Pangkalan data

SAP 2103 : ASAS PANGKALAN DATA
Entity Relationships Diagram

HASIL PEMBELAJARAN
LNP01.03

Pelajar dapat mengetahui tentang;

i. Mengenalpasti jenis-jenis ERD
ii. Mengenalpasti simbol-simbol yang digunakan
iii. Menentukan entiti
iv. Menentukan hubungan
v. Menentukan kardinaliti
vi. Menentukan attribut

2

PENILAIAN

KUIZ (5%)
TUGASAN(15%)

PEMBENTANGAN(15%)

3

ERD

 Entity Relationships Diagram : ER Model) – suatu
model data di peringkat konseptual.

 Mewakili keperluan data secara konseptual dalam
sebuah sistem.

 Merupakan perwakilan grafik secara logikal dan
terperinci tentang entiti-entiti dan perhubungan antara
entiti-entiti dalam sebuah organisasi atau kawasan
bisnes.

 Diperkenalkan pada tahun 1976 oleh Peter Chen telah

menjadi asas kepada model pengkalan data dan

dikembangkan penggunaannya. 4

OBJEKTIF ERD

 Mempersembahkan data atau maklumat yang
diperlukan oleh sesuatu organisasi dengan tepat dan
mudah difahami.

 Mentafsir, memperinci keperluan dokumen untuk sistem
pemprosesan data.

 Menunjukkan struktur data keperluan pengguna secara
menyeluruh.

 Tiga komponen utama dalam ERD :

1. Entiti

2. Atribut 5
3. Perhubungan

KONSEP ASAS MODEL ER

 Terdiri dari satu set objek asas yang dikenali sebagai
entiti dan perhubungan di antara objek-objek tersebut.

 Terdapat 3 komponen asas dalam model ER iaitu
entiti, atribut dan hubungan.

Konsep Simbol Perwakilan
Entiti
Atribut

Hubungan

KONSEP ASAS MODEL ER

Konsep Simbol Perwakilan
Entiti Lemah

Atribut Kunci

Atribut Komposit

Aliran

JENIS-JENIS ERD

• Ada beberapa model ERD yang di
kemukakan oleh beberapa ahli, antaranya
model ERD menurut versi Peter Chen
dan James Martin.

• Perbezaannya terletak pada relationship /
hubungannya. Tetapi yang lebih umum
digunakan adalah ERD versi Chen.

ERD VERSI CHEN

• Pada dasarnya ERD versi Chen:

- Relationship digambarkan dgn diamond
- Kotak menggambarkan entity
- Oval menggambarkan atribut
- Jenis relation ditulis pada garis dengan

menambahkan tulisan yang menggambarkan
perhubungan (M,N) dan kardinaliti (1:1)

ERD VERSI CHEN

• Perbezaan antara ERD versi Chen dan ERD versi
Martin terletak pada hubungan antara entiti
atau perhubungannya/relationship.

• Hubungan yang terdapat pada ERD Chen:
- One-to-one
- One-to-many
- Many-to-many

ERD VERSI CHEN

• Gambar simbol-simbol ERD Chen:

PELAJAR Entity

Bekerja Relationship

Id_Pekerja Atribut (Identifier)
Kardinaliti
1:1
1:M
N:M

Contoh : ERD VERSI CHEN

1 1

A B

Gambar diatas menunjukkan bahawa satu
rekod pada entiti A hanya berhubungan
terhadap satu rekod pada entiti B

ERD VERSI MARTIN

• Pada ERD Martin :

- Relationship digambarkan dengan garis,
dengan menambahkan perhubungannya
(0,1,*)

- Hubungan antara entiti digambarkan
dengan , , dan

- Simbol: Entiti

-Atribut

ERD VERSI MARTIN
• Gambar simbol-simbol relationship pada

ERD Martin:

Exactly one
Zero or one
More than one
Zero, one or more

One or more

ERD VERSI MARTIN

• Contoh 1:

AB

• Satu rekod pada entiti A hanya
berhubungan pada satu rekod pada
entiti B

3 KOMPONEN ERD

1. Entiti
2. Atribut
3. Perhubungan

ENTITI 17

 Entiti ialah suatu objek atau konsep dalam
dunia nyata yang boleh dikenalpasti
kewujudannya melalui sifat-sifat tertentu
(unik).

 Entiti mewakili orang, tempat, objek,
konsep atau peristiwa.

 Entiti dilabelkan dengan kata nama dan
menggunakan huruf besar.

 Dalam konteks pangkalan data, entiti
adalah ‘objek’ yang menjadi sumber data.

ENTITI

 Terdapat dua jenis set entiti – kuat & lemah
 Set entiti kuat – kewujudannya tidak bersandar

atas kewujudan entiti lain. Cth : Pelajar
 Set entiti lemah – kewujudannya bersandar

kepada kewujudan satu set entiti kuat. Cth :
Waris

PELAJAR WARIS

Set Entiti Kuat/Dominan Set Entiti
Lemah/Subordinat

MENAMAKAN ENTITI

 Singular noun : Contoh : CUSTOMER, STUDENT

 Deskriptif dan spesifik kepada organisasi.

Contoh : PESANAN BELIAN dan PESANAN PELANGGAN
tidak boleh dinamakan sebagai PESANAN.

 Ringkas dan padat

Contoh : PENDAFTARAN adalah lebih ringkas dan tepat
berbanding PENDAFTARAN PELAJAR UNTUK KELAS

 Entiti peristiwa diberi nama mengikut keputusan/hasil
peristiwa bukan mengikut aktiviti atau proses peristiwa.

Contoh : Peristiwa dimana pengurus projek memberikan 19
kerja kepada kumpulan projek dinamakan TUGASAN

CONTOH ENTITI

Jenis Entiti Contoh
Orang
STAF, PELAJAR,
PENSYARAH

Tempat DAERAH, BANDAR, NEGERI

Objek BANGUNAN, PERALATAN, 20
Perisitiwa PRODUK
Konsep
PENDAFTARAN,
PERMOHONAN

KURSUS, AKAUN

JENIS ENTITI

1. ENTITI LEMAH
Ia mempunyai ciri-ciri yang berlawanan dengan ciri-
ciri entiti kuat. Kewujudan entiti lemah bergantung
kepada kewujudan entiti lain.

Contoh: Tanggungan Pekerja

JENIS ENTITI (SAMB..)

2. ENTITI KOMPOSIT

Ia wujud kerana adanya hubungan entiti yang kompleks. Ia
adalah entiti yang dimudahkan dari hubungan yang kompleks
menjadi satu entiti komposit.

Contoh:

Doktor Rawat Pesakit

Ia melibatkan satu hubungan yang kompleks. Hubungan Rawat boleh
dijadikan Entiti Komposit agar hubungan ini menjadi lebih mudah.

JENIS ENTITI (SAMB..)

3. ENTITI SUPERKELAS dan ENTITI SUBKELAS

Jenis ini digunakan untuk mewakili sekumpulan entiti yang
mempunyai ciri-ciri atau sifat yang sama. Walaubagaimanapun ia
tidak semestinya sama. Oleh itu konsep superkelas dan subkelas
diperkenalkan untuk mewakili jenis entiti yang mempunyai ciri-ciri
yang sama tetapi mempunyai beberapa ciri yang berbeza yang
penting kepada organisasi.

CONTOH: : Pekerja
: Pekerja Kontrak, Pekerja Tetap,
Superkelas Perunding
Subkelas

ATRIBUT

 Atribut adalah sifat yang memperihalkan sesuatu entiti.
 Huraian atau ciri-ciri penting sesuatu entiti
 Contohnya : atribut PENDUDUK mempunyai Nama,

Umur, Jantina dan sebagainya.

PELAJAR : No_matrik, Nama, Alamat

 Atribut boleh NjaEdGiAsRaAma: Kaodda_nseagtauran,iNlaaimaata_nuebgaarnayak nilai.
 Contohnya : atribut alamat yang terdiri daripada

nombor, jalan, daerah, dan negeri adalah atribut
banyak nilai.

24

MENAMAKAN ATTRIBUT

 Menggunakan kata nama

Contoh : No_matrik, Nama, Alamat
 Nama atribut adalah unik dalam satu jenis

entiti

 Ikut format piawai untuk keunikan

Contoh : PELAJAR – Pel_no_matrik, Pel_nama,
Pel_alamat

 Namakan atribut yang sama tetapi entiti yang

berbeza dengan nama yang berbeza. 25
Contoh : Pel_nama, Staf_nama

 Dalam model ER atribut disimbolkan oleh elip
dengan nama atribut di tulis di dalamnya dan
disambung ke entiti dengan garis pautan.

NoRumah Jalan

Umur Alamat Bandar
TLahir NoTel
NoPel

Nama Jabatan

PELAJAR

JENIS-JENIS ATTRIBUT

1. Atribut ringkas- Terdiri dari satu komponen dan
tidak boleh dibahagikan kepada komponen lain.

Cth : NoPel, Jabatan

2. Atribut rencam / Nilai Komposit – atribut yang
boleh dibahagikan kepada dua atau lebih komponen
yang juga merupakan satu atribut.

Cth: NoRumah, Jalan, Bandar

3. Atribut bernilai tunggal – atribut yang hanya dapat
menerima satu nilai sahaja.

Cth : Nama, NoPel, Tlahir

4. Atribut berbilang nilai – atribut yang boleh
menerima lebih dari satu nilai bagi setiap entiti.

Cth : NoTel, Nama_tanggungan

5. Atribut terbitan - nilainya boleh didapatkan
daripada nilai atribut lain yang berkaitan.

Cth : Umur. Tlahir dikenali sebagai atribut asas atau
atribut tersimpan

6. Atribut nol – jika nilainya tiada atau nilainya tidak

diketahui pada masa itu. Cth : NoTel

7. Atribut kunci - atribut yang dapat membezakan
ketikaan satu entiti dengan entiti lain.

Cth : NoKP

CONTOH ATTRIBUT

Jenis Attribut Contoh
Keputusan Lulus, gagal
Jantina Lelaki, perempuan
Status Aktif, tangguh, gagal

29

PANGKALAN DATA HUBUNGAN

Apabila terdapat lebih dari 1 jadual dalam sistem pangkalan
data, maklumat yang berkaitan boleh dihubungkan /
Satu persekutuan di antara beberapa entiti berkaitan

3 jenis Relationship (Hubungan)
hubungan Disimbolkan dengan bentuk “diamond”

1. Perhubungan satu ke satu (one-to-one) (1:1)

2. Perhubungan satu ke banyak (one-to-many) (1:m)

3. Perhubungan banyak ke banyak (many-to-many)
(m:n)

PERHUBUNGAN SATU KE SATU
(ONE-TO-ONE) (1:1)

 Pertalian paling sederhana dan jarang ada.
 Tiap-tiap entiti dihubungkan dengan satu entiti

daripada set entiti yang lain.

 Hanya satu rekod dalam jadual A serasi atau
sepadan dengan rekod dalam jadual B dan
hanya satu rekod dalam jadual B serasi atau
sepadan dengan rekod dalam jadual A.

CTH (1:1)

1 1
No. KP
Orang Mempunyai

PERHUBUNGAN SATU KE BANYAK
(ONE-TO-MANY) (1:M)

• Setiap entiti dihubungkan dengan banyak
entiti daripada set B tetapi setiap entiti
dalam B dihubungkan dengan hanya satu
entiti daripada set A

CTH (1:M)

M

1 M
Anak
Orang Mempunyai

PERHUBUNGAN BANYAK KE BANYAK (MANY-
TO-MANY) (M:N)

• Rekod dalam jadual A boleh mempunyai banyak
rekod yang serasi atau sepadan dengan rekod
dalam jadual B begitu juga rekod dalam jadual B
boleh mempunyai banyak rekod yang serasi atau
sepadan dengan rekod dalam jadual A.

• Entiti yang mempunyai banyak hubungan di dalam
kedua-dua hala.

CTH (M:N)

Manusia M Mempunyai N Kereta

DARJAH PERHUBUNGAN

 Merujuk kepada bilangan jadual yang terlibat.

• Merupakan gam yang melekatkan 1. Unari (melibatkan
pelbagai komponen dalam ERD 1 jadual)
(entiti perhubungan)
2. Binari (melibatkan
• Label yang digunakan 2 jadual)
biasanya adalah kata kerja
(verb)

• Satu jadual dengan jadual Tiga 3. Ternari (lebih
yang lain dihubungkan Katego daripada 3 jadual)
dengan kunci asing (foreign
key) ri

SIMBOL PERHUBUNGAN

• ENTITI
• HUBUNGAN
• ALIRAN

PERHUBUNGAN UNARI

 Ia merupakan hubungan yang melibatkan satu
hubungan sahaja. Hubungan berlaku diantara
kejadian-kejadian di dalam entiti yang sama.

 Contohnya : Pekerja urus Pekerja PEKERJA

urus

PERHUBUNGAN BINARI

 Hubungan Binari adalah hubungan di antara dua
entiti dan ia merupakan jenis hubungan yang paling
biasa dijumpai dalam model data.

 Contohnya: PELANGGAN membeli PRODUK

PELANGGAN membeli PRODUK

PERHUBUNGAN TERNARI

 Hubungan Ternari merupakan hubungan serentak
di antara tiga entiti.

 Contohnya: PENAJA tawarkan BIASISWA kepada
PELAJAR

BIASISWA

PENAJA tawarkan BIASISWA

AKTIVITI 2

 Apakah jenis perhubungan berdasarkan
rajah di bawah?

b.
a.

c.

KARDINALITI

Bilangan hubungan antara setiap
entiti.

Jenis-jenis kardinaliti :
1. Satu ke satu (1:1)
2. Satu ke banyak (1:M)
3. Banyak ke banyak (M : M)

43

SATU KE SATU (1:1)

STAF mengurus JABATAN

 satu orang staf ( contoh ketua jabatan) akan
menguruskan satu jabatan

 satu jabatan akan hanya mempunyai satu ketua
jabatan sahaja

44

SATU KE BANYAK (1:M)

PELANGGAN 1 membuat M TEMPAHAN

 satu orang pelanggan boleh membuat banyak
tempahan tetapi bagi satu tempahan adalah
untuk satu pelanggan sahaja

45

BANYAK KE BANYAK (M:N)

PELAJAR M mendaftar N KURSUS

 satu orang pelajar boleh mendaftar banyak kursus
dan

 satu kursus boleh ambil ramai pelajar

46

GAMBARAJAH ERD

47

KARDINALITI (SAMB)

 Merujuk kepada berapakah bilangan instance entiti
B yang berkait dengan instance entiti A.

 Format – (Minimum, Maximum)

PELANGGAN 1 membuat M TEMPAHAN

(1,1) (0,M)

Satu TEMPAHAN Satu PELANGGAN boleh
mesti
dibuat sekurang- Membuat seberapa
kurangnya oleh satu
PELANGGAN. banyak
Kardinaliti min = 1 Satu TEMPAHAN mesti
TEMPAHAN yang
dibuat oleh tidak lebih Dikehendaki. Kardinaliti –
dari satu PELANGGAN. maximum = M
kardinaliti max = 1 Satu PELANGGAN boleh

Tidak membuat
TEMPAHAN . Kardinaliti –
minimum = 0

Kardinaliti (min,max) di dalam
perhubungan JABATAN- PROGRAM

JABATAN 1 menawar M PROGRAM

(1,1) (1,M)

Satu PROGRAM boleh Satu JABATAN boleh
ditawarkan sekurang- menawarkan sekurang-
kurangnya satu JABATAN kurangnya satu PROGRAM
dan sebanyak-banyaknya atau sebanyak mana
oleh satu JABATAN. Oleh PROGRAM yang
itu kardinaliti = (1,1) dikehendaki.
Oleh itu kardinaliti = (1,M)

Kardinaliti (min,max) di dalam
perhubungan JABATAN- PROGRAM

JABATAN 1 menawar M PROGRAM
(1,1)
(1,M)

JABATAN menawar PROGRAM