Οι Σαρακατσανοι σαν παραμύθι

ΖΗΣΗ ΚΑΤΣΑΡΙΚΑ

ΟΙ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΙ

ΣΑΝ
ΠΑΡΑΜΥΘΙ

2019

1

Κάποτε περίπου 10000 χρόνια πριν από την γέννηση

του Χριστού, τότε που στην περιοχή που σήμερα

ονομάζουμε Ευρώπη και μάλιστα στο βόρειο αλλα εν

μέρει και στο κεντρικό της τμήμα, κυριαρχούσαν οι

πάγοι.

Αυτή ήταν η πιο πρόσφατη, με γεωλογικούς όρους,

εποχή των παγετώνων

στη Γη και έληξε πριν

από 12.000 χρόνια. Ο

τερματισμός του

παγκόσμιου ψύχους

επέτρεψε στις

ανθρώπινες κοινωνίες

να περάσουν από την

νομαδική ζωή των

κυνηγών-συλλεκτών.

σε μόνιμη κατοίκηση περιοχών, η οποία και σε

συνδυασμό με τις θερμότερες και ευνοϊκότερες

θερμοκρασίες είχε σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη της

γεωργίας και κτηνοτροφίας. Κάποιοι όμως συνέχισαν

να παραμένουν κτηνοτρόφοι και να κινούνται

νομαδικά προς εύρεση κατάλληλων τόπων για τα

κοπάδια τους ακόμα και τότε. Αυτοί οι πρωτόγονοι

άνθρωποι της εποχής των παγετώνων στην περιοχή

2

που σήμερα λέγεται Ελλάδα, ήταν αυτόχθονα φύλα,
και φύλα τα οποία κατέβηκαν από βορειότερα προς τα
νότο για να βρουν καλύτερες συνθήκες. Οι Ευρωπαίοι
της εποχής των παγετώνων είχαν σκούρο δέρμα και
καστανά μάτια. Η εμφάνιση όπως είναι φυσιολογικό
των πρώτων ανθρώπινων πολιτισμών έγινε στις
εύκρατες περιοχές οι οποίες είχαν τις κατάλληλες
συνθήκες .Αυτή η εξέλιξη βασιζόταν στο τρίπτυχο,
πόλη ~ πολιτισμός ~ γραφή. Τα αυτόχθονα αυτά φύλα
που υπήρχαν στην περιοχή, ήταν δημιούργημα
διαφόρων οικογενειών οι οποίες έχοντας ένα κοινό
πρόγονο ενώθηκαν σε φατρίες. Οι φατρίες ενώθηκαν
αργότερα και δημιούργησαν φυλές, ώστε να μπορούν
να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους από άλλα
ισχυρότερα φύλα. Τότε δεν υπήρχαν πόλεις να μένουν
μόνιμα, ώστε να οχυρωθούν ούτε στρατοί να τους
υπερασπιστούν. Τότε είχαμε τα φυλετικά έθνη.
Στον χώρο που αργότερα ονομάστηκε Ελλάδα,
υπήρχαν διάφορες φυλές, με μεγαλύτερη τους
καλούμενους Πελασγούς, που ζούσαν μεταναστευτικά
για εξεύρεση πηγών διατροφής, ενώ η
πολυπληθέστερη ομάδα όπου πήγαινε έδιωχνε αυτή
που έβρισκε μπροστά της, για να εκμεταλλευτεί αυτή
το χώρο.

3

Η ανάγκη για να μπορούν οι άνθρωποι να θυμούνται,
οι νέοι τους παλαιότερους , και να κρατούν στοιχεία
παρελθόντος δημιούργησε τις γραφές.
"Μόνον με αυτά η μνήμη των νεκρών παραμένει
ζωντανή στους ζωντανούς", λέει ο Διόδωρος
Σικελιώτης.
Έτσι τα πρώτα γραπτά, είναι κείμενα συχνότερα
σύντομα, άλλοτε εκτενή, χαραγμένα σε σκληρή ύλη,
'όπως η πέτρα, το μέταλλο, ο πηλός, το ξύλο κ.α.
Οι παλαιότερες ελληνικές επιγραφές των ιστορικών
χρόνων χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 8ου αι.
π.Χ. (μετά το 750 π.Χ) Από τότε μέχρι το τέλος του
αρχαίου κόσμου, τον 6ο αι. μ.Χ. (600 μ.Χ) υπάρχει μία
συνεχείς σειρά επιγραφικών κειμένων.
Από το 400 π.Χ περίπου και μετά έχουμε στοιχεία
φιλολογικών μαρτυριών, ιστορικών όπως ο Ηρόδοτος, ο
Θουκυδίδης, ο Ξενοφών κ.α.
Ένας βασιλιάς, στον Αισχύλο, τον μεγάλο μας ποιητή
και τον αρχαϊκότερο των τραγωδών, που γεννήθηκε
το 525 Π.Χ. στην Ελευσίνα αναφωνεί στο έργο
Ικέτιδες: «Του γηγενούς Παλαίχθονος είμαι εγώ γιος, ο
Πελασγός, που κυβερνώ τη χώρα. Και αφού είμαι ο
βασιλιάς επόμενο είναι να πάρουν από μένα τ΄ όνομά
τους οι Πελασγοί που κατοικούν τη χώρα. Όλη αυτή

4

που τη διασχίζει ο αγνός Στρυμόνας στη δυτική
πλευρά του. Και τη χώρα των Περραιβών ακόμη
εξουσιάζω και όσα μέρη είναι πέρα από την Πίνδο και
της Δωδώνης τα βουνά. Τα σύνορά μου ορίζει η
θάλασσα»
Ο Βασιλιάς αυτός που μας λέει το όνομα του
"Πελασγός", δίνει και το όνομα του στους κατοίκους
της περιοχής που εξουσιάζει. Πελασγοί είναι λοιπόν
και οι κάτοικοι της Περραιβίας της Πίνδου και της
Δωδώνης.
Ο Ηρόδοτος (βλέπε συνδυαστικά: Α 57-58, Β 54-57,
Θ 85, Η 43 κ.α.) αναφέρει ότι η Ελλάδα (εννοεί την
αρχική αρχαία Ελλάδα) πριν ονομαζόταν Πελασγία και
φύλα των Πελασγών ήταν οι Αιολείς, οι Αχαιοί, οι
Ίωνες και οι Δωριείς και από αυτούς οι Δωριείς (= οι
μετέπειτα Σπαρτιάτες, οι Μακεδόνες κ.α.), αποκόπηκαν
πρώτοι από τους Πελασγούς και πήγαν πρώτα στην
Πίνδο όπου πήραν το όνομα Μακεδνοί και από εκεί
κάποιοι από αυτούς κατέβηκαν στην Πελοπόννησο
όπου ονομάστηκαν Δωριείς. Αποτέλεσαν ξέχωρο έθνος,
το Ελληνικό και μετά προσχώρησαν σ΄ αυτό όλοι οι
Πελασγοί (= και οι Ίωνες ή Αθηναίοι, οι Αιολείς ή
Θεσσαλοί κ.α.), καθώς και πολλοί άλλοι βάρβαροι (οι
Δαναοί, οι Πέλοπες, οι Καδμείοι ή Θηβαίοι κ.α.), πρβ:

5

«Γιατί όσο βασίλευε ο Δευκαλίων, κατοικούσαν τη
Φθιώτιδα, στα χρόνια πάλι του Δώρου, του γιου του
Έλληνα, τη χώρα στις πλαγιές της Όσσας και του
Ολύμπου που τη λεν Ιστιαιώτιδα. Και αφότου και από
την Ιστιαιώτιδα τους ξεσήκωσαν οι Καδμείοι,
κατοικούσαν στην Πίνδο με το όνομα έθνος Μακεδνόν.
Από εκεί πάλι άλλαξαν τόπο και πήγαν στη Δρυοπίδα
και από εκεί έφτασαν πια εκεί που είναι, δηλαδή στην
Πελοπόννησο, και ονομάστηκαν έθνος Δωρικό. Το
Ελληνικό έθνος αφότου φάνηκε, την ίδια πάντα
γλώσσα μιλά - αυτό είναι η πεποίθησή μου, αφότου
όμως ξέκοψε από το Πελασγικό, αδύνατο τότε και στην
αρχή και μικρό, αυξήθηκε ύστερα και πλήθαινε σε
έθνη, καθώς προσχώρησαν σ’ αυτό κυρίως οι Πελασγοί,
αλλά και πάρα πολλά άλλα βαρβαρικά φύλα. Τέλος
είμαι της γνώμης ότι το Πελασγικό έθνος πρωτύτερα
και εφόσον ήταν βαρβαρικό ποτέ δε γνώρισε μεγάλη
δύναμη» (Ηρόδοτος Α, 57- 58).
Αυτοί οι Πελασγοί που γλυκοκοίταζαν τις βουνοκορφές
της Πίνδου ήταν Πελασγοί, Μακεδνοί , Περραιβοί,
αργότερα Δωριείς και μετά Έλληνες.

6

Αθαμάνες
Αρχαιοελληνικό φύλο που διαμορφώθηκε στα
Αθαμάνια όροι (Τζουμέρκα). Μετά το 1900
μετακινούνται με τους Βοιωτούς και τους Θεσσαλούς
προς την Πίνδο. Είναι ένα φύλο ενδιάμεσο των
Αιολέων της Θεσσαλίας και δυτικών της Ηπείρου κατά
τον Δ. Ευαγγελίδη. Την περίοδο 1900 π.Χ.
σημειώνονται οι μεταναστεύσεις των φορέων της
λεγόμενης Κεντρικής διαλέκτου της πρωτο-Ελληνικής
από την δυτική Μακεδονία προς την νότια Ελλάδα.
Από τα φύλα αυτά υποτάσσονται η εκδιώκονται οι
παλαιότεροι κάτοικοι της περιοχής η οποία μετά θα
ονομαστεί Θεσσαλία, οι Πελασγοί. Τα φύλα αυτά
ομιλούν μια πρώτη μορφή Αιολικής διαλέκτου.
Γλωσσολογικά είναι μια διάλεκτος ενδιάμεση των
κυρίως αιολόφωνων της Θεσσαλίας και της Δυτικής
διαλέκτου των φύλων της Ηπείρου.
Κατά των Στράβωνα μαζί με τους Αιτωλούς είναι
υπεύθυνοι για την εξαφάνιση των Αινιάνων γειτόνων
τους των Περραιβών.
Θεσσαλοί
Ένα από τα πιο σημαντικά φύλα της κεντρικής
Ελλάδας. Οι Θεσσαλοί το 1900 π.Χ. εμφανίζονται στα
σύνορα μεταξύ Ηπείρου και Θεσσαλίας. Η γλώσσα τους

7

είναι κάτι ανάμεσα στην Δυτική (Ηπειροτική) και την

Αιολική και διαμορφώνεται σε αυτή την περιοχή .

Υποτάσσουν τους Βοιωτούς και εισβάλουν στις εύφορες

πεδιάδες της χώρας την οποία θα ονομάσουν Θεσσαλία

μέχρι το τέλος του 1200 π.Χ. Σύμφωνα με

αρχαιολογικά ευρήματα η Θεσσαλία αποκτά δική της

οντότητα στην διάρκεια του 1000- 900 π.Χ. που

ολοκληρώνεται και η κατάκτηση της Θεσσαλίας. Με

την κατάκτηση δημιουργούν την τετραρχία . Χωρίζουν

δηλαδή την χώρα σε τέσσερα μέρη με αρχηγό

τετράρχη. Την Πελασγιώτιδα, την Θεσσαλιώτιδα, την

Ιστιαιώτιδα που περιλαμβάνει και την Περραιβία, και

την Φθιώτιδα (αρχαία Φθιώτιδα) Μέχρι το 344 π.Χ

που ο Φίλιππος Β' βασιλεύς των Μακεδόνων εξουσιάζει

πλήρως την Θεσσαλία και παραμένει κατά τον 3ο

αιώνα υπο την εξουσία των Μακεδόνων.

Μετά την επικράτηση των Ρωμαίων

"απελευθερώνουν" την Θεσσαλία και οι ρωμαϊκές

φρουρές διαδέχονται τις μακεδονικές.

Οι Περραιβοί και Μαγνήσιοι αποκόπτονται από το

κοινό των Θεσσαλών κατά το 194 π.Χ.

8

Δωριείς
Ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά φύλα της
αρχαιότητας, στο οποίο ανήκαν και οι μετέπειτα
γνωστοί ως Σπαρτιάτες.
Ο καθηγητής Μιχ. Σακελλαρίου αναφέρει ότι πρόκειται
για τους κατοίκους της Δωρίδας από την οποία πήραν
και το όνομα τους. (Δωρίδα στην αρχαιότητα
ονομαζόταν η περιοχή στο βόρειο μέρος του σημερινού
νομού Φωκίδας, δηλαδή στην περιοχή όπου βρίσκονται
η Γραβιά και τα Καστέλλια, βόρεια της Οζολίας
Λοκρίδας, δυτικά της αρχαίας Φωκίδας, νότια της
χώρας των Μαλλιέων και ανατολικά των Οιταίων.)
Οι Δωριείς ήταν ελληνικό φύλο, ένα από τα τέσσερα
της αρχαιότητας, το οποίο καταγόταν σύμφωνα με τις
γραπτές παραδόσεις από την οροσειρά της Πίνδου.
Κατά την παλαιά παραδοσιακή θεωρία και κάτω από
αδιευκρίνιστες συνθήκες, οι Δωριείς κατέβηκαν στη
νότια Ελλάδα περίπου τον 12 ο π.χ. αιώνα. στο 1100
π.Χ. εκδιώκοντας τους Αχαιούς και τους Αρκάδες.
Οι Δωριείς κατά τους αρχαίους προτού καν πάρουν το
όνομα από την Δωρίδα έχουν (όπως και τα
περισσότερα αρχαία ελληνικά φύλα) συνεχείς
μετακινήσεις για αυτό και ο Ηρόδοτος τους ονομάζει
"πολυπλάνητες". Η αναφορά του Ηρόδοτου για την ζωή

9

τους στην Ν.Α Θεσσαλία την εποχή του Δευκαλίωνα

και μεταξύ Ολύμπου και Όσσας κατά την εποχή του

Δώρου έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς προσδιορίζει

τόπο που κατέχουν οι Περραιβοί. ΟΙ δύο τόποι δηλαδή

αφορούν την Ιστιαιώτιδα (Εστιαιώτιδα ) και την

Περραιβία.

Ας παρακολουθήσουμε λίγο την περιγραφή του

Δημητρίου Ευαγγελίδη από το βιβλίο του "ΛΕΞΙΚΟ

ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΛΛΗΝΙΚΩΝ

ΦΥΛΩΝ " σελ. 123 .Σύμφωνα με νεώτερες απόψεις, το

γενικό σχήμα των

μετακινήσεων του αρχικού

φύλου από το οποίο θα

προκύψουν, γύρω στα

μέσα της Μυκηναϊκής

περιόδου (1300 π.Χ.) οι

Δωριείς των ιστορικών χρόνων, προσδιορίζεται ως

εξής: Από την Ήπειρο και το αντίστοιχο ορεινό τμήμα

της Πίνδου, ένα φύλο που ομιλεί μια αρχική μορφή

της Δυτικής (Ηπειρωτικής) διαλέκτου, θα μετακινηθεί

προς την θεσσαλική πεδιάδα, όπου θα εγκατασταθεί

αρχικά στο νοτιοανατολικό τμήμα της (αρχαία

Φθιώτης) και στην συνέχεια στο βόρειο ανατολικό

10

(ιστορική Περραιβία1). Ως νομαδικό ποιμενικό φύλο
θα μετακινηθούν και πάλι, πιθανόν λόγω
συγκρούσεων με άλλα φύλα, προς την Πίνδο. Εκεί θα
συμπράξουν με τα μακεδονικά φύλα της περιοχής του
όρους Λάκμος2 της Πίνδου. Ονομάζονται Μακεδνοί και
θα μετακινηθούν νοτιότερα (σ.γ. πιθανόν όχι όλοι) ….
από αυτούς τελικά θα προκύψουν οι Δωριείς.

Το κυριότερο όμως κατά την άποψη μου φύλο είναι οι
Περραιβοί.
Οι Περραιβοί ήταν αρχαίο ελληνικό πελασγικό φύλο
που διέμενε στην αρχαία Θεσσαλία, πριν την κάθοδο
άλλων φυλών που κατίσχυσαν αυτούς υπό το όνομα
Λάπιθες (αιολικό φύλο), και στη συνέχεια από τους εκ
Μακεδονίας Δωριείς, και ζούσαν, στη λεγόμενη
Περραιβία. Οι Περραιβοί αποτελούσαν κατά βάση ένα
ποιμενικό φύλο και ένα τμήμα τους όπως εντοπίζεται
στην βόρεια Πίνδο ως μετανάστες Περραιβοί(Στράβων
Θ' V12).

1 Η Περραιβία ήταν αρχαία ελληνική χώρα της Ηπειρωτικής Ελλάδας στα βόρεια της Θεσσαλίας που
ούτε ανεξάρτητη υπήρξε ποτέ, ούτε και με συγκεκριμένα όρια. Οι Περραιβοί ήταν περίοικος λαός της
αρχαίας Θεσσαλίας. Σήμερα ταυτίζεται με την επαρχία Ελασσόνας
2 Ο Λάκμος (ή Περιστέρι) αποτελεί τμήμα της οροσειράς της νότιας Πίνδου και βρίσκεται στα όρια
των νομών Τρικάλων και Ιωαννίνων.
Ενώνεται με το Δοκίμι μέσω του αυχένα Μάντρα Χότζα και με την Κακαρδίτσα μέσω του αυχένα
Μπάρος. Υψηλότερη κορυφή του είναι η Τσουκαρέλα (2.295 μ).[2] Το δυτικό τμήμα του Λάκμου
ανήκει στη λεκάνη απορροής του ποταμού Αράχθου, ενώ το ανατολικό τμήμα ανήκει στη λεκάνη
απορροής του ποταμού Αχελώου.

11

Αυτά τα απόδημα αδέρφια των Περραιβών της
Πίνδου ασχολούνται με την
νομαδική κτηνοτροφία η οποία
είναι ένα επάγγελμα που το
ασκούν αρχαία φύλα από την
εποχή που οι άνθρωποι
εξημερώνουν τα ζώα και τα

εκτρέφουν για τις ανάγκες της φυλής και αργότερα
για εμπορικούς λόγους.
Τα φύλα αυτά είναι δύο κυρίως και ασχολούνται με
την νομαδική κτηνοτροφία, οι Περραιβοί της Πίνδου
και οι Ατιντάνες της Πίνδου. Οι βλάχοι της Πίνδου
(έτσι καλούνται οι νομάδες την Ελληνορωμαϊκή (30
π.Χ - 330 μ.Χ) και την Βυζαντινή εποχή (330 -
1453) είναι τα δύο φύλα και ασχολούνται εντατικά με
τα κοπάδια τους και ανταλλάσουν γλωσσικά και
στοιχεία κτηνοτροφικής κουλτούρας . Οι Ατιντάνες
αδελφοί των Περραιβών θα Λατινοφωνήσουν
αργότερα και θα μείνουν στην ιστορία ως Αρωμάνοι η
Βλάχοι με το β κεφαλαίο .
Ο ιστορικός Κεραμόπουλος γράφει για τους
Περαιβούς:
«Εκ πάντων τούτων συνάγεται ότι εις την
Θεσσαλικήν πεδιάδα κατήρχοντο εκ των γειτονικών

12

ορέων...κτηνοτρόφοι και διέμενον μετά των κτηνών
των εις την Θεσσαλικήν πεδιάδα κατά την ψυχράν
περίοδον του χειμώνα και επανήρχοντο εις τα όρη περί
το Έαρ. Ούτος ήτο ο βίος των αρχαίων Περραιβών,
ελληνικής φυλής, ελληνόγλωσσου βεβαίως. Αλλά αυτός
ούτος είναι και ο βίος των σημερινών Βλάχων
λατινογλώσσων όμως». (1953 - 54) Εδώ προφανώς ο
Κεραμόπουλος πέφτει στην ίδια πλάνη περί βλάχων
με β μικρό γιατί: Κατά τον Κ. Χρήστου "Ατιντάνες
είναι οι κάτοικοι της περιοχής της ΒΔ Ηπείρου,
Αντιτανίας συνορεύοντας με τους Παραυαίους.
Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΑΠΘ Κ. Χρήστου από
αυτούς έχουν προέλθει οι Βλάχοι καθώς ήταν ένας
ορεσίβιος λαός που ποτέ δεν συγκρότησε φύλο και
μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή κατά
περιστάσεις παραμένοντας νομάδες. Το βορειότερο
κομμάτι τους (βόρεια του Ελμπασάν) ήταν αυτό που
ήρθε πρώτο σε επαφή με τους Ρωμαίους και
εκλατινίστηκε γλωσσικά. (βιβλίο Κ. Χρήστου
Αρωμούνοι)."
Δεν μπορεί να είναι και οι Περραιβοί (που δεν
Λατινοφώνησαν ποτέ αλλά και οι Ατιντάνες Βλάχοι).
Οι Περραιβοί θα συνεχίσουν την γλώσσα των
προγόνων τους αναλλοίωτη και ως βλάχοι

13

(κτηνοτρόφοι), λόγω της απομόνωσης τους στις

απάτητες βουνοκορφές της Πίνδου. Oι Περραιβοί

μιλούσαν μια αρχική μορφή της Δυτικής

(Ηπειρωτικής)

Αργότερα και για να ξεδιαλύνουν της σύγχυση που

επικρατεί θα ονομάσουν τους εαυτούς τους από τον

τόπο που ζουν , μέσα στις σάρες και τα κάσια που

είναι μοναδικά δικός τους τόπος.

Για το σύνολο των

ορεινών όγκων που

σήμερα αποκαλούμε

οροσειρά της Πίνδου οι

αρχαίες πηγές

επικεντρώνονται κυρίως

στην κεντρική της περιοχή. Το απόλυτα ορεινό

ανάγλυφο της περιοχής και η γεωγραφική θέση σε

σχέση με τα κέντρα του αρχαϊκού και κλασσικού

κόσμου της Ελλάδας συνετέλεσαν στο να κατέχει ένα

καθαρά περιθωριακό ρόλο στο ιστορικό γίγνεσθαι

εκείνης της εποχής. . Ο Πλίνιος αναφέρει ότι η Πίνδος

ανήκε στους Περραιβούς ενώ ο Σοφοκλής σε μία

αναφορά του για τον ποταμό Ίναχο την οποία διασώζει

ο Στράβωνας μας λέει ότι « ῥεῖ γὰρ ἀπ᾿ ἄκρας

Πίνδου…Λάκμου τ᾽ ἀπὸ Περραιβῶν εἰς Ἀμφιλόχους καὶ

14

Ἀκαρνᾶνας, μίσγει δ᾿ ὕδασιν τοῖς Ἀχελώου.». Συνεπώς οι

Περραιβοί κατέφυγαν σε κάποια όρη που βρίσκονται

μεταξύ των νότιων και νοτιοδυτικών απολήξεων της

Πίνδου, που κατά ένα μέρος ή και στο σύνολό τους

αποκαλούνταν Λάκμος, και των ορέων των Αθαμάνων

τα οποία αποτελούν μία άμεση αλλά διακριτή ορεινή

συνέχεια της βορειότερα κείμενης οροσειράς της

Πίνδου.

Φυσιολογικά οι Περραιβοί, που κατοικούσαν στα

δυτικά της Πίνδου και γειτνίαζαν με τους Αθαμάνες,

πρέπει να κατείχαν τις δυτικές και νότιες πλαγιές του

Περιστερίου, όπου

δεσπόζει ο ρους του

Αράχθου, ενδεχομένως

δε και ορισμένες

περιοχές εντός των

πηγών του Αχελώου.

Οι βλάχοι με τα κοπάδια τους αλλα και κάποιοι Βλάχοι

ως μεταφορείς , έμποροι, πολεμιστές μετακινούνται

πιθανόν το 746-747 που ο πληθυσμός της

βασιλεύουσας πλήττεται από λιμό και ο

Κωνσταντίνος Ε' μεταφέρει κατοίκους από την

ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου για να

τον ενισχύσει.

15

Θεωρώ έτσι πιθανή την μετακίνηση ενός μέρους των
Σαρακατσάνων (πιθανόν οι μετέπειτα Σαρακατσάνοι
Πολίτες) στο Βυζάντιο όπως ανέφερα και στο πρώτο
βιβλίο. Στα τέλη του 12ου αι. ο πληθυσμός της Πόλης
φτάνει τις 300-400.000 ψυχές. Στο πρώτο μισό του
15 ου αι. ο πληθυσμός πρέπει να κυμαινόταν μεταξύ
40.000 και 50.000 κατοίκους.
Το 1204 με την κατάλυση του Βυζαντίου όμως από
τους Φράγκους οι βλάχοι επιστρέφουν στην γη των
προγόνων τους, και των αδελφών τους που ζουν στο
δεσποτάτο της Ηπείρου.
Το δεσποτάτο της Ηπείρου θα διατηρηθεί μέχρι το
1318.
Οι βλάχοι διατηρώντας ανέκαθεν λόγω του πολεμικού
χαρακτήρα τους, ευρεία αυτονομία στα πλαίσια της
Αυτοκρατορίας, επαναστατούσαν συχνά όταν η
αυτοκρατορική εξουσία γινόταν πολύ συγκεντρωτική,
ή τους επέβαλλε φόρους βαρύτερους από τους
συμφωνημένους. Εναντίον τους εξεστράτευσε ο
Αρμένιος Ιωάννης Κεκαυμένος, ικανότατος στρατηγός,
που έφερε το αξίωμα του Κατακαλών. Τον συνέτριψαν,
όμως, στη Θεσσαλία, τον 11ο αιώνα και αυτός
«έβγαλε όλο το άχτι του» εναντίον τους στο έργο του
«Στρατηγικόν», όπου τους χαρακτηρίζει άπιστον και

16

πονηρόν γένος, αναφέροντας ότι ήσαν βάρβαροι που

ήλθαν από τον Δούναβη. Δεν αναφέρει όμως πότε και

ποιος το μαρτύρησε. Τις δικές του πληροφορίες

επαναλαμβάνουν αρκετοί μεταγενέστεροι

χρονικογράφοι. Ενωρίτερα ωστόσο, ο Βουλγαροκτόνος,

με χρυσόβουλλό του, τους είχε υπαγάγει στην

Αρχιεπισκοπή Αχριδών, Νέας Ιουστινιάνης και πάσης

Βουλγαρίας, που αυτός ίδρυσε όταν διέλυσε το εφήμερο

βασίλειο του Σαμουήλ. Αλλά είναι έγκυρη πηγή ο

ηττημένος και ταπεινωμένος στρατηγός; Ο μελετητής

του Ούγγρος ιστορικός Λ. Ταμάς, υπογράμμισε το

1936: «Το να θελήσεις να ξεκαθαρίσεις μια πηγή

ιστορικών πληροφοριών από τα γραφόμενα του

Κεκαυμένου είναι σαν να επιχειρείς το αδύνατον».

Εκατό χρόνια αργότερα, το 1159, ο ραββίνος Βενιαμίν
ο εκ Τουδέλας βρίσκει πιο δυναμωμένους αλλά εξίσου
άπιστους, δηλαδή ανυπότακτους, τους Βλάχους, μέχρι
έξω από τη Λαμία (τότε Ζητούνι) που επισκέπτεται,
και περιγράφει: Εδώ βρίσκονται τα σύνορα της
Βλαχίας, που οι κάτοικοί της ονομάζονται
Βλάχοι. Μήτε εις Θεόν μήτε εις Βασιλέα πιστεύουν.
Είναι αλαφροί και γρήγοροι σαν ζαρκάδια και
κατεβαίνουν από τα βουνά τους στους ελληνικούς
κάμπους και τους ληστεύουν. Κανείς δεν

17

ριψοκινδυνεύει πόλεμο μαζί τους ούτε μπορεί να τους
υποτάξει……..

Πριν ακόμη στεφθεί τελευταίος αυτοκράτορας, ο
Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (περί το 1444) εξορμά από
τον Μυστρά, καταλαμβάνει τη Θήβα, παίρνει τη
Βοιωτία και αναμετριέται με τους Οθωμανούς στη
Θεσσαλία. Στο πλευρό του πολεμούν οι Βλάχοι. Ο W.
Miller γράφει: «Τότε οι Βλάχοι της Πίνδου ρίχτηκαν
από ψηλά κατά των Τούρκων στον μεγάλο θεσσαλικό
κάμπο και δέχθηκαν από τον νικηφόρο Κωνσταντίνο
έναν διοικητή με έδρα του το Φανάρι (στα Φάρσαλα)».

Όταν οι Οθωμανοί επιδρομείς επεκράτησαν και η
Πόλη έπεσε, οι Βλάχοι δεν υποτάγηκαν. Προκειμένου
να διαφυλάξει την ειρήνη και την παραγωγή στα
εύφορα νέα τιμάριά του, ο νικητής σουλτάνος τούς
παρεχώρησε ευθύς αμέσως το εξαιρετικό προνόμιο να
φέρουν όπλα, να αυτοδιοικούνται και να υπάγονται
απ’ ευθείας στην εκάστοτε Βαληντέ Σουλτάνα, στην
οποία πλήρωναν μειωμένους φόρους. Οι αητοφωλιές
τους στα ψηλά βουνά, όπου αποσύρθηκαν, κηρύχθηκαν
άβατες.

Όλα αυτά μέσα στην σύγχυση του τι είναι και ποιος
είναι βλάχος. Μια σύγχυση η οποία θα κρατήσει μέχρι
και στις μέρες και των τελευταίων μελετητών οι
οποίοι δεν γνωρίζουν την Σαρακατσάνικη λαλιά για να
ετυμολογήσουν το όνομα, ούτε και έχουν κάποιες άλλες

18

γραπτές μαρτυρίες για να καταγράψουν την πορεία
τους στον χρόνο θεωρώντας την κοινή με τους Βλάχους
(Αρωμάνους)

Θεωρώ ότι το όνομα των βλάχων παλαιών Ατιντάνων

γίνεται Βλάχοι, Αρουμάνοι, και αλλους

(αυτοπροσδιορισμούς) και των βλάχων παλαιών

Περραιβών Σαρακατσάνοι. Οι Σαρακατσάνοι ποτέ δεν

έφυγαν ανώνυμοι για να ονομαστούν από τους

Τούρκους ως μαύροι φυγάδες.

Ας δούμε κάποιες χρονολογίες που αφορούν στις

περιοχές που σχετίζονται με τους Σαρακατσάνους.

2900/2800 π.Χ. Είχε γίνει η εγκατάσταση των

Πελασγών στην χερσόνησο του Αίμου Το 2800 π.Χ Οι

ΠΕΛΑΣΓΟΙ εγκαθίστανται στην βόρεια Ελλάδα και

μέχρι την περιοχή που υπάρχει η Περραιβία (Η

Περραιβία ήταν αρχαία ελληνική χώρα της

Ηπειρωτικής Ελλάδας στα βόρεια της Θεσσαλίας που

ούτε ανεξάρτητη υπήρξε ποτέ, ούτε και με

συγκεκριμένα όρια. Οι Περραιβοί ήταν περίοικος λαός

της αρχαίας Θεσσαλίας. Σήμερα ταυτίζεται με την

επαρχία Ελασσόνας)..

ΑΙΣΧ Ικ 256 ἡλίου, κρατῶ. | ὁρίζομαι δὲ τήν τε

Περραιβῶν χθόνα, | Πίνδου τε τἀπέκεινα, Παιόνων

19

ΗΡΟΔ 7.173.4 κατὰ τὴν ἄνω Μακεδονίην διὰ
Περραιβῶν κατὰ Γόννον πόλιν, τῇ περ δὴ καὶ ἐσέβαλε
Oι Περραιβοί (Ελασσόνα) μιλούσαν τα αχαϊκά
ελληνικά.
Μεταξύ των Πελασγών που κατοικούσαν στην άνω
Θεσσαλία περιλαμβάνονται και οι Περραιβοί, οι οποίοι
είχαν εγκατασταθεί γύρω στο 1900 π.Χ. στη Ν-ΝΔ
πλευρά του Ολύμπου, τη Θεσσαλική, (Περραιβία
χώρα) και στην αριστερή όχθη του Πηνειού, στην
προς τα Τέμπη περιοχή του Ολύμπου (κάτω Όλυμπος)
μέχρι την έξοδο των Τεμπών. Είναι γνωστοί από την
εποχή του Ομήρου και αναφέρονται στον κατάλογο
όσων έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Ηγέτης των
Αινιάνων και των Περραιβών (στον πόλεμο αυτό)
υπήρξε ο Γοννεύς. Ήταν σκληροτράχηλος λαός και
μεγάλης αντοχής στον πόλεμο (μενεπτόλεμοι
Περραιβοί). Κατά τον Όμηρο <<αυτοί είχαν τα σπίτια
τους γύρω από τη βαρυχείμωνη Δωδώνη και
εργάζονταν στα χωράφια εκατέρωθεν του αγαπητού
Τιταρησσού>>.
1900 π.Χ
1 οι Περραιβοί, όπως είδαμε είχαν εγκατασταθεί γύρω
στο 1900 π.Χ. στη Ν-ΝΔ πλευρά του Ολύμπου, τη
Θεσσαλική, (Περραιβία χώρα) και στην αριστερή όχθη

20

του Πηνειού, στην προς τα Τέμπη περιοχή του
Ολύμπου (κάτω Όλυμπος) μέχρι την έξοδο των
Τεμπών.
2. Οι Θεσσαλοί, εντοπίζονται στα σύνορα Ηπείρου και
Θεσσαλίας, όπου θα διαμορφωθούν γλωσσολογικά, με
αποτέλεσμα η διάλεκτός τους να καταλαμβάνει
ενδιάμεση θέση μεταξύ της Δυτικής (Ηπειρωτικής)
ομάδος και της Αιολικής
3. Λαπίθες στις παρυφές της Πίνδου καθώς
μετακινήθηκαν νότια από την κεντροδυτική
Μακεδονία. Οι Λάπιθες έγιναν γνωστοί στην
αρχαιότητα εγκατάστασης τους στην Πίνδο υπέταξαν
ένα τμήμα των Περραιβών
1400 π.Χ. περίπου. Μετά την εμφάνιση των Λαπιθών
στην περιοχή τους, οι Περραιβοί και οι Αινιάνες θα
ηττηθούν και θα αναγκασθούν να εγκαταλείψουν τα
πεδινά στους νικητές και να συμπτυχθούν προς το
ορεινό εσωτερικό.. To 1400 π. Χ λοιπόν ένα τμήμα
των Περραιβών αποσπάται στις κορφές της Πίνδου
και δημιουργεί τους "μετανάστες Περραιβούς " Ήταν
ένα από τα Πρωτο-αιολικά φύλα, εντοπιζόμενο γύρω
από τις πηγές και την περιοχή του Τιταρήσιου, ενός
παραποτάμου του Πηνειού, στον οποίο συμβάλλει λίγο
πριν από τα Τέμπη. Στην Ιλιάδα (Β 748–755)

21

αναφέρονται μαζί με τους γείτονές τους Αινιάνες
(Ενιήνες και Περραιβοί), με κοινό Αρχηγό τον Γουνέα
από την Κύφο. Οι Περραιβοί αποτελούσαν κατά βάση
ένα ποιμενικό φύλο και ένα τμήμα τους, εντοπιζόμενο
στην βόρεια Πίνδο, ήταν γνωστό (Στράβων, Θ΄ V. 12)
ως «μετανάστες Περραιβοί», λόγω του νομαδικού τους
χαρακτήρα. Τα γεγονότα αυτά τοποθετούνται γύρω
στα μέσα της Μυκηναϊκής Εποχής, δηλ. στο 1400 π.Χ.
περίπου όπως είδαμε.
Ο ιστορικός Κεραμόπουλος γράφει για τους Περαιβούς:
«Εκ πάντων τούτων συνάγεται ότι εις την
Θεσσαλικήν πεδιάδα κατήρχοντο εκ των γειτονικών
ορέων...κτηνοτρόφοι και διέμενον μετά των κτηνών
των εις την Θεσσαλικήν πεδιάδα κατά την ψυχράν
περίοδον του χειμώνα και επανήρχοντο εις τα όρη περί
το Έαρ. Ούτος ήτο ο βίος των αρχαίων Περραιβών,
ελληνικής φυλής, ελληνόγλωσσου βεβαίως. Αλλά αυτός
ούτος είναι και ο βίος των σημερινών Βλάχων
λατινογλώσσων όμως». (1953 - 54) και αυτοί βλάχοι;
και οι Ατιντάνες;
[Ατιντάνες: Οι κάτοικοι της περιοχής της ΒΔ Ηπείρου,
Αντιτανίας συνορεύοντας με τους Παραυαίους.
Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΑΠΘ Κ. Χρήστου από
αυτούς έχουν προέλθει οι Βλάχοι καθώς ήταν ένας

22

ορεσίβιος λαός που ποτέ δεν συγκρότησε φύλο και
μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή κατά
περιστάσεις παραμένοντας νομάδες. Το βορειότερο
κομμάτι τους (βόρεια του Ελμπασάν) ήταν αυτό που
ήρθε πρώτο σε επαφή με τους Ρωμαίους και
εκλατινίστηκε γλωσσικά. (βιβλίο Κ. Χρήστου
Αρωμούνοι).]
1200-1300 π.Χ. Το 1300 π.Χ Ένα φύλο από την
Ήπειρο και το αντίστοιχο ορεινό τμήμα της Πίνδου,
φύλο που ομιλεί μια αρχική μορφή της Δυτικής
(Ηπειρωτικής) διαλέκτου, θα μετακινηθεί προς την
θεσσαλική πεδιάδα, όπου θα εγκατασταθεί αρχικά στο
νοτιοανατολικό τμήμα της (αρχαία Φθιώτης) και στην
συνέχεια στο βόρειο ανατολικό (ιστορική Περραιβία)
Ως νομαδικό ποιμενικό φύλο θα μετακινηθούν και
πάλι, πιθανόν λόγω συγκρούσεων με άλλα φύλα, προς
την Πίνδο. Εκεί θα συμπράξουν με τα μακεδονικά
φύλα της περιοχής του όρους Λάκμος της Πίνδου.
Ονομάζονται Μακεδνοί και θα μετακινηθούν νοτιότερα
(σ.γ. πιθανόν όχι όλοι) …. από αυτούς τελικά θα
προκύψουν οι Δωριείς. Οι Δωριείς κατά τους αρχαίους
προτού καν πάρουν το όνομα από την Δωρίδα έχουν
(όπως και τα περισσότερα αρχαία ελληνικά φύλα)
συνεχείς μετακινήσεις για αυτό και ο Ηρόδοτος τους

23

ονομάζει "πολυπλάνητες". Είναι νομάδες ποιμένες
αρχικά. Η αναφορά του Ηρόδοτου για την ζωή τους
στην Ν.Α Θεσσαλία την εποχή του Δευκαλίωνα και
μεταξύ Ολύμπου και Όσσας κατά την εποχή του
Δώρου έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς προσδιορίζει
τόπο που κατέχουν οι Περραιβοί. ΟΙ δύο τόποι δηλαδή
αφορούν την Ιστιαιώτιδα (Εστιαιώτιδα ) και την
Περραιβία.

1100 π.Χ. «κάθοδος Δωριέων» στην νότια Ελλάδα
790 - 630 π.Χ. Έλευση των Θεσσαλών στη Θεσσαλία
(στα τέλη του 8ου και αρχές του 7ου αιώνα)
300- 400 π.Χ. οι Πελασγοί θα αφομοιωθούν και θα
εξαφανιστούν
200 194 π.Χ π.Χ οι Περραιβοί αποκόπτονται από το
κοινό των Θεσσαλών
Οι Περραιβοί εμφανίζονται συνασπισμένοι σε μία
ομοσπονδία, το κοινό των Περραιβών, το οποίο
παρέμεινε ανεξάρτητο από τους Θεσσαλούς από τη
στιγμή της συγκρότησής του μέχρι το τέλος
τουλάχιστον του πολέμου του Περσέα το 168 π.Χ. κι
αυτό γιατί ενδείξεις για την ύπαρξη του αυτόνομου
Κοινού των Περραιβών υπάρχουν μόνο για το πρώτο
μισό του 2ου π.Χ. αι. Το κοινό αυτό δεν εξαφανίστηκε

24

μετά την κατάληψη της Μακεδονίας από τους
Ρωμαίους το 146 π.Χ., ως αυτόνομο πολιτικό
δημιούργημα, αλλά διατηρήθηκε μέχρι το 30 π.Χ.,
οπότε συγχωνεύτηκε με το κοινό των Θεσσαλών.
το 1386.Η πρώτη οθωμανική εισβολή στη Θεσσαλία
το 1392/3, άρχισε η δεύτερη φάση της οθωμανικής
εξάπλωση
Το 1395-6 έπεσε η πιο οχυρή θεσσαλική πόλη, τα
Τρίκαλα,
Το 1422 ο Τουραχάν παίρνει δώρο την Θεσσαλία
(γίνεται επικοισμός από οθωμανούς)
Το 1447 ολική κατάκτησης από του Τούρκους της
Θεσσαλίας
Το 1453 Με την άλωση της Πόλης, οι βλάχοι
Σαρακατσάνοι αποχωρούν
τα 1612, ξέσπασε η τελικά άτυχη επανάσταση του
Διονυσίου στα Τρίκαλα. Οι Θεσσαλοί γνώρισαν
αιματηρά τα τουρκικά αντίποινα.
Στα 1667, θανατηφόρα επιδημία ξέσπασε στη
Θεσσαλία και αραίωσε αισθητά τον πληθυσμό
Στα 1688, νέα θανατηφόρα επιδημία αραίωσε ακόμα
πιο πολύ τον πληθυσμό.
Το 1719 νέες πλημύρες καταστρέφουν την Θεσσαλία

25

Το 1729 καινούριες πλημμύρες του Πηνειού
κατέστρεψαν τη Θεσσαλία.
Το 1780 κι έπειτα) Η εποχή του Αλή πασά
1810 - 1811 Ο πρώτος διωγμός των Σαρακατσάνων
έγινε από τον Αλή Πασά μετά το θάνατο του
Κατσαντώνη και του Λεπενιώτη.
Το 185Ο διωγμός των Σαρακατσιάνων από τα Βουνά
του Ασπροποτάμου με τα πολλά Βλαχοχώρια. Είναι το
δεύτερο διώξιμο τους. Διώκτης ο Χουσνή Πασάς της
Λάρισας. Ο διωγμός έγινε ύστερα από αναφορά
(αναμφισβήτητα και πολλές παρασκηνιακές ενέργειες)
των προεστών των βλαχοχωρίων του Ασπροποτάμου.
Απ αυτές τις χρονολογίες, προκύπτει ότι εκτός της
φυγής ενός μέρους μόνο των βλάχων Σαρακατσάνων
της Πόλης το 1453 ουδείς άλλος χρόνος μπορεί να
υπήρξε για Μαύρους φυγάδες. Όλες οι άλλες
χρονολογίες αφορούν σε Μαύρους διωγμένους.
Το δε 1453 με την φυγή των Σαρακατσάνων από το
Βυζάντιο θεωρώ ότι ήταν μόνο ένα μέρος και όχι όλοι
οι Σαρακατσάνοι ώστε να αφορά η ονομασία
συλλήβδην τους Σαρακατσάνους άλλωστε όπως είδαμε
τους εδόθησαν ως βλάχους αρκετά προνόμια από τον
Σουλτάνο, σελίδα 12.

26

από την Ηχω των Σαρακατσαναίων (Του Νίκου Μακρή) "…Ας
δούμε λοιπόν πότε και για ποιο λόγο έγινε ο
διασκορπισμός και η μεγάλη φυγή των Σαρακατσάνων
από την αρχική τους κοιτίδα. Κατα κύριο λόγο η φυγή
τους έγινε στα χρόνια που ο Αλής ο Τεπελενλής ήταν
πασάς στα Γιάννενα (1788-1822)."
Ομιλούμε όμως πάντα για διωγμούς των
Σαρακατσάνων και όχι για φυγή. Καθ ότι οι
μετακινήσεις ήταν άνετες στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία λόγω της μη ύπαρξης συνόρων και ο
κάθε νομάς είχε την δυνατότητα μετακινησης.
Οι διωγμοί αυτοί είναι: ο πρώτος που έγινε από τον
Αλή Πασά το 1810 - 1811 μετά το θάνατο του
Κατσαντώνη και του Λεπενιώτη και ο δεύτερος το
1850-55 από τον Χουσνή πασά της Λάρισας εξ αιτίας
καταγγελίων των Αρωμάνων Βλάχων του
Ασπροπόταμου.
Λέει ο Ν. Κατσαρός:
Από τον βλαχόφωνο Έλληνα συγγραφέα Αλέξανδρο
Χατζηγάκη, εγγονό του Γάκη Χατζή, που αναφέρεται
στο τραγούδι του διωγμού απ τον Ασπροπόταμο,….. να
μας διηγηθεί το ιστορικό αυτό γεγονός από το έργο
του "Τ' ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟ ΠΙΝΔΟΥ'." Γράφει λοιπόν ο
Αλέξανδρος Χατζηγάκης:

27

"Ο Χουσνή Πασάς κατέτρεξεν το πατριωτικόν κίνημα
του 1854 οπότε εκίνησεν η ταραχή των
Σαρακατσαναίων από τους αντάρτες του Γρίβα και των
άλλων ληστών.
Έχω την γνώμη, ότι δεν πρόκειται καν για
επαναστατική ταραχή των Σαρακατσαναίων που ήσαν
ανίκανοι και αδύναμοι, λόγω της ειρηνικής αυτών
φύσεως δια τοιαύτα - κινήματα αλλά περί μέτρου
διωγμού που ελήφθη από τον Χουσνή Πασά το 1855
εναντίον των, διότι θεωρήθησαν ως επικίνδυνοι εις
την δημοσίαν ασφάλειαν.
Ένα δημοτικό τραγούδι της εποχής εκείνης, δίδει την
απόδειξιν. Αλλά πριν το σημειώσω πρέπει να είπω ό,τι
η παράδοσις μετέφερεν από στόματος εις στόμα και
ό,τι άλλο είναι γνωστόν επάνω εις το θέμα αυτό. Είναι
εξακριβωμένον - Βέβαιον - ότι οι Σαρακατσαναίοι
έβγαιναν κλέφτες και εκτύπων αλύπητα τον Τούρκο,
εις τα χρόνια της μαύρης σκλαβιάς του Γέννους.
Πολλές φορές όμως -και αυτό είναι βέβαιον-
ελησμόνουν τον Τούρκον και διέπραττον φόνους και
κλοπάς στα δικά μας χωριά.
Οι κάτοικοι διαρκώς παρεπονούντο εις τους προεστούς
των δια τας κλοπάς αυτάς. Το κακόν τελευταίως είχε
παραγίνει. Οι προεστοί Γιαννίκας από την Κρανιά,

28

Χρήστος Γαρδικιώτης από το Γαρδίκι, Δημάκης από
την Καστανιά (ο Δημάκης ήτο από το Χαλίκι και όχι
από την Καστανιά, το σχετικόν δε τραγούδι τον λέγει
Δημάκης από το Ασπροπόταμον, από την Καστανιά
ήτο ο Παπαδήμος τον οποίον παρέβαλον εις το
δημοτικό τραγούδι οι πλανόδιοι οργανοπαίκται), Τάκης
από την Βεντίστα, Γιωργάκης Τάσσιος από τα Άγραφα
υπέβαλαν αρτζοχάλι (αναφορά) εις τον Χουσνή Πασά
λέγοντες πως πρέπει να εκτοπίσει τους
Σαρακατσάνους εις την Βουλγαρίαν διότι ήσαν
φοβεροί κλέπται, επικίνδυνοι λησταί. Το αρτζοχάλι
ηρνήθη να υπογράψη ο προεστός Πετρουλίου Γάκης
Χατζής ή Χατζηπερτούλης τιμημένος με τουρκικόν
παράσημον, διότι εθεώρει την εκτόπισιν τους ως
εθνικήν ζημιάν, εφ' όσον η πατρίς εχρεώστει εις
αυτούς πολλά παλικάρια. Ο Χουσνή Πασάς παρά τας
παρακλήσεις του Γάκη Χατζή, που ισχυρίζετο ότι οι
Σαρακατσαναίοι είναι τίμιοι και καλοί ραγιάδες, παρ'
όλον ότι έδιδεν αυτός δι' αυτούς προσωπικήν εγγύησιν,
διέταξεν την εκτόπισίν των."
Ν. Κατσαρού "Ένα δημοτικό τραγούδι" απο τον Χ.
Ξηρομερίτη, μπλόγκ "ΣΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΟΙ"

29

Η ετυμολόγηση της λέξης Σαρακατσάνος ακόμη και
των τελευταίων μελετητών οι οποίοι δεν γνωρίζουν
την Σαρακατσάνικη λαλιά για να ετυμολογήσουν το
όνομα, αλλά χρησιμοποιούν λεξικά άλλων εθνών
(Τούρκων, Ρουμάνων, Αιγυπτίων κ.α.) δίνει την
απλουστευμένη ερμηνεία του καρά-κατσάν η αλλων
καρά κτλπ. Η οποία όμως δεν τεκμηριώνεται από
κάποια φυγή. Αν κάποιος γνώριζε θεωρώ τις λέξεις
των Σαρακατσάνων Σάρα = κακοτράχαλη πλαγιά με
πέτρες που γλιστράς
Κάσια = ψηλά και απότομα βράχια και τα συνδέσει με
τον τόπο προέλευσης και διαβίωσης τους στην Πίνδο
και τα Άγραφα θα είχε καταλήξει στο Σαρα-κασι-
άνος, κάτι το οποίο ισχύει για πολλά φύλα της
αρχαιότητας. Να ονομάζονται δηλαδή από τον τόπο
διαβίωσης τους. Ακόμα και για τους ίδιους τους
Σαρακατσάνους αργότερα θα προκύψουν άλλα ονόματα
από την διαίρεση τους, σε Πολίτες ( αυτοί που έχουν
έρθει από την Πόλη), σε Μοραΐτες, Κασσανδρινούς κ.α
ονόματα που προσδιορίζουν τόπο διαβίωσης.
Αυτή είναι μια μικρή ιστορία σα παραμύθι ενός μη
"ειδικού" Σαρακατσάνου που μετά από πολύ μελέτη
απαντά στην καταγωγή και την ονομασία των
Σαρακατσάνων και τα στοιχεία (των επιστημόνων

30

όπως θέλουν κάποιοι ) που επιβεβαιώνουν αυτές τις
σκέψεις περιέχονται σε μια νέα μελέτη μου η οποία
είναι έτοιμη και θα δημοσιευθεί σύντομα..

31

32