1202 Bank Soalan Biologi Tingkatan 5

Kandungan

Mesti Tahu iii – viii Bab 8 Biodiversiti

NOTA 65

Kertas 1 66

Bab 1 Organisasi Tisu Tumbuhan Kertas 2 71

Bab 2 dan Pertumbuhan

Bab 3 NOTA 1
Bab 4
Bab 5 Kertas 1 2 Bab 9 Ekosistem
Bab 6
Bab 7 Kertas 2 6 NOTA 75

Pengukuhan dan Pengujian Kertas 1 78

Kemahiran Proses Sains untuk Kertas 2 82

Kertas 3 (Ujian Amali) 10

Struktur dan Fungsi Daun Bab 10 Kelestarian Alam Sekitar

NOTA 11 NOTA 86

Kertas 1 13 Kertas 1 89

Kertas 2 17 Kertas 2 92

Pengukuhan dan Pengujian

Kemahiran Proses Sains untuk

Kertas 3 (Ujian Amali) 21 Bab 11 Pewarisan

NOTA 97

Nutrisi dalam Tumbuhan Kertas 1 99

NOTA 23 Kertas 2 104

Kertas 1 24

Kertas 2 27

Bab 12 Variasi

Pengangkutan dalam NOTA 109

Tumbuhan Kertas 1 110

NOTA 31 Kertas 2 112

Kertas 1 32

Kertas 2 36

Bab 13 Teknologi Genetik

Gerak Balas dalam Tumbuhan NOTA 115

NOTA 40 Kertas 1 116

Kertas 1 41 Kertas 2 118

Kertas 2 45

Pembiakan Seks dalam Jawapan 120

Tumbuhan Berbunga

NOTA 50

Kertas 1 51

Kertas 2 55

Penyesuaian Tumbuhan

pada Habitat

NOTA 59

Kertas 1 60

Kertas 2 62

ii

MESTI
TAHU Definisi Penting

Kekunci Dikotomi Struktur dan Fungsi Daun
1. Stoma ialah liang yang terdapat di permukaan epidermis
1. Kekunci dikotomi merupakan satu alat yang digunakan oleh ahli
taksonomi untuk pengecaman organisma berdasarkan persamaan bawah daun.
dan perbezaan.
Stoma
2. Contoh kekunci dikotomi:
2. Transpirasi ialah proses kehilangan air dalam bentuk wap
Kekunci dikotomi air secara sejatan daripada tumbuhan ke atmosfera.
1a Haiwan................................................................................................Rujuk 2
1b Tumbuhan...........................................................................................Rujuk 6 3. Titik pampasan ialah titik di mana kadar fotosintesis adalah
2a Mempunyai kaki.................................................................................Rujuk 3 sama dengan kadar respirasi.
2b Tidak mempunyai kaki........................................................................Rujuk 5
3a Tiga pasang kaki.................................................................................Rujuk 4 Definisi Penting (Bab 2) 2 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.
3b Lebih daripada tiga pasang kaki.................................................Labah-labah
4a Bersayap...................................................................................... Rama-rama
4b Tidak bersayap......................................................................................Semut
5a Bercangkerang....................................................................................... Siput
5b Tidak bercangkerang.................................................................Cacing tanah
6a Berbiji benih........................................................................................Rujuk 7
6b Tidak berbiji benih........................................................................Paku pakis
7a Tumbuhan berbunga.....................................................................Bunga raya
7b Tumbuhan tidak berbunga.......................................................... Pokok pinus

Definisi Penting (Bab 8) 8 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.

Ancaman Alam Sekitar Pengangkutan dalam Tumbuhan

1. Perubahan iklim merujuk kepada perubahan suhu bumi, 1. Gutasi ialah rembesan titisan air melalui struktur khas di
taburan hujan dan perubahan mendadak angin. bahagian hujung urat daun tanpa melibatkan bahagian
stoma akibat tekanan akar yang tinggi.
2. Penyahhutanan ialah tindakan membersihkan kawasan
pokok yang luas secara besar-besaran. 2. Translokasi ialah proses pengangkutan bahan-bahan organik
seperti sukrosa, asid amino dan hormon di dalam floem dari
3. Eutrofikasi merupakan proses sesuatu ekosistem air menjadi daun ke bahagian lain tumbuhan seperti akar dan batang.
kaya dengan nutrien yang menyebabkan perubahan struktur
ekosistem tersebut. 3. Fitoremediasi merupakan satu kaedah rawatan yang
menggunakan tumbuhan untuk tujuan degradasi,
4. Pencemaran ialah peningkatan bahan pencemar dalam alam pengekstrakan atau penyingkiran bahan pencemar di dalam
sekitar yang menjejaskan kesihatan dan kehidupan manusia, tanah dan air.
haiwan dan tumbuhan.

5. Ledakan pertumbuhan populasi manusia ialah pertambahan
jumlah bilangan manusia yang tinggal di sesuatu kawasan.

Definisi Penting (Bab 10) 10 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Definisi Penting (Bab 4) 4 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.

Variasi Pendebungaan dan Persenyawaan dalam
Tumbuhan Berbunga
1. Variasi ialah perbezaan ciri dalam organisma daripada
populasi atau spesies yang sama. 1. Pendebungaan ialah proses pemindahan debunga dari anter
ke stigma.
2. Jenis variasi:
• Variasi selanjar ialah variasi di mana perbezaan ciri adalah 2. Persenyawaan ganda dua ialah ciri persenyawaan tumbuhan
tidak ketara. benih di mana satu nukleus sperma bercantum dengan
• Variasi tak selanjar ialah variasi di mana perbezaan ciri nukleus telur untuk membentuk zigot dan satu lagi bercantum
adalah ketara. dengan nukleus kutub untuk membentuk endosperma.

Definisi Penting (Bab 12) 12 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Definisi Penting (Bab 6) 6 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.

MESTI
TAHU Mnemonik dan Rajah Penting

Organisasi Tisu Tumbuhan Zon Pertumbuhan Sel

Mak  Kiah  Datang  Ambil  Van Meristem Zon-zon pada Zon-zon pada
apeks pucuk hujung pucuk hujung akar

Meristem Dermal Vaskular Zon Tisu matang
Kekal Asas pembahagian sel Zon pembezaan
Zon pemanjangan sel
sel Zon pemanjangan
sel
Zon pembezaan Zon pembahagian
sel sel
Jidal akar
Tisu matang

Mnemonik (Bab 1) 13 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Rajah Penting (Bab 1) 19 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.

Struktur Bunga Struktur Dalaman Lamina Daun

Bahagian tumbuhan Kutikel
Epidermis atas
Pistil atau Stamen?
Mesofil palisad
Stamen Xilem
Mesofil berspan
Ingat! Floem
men - bahagian Berkas vaskular
Liang stoma
jantan bunga Epidermis bawah

Pistil Rajah Penting (Bab 2) 21 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.

Ingat! Struktur di dalam Akar
l (lady) - bahagian betina bunga
Stigma (ibu) ialah bahagian pistil
Mnemonik (Bab 6) 15 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.

Ekosistem

Surat  Papa  Kepada  Emma Xilem Kambium
primer vaskular
Spesies Komuniti Silinder Perisikel Endodermis
vaskular Floem Rambut akar
primer
Populasi Ekosistem Korteks
Epidermis

Mnemonik (Bab 9) 17 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Rajah Penting (Bab 3) 23 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.

MESTI
TAHU Rajah Penting

Laluan Translokasi dalam Tumbuhan Pengelasan Tumbuhan Berdasarkan Habitat
Pengelasan tumbuhan berdasarkan habitat

Sel rakan Mesofit Hidrofit Halofit Xerofit
Sel daun

7 21 Tumbuhan Tumbuhan Tumbuhan Tumbuhan
H2O disesuaikan dengan disesuaikan
H2O 3 Sukrosa habitat dengan air dengan habitat disesuaikan dengan disesuaikan dengan
Xilem yang mencukupi. habitat masin.
berair habitat kering.
Penyesuaian:
Tiub tapis 4 • Mempunyai Penyesuaian: Penyesuaian: Penyesuaian:
• Sedikit atau • Daun mempunyai • Kutikel tebal
Plat tapis 5 Sukrosa kutikel • Kawasan
6 • Daun hijau yang tiada kutikel hidatod untuk
H2O • Sistem akar mengeluarkan permukaan daun
lebar dan rata garam berlebihan kecil
• Sistem akar yang yang kurang • Akar mempunyai • Stoma yang
• Sedikit atau pneumatofor tenggelam
bercabang luas • Tisu tahan paras • Akar tumbuh
tiada lignin pada garam yang tinggi meluas
Contoh: tisu vaskular
Floem Ros dan jagung
Contoh: Contoh:
Contoh: Rhizophora sp., Opuntia sp.,
Teratai, Hydrilla sp. Avicennia sp.
Pinus sp.

Rajah Penting (Bab 4) 25 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Rajah Penting (Bab 7) 31 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.
Aplikasi Fitohormon dalam Pertanian
Komuniti dan Ekosistem
Percambahan Pertumbuhan Berbunga Perkembangan Pengguguran Kedormanan
sehingga buah daun dan biji benih Spesies ialah sekumpulan organisma
matang buah yang serupa, boleh saling membiak
dan menghasilkan anak.
Giberelin 3 33 3 7 7 Populasi ialah sekumpulan organisma
yang sama spesies dan hidup di habitat
Auksin 7 33 3 7 7 yang sama.
Komuniti ialah semua populasi organisma
Sitokinin 7 33 3 7 7 daripada spesies yang berlainan yang
hidup dalam satu habitat serta saling
Etilena 7 73 3 3 7 berinteraksi antara satu sama lain.
Ekosistem ialah beberapa komuniti yang
Asid 7 77 7 33 tinggal bersama dalam satu habitat, saling
absisik berinteraksi antara satu sama lain
termasuk dengan komponen bukan hidup
Rajah Penting (Bab 6) 27 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. (abiosis) seperti air, udara dan tanah.

Rajah Penting (Bab 9) 33 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.

Pembentukan Butir Debunga dan Pundi Embrio Kesan Negatif Aktiviti Penyahhutanan

Sel induk Butir debunga
debunga (2n) Mitosis
Anter

Permukaan tanah
terdedah kepada
Mikrospora(n) cahaya terik Angin

Megaspora (n) Nukleus Nukleus Hakisan Aras air
Sel induk pundi tiub penjana oleh angin lama

embrio (2n) Megaspora Nukleus Sel antipodal Hujan Aras air
Ovul yang hidup kutub Hakisan baharu (banjir)
oleh air
Meiosis Mitosis

Sel telur Sungai
Longgokan tanah
Megaspora Sel sinergid Larut
yang terurai resap
berlaku

Rajah Penting (Bab 6) 29 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd. Rajah Penting (Bab 10) 35 @ Pan Asia Publications Sdn. Bhd.

2Bab Struktur dan Fungsi Daun

NOTA

2.1 Struktur Daun 11. Sel mesofil palisad tersusun secara tegak dan padat
untuk memperoleh cahaya yang maksimum.
1. Struktur daun dapat dibahagikan kepada dua
bahagian, iaitu struktur luar dan struktur dalaman. 12. Sel mesofil palisad merupakan tapak fotosintesis.

Hujung Pinggir 13. Oleh itu, sel ini mempunyai banyak kloroplas.

Midrib Urat 14. Sel mesofil berspan berbentuk tidak sekata yang
Lamina Petiol dapat menambah luas permukaan dalam bagi
pertukaran gas.
2. Terdapat dua bahagian bagi struktur luar, iaitu petiol
dan lamina. 15. Sel ini tersusun longgar dan mempunyai banyak ruang
udara di antara sel.
3. Petiol ialah tangkai daun yang menyambungkan
lamina pada batang tumbuhan. 16. Ini memudahkan peresapan gas karbon dioksida dan
air merentasi daun ke sel-sel mesofil palisad semasa
4. Petiol yang mengunjur ke dalam lamina membentuk fotosintesis.
jaringan urat yang menyokong lamina.
17. Kandungan kloroplasnya adalah kurang berbanding
5. Lamina merupakan bahagian daun yang leper, nipis, dengan mesofil palisad.
rata dan berwarna hijau.
18. Xilem mengangkut air dan garam mineral yang
6. Lamina berbentuk leper untuk menghasilkan diserap oleh akar ke daun.
permukaan yang luas supaya sel-sel yang
mengandungi kloroplas di dalamnya terdedah kepada 19. Dinding tisu xilem yang berlignin dan tebal adalah
cahaya matahari secara maksimum. untuk memberi sokongan dan kekuatan mekanikal
kepada tumbuhan.
7. Lamina yang nipis dapat memudahkan gas-gas yang
terlibat dalam fotosintesis meresap dengan cekap ke 20. Floem mengangkut bahan organik hasil fotosintesis
dalam daun dan ke luar daun. dari daun ke bahagian lain tumbuhan.

8. Struktur dalaman daun merangkumi epidermis atas, 21. Epidermis bawah terletak di permukaan bawah daun.
mesofil palisad, mesofil berspan, bekas vaskular dan
epidermis bawah. 22. Lapisan ini mempunyai stoma yang terdiri daripada
sepasang sel pengawal.
Kutikel
Epidermis atas 2.2 Organ Utama Pertukaran Gas
Mesofil palisad
Xilem 1. Mekanisme pembukaan dan penutupan stoma
Mesofil berspan bergantung pada keadaan sel pengawal sama ada
Floem segah atau flasid.

Stoma 2. Keadaan sel pengawal ini dipengaruhi oleh
Epidermis bawah pengambilan ion kalium (K+) oleh sel pengawal atau
kepekatan sukrosa di dalam sap sel pengawal.
9. Epidermis atas terletak di permukaan atas daun, iaitu
di bawah kutikel. 3. Pengumpulan atau penyingkiran ion kalium (K+) di
dalam sel pengawal akan mengubah keupayaan zat
10. Sel-sel dalam lapisan ini tidak mengandungi terlarut.
kloroplas dan bersifat lut sinar supaya cahaya dapat
menembusinya. 4. Hal ini akan meningkatkan atau menurunkan
keupayaan air di dalam sel pengawal.

5. Air akan meresap ke luar atau ke dalam sel pengawal
secara osmosis.

6. Keadaan ini menentukan sama ada sel pengawal
menjadi segah atau flasid.

11

7. Pada waktu siang atau dengan kehadiran cahaya, 2.3 Organ Utama Transpirasi
fotosinstesis berlaku dan menghasilkan gula yang
larut (sukrosa). 1. Transpirasi ialah proses kehilangan air dalam
bentuk wap air secara sejatan daripada tumbuhan ke
8. Pada waktu malam atau semasa ketiadaan cahaya atmosfera.
pula, gula yang terdapat dalam sel pengawal
ditukarkan kepada kanji. 2. Kadar transpirasi dipengaruhi oleh keamatan
cahaya, kelembapan relatif udara, suhu dan
9. Air daripada tumbuhan hilang dalam bentuk wap air pergerakan udara.
ke persekitaran melalui liang stoma.

10. Apabila bukaan stoma besar, kadar kehilangan air
daripada tumbuhan adalah tinggi.

11. Pembukaan dan penutupan stoma bergantung pada
tekanan segah sel pengawal.

2.4 Organ Utama Fotosintesis

1. Terdapat dua peringkat utama dalam fotosintesis, iaitu tindak balas bersandarkan cahaya dan tindak balas tidak
bersandarkan cahaya.

Tindak balas bersandarkan cahaya Tindak balas tidak bersandarkan
(berlaku di tilakoid) cahaya (berlaku di stroma)

1. Pigmen fotosintesis di permukaan tilakoid akan menyerap tenaga 1. Gas karbon dioksida akan

cahaya. diikat kepada sebatian organik

2. Tenaga cahaya akan menguja elektron dalam pigmen klorofil ke 5 karbon membentuk sebatian
aras yang lebih tinggi. organik 6 karbon.

3. Elektron yang teruja daripada klorofil tadi akan melalui satu siri 2. NADPH dan ATP dari tindak

pengangkut elektron. Tenaga daripada elektron digunakan untuk balas cahaya akan menurunkan

menghasilkan tenaga dalam bentuk ATP. sebatian organik ini kepada

4. Elektron ini akhirnya akan diterima oleh penerima elektron terakhir, monomer glukosa.

iaitu NADP+. NADP+ seterusnya bergabung dengan H+ daripada 3. Monomer-monomer glukosa
fotolisis dan membentuk NADPH yang merupakan suatu agen
terkondensasi untuk membentuk
penurunan.
molekul kanji. Butiran kanji

5. Pigmen molekul klorofil menarik elektron daripada air melalui akan disimpan dalam stroma

fotolisis untuk kembali stabil. kloroplas.

6. Fotolisis ialah suatu proses di mana molekul air terurai membentuk
ion hidrogen (H+) dan ion hidroksida (OH–) dengan kehadiran tenaga

cahaya dan klorofil.

7. Ion hidroksida kehilangan elektron dan membentuk gas oksigen dan
air.

Tindak balas keseluruhan fotosintesis:

1 2H2O  +  6CO2   Tenaga cahaya   C6H12O6  +  6O2  +  6H2O
Air Karbon dioksida Klorofil Glukosa Oksigen Air

2. Faktor-faktor persekitaran yang mempengaruhi kadar Pengambilan CO2 Pengambilan CO2bertambah Titik
fotosintesis: pampasan
(a) Kepekatan karbon dioksida

(b) Keamatan cahaya

(c) Suhu

2.5 Titik Pampasan berkurangRendah Keamatan cahaya meningkat Tinggi

1. Pada titik pampasan, kadar fotosintesis adalah sama
dengan kadar respirasi.

2. Glukosa yang dihasilkan dalam fotosintesis digunakan
dalam respirasi tumbuhan.

12

KERTAS 1

Setiap soalan mempunyai empat jawapan yang berbeza, A, B, C dan D. Bagi setiap soalan, pilih satu jawapan
sahaja.

2.1 Struktur Daun 7. Mengapakah sel mesofil berspan mempunyai bentuk

1. Antara berikut, yang manakah merupakan struktur yang tidak sekata? KBAT Menganalisis

dalaman daun? A Membantu penyerapan cahaya matahari.
B Membantu penyerapan air.
I Epidermis III Petiol C Membantu dalam pertukaran gas.
D Membantu dalam pengangkutan makanan.
II Mesofil berspan IV Lamina

A I dan II C II dan IV

B I dan III D III dan IV 8. Rajah 1 menunjukkan struktur daun.

2. Antara berikut, yang manakah tidak mempunyai A
B
kloroplas?

A Sel pengawal C Mesofil palisad

B Mesofil berspan D Kutikel C

3. Apakah sel dalam tumbuhan yang mengandungi

kepadatan kloroplas yang tinggi? KBAT Mengaplikasi

A Sklerenkima C Mesofil palisad D

B Mesofil berspan D Epidermis Rajah 1
Antara bahagian berlabel A, B, C dan D, yang
4. Antara berikut, yang manakah sifat yang membantu manakah terlibat paling aktif dalam fotosintesis?
lamina menjalankan fotosintesis dengan lebih cekap?

KBAT Menganalisis

I Lamina adalah leper. 2.2 Organ Utama Pertukaran Gas

II Lamina mempunyai satu lapisan kutikel.

III Lamina adalah nipis. 9. Di manakah pertukaran gas berlaku pada tumbuhan?

IV Lamina berkilat. A Kutikel
B Epidermis atas
A I dan II C II dan IV C Liang stoma
D Xilem
B I dan III D III dan IV

5. Mengapakah lamina daun disusun dalam struktur 10. Apakah sel yang bertanggungjawab mengawal liang
stoma?
mozek daun? KBAT Mengaplikasi
A Sel pengawal
A Ini membolehkan daun menerima cahaya B Sel epidermis atas
matahari secara optimum untuk fotosintesis. C Sel mesofil
D Sel epidermis bawah
B Ini membolehkan daun mempunyai susunan yang
lebih cantik. 11. Antara berikut, yang manakah kombinasi keadaan
persekitaran yang menyebabkan pembukaan stoma
C Ini membolehkan daun mejalankan pertukaran dalam tumbuhan?
gas dengan lebih cekap.

D Ini membolehkan daun mengurangkan kehilangan
air.

6. Mengapakah terdapat lapisan kutikel di permukaan Kelembapan Kelajuan Kandungan air
atas daun?
udara angin dalam tanah
A Kutikel membolehkan pertukaran gas berlaku
antara daun dan persekitaran. A Tinggi Rendah Tinggi

B Kutikel membantu daun menyerap lebih banyak B Tinggi Rendah Rendah
cahaya matahari untuk fotosintesis.
C Rendah Tinggi Tinggi
C Kutikel mencegah kehilangan air yang berlebihan
melalui transpirasi. D Rendah Tinggi Rendah

D Kutikel menguatkan sel epidermis atas pada daun.

13

Soalan 3: Soalan 5: TIP SOS
Sel ini hampir terdedah kepada cahaya matahari secara langsung dan Struktur mozek daun membantu daun agar tidak bertindih antara satu
dapat menjalankan fotosintesis dengan kadar yang tinggi. sama lain.
Soalan 4: Soalan 7:
Fikirkan cara untuk meningkatkan penyerapan cahaya matahari dan Fikirkan fungsi sel mesofil berspan.
melakukan pertukaran gas dengan cekap.

12. Rajah 2 menunjukkan sel pengawal dan stoma pada 16. Mengapakah sel pengawal melengkung ke luar ketika
suatu tumbuhan darat. molekul air meresap ke dalamnya? 

Q KBAT Menganalisis

Rajah 2 A Dinding luar sel pengawal tebal dan dinding
dalam sel pengawal nipis.
tAernttuatruap?beKrBikAuTt,Myenagnagplikmasai nakah menyebabkan Q
I Ion kalium keluar dari sel pengawal. B Dinding luar sel pengawal nipis dan dinding
dalam sel pengawal tebal.

C Ketebalan dinding luar dan dinding dalam sel
pengawal yang sama.

D Sel pengawal tidak mempunyai dinding sel.

II Glukosa dihasilkan dalam sel pengawal. 2.3 Organ Utama Transpirasi
III Sel pengawal menjadi hipotonik terhadap sel-sel
bersebelahan.
IV Sel pengawal membengkak dan menjadi segah. 17. Antara organ tumbuhan berikut, yang manakah

A I dan II C II dan IV terlibat dalam proses transpirasi?

B I dan III D III dan IV I Akar III Buah

II Batang IV Bunga

13. Antara tumbuhan berikut, yang manakah tidak A I dan II C II dan IV
mempunyai stoma pada daunnya?
B I dan III D III dan IV

A C 18. Antara berikut, yang manakah faktor yang tidak
menyumbang kepada kelayuan tumbuhan? 

B D KBAT Menganalisis

A Peningkatan kepekatan sukrosa dalam sel
pengawal.

B Sel pengawal menjadi segah.
C Pembukaan liang stoma.
D Penutupan liang stoma.

19. Apakah peralatan yang boleh digunakan untuk

14. Bagaimanakah kepekatan sukrosa dalam sap sel mengukur kadar transpirasi?
pengawal membantu pembukaan stoma?
A Respirometer C Fotometer
KBAT Menganalisis
B Kalorimeter D Potometer
A Kepekatan sukrosa yang rendah merangsang
molekul air meresap keluar dari sel pengawal dan 20. Antara berikut, yang manakah faktor yang
menyebabkan liang stoma terbuka.
menjejaskan kadar transpirasi?
B Kepekatan sukrosa yang tinggi merangsang
molekul air meresap keluar dari sel pengawal dan I Keamatan cahaya
menyebabkan liang stoma terbuka.
II Suhu
C Kepekatan sukrosa yang rendah merangsang
molekul air meresap ke dalam sel pengawal dan III pH
menyebabkan liang stoma terbuka.
IV Kepekatan karbon dioksida
D Kepekatan sukrosa yang tinggi merangsang
molekul air meresap ke dalam sel pengawal dan A I dan II C II dan IV
menyebabkan liang stoma terbuka.
B I dan III D III dan IV
15. Apakah jenis tekanan pada sel pengawal yang
mempengaruhi pembukaan dan penutupan stoma? 21. Antara berikut, yang manakah kombinasi keadaan
A Tekanan udara persekitaran yang menyebabkan pembukaan stoma
B Tekanan segah
C Tekanan sel dalam tumbuhan?  KBAT Menganalisis
D Tekanan atmosfera
Kelembapan Kelajuan Suhu
14 udara angin
Rendah
Soalan 12: A Rendah Tinggi Tinggi
Fikirkan proses-proses yang membantu pembukaan dan penutupan Rendah
stoma. B Rendah Tinggi Tinggi
Soalan 14:
Fikirkan kepekatan sap sel yang mempengaruhi sel pengawal. C Tinggi Rendah

D Tinggi Rendah

TIP SOS Soalan 16:
Fikirkan keanjalan dinding luar dan dinding dalam sel pengawal.
Soalan 18:
Fikirkan perubahan kandungan air dalam sel pengawal.
Soalan 21:
Fikirkan tentang faktor-faktor yang mempengaruhi kadar penyejatan air.

22. Rajah 3 menunjukkan graf kesan keamatan cahaya Rajah 5 menunjukkan struktur kloroplas.
terhadap kadar transpirasi bagi suatu tumbuhan. CB

Kadar transpirasi A
B

CD A
D

Keamatan cahaya Rajah 5

Rajah 3 Antara bahagian berlabel A, B, C dan D, yang
Antara A, B, C dan D, yang manakah menunjukkan manakah terlibat dalam proses P?
kecenderungan graf jika keamatan cahaya terus
meningkat? 26. Antara pernyataan berikut, yang manakah betul
mengenai fotosintesis?
23. Rajah 4 menunjukkan susunan radas eksperimen
yang dijalankan oleh Fatimah untuk mengkaji kadar A Fotosintesis hanya berlaku dengan kehadiran
transpirasi dalam tumbuhan dengan menggunakan cahaya.
potometer. Eksperimen dibiarkan selama 10 minit.
B Fotosintesis menghasilkan kanji.
Guntingan batang C Fotosintesis menghasilkan glukosa sebagai salah

Takungan satu hasil.
D Fotosintesis membebaskan tenaga.
Pembaris Tiub kapilari
27. Persamaan kimia berikut menunjukkan sejenis tindak
0 cm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 balas yang berlaku dalam tumbuhan.

Cahaya X + Y + 6H2O
W + 12H2O Klorofil

Gelembung udara Apakah W, X dan Y?

Rajah 4 WX Y
6H2O
Jadual berikut menunjukkan kedudukan gelembung A 6CO2 C6H12O6 6O2
udara pada awal dan akhir eksperimen. B 6CO2 C6H12O6 6H2O
C 6O2 C6H12O6 6CO2
Kedudukan gelembung udara 3.8 D 6O2 C6H12O6
awal eksperimen (cm) 6.5
28. Apakah kesimpulan yang dibuat oleh Jan-Baptista
Kedudukan gelembung udara van Helmont yang menyumbang kepada penemuan
pada akhir eksperimen (cm) fotosintesis?

Berapakah kadar transpirasi tumbuhan tersebut? A Tumbuhan bertumbuh dengan menggunakan air
di dalam tanah.
A 2.7 cm/min C 27 cm/min
B Tumbuhan bertumbuh dengan menggunakan air
B 0.027 cm/min D 0.27 cm/min yang disiramkan ke tanah dan bukan air di dalam
tanah itu sendiri.
24. Di manakah potometer harus diletakkan bagi
mengurangkan kadar transpirasi tumbuhan berdaun? C Tumbuhan bertumbuh dengan menyerap nutrien
di dalam tanah.
KBAT Menganalisis
D Tanam bertumbuh dengan menyerap nutrien dan
A Bilik mandi C Kawasan terbuka air di dalam tanah.
B Rumah hijau D Kawasan teduh

2.4 Organ Utama Fotosintesis

25. Persamaan berikut menunjukkan proses P yang 29. Siapakah ahli sains yang membuktikan bahawa
berlaku di kloroplas.
tumbuhan membebaskan oksigen dengan

menggunakan eksperimen dengan tikus dan tumbuhan

24H2O kclaohraoyfial 24H+ + 24OH– dalam balang kaca?

A Joseph Priestly C Jean Senebier

B F. F. Blackman D Robert Mayer 15

Soalan 23: Jarak pergerakan gelembung udara (cm) TIP SOS
Masa yang diambil (min)
Kira dengan menggunakan formula, Kadar transpirasi =
Soalan 24:

Pertimbangkan keadaan setiap tempat.

Soalan 28:

Fikirkan proses yang tumbuhan lalui.

KERTAS 2

Bahagian A

Jawab semua soalan.
1. Rajah 1 menunjukkan keratan rentas daun bagi sejenis tumbuhan akuatik.

XY

Ruang udara
Z

Permukaan
air

Rajah 1

(a) Namakan struktur X, Y dan Z. [3 markah]

(b) (i) Cadangkan satu fungsi ruang udara dalam Rajah 1 yang membantu dalam fotosintesis.  KBAT Menilai

[1 markah]

(ii) Nyatakan satu lagi fungsi ruang udara yang membantu mengekalkan kedudukan daun tersebut. [1 markah]

(c) Nyatakan dua bentuk dari segi struktur daun tersebut yang berbeza daripada tumbuhan daratan. [2 markah]

KBAT Mencipta

2. Rajah 2 menunjukkan sebuah eksperimen yang dijalankan untuk membuktikan hipotesis bahawa karbon dioksida
diperlukan dalam proses fotosintesis.

Kelalang kon A Kelalang kon B

Daun Daun B
A

Pepejal Kapas
kalium
hidroksida

Rajah 2 [1 markah]
17
(a) Apakah fungsi pepejal kalium hidroksida? KBAT Menganalisis

Soalan 1: TIP SOS
(b) (i) Jelaskan fungsi ruang udara dalam fotosintesis.
(c) Kenal pasti kedudukan liang stoma dan taburan kloroplas dalam sel-sel tumbuhan daratan.
Soalan 2:
(a) Fungsinya berkaitan dengan sejenis gas.

Bahagian B
5. Rajah 4 menunjukkan sistem pengangkutan bahan dalam tumbuhan.

Tanah
Air

Rajah 4

(a) Sistem pengangkutan bahan dalam tumbuhan melibatkan dua jenis tisu vaskular. Terangkan bagaimana struktur

tisu vaskular disesuaikan untuk mengangkut bahan-bahan dalam tumbuhan.  KBAT Mengaplikasi [6 markah]

(b) Terangkan kepentingan pengangkutan air dalam tumbuhan. [4 markah]

(c) Berdasarkan rajah di atas, huraikan mekanisme pengangkutan air dari tanah ke daun. [10 markah]

Bahagian C

6. Rajah 5 menunjukkan hubungan antara organisma X dan tumbuhan.

Tumbuhan Bahagian mulut
yang tajam

Organisma X

Rajah 5

(a) (i) Bagaimanakah organisma X memperoleh tenaga dari tumbuhan? [4 markah]

(ii) Sekiranya organisma X muncul dalam bilangan yang banyak, terangkan kesan yang mungkin akan berlaku
pada tumbuhan itu. KBAT Menilai
[6 markah]

(b) Fitoremediasi merupakan satu kaedah rawatan yang menggunakan tumbuhan untuk tujuan degradasi,

pengekstrakan atau penyingkiran bahan pencemar di dalam tanah dan air. Walau bagaimanapun, fitoremediasi
mempunyai beberapa kelebihan dan kekurangan. Bincangkan.  KBAT Menilai
[10 markah]





39

Soalan 5: TIP SOS
(a) Kenal pasti dua jenis tisu vaskular terlebih dahulu.
Soalan 6:
(a) (ii) Kaitkan cara organisma X memperoleh nutrien dari tumbuhan dan kesannya.
(b) Fikirkan tentang bahan pencemar di dalam tanah dan proses rawatan ini.

(b) Talasemia ialah penyakit pewarisan.

Terangkan penyebab kepada penyakit ini dan bagaimana penyakit ini memberi kesan terhadap kesihatan

seseorang. [4 markah]

(c) Pernyataan berikut merujuk kepada pewarisan faktor Rhesus.

Seorang lelaki yang mempunyai faktor Rhesus dalam darahnya ialah Rh-positif. Isterinya yang tidak
mempunyai faktor Rhesus dalam darahnya ialah Rh-negatif. Anak pertama mereka yang Rh-positif dapat
hidup tetapi anak kedua mereka yang juga Rh-positif tidak dapat hidup.

Terangkan pernyataan di atas. [6 markah]

(d) Nyatakan empat perbezaan antara Sindrom Down dengan buta warna berdasarkan sebab dan ciri-cirinya. 
KBAT Menilai
[4 markah]

Bahagian C

6. (a) Kacukan dihibrid antara dua variasi kelapa sawit, iaitu Dura dan Pisifera menghasilkan kelapa sawit jenis baru,
iaitu Tenera. Tenera mempunyai buah yang lebih berkualiti berbanding dengan Dura dan Pisifera seperti yang
ditunjukkan dalam Jadual 3.

Jadual 3

Variasi kelapa Genotip Trait
sawit Fenotip

Dura hhFF Sabut nipis
Isirung tebal

Pisifera HHff Sabut tebal
Isirung nipis

Tenera Sabut tebal
Isirung tebal

Kekunci: H – mewakili alel dominan untuk ciri sabut tebal
F – mewakili alel dominan untuk ciri isirung tebal

Kacukan sesama sendiri tanaman variasi Tenera tidak menghasilkan semua anak yang berkualiti seperti induknya.
Terangkan mengapa.  KBAT Mencipta
[10 markah]

(b) Kelvin berambut perang dan bermata biru. Dia telah berkahwin dengan wanita yang berambut hitam dan bermata

coklat. Dengan menggunakan rajah skema pewarisan, terangkan bagaimana anak perempuan mereka akan
mendapat rambut hitam dan mata biru.  KBAT Menilai
[10 markah]

108

TIP SOS

Pengukuhan dan Pengujian Kemahiran Proses Sains
untuk Kertas 3 (Ujian Amali)

1. Anda dikehendaki menjalankan eksperimen untuk mengkaji kesan kepekatan karbon dioksida terhadap kadar
fotosintesis. Rajah 1 menunjukkan susunan radas eksperimen.

Tangan retort Termometer Mentol
Tabung didih

Larutan natrium Air suling
hidrogen karbonat
0.04 M

Bikar Hydrilla sp.
Klip kertas

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Pembaris

Rajah 1

Jalankan eksperimen dengan langkah-langkah berikut:

(i) Lekatkan klip kertas pada bahagian bawah batang Hydrilla sp. dan masukkan ke dalam tabung didih.

(ii) Tuangkan 5 ml larutan natrium hidrogen karbonat 0.04 M dengan menggunakan silinder penyukat ke dalam
tabung didih.

(iii) Apitkan tabung didih dalam keadaan menegak pada pemegang kaki retort.

(iv) Nyalakan mentol 60 W dengan jarak 10 cm dari Hydrilla sp.

(v) Kira dan rekodkan bilangan gelembung udara yang dibebaskan dalam masa 5 minit. Ambil tiga kali bacaan untuk
mendapatkan purata.

(vi) Ulangi langkah (ii) hingga (v) untuk kepekatan larutan natrium hidrogen karbonat yang lain.

(vii) Rekodkan keputusan dalam Jadual 1. [4 markah]

Jadual 1

Kepekatan larutan natrium hidrogen Bilangan gelembung udara yang dibebaskan Kadar
karbonat (M) dalam masa 5 minit
fotosintesis
1 2 3 Purata (M min–1)

0.04

0.08

0.12

(a) Nyatakan hipotesis eksperimen ini. [1 markah]
(b) Nyatakan pemboleh ubah dalam eksperimen ini. [3 markah]
[1 markah]
(i) Pemboleh ubah dimalarkan
(ii) Pemboleh ubah dimanipulasikan
(iii) Pemboleh ubah bergerak balas
(c) Nyatakan fungsi termometer dalam eksperimen ini.

21

TIP SOS

(d) (i) Nyatakan satu pemerhatian dalam eksperimen ini. [1 markah]
(ii) Berikan satu inferens berdasarkan pemerhatian di (d)(i). [1 markah]

(e) Berdasarkan pemerhatian yang direkodkan, plotkan graf bagi kadar fotosintesis melawan kepekatan larutan
natrium hidrogen karbonat. [3 markah]

(f) Mengapakah larutan natrium hidrogen karbonat digunakan dan bukannya air suling digunakan dalam

eksperimen ini? [1 markah]

Sekiranya anda tidak dapat menjalankan eksperimen ini, anda boleh menjawab soalan ini melalui
pemerhatian yang disediakan dalam data sampel yang ditunjukkan dalam Jadual 2.

Jadual 2

Kepekatan larutan natrium Bilangan gelembung udara yang dibebaskan Kadar
hidrogen karbonat (M) dalam masa 5 minit
fotosintesis
1 2 3 Purata (M min–1)

0.04 567 6 1.2

0.08 11 8 11 10 2.0

0.12 12 12 12 12 2.4

22

TIP SOS

Jawapan

BAB 1 30. D Rumput ialah tumbuhan saka dan tidak mempunyai lengkung
pertumbuhan yang sama dengan pokok tembikai yang
Kertas 1 merupakan tumbuhan semusim. Selain itu, rumput mempunyai
beberapa lengkung sigmoid berulangan dalam lengkung
1. C pertumbuhannya serta dapat menghasilkan bunga dan buah
untuk beberapa kali.
2. B Tisu vaskular merangkumi xilem dan floem yang membantu
dalam pengangkutan bahan dalam tumbuhan. Kertas 2

3. C Bahagian A

4. D 1. (a) Pertumbuhan primer
(b) P – Zon pembezaan sel
5. A Salur xilem dan tisu sklerenkima mempunyai sel dinding Q – Zon pemanjangan sel
berlignin bagi menyokong tumbuhan. R – Zon pembahagian sel
(c) (i) Proses ini membolehkan sel-sel pada zon ini
6. B Sel-sel parenkima ialah sel yang tersusun longgar dan menambahkan saiz mereka melalui proses pemvakuolan.
mempunyai dinding sel nipis dengan sejumlah besar kloroplas (ii) Korteks parenkima, endodermis
untuk fotosintesis.
2. (a) Membantu melindungi zon pembahagian sel.
7. A (b) (i)

8. D Sel meristem yang terdapat di hujung akar membantu tanaman Jisim kering 1 markah
bertumbuh dan sel rambut akar di hujung akar membantu 1 markah
tumbuhan menyerap air dan mineral.
Bab 1 0 Masa (minggu)
9. B Pemvakuolan berlaku untuk membantu pemanjangan sel dalam 1 markah
tumbuhan.
(ii) Di permulaan graf, jisim kering berkurangan kerana
10. C Pembentukan xilem sekunder adalah salah satu proses dalam makanan simpanan dalam biji benih digunakan untuk
pertumbuhan sekunder tumbuhan. respirasi bagi membentuk daun dan akar semasa
pencambahan. Apabila daun yang terbentuk menjalankan
11. A P ialah tisu floem yang membantu mengangkut hasil fotosintesis fotosintesis, pertumbuhan berlaku dalam lengkung
dalam tumbuhan. sigmoid. Di akhir graf, jisim kering semakin berkurangan
apabila biji benih baru disebarkan sebelum mati.
12. C Kambium gabus mengandungi sel meristem yang menjalankan
pembahagian sel untuk menghasilkan gabus. 3. (a) Struktur P: Salur xilem
Struktur Q: Tiub tapis
13. D Zon I ialah zon pembahagian sel yang mengandungi sel meristem (b) Mitosis
untuk menjalankan mitosis bagi menghasilkan sel baru untuk (c) Struktur P (Salur xilem) ialah tiub berongga yang berterusan
pertumbuhan. untuk memberikan aliran air dan mineral yang berterusan.
Struktur Q (Tiub tapis) ialah rangkaian sel memanjang secara
14. B menegak dengan sambungan plat tapis untuk membolehkan
pengangkutan makanan ke semua arah dalam tumbuhan.
15. B Meristem lateral ialah meristem vaskular yang membantu (d) Struktur P (Tiub xilem) mempunyai dinding sel tebal yang
tumbuhan menambahkan ukur lilitnya. berlignin yang menjadikannya cukup kuat untuk memberikan
sokongan mekanikal kepada tumbuhan.
16. D
4. (a) Tumbuhan semusim – W
17. A Tumbuhan dwimusim – X
Tumbuhan saka – Y
18. C Walaupun pertumbuhan sekunder berlaku dalam tumbuhan, (b) (i)
pertumbuhan primer juga terus dijalankan dalam tumbuhan.
Jisim kering (g)
19. A
Label paksi-x dan paksi-y
20. B Xilem primer mengandungi dinding sel yang berlignin untuk yang betul = 1 markah
memberikan sokongan kepada tumbuhan. Bentuk lengkung
yang betul = 1 markah
21. C
Masa (minggu)
22. D

23. B Gabus diperbuat daripada kulit lembut dalaman yang dihasilkan
oleh kambium berspan (sejenis kambium vaskular).

24. D

25. A

26. A

27. B Tumbuhan dwimusim melengkapkan musim pertumbuhan
tampang dan musim pembiakan. Contohnya ialah kubis, lobak
merah dan pokok bunga balung ayam.

28. C Pokok itu ialah pokok mangga yang dikelaskan sebagai
tumbuhan saka.

29. C P ialah peringkat percambahan dan makan yang disimpan di
dalam kotiledon digunakan. Q ialah peringkat penuaan dan
akhirnya tumbuhan itu akan mati.

120

(ii) Lengkung pertumbuhan itu mempunyai dua lengkung Kambium vaskular yang lebih aktif membentuk salur xilem
sigmoid. Lengkung sigmoid yang pertama menunjukkan yang besar dan berdinding nipis. [1]
musim pertumbuhan tampang bagi tumbuhan lobak
merah dan lengkung sigmoid yang kedua menunjukkan Pada musim luruh, kambium vaskular menjadi kurang aktif.
musim pembiakan tumbuhan lobak merah. [1]

Bahagian B Kambium vaskular yang kurang aktif membentuk salur xilem
yang lebih sempit tetapi lebih berlignin. [1]
5. (a) Sel yang wujud dalam zon P ialah sel meristem. [1]
Sel meristem mempunyai saiz yang kecil. [1] Bahagian kayu yang terbentuk pada musim bunga mempunyai
Sel meristem mempunyai dinding sel yang nipis. [1] warna yang lebih cerah sementara bahagian kayu yang
Sel meristem mempunyai nukleus yang besar. [1] terbentuk pada musim luruh mempunyai warna yang lebih
Sel meristem tidak mempunyai vakuol atau mempunyai vakuol gelap. [1]
yang kecil. [1]
Tiada ruang di antara sel meristem. [1] Gelang tahunan terbentuk daripada corak kawasan cerah dan
(b) Zon P ialah zon pembahagian sel. [1] gelap yang berselang-seli. [1]
Sel membahagi secara aktif semasa mitosis untuk
menghasilkan sel yang sama bagi meningkatkan bilangan sel Oleh itu, usia tumbuhan berkayu dapat ditunjukkan
baru. [1] berdasarkan gelang tahunan. [1]
Zon Q ialah zon pemanjangan sel. [1]
Sel membesar dengan menyerap lebih banyak air dan mineral (b) Pertumbuhan berterusan tumbuhan berlaku pada meristem
dengan pembesaran saiz vakuol. [1] apeks akar dan meristem apeks pucuk. [1]
Zon R ialah zon pembezaan sel. [1]
Sel membeza daripada satu sama lain untuk membentuk sel Pertumbuhan tumbuhan yang berterusan dapat membantu
unik seperti sel epidermis, sel mesofil, tisu xilem dan tisu tumbuhan untuk menjalani pertumbuhan primer dan sekunder.
floem. [1] [1]
(c) (i)
Sel meristem dapat terus membahagi untuk menghasilkan sel
AB baru. [1]

Sel epidermis meliputi Kulit kayu dan gabus Sel meristem ini terletak di zon pembahagian sel. [1]
Jadi, sel baru terus bertambah sementara sel lama kehilangan
bahagian luar batang. meliputi bahagian luar
keupayaan untuk membahagi dan membentuk badan
batang. [1] tumbuhan. [1]
(c) Pertumbuhan apeks pucuk dapat dicegah dengan pertumbuhan
Tiada kayu pada Kayu didapati di dalam lateral pucuk yang berterusan. [1]
Dalam saranan Cik Chang kepada petani, apeks pucuk akan
batang. batang. [1] dipotong. [1] Bab 1
Ini membolehkan lateral pucuk bertumbuh secara aktif dan
Tiada pembentukan Pembentukan kambium berterusan. [1]
Oleh itu, ketinggian pokok mangga dapat dikawal tanpa
kambium gabus di gabus di bawah mempengaruhi pertumbuhan pokok mangga. [1]
Selain itu, tidak akan mempengaruhi pengeluaran hasil pokok
bawah epidermis. epidermis. [1] mangga. [1]

Tiada penyambungan Penyambungan Bahagian C
kambium vaskular pada kambium vaskular pada
berkas vaskular. berkas vaskular untuk 7. (a) Pertumbuhan ialah proses peningkatan saiz dan bilangan sel
membentuk gegelang yang berlaku sepanjang hayat suatu organisma. [2]
kambium. [1]
(b) (i) Corak pertumbuhan rumput berbeza dengan corak
Terdapat xilem primer Terdapat xilem primer pertumbuhan belalang.

sahaja di dalam berkas dan xilem sekunder di Rumput menunjukkan pertumbuhan yang tidak terhad
tetapi belalang menunjukkan pertumbuhan yang terhad.
vaskular. dalam berkas vaskular. [1] [1]

Terdapat floem primer Terdapat floem primer Rumput tumbuh sepanjang hayatnya tetapi belalang
mempunyai tempoh pertumbuhan yang terhad. [1]
sahaja di dalam berkas dan floem sekunder di
Rumput tumbuh secara berterusan tetapi belalang
vaskular. dalam berkas vaskular. [1] membesar sekali-sekala untuk memaksimumkan saiznya.
[1]
(ii) Pertumbuhan tumbuhan saka adalah berbentuk jujukan
sigmoid yang kecil. [1] Rumput tumbuh dengan pemanjangan sel melalui
pemvakuolan tetapi belalang membesar dengan
Hal ini disebabkan pertumbuhan sekunder tumbuhan saka menambahkan sel-sel badannya. [1]
dijejaskan oleh faktor-faktor seperti keamatan cahaya, air
dan suhu persekitaran. [1] Rumput tidak mengalami proses ekdisis tetapi belalang
mengalami proses ekdisis. [1]
Pada musim bunga, keamatan cahaya dan suhu
persekitaran yang tinggi menggalakkan tumbuhan (ii)
tumbuh dengan lebih pesat. [1]
Ketinggian (m)
Pada musim luruh, tumbuhan saka tumbuh dengan lebih
lambat akibat keamatan cahaya lebih rendah. [1] Label paksi-x dan paksi-y
yang betul = 1 markah
Pada musim sejuk, kadar pertumbuhan tumbuhan saka Bentuk lengkung
menjadi sangat perlahan kerana kambium vaskular dan yang betul = 1 markah
meristem lateral hampir dalam keadaan dorman akibat
keamatan cahaya dan suhu persekitaran yang sangat 0 Masa (minggu)
rendah. [1]
Lengkung pertumbuhan pokok padi menunjukkan
6. (a) Umur tumbuhan berkayu dapat ditentukan dengan mengira lengkung sigmoid. [1]
jumlah gelang tahunan yang ditunjukkan pada keratan rentas
batangnya. [1] Pokok padi ialah tumbuhan semusim. [1]
Lengkung pertumbuhan menunjukkan penurunan kerana
Kadar pertumbuhan sekunder kambium vaskular dipengaruhi
oleh musim di negara-negara beriklim sederhana. [1] makanan yang tersimpan di kotiledon digunakan untuk
percambahan biji benih untuk menghasilkan daun. [1]
Kambium vaskular tidak aktif pada musim sejuk. [1]
Pada musim bunga, kambium vaskular menjadi lebih aktif. [1] 121

Setelah daun tumbuh, pokok padi dapat menjalankan 4. B Lamina adalah leper untuk menambahkan luas permukaan
fotosintesis dan ketinggian pokok padi bertambah. [1] untuk menyerap lebih banyak cahaya matahari bagi fotosintesis.
Seterusnya, kadar pertumbuhan menjadi malar kerana Lamina adalah nipis untuk pertukaran gas berlaku dengan lebih
pokok padi sudah matang. [1] mudah dan cepat.
Akhirnya, pokok padi mengalami proses penuaan dan
parameternya akan berkurang. [1] 5. A Struktur mozek daun membantu mengurangkan pertindihan
(iii) Jisim kering ialah parameter yang lebih sesuai untuk daun dan membolehkan daun menerima cahaya matahari secara
mengukur pertumbuhan tumbuhan. [1] optimum untuk menjalankan fotosintesis.
Jisim kering merujuk kepada jisim selepas penyingkiran
air pada tumbuhan dengan memanaskan tumbuhan pada 6. C Lapisan kutikel ialah lapisan kalis air yang membantu mencegah
suhu 110°C sehingga mencapai jisim tetap. [1] kehilangan air dari permukaan daun.
Jisim kering lebih sesuai sebagai parameter pertumbuhan
kerana ketinggian tidak dapat menunjukkan jumlah 7. C Sel mesofil berspan berbentuk tidak sekata dapat menambahkan
pertumbuhan tumbuhan yang tepat kerana hanya luas permukaan untuk pertukaran gas.
mempertimbangkan satu dimensi pertumbuhan
tumbuhan. [1] 8. B
Oleh kerana tumbuhan dapat tumbuh dengan kadar yang
berbeza untuk dimensi yang berbeza, maka jisim kering 9. C
lebih sesuai sebagai parameter pertumbuhan. [1]
Jisim kering memastikan bahawa hanya bahan organik 10. A
pada tumbuhan yang ditimbang. [1]
11. A
Kertas 3
12. B Pergerakan ion kalium keluar dari sel pengawal menyebabkan sel
1. (a) Prosedur: pengawal menjadi hipotonik terhadap sel-sel bersebelahannya
1. Letakkan kacang hijau di dalam bekas berisi kapas basah untuk membolehkan molekul-molekul air bergerak keluar dari
untuk membolehkan radikel tumbuh menjadi akar. sel pengawal sehingga liang stoma tertutup.
2. Potong hujung akar dengan panjang kira-kira 10 mm.
3. Rendam akar ke dalam asid asetik 10 cm3 dengan etanol 13. C
30  cm3.
4. Potong akar dengan pisau secara membujur. 14. D Kepekatan sukrosa yang tinggi menyebabkan sap sel menjadi
5. Bilas akar yang dihiris dengan air suling dan letakkan di hipertonik dan merangsang molekul-molekul air meresap ke
atas gelas kaca dengan setitis air suling. dalam sel pengawal untuk menyebabkan liang stoma terbuka.
6. Titiskan dua titis pewarna aseto-orcein ke akar yang dihiris.
7. Perhatikan slaid yang disediakan di bawah mikroskop 15. B
cahaya.
Bab 1 – Bab 2 8. Lukis dan labelkan zon pembahagian sel, zon pemanjangan 16. B Dinding luar sel yang nipis dan lebih elastik dan dinding
sel dan zon pembezaan sel pada akar. dalam sel yang tebal dan tidak begitu elastik menyebabkan sel
pengawal melengkung ke luar.
(b)
17. C
Zon pembezaan sel
18. D Peningkatan kepekatan sukrosa dalam sel pengawal dan sel
Zon pemanjangan sel pengawal menjadi segah dapat menjadikan sel pengawal
melengkung ke luar dan membuka liang stoma. Apabila liang
Zon pembahagian sel stoma terbuka, kadar transpirasi meningkat menyebabkan
tumbuhan kehilangan banyak air.
Jidal akar
19. D
(c) Di zon pembahagian sel, terdapat sel meristem yang bersaiz
sangat kecil dengan nukleus yang besar. 20. A

Di zon pemanjangan sel, sel mempunyai vakuol besar. 21. B Faktor kelembapan udara rendah, kelajuan udara tinggi dan
Di zon pembezaan sel, sel dibezakan menjadi sel khusus. suhu tinggi meningkatkan kadar transpirasi. Oleh itu, air akan
(d) (i) Merah menyejat keluar dari tumbuhan dengan kadar tertinggi.

(ii) Untuk mewarnakan kromosom 22. C
(d) Aseto-orcein mempunyai bau yang kuat seperti cuka dan
23. D Kadar transpirasi = 6.5 – 3.8
merengsa. Kebuk wasap diperlukan untuk menyingkirkan bau 10
kuat dari makmal biologi semasa eksperimen.
= 0.27 cm/min
BAB 2
24. A Bilik mandi mempunyai kelembapan tinggi dan kelajuan udara
Kertas 1 yang rendah untuk menurunkan kadar transpirasi.

1. A 25. A

2. D 26. C

3. C Sel mesofil palisad ialah lapisan kedua sel dalam daun yang 27. B
terdedah kepada cahaya matahari. Sel ini memerlukan sejumlah
besar kloroplas untuk menjalankan fotosintesis. 28. B

29. A

30. C Tindak balas bersandarkan cahaya berlaku di tilakoid pada waktu
siang. Tindak balas ini membebaskan oksigen dan tiada glukosa
yang terbentuk. Tindak balas tidak bersandarkan cahaya berlaku
di stroma pada waktu siang dan malam. Tindak balas ini tidak
membebaskan oksigen dan glukosa terbentuk.

31. A Lampu 40 W memberikan keamatan cahaya yang lebih rendah
kepada tumbuhan. Oleh itu, kadar fotosintesis akan dikurangkan
dan kurang gelembung oksigen akan dibebaskan.

32. B Keamatan cahaya dan suhu ialah faktor-faktor pengehad dalam
eksperimen ini. Faktor ini akan mengehadkan kadar fotosintesis
walaupun kepekatan karbon dioksida meningkat.

122