ขนมลิ้นหมา64853405

คู่มือการจัดทำหลักสูตรวิทยาศาสตร์
ที่บูรณาการองค์ความรู้ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่น

ขนมข้าวเปี่ ยง (ขนมลิ้นหมา)

จัดทำโดย นางสาววรดา การหมั่น รหัสนักศึกษา 64853405

คู่มือนี้เป็นส่วนหนึ่งของการเรียนรู้รายวิชาการจัดการศึกษาและการพัฒนา
หลักสูตรวิทยาศาสตร์ท้องถิ่นแบบยั่งยืน LSC5301 หลักสูตรวิทยาศาสตร์
มหาบัณฑิต สาขาการสอนวิทยาศาสตร์ ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2564

มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่

ก

คำนำ

คู่มือฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของการเรียนรู้รายวิชา การจัดการศึกษา
และการพัฒนาหลักสูตรวิทยาศาสต
ร์ LSCE5301 ผู้จัดทำได้ศึกษาการจัด
ทำหลักสูตรวิทยาศาสตร์ที่บูรณาการองค์ความรู้ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่น
เรื่อง ขนมข้าวเปี่ยง (ขนมลิ้นหมา) จังหวัดเชียงใหม่ อำเภอเชียงดาว
ตำบลเมืองงาย ซึ่งมีเนื้อหาสาระประกอบด้วย ความสำคัญของ
ภูมิปัญญาท้องถิ่น ขั้นตอนการดำเนินงาน ผลการศึกษาวิเคราะห์
ภูมิปัญญาท้องถิ่น ตารางวิเคราะห์มาตราฐาน ตัวชี้วัดที่เกี่ยวข้องกับกา
รบูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่น ตัวอย่างแผนการจัดการเรียนรู้ ภาพการ
ทดลองสอนและสะท้อนผลการสอน (AAR)

ผู้จัดทำขอขอบคุณอาจารย์ประจำวิชา ผศ.ดร.สายฝน แสนใจพรม
ผู้ให้ความรู้และแนวทางในการศึกษา ผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าคู่มือ
ฉบับนี้จะให้ความรู้และประโยชน์แก่ผู้อ่านทุกท่านไม่มากก็น้อย

วรดา การหมั่น

สารบัญ ข

คำนำ หน้า
สารบัญ ก
ความสำคัญของภูมิปัญญท้องถิ่น ข
ขั้นดำเนินงาน 1
ผลการดำเนินงาน 2
3
- ผลการศึกษาวิเคราะห์ภูมิปัญญาท้องถิ่น 3
จังหวัดเชียงใหม่

4
- ผู้สอนเลือกภูมิปัญญาท้องถิ่น เรื่อง ขนม

ข้าวเปี่ยง(ขนมลิ้นหมา) 7
8
- ตารางวิเคราะห์มาตรฐาน ตัวชี้วัด 27
ตัวอย่างแผนการจัดการเรียนรู้ 29
ภาพการทดลองสอน
สะท้อนผลการสอน (AAR)

1

ความสำคัญของภูมิปั ญญาท้องถิ่น
ขนมข้าวเปี่ ยง (ขนมลิ้นหมา)

เมื่อพูดถึงขนมไทย ( ล้านนา ) ในอดีตเมื่อมีงานพิธี งาน
ทำบุญต่าง ๆ ของคนพื้นเมืองล้านนา มักจะทำอาหารคาว
หวาน เพื่อถวายพระสงฆ์ เพื่อต้อนรับแขกที่มาเยือน ขนมต่าง
ๆ เหล่านี้เป็นขนมที่ทำจากภูมิปัญญาชาวบ้าน ซึ่งได้สืบทอดมา
ถึงปัจจุบัน แต่ขนมพื้นเมืองบางอย่างได้เลือนหายไปจาก
ประเพณี เนื่องจากมีผู้ที่ทำได้ไม่มาก และ ค่อนข้างจะหายากใน
ปัจจุบัน ขนมพื้นเมืองล้านนา ที่ไม่ค่อยได้พบเจอนัก และวิธีการ
ทำง่าย ๆ นั่นคือ ขนมลิ้นหมา หรือ ข้าวหนมเบี่ยง

ขั้นตอนการดำเนินงาน 2

ศึ กษาวิเคราะห์ภูมิปัญญาท้องถิ่นของตัวเอง
ศึ กษาวิเคราะห์ คัดเลือก รวบรวมองค์ความรู้
วิเคราะห์ มาตรฐาน ตัวชี้วัด จากหลักสูตรวิทยาศาสตร์

จัดทำแผนการเรียนรู้
ทดลองสอน

สะท้อนคิดผลการจัดการเรียนรู้

ผลการดำเนินงาน 3

ผลการศึกษาวิเคราะห์ภูมิปัญญาท้องถิ่นในตำบลเมืองงาย
อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ดังนี้

ด้านหัตถกรรม

ชะลอมใส่ ผัก

ด้านอาหาร

ชนมลิ้ นหมา จิ้นส้ ม(แหนม)

ขนมจี น

4

ผู้สอนได้เลือกภูมิปั ญญาท้องถิ่น
เรื่องขนมข้าวเปี่ ยง (ขนมลิ้นหมา) มีองค์ความรู้ดังนี้

ประวัติความเป็นมาของขนมข้าวเปี่ ยง (ขนมลิ้นหมา)

ขนมลิ้นหมา เป็นอาหารว่างภาคเหนือ อาหารประจำภาคเหนือ หรือที่เรียกว่า ขนมลิ้น
หมา, ขนมเปี่ยง หรือขนมข้าวเปี่ยง เป็นขนมไทยที่ทำมาจากแป้งข้าวเหนียวดำนวดกับน้ำ
จนหนืดแต่ไม่เละ เติมเกลือให้มีรสเค็มเล็กน้อย บ้างใช้แป้งข้าวเหนียวสีขาวนวดกับน้ำ
อ้อยและเกลือให้มีรสหวานๆ เค็มๆ นำมะพร้าวขูดคลุกกับน้ำตาลทราย ช่วยให้ขนมอร่อย
และน่ารับประทานมาก ขนมไทยโบราณ นั้นมีเอกลักษณ์ด้านวัฒนธรรมประจำชาติไทย
คือ จะมีความละเอียดอ่อนประณีตในการเลือกสรรวัตถุดิบ โดยวิธีการทำที่พิถีพิถัน
รสชาติอร่อยหอมหวาน และสีสันสวยงาม รูปลักษณ์ชวนรับประทาน ตลอดจนกรรมวิธีที่
ประณีตบรรจง ขนมลิ้นหมา ด้วยความเหนียวหนึบของแป้ง หอมมะพร้าวที่คลุก
เมื่อทานกับน้ำตาลน้ำอ้อยมันเข้ากัน ขนมลิ้นหมานั้นเป็นขนมพื้นบ้านของทางภาคเหนือ
ที่หาทานค่อนข้างจะยากแล้ว โดยทำจากแป้งข้าวเหนียวดำ ซึ่งทางภาคเหนือจะเรียกว่า
"ข้าวก่ำ" มีชื่ออีกอย่างว่า "ขนมเปี่ยง" หรือ "ขนมข้าวเปี่ยง" ซึ่ง "เข้าเปี่ยง" ในภาษา
ล้านนาจะหมายถึงเศษข้าวหัก ๆ ที่เหลือจากการสีข้าว โดยสมัยก่อนนำมาใช้ทำขนมชนิด
นี้นั่นเอง

ส่วนผสมที่ใช้ทำขนมข้าวเปี่ยง (ขนมลิ้นหมา) 5

1. แป้งข้าวเหนียวดำ
2. แป้งข้าวเหนียวขาว

3. น้ำตาลทราย
4. มะพร้าวขูด
5. เกลือ

6

ปริมาณส่วนผสมที่ใช้ทำขนมข้าวเปี่ ยง(ขนมลิ้นหมา)

ส่วนปริมาณของส่วนผสมในการทำขนมลิ้นหมาต่อ 1 ครั้ง โดยจะใช้ประมาณ

แป้งข้าวเหนียวดำ 3 ถ้วย
แป้งข้าวเหนียวขาว ถ้วย
น้ำตาลทราย 2 ช้อนโต๊ะ
มะพร้าวขูด ถ้วย
เกลือป่น 1 ช้อนชา

วิธีทำ

1. ผสมแป้งข้าวเหนียวดำและขาว ใส่น้ำ นวดให้เข้ากัน

2. ฉีกใบตองขนาด 6 นิ้ว ทาน้ำมันบนใบตองให้ทั่ว

3. วางแป้งลงบนใบตอง กดให้แบนและยาว

4. พับใบตองซ้ายขวา พับหัวท้าย เป็นรูปสี่เหลี่ยม

5. ใส่ขนมลงในลังถึงนึ่ง นึ่งประมาณ 20 นาที

6. แกะใบตองออก นำมาคลุกกับมะพร้าวขูด โรยด้วยน้ำตาลทราย

ตารางวิเคราะห์ มาตราฐาน ตัวชี้วัด 7
เกี่ยวข้องกับการบูรณาการภูมิปัญญาท้อง

ถิ่น เรื่อง ขนมข้าวเปี่ยง(ขนมลิ้นหมา)

ตัวอย่างแผนการเรียนรู้ 8
เรื่อง ขนมข้าวเปี่ยง(ขนมลิ้นหมา)

9

10

11

12

13

14

185

186

187

188

189

280

281

282

283

284

285

286

ภาพในการทดลองสอน 27

ณ วันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2565

ขั้นสร้างความสนใจและนำเข้าสู่บทเรียน

ขั้นสำรวจและค้นหา

28

ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป
ขั้นขยายความรู้

สะท้อนผลการสอน 29

1.จุดเด่น
-มีการเสริมแรงทางบวกให้กับผู้เรียน
-วีดีโอประกอบการสอน ดึงดูดความสนใจของผู้เรียน

2.จุดที่ควรปรับ
-ฝึกพูดให้ฉะฉานและมั่นใจในตัวเองมากขึ้น
- ควรมีกิจกรรมที่ดึงดูดความสนใจต่อผู้เรียน

3.ความคิดเห็นจากเพื่อนคู่คิด
จากที่ได้เรียนกับครู วรดา ครูมีการเตรียมตัวก่อน

จัดการเรียนการสอน การสอนของครูมีความน่าสนใจ
การสอนของครูสนุก เพราะว่ามีสื่อหลากหลาย ทำให้ไม่
ง่วง ครูมีการถามตอบกับผู้เรียนสม่ำเสมอ ได้รู้วิธีทำ
ขนมไทยและประโยชน์ของขนมด้วย