Top One (Geografi TG3) Penerbitan Pelangi Sdn Bhd

1 Jadual dan Graf 4 Tumbuhan-tumbuhan Semula
1 – 11 Jadi di Malaysia 29 – 39

Nota SMART................................................................................ 1 Nota SMART..............................................................................29
Praktis Pengukuhan ................................................................ 2 Praktis Pengukuhan ..............................................................30
1.1 Ciri-ciri dan Kegunaan Jadual................................. 2 4.1 Jenis dan Taburan Tumbuh-tumbuhan
1.2 Ciri-ciri dan Kegunaan Graf..................................... 2
1.3 Langkah-langkah Membina Jadual...................... 3 Semula Jadi di Malaysia..........................................30
1.4 Langkah-langkah Membina Graf Bar Mudah, 4.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Jenis

Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan.......... 3 dan Taburan Tumbuh-tumbuhan Semula
1.5 Mentafsir Jadual, Graf Bar Mudah, Graf Jadi di Malaysia..........................................................31
4.3 Kepentingan Tumbuh-tumbuhan Semula
Garisan Mudah dan Graf Gabungan.................... 4 Jadi di Malaysia..........................................................32
Praktis PT3.................................................................................... 6 4.4 Kesan Kegiatan Manusia terhadap Tumbuh-
tumbuhan Semula Jadi di Malaysia...................33
Praktis i-THINK, QQ 10 Praktis PT3..................................................................................34
Sudut PAK-21 ...........................................................................11
Praktis i-THINK, QQ 38
Sudut PAK-21 ...........................................................................39

2 Carta Pai 12 – 19 5 Hidupan Liar di Malaysia

Nota SMART..............................................................................12 40 – 48
Praktis Pengukuhan ..............................................................13
2.1 Ciri-ciri dan Kegunaan Carta Pai..........................13 Nota SMART..............................................................................40
2.2 Langkah-langkah Membina Carta Pai...............13 Praktis Pengukuhan ..............................................................41
2.3 Mentafsir Carta Pai....................................................15 5.1 Hidupan Liar di Malaysia........................................41
Praktis PT3..................................................................................16 5.2 Kepentingan Hidupan Liar di Malaysia.............41
5.3 Kegiatan Manusia yang Mengancam Hidupan
Praktis i-THINK, QQ 18
Sudut PAK-21 ...........................................................................19 Liar di Malaysia...........................................................42
5.4 Usaha Pemeliharaan dan Pemuliharaan
Pengaruh Persekitaran
Fizikal terhadap Kepelbagaian Hidupan Liar di Malaysia........................................43
3 Tumbuh-tumbuhan Semula Praktis PT3..................................................................................44
Jadi dan Hidupan Liar
Praktis i-Think, QQ 47
Sudut PAK-21 ...........................................................................48

20 – 28

Nota SMART..............................................................................20 6 Sumber Semula Jadi di 49 – 57
Malaysia
Praktis Pengukuhan ..............................................................21
Nota SMART.................................................................... 49
3.1 Faktor-faktor Persekitaran Fizikal yang Praktis Pengukuhan ..............................................................50
Mempengaruhi Kepelbagaian Tumbuh- 6.1 Sumber Semula Jadi di Malaysia.........................50
tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar.......21 6.2 Taburan Sumber Boleh Baharu dan Sumber

3.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Tidak Boleh Baharu di Malaysia...........................51
Kepelbagaian Tumbuh-tumbuhan Semula 6.3 Kepentingan Sumber Semula Jadi dalam
Jadi dan Hidupan Liar..............................................22
Pembangunan Ekonomi di Malaysia.................52
Praktis PT3..................................................................................24 Praktis PT3..................................................................................53
Praktis i-THINK, QQ 27
Praktis i-THINK, QQ 56
Sudut PAK-21 ...........................................................................28 Sudut PAK-21 ...........................................................................57

ii

7 Kegiatan Ekonomi 58 – 68 10 Sumber Hutan 88 – 98
di Malaysia

Nota SMART..............................................................................58 Nota SMART..............................................................................88
Praktis Pengukuhan ..............................................................59 Praktis Pengukuhan ..............................................................89
7.1 Jenis Kegiatan Ekonomi di Malaysia..................59 10.1 Sumber Hutan............................................................89
7.2 Taburan Kegiatan Ekonomi Utama di 10.2 Kepentingan Pengurusan Sumber Hutan

Malaysia........................................................................ 59 di Malaysia...................................................................90
7.3 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Kegiatan 10.3 Usaha Pemeliharaan dan Pemuliharaan

Ekonomi di Malaysia................................................61 Sumber Hutan di Malaysia.....................................91
7.4 Kepentingan Kegiatan Ekonomi di Malaysia....62 10.4 Peranan Agensi dalam Pengurusan Hutan
Praktis PT3..................................................................................63
di Malaysia...................................................................92
Praktis i-THINK, QQ 67 Praktis PT3..................................................................................94
Sudut PAK-21 ...........................................................................68
Praktis i-THINK, QQ 97
Sudut PAK-21 ...........................................................................98

Tumbuh-tumbuhan Semula
Jadi dan Hidupan Liar
8 di Dunia 69 – 77 11 Kitar Semula 99 – 107

Nota SMART..............................................................................69 Nota SMART..............................................................................99
Praktis Pengukuhan ..............................................................70 Praktis Pengukuhan ..............................................................98
8.1 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan 11.1 Elemen Kitar Semula............................................. 100
11.2 Kepentingan Amalan Kitar Semula................. 101
Liar di Dunia................................................................70 11.3 Amalan Kitar Semula di Malaysia..................... 101
8.2 Kepentingan Tumbuh-Tumbuhan Semula Jadi 11.4 Amalan Kitar Semula di Negara-negara

dan Hidupan Liar di Dunia....................................72 Lain.............................................................................. 102
Praktis PT3..................................................................................73 Praktis PT3............................................................................... 103

Praktis i-THINK, QQ 76 Praktis i-THINK, QQ 106
Sudut PAK-21 ...........................................................................77 Sudut PAK-21 ........................................................................ 107

Sumber Semula Jadi Utama
dan Kerjasama Ekonomi
9 di Dunia 78 – 87 Panduan Kerja Lapangan 108 – 109
Kertas Model PT3 110 – 120
Nota SMART..............................................................................78 Jawapan
Praktis Pengukuhan ..............................................................79 J1 – J18
9.1 Taburan Sumber Semula Jadi Utama di

Dunia.............................................................................. 79
9.2 Krisis Sumber Semula Jadi di Dunia...................81
9.3 Contoh Kerjasama Ekonomi Antarabangsa....81
9.4 Kepentingan Kerjasama Ekonomi

Antarabangsa.............................................................. 82
Praktis PT3..................................................................................83

Praktis i-THINK, QQ 86
Sudut PAK-21 ...........................................................................87

iii

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Bab 2  Carta Pai Kemahiran Geografi

2 Carta Pai

Nota SMART

Carta pai
Gambar rajah yang memaparkan maklumat dalam bentuk

bulatan yang dibahagikan kepada beberapa sektor

Ciri-ciri Kegunaan Data atau maklumat
• Bulatan dibahagikan kepada • Lebih mudah, jelas dan • Kedatangan pelancong

beberapa sektor ringkas mengikut negara asal
• Satu sektor bagi satu data • Pembacaan dan pentafsiran • Perolehan pendapatan
• Saiz setiap sektor berdasarkan
lebih mudah dan efektif negara mengikut sektor
kuantiti data atau maklumat • Menggambarkan taburan ekonomi
• Nilai sektor dalam peratus • Import atau eksport
• Nilai keseluruhan bulatan adalah dan perbandingan data mengikut negara
atau maklumat • Keluasan kawasan
360o, mewakili 100 peratus • Memudahkan penulisan pertanian mengikut
• Mempunyai tajuk dan petunjuk laporan atau rumusan jenis tanaman

Langkah-langkah Membina Carta Pai

Tukarkan nilai mutlak Tentukan saiz sudut setiap Lukiskan sebuah bulatan
kepada nilai peratus sektor

Lukis jejari dari pusat Lukiskan setiap sektor mulai Lorekkan atau
bulatan tegak ke atas nilai terbesar ke nilai terkecil warnakan setiap sektor

Tuliskan nilai peratus Lengkapkan carta pai dengan tajuk
pada setiap sektor petunjuk dan jumlah keseluruhan
Mentafsir Carta Pai
Kenal pasti tajuk Kenal pasti maklumat dan Menyatakan nilai terbesar
data setiap sektor dan nilai terkecil

Nyatakan perbezaan Huraikan isi tersirat berdasarkan Nyatakan perbezaan
nilai antara sektor dapatan data atau maklumat nilai antara sektor

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 12

Geografi  Ting. 3 KSSM  Bab 2  Carta Pai 

Praktis Pengukuhan

2.1 Ciri-ciri dan Kegunaan Carta Pai Buku Teks
m.s. 22
1. Jawab soalan-soalan yang berikut. TP 1 TP 2

(a) Carta pai merupakan yang dibahagikan kepada beberapa bahagian
atau
.

(b) Saiz setiap sektor ditentukan berdasarkan kuantiti maklumat atau data.

(c) Nilai setiap dinyatakan dalam peratus.

(d) Tandakan (✓) pada data atau maklumat yang sesuai dipersembahkan dalam carta pai dan (✗)
pada yang tidak sesuai pada ruang yang disediakan.

(i) Kedatangan pelancong asing ke sesebuah negara. (    )

(ii) Bilangan murid sekolah dari tahun 2012 hingga tahun 2016. (    )

(iii) Eksport negara mengikut sektor ekonomi. (    )

(iv) Pekerja asing mengikut negara asal. (    )

2.2 Langkah-langkah Membina Carta Pai Buku Teks
m.s. 23 – 24
2. Susun langkah-langkah membina carta pai mengikut turutan yang betul. TP 2
(a) Lukiskan sebuah bulatan dengan jejari yang sesuai.

(b) Tukarkan nilai mutlak setiap data atau maklumat kepada peratus.

(c) Catatkan nilai peratus pada setiap sektor.

(d) Lengkapkan carta pai dengan tajuk dan petunjuk.

(e) Tentukan saiz sudut setiap sektor.

(f) Lukiskan setiap sektor daripada nilai yang terbesar kepada nilai yang terkecil mengikut
arah putaran jam.

(g) Lukis jejari tegak ke atas dari pusat bulatan.

13 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Bab 2  Carta Pai

3. (a) Lengkapkan jadual di bawah dengan mengira nilai peratus dan sudut bagi melukis carta pai yang
menunjukkan bilangan murid mengikut kaum di SMK Cempaka pada tahun 2019.

Jadual 1 Bilangan murid mengikut kaum di SMK Cempaka, 2019

Kaum Bilangan murid 2019 Sudut (˚)
Peratus (%)

Melayu 665

Cina 345

India 198

Lain-lain 35

Jumlah 100 360



(b) Berdasarkan hasil kiraan peratus dan sudut dalam jadual di atas, lukis carta pai yang menunjukkan
bilangan murid mengikut kaum di SMK Cempaka pada tahun 2019.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 14

2.2 Mentafsir Carta Pai Geografi  Ting. 3 KSSM  Bab 2  Carta Pai 
Buku Teks
4. Tafsirkan carta pai di bawah. TP 4 TP 6 m.s. 26

Pengeluaran Industri Kecil dan Sederhana (IKS)
di Kampung Sentosa Pada Tahun 2015

8.6% 58.6% PETUNJUK
10% Kerepek pisang
Kerepek ubi
22.8% Kuih bahulu
Dodol

Jumlah: RM150 juta

  Carta pai di atas menunjukkan pelbagai jenis pengeluaran Industri Kecil dan Sederhana (IKS)

di Kampung Sentosa pada tahun 2015. Jumlah keseluruhan pengeluaran IKS Kampung Sentosa

adalah sebanyak (a) . Jumlah pengeluaran kerepek pisang adalah sebanyak

(b) (58.6%), kerepek ubi RM34.2 juta (22.8%), kuih bahulu RM15 juta (10%) dan

dodol RM12.9 juta (8.6%). Jumlah pengeluaran IKS bagi Kampung Sentosa pada tahun 2015 yang tertinggi

ialah (c) dan yang terendah ialah (d) . Perbezaannya

adalah sebanyak (e) %, iaitu (f  ) .

   Kesimpulannya, pelbagai jenis pengeluaran IKS di Kampung Sentosa berpunca dari usaha kerajaan

dalam meningkatkan (g) penduduk.

15 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Bab 2  Carta Pai

Praktis PT3

Bahagian A 5. Pilih carta pai yang paling tepat mewakili
jadual di bawah.
Pilih jawapan yang paling tepat.
Jenis makanan Bilangan
1. Pilih pernyataan yang betul berkaitan dengan Nasi lemak 23
carta pai. Nasi goreng 20
A Merupakan sebuah bulatan yang dibahagi Nasi kerabu 16
kepada beberapa sektor Nasi minyak 15
B Merupakan gambar yang menunjukkan
peningkatan sesuatu sektor A C PETUNJUK
C Merupakan graf yang menunjukkan
peningkatan setiap sektor yang dipilih PETUNJUK Nasi lemak
D Merupakan garisan lurus yang Nasi goreng
membahagikan beberapa sektor yang Nasi lemak Nasi kerabu
dipilih Nasi goreng Nasi minyak
Nasi kerabu
Soalan 2 hingga Soalan 4 berdasarkan carta pai di bawah. Nasi minyak

B D PETUNJUK
Nasi lemak
Peratus Pengeluaran Sektor Pertanian PETUNJUK Nasi goreng
Negara X Pada Tahun 2015 Nasi kerabu
Nasi lemak Nasi minyak
Nasi goreng
Nasi kerabu
Nasi minyak

7.2% PETUNJUK Soalan 6 dan Soalan 7 berdasarkan carta pai di bawah.

9.6% Kelapa sawit Peratus Import Negara X
46.6% Getah Pada Bulan Jun 2015
Padi
36.6% Kenaf

4.8% 0.5% PETUNJUK
7.2%
Jumlah: RM14.6 juta Beras
Petroleum mentah
Carta pai 1 9.1% Minyak masak
20.8% Marjerin
2. Berapakah jumlah pengeluaran kelapa sawit? 55.9% Sabun
Jentera ringan
A RM1.9 juta C RM6.8 juta

B RM5.4 juta D RM7.4 juta Jumlah: RM100 juta

3. Berapakah jumlah pengeluaran bagi tanaman Carta pai 2

yang menyumbang peratus yang paling 6. Berapakah peratus import hasil produk kelapa

rendah? sawit Negara X pada bulan Jun 2015?

A RM1.1 juta C RM2.8 juta A 20.8% C 32.5%

B RM1.4 juta D RM3.2 juta B 21.1% D 41.9%

4. Berapakah perbezaan pengeluaran antara 7. Apakah produk utama yang diimport oleh

kelapa sawit dengan kenaf ? Negara X pada bulan Jun tahun 2015?

A RM5.7 juta C RM5.2 juta A Beras C Kelapa sawit

B RM4.8 juta D RM4.2 juta B Sabun D Jentera ringan

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 16

Geografi  Ting. 3 KSSM  Bab 2  Carta Pai 

Bahagian B

1. (a) Jadual 1 menunjukkan peratus kedatangan pelancong dari negara ASEAN ke Malaysia pada
tahun 2016.

Negara Kedatangan pelancong (%)

Singapura 67

Indonesia 15

Thailand 9

Brunei Darussalam 7

Negara-negara ASEAN lain 2

Jumlah 100

Jadual 1

Lukis carta pai bagi menunjukkan peratus kedatangan pelancong dari negara ASEAN ke Malaysia
pada tahun 2016.

Gunakan jejari 5 cm untuk membina carta pai tersebut pada kertas graf di halaman 18.
[8 markah]

(b) Mengapakah pelancong dari Singapura ke Malaysia adalah paling ramai?


[4 markah]

(c) Apakah usaha-usaha yang boleh dilakukan oleh kerajaan untuk menarik lebih ramai pelancong
asing ke Malaysia?



[3 markah]
17 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Bab 2  Carta Pai

Praktis i-THINK 18

https://bit.ly/2NBYDGL

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Geografi  Ting. 3 KSSM  Bab 2  Carta Pai 

SUDUT PAK–21

Lawatan ke Galeri

Bab 2 Carta Pai

Subtopik 2.2 Langkah-langkah Membina Carta Pai
Hasil 2.3 Mentafsir Carta Pai
Pembelajaran
• Membina carta pai berdasarkan jadual
Objektif • Mentafsirkan carta pai

• Menguji kemampuan murid untuk mencari data dan maklumat yang sesuai
untuk membina jadual dan carta pai

• Memberi pendedahan kepada murid untuk membina jadual dan carta pai
berdasarkan data dan maklumat yang dikumpul

• Menilai tahap pemahaman murid dalam mentafsir carta pai yang dibina

Peralatan Komputer, kertas mahjung, pen, pita pelekat, sticky notes

Aktiviti 1. Bahagikan murid-murid kepada enam kumpulan.

2. Setiap kumpulan akan diberikan satu tajuk, contohnya sumbangan sektor
ekonomi kepada pendapatan negara, destinasi eksport utama Malaysia,
peratus penduduk Malaysia mengikut kaum dan sebagainya.

3. Setiap kumpulan perlu mengumpulkan data dan maklumat bagi tajuk yang
diberi.

4. Data dan maklumat boleh diperoleh melalui laman web, risalah atau buku-
buku rujukan.

5. Berdasarkan data yang diperoleh, murid-murid perlu berbincang dan
membina jadual yang sesuai menggunakan program Excel.

6. Kemudian, murid-murid perlu membina carta pai untuk mempersembahkan
data dan maklumat tersebut. Carta pai juga perlu dibina menggunakan
program Excel.

7. Setelah membina carta pai, murid-murid perlu mentafsir carta pai
tersebut. Tafsiran murid perlu jelas dan mudah difahami.

8. Setelah selesai, setiap kumpulan perlu mencetak dan menampal hasil kerja
mereka di kertas mahjung.

9. Setiap kumpulan perlu menampal kertas mahjung masing-masing di
hadapan kelas menggunakan pita pelekat.

10. Setiap kumpulan akan bergerak dari satu stesen kumpulan ke stesen
kumpulan yang lain untuk melihat hasil kerja yang dipamerkan.

11. Semasa berada di stesen, murid perlu melihat dan berbincang dengan
rakan sekumpulan berkenaan hasil kerja kumpulan itu.

12. Murid boleh menambah sebarang maklumat atau menulis komen
menggunakan sticky notes dan letakkan pada hasil kerja kumpulan
tersebut.

13. Aktiviti ini berterusan sehingga semua kumpulan selesai.

19 © PPeenneerrbbiittaann PPeellaannggii SSddnn.. BBhhdd..

Jawapan

1 Skala dan Jarak 6. Graf menunjukkan jumlah eksport hasil kilang Malaysia
ke negara-negara Asia Tenggara terpilih pada tahun
Praktis Pengukuhan 2015. Didapati Indonesia merupakan pengimport utama
hasil kilang Malaysia, iaitu bernilai RM8 bilion, diikuti
1. (a) tersusun dengan Kemboja yang mengimport hasil kilang bernilai
(b) lajur, baris RM6.5 bilion dan Vietnam dengan nilai import RM6
(c) dibaca, ditafsir bilion. Malaysia juga mengeksport hasil kilang ke negara
2. Filipina yang bernilai RM4.8 bilion dan Thailand yang
bernilai RM4.5 bilion.
3. Bilangan pelancong yang datang ke Teluk Cempedak
dalam masa seminggu    Hasil kilang Malaysia digunakan dalam pelbagai
industri pembuatan seperti industri elektrik dan elektronik,
Negara Bilangan pelancong (orang) industri percetakan dan industri tekstil. Hasil eksport
Jepun 30 ini menambahkan pendapatan negara Malaysia dan
China 40 menggalakkan pertukaran wang asing.
Indonesia 10
India 15    Kesimpulannya, jumlah eksport hasil kilang Malaysia
Timur Tengah 12 ke negara-negara Asia Tenggara terpilih pada tahun 2015
Eropah 5 ialah RM29.8 bilion.

Terima jawapan murid yang munasabah

Praktis PT3

Bahagian

4. Bilangan pelancong (orang) 1. A 2. C 3. D 4. B 5. A 6. B
7. D 8. D
40 PETUNJUK
35 Jepun Bahagian
30 China
25 Indonesia 1. (a) Saiz graf dikecilkan untuk tujuan penerbitan
20 India
Timur Tengah
Eropah

15 Perubahan Penduduk Malaysia Antara Tahun
10 1970 hingga Tahun 2010
5
0 Negara 30

27

Saiz graf dikecilkan untuk tujuan penerbitan Jumlah penduduk (juta orang) 24

5. Suhu dan Hujan di Kawasan X Pada Tahun 2018 21

Hujan 18

(mm) Suhu(ºC)

30 15
25
20 12
15
10 9
5
450 0 6
400
350 3
300
250 0 1980 1990 2000 2010
200 1970 Tahun
150
100 Tajuk (1m)
50 Skala (1m)
0J F M A M J J O S O N D Paksi x: Tahun (1m)
Paksi y: Jumlah penduduk (1m)
Saiz graf dikecilkan untuk tujuan penerbitan Plotan (5m)
Jumlah (9m)

J1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan 2 Carta Pai

(b) F1 Kadar kelahiran tinggi (1m) Praktis Pengukuhan
F2 Taraf kesihatan yang lebih baik (1m)
F3 Dasar kerajaan yang menggalakkan kelahiranJumlah pengeluaran (ribu tan) 1. (a) bulatan, sektor 2019
(b) sudut
(1m) (c) sektor
(c) F1 Menyediakan pasaran tempatan (1m) (d) (i) ✓
F2 Menyediakan tenaga kerja yang mencukupi (1m) (ii) ✗
F3 Meningkatkan daya pengeluaran negara (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah (iii) ✓
2. (a) Saiz graf dikecilkan untuk tujuan penerbitan (iv) ✓
2. (a) 3
Jumlah Pengeluaran Petroleum di Negara W antara (b) 1
Tahun 2010 hingga Tahun 2014 (c) 6
(d) 7
1500 (e) 2
(f ) 5
1400 (g) 4
3. (a)
1300
Kaum Bilangan Peratus Sudut (˚)
1200 1 9 0 . 8
murid (%)
1100
Melayu 6 6 5 5 3
1000
Cina 3 4 5 2 8 1 0 0 . 8
900 India 1 9 8 1 6 5 7 . 6
Lain-lain 3 5 3 1 0 . 8
800 Jumlah 1 2 4 3 1 0 0 3 6 0

700 (b) Bilangan Murid Mengikut Kaum di SMK
Cempaka Pada Tahun 2019
600
3%
500
16% 53% PETUNJUK
400 28% Melayu
Cina
300 India
Lain-lain
200
Jumlah: 1 243 orang
100
4. (a) RM 150 juta
0 2010 2011 2012 2013 2014 (b) RM87.9 juta
(c) kerepek pisang
Tahun (d) dodol
Tajuk (1m) (e) 50
(f) RM75 juta
Skala (1m) (g) pendapatan
Paksi x: Tahun (1m)
Paksi y: Jumlah pengeluaran (1m)
Bar (5m)
Jumlah (9m)
(b) F1 Permintaan yang tinggi (1m)
F2 Penggunaan teknologi moden meningkatkan

pengeluaran (1m)
F3 Pelaburan asing (1m)
F4 Bahan mentah untuk pelbagai industri (1m)
(c) F1 Pencemaran laut - tumpahan minyak (1m)
F2 Pencemaran laut - pembuangan sisa,

terutamanya dari atas pelantar ke laut (1m)
F3 Pencemaran udara - aktiviti pemprosesan

petroleum (1m)
F4 Pencemaran air laut - menyebabkan

keseimbangan ekosistem marin terjejas (F1)
Terima jawapan murid yang munasabah

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J2

Praktis PT3 Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan  

Bahagian (b) Iklim
(c) Tanih
1. A (d) Bentuk muka bumi
2. C 3.
3. A
4. A 4. (a) Iklim Gurun Panas
5. A (b) Iklim Monsun Tropika
6. B (c) Iklim Siberia
7. A (d) Iklim Siberia
(e) Iklim Laurentia
Bahagian (f) Iklim Laurentia
5. (a) (i) Baik
1. (a) Saiz carta pai dikecilkan untuk tujuan penerbitan (ii) Tanih latosol
(iii) Iklim Monsun Tropika
Peratus Kedatangan Pelancong dari Negara ASEAN (b) (i) Tanah pamah
ke Malaysia pada Tahun 2016 (ii) Tanih podzol
(iii) Iklim Siberia
2% (c) (i) Tanah pamah
(ii) Baik
7% PETUNJUK (iii) Iklim Steppe
9% Singapura (d) (i) Tanah pamah
(ii) Baik
15% Indonesia (iii) Tanih latosol
(e) (i) Pinggir laut
67% Thailand (ii) Buruk
(iii) Iklim Khatulistiwa
Brunei Darussalam (f) (i) Baik
(ii) Tanih terra rossa
Negara-negara (iii) Iklim Mediterranean
ASEAN lain (g) (i) Tanah pamah
(ii) Baik
(b) F1 Paling dekat (1m) (iii) Tanih aridisols
H1 Negara jiran (1m)
F2 Murah (1m) Praktis PT3
H2 Mata wang Malaysia lebih rendah (1m)
(c) F1 Pemeliharaan dan pemuliharaan bangunan dan Bahagian

monumen bersejarah (1m) 1. A
F2 Aspek kebersihan harus diberi fokus utama (1m) 2. B
F3 Mewujudkan kawasan pelancongan yang 3. B
4. C
bersumberkan keindahan alam sekitar (1m) 5. B
F4 Memperlengkap kemudahan pengangkutan, 6. A
7. C
penginapan seperti hotel-hotel bertaraf lima 8. A
bintang dan juga memajukan bidang komunikasi
(1m) Bahagian
Terima jawapan murid yang munasabah
1. (a) (i) Tanih aridisols yang kering (1m)
3 Pengaruh Persekitaran Fizikal Terhadap (ii) Iklim Gurun Panas (1m)
Kepelbagaian Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi (iii) Kawasan tanah rendah (1m)
dan Hidupan Liar
(b) (i) Tikus jerboa (1m)
Praktis Pengukuhan (ii) Unta (1m)

1. (a) Saliran
(b) Bentuk muka bumi
(c) Iklim
(d) Tanih
2. (a) Saliran

J3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan

(iii) Musang fennec (1m) Cabaran KBAT
(c) (i) F1 Hujan tahunan sedikit (1m)
• Pokok kaktus prickly pear
H1 Kurang daripada 250 mm (1m) • Mempunyai akar yang panjang dan merebak - menyerap air
(ii) F2 Panas dan kering sepanjang tahun (1m) • Tidak berdaun tetapi berduri - membantu tumbuhan
H2 Angin kering dan tidak membawa hujan (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah mengurangkan kehilangan air yang keluar melalui
2. (a) (i) Tanah pamah (1m) perpeluhan (transpirasi)
(ii) Baik (1m) • Batang berongga untuk menyimpan air bagi kegunaan
(iii) Tanih podzol (1m) pada musim kemarau
(iv) Iklim Siberia (1m)   Terima jawapan murid yang munasabah
(b) (i) Pokok pain (1m)
(ii) Pokok cedar (1m) 4 Tumbuh-Tumbuhan Semula Jadi di
(iii) Pokok fir (1m) Malaysia
(iv) Pokok sprus (1m)
(c) (i) Lynx (1m) Praktis Pengukuhan
(ii) Elk (1m)
(iii) Moose (1m) 1. Jenis tumbuh-tumbuhan
(iv) Brown bear (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah

Bahagian Taburan/ Lokasi

3. (a) F1 Tanah pamah (1m) H1 Hutan Hujan Tropika Banjaran Titiwangsa
H1 Hutan Hujan Tropika/ Hutan Monsun Tropika
H2 Hutan Pantai Dungun (Terengganu)
(1m)
H3 Hutan Paya Air Matang (Perak)
C1 Tanah pamah di Tasik Great St. Lawrence diliputi Masin
Hutan Konifer (1m)

F2 Pinggir laut (1m) H4 Hutan Paya Air Tasik Bera (Pahang)
H2 Tumbuh-tumbuhan yang tahan tiupan angin (1m) Tawar
C2 Hutan Pantai di Pulau Tioman, Malaysia (1m)
H5 Hutan Gunung Taman Negara Kinabalu
(b) F1 Hujan tahunan lebat (1m) (Sabab)

H1 1 000 mm hingga 2 000 mm (1m) H6 Hutan Pantai Pulau Sipadan (Sabah)
F2 Suhu yang tinggi (1m)
H2 24°C hingga 27°C sepanjang tahun (1m) 2. (a) Gunung, 1 200 m
Terima jawapan murid yang munasabah (b) Hutan Paya Air Masin, lenggadai/ tumu merah/

4. (a) F1 Kawasan bersaliran baik (1m) ramin/ jongkong/ nibung
H1a Subur dan tidak bertakung air
(c) Hutan Paya Air Masin, Hutan Paya Air Tawar
H1b Diliputi tumbuh-tumbuhan semula jadi seperti 3. (a) Hutan Paya Air Masin
Hutan Hujan Tropika, Hutan Monsun Tropika (b) Hutan Pantai
(c) Hutan Hujan Tropika
dan Hutan Konifer (1m) (d) Hutan Gunung
(e) Hutan Paya Air Tawar
F2 Kawasan bersaliran buruk (1m) 4. (a) Habitat akuatik/ Pelancongan/ Ternakan ikan/
H2a Tanah rendah yang sentiasa bertakung air (1m)
Pembalakan/ Sumber bahan mentah
H2b Kawasan bertakung air membentuk Hutan
Paya Air Tawar/ kawasan pinggir laut berlumpur

membentuk Hutan Paya Air Masin (1m) (b) Habitat/ Pembalakan/ Perubatan/ Sumber bahan
mentah
(b) F1 Tanih aridisols di kawasan Gurun Panas (1m)
H1a Tanih pasir yang kering dan tandus (1m) (c) Pelancongan/ Sumber bahan mentah
H1b Hanya tumbuhan yang mempunyai akar yang (d) Habitat/ Pelancongan/ Ternakan ikan
(e) Pelancongan/ Habitat/ Kawasan tadahan hujan
panjang untuk menyerap air mampu hidup di Terima jawapan murid yang munasabah

kawasan ini (1m)

F2 Tanih latosol di kawasan tropika (1m) 5. (a) Penglibatan komuniti setempat dalam aktiviti
pemuliharaan hutan dapat meningkatkan tahap
H2 Ditumbuhi Hutan Hujan Tropika / Hutan Monsun sosioekonomi penduduk
Tropika – pelbagai spesies tumbuh-tumbuhan

(1m) (b) Penyelidikan berterusan untuk mengenal pasti
khasiat tumbuh-tumbuhan dari segi perubatan dan
F3 Tanih permafrost di kawasan Tundra (1m)
industri kosmetik
H3a Tanih beku akibat suhu yang sejuk melampau
(1m) Terima jawapan murid yang munasabah

H3b Hanya tumbuhan yang mempunyai daya tahan 6. (a) (i) Kemusnahan habitat flora dan fauna
yang tinggi mampu hidup (1m) (ii) Tanah runtuh

Terima jawapan murid yang munasabah

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J4

(iii) Peningkatan suhu Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan  
(b) (i) Mewartakan hutan simpan dan taman negara
(ii) Hukuman dan denda (c) (i) Pinggir laut terlindung/ muara sungai berlumpur
  Terima jawapan murid yang munasabah (1m)

Praktis PT3 (ii) Tanih gambut dan tanih aluvium (1m)
(iii) Bersaliran buruk/ sering ditenggelami air (1m)
Bahagian (d) (i) Kayu bakau dijadikan arang kayu (1m)
(ii) Batang nibung dijadikan cerucuk kelong (1m)
1. A (iii) Daun nipah dijadikan atap (1m)
2. A Terima jawapan murid yang munasabah
3. A
4. A Bahagian
5. B
6. B 4. (a) F1 Suhu yang tinggi (1m)
7. D H1 Purata suhu tahunan kira-kira 27°C (1m)
8. D F2 Hujan yang banyak (1m)
9. B H2 Hujan tahunan sekitar 2 600 mm menggalakkan
10. A
pertumbuhan Hutan Hujan Tropika (1m)
Bahagian (b) F1 Kawasan bersaliran baik (1m)
H1 Tanah pamah dan kaki bukit yang kurang
1. (a) (i) Hutan Paya Air Masin (1m)
(ii) Hutan Hujan Tropika (1m) daripada 1 200 m/ tanah tinggi yang melebihi
(iii) Hutan Gunung (1m) 1 200 m (1m)
(b) (i) Spesies tumbuh-tumbuhan berbeza-beza C1 Hutan Hujan Tropika di Taman Negara, Pahang
(1m)
mengikut jarak dari laut (1m) F2 Kawasan bersaliran buruk (1m)
(ii) Pokok bakau mempunyai daun yang lebar dan H2 Sering ditenggelami air/ bertakung air (1m)
C2 Hutan Paya Air Masin di Hutan Paya Laut
liat (1m) Matang, Perak (1m)
(iii) Akar ceracak merupakan akar pernafasan (1m) Terima jawapan murid yang munasabah
(iv) Akar jangkang menyokong pokok bakau 5. (a) F1 Sumber bahan mentah (1m)
H1 Kayu keras berharga – menjana pendapatan
daripada tumbang (1m) negara (1m)
(c) (i) F1 Habitat flora dan fauna (1m) F2 Habitat flora dan fauna (1m)
H1 Tempat perlindungan dan sumber makanan H2 Ekopelancongan – pelancong tempatan dan
asing (1m)
(1m) (b) F1 Ketidakseimbangan ekosistem (1m)
(ii) F2 Keseimbangan ekosistem (1m) H1 Kegiatan pembalakan tanpa kawalan
H2 Saling bergantung antara komponen abiotik memusnahkan pokok
C1 Mengganggu proses rantaian makanan dalam
dengan komponen biotik (1m) ekosistem (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah F2 Kepupusan flora dan fauna (1m)
2. (a) (i) Renjong (Emergen) (1m) H2 Kehilangan habitat dan sumber makanan (1m)
(ii) Kanopi (Silara) (1m) C2 Bunga Rafflesia/ pokok periuk kera (1m)
(iii) Lapisan tengah (1m) Terima jawapan murid yang munasabah
(b) (i) Pokok berkayu keras (1m)
(ii) Pokok tumbuh rapat-rapat (1m) Cabaran KBAT
(iii) Batang lurus dan tinggi untuk mendapat cahaya
• Setuju.
matahari (1m) • Penerokaan sumber hutan menyebabkan flora dan fauna
(c) (i) Paku langsuyar (1m)
(ii) Tanduk rusa (1m) terancam kerana kehilangan habitat untuk membiak dan
(d) F1 Pokok tumbuh jarang (1m) kekurangan sumber makanan.
H1 Kurang mendapat cahaya matahari (1m)
F2 Berkeadaan gelap dan lembap (1m) • Penebangan hutan di kawasan cerun bukit menyebabkan
H2 Diliputi daun kering dan dahan reput (1m) kawasan tersebut menjadi gondol. Kawasan ini akan
Terima jawapan murid yang munasabah terdedah kepada hakisan.
3. (a) Hutan Paya Air Masin (1m)
(b) (i) Hutan Paya Laut Matang, Perak (1m) • Permukaan tanih akan terhakis dan dibawa ke sungai
(ii) Sebahagian pantai Kuala Selangor (1m) yang berhampiran. Seterusnya tanih ini akan mendap
(iii) Muara Sungai Labuk-Sugut, Sabah (1m) di dasar sungai. Dasar sungai menjadi cetek. Apabila
hujan lebat turun, sungai menampung air yang banyak.

J5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan 9. – Memberi maklumat kepada murid tentang biodiversiti
– dalam kehidupan
Air yang berlebihan ini melimpah ke kawasan sekitarnya –
lalu menyebabkan banjir. Memberi kesedaran kepada masyarakat tentang
• Pembakaran hutan untuk pertanian menyebabkan kepentingan memelihara hidupan liar
pencemaran udara.
Menghargai dan mencintai hidupan liar
5 Hidupan Liar di Malaysia
Praktis PT3
Praktis Pengukuhan
Bahagian
1. (a) Harimau
(b) Tapir 1. A
(c) Dugong 2. D
(d) Orang utan 3. B
(e) Monyet Belanda (Proboscis) 4. A
(f) Kancil 5. D
2. (a) (i) Pendidikan/ Sumber maklumat 6. A
(ii) Ekopelancongan 7. A
(iii) Peluang pekerjaan 8. D
(b) (i) Proses interaksi antara biotik dengan abiotifk 9. D

mewujudkan keadaan yang seimbang Bahagian
(ii) Komponen dalam siratan makanan, perpindahan
1. (a) (i) Tapir (1m)
aliran tenaga (ii) Harimau Malaya (1m)
3. (a) Pembalakan
(b) Pertanian ladang (iii) Beruang matahari (1m)
(c) Pembinaan jaringan pengangkutan dan perhubungan
4. (a) Harimau Malaya (b) (i) Herbivor (1m)
(b) Gajah (ii) Karnivor (1m)
(c) Dugong
(d) Penyu (iii) Omnivor (1m)
(e) Hidupan akuatik
Terima jawapan murid yang munasabah (c) (i) Ekopelancongan – menjana pendapatan negara
5. (a) habitat (1m)
(b) pertanian, pembinaan
(c) monyet, babi hutan (ii) Membuka peluang pekerjaan, contohnya
6. (a) Kemusnahan habitat semula jadi veterinar (1m)
(b) Mengganggu rantaian makanan dan keseimbangan
(d) (i) Kegiatan pembalakan secara berleluasa (1m)
ekosistem (ii) Penerokaan hutan untuk tujuan pembinaan
(c) Mengganggu ketenteraman dan keselamatan
sistem pengangkutan (1m)
hidupan liar Terima jawapan murid yang munasabah
(d) Kematian hidupan liar akibat dilanggar oleh 2. (a) (i) Taman Negara Endau-Rompin (1m)
(ii) Taman Negara Niah (1m)
kenderaan
Terima jawapan murid yang munasabah (iii) Taman Negara Kinabalu (1m)
7. (a) Kuat kuasa undang-undang
(b) Mewartakan hutan simpan (b) F1 Habitat semula jadi (1m)
(c) Menggubal akta
8. P1 Pusat Konservasi Tuntung Bukit Pinang H1 Melindungi pelbagai jenis hidupan liar (1m)
P2 Pusat Konservasi Gajah Kebangsaan Kuala Gandah
P3 Pusat Konservasi dan Penerangan Penyu Rantau F2 Memelihara hidupan liar (1m)

Abang H2 Aktiviti pemburuan hidupan liar tidak dibenarkan
P4 Pusat Perlindungan Hidupan Liar Samunsam (1m)
P5 Pusat Perlindungan Hidupan Liar Lanjak Entimau
P6 Pusat Konservasi Lembangan Maliau (c) F1 Penerokaan hutan untuk pembinaan lebuh raya
P7 Pusat Pemulihan Orang Utan Sepilok (1m)

H1 Kehilangan habitat dan sumber makanan (1m)

C1 Pembinaan Lebuhraya Pantai Timur –
mengganggu habitat tapir dan harimau (1m)

Terima jawapan murid yang munasabah

Bahagian

3. (a) F1 Aktiviti pembukaan kawasan baharu (1m)
H1 Hidupan liar kehilangan habitat semula jadi (1m)
F2 Penerokaan hutan menyebabkan kemusnahan

sumber makanan (1m)
H2 Menceroboh petempatan manusia untuk

mendapatkan sumber makanan (1m)

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J6

Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan  

(b) F1 Meningkatkan perlindungan hidupan liar (1m) (c) Tenaga biomas Lokasi
H1 Memberikan habitat kekal yang lebih luas (1m) (d) Tenaga angin
C1 Meluaskan kawasan hutan kekal (1m) 5. Taburan Jenis Luar pesisir pantai
F2 Menggalakkan pembangunan lestari (1m) Terengganu
H2 Pembangunan secara berterusan tanpa mineral mineral

menjejaskan keupayaan generasi akan datang M1 Gas asli
(1m)
C2 Mewujudkan hutan dalam bandar (1m) M2 Emas Raub
Terima jawapan murid yang munasabah
4. (a) F1 Melindungi hidupan liar (1m) M3 Arang batu Bintulu
H1 Mengelakkan kepupusan (1m)
F2 Ekopelancongan (1m) M4 Petroleum Luar pesisir pantai Sarawak
H2 Menjana pendapatan (1m)
(b) F1 Kempen Save The Day (1m) M5 Arang batu Silimpopon
H1 Meningkatkan kesedaran orang ramai tentang
spesies Harimau Malaya dan penyu yang 6. E1 Pergau
semakin pupus (1m) E2 Chenderoh
F2 Kempen We Hug Tapir (1m) E3 Sg. Piah Atas
H2 Menjelaskan kepentingan menjaga dan E4 Kenyir
memelihara tapir (1m) E5 Batang Ai
F3 Hari Tenggiling Sedunia (1m) E6 Bakun
H3 Meningkatkan kesedaran manusia tentang E7 Murum
pemuliharaan tenggiling (1m) E8 Tenom Pangi
Terima jawapan murid yang munasabah 7. (a) (i) Industri pembuatan perabot
(ii) Sektor pembalakan
Cabaran KBAT (b) (i) Industri petrokimia
(ii) Bahan bakar utama
• Meminta pihak berwajib mencari habitat baru berhampiran (c) (i) Bahan api domestik
dengan lokasi asal (ii) Industri petrokimia
Terima jawapan murid yang munasabah
• Menjadi sukarelawan untuk mencari dana dan memberi
makan kepada hidupan liar supaya tidak berkeliaran 8. (a) Membangunkan petempatan baharu
mencari makanan (b) Mewujudkan peluang pekerjaan
(c) Menjana pendapatan kepada penduduk dan negara
• Menjalankan kempen mengajak penduduk sekitar (d) Sumber bahan mentah kepada industri
menjadi sukarelawan (e) Membangunkan dan memajukan infrastruktur

6 Sumber Semula Jadi di Malaysia Praktis PT3

Praktis Pengukuhan Bahagian

1. sumber boleh baharu, sumber tidak boleh baharu 1. A
2. (a) Tidak akan habis 2. C
(b) Terdapat di atas permukaan bumi 3. D
3. (a) ✓ 4. D
(b) ✗ 5. D
(c) ✓ 6. D
(d) ✓ 7. D
(e) ✓ 8. A
(f ) ✗ 9. A
(g) ✗ 10. A
(h) ✗
(i) ✗ Bahagian
(j) ✗
4. (a) Tenaga hidroelektrik 1. (a) (i) Gas asli
(b) Tenaga suria (ii) Emas
(iii) Arang batu
(b) (i) F1 Menyediakan bahan mentah (1m)
H1 Industri petrokimia (1m)
(ii) F2 Menjana pendapatan (1m)
H2 Eksport ke luar negara (1m)

J7 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan (b) Kegiatan ekonomi yang berasaskan bahan mentah
bagi menghasilkan barangan siap kepada pengguna
(c) (i) Pencemaran air dan udara (1m)
(ii) Kehabisan sumber (1m) (c) Kegiatan ekonomi yang menawarkan pelbagai
(iii) Perubahan pandang darat fizikal (1m) perkhidmatan yang membantu pembangunan
Terima jawapan murid yang munasabah sesebuah negara
2. (a) (i) Kenyir
(ii) Batang Ai 2. Sektor primer
(iii) Tenom Pangi Pertanian
(b) F1 Hujan lebat sepanjang tahun (1m) Pembalakan
H1 Melebihi 2 600 mm (1m) Perikanan/ Penternakan
F2 Banyak sungai yang beraliran deras (1m) Perlombongan
H2 Isi padu air sungai yang tetap dan banyak (1m)
(c) (i) Pembersihan hutan secara besar-besaran (1m) Sektor sekunder
(ii) Kemusnahan flora dan fauna (1m) Pembuatan
(iii) Menjejaskan ekosistem hutan (1m) Pembinaan
Terima jawapan murid yang munasabah Perindustrian

Bahagian Sektar tertier
Pelancongan
3. (a) Wajar Pengangkutan
F1 Menerima pancaran cahaya matahari melebihi Pendidikan/ Kewangan
Perdagangan/ Perniagaan
6 jam (1m)
F2 Tenaga yang boleh baharu (1m) 3.
F3 Memberi kemudahan kepada penduduk di pulau
4.
dan pedalaman untuk mendapat bekalan elektrik
(1m) U
F4 Mesra alam (1m)
F5 Tenaga alternatif kepada bahan api fosil (1m) T1 T2 T5
F6 Mudah dipasang T3 T4 T6
Tidak wajar
F1 Tahap teknologi rendah (1m) 5. Negeri Lokasi
F2 Memerlukan kos yang tinggi (1m) Langkawi, Alor Setar, Gurun, Kulim
F3 Tidak ekonomik (1m) (a) Kedah
F4 Permintaan rendah (1m)
F5 Penggunaan dalam skala kecil sahaja (1m) (b) Pulau Pinang Prai, Bayan Lepas, Batu Kawan
(b) F1 Sumber bahan mentah (1m)
H1 Industri hiliran (1m) (c) Perak Kamunting, Tasek, Tanjung Malim
F2 Mewujudkan peluang pendapatan (1m)
H2 Sektor perlombongan, pembuatan dan (d) Selangor Bukit Beruntung, Shah Alam,
perkhidmatan (1m) Selat Klang Utara, Bangi
F3 Menjana pendapatan (1m)
H3 Eksport sumber mineral (1m) (e) Pahang Mu’adzam Shah, Maran, Peramu,
Terima jawapan murid yang munasabah Gebeng

Cabaran KBAT (f ) Terengganu Kerteh, Gong Badak

• Tenaga marin merupakan satu bentuk sumber tenaga (g) Johor Larkin, Pasir Gudang
yang sedia ada di sepanjang waktu dan terbiar di dalam
laut (h) Sarawak Pending, Kidurong, Limbang

• Merupakan salah satu tenaga yang boleh diperbaharui
  Terima jawapan murid yang munasabah

7 Kegiatan Ekonomi di Malaysia

Praktis Pengukuhan

1. (a) Kegiatan berkaitan pengeluar bahan mentah terus
daripada sumber semula jadi

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J8

6. Faktor fizikal Faktor manusia Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan  
(a) Dasar kerajaaan
(a) Bentuk muka bumi (b) Infrastruktur 2. A
(c) Teknologi 3. B
(b) Tanih (d) Modal 4. D
(e) Pasaran 5. B
(c) Iklim (f ) Buruh 6. C
7. A
(d) Saliran 8. B
9. A
(e) Bahan mentah 10. B

7. Tanah pamah Bahagian
Pertanian
1. (a) (i) Kelapa sawit (1m)
Pengangkutan (ii) Getah (1m)
Perindustrian (iii) Nanas (1m)
(b) (i) Teluk Intan, Perak (1m)
Tanah tinggi (ii) Kota Tinggi/ Kulai/ Segamat, Johor (1m)
Pelancongan (iii) Segi Tiga Jengka (1m)
(c) F1 Bentuk muka bumi (1m)
Pertanian H1 Tanah beralun (1m)
Jana kuasa hidroelektrik F2 Tanih yang sesuai (1m)
H2 Tanih laterit (1m)
Pinggir laut F3 Bahan mentah untuk industri (1m)
H3 Industri sarung tangan (1m)
Pengangkutan air F4 Suhu tinggi sepanjang tahun (1m)
H4 27oC (1m)
Perikanan F5 Hujan lebat (1m)
H5 melebihi 2 600 mm (1m)
Pelancongan   Terima jawapan murid yang munasabah
2. (a) (i) Bayan Lepas (1m)
8. Jenis tanih Jenis tanaman (ii) Shah Alam (1m)
(iii) Pasir Gudang (1m)
(a) Aluvium Padi (b) (i) Industri berasaskan kayu (1m)
Industri berasaskan getah (1m)
(b) Pasir Kelapa, gajus (ii) Industri elektrik dan elektronik (1m)
Industri automotif (1m)
(c) Laterit Getah, kelapa sawit (c) F1 Kewujudan jaringan pengangkutan yang baik

(d) Gambut Nanas (1m)
H1 Jalan raya/ lebuh raya (1m)
(e) Beris Kenaf F2 Penggunaan teknologi yang canggih dan moden

9. Kegiatan ekonomi sekunder Bahan mentah (1m)
H2 Robot (1m)
(a) Industri perabot Kayu balak F3 Pelaburan langsung asing (1m)
H3 Jepun/ China (1m)
(b) Industri minyak masak Kelapa sawit   Terima jawapan murid yang munasabah
3. (a) (i) Port Dickson (1m)
(c) Industri sarung tangan Getah (ii) Taman Negara Niah (1m)
(iii) Pulau Sipadan (1m)
(d) Industri petrokimia Petroleum (b) F1 Tanah tinggi (1m)
H1 Pemandangan indah (1m)
(e) Industri tembikar Kaolin F2 Suhu yang sederhana sejuk dan nyaman (1m)
H2 Kira-kira 18°C (1m)
(f) Industri simen Batu kapur (c) (i) Pulau Redang/ Pulau Perhentian (1m)
(ii) Pulau Sipadan (1m)
10. (iii) Pulau Tioman (1m)
  Terima jawapan murid yang munasabah
Praktis PT3

Bahagian

1. D

J9 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan

Bahagian 8 Tumbuh-Tumbuhan Semula Jadi dan
Hidupan Liar di Dunia
4. (a) F1 Hujan tahunan melebihi 2 600 mm setahun (1m)

H1 Menggalakkan penanaman padi/ getah/ kelapa

sawit (1m) Praktis Pengukuhan

F2 Suhu sederhana (18°C - 21°C) di kawasan tanah 1. Hutan Gurun Panas
tinggi (1m) (a) Gurun Thar
(b) Gurun Iran
H2 Tanaman hawa sederhana seperti teh, sayur- (c) Gurun Sahara
(d) Gurun Besar Australia
sayuran (1m)
Hutan Monsun Tropika
F3 Min suhu tahunan 27°C (1m) (a) Laos
(b) Thailand
H3 Menggalakkan penanaman padi/ getah/ kelapa (c) Sri Lanka
(d) Filipina
sawit/ kelapa/ koko (1m)
Hutan Daun Luruh Sederhana
(b) F1 Menyumbang kepada pendapatan negara (1m) (a) Jepun
(b) Korea Utara
H1 Eksport hasil kelapa sawit ke luar negara (1m) (c) Amerika Utara
(d) Eropah Barat
F2 Mewujudkan peluang pekerjaan dalam sektor
perladangan (1m) Hutan Konifer
(a) Kanada Utara
H2 Mengurangkan kadar pengangguran penduduk (b) Rusia
(1m) (c) Alaska
(d) Finland
Terima jawapan murid yang munasabah Terima jawapan murid yang munasabah

5. (a) F1 Keadaan iklim yang panas dan lembap 2. Gurun Panas
sepanjang tahun (1m) Kaktus
Akasia bantut
H1 Menggalakkan kemasukan pelancong Eropah Semak samun berduri
- melakukan aktiviti berjemur dan bersantai di
tepi-tepi pantai (1m) Hutan Monsun Tropika
Jati
F2 Mempunyai pulau-pulau dan taman maritim Cendana
yang cantik (1m) Buluh

H2 Pulau Langkawi, Pulau Pangkor di Perak, Hutan Daun Luruh Sederhana
Pulau Tioman di Pahang, Pulau Kapas di Oak
Terengganu (1m) Ash
Berangan
F3 Kemudahan pengangkutan dan perhubungan
(1m) Hutan Konifer
Pain
H3 Jalan raya, lapangan terbang bertaraf Fir
antarabangsa dan kemudahan feri untuk Sprus
Terima jawapan murid yang munasabah
mengangkut pelancong (1m) 3. (a) Gurun Panas
(b) Hutan Monsun Tropika
(b) F1 Menambah kemudahan pengangkutan dan (c) Hutan Daun Luruh Sederhana
(d) Hutan Konifer
perhubungan (1m)
4. (a) Gurun Panas
H1a Membina kemudahan lebuh raya baharu ke
kawasan pelancongan (1m)

H1b Mengadakan promosi tambang murah kepada
pelancong asing (1m)

F2 Mengadakan lebih banyak promosi (1m)

H2a Promosi kebudayaan diadakan di luar negara
– contohnya Dubai dan Arab Saudi (1m)

H2b Menyebarkan maklumat tentang pelancongan
di Malaysia melalui Internet (1m)

Terima jawapan murid yang munasabah

Cabaran KBAT Tumbuh-tumbuhan
(i) Mempunyai daun berkilat, liat dan berbulu
• Menyediakan persekitaran yang kondusif dengan
infrastruktur yang lengkap bagi melonjak aktiviti (ii) Mempunyai akar panjang untuk menyerap
pelaburan swasta air

• Memastikan pertumbuhan wilayah yang seimbang dan
inklusif dengan galakan pelaburan di kawasan yang
kurang membangun

• Menggalakkan pelaburan berkualiti tinggi dan lebih
bertumpu bagi projek pelaburan berasaskan teknologi,
inovasi dan pengetahuan

  Terima jawapan murid yang munasabah

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J10

Hidupan liar Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan  

(i) Aktif pada waktu malam 4. C
5. A
(ii) Berteduh dalam lubang untuk mengelakkan 6. C
kehilangan air 7. A
8. A

(b) Hutan Monsun Tropika Bahagian

Tumbuh-tumbuhan 1. (a) Hutan Konifer (1m)
(i) Ketinggian 20 hingga 30 meter (b) (i) Pokok pain/ fir (1m)
(ii) Pokok sprus /cedar (1m)
(ii) Tumbuh-tumbuhan jarang (c) (i) Karibu/ moose (1m)
(ii) Tupai merah (1m)
Hidupan liar (iii) Beruang/ martens (1m)
(d) (i) F1 Daun kecil, halus dan berbentuk jarum (1m)
(i) Berbulu nipis H1 Mengelakkan kehilangan air melalui proses

(ii) Kebanyakan hidupan liar bersaiz besar transpirasi (1m)
seperti gajah dan harimau F2 Permukaan daun bersalut lilin (1m)
H2 Melindungi daripada fros (1m)
F3 Pokok tumbuh lurus dan tinggi (1m)
(c) Hutan Daun Luruh Sederhana H3 Mencapai ketinggian 40 m (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah
Tumbuh-tumbuhan 2. (a) Hutan Monsun Tropika (1m)
(i) Daun nipis dan lembut (b) (i) Pokok jati/ cendana (1m)
(ii) Berkulit tebal (ii) Pokok mahigani/ pyinkado (1m)
(iii) Buluh/ rotan (1m)
Hidupan liar (c) F1 Sumber ubat-ubatan (1m)
H1 Daun, akar, kulit kayu, biji - merawat pelbagai
(i) Menyesuaikan diri mengikut musim
penyakit (1m)
(ii) Berhibernasi pada musim sejuk F2 Ekopelancongan (1m)
H2 Menjelajah hutan – melihat keunikan tumbuh-
(d) Hutan Konifer
tumbuhan semula jadi (1m)
Tumbuh-tumbuhan F3 Menggalakkan kegiatan pembalakan (1m)
H3 Mendatangkan pendapatan kepada penduduk
(i) Terdapat beberapa spesies pokok sahaja di
kawasan ini dan negara (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah
(ii) Pokok berbentuk kon, mengelakkan salji
terkumpul Bahagian

Hidupan liar 3. (a) F1 Batang pokok berkulit keras (1m)
H1 Mengurangkan kehilangan air melalui proses
(i) Musim panas aktif untuk mencari makanan
transpirasi (1m)
(ii) Musim sejuk berpindah ke kawasan yang
lebih selatan F2 Mempunyai daun yang nipis (1m)
H2 Mencegah perpeluhan yang berlebihan (1m)
F3 Menggugurkan daun pada musim luruh hingga
5. (a) gajah, unta
musim sejuk (1m)
(b) hakisan
(c) pembalakan, kayu keras, kertas H3 Mengurangkan risiko kehilangan air (1m)
(b) F1 Industri ekopelancongan (1m)
Praktis PT3
H1a Taman negara - keadaan yang nyaman dan
Bahagian pelbagai jenis flora dan fauna yang unik menjadi
daya tarikan pelancong (1m)
1. A
2. A H1b Industri ekopelancongan untuk menambahkan
3. A sumber pendapatan negara (1m)

C1 Erawan National Park di Hutan Monsun Tropika,
Thailand (1m)

F2 Sumber perhutanan (1m)

H2 Mewujudkan peluang pekerjaan/ membekalkan
bahan mentah/ mendatangkan pendapatan (1m)

J11 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan

C2 Kayu keras seperti jati digunakan untuk T5 – Arang batu
membuat perabot (1m) T6 – Petroleum
T7 – Biomas
Terima jawapan murid yang munasabah T8 – Air
T9 – Suria
4. (a) Hutan Monsun 4. (a) (i) Pendapatan negara terjejas
Tropika (ii) Meningkatan kos sara hidup
Hutan Konifer (b) (i) Kadar kemiskinan meningkat
(ii) Krisis kebuluran berlaku
Menggugurkan daun Malar hijau (1m) (c) (i) Perebutan kawasan antara negara
pada musim kering (ii) Tekanan politik terhadap negara pengeluar
(1m) (d) (i) Kemusnahan flora dan fauna
(ii) Kepupusan sumber semula jadi
Daun lebar (1m) Daun kecil, halus dan Terima jawapan murid yang munasabah
berbentuk jarum (1m) 5. (a) Kerjasama dalam pelbagai bidang antara negara

Banyak spesies Kurang spesies anggota untuk kepentingan bersama

tumbuh-tumbuhan (1m) tumbuh-tumbuhan (1m) (b) Menggalakkan perdagangan bebas dan pelaburan
dalam kalangan negara anggota
(b) F1 Kebanyakannya bersembunyi di dalam lubang
pada waktu siang (1m) (c) Menggalakkan kerjasama dalam bidang ekonomi
seperti pelaburan dan pelancongan
H1 Keluar pada waktu malam untuk mencari
makanan (1m) (d) Mengendalikan sistem perdagangan global,
menyelesaikan pertikaian perdagangan antara
F2 Unta mempunyai bonggol (1m) anggota dan menyokong keperluan negara-negara
H2 Menyimpan air dan lemak (1m) sedang membangun
F3 Berteduh di bawah pokok (1m)
H3 Menjimatkan tenaga dan air di dalam badan 6. (a) Mendapatkan bekalan buruh asing
(b) Menggalakkan pemindahan teknologi
(1m) (c) Membentuk hubungan perdagangan
Terima jawapan murid yang munasabah (d) Meluaskan pasaran
(e) Meningkatkan pelaburan
Cabaran KBAT (f) Memperoleh bahan mentah
7. (a) pelaburan
• Mengancam habitat 3 000 spesies haiwan dan tumbuhan (b) perdagangan
serta sejuta penduduk asli. (c) pemindahan
(d) bahan mentah
• Bumi akan menjadi semakin panas dengan pelepasan (e) buruh asing
gas karbon dioksida yang berada dalam kepekatan
yang tinggi. Keadaan ini akan menjadi lebih bahaya Praktis PT3
kepada manusia serta flora dan fauna di mana gas
bertoksik akan merebak ke seluruh persekitaran yang Bahagian
memudaratkan kesihatan dan mengancam kesejahteraan
hidup. 1. B
2. A
  Terima jawapan murid yang munasabah 3. D
4. D
9 Sumber Semula Jadi Utama dan 5. C
Kerjasama Ekonomi di Dunia 6. B
7. C
Praktis Pengukuhan 8. D
9. B
1. (a) Petroleum
(b) Gas asli Bahagian
(c) Arang batu
(d) Suria 1. (a) (i) Geoterma (1m)
(e) Geoterma
(f) Angin (ii) Ombak (1m)
2. (a) Arang batu (iii) Biomas (1m)
(b) Petroleum (iv) Suria (1m)
(c) Gas asli (b) F1 Kenaikan harga sumber di pasaran global (1m)
3. T1 – Gas asli H1 Kekurangan pengeluaran dan bekalan (1m)
T2 – Geoterma
T3 – Angin
T4 – Ombak

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J12

F2 Pendapatan negara merosot (1m) Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan  
H2 Jumlah eksport sumber berkurangan (1m)
F3 Krisis ekonomi global (1m) Cabaran KBAT
H3 Pertumbuhan ekonomi global menjadi lemah
• Program pembangunan kapasiti dan latihan dalam
(1m) kalangan negara anggota dalam menangani jerebu
Terima jawapan murid yang munasabah rentas sempadan
2. (a) Pertubuhan Negara-negara Asia Tenggara (ASEAN)
• Memantau dan meningkatkan langkah-langkah
(1m) pencegahan bagi meminimakan sebarang kejadian
(b) 1967 (1m) jerebu rentas sempadan semasa cuaca panas dan kering
(c) (i) Malaysia/ Singapura (1m)
(ii) Indonesia/ Thailand (1m) • Namun, boleh ditambah baik bagi memastikan bilangan
(iii) Myanmar/ Laos/ Kemboja (1m) titik panas dikurangkan dan mengambil kira tempoh
(iv) Vietnam/ Filipina (1m) pemadaman secara menyeluruh untuk mengurangkan
(c) F1 Hubungan perdagangan (1m) risiko jerebu rentas sempadan terus berlarutan
H1 Mengeksport barangan keluaran (1m)
F2 Pelaburan langsung asing (1m)   Terima jawapan murid yang munasabah
H2 Menggalakkan syarikat dari negara ASEAN lain
10 Sumber Hutan
membuka operasi di Malaysia (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah Praktis Pengukuhan

Bahagian 1. Sumber hutan merupakan sumber boleh baharu dan
meliputi kawasan yang ditumbuhi oleh pelbagai jenis flora
3. (a) F1 Kekurangan pengeluaran dan bekalan (1m) dan fauna yang hidup secara semula jadi di dalamnya.
H1 Permintaan yang tinggi (1m)
2. (a) 3
F2 Tekanan politik antarabangsa (1m) (b) 3
(c) 7
H2 Tekanan kepada negara pengeluar untuk (d) 7
menurunkan harga (1m) (e) 3
(f) 7
F3 Penerokaan yang berlebihan (1m) (g) 3
(h) 7
H3 Sumber semakin berkurang (1m) 3. (a) boleh baharu
(b) flora
(b) F1 Mencari tenaga alternatif (1m) (c) hakisan, oksigen, suhu
(d) buah-buahan, haiwan
H1 Hidroelektrik, tenaga angin, tenaga suria tenaga (e) pelancongan, perindustrian
biomas tenaga ombak(1m) 4.

F2 Menguruskan permintaan secara lebih lestari 5. (a) Hutan Paya Bakau
(1m) (b) (i) Kuala Sungai Kuantan, Pahang
(ii) Hutan Simpan Kisap, Langkawi
H2 Menggalakkan pelbagai aktiviti penjimatan, (c) (i) Mewartakan hutan simpan
mempertingkatkan kecekapan (1m) (ii) Mewartakan Tapak Ramsar
(d) (i) Hakisan pinggir laut giat berlaku
F3 Mempergiatkan usaha mencari sumber tenaga (ii) Kemusnahan habitat akuatik
baharu (1m) (e) (i) Menanam semula pokok bakau
(ii) Sambutan Hari Pemuliharaan Ekosistem Hutan
H3 Murah tetapi masih belum dibangunkan
sepenuhnya seperti biojisim (1m) Bakau Antarabangsa pada 26 Julai setiap tahun
Terima jawapan murid yang munasabah
Terima jawapan murid yang munasabah
4. (a) F1 Segi Tiga Pertumbuhan Indonesia, Malaysia

dan Singapura (IMS-GT) (1m)

H1 Bekerjasama dalam bidang perindustrian,
perdagangan, pelaburan, pelancongan dan
perikanan (1m)

F2 Segi Tiga Pertumbuhan Indonesia, Malaysia
dan Thailand (IMT-GT) (1m)

H2 Bekerjasama dalam bidang pertanian, industri
asas tani, produk halal, pelancongan dan
perkhidmatan (1m)

(b) F1 Kemasukan buruh asing (1m)

H1 Menampung keperluan tenaga buruh dalam
pelbagai sektor (1m)

C1 Kemasukan buruh asing dari Bangladesh, Nepal
ke Malaysia (1m)

F2 Menggalakkan pelaburan (1m)

H2 Pelaburan langsung asing (1m)

C2 Jepun, Korea Selatan / China melabur di
Malaysia (1m)

Terima jawapan murid yang munasabah

J13 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan

6. Usaha pemeliharaan Usaha pemuliharaan Agensi bukan Peranan
kerajaan
(a) Dijadikan kawasan Memulihara kawasan Melindungi dan memberi
pelancongan paya bakau, penanaman (a) MNS kesedaran alam sekitar secara
semula berkesan terutama melalui
(b) SAM pendidikan
(b) Dijadikan tempat Dibangunkan Mengadakan kempen dan
memelihara burung secara lestari tanpa (c) WWF mendidik masyarakat untuk
merosakannya memastikan pembangunan dan
(d) TRAFFIC pengurusan sumber semula jadi
(c) Diwartakan sebagai Memberi tempat adalah secara lestari
(e) GEC Berperanan mengurangkan
taman negara perlindungan kepada kemusnahan alam semula jadi
melalui beberapa kaedah seperti
hiudpan liar kempen dan penyelidikan
Berperanan menguruskan
(d) Dijadikan sebagai Kempen mengurangkan perdagangan secara mampan
hutan dalam bandar pelepasan karbon terutama tumbuh-tumbuhan dan
dioksida haiwan liar
Menggalakkan perlindungan
7. Agensi kerajaan Agensi bukan kerajaan dan penggunaan lestari hutan
(a) MNS terutama tanah lembap
(a) FRIM (b) SAM
(c) WWF
(b) PERHILITAN
(d) TRAFFIC
(c) Sabah Forestry
Department

(d) Sarawak Forestry Praktis PT3
Corporation
Bahagian
9. Agensi kerajaan Peranan
1. A
(a) FRIM Berperanan menjana dan 2. B
membangunkan teknologi yang 3. C
bersesuaian untuk pengurusan 4. A
sumber hutan dan meningkatkan 5. B
kesedaran terhadap 6. B
pemuliharaannya 7. D
8. A
(b) PERHILITAN Meningkatkan pengetahuan,
kesedaran dan penglibatan Bahagian
masyarakat mengenai keperluan
dan kepentingan penjagaan 1. (a) (i) Kemusnahan flora dan fauna (1m)
hutan (ii) Peningkatan suhu setempat (1m)
(iii) Kejadian tanah runtuh/ hakisan tanih berleluasa
(c) Jabatan Alam Berperanan melindungi dan
Sekitar (JAS) memperbaiki alam sekitar (1m)
serta melengkapi dan (b) (i) F1 Mewartakan taman negara (1m)
menambah dimensi alam H1 Memelihara flora dan fauna – tiada
sekitar yang terkandung dalam
dasar kebangsaan yang lain gangguan aktiviti manusia (1m)
seperti dasar perhutanan dan (ii) F2 Pembangunan lestari (1m)
perindustrian H2 Memelihara hutan dalam bentuk

(d) Sabah Bertanggungjawab dalam ekopelancongan dan hutan bandar (1m)
Forestry memberi perlindungan terhadap (c) F1 Mengekalkan bekalan kayu balak secara
Department hutan berdasarkan konsep
Pengurusan Hutan Lestari berterusan (1m)
F2 Mengurangkan masalah alam sekitar seperti
(e) Sarawak Melaksanakan pengurusan
Forestry sumber hutan melalui hakisan dan tanah runtuh (1m)
Corporation pelaksanaan penguatkuasaan F3 Mengekalkan keseimbangan ekosistem (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J14

2. (a) (i) Taman Negara Bako (1m) Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan  
(ii) Taman Negara Niah (1m)
Cabaran KBAT
(iii) Taman Negara Similajau (1m)
• Menghentikan serta-merta eksport sumber kayu balak
(b) F1 Habitat hidupan liar (1m) • Mengelakkan penerokaan hutan yang berterusan
H1 Membekalkan sumber makanan/ kawasan • M enubuhkan ladang-ladang hutan dari spesies-spesies

perlindungan (1m) tempatan dan luar negeri bagi menampung bekalan kayu
dari hutan asli
F2 Ekopelancongan (1m)   Terima jawapan murid yang munasabah
H2 Menjadi daya tarikan pelancong – menjana
11 Kitar Semula
pendapatan (1m)
Praktis Pengukuhan
(c) F1 Penghutanan semula (1m)
1. (a) Amalan mengurangkan sisa pepejal
H1 Menanam semula pokok-pokok yang bermutu (b) Amalan penggunaan semula barangan secara
tinggi di kawasan hutan yang telah ditebang
(1m) berulang kali
(c) Amalan mengasingkan barangan mengikut jenis
F2 Penubuhan ladang hutan (1m)
H2 Menjamin bekalan kayu yang mencukupi untuk untuk menghasilkan produk baharu
2. (a) Reduce
masa hadapan (1m) (b) Recycle
Terima jawapan murid yang munasabah (c) Reuse
3. (a) Kertas
Bahagian (b) Kaca
(c) Tin aluminium, plastik
3. (a) F1 Menjamin bekalan bahan mentah (1m) 4. (a) ✗
H1 Untuk kegunaan pada masa hadapan (1m) (b) ✓
(c) ✓
F2 Mengekalkan keseimbangan ekosistem (1m) (d) ✗
(e) ✓
H2 Menghasilkan aliran tenaga dan rantaian 5. (a) Amalan 3R
makanan yang berterusan (1m) (b) Hari Tanpa Beg Plastik
(c) Pengasingan Sisa di Punca
(b) F1 Sahabat Alam Malaysia (SAM) (1m) 6.

H1 Mengadakan kempen untuk memastikan 7. (a) D
pembangunan sumber semula jadi secara (b) A
lestari (1m) (c) B
(d) C
F2 WWF (1m) 8. (a) Sweden
(b) 4-Dalam-1
H2 Menghentikan kemusnahan dengan memelihara (c) Green Dot
kepelbagaian biologi (1m) (d) Cukai Hijau
(e) Sweden
F3 Malaysian Nature Society (MNS) (1m) (f) 5%
(g) dikitar semula
H3 Memberi kesedaran melalui pendidikan (1m) (h) Denmark
Terima jawapan murid yang munasabah (i) Sweden
4. (a) F1 Mewartakan hutan simpan dan taman negara

(1m)

H1 Penerokaan hutan dilarang sama sekali untuk
mengelakkan kepupusan (1m)

F2 Penebangan terpilih (1m)

H2 Hanya pokok-pokok yang matang sahaja
dibenarkan ditebang sebagai sumber balak
(1m)

F3 Tapak Ramsar (1m)

H3 Tidak digunakan untuk aktiviti pembangunan
(1m)

(b) F1 Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman
Negara (PERHILITAN) (1m)

H1 Menjaga taman negara bagi melindungi flora
dan fauna daripada diancam kepupusan (1m)

F2 Institut Penyelidikan Perhutanan Malaysia
(FRIM) (1m)

H2 Menyedarkan masyarakat umum tentang fungsi
dan pentingnya hutan dalam kehidupan kita
(1m)

F3 Sabah Forestry Department (1m)

H3 Mengawal dan membanteras aktiviti pembalakan
haram di Sabah (1m)

Terima jawapan murid yang munasabah

J15 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan

Praktis PT3 H2 Kawasan persekitaran bertambah bersih dan
selesa (1m)

Bahagian F3 Menjimatkan kos penyelenggaraan (1m)

1. C H3 Kos pengutipan, pengurusan dan pemuliharaan
2. A tapak pelupusan sampah dapat dijimatkan (1m)
3. B
4. A (b) F1 Sisa makanan dan sisa pertanian dijadikan baja
5. B kompos (1m)
6. A
7. A H1 Mengurangkan penggunaan baja kimia yang
8. A mencemarkan alam (1m)
9. D
F2 Mengitar botol plastik untuk dijadikan jersi (1m)

H2 Mengurangkan pembuangan botol plastik yang

tidak mudah lupus (1m)

Terima jawapan murid yang munasabah

Bahagian 4. (a) F1 Penghasilan sisa buangan yang semakin
bertambah (1m)

H1 Peningkatan pendapatan membolehkan orang
ramai membeli lebih banyak produk, hasilkan
1. (a) Kitar semula (1m) lebih banyak sisa (1m)
(b) (i) Kurangkan (1m)
(ii) Guna semula (1m) F2 Sisa pepejal bertambah (1m)

(c) F1 Pemeliharaan sumber semula jadi (1m) H2 Pertambahan populasi penduduk (1m)

H1 Mengurangkan sisa pepejal yang terhasil - F3 Untuk mengurangkan kos pelupusan (1m)
mengurangkan pembelian barang-barang baharu
/ menurunkan kadar penggunaan sumber semula H3 Mengurangkan bahan buangan yang dihantar
jadi untuk pemprosesan barang baharu (1m) ke tapak pelupusan (1m)

(b) F1 Meminimumkan kesan rumah hijau (1m)

F2 Menjimatkan kos (1m) H1 Pembakaran sampah dapat dikurangkan (1m)

H2 Mengurangkan penghasilan sisa pepejal yang F2 Mengurangkan pencemaran alam sekitar (1m)
dibuang akan menjimatkan kos pelupusan sisa
pepejal (1m) H2 Jumlah sampah dapat diminimumkan (1m)

(d) F1 Kitar semula surat khabar lama menjadi bakul F3 Mengelakkan kepupusan sumber semula jadi
(1m) (1m)

F2 Kitar semula sisa makanan menjadi baja kompos H3 Penggunaan sumber semula jadi dapat
(1m) dijimatkan (1m)

Terima jawapan murid yang munasabah

F3 Kitar semula botol plastik untuk menghasilkan Cabaran KBAT
jersi (1m)
Program ini kurang berkesan atas sebab yang berikut:
Terima jawapan murid yang munasabah • Majoriti masyarakat tidak membawa beg dari rumah

2. (a) Denmark (1m) ketika membeli belah sama ada di pasar biasa atau pun
pusat beli belah yang besar
(b) F1 Sistem pengumpulan sisa yang sangat efisien • Bayaran denda RM0.20 untuk mereka yang tidak
(1m) membawa beg dari rumah tidak memberi kesan kerana
masih ramai memilih untuk membayar beg plastik tersebut
H1 Hampir 67% daripada jumlah sisa dikitar semula • Kurang promosi dari pihak kerajaaan dan badan NGO
(1m) serta individu yang mencintai alam sekitar
• Sikap masyarakat yang kurang prihatin dan mengambil
F2 Dasar kerajaan (1m) berat tentang perkara ini dan mangambil jalan mudah
dan cepat
H2 Memberi bantuan kewangan kepada pihak yang
ingin membangunkan teknologi kitar semula
(1m)

(c) (i) Sweden (1m)

(ii) Jerman (1m)

(iii) Taiwan, Republik Rakyat China (1m)

(d) (i) Program 4-Dalam-1 (1m)

(ii) Kempen Kitar Semula (1m) PT3 Kertas Model

(iii) Akta Pelupusan Sisa (1m) Bahagian

Terima jawapan murid yang munasabah 1. A
2. C
Bahagian 3. D
4. B
3. (a) F1 Menjana pendapatan (1m) 5. B
H1 Menjual sisa dan barangan buangan (1m)
F2 Mengurangkan pencemaran alam sekitar (1m)

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J16

Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan  

6. D (b) Terima mana-mana tafsiran berkenaan graf
7. B (nilai maksimum, nilai minimum, tafsiran jelas,
8. C
9. D munasabah)
10. D Mak. 4 markah
11. C (c) F1 Peluang pekerjaan (1m)
12. A H1 Pekerja ladang, pemandu lori mengangkut hasil
13. C
14. D pertanian (1m)
15. C
16. A F2 Sumber pendapatan negara (1m)
17. B H2 Hasil pertanian dieksport ke luar negara/
18. B
19. B permintaan tinggi (1m)
20. A Terima jawapan murid yang munasabah
3. (a) (i) Myanmar (1m)
Bahagian (ii) Laos (1m)
(iii) Kemboja (1m)
1. (a) 154°/ 155°/ 156° (2m) (iv) Filipina (1m)
(b) 2.9 km/ 3.0 km/ 3.1 km (2m) (b) (i) Laut China Selatan (1m)
(c) (i) Sungai/ Tasik (1m) (ii) Laut Sulu (1m)
(ii) Rumput (1m) (c) (i) Laos (1m)
(d) (i) Pusat pendidikan (1m) (ii) Kemboja (1m)
(ii) Pusat perkhidmatan (1m) (d) (i) Indonesia (1m)
(iii) Pusat pengangkutan/ pusat petempatan (1m) (ii) Filipina (1m)
(e) (i) F1 Getah (1m) Terima jawapan murid yang munasabah
F2 Kelapa sawit (1m) 4. (a) Hutan Paya Bakau/ Hutan Paya Air Masin (1m)
(ii) F1 Pengairan yang baik (1m) (b) (i) Pokok bakau api-api (1m)
H1 Terdapat sungai (1m)
F2 Tanah beralun (1m) (ii) Pokok nibung (1m)
H2 Sesuai untuk tanaman kelapa sawit (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah (c) F1 Bentuk muka bumi (1m)
2. (a)
H1 Pinggir laut terlindung/ muara sungai berlumpur
Jumlah Pengeluaran Minyak Sawit Mentah di Malaysia (1m)
dari tahun 2015 hingga tahun 2018
F2 Tanih (1m)
22
20 H2 Tanih gambut dan tanih aluvium (1m)

18 F3 Saliran buruk (1m)

H3 Sering ditenggelami air (1m)

(d) F1 Kehilangan habitat semula jadi untuk hidupan
liar/ hidupan akuatik (1m)

F2 Menyebabkan hakisan pantai (1m)

F3 Menjejaskan keseimbangan ekosistem paya (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah

Pengeluaran (tan metrik) 16 Bahagian

14

12 5. (a) F1 Melebihi 180 meter dari aras laut (1m)
H1 Terdapat banjaran gunung dan dataran tinggi
10
(1m)
8

6 F2 Gunung lipat tua (1m)
H2 Tinggi dan agak selari (1m)
4

2 F3 Purata ketinggian ketinggian kira-kira 1 525 meter
(1m)
0 2015 2016 2017 2018

Tahun H3 Semakin merendah ke arah selatan (1m)
(b) F1 Tanah pamah rendah dan rata (1m)
Tajuk (1m)
Skala (1m) H1 Sesuai untuk penanaman padi/ kegiatan
Paksi x: Tahun (1m) perindustrian (1m)
Paksi y: Jumlah pengeluaran (1m)
Bar (4m) C1 Dataran Kedah-Perlis (1m)
Jumlah (8m)
Mak. 7 markah F2 Tanah tinggi suhu sederhana (18°C) (1m)

H2 Kegiatan pelancongan/ tanaman hawa sederhana
(1m)

C2 Cameron Highlands (1m)

J17 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Geografi  Ting. 3 KSSM  Jawapan H3 Beruang untuk mendapatkan pundi hempedu dan
kaki, tenggiling untuk daging (1m)
F3 Pinggir laut terlindung (1m)
H3 Pusat perikanan/ tapak pelabuhan (1m) (b) F1 Penubuhan pusat konservasi dan taman negara
C3 Kemaman (1m) (1m)
Terima jawapan murid yang munasabah
6. (a) F1 Fenomena cuaca seperti El Nino dan kemarau H1 Melindungi pelbagai jenis hidupan liar daripada
kepupusan (1m)
(1m)
C1 Pusat Konservasi Gajah Kebangsaan Kuala
H1 Penyusutan aras air di empangan (1m) Gandah, Pahang (1m)
F2 Pembuangan sisa domestik/ sisa industri (1m)
H2 Pencemaran sungai (1m) F2 Penyelidikan dan pembangunan (1m)
F3 Peningkatan populasi penduduk Malaysia (1m)
H3 Permintaan meningkat (1m) H2 Mengkaji kaedah pembiakan hidupan liar yang
(b) F1 Penguatkuasaan undang-undang (1m) terancam (1m)
H1 Memantau pengusaha kilang/ mengenakan
C2 PERHILITAN (1m)
hukuman yang lebih berat (1m) Terima jawapan murid yang munasabah

F2 Rawatan air kumbahan (1m) 8. (a) F1 Pertanian (1m)
H2 Bahan pepejal diasingkan atau dirawat sebelum
H1 Menggunakan racun serangga dan baja kimia
dilepaskan ke sungai (1m) (1m)

F3 Meneroka air bawah tanah (1m) C1 Melepaskan gas metana (1m)
H3 Perigi (1m)
F4 Kempen kesedaran/ pendidikan alam sekitar (1m) F2 Perindustrian (1m)
H4 Pihak kerajaan/ NGO/ peranan media massa
H2 Membakar bahan api fosil (1m)
(1m)
C2 Membebaskan banyak gas karbon dioksida yang
Terima jawapan murid yang munasabah memerangkap haba (1m)
7. (a) F1 Permintaan tinggi (1m)
H1 Malaysia antara beberapa negara yang masih (b) F1 Mencairkan ais di kutub (1m)
H1 Peningkatan aras laut (1m)
mempunyai harimau, gajah, beruang, tenggiling F2 Menyebabkan kebakaran hutan (1m)
(1m) H2 Pencemaran udara/ jerebu (1m)
F2 Keuntungan besar (1m)
H2 Gading gajah dijual pada harga RM5 566 F3 Gangguan cuaca (1m)
sekilogram (1m)
F3 Digunakan dalam perubatan tradisional (1m) H3 Taburan hujan tidak menentu/ kemarau yang
teruk (1m)

Terima jawapan murid yang munasabah

Jawapan Praktis i-THINK J18

https://bit.ly/2JKwDPU

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.