Spotlight A+1 Tingkatan 4.5 Kimia

Persamaan kimia bagi tindak balas adalah seperti berikut.

H2X(ak) + 2NaOH(ak) → Na2X (ak) + 2H2O(e)
Jika 25 cm3 asid H2X diperlukan untuk meneutralkan larutan natrium hidroksida, NaOH di
(b) Rajahd8a.l3ammekneulanljaunkgkkanontiintud,ahkibtuanlagskyaannkgedpiejkalaatnankalnarkuetaantaassisdebHat2iXandaKl.am mol dm–3. [3 markah]

Sebatian K Panaskan Pepejal hitam L + Gas M

+ Asid sulfurik, + Air kapur
H2SO4

Lautan biru Air kapur
W terbentuk menjadi keruh

+ Tambah larutan ammonia
hingga berlebihan

Larutan biru
tua terbentuk

Rajah 8.3 [4 markah]
(i) Berdasarkan Rajah 8.3, kenal pasti K, L, M dan W.
(ii) Huraikan satu ujian kimia untuk mengenal pasti anion di dalam larutan W. [2 markah]

Bahagian B KERTAS MODEL SPM
[20 markah]
Arahan: Jawab mana-mana satu soalan.
9. Tiga eksperimen, I, II dan III dijalankan untuk mengkaji faktor yang mempengaruhi kadar tindak balas.
Jadual 9 menunjukkan bahan tindak balas dan keadaan tindak balas yang terlibat.

Eksperimen Bahan tindak balas Keadaan tindak balas
I

50 cm3 asid hidroklorik, Suhu bilik
HCl 0.5 mol dm–3

Zink, Zn berlebihan

II

50 cm3 asid hidroklorik, 70 ºC
HCl 0.5 mol dm–3 70 ºC

Zink, Zn berlebihan 535

III

50 cm3 asid sulfurik,
H2SO4 0.5 mol dm–3

Zink, Zn berlebihan

Jadual 9

(a) Merujuk kepada Eksperimen I, II dan III, nyatakan:
(i) maksud kadar tindak balas,
(ii) dua faktor yang mempengaruhi kadar tindak balas. [3 markah]
(b) Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas dalam Eksperimen I. [2 markah]
(c) H[Isitiupnagdujummolalharisgiaps apdaudagakseahdidaraongbenil,ikH: 224yadnmg 3dmiboebl–a1]s kan da lam E ksperimen I.
sLaamkaar. kan graf isi padu gas hid rogen, H2 mela wan masa bag i Eksperimen I, II dan III [3 markah]
(d) pada paksi yang
[2 markah]
(e) Bandingkan kadar tindak balas antara Eksperimen I dan Eksperimen II. Jelaskan jawapan anda
dengan menggunakan Teori perlanggaran. [5 markah]
(f) Bandingkan kadar tindak balas antara Eksperimen II dan Eksperimen III. Jelaskan jawapan anda
dengan menggunakan Teori perlanggaran. [5 markah]

10. (a) Rajah 10.1 menunjukkan suatu tindak balas penyesaran. Serbuk logam Q ditambahkan ke dalam
larutan argentum nitrat, AgNO3 di dalam sebuah tabung uji.

Serbuk Larutan
logam Q berwarna
biru

Larutan Pepejal
tak berwarna kelabu
berkilat

KERTAS MODEL SPM Rajah 10.1
Berdasarkan Rajah 10.1, nyatakan identiti logam Q. Tuliskan persamaan setengah untuk mewakili
pengoksidaan dan penurunan. Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi argentum, Ag.
[4 markah]
(b) Rajah 10.2 menunjukkan susunan radas bagi suatu
eksperimen untuk mengkaji tindak balas redoks. G

Berdasarkan Rajah 10.2, huraikan pengoksidaan dan Elektrod
penurunan yang berlaku. Jawapan anda mesti mengandungi karbon
yang berikut. Larutan ferum(II) Larutan kalium
(i) Peranan setiap bahan tindak balas. sulfat, FeSO4

(ii) Pemindahan elektron yang berlaku pada setiap bahan Asid sulfurik, dikromat(VI),
tindak balas. H2SO4 cair K2Cr2O7 berasid

(iii) Perubahan warna yang dapat diperhatikan selepas 15 Rajah 10.2
minit. [6 markah]

(c) Rajah 10.3 menunjukkan dua jenis sel. V
Bandingkan sel P dan sel Q. Jawapan anda perlu AB
mengandungi perkara yang berikut.
(i) Perubahan tenaga CD

Magnesium, Kuprum, Kuprum,
Mg Cu Cu
(ii) Pengaliran elektron Larutan
(iii) Hasil yang terbentuk di anod kuprum(II)
(iv) Persamaan setengah bagi nyahcas di katod sulfat, CuSO4
(iv) Perubahan warna larutan
Rajah 10.3

Diberikan nilai E0 yang berikut:
Mg2+(ak) + 2e– ⇌ Mg(p) E0 = –2.38 V
C22HHu222+OO(a22++k(()ccee+)) 2+→e–2Oe⇌–2(⇌gC)u+H(p42()Hg )+(+ak2)O+H4–e(–a k) EEE000 = –0.83 V
= +1.23 V
= +0.34 V
2SO42–(ak) → S2O82– + 2e– E0 = +2.01 V

[10 markah]

536

Bahagian C

[20 markah]

Arahan: Jawab semua soalan.

11. (a) Cecair sebatian Q dan sebatian R ialah hidrokarbon yang mempunyai 6 atom karbon. Satu eksperimen
dijalankan untuk mengkaji kuantiti jelaga yang dihasilkan apabila sebatian Q dan sebatian R terbakar
dalam gas oksigen, O2. Keputusan eksperimen ditunjukkan dalam Jadual 11.1.

Sebatian Q Sebatian R

• Terbakar dalam udara dengan nyalaan kuning • Terbakar dalam udara dengan nyalaan kuning
berjelaga. lebih berjelaga.

Jadual 11.1
(i) Nyatakan formula am bagi sebatian Q. [1 markah]
(ii) Terangkan perbezaan dalam pemerhatian bagi pembakaran antara sebatian Q dan sebatian R
dengan membandingkan peratus karbon mengikut jisim. [3 markah]
[Jisim molekul relatif: Q = 86; R = 84; jisim atom relatif C = 12]

(b) Jadual 11.2 menunjukkan sifat empat sebatian organik. Setiap sebatian mempunyai tiga atom karbon
per molekul.

Sebatian Sifat
organik
Terlarut campur dengan air dalam semua bahagian. Terbakar dengan nyalaan biru KERTAS MODEL SPM
V menghasilkan karbon dioksida, CO2 dan air, H2O.

W Larut dalam air. Bertindak balas dengan kalsium karbonat, CaCO3 menghasilkan
gas karbon dioksida, CO2.
X
Y Tidak larut dalam air. Menyahwarnakan warna jingga larutan kalium dikromat(VI)
berasid.

Tidak larut. Berbau wangi.

Jadual 11.2

Berdasarkan Jadual 11.2:
(i) namakan siri homolog bagi sebatian V, W, X dan Y.
(ii) nyatakan kumpulan berfungsi bagi sebatian V dan X. [6 markah]
(c) Rajah 11.1 menunjukkan formula struktur bagi hidrokarbon A dan hidrokarbon B. Kedua-dua
hidrokarbon mempunyai sifat kimia yang berbeza.

H H H H H H H H H H H H H H H H

HCCCCCCC HCCCCCCC

H H H H H H H H H H H H

Hidrokarbon A Hidrokarbon B

Rajah 11.1

(i) Lukis formula struktur bagi dua isomer hidrokarbon A.
(ii) Huraikan satu eksperimen makmal untuk membezakan kedua-dua hidrokarbon. Dalam huraian
anda, nyatakan yang berikut:
• Prosedur
• Pemerhatian
• Persamaan kimia yang terlibat [10 markah]

537

Kertas 3

1. Dalam eksperimen ini anda dikehendaki menyiasat kesan larutan garam klorida yang berlainan ke atas haba
pemendakan argentum klorida, AgCl.
Anda dibekalkan bahan-bahan berikut:
L1 = Larutan argentum nitrat. ANgaNCOl 03.05.5mmolodl mdm–3–3
L2 = Larutan natrium klorida,
L3 = Larutan kalium klorida, KCl 0.5 mol dm–3

Jalankan eksperimen menggunakan langkah-langkah di bawah:
1 Sukat dan tuangkan 25 cm3 larutan L1 ke dalam sebuah cawan polistirena.
2 Masukkan termometer ke dalam cawan polistirena yang mengandungi larutan L1 dan biarkan selama

1 minit. Rekodkan suhu awal larutan L1 dalam Jadual 1.
3 Sukat dan tuangkan 25 cm3 larutan L2 ke dalam cawan polistirena yang lain.
4 Masukkan termometer ke dalam cawan polistirena yang mengandungi larutan L2 dan biarkan selama

1 minit. Rekodkan suhu awal larutan L2 dalam Jadual 1.
5 Tuangkan larutan L1 dengan berhati-hati dan cepat ke dalam cawan polistirena yang mengandungi

larutan L2.
6 Kacau campuran dengan manggunakan termometer dan rekodkan suhu tertinggi atau terendah.
7 Ulang langkah 1 hingga langkah 6 dengan menggantikan larutan L2 dengan larutan L3.

Suhu (°C) L1 + L2 L1 + L3

KERTAS MODEL SPM Suhu awal larutan L1 (°C)

Suhu awal larutan garam klorida (°C)

Suhu tertinggi/terendah campuran (°C)

Jadual 1
[**Rujuk kepada Eksperimen simulasi dan contoh keputusan untuk memahami cara melengkapkan Jadual 1]

Berdasarkan eksperimen yang dijalankan:
1 Berikan satu inferens berdasar perubahan suhu dalam eksperimen ini.
2 Nyatakan,
(a) pemboleh ubah dimanipulasikan
(b) pemboleh ubah bergerak balas
(c) pemboleh ubah dimalarkan
3 Hitungkan haba pemendakan argentum klorida dalam kedua-dua tindak balas:
[Muatan haba tentu larutan: 4.2 J g–1 °C–1; ketumpatan larutan: 1 g cm–3]
N((aby)) a tLLakaaarruunttdaannefiaanrriggseeinnstteuucmmarannoiittprraaettr,,aAAsiggbNNaOOgi33h++abllaaarruuptteaamnneknnaadltirauikumamnkaklorlgorierdnidat,auK,mNCkalCl(oLlr1(idL+a1,L+A3gL)C2)l.

4
5 Berdasarkan keputusan eksperimen, nyatakan kesan larutan garam klorida yang berlainan ke atas haba
pemendakan argentum klorida, AgCl. Terangkan jawapan anda.

2. Dalam eksperimen ini, anda dibekalkan bahan-bahan D1 dan D2.

Bahagian A Jalankan eksperimen menggunakan langkah-langkah di bawah:

1 Masukkan kuantiti yang sesuai D1 ke dalam sebuah tabung uji.
TJaulaannkgaknanekasspidersiumlfeunr-ikek, Hsp2eSrOim4 ceanirdkaleadmalJaamdutaalb2unkeg uji itu dan hangatkan campuran perlahan-lahan.
2 atas gas yang terbebas.
3
4 Tuliskan pemerhatian dan inferens dalam Jadual 2.

538

Eksperimen Pemerhatian Inferens
(a) Letakkan kayu uji menyala

dekat mulut tabung uji.
(b) Alirkan gas yang terbebas

ke dalam air kapur.

Jadual 2
[**Rujuk kepada Eksperimen simulasi dan contoh keputusan untuk memahami cara melengkapkan Jadual 2]
5 Berdasarkan eksperimen yang dijalankan, namakan anion yang terdapat dalam D1.

Bahagian B Jalankan eksperimen menggunakan langkah-langkah di bawah:
1 Masukkan satu spatula serbuk D2 ke daam sebuah bikar 50 cm3.
2 Tambahkan air suling sehingga separuh penuh.
3 Kacau sehingga semua serbuk D2 larut.
4 Tuangkan 2 cm3 larutan yang disediakan ke dalam tiga buah tabung uji, I, II dan III.
5 Jalankan eksperimen-eksperimen dalam Jadual 3 ke atas larutan dalam tabung uji.
6 Tuliskan pemerhatian dan inferens dalam Jadual 3.

Eksperimen Pemerhatian Inferens
(a) Tabung uji I - Tambahkan larutan natrium
KERTAS MODEL SPM
hidroksida sedikit demi sedikit sehingga
berlebihan.

(b) Tabung uji II - Tambahkan larutan ammonia
sedikit demi sedikit sehingga berlebihan.

(c) Tabung uji III - Tambahkan 2 cm3 larutan
natrium sulfat.

Jadual 3
[**Rujuk kepada Eksperimen simulasi dan contoh keputusan untuk memahami cara melengkapkan Jadual 3]
7 Berdasarkan eksperimen yang dijalankan, namakan kation yang terdapat dalam D2.

Nota:
Eksperimen simulasi dan contoh keputusan soalan 1:

(a) L1 + L2 (Larutan argentum nitrat, AgNO3 + larutan natrium klorida, NaCl)

Termometer

40 40

30 25 cm3 30
20 larutan L1 20

Larutan L2 Cawan polistirena Mendakan putih

(b) L1 + L3 (Larutan argentum nitrat, AgNO3 + larutan kalium klorida, KCl)

Termometer

40 40

30 25 cm3 30
20 larutan L1 20

Larutan L3 Cawan polistirena Mendakan putih

539

Nota:
Eksperimen simulasi dan contoh keputusan soalan 2 (Bahagian A):

Kayu uji Tiada bunyi “pop” Kayu uji
menyala menyala
Asid sulfurik
Asid sulfurik cair
cair
D1
D1

Asid sulfurik cair Asid sulfurik cair

Air kapur Air kapur
menjadi keruh

D1 D1

KERTAS MODEL SPM Nota:
Eksperimen simulasi dan contoh keputusan soalan 2 (Bahagian B):

Tambah sedikit Tambah larutan
larutan natrium hidroksida natrium hidroksida berlebihan

Tabung uji 1

Mendakan Mendakan putih
putih larut
Tambah larutan
Tambah sedikit ammonia berlebihan
larutan ammonia

Tabung uji 2 Mendakan Mendakan putih
Tambah larutan putih tidak larut
natrium sulfat

Tabung uji 3 Mendakan
putih
540

JAWAPAN Jawapan Lengkap
https://bit.ly/2W8QCxy

Tingkatan 4 Kertas 2
Bab 1  Pengenalan kepada Kimia
Bahagian A
Zon Formatif 1.1 1. (a) Kimia ditakrifkan sebagai satu bidang ilmu sains yang

1. Satu bidang ilmu sains yang mengkaji struktur, sifat, komposisi mengkaji struktur, sifat, komposisi dan interaksi antara
dan interaksi antara jirim. jirim.
(b) (i) Cuka, garam, serbuk penaik
2. Racun perosak, hormon (ii) Cuka: bahan awet
3. Dengan nanoteknologi, losen pelindung matahari sekarang Garam: memberi rasa masin
Serbuk penaik: menaikkan adunan doh roti
tidak lagi berminyak dan tidak berwarna apabila disapu pada (c) Ahli kimia, doktor
kulit. (d) Sisa hidrogen peroksida pada kepekatan yang rendah
4. (a) Perunding kosmetik boleh dituang terus ke dalam singki; Sisa hidrogen
(b) Ahli dietetik peroksida pekat perlu dicairkan terlebih dahulu.
(c) Ahli patologi Kemudian ditambahkan dengan natrium sulfit bagi tujuan
(d) Doktor veterinar penguraian sebelum dituang ke dalam singki.

Zon Formatif 1.2 2. (a) (i) Kehadiran air dan oksigen
(ii) Pengaratan paku besi
1. Satu kaedah saintifik yang sistematik untuk menyelesaikan (iii) Jenis paku
masalah yang berkaitan sains.
(b) Air dan oksigen diperlukan bagi pengaratan.
2. (a) Apabila suhu bertambah, jisim garam yang terlarut (c)
bertambah.
Tabung uji Pemerhatian JAWAPAN TINGKATAN 4
(b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: suhu
Pemboleh ubah gerak balas: jisim garam terlarut A Paku besi tidak karat.

B Paku besi karat.

C Paku besi karat.

Zon Formatif 1.3 (d) Oksigen dan air perlu hadir bagi pengaratan paku besi.

1. Jangan makan minum, kejar atau berlari di dalam makmal. Bahagian B
Jangan tuang semula bahan kimia ke dalam botol reagen. 3. (a) Kaedah saintifik ialah cara sistematik untuk menyelesaikan

2. Pastikan bahan mudah terbakar berada jauh daripada sumber masalah dalam sains.
haba. (b)
Jangan menghalakan mulut tabung uji ke arah muka sendiri
atau orang lain. Membuat pemerhatian

3. (a) Untuk menjalankan eksperimen yang membebaskan wap Membuat inferens
beracun, gas yang mudah terbakar atau gas dengan bau
sengit. Mengenal pasti masalah

(b) Untuk menyingkirkan kotoran, minyak, bahan kimia atau Membuat hipotesis
mikroorganisma daripada tangan.
Mengenal pasti pemboleh ubah
(c) Untuk membasuh dan membersihkan bahagian badan
apabila kemalangan berlaku pada bahagian badan. Juga Mengawal pemboleh ubah
digunakan untuk memadamkan api sekiranya berlaku
kebakaran pada mana-mana bahagian badan. Merancang eksperimen

4. (a) Simpan dalam minyak parafin untuk mencegah tindak Mengumpul data
balas bahan kimia dengan kelembapan, air dan udara.
Mentafsir data
(b) Simpan di dalam botol gelap untuk mengelakkan daripada
terdedah kepada cahaya matahari. Membuat kesimpulan

5. Keracunan merkuri ialah satu fenomena apabila seorang
terdedah kepada merkuri dalam kandungan tertentu. Dua
simptom bagi keracunan merkuri ialah muntah dan sesak
bernafas.

Zon Sumatif Menulis laporan
Bahagian C
Kertas 1 2. A 3. C 4. B 5. C 4. (a) (i) Ammonium nitrat/ urea
1. A 7. B 8. D 9. B 10. C
6. B 12. A 13. C 14. C 15. D (ii) Pekerjaan A: Ahli farmasi
11. B Pekerjaan B: Ahli patologi

541

Kimia   Jawapan

Kertas 2 DAJanidbgie,grfaoikprakmnaunjliafsoiemrmmmpuilorailkemksuoellberaketuliaaltnYifY=ia(Cla2hHC4O2H)n4O.
(ii)
Bahagian A

1. (a) Untuk membuang lapisan magnesium oksida pada + 4((C1)2H+4O16)]n = 88
permukaannya. n[2(12) = 88
44n = 88
(b) Untuk membenarkan oksigen memasuki mangkuk pijar 88
bagi pembakaran lengkap magnesium. n= 44

(c) (i)

Unsur Magnesium, Mg Oksigen, O n=2 Y
Maka, formula molekul bagi sebatian = (CC4H2H8O4O2)2
Jisim (g) 22.30 – 20.50 23.50 – 22.30 =
= 1.80 = 1.2
Bahagian B
Bilangan mol 1.8 = 0.075 1.2 = 0.075
atom 24 16 4. (a) (i) Formula molekul sebatian menunjukkan bilangan
sebenar atom setiap unsur yang hadir dalam satu
Nisbah paling 1 1 molekul sebatian itu.
ringkas
Oleh itu, formula empirik bagi magnesium oksida (ii) Jisim molekul relatif bagi glukosa
ialah MgO. = 6(12) + 12(1) + 6(16)
(ii) 2Mg(p) + O2(g) → 2MgO(p) = 180
(d) (i) Satu molekul glukosa mempunyai 6 atom karbon, 12

Salur kaca Serbuk oksida W atom hidrogen dan 6 atom oksigen. Formula empirik
Salur glukosa CH2O.
(b) (i) Pertimbangkan 100 g sebatian Q.

getah Lampu Etanol, Salur kaca Unsur Karbon, C Hidrogen, H
Lubang spirit C2H5OH
udara Asid hidroklorik, Peratus 85.71% 14.29%
Salur HCI 1.0 mol dm–3
kaca Ketulan zink, Zn Jisim (g) 85.71 14.29

JAWAPAN TINGKATAN 4 Air Bilangan mol 85.71 14.29
atom 12 1
= 7.1425 = 14.29

Bongkah kayu Nisbah paling 7.1425 14.29
ringkas 7.1425 7.1425
(ii) Gas hidrogen dibenarkan mengalir melalui radas =1 =2
selama 10 hingga 15 saat untuk menyingkirkan
semua udara.
Maka, formula empirik bagi Q ialah ==CH(4C22.H2)n
2. (a) Formula empirik satu sebatian ialah formula kimia yang (b) (ii) Anggapkan formula empirik bagi Q
menunjukkan nisbah paling ringkas bilangan atom bagi
setiap unsur dalam sebatian itu.
(b) (i) Kaedah I. Magnesium adalah lebih reaktif daripada Diberikan jisim molekul renla[t1i2f +(C2H(12))]n = 42
= 42
hidrogen. 14n = 42
(ii) Pemanasan, penyejukan dan penimbangan diulang 42
sehingga satu jisim tetap diperoleh. n= 14

(c) (i) Jisim kuprum = 61.71 – 55.31 = 6.4 g n=3
6.4 Maka, formula molekul bagi sebatian Q= (CC3HH62)3
(ii) Bilangan mol atom kuprum = 64 = 0.1 mol I =
Eksperimen II
(iii) Jisim oksigen = 63.31 – 61.71 = 1.6 g (c)
1.6
(iv) Bilangan mol oksigen = 16 = 0.1 mol • Melibatkan pemanasan.
• Tindak balas antara gas dengan pepejal.
(v) 0.1 mol atom kuprum bergabung dengan Persamaan
0.1 mol atom oksigen. Maka, 1 mol atom kuprum
bergabung dengan 1 mol atom oksigen. Formula • Oksida logam • Logam terbentuk.
empirik kuprum oksida ialah CuO.
terbentuk. • Oksida logam
3. (a) Formula molekul sebatian menunjukkan bilangan sebenar • Logam bertindak bertindak balas
atom setiap unsur yang hadir dalam satu molekul sebatian. balas dengan gas dengan gas
(b) C66(H1212) Perbezaan oksigen. hidrogen.
(c) + 12(1) = 84 • Jisim bahan tindak • Jisim bahan
balas bertambah. tindak balas
((de)) C(i)H 2 Pertimbangkan 100 g satu sampel sebatian Y. berkurang.

Unsur Karbon, C Hidrogen, H Oksigen, O Bahagian C

Jisim (g) 54.55 9.09 36.36 5. (a) I – Apabila dipanaskan, kuprum(II) nitrat terurai untuk
membentuk kuprum(II) oksida, gas nitrogen dioksida
Bilangan 54.55 9.09 36.36 dan gas oksigen.
mol atom 12 1 16
I I – 2ACpuab(NilaOk3)u2(ppr)um→(I2IC) uoOks(ipd)a+be4rNtiOnd2(agk) +baOla2s(gd)engan
= 4.546 = 9.09 = 2.273 asid hidroklorik, kuprum(II) klorida dan air
dihasilkan.
Nisbah 4.546 9.09 2.274
paling 2.273 2.273 2.273 CuO(p) + HCl(ak) → CuCl2(ak) + H2O(ce)
ringkas =2 =4 =1

546

Kimia   Jawapan

2. Bes Asid (b) Empat ikatan tunggal
Amfoterik Oksida P H

Oksida R Oksida Q

3. Q, R, P HCH
4. Aluminium oksida

Bab 5  Ikatan Kimia H


Zon Formatif 5.1 DFouramiuklaat:aCn Hga4nda dua
(c)
1. Ikatan kimia merupakan daya yang mengikat atom bersama
untuk membentuk sebatian atau molekul melalui pemindahan OC O
elektron atau perkongsian elektron. (b) Sebatian kovalen
Formula: CO2
2. Atom neon sudah mencapai susunan elektron oktet yang stabil. 2. (a) 2.5
Ia tidak perlu menerima, menderma atau berkongsi elektron ((cd)) NH3
dengan atom lain.
H
3. Tidak. Susunan elektron bagi atom magnesium ialah 2.8.2. Ia
JAWAPAN TINGKATAN 4 belum mencapai susunan elektron oktet yang stabil. H NH

4. Susunan elektron bagi atom natrium ialah 2.8.1. Atom natrium
boleh menderma elektron valens tunggal untuk mencapai Zon Formatif 5.4
susunan elektron yang stabil, 2.8.

5. (a) Ikatan ion
(b) Ikatan kovalen
(c) Ikatan kovalen
(d) Ikatan ion
(e) Ikatan kovalen
(f) Ikatan ion

Zon Formatif 5.2 1. Ikatan hidrogen ialah sejenis daya tarikan antara satu atom
hidrogen yang terikat kepada atom yang sangat elektronegatif
1. (a) 2.8; Y2– seperti fluorin, oksigen atau nitrogen, dengan satu lagi atom
(b) 2; W+ elektronegatif (fluorin, oksigen atau nitrogen) dalam molekul
lain.
2. Ion positif; Q3+

3. (a) Satu atom magnesium mempunyai susunan elektron 2.8.2. 2. Molekul HCl tertarik oleh daya van der Waals yang lemah
Satu atom magnesium menderma 2 elektron valens untuk
mencapai susunan elektron oktet yang stabil, 2.8. Satu ion sahaja. Kurang tenaga haba yang diperlukan untuk mengatasi
magnesium positif, Mg2+ terbentuk. Mg ˜ Mg2+ + 2e–. Satu daya van der Waals yang lemah ini. Sebaliknya, molekul HF
atom klorin mempunyai susunan elektron 2.8.7. Dua atom ditarik oleh daya van der Waals lemah dan ikatan hidrogen.
Lebih tenaga haba diperlukan untuk mengatasi daya van der
klorin masing-masing menerima satu elektron daripada Waals yang lemah dan memecahkan ikatan hidrogen.
atom magnesium untuk mencapai susunan elektron oktet
2.8.8. Dua ion negatif, Cl– terbentuk. Satu ion Mg2+ dan 3. eElteakntorol,neCg2aHti5fO. HAtommenogkasnidgeunngdi aalatomm oksigen yang sangat
dua ion Cl– ditarik bersama oleh daya tarikan elektrostatik molekul etanol boleh
membentuk ikatan hidrogen dengan atom hidrogen dalam
yang kuat. Satu sebatian ion magnesium klorida, MgCl2 molekul air.
terbentuk.
(b)
– 2+ Zon Formatif 5.5
–
1. Satu ikatan datif ialah sejenis ikatan kovalen yang mana
Cl Mg Cl sepasang elektron yang dikongsi datangnya daripada hanya
satu atom.

2. Atom nitrogen dalam molekul ammonia menyumbang satu
Zon Formatif 5.3 pasang elektron bebas untuk dikongsi dengan ion hidrogen.
Dalam ion ammonium yang terbentuk, atom nitrogen
1. (a) Satu ikatan tunggal mencapai susunan elektron oktet yang stabil dan semua atom
hidrogen sudah mencapai susunan elektron duplet yang stabil.
H Cl
3. (a)
Formula: HCl
H
550 NH
H

(b) • Guna ketulan marmar yang kecil. Jawapan  Kimia
• Guna asid hidroklorik yang lebih pekat. Mangan(IV) oksida bertindak sebagai mangkin yang
menyediakan satu lintasan alternatif dengan tenaga
(c) Graf isi padu gas karbon dioksida melawan masa. pengaktifan yang rendah. Frekuensi perlanggaran
Isi padu gas karbon dioksida (cm3) berkesan antara zarah dalam eksperimen II lebih tinggi.

40 Zon Sumatif

30 Kertas 1 2. C 3. D 4. C 5. A
1. D 7. A 8. C 9. A 10. A
6. B 12. B 13. D 14. A 15. D
11. D

20 Kertas 2

Bahagian A

10 1. (a) Graf isi padu gas terkumpul melawan masa:

Isi padu gas (cm3)

0 30 60 90 120 150 180 210 40
Masa (s)
(d) 48 cm3. Sebahagian gas karbon dioksida larut dalam air. Δy = 37 – 30
(e) Air ditepukan dengan gas karbon dioksida sebelum gas =7

dikumpulkan di dalam buret. 30 Δx = 114 – 54
= 60

Zon Formatif 7.3 20 JAWAPAN TINGKATAN 4

1. Pada malam yang panas, suhu persekitaran adalah lebih tinggi. Δy = 26.5 – 8
Tindak balas kimia dalam badan kelip-kelip semakin cepat. = 18.5
Oleh itu, kelip-kelip berkelip dengan lebih cepat dan kerap.
10
2. Makanan yang disimpan di dapur terdedah kepada suhu
yang tinggi. Tindakan bakteria terhadap makanan lebih cepat. Δx = 51 – 9
Lebih banyak bahan toksik dibebaskan. Jadi, pereputan dan = 42
penguraian makanan lebih cepat.
0 30 60 90 120 150 180 210 240 Masa (s)
3. Serbuk detergen mempunyai jumlah luas permukaan yang
bertindak terhadap kotoran yang lebih tinggi. Air panas (b) Kadar tindak balas pada 30 saat = 18.5
menyediakan medium pada suhu yang lebih tinggi. Tindakan 42
pencucian menjadi semakin cepat.

Zon Formatif 7.4 = ∆y
∆x
1. (a) Tenaga minimum zarah bahan tindak balas yang
berlanggar perlu ada untuk memulakan satu tindak balas = 0.44 cm3 s–1
kimia.
Kadar tindak balas pada 90 saat = 7
(b) Perlanggaran yang menyebabkan tindak balas kimia. 60
Zarah yang berlanggar dengan orientasi yang betul dan ∆y
mencapai tenaga pengaktifan. = ∆x

2. (a) Jumlah kandungan tenaga dalam bahan tindak balas = 0.12 cm3 s–1
adalah lebih tinggi daripada jumlah kandungan tenaga (c) Kadar tindak balas pada 30 saat adalah lebih tinggi
dalam hasil tindak balas. daripada kadar tindak balas pada 90 saat. Kuantiti kalium
klorat(V) adalah lebih pada 30 saat.
(b) & (c) 37
Tenaga (d) (i) Bilangan mol gas oksigen = 24 000

= 0.0015 mol
(ii) Daripada persamaan kimia, 2 mol kalium klorat(V)
Tanpa mangkin menghasilkan 3 mol oksigen
Bahan Ea Ea' Dengan mangkin x mol KClO3 0.0015 mol oksigen
tindak x = 0.0015 × →
Hasil tindak balas 2
balas 3

= 0.001 mol
Jisim kalium klorat(V)
Laluan = 0.001 × [39 + 35.5 + 3(16)]

tindak balas = 0.1225 g

3. (a) Penggunaan mangkin 2. (a) Jumlah luas permukaan/ saiz marmar
(b) 2NaOCl(ak) → 2NaCl(ak) +mOen2g(gu)mpulkan (b) Gas karbon dioksida
(c) Masa yang diambil untuk 200 c  m3 gas 50
dalam eksperimen II lebih singkat. Jadi, eksperimen (c) (i) Kadar tindak balas purata = 25 = 2 cm3 s–1

II mempunyai kadar tindak balas yang lebih tinggi. (ii) Kadar tindak balas purata = 50 = 3.125 cm3 s–1
16

557

Kimia   Jawapan

(b) Graf 1 melawan kepekatan 3. (a) Kuprum, aluminium, magnesium, mangan (mana-mana
masa dua jawapan)

—ma1sa (s–1) (b) Ringan, keras, tahan kakisan.
4. (a) Piuter
0.05
(b) Zink, kuprum
(c) Membuat alat muzik; Membuat bahagian elektrik.

0.04 Zon Formatif 8.2

0.03 1. Silikon dan oksigen

2. (a) Silika
(b) Kaca kapur soda
0.02

(c) Silika, natrium karbonat, kalsium karbonat, aluminium
oksida, boron oksida.
0.01 (d) Kaca plumbum
3. Jisim boron oksida =
15 × 2500 g
100
0.02 0.04 0.06 0.08 0.10
= 375 g
Kepekatan (mol dm–3)
(c) Apabila kepekatan larutan natrium tiosulfat bertambah, 4. Kaca plumbum. Ia mempunyai indeks biasan yang tinggi
dan boleh memantulkan cahaya dari mentol ke persekitaran
nilai 1 juga bertambah. menjadikan lobi lebih terang dan lebih cantik.
masa

JAWAPAN TINGKATAN 4 (d) Mendakan kuning terbentuk. Zon Formatif 8.3
(e) Semakin tinggi kepekatan larutan natrium tiosulfat,
1. Keras dan kuat; Rapuh dan senang pecah; Lengai secara kimia;
semakin singkat masa untuk tanda ‘X’ hilang daripada 2. Silikon, oksigen, logam
penglihatan. 3. Oksida, karbida, nitrida
(f) Tambah air suling ke dalam larutan natrium tiosulfat 4. (a) Mempunyai sifat semikonduktor dan boleh menyimpan
untuk mengubah kepekatan natrium tiosulfat. Gunakan
kelalang kon yang sama saiz, kepekatan yang sama dan isi cas.
padu asid sulfurik cair. (b) Boleh tahan kejutan terma dan lebih tahan haba.

Bab 8  Bahan Buatan dalam Industri

Zon Formatif 8.1 Zon Formatif 8.4

1. Kemuluran logam 1. Bahan yang diperbuat daripada gabungan dua atau lebih bahan
bukan hamogen, iaitu bahan matriks dan bahan pengukuhan.
Daya Lapisan atom
Daya menggelongsor 2. Gentian optik, kaca gentian.
di atas satu 3. Konkrit kuat tetapi rapuh dengan kekuatan regangan yang
sama lain
rendah. Maka, keluli perlu ditambah ke dalam konkrit untuk
Atom yang sama saiz disusun teratur. Lapisan atom boleh mengukuhkan konkrit dan menghasilkan satu bahan komposit
menggelongsor di atas satu sama lain apabila daya dikenakan. yang kuat, kekuatan regangan yang tinggi dan kekuatan
Maka, logam bersifat mulur. mampatan yang tinggi.
Logam boleh ditempa: 4. Gentian kaca silika ialah bahan pengukuhan, penyalut kaca
atau plastik ialah bahan matriks.
Daya Bentuk 5. Kondominium terdedah kepada cahaya matahari terik. Kaca
logam fotokromik boleh menjadi gelap apabila terdedah kepada
berubah cahaya. Apabila matahari semakin terik, kaca fotokromik
menjadi semakin gelap. Maka, ruang di dalam kondominium
Ada beberapa ruang kosong di antara atom yang disusun tidak terlalu cerah atau terlalu panas. Apabila hari mendung,
teratur. Apabila logam diketuk, atom yang sama saiz kaca fotokromik menjadi lut sinar. Keadaan di dalam
menggelongsor ke kedudukan yang baharu untuk memenuhi kondominium tidak terlalu gelap dan tidak perlu pasang
ruang kosong ini. Maka, logam boleh ditempa. lampu.
2. (a)
Zon Sumatif
Atom
X Kertas 1 2. C 3. D 4. D 5. B
1. A 7. B 8. D 9. D 10. D
6. B 12. D 13. B 14. C 15. C
11. D

Bahan A Bahan B Kertas 2

(b) Kehadiran atom karbon yang berlainan saiz daripada atom Bahagian A
besi mengganggu susunan teratur atom besi. Lapisan atom 1. (a) Satu campuran dua atau lebih unsur dengan komposisi
di dalam aloi akan lebih sukar untuk menggelongsor di
tertentu yang mana unsur utama ialah logam.

atas satu sama lain apabila dikenakan daya.

560

Jawapan  Kimia

7. (a) (i) Atom natrium: kehilangan 1 elektron Kadar tindak balas Eksperimen III lebih tinggi. Kepekatan
Atom klorin: menerima 1 elektron ion hidrogen, H+ dalam Eksperimen III lebih tinggi kerana
(ii) Daya tarikan elektrostatik asid sulfurik, H2SO4 ialah asid diprotik manakala asid
(iii) Dalam keadaan pepejal, ion-ion tidak bergerak hidroklorik, HCl ialah asid monoprotik. Bilangan ion
bebas. Dalam keadaan larutan akueus atau leburan, hidrogen, H+ per unit isi padu dalam Eksperimen III
ion-ion boleh bergerak bebas. lebih tinggi. Frekuensi perlanggaran antara ion hidrogen,
H+ dan atom zink dalam Eksperimen III lebih tinggi.
(b) (i) Molekul Frekuensi perlanggaran berkesan dalam Eksperimen III
(ii) lebih tinggi.
H
10. (a) Kuprum.
H NH Persamaan setengah pengoksidaan:
Cu(p) ˜ Cu2+(ak) + 2e–
Persamaan setengah penurunan:
(iii) Ikatan datif. Atom nitrogen menyumbang sepasang Ag+(ak) + e– ˜ Ag(p)
Perubahan nombor pengoksidaan: +1 ke 0
elektron bebas untuk berkongsi dengan ion hidrogen, (b)
H+.
Larutan kalium
8. (a) (i) Tambahkan air Bahan tindak Ferum(II) dikromat(VI)
(ii) Asid etanoik ialah asid lemah yang mengion separa balas sulfat
di dalam air. Maka, kepekatan ion hidrogen, H+ berasid

dalam asid etanoik adalah lebih rendah. (i) Peranan Agen Agen
penurunan pengoksidaan
(iii) Bilangan mol NaOH = 0.5 × 20 = 0.01 mol
1 000
(ii) Pemindahan Hilang elektron. Terima elektron.
Bilangan mol H2SO4 = 0.01 = 0.005 mol elektron Ion ferum(II), ImonenCerri2mO7a2–
2 Fe2+ kehilangan elektron
elektron membentuk
Kemolaran H2SO4 = 0.005 = 0.2 mol dm–3 membentuk ion ion kromat, Cr3+ JAWAPAN TINGKATAN 5
0.025 ferum(III), Fe3+
(b) (i) K: Kuprum(II) karbonat
L: Kuprum(II) oksida
M: Karbon dioksida (iii) Perubahan Hijau pucat Jingga kepada
W: Kuprum(II) sulfat warna kepada perang/ hijau
(ii) Tambah 2 cm3 asid hidroklorik, HCl diikuti dengan kuning-
2 cm3 larutan barium klorida. BaCl. (c) keperangan
Mendakan putih terbentuk.

Bahagian B Perkara Elektrod P Elektrod Q

9. (a) (i) Perubahan isi padu gas hidrogen per saat/ Isi padu (i) Perubahan Tenaga kimia Tenaga elektrik
gas hidrogen yang terbebas per saat. tenaga kepada tenaga kepada
(ii) Suhu, kepekatan ion hidrogen elektrik. tenaga kimia.
(b) Zn + 2HCl ˜ ZnCl2 + H2
(ii) Pengaliran Dari elektrod Dari elektrod
(c) Bilangan mol HCl= 50 × 0.5 = 0.025 mol elektron A ke B melalui C ke D melalui
1 000 litar luar. litar luar.

Billangan mol H2 = 0.025 = 0.0125 mol (iii) Hasil Ion magnesium, Oksigen, O2
2 terbentuk di Mg2+
Isi padu gas H2 = 0.0125 × 24 dm3 = 0.3 dm3
= 300 cm3
(d) Isi padu gas hidrogen (cm3) anod

Eksperimen III (iv) Persamaan Cu2+(ak) + 2e– Cu2+(ak) + 2e–
setengah di ˜ Cu(p) ˜ Cu
katod

Eksperimen II (v) Perubahan Biru kepada tak Warna biru
warna
Eksperimen I larutan berwarna kekal tak
berubah

Masa (s) Bahagian C
(e) Eksperimen I dan II:
Kadar tindak balas Eksperimen II lebih tinggi. Suhu asid 11. (a) (i) CnH2n + 2 72
(ii) Peratus karbon dalam Q = 86
hidroklorik, HCl dalam Eksperimen II lebih tinggi. Ion × 100%
hidrogen, H+ dalam Eksperimen II mempunyai tenaga
kinetik yang lebih tinggi dan bergerak lebih laju. Frekuensi = 83.72%
perlanggaran antara ion hidrogen, H+ dengan atom zink
dalam Eksperimen II lebih tinggi. Frekuensi perlanggaran Peratus karbon dalam R= 72 × 100%
berkesan dalam Eksperimen II lebih tinggi. 84
Eksperimen II dan III:
= 85.71%
Peratus karbon mengikut jisim dalam R adalah lebih
tinggi.

577