WHOQOL-BREF-THAI

เคร่ืองมือวัดคุณภาพชวี ติ
WHOQOL – BREF –THAI

ช่อื ผู้บรรยาย
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ณภสั วรรณ ธนาพงษอ์ นันท์

WHOQOL – BREF –THAI

• เป็นแบบวดั ท่ีผตู้ อบสามารถประเมินไดด้ ว้ ยตนเอง ในผทู้ ่ีมอี ายุ 15-60 ปี ไม่
จากดั เพศ ในกรณีท่ีไมส่ ามารถอา่ นออก เขียนได้ อาจใชว้ ิธีใหบ้ คุ คลอ่ืนอ่าน
ใหฟ้ ังและผตู้ อบแบบประเมนิ เป็นผเู้ ลอื กคาตอบดว้ ยตนเอง

• เคร่ืองมือวดั คณุ ภาพชีวิต WHOQOL – BREF –THAI ประกอบดว้ ยขอ้
คาถาม 2 ชนิด คือ แบบภาวะวิสยั (Perceived objective) และอตั วิสยั
(self-report subjective)

WHOQOL – BREF –THAI

• ประกอบดว้ ยองคป์ ระกอบของคณุ ภาพชีวิต 4 ดา้ น ดงั นี้
• 1. ดา้ นรา่ งกาย (physical domain)
• 2. ดา้ นจติ ใจ (psychological domain)
• 3. ดา้ นความสมั พนั ธท์ างสงั คม (social relationships)
• 4. ดา้ นส่งิ แวดลอ้ ม (environment)

ด้านร่างกาย (physical domain)

• การรบั รูส้ ภาพทางดา้ นรา่ งกายของบคุ คล ซง่ึ มผี ลตอ่ ชีวติ ประจาวนั เชน่
• การรบั รูส้ ภาพความสมบรู ณแ์ ข็งแรงของรา่ งกาย
• การรบั รูถ้ งึ ความรูส้ กึ สขุ สบาย ไมม่ ีความเจ็บปวด
• การรบั รูถ้ ึงความสามารถที่จะจดั การกบั ความเจ็บปวดทางรา่ งกายได้
• การรบั รูถ้ งึ พละกาลงั ในการดาเนินชีวติ ประจาวนั
• การรบั รูถ้ งึ ความเป็นอิสระท่ีไมต่ อ้ งพงึ่ พาผอู้ น่ื
• การรบั รูถ้ ึงความสามารถในการเคลอื่ นไหวของตน
• การรบั รูถ้ งึ ความสามารถในการปฏบิ ตั กิ ิจวตั รประจาวนั ของตน
• การรบั รูถ้ ึงความสามารถในการทางาน
• การรบั รูว้ า่ ตนไมต่ อ้ งพง่ึ พายาตา่ ง ๆ หรอื การรกั ษาทางการแพทย์ ฯลฯ

2. ดา้ นจติ ใจ (psychological domain)

• การรบั รูส้ ภาพทางจิตใจของตนเอง เชน่ การรบั รูค้ วามรูส้ กึ ทางบวกท่ีบคุ คล
มตี อ่ ตนเอง การรบั รูภ้ าพลกั ษณข์ องตนเอง การรบั รูถ้ งึ ความรูส้ ึกภาคภมู ิใจ
ในตนเอง การรบั รูถ้ งึ ความม่นั ใจในตนเอง การรบั รูถ้ งึ ความคดิ ความจา
สมาธิ การตดั สนิ ใจ และความสามารถในการเรียนรูเ้ ร่ืองราวตา่ ง ๆ ของตน
การรบั รูถ้ งึ ความสามารถในการจดั การกบั ความเศรา้ หรือกงั วล การรบั รู้
เก่ียวกบั ความเช่ือตา่ ง ๆ ของตน ท่ีมีผลตอ่ การดาเนินชีวติ เช่น การรบั รูถ้ งึ
ความเช่ือดา้ นวิญญาณ ศาสนา การใหค้ วามหมายของชีวติ และความเช่ือ
อ่นื ๆ ท่ีมผี ลในทางท่ีดตี อ่ การดาเนินชีวติ มผี ลตอ่ การเอาชนะอปุ สรรค เป็น
ตน้

3. ด้านความสัมพนั ธท์ างสังคม
(social relationships)

• การรบั รูเ้ ร่อื งความสมั พนั ธข์ องตนกบั บคุ คลอ่ืน การรบั รูถ้ ึงการ
ท่ีไดร้ บั ความช่วยเหลือจากบคุ คลอ่ืนในสงั คม การรับรูว้ ่าตนได้
เป็นผใู้ หค้ วามช่วยเหลือบคุ คลอ่ืนในสงั คมดว้ ย รวมทง้ั การรบั รู้
ในเร่อื งอารมณท์ างเพศ หรอื การมีเพศสมั พนั ธ์

4. ด้านสิง่ แวดล้อม (environment)

• การรบั รูเ้ ก่ียวกบั ส่ิงแวดลอ้ ม ที่มีผลต่อการดาเนินชีวิต เช่น การรบั รูว้ า่ ตนมีชีวิต
อยอู่ ยา่ งอิสระ ไมถ่ กู กกั ขงั มคี วามปลอดภยั และม่นั คงในชีวิต การรบั รูว้ า่ ไดอ้ ย่ใู น
ส่ิงแวดลอ้ มทางกายภาพที่ดี ปราศจากมลพิษต่าง ๆ การคมนาคมสะดวก มี
แหล่งประโยชนด์ า้ นการเงิน สถานบริการทางสขุ ภาพและสงั คมสงเคราะห์ การ
รบั รูว้ ่าตนมีโอกาสท่ีจะ ไดร้ บั ข่าวสาร หรือฝึกฝนทกั ษะตา่ ง ๆ การรับรูว้ ่าตนไดม้ ี
กิจกรรมสนั ทนาการ และมกี ิจกรรมใน เวลาวา่ ง เป็นตน้

การใหค้ ะแนน WHOQOL – BREF –THAI

• การใหค้ ะแนนแบบวดั คณุ ภาพชีวิต WHOQOL – 26 ขอ้ คาถามท่ีมี
ความหมายทางบวก 23 ขอ้ และขอ้ คาถามท่ีมีความหมายทางลบ 3
ขอ้ คือ ขอ้ 2 9 11 แตล่ ะขอ้ เป็นมาตราสว่ นประมาณคา่ 5 ระดบั ให้
ผตู้ อบเลือกตอบ

• กลมุ่ ท่ี 1 ขอ้ ความทางลบ 3 ขอ้
• กลมุ่ ท่ี 2 ขอ้ ความทางบวก 23 ขอ้





การแปลผล

• คะแนนคณุ ภาพชีวติ มีคะแนน ตงั้ แต่ 26 – 130 คะแนน โดยเม่ือผตู้ อบ
รวมคะแนนทกุ ขอ้ ไดค้ ะแนนเทา่ ไร สามารถเปรียบเทียบกบั เกณฑป์ กติ
ท่ีกาหนดดงั นี้



ขอ้ มูลใน WHOQOL – BREF –THAI

• องคป์ ระกอบดา้ นสุขภาพกาย ไดแ้ ก่ ขอ้ 2,3,4,10,11,12,24
• องคป์ ระกอบด้านจติ ใจ ไดแ้ ก่ ขอ้ 5,6,7,8,9,23
• องคป์ ระกอบด้านสัมพนั ธภาพทางสังคม ไดแ้ ก่ ขอ้ 13,14,25
• องคป์ ระกอบดา้ นสงิ่ แวดล้อม ไดแ้ ก่ ขอ้ 15,16,17,18,19,20,21,22
• ส่วนข้อ 1 ข้อ 26 เป็นตวั ชีว้ ดั ท่ีอยใู่ นหมวดคณุ ภาพชีวิตและสขุ ภาพ

โดยรวม จะไมร่ วมอยใู่ นองคป์ ระกอบทงั้ 4 ดา้ นนี้

การนาไปใช้ประโยชน์

• เคร่อื งชีว้ ดั คณุ ภาพชีวติ ฉบบั ยอ่ นี้ สามารถนาไปใชใ้ นการทดลองทาง
คลนิ กิ ใชห้ าคะแนน พืน้ ฐาน (baseline scores) ในพืน้ ท่ี ๆ ตอ้ งการ
และสามารถใชว้ ดั การเปล่ียนแปลงระดบั คณุ ภาพชีวติ เม่ือสิน้ สดุ
ระยะเวลาท่ีใชม้ าตรการอยา่ งหนง่ึ อยา่ งใด ทงั้ ยงั คาดหวงั ว่า เคร่อื งมือ
ชีว้ ดั คณุ ภาพชีวติ WHOQOL จะมีประโยชนอ์ ยา่ งย่งิ ในกรณีท่ีการ
ดาเนนิ ของโรคนนั้ ๆ ดเู หมือนวา่ อาการจะดขี นึ้ หรือรุนแรงขนึ้ เพียง
บางสว่ น และในกรณีท่ีการรกั ษาอาจจะเป็นแคก่ ารบรรเทาอาการใหด้ ี
ขนึ้ มากกวา่ จะเป็นการรกั ษาใหห้ ายขาด

การนาไปใชป้ ระโยชน์

• ในทางคลินิกเคร่ืองชีว้ ัด WHOQOL จะช่วยแพทยใ์ นการตดั สินใจ
เก่ียวกับการรักษา สามารถบ่งชีถ้ ึงความเป็นไปไดว้ ่าการรักษานั้น
ได้ผลดี และเสียค่าใช้จ่ายมากหรือน้อย แพทย์สามารถนามาใ ช้
ประเมินการเปล่ียนแปลงระดบั ของคณุ ภาพชีวิตจากการรกั ษาได้

การนาไปใชป้ ระโยชน์

• จะมีประโยชนใ์ นการวิจยั เพ่ือวางนโยบายทางสขุ ภาพ เพราะเคร่ืองมือ
ถูกพัฒนาขึน้ มาให้ใช้ได้ไม่จากัดวัฒนธรรม ไม่จากัดผู้ให้บริการ
ทางการแพทย์ ผูใ้ ชแ้ ละในแง่ของกฎหมาย จากความเป็นสากลของ
แบบวดั สามารถเปรียบเทียบคะแนนกนั ไดใ้ นเชิงระบาดวิทยา หรือใน
กรณีการศึกษาท่ีตอ้ งใชก้ ารสะสมขอ้ มูลจากหลาย ๆ ศนู ยจ์ ะช่วยให้
ม่นั ใจและยอมรบั ขอ้ มลู ท่ีได้

ข้อจากัด

• 1. การนาแบบวัดคุณภาพชีวิตขององคก์ ารอนามัยโลกชุดย่อ ฉบับ
ภาษาไทยไปใชก้ บั ประชาชนบางกลมุ่ เชน่ กลมุ่ ผสู้ งู อายอุ าจจะมีปัญหา
ในการใช้ เน่ืองจากในการพัฒนาแบบวัดไม่ไดศ้ ึกษาบุคคลท่ีมีอายุ
ตัง้ แต่ 60 ปี ขึน้ ไป แนวทางแก้ไขหากมีปัญหาเกิดขึน้ จากการตอบ
คาถามอาจจะ เปล่ียนไปใชว้ ิธีสมั ภาษณต์ ามขอ้ คาถามท่ีมีอยู่ แลว้ ให้
ผู้ตอบเป็นผู้ประเมินคาตอบด้วยตนเอง หากมีข้อสงสัยไม่เข้าใจผู้
สมั ภาษณส์ ามารถอธิบายเพ่ิมเติมได้ ตามกรอบหรือขอบเขตท่ีองคก์ าร
อนามยั โลกไดก้ าหนดเอาไวใ้ นแตล่ ะหมวด

ข้อจากัด

• 2. ข้อคาถามบางข้อยังมีจุดอ่อนของการเข้าใจคาถามอยู่บ้าง
โดยเฉพาะขอ้ คาถามท่ีเก่ียวกบั เร่ืองเพศเป็นคาถามท่ีค่อนขา้ งมีปัญหา
อยบู่ า้ ง ทงั้ นีเ้ น่ืองจากคาถามท่ีตอ้ งการบางขอ้ เป็นการยากท่ีจะใชเ้ พียง
คาถามเดียว แลว้ ใหผ้ ู้ตอบเขา้ ใจไดอ้ ย่างถูกตอ้ งตามวตั ถุประสงคท์ ่ี
ตอ้ งการ แนวทางแก้ไขในกรณีท่ีนาไปใช้แล้วเกิดปัญหาไม่เข้าใจ
คาถามท่ีทาได้ คือ การใหค้ าอธิบายเพ่ิมเติมตามขอบเขตท่ีองคก์ าร
อนามยั โลกกาหนดไวใ้ นแตล่ ะขอ้ คาถาม

รายการอ้างองิ

• กรมสขุ ภาพจิต กระทรวงสาธารณสขุ .เครอื่ งชีว้ ดั คณุ ภาพชีวติ ขององคก์ ารอนามยั
โลกชดุ ยอ่ ฉบบั ภาษาไทย (WHOQOL–BREF–THAI) สบื คน้ จาก
https://www.dmh.go.th/about/

• สวุ ฒั น์ มหตั นริ นั ดรก์ ลุ และคณะ. เปรยี บเทียบแบบวดั คณุ ภาพชีวติ ขององคก์ าร
อนามยั โลกทกุ 100 ตวั ชีว้ ดั และ 26 ตวั ชีว้ ดั , โรงพยาบาลสวนปรุง จงั หวดั
เชียงใหม,่ 2540.

• สวุ ฒั น์ มหตั นริ นั ดรก์ ลุ ปรทิ รรศ ศลิ ปกิจ และวนดิ า พมุ่ ไพศาลชัย. คณุ ภาพชีวติ
ของคนไทยในภาวะ วิกฤตเศรษฐกิจ. ทนุ สนบั สนนุ จากกรมสขุ ภาพจิต
โรงพยาบาลสวนปรุง จงั หวดั เชียงใหม่, 2541.