินในท้องพระคลังหลวงที่มีอยู่เพื่อนำ ไปเป็น ค่าปรับสงครามแก่ฝรั่ง รั่ เศส ซึ่งยังไม่เพียงพอกับเงิน ๓ ล้านฟรังก์ ทำ ให้เจ้านายชั้น ชั้ พระบรมวงศานุวงศ์ ตลอด จนข้าราชการจึงช่วยกันถวายเงิน ทอง เครื่องประดับ และของมีค่า ไปแลกเป็นเงินเหรียญรวบรวมใส่ถุงขน ออกจากพระบรมมหาราชวัง กล่าวกันว่าเงินค่าปรับที่ จ่ายให้ฝรั่ง รั่ เศสนั้น นั้ เป็นเหรียญทองเม็กซิโกรวมทั้ง ทั้ หมด ๘๐๑,๒๘๒ เหรียญ ซึ่ง ๑ เหรียญเท่ากับ ๓.๒ ฟรังก์ น้ำ หนักของเงินเหรียญทั้ง ทั้ หมดรวมกันกว่า ๒๓ ตัน ต้อง ขนกันตลอดวันบรรทุกใส่รถออกจากประตูต้นสนของ พระบรมมหาราชวังไปลงเรือ ที่ท่าราชวรดิษฐ์ เพื่อให้ ทันตามกำ หนดที่ฝรั่ง รั่ เศสยื่นคำ ขาดเนื่องจากมีเวลา จำ กัดเพียง ๔๘ ชั่ว ชั่ โมง ผลจากล้อรถที่บรรทุกน้ำ หนัก เงินเหรียญ ๒๓ ตันนั้น นั้ ได้กดทับจนทำ ให้เกิดรอยสึก บนพื้นถนนเป็นทางทอดยาว
วิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒ นั้น นั้ ถือเป็นเหตุการณ์ที่ สร้างความเศร้าโศกเสียพระราชหฤทัยให้กับ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เป็นอย่างมาก เป็นเหตุให้ประชวรหนักจากการที่ ฝรั่ง รั่ เศสเข้ามารุกรานแผ่นดิน จนท้อพระทัยอย่าง หนัก ซึ่งเหตุการณ์ในครั้ง รั้ นั้น นั้ ประเทศไทยได้ผ่าน พ้นวิกฤตมาได้ด้วยพระมหากรุณาธิคุณ ที่พระบาท สมเด็จพระนั่ง นั่ เกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ ได้ พระราชทานเงินถุงแดงที่ทรงเก็บสะสมไว้เมื่อครั้ง รั้ ทำ การค้าสำ เภากับชาวต่างประเทศและ พระราชทานให้แก่แผ่นดิน สำ หรับใช้ในยามที่บ้าน เมืองเกิดภาวะคับขัน นำ มาไถ่บ้านไถ่เมืองและ รักษาเอกราชของชาติไว้ให้รอดพ้นจากการตกเป็น อาณานิคมของชาติฝรั่ง รั่ เศสไว้ได้
บรรณานุกรม วรพงษ์ แพรม่วง .(๒๕๖๓) สืบค้น ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๗, จากhttps://library.parliament.go.th/th/radioscript/rr2563 -nov2 .