The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

Ροϊασμένο Σαρακατσανόπουλο ετων 15

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by ΚΑΤΣΑΡΙΚΑΣ ΖΗΣΗΣ, 2018-05-26 09:50:38

Ροϊασμένο Σαρακατσανόπουλο ετων 15

Ροϊασμένο Σαρακατσανόπουλο ετων 15

Ζήση Κατσαρίκα
Δημήτρη Κυριάκου

Ροïασμένο
Σαρακατσανόπουλο

ετών 15.

Φθινόπωρο 1941 η Ελλάδα σε κατοχή φτώχεια,
πείνα, θάνατος. Πολύς κόσμος πεθαίνει στους
δρόμους ιδίως στα αστικά κέντρα όπου η εξεύρεση
δουλειάς είναι αδύνατη.
Στην Σαρακατσάνικη οικογένεια το επάγγελμα ένα
και μοναδικό Τσομπάνος.
Οι οικογένειες που δεν είχαν μεγάλο βιός
αναγκάζονταν πολλές φορές να καταφύγουν σε
άλλους εργοδότες ποιμένες, Σαρακατσάνους η μη.
Όπου φτωχός και η μοίρα του.
Ρογιασμένος σε ξένο αφέντη να έχει μια ρόγα
(μισθό) για να ζήση ο ίδιος αλλα και να
συνεισφέρει στην οικογένεια μέχρι να
ορθοποδήσει.
Ο Μήτρος 15 χρονών μόνο, αλλα πετσωμένος και
άξιος"

Ήμουν ροιασμένος σ έναν Γκρέκο Μακεδόνα
Βουργαρόφωνο στ Δράμα απ όξω. Φίλαγα γίδια
ήμουν 15-16 χρόνων παιδί"

Αφηγείται στον αγαπημένο του εγγονό που
ρουφάει σταγόνα, σταγόνα, τις λέξεις, κέρασμα
ζωής.
Αγώνας για να επιβιώσεις σε ένα ιδιαίτερα σκληρό
φυσικό περιβάλλον, ιδίως αν είσαι νέος που οι
δυσκολίες τα ζωής σ ανάγκασαν να αναζητήσεις
την τύχη σου έξω απ την θαλπωρή της οικογένειας
.
Η δύσκολη και περήφανη δουλειά των βοσκών, η
μόνιμη αλληλεπίδρασή τους με τη φύση, η ζωή
στα πιο "άγρια" βουνά της Ελλάδας και σχεδόν
σε όλο το μήκος και πλάτος της χώρας
διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό το χαρακτήρα των
Σαρακατσάνων.

15-16 χρονών "παιδί "που η ανέχεια το έκανε
άντρα !
Έναν χαρακτήρα που μέσα στις κακουχίες μέσα
στην σκληροτράχηλη ζωή παραμένει, βράχος
ακλόνητος. Παλληκαράκι !
Η καταγραφή σε ένα κασετοφωνάκι "να τα έχεις
προίκα μικρέ αυτά"!

..Ήμουν ροιασμένος ως την μέρα τ Αη Δημήτρ.

Αη Δημήτρης, το τέλος του καλοκαιριού και το
μάζεμα στα χειμαδιά . Μια σεζόν απαράβατη για
τους ποιμένες Σαρακατσάνους.

..θα να φευγνε το οτζάκι στς 28 αλλά έπιασαν τα
ντουρλάπια και κίνσαν πάρα νωρίτερα.

Τώρα ;
Το μικρό παλληκαράκι τι θα απογίνει ; Τα
κοπάδια δεν μπορούν να περιμένουν. Το ρόιασμα
τελειώνει τον Αη Δημήτρη!!!

Ηρθ' ο πατέρας μ με τον λαλά τον Αντώνη απου
'ξερε τον Γκρέκο, να τ πουν μάκε μ αφήκει κανια
βδομάδα αγληγορότερα να φύβγω, να κατέβω με το
οτζακι κατ,.
Μοναχός μ που θαλα κατέβω.
βουργαριά τότε, νέ χαρτιά έδωναν σν αρχή, νε
τίποτα.
Ήταν το 41 το χινόπωρο, οι βάργαροι τς ήταν
αλέστα.

Μετά από εξέγερση των κατοίκων της περιοχής της
Δράμας την 28η Σεπτεμβρίου του 1941 κατά των
Βούλγαρων, οι δεύτεροι προχωρούν σε αντίποινα

κατά του άμαχου πληθυσμού της πόλης και
χωριών της περιοχής (Δοξάτο, Χωριστή, Αδριανή,
Προσοτσάνη, Καλλιθέα κ.α.)
Η βουλγαρική διοίκηση στην Ανατολική
Μακεδονία την περίοδο της κατοχής (1941-1944)
υπήρξε πολύ χειρότερη των προηγούμενων
(1913,1917). Απόλυτη προτεραιότητα των
Βουλγάρων υπήρξε η προσάρτηση της Μακεδονίας
και μπροστά στον σκοπό αυτό δεν δίστασαν να
χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο……
…..κλαυθμός και οδυρμός, αγωνία και φρίκη των
γυναικόπαιδων που κρύφτηκαν στα σπίτια τους
και περίμεναν το γυρισμό του παιδιού, του
συζύγου, του πατέρα και του αδερφού. Το Δοξάτο,
η Προσοτσάνη, τα Κύργια, η Χωριστή, ο Άγιος
Αθανάσιος, η Αδριανή, τα Κοκκινόγια, η
Μικρόπολις, η Χαριτωμένη, το Φωτολύβος, ο
Σιταγρός, ο Μικρόκαμπος, ο Μυλοπόταμος και ο
Μαυρότοπος δεν υστερούν σε θυσίες ανθρωπίνου
υλικού. Μόνον στο Δοξάτο καίονται ζωντανά στο
σχολείο 1285 γυναικόπαιδα, αφού υπέστησαν τα
πιο φρικιαστικά βασανιστήρια, που αδυνατεί να
συλλάβει ο ανθρώπινος νούς.
(εφημερίδα Εθνική Φλόγα της 29ης Σεπτεμβρίου
1947)
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον…

..Ο Γκρέκος δεν μπόργε να μ αφήκει, τα γίδια
γαλάρια ακόμα κι αυτός μοναχός τ..
Ο πατέρας τ στ φυλακή, τον έκλεισαν οι
Βουργάροι.
Καρτέργε να ρθει ο πομάκς (πομάκοι τσοπάνηδες)
για να μ αφήκει εμένα να φύβγω.

Η αγωνία του γονιού απέραντη ..να πέσει η γη να
τον πλακώσει κινουσε προς τα χειμαδία που από
μόνο του σαν γεγονος ηταν θλιψη και στενοχώρια,
να έχει τώρα και το σπλάχνο του μακριά
ροιασμένο, σε ένα εχθρικό περιβάλον με τόσους
κινδύνους !!
Το κατάλαβε ο Γκρέκος και

…Λέει τ πατέρα μ, μη σκιαζεσαι θα τ βγάλω χαρτιά
και θα τον στείλω κατ.

Έτσι ηρέμησε τον πατέρα κάπως και έδωσε μια
ελπίδα σ το παλληκαράκι , αφού κοντεύουν οι
μέρες ας πάν στο καλό οι δικοί του.

..Έφευγει το οτζάκι κι εγώ απόμνα απάν

Σκοτείνιασε μπροστά του όμως καθώς έβλεπε τους
δικούς του να ξεμακραίνουν κι ένοιωθε πως τα
αλλα παιδιά της ηλικίας του, θα συνόδευαν το
καραβάνι της επιστροφής.
Τι να πει όμως βλέπεις οι ανάγκες της οικογένεια
η μάνα η αδερφή!!
Πρώτο μέλημα για το μικρό Σαρακατσανόπουλο.

..Με πείραζε ο Γκρέκος και μόλεγε, βλάχο τι θα
κάνς τώρα;
Αμα δε σ δώκουν χαρτιά οι βούργαροι πως θα
φύβγς.

Πώς να φυλακίσεις τα αγρίμι όμως , πώς να
σκλαβώσεις τον αετό!!!!!

Γέλαγα εγώ και το λεγα,
εμείς είμαστε σαν τς λύκοι.

Άμα δε μ αφήκουν θα πάρω πέρα όλο τα βνα

Ποιος αλήθεια ξέρει τα βουνά καλύτερα απ το
Σαρακατσανόπουλο ποιος τα έχει περπατήσει
νύχτα και μέρα , με ήλιο και φεγγάρι!!
θα φτάσω απάν απ το Κοπτερό κι από κει κατ
νύχτα θα κατέβω
Ποιος θαλα με πιάσει στα βνά
Ποιος θα τολμήσει να μπει εμπόδιο στο διάβα του;
Από την συντομότερη οδό σήμερα ο δρόμος
καταγράφεται απόσταση 150 χιλιομέτρων. Ας
φανταστεί κανείς την πορεία μέσα απ τα βουνά
και κρυφά.
Είναι δυνατόν να πιάσεις με ξόβεργα τον αετό!!!
Τα βουνά είναι η δεύτερη φύση, του
Σαρακατσάνου, από εκεί και το όνομα του.
Σαρακατσάνος είναι αυτός που προέρχεται απ τις
σάρες!!!
Οι σάρες και τα βουνά είναι η δεύτερη φύση του
Είναι δυνατόν να φυλακίσεις τον άνεμο;
Κάποτε όμως ο χρόνος τελειώνει και τότε

Ηρθ η δλια να φύβγω.
Παενουμε να βγάλω άδεια να περάσω πέρα, ήταν
24 τ Αη Δημήτρ.
Μοδωκαν άδεια. Πήγα στο μαντρι πήρα τον τρουβα
μ τ φτσελα μ και ν καπα. Δεν είχα άλλο τίποτα.
Νέ σκτια νέ παρασκουτια.

Όλα όμως θαρρείς και συνωμοτούν εναντίον του
αδικημένου!

Έπιασε νια βροχή δεν μπόργες να βγεις όξω.
Μ λέει ο Γκρέκος.
Μήτρο κάτσε ακόμα απόψε κι ν αυγή κίνα, που θα
πας μ αυτήν τ βροχή θα σε πιάσει κ η νύχτα.
Τι να κάμω έκατσα.

Το μεγάλο ταξίδι προς την ελευθερία και την
οικογένεια ξεκινά.
Η αγκαλιά της μάνας περιμένει οι φίλοι και
σύντροφοι το ίδιο.

Σκώθκα ν αυγή να κινήσω
Εκεί π πάνγα λαβαίνω σε νια μεριά ένα μελίσσ(ι).
Ήταν ένας τρανός μέλεγος κι είχε μια κφαλούλα.
Άκσα νταβάνζαν οι μέλσσες και λέω θα το βγάλω.

Ο αγώνας για επιβίωση σε δύσκολες συνθήκες σε
μαθαίνει σε μικρή ηλικία πράγματα π ου σήμερα
ούτε έμπειροι άνθρωποι κάποιας ηλικίας μπορούν
να διανοηθούν. Τότε ο πατέρας ο μεγαλύτερος
αδερφός, ο σύντροφος στο κοπάδι, ήταν οι
δάσκαλοι και η εμπειρία περνούσε απ τον έναν
στον άλλο.

…….Κούρτ(σα) ένα παρτσάλι μαλλίσιο που χα στον
τρουβά για να μη με φαν και το βγαλα.
είχα ματα βγάλει μελίσσ(ι) αντάμα με τον πατέρα μ
σν κερασιά στο τρίγκονο
Έβαλα κάμποσες κερίθρες στο μαντίλι και τς έβαλα
στον τρουβα.
Κίνσα κατ πάνγα κι αναγκαστά για να προπίσω μη
με πιάσει η νύχτα. Και πάνγα όλο βνα για
αγληγορότερα
Έφτασα στο γεφύρι στου Παρανέστι του μεσμέρι.
Με σταματάν οι Βούργαροι.
Ήξερα βουλγάρκα τα, έδωκα τα χαρτιά κι μ άφκαν.
Εκεί π πέρναγα μ λέει ο Βούργαρος.
Τσέκαη Τσέκαη ("περίμενε περίμενε).
Στάθκα!
Μ λέει, τι έχς στον τρουβα,
λέω μέλι.
Νάμ λέει λίγο.
Τόδωκα δύο τρανές κερήθρες.
Χαμογέλασει και μ΄ άφκε.
Λέει θα σ δώσω νια συμβουλή. Άμα νχτώσεις στ
στράτα μην πλαïάσεις όξω από χωριό. Μέσα στο
χωριό οπ λάβς πλάïασε .
Όξω μην πλαïάσεις!
Πέρω κι εγώ πέρα και πάνγα.

Έφτασα το βράδυ σν Ξάνθη αουπάν. ( Στα
υψώματα του αυγού και της εκκλησιαστικής
σχολής)

Πήρα μέσα το ποτάμι και βήκα κατ (εδώ υπονοεί
τον Κόσσυνθο ποταμό που διασχίζει την Ξάνθη
από βορρά προς νότο)

Από κει όλο κατάνακρα το γιακά κα τς 10 η ώρα
έφτασα στο Σούνιο.

Έπιασε μια βροχή δεν ήγλιπεις μπροστά σ.
Στο Σούνιο απ όξω είχε στρατό μαζωμένο. Κάτι
γένονταν.

Παένω στο καφενείο στο Σούνιο.
Γλέπω μέσα είχε Γκρέκοι.
Λέω έτσι κι έτσι είμαι απ τα βνα και παένω στο
Μπαλαμπάν (Διαλαμπή).
Μ λεν σείρε στ κμετ (δήμαρχος) το σπίτι και πες τ να
ειδοποιήσει να σ αφήκουν μα περάσεις πέρα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στα Βουλγάρικα ο
Δήμαρχος μιας πόλης λέγεται кмет (κμετ),

..Παένω λαβαίνω τον κμετ. Τ λέω έτσι κι έτσι.
Λέει άμα δεν ξημερώσει δε θα φύβγς απ το Σούνιο.
Κατέφκαν αντάρτες και θα σε τφεκίσουν οι
Βουργάροι.
Παένω στο καφενείο.
Λέω κάνα σπίτι να πλαïάσω σν αυλή.
Κανένας δεν με δέχονταν.
Ήμουν "βλάχος" θα να χα ψήλ(οι) απ τα γίδια κι απ
τα πρότα.

Βλάχους αποκαλούσαν οι ντόπιοι (Γκρέκοι) τους
Σαρακατσάνους λόγω άγνοιας της διαφοράς που
χωρίζει τις δύο ομάδες. Αλλα γενικά υπηρχε η
τάση οι μεν να μην αποδέχονται τους δε και
αντίστροφα νοιώθοντας προφανώς κάποια απειλή
που έγγιζε τα συμφέροντα τους αλλα και τον τρόπο
διαβίωσης τους, Ο ένα ς θεωρούσε τον άλλο
βρώμικο.

Έκατσα κι εγώ εκεί.
Ένα παιδί βέβαια μοναχό και κυνηγημένο απ τις
δυσκολίες τι απειλή και για ποιον θα μπορούσε να
είναι. Αλλα είπαμε οι καιροί δύσκολοι και ο
κίνδυνος παραμόνευε παντού. Όμως η λύση
βρέθηκε από συμπάσχοντα.
Η φιλοξενία (ετυμολογία από το φιλώ (αγαπώ) και
το (ξένος) αναφέρεται στην πράξη της περίθαλψης
και φροντίδας ενός ξένου στο σπίτι κάποιου
Ήταν θεσμός για τους αρχαίους να υποδέχονται και
να περιποιούνται τους ξένους στο σπίτι τους.
Πίστευαν ιδιαίτερα στην ιδέα της φιλοξενίας και την
θεωρούσαν ηθικό χρέος και ιερό κανόνα των θεών .
Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς όμως οι κάτοικοι
είναι επιφυλακτικοί και για τον λόγο ότι μπορεί
ξαφνικά να κατηγορηθούν ότι κρύβουν εχθρό.

…Ήρθε ένας, λέει , παιδάκι έλα στο θκο μ το σπίτι.
Κι εγώ ξένος είμαι.
Πήγα στο σπίτι.
Το σπίτι είχε μίνια σάλα κι ένα δωμάτιο.
Πήγα έκατσα εκεί τόδωκα και μέλι.
Αυτός ήταν απ κατ δούλευε εδώ στ στράτα τ Μεταξά
κι απόμνε

Την περίοδο 1936- 1940 κατασκευάστηκε με
απόλυτη μυστικότητα ένα τιτάνιο στρατιωτικό
οχυρωματικό έργο στα βόρεια σύνορα της
Ελλάδας, που στηρίζονταν σε 21 οχυρά
συγκροτήματα . Τα 21 Οχυρά της Γραμμής
ΜΕΤΑΞΑ.
Σκοπός τους η εξασφάλιση της εδαφικής
ακεραιότητας της Ελλάδας, από την βουλγαρική

επεκτατική πολιτική, που αξίωνε έξοδο στο Αιγαίο
Πέλαγος.
Τα σημαντικότερα σημεία εισβολής από βορρά
που οχυρώθηκαν την περίοδο 1936- 1940, ήταν
τα παρακάτω:
Όρος Μπέλες (Κερκίνης) Στενωπός Ρούπελ
,Διάβαση Κάλη (νοτιανατολικά του χωριού
Άγκιστρο), Διάβαση Περσέκ (δυτικά του Κάτω
Νευροκοπίου), Υψίπεδο Κάτω Νευροκοπίου,
Λεκάνης Βώλακος, Διάβαση Εχίνου (βορείως της
Ξάνθης , Διάβαση Νυμφαίας (βορείως της
Κομοτηνής)

Μόστρωσε η μάνα τ να πλαïάσω και μόβαλε να
φάω.
Είχαν σαζάνι μαερεμένο σούπα.
Έφαγα
Σκώθκα ν αυγή και κίνσα.
Ήταν Αη Δημήτρς, έκαμα κατ !
Στο Κοπτερό πήρα ν΄ παλιόστρατα κατ , να φτάσω
στα Καλύβια.

Τα πόδια ανάλαφρα τώρα . Η επιστροφή ! Η
μυρωδιά των γνωστών πραγμάτων ακόμα και του
αέρα κάνει την ψυχή να χαμογελά και τα
κουρασμένα πόδια να γίνονται πιο ανάλαφρα! Το
μυαλό επιλέγει τις συντομότερες στράτες και ας
είναι παλιές και δύσβατες δεν υπάρχει κούραση ,
μια ώρα γρηγορότερα.

Στ στράτα γλέπω ο λαλάς ο Θανάσης με τον Τέγο
και τον Αλέκο στα πρότα (πρόβατα).
Ήρθες; αρέ μ λέει.
Λέω δε θαλα να ρθω;.
Εδώ λέει σ έχουν για σκοτωμένο όλοι.

Γιατί; λέω.
Ήρθε λέει ένας Κρουστάλλς κι είπε γίνκε νια
συμπλοκή κι είπαμαν, για να μην ήρθες τόσες
μέρες, σε τφέκσαν πθενά.
Η μάνα μ με τον λαλά τον Γιάννο είχαν πάει στον
Ίασμο να βγάλουν χαρτιά να ρθούν στ στράτα να με
λάβουν.
Με παντύχεναν πεθαμένο.
Έστειλε ο λαλάς ο Θανάσης τον Τεγο να τς πει να
γυρίσουν πίσω.
Παένω στα Καλύβια οι αδερφές μ να κλαιν!
Λέω, τι φκιάνετε μωρέ;
Δύο μέρες άργσα και με λιρπφορεσεταν
Το μικρό Σαρακατσανόπουλο των 15χρόνων γύρισε
πια άντρας στο κονάκι του!

Μια ιστορία που δείχνει την σκληρότητα και το
πείσμα των Σαρακατσάνων που από μικρά παιδιά
ήταν μαθημένα να αντιμετωπίζουν κάθε δυσκολία
της ζωής και να την φέρνουν σε πέρας με τον
καλύτερο τρόπο. Η διαδρομή που διάνυσε το μικρό
Σαρακατσανόπουλο των 15 χρόνων Δημήτρης
Κυριάκος ρογιασμένο σε ξένο αφέντη μέσα στις
δύσκολες καιρικές συνθήκες μέσα σε εχθρικό
έδαφος και περάσματα μέσα απ τα βουνά
είναι περίπου 150 χιλιόμετρα. Δύσκολα νέος της
εποχής μας θα τολμούσε κάτι τέτοιο και ακόμα
δυσκολότερα θα του το επέτρεπαν οι γονείς του.
Η συνέντευξη καταγράφηκε απ τον εγγονό του ο
οποίος κρατά ένα μεγάλο αρχείο και άλλων
συνεντεύξεων του παππού αλλα και πλούσιο
φωτογραφικό υλικό.
Προσπάθησα αυτά τα λόγια να τα κάνω ένα
κείμενο ώστε να δώσω στον αναγνώστη να δει τον
πλούτο της γλώσσας των Σαρακατσάνων πρώτα και

μετά τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας των
Σαρακατσάνων την εποχή εκείνη και πως
αντιμετώπιζαν με στωικότητα όλες τις αναποδιές
της ζωής. Ώστε, αύριο ,να υπάρχουν αυτά
καταγεγραμμένα για τους μελλοντικούς νέους
Σαρακατσάνους .


Click to View FlipBook Version