1202 Bank Soalan Kimia Tingkatan 5 KSSM

©PAN ASIA PUBLICATIONS

Kandungan









Mesti Tahu iii – xii


Bab 1 Keseimbangan Redoks 1 – 21


NOTA 1
Kertas 1 4
Kertas 2 10
Kertas 3 20



Bab 2 Sebatian Karbon 22 – 46


NOTA 22
Kertas 1 25
Kertas 2 35
Kertas 3 45



Bab 3 Termokimia 47 – 77

©PAN ASIA PUBLICATIONS
NOTA 47
Kertas 1 50
Kertas 2 62
Kertas 3 73



Bab 4 Polimer 78 – 94


NOTA 78
Kertas 1 80
Kertas 2 87
Kertas 3 93



Bab 5 Kimia Konsumer dan Industri 95 – 113

NOTA 95
Kertas 1 98
Kertas 2 104
Kertas 3 112



Jawapan 114 – 132



1



Kandungan 1202 BS Kimia Tg5.indd 1 09/12/2021 11:51 AM

MESTI


TAHU Mnemonik







Keseimbangan Redoks Menentukan Agen Pengoksidaan dan Agen
Penurunan Berdasarkan Nilai E 0

O Oxidation (Pengoksidaan) Molekul atau ion dengan nilai E lebih positif (kurang negatif):
0
AcRO
I Is (Ialah)
©PAN ASIA PUBLICATIONS
Ac Accept electron (Terima elektron)
L Loss (Kehilangan)
R Reduction reaction (Tindak balas penurunan)
O Oxidising agent (Agen pengoksidaan)
0
Atom atau ion dengan nilai E lebih negatif (kurang positif):
R Reduction (Penurunan)
DoOR

I Is (Ialah)
Do Donate electron (Derma elektron)
G Gain (Penambahan) O Oxidation reaction (Tindak balas pengoksidaan)
R Reducing agent (Agen penurunan)
Mnemonik (Bab 1) 1 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Mnemonik (Bab 1) 7 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.



Sel Kimia dan Sel Elektrolisis Awalan bagi Menamakan Sebatian Karbon

FAT CAT
Meth Monkey
Electrons flow From Anode To CAThode.
Elektron bergerak dari anod ke katod.
Eth Eats
Bateri
V + –
e – e – e – e –
Prop Pile
+ –
Anod Elektrolit Katod
Anod Katod
But Bananas
Elektrolit –
Elektrolit
Anion
+
Kation
Monkey Eats a Pile of Bananas
Sel kimia Sel elektrolisis
Mnemonik (Bab 1) 3 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Mnemonik (Bab 2) 9 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.


Sel Elektrolisis Termokimia

Haba Haba
• Kation = Ka+ion
• Kation ialah ion positif

• ANion = Negatif ion

• Anion (ion negatif) bergerak ke Anod (elektrod positif)
• Kation (ion positif) bergerak ke Katod (elektrod negatif)

Tindak balas eksotermik Tindak balas endotermik
• OxidAtion (Pengoksidaan) berlaku di Anode (Anod)
EXothermic reaction ENdothermic reaction
• ReduCtion (Penurunan) berlaku di Cathode (Katod)
Haba keluar daripada sistem Haba memasuki sistem
Heat EXits from the system Heat ENters the system

Mnemonik (Bab 1) 5 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Mnemonik (Bab 3) 11 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.


Mesti tahu_1202 Kimia Tg5.indd 1 14/01/2022 2:39 PM

MESTI


TAHU Definisi Penting







Termoplastik, Termoset dan Elastomer Pengelasan Tindak Balas Kimia


• Termoplastik ialah polimer longgar yang boleh dipanaskan Tindak balas eksotermik:
dan dapat dibentuk semula berulang kali.
• Tindak balas kimia yang membebaskan haba ke persekitaran.
©PAN ASIA PUBLICATIONS
• Termoset ialah polimer tegar yang tidak dapat dibentuk • Suhu persekitaran meningkat.
semula selepas dipanaskan.
Tindak balas endotermik:
• Elastomer ialah polimer yang boleh diregang dan kembali • Tindak balas kimia yang menyerap haba daripada persekitaran.
kepada bentuk asalnya selepas regangan dilepaskan.
• Suhu persekitaran menurun.








Definisi Penting (Bab 4) 20 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Definisi Penting (Bab 3) 14 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.



Sabun dan detergen Haba Penyesaran

• Sabun ialah garam natrium atau kalium bagi asid lemak. • Haba penyesaran ialah perubahan haba apabila satu mol
logam disesarkan daripada larutan garam akueusnya oleh
• Detergen ialah garam natrium bagi asid sulfonik.
logam yang lebih elektropositif.
• Saponifikasi ialah proses hidrolisis minyak atau lemak oleh Q
alkali untuk menghasilkan sabun: • Haba penyesaran = − n
Perubahan haba,
Q = mcθ
Minyak atau Asid lemak + Gliserol = V × 4.2 J g °C × θ
−1
−1
lemak
Bilangan mol,
Pemendakan MV
n =
Garam asid lemak (sabun) 1 000

Definisi Penting (Bab 5) 22 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Definisi Penting (Bab 3) 16 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.


• Nanosains ialah kajian pengolahan bahan-bahan pada skala Haba Pembakaran
nano, antara 1 nanometer – 100 nanometer.
• Haba pembakaran ialah haba yang dibebaskan apabila satu mol
• Nanoteknologi ialah pembangunan bahan atau peranti pada bahan api dibakar dengan lengkap dalam oksigen berlebihan.
skala nano.
Q
• Haba pembakaran = −
• Grafen ialah alotrop karbon. Grafen yang berukuran 0.1 nm n
disusun dalam kekisi sarang lebah heksagon membentuk Perubahan haba,
helaian grafen. Q = mcθ
= V × 4.2 J g °C × θ
−1
−1
• Helaian grafen digunakan untuk menghasilkan bahan lain
seperti grafit, tiub karbon nano, bebola fuleren dan sebagainya. Bilangan mol,
Jisim
n =
Jisim molar


Definisi Penting (Bab 5) 24 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Definisi Penting (Bab 3) 18 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.


Mesti tahu_1202 Kimia Tg5.indd 4 14/01/2022 2:39 PM

MESTI


TAHU Rajah Penting







Sel Elektrolisis Proses Pemvulkanan Getah Asli


Bateri
+ – C C C C
e – e – C C C C S S
©PAN ASIA PUBLICATIONS
C C
C
+ – S
Anod Elektrolit Katod C C C C C
C C C C
Pemvulkanan C C
S
– C S
Anion C C C S
+ C C C
Anod Kation Katod C
• Menarik anion • Menarik kation C C C C S S
• Elektrod positif • Elektrod negatif Getah asli C C C C
• Pengoksidaan • Penurunan
berlaku berlaku Getah tervulkan
Rajah Penting (Bab 1) 49 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Rajah Penting (Bab 4) 55 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.


Susunan Radas Pendehidratan Etanol Penyediaan Detergen

Panaskan dahulu serpihan porselin sebelum memanaskan dengan
perlahan wul kaca yang direndam etanol. Langkah 1
Pensulfonan
Serpihan porselin Asid sulfonik
Tiub pembakaran Gas etena Alkilbenzena + H SO pekat
2 4 alkilbenzena +
Air
Wul kaca direndam
dalam etanol Panaskan Langkah 2
Air Peneutralan
Asid sulfonik NaOH Natrium
alkilbenzena + alkilbenzena
sulfonat + Air


Rajah Penting (Bab 2) 51 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Rajah Penting (Bab 5) 57 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.


Gambar Rajah Aras Tenaga Tindak Balas Pembentukan Titisan Gris semasa
Endotermik Tindakan Pencucian Sabun




Tenaga – –
Titisan gris – Bahagian hidrofobik
Hasil tindak – –
balas
– –
– –
ΔH positif
Bahan tindak Anion sabun
balas – –
– – Bahagian hidrofolik
– –
–



Rajah Penting (Bab 3) 53 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Rajah Penting (Bab 5) 59 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.


Mesti tahu_1202 Kimia Tg5.indd 9 14/01/2022 2:39 PM

1
Bab Keseimbangan Redoks




NOTA



1.1 Pengoksidaan dan Penurunan 6. Agen penurunan ialah bahan yang menurunkan
bahan lain dan mengalami pengoksidaan.
©PAN ASIA PUBLICATIONS
1. Definisi pengoksidaan dan penurunan: Contoh:
2+
(a) Magnesium: Mg(p) → Mg (ak) + 2e –
Pengoksidaan Penurunan
(b) Sulfur dioksida:
• Penambahan oksigen • Kehilangan oksigen SO (ak) + 2H O(ce) → SO (ak) + 4H (ak) +
+
2−
2 2 4
• Kehilangan hidrogen • Penambahan hidrogen 2e −
2+
3+
(c) Ion ferum(II): Fe (ak) → Fe (ak) + e −
• Kehilangan elektron • Penambahan elektron
7. Contoh tindak balas redoks:
• Bertambah nombor • Berkurang nombor (a) Pertukaran ion Fe kepada ion Fe 3+
2+
pengoksidaan pengoksidaan
Persamaan ion:
2+
3+
−
2. Nombor pengoksidaan atau keadaan pengoksidaan Br (ak) + 2Fe (ak) → 2Br (ak) + 2Fe (ak)
2
ialah cas unsur dalam sebatian jika pemindahan Setengah persamaan penurunan:
−
−
elektron berlaku dalam atom untuk membentuk Br (ak) + 2e → 2Br (ak)
2
ikatan kimia dengan atom lain. Setengah persamaan pengoksidaan:
3+
2+
Fe (ak) → Fe (ak) + e −
3. Garis panduan penentuan nombor pengoksidaan:
(a) Nombor pengoksidaan bagi semua unsur ialah 0. (b) Penyesaran kuprum oleh zink daripada
(b) Nombor pengoksidaan bagi ion monoatom larutan kuprum(II) sulfat
adalah sama dengan cas pada ion itu. Persamaan ion:
2+
2+
(c) Fluorin dalam sebatian mempunyai nombor Zn(p) + Cu (ak) → Zn (ak) + Cu(p)
pengoksidaan tetap, iaitu –1. Setengah persamaan penurunan:
−
2+
(d) Logam alkali (Kumpulan 1) dalam sebatian Cu (ak) + 2e → Cu(p)
mempunyai nombor pengoksidaan +1. Setengah persamaan pengoksidaan:
2+
(e) Logam alkali bumi (Kumpulan 2) dalam Zn(p) → Zn (ak) + 2e −
sebatian mempunyai nombor pengoksidaan
(c) Penyesaran bromin oleh klorin daripada
tetap, iaitu +2.
larutan kalium bromida
(f) Nombor pengoksidaan hidrogen dalam sebatian
Persamaan ion:
ialah +1 apabila bergabung dengan bukan logam
−
Cl (ak) + 2Br (ak) → 2Cl (ak) + Br (ak)
−
dan –1 dalam logam hidrida. 2 2
Setengah persamaan penurunan:
(g) Oksigen mempunyai nombor pengoksidaan –2
−
−
Cl (ak) + 2e → 2Cl (ak)
kecuali dalam sebatian peroksida (–1). 2
Setengah persamaan pengoksidaan:
(h) Halogen (Cl, Br, I) dalam sebatian biasanya
−
2Br (ak) → Br (ak) + 2e −
mempunyai nombor pengoksidaan –1. 2
(i) Jumlah nombor pengoksidaan atom unsur dalam 8. Penyesaran logam daripada larutan garamnya
sebatian ialah 0. (a) Logam yang lebih elektropositif menyesarkan
logam yang kurang elektropositif daripada
4. Tindak balas redoks ialah tindak balas kimia
larutan garamnya.
yang melibatkan pengoksidaan dan penurunan yang
(b) Keelektropositifan logam ditentukan daripada
berlaku secara serentak.
kedudukannya dalam siri elektrokimia.
5. Agen pengoksidaan ialah bahan yang mengoksidakan (c) Suatu logam boleh menyesarkan sebarang
bahan lain dan mengalami penurunan. Contoh: logam yang berada di bawahnya dalam siri
(a) Larutan kalium manganat(VII) berasid: elektrokimia daripada larutan garamnya.
−
2+
+
MnO (ak) + 8H (ak) + 5e → Mn (ak) +
−
4 (d) Tiga pemerhatian yang mungkin berlaku semasa
4H O(ce)
2 tindak balas penyesaran logam.
(b) Larutan kalium dikromat(VI) berasid: (i) Logam lebih reaktif larut
2−
3+
−
+
Cr O (ak) + 14H (ak) + 6e → 2Cr (ak)
2 7 (ii) Logam kurang reaktif termendak
+ 7H O(ce)
2 (iii) Warna larutan garam mungkin berubah
−
−
(c) Air klorin: Cl (ak) + 2e → 2Cl (ak)
2
−
(d) Air bromin: Br (ak) + 2e → 2Br (ak)
−
2
1
Bab 1_1202 Kimia Tg5.indd 1 07/01/2022 12:12 PM

9. Penyesaran halogen daripada larutan halidanya Contoh:
(a) Halogen ialah agen pengoksidaan. Manakala, F 2 + 2e  2F − E = +2.87 V
0
−
ion halida ialah agen penurunan. Agen Cl 0
−
(b) Molekul halogen, X menerima elektron untuk pengoksidaan 2 + 2e  2Cl − E = +1.36 V
2
0
−
membentuk ion halida, X : Br 2 + 2e  2Br − E = +1.07 V
−
−
X (ak) + 2e → 2X (ak)
−
2 • Nilai E bertambah, kekuatan sebagai agen
0
(c) Kereaktifan atau kekuatan pengoksidaan
pengoksidaan bertambah
halogen berkurang menuruni Kumpulan 17. • Susunan menaik kekuatan sebagai agen pengoksidaan:
(d) Ion halida menerima elektron untuk membentuk Br , Cl , F 2
2
2
−
molekul halogen, X : 2X (ak) + 2e → X (ak)
−
2 2
©PAN ASIA PUBLICATIONS
(e) Kekuatan penurunan ion halida bertambah
menuruni Kumpulan 17. 1.3 Sel Kimia
1.2 Keupayaan Elektrod Piawai 1. Sel kimia ringkas terdiri daripada dua logam
berlainan jenis yang dicelupkan dalam larutan
0
1. Keupayaan elektrod piawai, E ialah beza keupayaan elektrolit dan disambung dengan wayar penyambung.
elektrod (voltan) dalam suatu sel elektrokimia yang
2. Sel Daniell ialah contoh sel kimia yang terdiri
terdiri daripada sel setengah suatu elektrod yang
daripada elektrod zink dan elektrod kuprum yang
digandingkan dengan sel setengah elektrod hidrogen
dicelup dalam larutan ion masing-masing.
piawai (SHE).
e – Voltmeter e –
Voltmeter
V
Titian garam
H (g) Titian garam Anod (–) Zn Cu (+) Katod
2
298 K dan 1 atm (Pengoksidaan) KCl (Penurunan)
Elektrod X
Elektrod platinum
Larutan asid Larutan mengandungi
(kepekatan  ion logam X ZnSO 4 CuSO 4
–3
+
ion H 1.0 mol dm ) SHE 1.0 mol dm –3
–
2+
0
Zn + 2e  Zn E = –0.76 V
2. Keadaan piawai bagi mengukur keupayaan elektrod Cu + 2e  Cu E = +0.34 V
2+
0
–
piawai, E bagi sel:
0
−
(a) Kepekatan ion dalam larutan akueus Zn(p) → Zn (ak) + 2e (Pengoksidaan)
2+
2+
−
1.0 mol dm –3 Cu (ak) + 2e → Cu(p) (Penurunan)
(b) Tekanan gas 101 kPa atau 1 atm Persamaan ion keseluruhan:
2+
2+
(c) Suhu 298 K atau 25 °C Zn(p) + Cu (ak) → Zn (ak) + Cu(p)
(d) Platinum digunakan sebagai elektrod lengai Notasi sel Daniell:
0
3. Nilai E bagi elektrod hidrogen piawai, SHE = 0.00 V. Zn(p) | Zn (ak, 1.0 mol dm ) || Cu (ak, 1.0 mol dm ) | Cu(p)
2+
–3
–3
2+
1 Voltan sel, E = E 0 − E 0
0
H (ak) + e  H (g) E = 0.00 V sel katod anod
+
0
–
0
2 2 = E 0 − E
Cu Zn
= 0.34 − (−0.76)
4. Sel di atas boleh diwakili dalam bentuk notasi sel.
= +1.10 V
+
n+
Pt(p) | H (g) | H (ak) || X (ak) | X(p)
2
⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ 1.4 Sel Elektrolisis
• Mewakili elektrod • Mewakili elektrod X
hidrogen SHE 1. Elektrolisis ialah proses penguraian suatu sebatian
0
5. Keupayaan elektrod piawai, E digunakan untuk kimia dalam keadaan lebur atau larutan akueus
meramal: kepada unsur juzuknya apabila arus elektrik mengalir
(a) Bahan yang mengalami pengoksidaan dan melaluinya.
penurunan. 2. Elektrolit ialah sebatian kimia yang dapat
(b) Bahan yang bertindak sebagai agen mengalirkan arus elektrik dalam keadaan lebur atau
pengoksidaan dan agen penurunan. larutan akueus dan mengalami perubahan kimia.
(c) Kekuatan agen pengoksidaan atau agen Elektrolit diuraikan kepada juzuk unsur-unsurnya
penurunan oleh arus elektrik. Contoh: Natrium klorida,
magnesium nitrat, asid hidroklorik
2
Bab 1_1202 Kimia Tg5.indd 2 07/01/2022 12:12 PM

5. Kaedah mencegah pengaratan besi: (b) Pengaloian
(a) Penggunaan permukaan pelindungan • Aloi seperti keluli nirkarat dihasilkan apabila
• Bertujuan menghalang air dan oksigen besi dialoikan dengan karbon, kromium dan
daripada bersentuhan dengan besi. nikel.
• Contoh: cat, gris, minyak, plastik dan • Keluli nirkarat mempunyai daya tahan terhadap
menggunakan logam lain. kakisan yang sangat tinggi. Kromium dan nikel
Contoh menggunakan logam lain: membentuk lapisan perlindungan oksida yang
• Penggalvanian melibatkan penyaduran besi kukuh dan tak telap terhadap oksigen dan air.
dengan lapisan zink. (c) Perlindungan logam korban
• Penyaduran timah melibatkan proses • Melibatkan besi dihubungkan kepada logam
©PAN ASIA PUBLICATIONS
menyadur besi dengan satu lapisan timah yang yang lebih elektropositif.
nipis. • Contoh: Magnesium bertindak sebagai logam
• Penyaduran kromium dilakukan terhadap korban untuk melindungi paip besi bawah
bahagian kenderaan dan barangan perhiasan. tanah daripada berkarat.




KERTAS 1


Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C atau D. Pilihan satu jawapan sahaja.
1.1 Pengoksidaan dan Penurunan 4. Karbon ialah unsur bukan logam yang digunakan
KLON untuk menurunkan oksida logam. Dalam siri
SPM
1. Etanol merupakah ahli kedua dalam siri homolog kereaktifan logam, karbon terletak di antara …
KLON alkohol. Etanol bertindak balas dengan larutan A kalsium dan aluminium
SPM
kalium dikromat(VI) berasid untuk membentuk B aluminium dan zink
asid etanoik. Apakah jenis tindak balas yang C zink dan ferum
terlibat dalam pertukaran ini? D ferum dan plumbum
A Pengesteran
B Pendehidratan 5. Rajah 1 menunjukkan susunan radas yang
KLON
C Penghalogenan SPM digunakan untuk mengkaji tindak balas redoks.
D Pengoksidaan Semasa tindak balas redoks, pemindahan elektron
pada suatu jarak berlaku antara agen pengoksidaan
dan agen penurunan yang telah dipisahkan oleh
2. Agen pengoksidaan digunakan untuk
KLON mengoksidakan ferum(II) sulfat kepada ferum(III) larutan X. KBAT Menganalisis
SPM
sulfat. Antara yang berikut, yang manakah bukan G
agen pengoksidaan bagi tindak balas ini?
A Klorin Elektrod grafit
B Kalium bromida – +
C Hidrogen peroksida
D Asid nitrik pekat Larutan kalium
iodida Larutan kalium
manganat(VII)
3. Apakah nombor pengoksidaan bagi hidrogen dalam Larutan X
KLON aluminium hidrida, AlH ?
SPM 3
A −1 Rajah 1
B 0 Apakah larutan X?
C +1 A Etanol
D +2 B Propil propanoat
C Asid sulfurik
D Natrium hidroksida

4 Soalan 4: Soalan 5:
TIP SOS Rujuk kedudukan logam-logam dalam siri kereaktifan logam. Anda Setengah persamaan penurunan:
−
+
−
2+
MnO + 8H + 5e → Mn + 4H O
hendaklah mengingat siri kereaktifan logam.
4
2
Ion H dibekalkan oleh larutan akueus asid
+
Bab 1_1202 Kimia Tg5.indd 4 07/01/2022 12:12 PM

47. Rajah 16 menunjukkan satu eksperimen untuk C Magnesium menghalang oksigen daripada
mengkaji kadar pengaratan logam yang berlainan. bersentuhan dengan besi.
D Magnesium membentuk lapisan pelindung
iaitu magnesium oksida pada permukaan besi.
Air suling Air suling
49. Rajah 18 menunjukkan beberapa tindak balas
Ferum Magnesium
logam P. KBAT Menganalisis
Kuprum Plumbum
I II III IV Berkarat
perlahan-lahan
Rajah 16 Logam P P oksida
Kadar pengaratan dalam tabung uji manakah yang
©PAN ASIA PUBLICATIONS
Asid Alkali
paling perlahan?
A I C III Larutan tidak berwarna
B II D IV
Rajah 18
48. Rajah 17 menunjukkan paip besi bawah tanah yang Apakah logam P?
disambung kepada blok magnesium. A Aluminium C Kalsium
B Besi D Kuprum

50. Satu cara untuk melindungi besi daripada
berkarat ialah dengan menggunakan permukaan
Paip besi perlindungan seperti yang ditunjukkan pada
bawah tanah
Rajah 19. KBAT Menganalisis
Blok magnesium
Lapisan
Besi bahan X
Rajah 17
Bagaimanakah blok magnesium dapat menghalang Rajah 19
paip besi daripada berkarat? Antara yang berikut, yang manakah bukan bahan
A Magnesium membentuk aloi dengan besi. X?
B Magnesium lebih mudah mengalami A Aluminium C Magnesium
pengoksidaan berbanding besi. B Emas D Natrium


KERTAS 2

Bahagian A

Jawab semua soalan.
1. Rajah 1 menunjukkan elektrolisis bagi dua asid berlainan, asid X dan asid Y, dengan menggunakan elektrod
–3
grafit. Kepekatan kedua-dua asid ialah 1.0 mol dm .




Asid X Asid Y

Elektrod grafit Elektrod grafit Elektrod grafit
W X Y Z


Sel I Sel II
Rajah 1
10
TIP SOS









Bab 1_1202 Kimia Tg5.indd 10 07/01/2022 12:12 PM

KERTAS 3


0
Keupayaan elektrod piawai, E logam ditentukan berdasarkan perbezaan keupayaan elektrod antara sel setengah
elektrod hidrogen piawai, SHE dan sel setengah logam. Rajah 1 menunjukkan susunan radas bagi menentukan
0
keupayaan elektrod piawai, E logam.
Voltmeter



©PAN ASIA PUBLICATIONS
H (g)
2
1 atm; 25°C
Titian garam



Elektrod platinum Elektrod logam

Larutan asid
SHE
Rajah 1

Sel setengah SHE disambung kepada sel setengah logam berlainan seperti dalam Jadual 1 dan rajah voltmeter yang
menunjukkan bacaan dilukiskan.

Sistem Anod Katod Rajah voltmeter Bacaan voltmeter (V)
2 3

SHE + Mg Mg SHE 1 4

0 5
2 3
1 4
SHE + Ag SHE Ag
0 5
2 3
SHE + Cu SHE Cu 1 4

0 5
2 3
1 4
SHE + V V SHE
0 5
2 3

SHE + Ti Ti SHE 1 4
0 5
Jadual 1


20 Nilai keupayaan elektrod hidrogen piawai ialah 0.00 V
TIP SOS









Bab 1_1202 Kimia Tg5.indd 20 07/01/2022 12:12 PM

3
Bab Termokimia




NOTA



3.1 Perubahan Haba dalam Tindak Balas

©PAN ASIA PUBLICATIONS
Tindak balas eksotermik Tindak balas endotermik
1. Tindak balas kimia yang membebaskan haba ke 1. Tindak balas kimia yang menyerap haba daripada
persekitaran. persekitaran.
2. Jumlah kandungan tenaga bahan tindak balas 2. Jumlah kandungan tenaga hasil tindak balas lebih
lebih tinggi daripada jumlah kandungan tenaga tinggi daripada jumlah kandungan tenaga bahan
hasil tindak balas. tindak balas.
3. Nilai ∆H negatif. 3. Nilai ∆H positif.
4. Haba dibebaskan ke persekitaran, suhu persekitaran 4. Haba diserap daripada persekitaran, suhu persekitaran
meningkat. menurun.
5. Bekas berasa panas. 5. Bekas berasa sejuk.
Contoh: Contoh:
(a) Peneutralan asid oleh alkali (a) Garam ammonium larut dalam air
NaOH(ak) + HCl (ak) → NaCl (ak) + H O(ce) NH NO (p) → NH (ak) + NO (ak)
+
−
2 4 3 4 3
(b) Pembakaran bahan api (b) Garam terhidrat terurai dengan haba untuk
C H OH(ce) + 3O (g) → 2CO (g) + 3H O(ce)
2 5 2 2 2 membentuk garam kontang
(c) Penyesaran kuprum daripada larutan CuSO .5H O(p) → CuSO (p) + 5H O(g)
kuprum(II) sulfat oleh logam zink 4 2  4 2
Zn(p) + CuSO (ak) → ZnSO (ak) + Cu(p) (c) Penguraian garam karbonat oleh haba
4 4
(d) Pemendakan garam argentum klorida CaCO (p) → CaO(p) + CO (g)
3  2
AgNO (ak) + HCl(ak) → AgCl(ce) + HNO (ak)
3 3
Haba diserap
Haba dibebaskan









3.2 Haba Tindak Balas

1. Haba tindak balas, ∆H ialah perubahan haba satu mol bahan tindak balas bertindak balas atau satu mol hasil tindak
balas terbentuk.
2. Apabila tindak balas kimia membebaskan haba ke persekitaran, ∆H bertanda negatif.
3. Apabila tindak balas kimia menyerap haba daripada persekitaran, ∆H bertanda positif.
4. Perubahan tenaga dalam tindak balas kimia ditunjukkan dalam gambar rajah aras tenaga.
(a) Gambar rajah aras tenaga bagi tindak balas (b) Gambar rajah aras tenaga bagi tindak balas
eksotermik: endotermik:
Tenaga Tenaga
Hasil tindak
Bahan tindak balas
balas

ΔH negatif ΔH positif
Bahan tindak
Hasil tindak balas
balas


47



Bab 3_1202 Kimia Tg5.indd 47 14/01/2022 3:02 PM

KERTAS 1


Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C atau D. Pilihan satu jawapan sahaja.

3.1 Perubahan Haba dalam Tindak 4. Rajah 1 menunjukkan gambar rajah aras tenaga.
Balas Tenaga
Bahan tindak
1. Persamaan termokimia berikut menunjukkan balas
pembakaran etanol dalam oksigen.
ΔH negatif
©PAN ASIA PUBLICATIONS
C H OH + 3O → 2CO + 3H O H = −280 kJ mol −1 Hasil tindak
2 5 2 2 2
balas
Berdasarkan persamaan di atas, pernyataan
manakah yang betul? Rajah 1
A Tindak balas ialah endotermik. Antara pernyataan berikut, yang manakah benar
–1
B Tenaga pengaktifan ialah 280 kJ mol . tentang rajah di atas?
C Suhu campuran meningkat. A Haba diserap
D Jumlah kandungan tenaga bahan tindak B Tindak balas endotermik berlaku.
balas adalah lebih rendah daripada jumlah C Suhu persekitaran meningkat semasa tindak
kandungan tenaga hasil tindak balas. balas.
D Jumlah kandungan tenaga bahan tindak
2. Antara yang berikut, yang manakah tindak balas balas kurang daripada jumlah kandungan
endotermik? tenaga hasil tindak balas.
A Pepejal natrium hidroksida dilarutkan dalam
air suling. 5. Rajah 2 menunjukkan profil tenaga bagi suatu
B Pepejal ammonium nitrat dilarutkan dalam tindak balas.
air suling. Tenaga
C Asid hidroklorik cair ditambahkan kepada
larutan argentum nitrat. R 50 kJ
D Asid hidroklorik cair ditambahkan kepada
larutan kalium hidroksida. 200 kJ
P + Q
3. Antara yang berikut, yang manakah betul
mengenai tindak balas eksotermik dan tindak Rajah 2
balas endotermik? Hitungkan tenaga pengaktifan dan nyatakan
jenis tindak balas ini.
Tindak balas Tindak balas
eksotermik endotermik Tenaga pengaktifan (kJ) Jenis tindak balas
A 250 Endotermik
A Haba diserap Haba dibebaskan
B 250 Eksotermik
B Ikatan kimia Ikatan kimia
terputus terbentuk C 200 Eksotermik
D 50 Endotermik
C Suhu persekitaran Suhu persekitaran
bertambah berkurang 6. Rajah 3 menunjukkan suatu gambar rajah aras

D Jumlah kandungan Jumlah kandungan tenaga.
tenaga hasil tindak tenaga bahan Tenaga
−
+
balas lebih tinggi tindak balas lebih OH (ak) + H (ak)
daripada bahan tinggi daripada hasil
tindak balas tindak balas
H O(ce)
2
Rajah 3
50 Soalan 1: Soalan 5:
TIP SOS Tindak balas eksotermik, ∆H negatif Tindak balas endotermik, ∆H positif









Bab 3_1202 Kimia Tg5.indd 50 14/01/2022 3:02 PM

KERTAS 2

Bahagian A

Jawab semua soalan.
3
1. Rajah 1 menunjukkan susunan radas bagi suatu eksperimen untuk menentukan haba pemendakan. 25 cm
–3
3
larutan plumbum(II) nitrat 2.0 mol dm dituangkan kepada 25 cm larutan natrium sulfat 2.0 mol dm di
–3
dalam cawan polistirena yang dibalut dengan tuala tangan.
Cawan polistirena dibalut tuala tangan
©PAN ASIA PUBLICATIONS


+
3
3
25 cm larutan 25 cm larutan
plumbum(II) nitrat natrium sulfat
2.0 mol dm −3 2.0 mol dm −3
Rajah 1
(a) Berdasarkan eksperimen, nyatakan maksud haba pemendakan. [1 markah]



(b) Apakah warna mendakan yang terbentuk? [1 markah]


(c) Jadual 1 menunjukkan keputusan bagi eksperimen. KBAT Menganalisis

Penerangan Suhu (°C)

Suhu awal larutan plumbum(II) nitrat 29.0
Suhu awal larutan natrium sulfat 30.0

Suhu tertinggi larutan campuran 41.5

Jadual 1
(i) Tandakan (3) dalam petak yang disediakan untuk menunjukkan proses yang mempunyai haba
yang lebih tinggi dalam tindak balas. [1 markah]
Haba yang diserap untuk memutuskan ikatan dalam bahan tindak balas.

Haba yang dibebaskan semasa pembentukan ikatan dalam hasil tindak balas.

(ii) Hitung perubahan tenaga haba dalam tindak balas. [2 markah]
–3
–1
–1
[Muatan haba tentu larutan, c = 4.2 J g °C ; ketumpatan larutan = 1 g cm ]



(iii) Hitung haba pemendakan bagi tindak balas. [2 markah]







62 Soalan 1:
TIP SOS (c) Tenaga haba diserap untuk memutuskan ikatan dalam bahan tindak balas.
Tenaga haba dibebaskan semasa pembentukan ikatan dalam hasil tindak balas.







Bab 3_1202 Kimia Tg5.indd 62 14/01/2022 3:02 PM

KERTAS 3


1. Seorang murid telah menjalankan suatu eksperimen untuk menentukan haba pembakaran metanol, etanol,
propanol dan butanol. Rajah 1 menunjukkan susunan radas bagi eksperimen tersebut.

Termometer

Pengadang
angin
©PAN ASIA PUBLICATIONS
Bekas kuprum Air

Segi tiga tanah liat


Pelita Bahan api
Alkohol
Bongkah kayu

Rajah 1
Jadual 1.1 menunjukkan jisim pelita sebelum dan selepas pembakaran alkohol tersebut.

Bacaan penimbang elektronik Jisim alkohol yang
Alkohol
Sebelum pembakaran Selepas pembakaran digunakan (g)




Metanol,
CH OH
3
244.95 g 243.40 g






Etanol,
C H OH
2 5
202.00 g 200.80 g





Propanol,
C H OH
3 7
234.40 g 233.30 g









73
Soalan 1:
Jisim alkohol yang digunakan = Jisim alkohol yang terbakar TIP SOS








Bab 3_1202 Kimia Tg5.indd 73 14/01/2022 3:02 PM

4
Bab Polimer





NOTA



4.1 Polimer (c) Selepas dibentuk, plastik termoset tidak berubah
bentuk apabila dipanaskan dan disejukkan.
©PAN ASIA PUBLICATIONS
1. Polimer ialah molekul berantai panjang yang terhasil (d) Lebih kuat berbanding dengan termoplastik.
daripada cantuman banyak ulangan unit asas yang (e) Legap.
dinamakan monomer. (f) Boleh diacu sekali sahaja dan tidak boleh kitar
2. Pempolimeran ialah tindak balas pencantuman semula.
monomer untuk menghasilkan molekul berantai Contoh:
panjang yang dinamakan polimer. • Bakelit: Palam, suis elektrik, pemegang alat
memasak.
Ikatan kovalen
Pempolimeran • Melamina: Pinggan mangkuk, permukaan meja.
• Bahan pelekat resin epoksi: Pelekat bagi logam,
Polimer kaca, kayu dan peti bateri
Monomer
7. Elastomer:
3. Polimer terdiri daripada polimer semula jadi dan (a) Polimer dengan sedikit ikatan silang.
polimer sintetik. (b) Bersifat seperti getah mungkin merupakan
termoplastik atau termoset.
Polimer semula jadi Polimer sintetik (c) Lebih kenyal daripada termoplastik.
(d) Boleh diregang dan kembali ke bentuk asal.
Monomer Polimer Monomer Polimer Contoh: Getah asli dan getah sintetik
8. Dua jenis pempolimeran: Pempolimeran
Glukosa Kanji Propena Polipropena
penambahan dan pempolimeran kondensasi.
Isoprena Getah Stirena Polistirena 9. Dalam pempolimeran penambahan, monomer
asli alkena yang mengandungi ikatan ganda dua antara
atom karbon bertindak balas antara satu sama lain
Asid amino Protein Etena Polietena pada suhu tinggi untuk membentuk polimer.
Contoh:
4. Berdasarkan daya antara molekul, polimer dikelaskan
H H H H
kepada termoplastik, termoset dan elastomer.
5. Termoplastik: n C C C C
(a) Polimer rantai panjang, tiada ikatan silang. H H H H n
(b) Dihasilkan melalui pempolimeran penambahan. Etena Polietena
(c) Boleh berubah bentuk apabila dipanaskan dan
disejukkan. 10. Dalam pempolimeran kondensasi, monomer tanpa
(d) Kurang kuat berbanding dengan termoset. ikatan ganda dua antara atom karbon bergabung
(e) Tidak berwarna dan lut sinar. untuk membentuk rantai polimer panjang dan bahan
(f) Boleh diacu berulang kali dan boleh dikitar sampingan.
semula. Contoh:
Contoh: (a) Pembentukan nilon 6, 10 melalui pempolimeran
• Polietena: Beg plastik, botol kondensasi.
• Polipropena: Kerusi, botol susu O O
• Polistirena: Pembungkus makanan H N (CH ) NH + Cl C (CH ) C Cl
2 2 6 2 2 8
• Polivinil klorida: Wayar elektrik dan penebat, 1,6-diaminoheksana Dekanadioil diklorida
penyangkut baju, paip air
• Perspeks: Cermin hadapan kenderaan, cermin kapal
terbang
6. Termoset:
(a) Polimer dengan banyak ikatan silang, membentuk O O
struktur jaringan tiga dimensi. (HN (CH ) (NH C (CH ) C ) + 2HCl
(b) Dihasilkan melalui pempolimeran kondensasi. 2 6 Nilon 6,10 2 8 n

78



Bab 4_1202 Kimia Tg5.indd 78 17/01/2022 3:21 PM

(b) Molekul glukosa bergabung membentuk kanji dan bahan sampingan molekul ringkas contohnya air.

CH OH CH OH CH OH
2 2 2
C O C O C O
HO OH H OH H OH
H H H
C C C C C C
OH H OH H OH H
H H HO H HO H
C C C C C C
H OH H OH H OH
Glukosa

©PAN ASIA PUBLICATIONS
CH OH CH OH CH OH
2 2 2
C O C O C O
H H H H H H H H H
C C C C C C + H O
OH H OH H OH H 2
O O O O
C C C C C C Air
H OH H OH H OH
Kanji

11. Polimer sintetik sangat stabil. Tidak seperti logam, 6. Untuk menghasilkan getah tervulkan dalam industri,
kayu dan kertas, polimer sintetik tidak mudah getah asli dipanaskan dengan sulfur dan zink oksida
terkakis, reput atau rosak dengan kehadiran air, sebagai mangkin.
oksigen atau bahan kimia lain atau pun di bawah 7. Untuk menghasilkan getah tervulkan di dalam
cahaya matahari. makmal sekolah, jalur getah direndam di dalam
12. Polimer sintetik digunakan secara meluas dalam larutan disulfur diklorida dalam toluen dan kemudian
perubatan, pembungkusan, penyaduran, tekstil, disejukkan di udara.
industri elektrik dan elektronik, pelekat, barang 8. Getah tervulkan:
rumah dan sebagainya. C C C C
13. Kesan penggunaan polimer sintetik kepada alam S S S S
sekitar: Rangkai
S S S S silang
(a) Polimer sintetik tidak terbiodegradasi (tidak C C sulfur
C C
mereput oleh mikroorganisma), longgokannya S S C C
boleh menyumbat longkang dan menyebabkan Rantai polimer
S S
banjir kilat. getah
C C
(b) Pembakaran polimer sintetik boleh C C C C
menghasilkan gas beracun. (a) Atom sulfur membentuk rangkai silang antara
4.2 Getah Asli rantai-rantai polimer getah.
(b) Rangkai silang sulfur menghalang rantai polimer
1. Lateks ialah cecair putih yang mengalir keluar getah daripada menggelongsor di atas satu sama
apabila torehan dibuat pada kulit pokok getah, proses lain dengan mudah.
ini dipanggil ‘menoreh’. (c) Rangkai silang sulfur juga membantu rantai
2. Lateks ialah sejenis koloid yang terdiri daripada polimer getah kembali kepada bentuk asal
campuran zarah-zarah getah dan air. selepas diregang.
3. Getah asli ialah polimer semula jadi yang terbentuk (d) Kegunaan: membuat tayar, hos getah dan sarung
daripada monomer yang dinamakan isoprena atau tangan
2-metilbut-1,3-diena.
Getah tervulkan Getah tak tervulkan
H CH H H H CH H H
3 3 Tahan haba tinggi Tidak tahan haba tinggi
n C C C C C C C C
Lebih kenyal Kurang kenyal
H H H H n
Isoprena Poliisoprena Lebih keras dan kuat Kurang keras dan lembut
(getah asli)
Tahan pengoksidaan Mudah teroksida
4. Polimer getah asli dinamakan poliisoprena yang
mempunyai formula (C H ) dengan nilai n sehingga 4.3 Getah Sintetik
5 8 n
10 000.
1. Getah sintetik ialah polimer buatan manusia yang
5. Lateks menggumpal dengan kehadiran asid manakala
dihasilkan melalui proses pempolimeran monomer
penggumpalan lateks dihalang dengan kehadiran
hidrokarbon yang diperoleh daripada pecahan
larutan ammonia.
petroleum.
79


Bab 4_1202 Kimia Tg5.indd 79 17/01/2022 3:21 PM

2. Ciri-ciri getah sintetik:
(a) Tahan haba. (d) Keras.
(b) Tahan bahan kimia. (e) Penebat haba.
(c) Tahan pengoksidaan. (f) Kenyal.
3. Sifat dan kegunaan beberapa getah sintetik:
Getah sintetik Monomer Sifat Contoh kegunaan
• Tahan haba tinggi
Stirena-butadiena Stirena dan Tayar
• Mudah divulkan
(SBR) butadiena, C H Tapak kasut
4 6 • Tahan lelasan
D ©PAN ASIA PUBLICATIONS
• Kenyal
• Tahan haba tinggi Tali sawat, sarung tangan,
Neoprena Kloroprena, C H Cl • Kekuatan tegangan tinggi penebat wayar elektrik,
4 5
• Tahan pengoksidaan paip getah petrol
• Tidak mudah terbakar

• Kurang telap daripada getah asli Tiub tayar, bahan
• Tahan haba bumbung, lapisan tak telap
Getah butil Isobutilena, C H
4 8 • Boleh divulkankan dengan sulfur bagi menghalang resapan
di bawah keadaan normal air dalam tangki
1,2-dikloroetana, Lapisan tangki simpanan
Tiokol Tahan terhadap pelarut dan minyak
C H Cl minyak dan pelarut
2 4 2
4. Kelebihan getah sintetik: 5. Keburukan getah sintetik:
(a) Tahan cuaca buruk dan suhu tinggi. (a) Keupayaan menyerap hentakan, getaran dan
(b) Tidak terbakar dan tahan haba. bunyi yang lebih rendah berbanding getah asli.
(c) Penebat haba dan elektrik yang baik. (b) Kekenyalan dan kekuatan tegangan lebih rendah
(d) Tidak telap terhadap gas dan air. berbanding getah asli.
(e) Sangat tahan terhadap bahan kimia.





KERTAS 1

Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C atau D. Pilihan satu jawapan sahaja.

4.1 Polimer 2. Bahan manakah ialah polimer semula jadi?
A Polietena C Poliisoprena
1. Antara padanan berikut, yang manakah betul? B Polipropena D Polivinil klorida

Polimer semula jadi Monomer 3. Polimer yang manakah mempunyai formula
empirik CH ?
2
A Poliisoprena Propena A H H C H H
C C C C
B Selulosa Asid amino
H C H n H C H n
6 5 2 5
C Kanji Glukosa
B H H D H H
Protein Isoprena
C C C C
H H n H CH n
3

80 Soalan 2:
TIP SOS Poliisoprena ialah nama bagi polimer getah asli.


Soalan 3:
Formula empirik bagi polimer adalah sama dengan monomernya.




Bab 4_1202 Kimia Tg5.indd 80 17/01/2022 3:21 PM

KERTAS 2

Bahagian A

Jawab semua soalan.

1. Rajah 1 menunjukkan carta alir perubahan lateks kepada getah tervulkan melalui Langkah I dan
Langkah II.

Langkah I Getah asli Langkah II Getah
©PAN ASIA PUBLICATIONS
Lateks
Asid pepejal S Cl 2 tervulkan
2
Rajah 1
(a) (i) Langkah I melibatkan penggumpalan lateks untuk membentuk pepejal getah asli. Nyatakan
bagaimana Langkah I dijalankan di dalam makmal. [1 markah]



(ii) Nyatakan dua sifat getah asli. [2 markah]






(b) Langkah II melibatkan pemvulkanan getah. Nyatakan bagaimana Langkah II dijalankan. [3 markah]





(c) (i) Lukis formula struktur getah tak tervulkan dan getah tervulkan. [2 markah]



















Getah tak tervulkan Getah tervulkan
(ii) Berdasarkan formula struktur di 1(c)(i), nyatakan perubahan struktur yang berlaku apabila getah
asli mengalami proses pemvulkanan. [2 markah]










87
Soalan 1:
(c) (i) Rangkai silang sulfur terdapat dalam getah tervulkan.
(ii) Ikatan ganda dua antara karbon pada molekul getah bertindak balas dengan sulfur. TIP SOS







Bab 4_1202 Kimia Tg5.indd 87 17/01/2022 3:21 PM

KERTAS 3



Jadual 1 menunjukkan keputusan bagi eksperimen untuk mengkaji perbezaan sifat antara getah tak tervulkan
dan getah tervulkan.



Getah P Getah Q


©PAN ASIA PUBLICATIONS



Panjang awal (cm) 8.0 cm 8.0 cm






7
Klip Klip
0 8 0
2 2
3 3
9
4 4
5 5
10
6
Panjang dengan Getah P 7 Getah Q 6 7
11
pemberat 200 g (cm) 8 8
9 9
10 12 10
11 11
12 12
Pemberat 200 g Pemberat 200 g




Panjang selepas 8.0 cm
pemberat dialihkan 10.0 cm
(cm)






Jadual 1

Berdasarkan Jadual 1, rancang suatu eksperimen untuk menyiasat kekenyalan atau kekuatan getah tak tervulkan
dan getah tervulkan.

1. Nyatakan pemboleh ubah: [2 markah]
(a) dimanipulasikan:

(b) bergerak balas:


93
• Pemvulkanan menambah rangkai silang sulfur antara rantai polimer getah.
• Pemvulkanan menghasilkan getah yang lebih kenyal dan berkualiti. TIP SOS








Bab 4_1202 Kimia Tg5.indd 93 17/01/2022 3:21 PM

Jawapan









0
BAB 1 23. D Lebih positif nilai E , lebih mudah mengalami penurunan;
katod (terminal positif).
0
E = E 0 – E 0
Kertas 1 sel katod anod
= (+0.34) – (−0.44)
1. D Kalium dikromat(VI) berasid ialah agen pengoksidaan yang = + 0.78 V
mengoksidakan alkohol kepada asid karboksilik.
24. B Elektrod dengan nilai E lebih negatif; lebih mudah alami
0
2. B Kalium bromida ialah agen penurunan. Ion bromida pengoksidaan; agen penurunan lebih kuat.
dioksidakan kepada bromin.
0
25. D Elektrod dengan nilai E lebih positif; lebih mudah alami
3. A (+3) + 3(x) = 0 penurunan; agen pengoksidaan lebih kuat.
3 + 3x = 0 0 0
 x = −1 26. A Nilai E Zn lebih negatif daripada nilai E Fe. Fe ialah katod
dan Zn ialah anod.
4. B Karbon boleh menurunkan zink oksida tetapi tidak boleh E = –0.44 – (–0.76)
0
menurunkan aluminium oksida. sel
= +0.32 V
5. C Larutan KMnO bertindak sebagai agen pengoksidaan dalam
4
+
keadaan berasid. Asid sulfurik membekalkan ion H kepada 27. A Kanan ialah sel kimia: S ialah anod (–) dan R ialah katod (+).
KMnO . Kiri ialah sel elektrolisis: P ialah katod (–) dan Q ialah anod
4
6. A Pembakaran logam dalam oksigen membentuk oksida logam (+). Penurunan berlaku pada katod, R dan P.
ialah tindak balas redoks 28. D Kanan ialah sel kimia: Mg ialah anod (–); Mg dioksidakan
kepada ion Mg . Kiri ialah sel elektrolisis: Cu ialah anod
2+
7. C Tindak balas penyesaran berlaku, menunjukkan kuprum (+); Cu dioksidakan kepada ion Cu .
2+
adalah lebih reaktif daripada logam M. Unsur yang lebih
2+
reaktif lebih mudah melepaskan elektron dan dioksidakan. 29. B Sel I: Pengoksidaan Cu kepada Cu . Sel II: Pengoksidaan
–
Cl kepada Cl (faktor kepekatan larutan).
8. B Ion iodida ialah agen penurunan yang kuat kerana mudah 2
dioksidakan kepada iodin. 30. C Objek disadur pada katod (Q)
9. B Pembakaran dan pengaratan ialah tindak balas redoks. Logam penyadur pada anod (P)

Elektrolit: Garam nitrat logam penyadur, argentum nitrat.

10. B ©PAN ASIA PUBLICATIONS
Bab 1
–
0
–
SiO + C Si + CO 31. D Nilai E OH lebih negatif, maka OH dioksidakan kepada
2 2
+
+
0
+4 0 gas O . Nilai E H lebih positif, maka H diturunkan kepada
2
11. D Penurunan melibatkan kehilangan oksigen atau penambahan gas H . 2
–
elektron atau hidrogen. 32. C Faktor kepekatan Cl yang tinggi, menyebabkan ion Cl –
3+
12. B Fe dioksidakan kepada Fe oleh agen pengoksidaan; air lebih mudah dioksidakan di anod.
2+
klorin. 33. B Sel I dan Sel III: Gas hidrogen terhasil pada katod; Gas
2+
13. C Semua ion Cu telah disesarkan oleh Mg. Sebahagian Mg klorin terhasil pada anod.
dioksidakan kepada Mg . Sel II: Zink terhasil pada anod; Gas klorin terhasil pada
2+
14. D 1(+1) + (Cl) + 4(−2) = 0 katod.
−
−
Cl = +7 34. C Anod: Gas O terhasil; 4OH → O + 4e + 2H O
2 2 2
−
+
15. B Agen penurunan melepaskan elektron. Katod: Gas H terhasil; 2H + 2e → H 2
2
2+
16. C Zink menyesarkan ion Cu daripada larutan kuprum(II) 35. C Gas hidrogen dihasilkan di katod, gas bromin dihasilkan
+
–
2+
nitrat. Apabila semua ion Cu disesarkan, warna biru di anod. Ion OH bergabung dengan ion Na untuk
2+
menjadi tidak berwarna. Ion Cu bertukar kepada atom Cu, menghasilkan NaOH.
menghasilkan enapan pepejal perang. 36. B Notasi sel bagi suatu sel kimia ditulis sebagai:
17. A Al dan Ca berada di atas Ag dalam siri kereaktifan logam. Elektrod(p) | Elektrolit(ak) || Elektrolit(ak) | Elektrod(p)
14444244443 14444244443
Sulfur ialah unsur bukan logam.
Anod (terminal negatif) Katod (terminal positif)
18. B Klorin, Cl , ialah agen pengoksidaan. Cl mengoksidakan
2+
2 2 37. B Ion Cu diturunkan pada katod dan mendakan logam
-
ion I kepada I . Larutan iodin berwarna perang.
2 kuprum terbentuk pada elektrod.
19. D KMnO berasid ialah agen pengoksidaan yang bertindak 2+ –
4 Cu (ak) + 2e ˜ Cu(p)
balas dengan agen penurunan SO dan H S. Cl ialah agen
2 2 2 38. A Bauksit ialah bijih aluminium. Aluminium diekstrak melalui
pengoksidaan; CH ialah hidrokarbon.
4 elektrolisis leburan bauksit.
20. B Persamaan seimbang bagi tindak balas antara kromium(VI)
oksida dengan hidrogen ialah CrO + 3H ˜ Cr + 3H O 39. A Logam di atas karbon dalam siri kereaktifan logam diekstrak
3 2 2 melalui elektrolisis leburan bijihnya. Karbon terletak di
21. D Logam lebih reaktif menurunkan oksida logam kurang antara logam aluminium dan zink.
reaktif; Kereaktifan mengikut tertib menurun: Q > R > S > P
40. C Karbon boleh menurunkan besi oksida dan kuprum oksida.
22. B Grafit (karbon) dan platinum bersifat lengai, iaitu tidak Zink juga boleh menurunkan besi oksida dan kuprum oksida.
bertindak balas dengan unsur lain. Elektrolisis digunakan dalam penulenan logam.
114
Jwpn_1202 Kimia Tg5.indd 114 17/01/2022 5:45 PM

41. C Ca berada di atas Mg dalam siri kereaktifan logam. (d) Mangkuk
42. D Ferum(III) oksida diturunkan oleh karbon dan karbon pijar Oksida logam
monoksida kepada besi dan karbon dioksida. + karbon
Kasa dawai
3+
43. D Al dihasilkan di katod melalui proses penurunan. Ion Al
menerima elektron untuk membentuk atom Al.
44. C Karbon (kok) lebih reaktif daripada besi, tetapi kurang reaktif Penunu Bunsen
daripada aluminium. Karbon (kok) boleh menurunkan besi
oksida tetapi tidak boleh menurunkan aluminium oksida.
2+
2+
45. A Kriolit mempunyai takat lebur yang lebih rendah daripada 4. (a) Zn(p) + Cu (ak) → Zn (ak) + Cu(p)
aluminium. Kriolit dicampur untuk menurunkan takat lebur (b) (i) dan (ii)
bauksit; Kos tenaga bagi pengekstrakan dikurangkan. Voltmeter
©PAN ASIA PUBLICATIONS
46. D Logam korban mesti lebih elektropositif daripada besi.
Logam korban lebih mudah melepaskan elektron. Logam
Anod Katod
korban mengion sebelum besi; pengaratan besi dihalang/
diperlahankan. Elektrod 2 Elektrod
kuprum
47. B Kuprum ialah logam yang paling kurang elektropositif. Larutan
Maka, kadar pengaratan paling perlahan. kuprum(II)
sulfat
48. B Magnesium lebih elektropositif daripada besi. Magnesium
lebih mudah melepaskan elektron berbanding besi. (c) Bacaan voltmeter (V) Logam
Magnesium alami pengoksidaan. Pengaratan besi dihalang.
1.10 Zink
49. A Aluminium mempunyai lapisan oksida yang bertindak
sebagai pelindung terhadap pengaratan. Aluminium dan 0.78 Ferum
aluminium oksida bersifat amfoterik iaitu larut dalam asid
dan alkali. 0.38 Stanum
50. D Natrium ialah logam yang sangat reaktif dan bertindak balas 0.00 Kuprum
cergas dengan air dan oksigen. (d) Magnesium
5. (a) Elektrolisis air
Kertas 2 (b) Natrium hidroksida
(c) (i) dan (ii)
Bahagian A
Anod (terminal negatif): Pengoksidaan (kehilangan elektron)
1. (a) Elektrolisis ialah proses penguraian suatu sebatian dalam Katod (terminal positif): Penurunan (terima elektron) Bab 1
keadaan lebur atau larutan akueus kepada unsur juzuknya (d) Hasil tindak balas ialah air iaitu bukan bahan toksik.
apabila arus elektrik mengalir melaluinya.
6. (a) Hematit
(b) Asid X: Asid hidroklorik, HCl(ak)
(b) (i) Batu kapur, CaCO
Asid Y: Asid nitrik, HNO (ak) 3
3 (ii) Untuk menyingkirkan silika (silikon dioksida)
(c) Gas klorin
melalui tindak balas peneutralan antara silikon(IV)
+
−
(d) (i) 2H (ak) + 2e → H (g)
2 dioksida dengan kalsium oksida.
+
(ii) 2H O(ce) → O (g) + 4H (ak) + 4e − CaO + SiO → CaSiO
2 2 2 3
(e) (i) Guna kepekatan asid hidroklorik lebih cair. Semakin (c) (i) Karbon monoksida
–
tinggi kepekatan ion Cl , semakin mudah ion Cl – (ii) C + CO → 2CO
2
dioksidakan kepada gas klorin. 7. (a) (i) Fe 2+
−
(ii) 2Cl (ak) → Cl (g) + 2e − (ii) Fe 3+
2
2. (a) Elektrolit ialah sebatian yang dapat mengalirkan arus (b) (i) P: Magnesium/Aluminium/Zink [mana-mana satu]
2+
2+
elektrik dalam keadaan lebur atau larutan akueus dan (ii) Mg(p) + Fe (ak) → Mg (ak) + Fe(p)
mengalami perubahan kimia. (c) (i) Q: Karbon
(b) (i) Terdapat aliran arus elektrik/elektron dalam litar (ii) 3C(p) + 2Fe O (p) → 3CO (g) + 4Fe(p)
3
2
2
2+
(ii) Ion kuprum(II), Cu dan ion klorida, Cl −
(iii) Gas kuning kehijauan terbebas Bahagian B
(iv) 2Cl (ce) → Cl (g) + 2e − 8. (a) Agen pengoksidaan: Hidrogen peroksida
−
2
(c) (i) Elektrod yang disambung ke terminal negatif bateri Agen penurunan: Ion iodida
−
−
(ii) Pepejal perang terenap pada katod (b) Pengoksidaan: 2I (ak) → I (ak) + 2e
2
−
−
(iii) Cu (ak) + 2e → Cu(p) Penurunan: H O (ak) + 2H (ak) + 2e → 2H O(ce)
+
2+
2 2 2
3. (a) (i) Tindak balas redoks ialah tindak balas kimia yang (c) Iodin: −1 kepada 0
melibatkan pengoksidaan dan penurunan berlaku Oksigen: −1 kepada –2
secara serentak. Hidrogen: Tiada perubahan, +1
(ii) C(p) + 2PbO(p) → 2Pb(p) + CO (g) (d) Larutan tidak berwarna menjadi perang.
2
(iii) +2 kepada 0 (e) Hasil penurunan hidrogen peroksida ialah air. Air adalah
(iv) Plumbum(II) oksida bukan bahan toksik.
(b) Karbon lebih reaktif daripada logam X. 9. (a) Larutan R: Larutan ferum(II) sulfat
Karbon kurang reaktif daripada zink. Larutan S: Larutan kalium iodida
(c) (i) Zink, karbon, plumbum, X (b) (i) Set I: Agen pengoksidaan: kalium dikromat(VI)
(ii) Kuprum
berasid
Agen penurunan: Larutan ferum(II) sulfat
115
Jwpn_1202 Kimia Tg5.indd 115 17/01/2022 5:45 PM

©PAN ASIA PUBLICATIONS