Ti Luhur Ka Handap, Ti Handap Ka Luhur

HAYANG JAUH TI SETRÉS
Regita-8A

Numutkeun kana panilitian, setrés nyaéta réaksi
awak nalika hiji jalma nyanghareupan tekanan, ancaman,
atanapi parobahan. Hiji jalma biasana ngalaman setrés
nalika tungtutan anu ditumpukeun ka anjeunna langkung
ageung tibatan kamampuanna pikeun nangananana.
Stress bisa kaalaman ku saha waé, ti budak nepi ka
sepuh. Stress mangrupa réaksi alamiah nu kaalaman ku
saréréa ti jaman ka jaman nalika nyanghareupan kaayaan
nu ngajadikeun maranéhna ngarasa depresi. Stress bisa
dibagi jadi dua rupa, nya éta stress éksternal jeung
internal.

Stress éksternal nyaéta setrés anu asalna ti
lingkungan sabudeureun. Ieu bisa ngawengku trauma,
pangalaman hirup, atawa masalah sapopoé. Samentara
éta, setrés internal nyaéta setrés anu asalna ti jero diri
urang sorangan sarta mangrupa jenis setrés anu paling
umum. Faktor Résiko Stress Sakumaha anu geus
disebutkeun saméméhna, setrés bisa lumangsung ka saha
waé, ti budak, rumaja, pasangan nu anyar nikah, kolot
nu digawé, nepi ka kolot tunggal. Tapi, gaduh kaayaan

46

sapertos kurang gizi, kurang sare, sareng teu séhat sacara
fisik bakal ningkatkeun résiko jalma pikeun setrés.

Nalika pikiran dipinuhan ku hal-hal anu négatip,
laun-laun bakal nyababkeun setrés anu antukna malah
ngaganggu naon anu dijalani. Numutkeun kana
panilitian, 99 persén panyakit timbul kusabab pikiran
sareng setrés. Anu leuwih parah, setrés kaasup kana
panyakit pikiran anu nyababkeun panurunan dina sistim
imun atawa daya tahan awak kana virus atawa baktéri.
Nalika strés lumangsung, éta biasana gampang pikeun
panyakit asup. Alesanana, nalika kajantenan setrés,
sistem kekebalan awak turun sareng tiasa ngajantenkeun
awak lemah, gampang gering, sareng kurang gairah.
Hadé pisan mun teu ngantep pikiran négatip terus aya
dina pikiran anjeun, sabab bisa nyieun uteuk anjeun
rentan ka stress. Hasilna, éta otomatis tiasa ngahasilkeun
antibodi atanapi sistem imun urang turun.

Anu jadi sabab umum jalma ngalaman setrés,
diantarana loba tekanan, hariwang nyanghareupan hiji
hal, boga tanggung jawab anu gedé, henteu gaduh
padamelan atanapi kagiatan anu cekap.

47

Cara ngungkulanana bias ku jalan saré, ulin
bareng, lalajo, olahraga, ngadéngékeun music, maén
hapé jeung lain-lain.

48

TONG STRES LAMUN HAYANG SUKSES
Nadlar Mazini Fathurahman - 8A

Assalamualaikum, Abdi Nadlar ti kelas 8A, Abdi
hoyong ngobrol ngeunaan stress, Naon ari stress teh?
Stress nyaéta réaksi hiji jalma boh sacara fisik boh
émosional (mental/psikis) nalika aya parobahan dina
lingkungan anu merlukeun jalma pikeun nyaluyukeun
diri. Setrés mangrupikeun bagian anu alami sareng
penting dina kahirupan, tapi nalika beurat sareng tahan
panjang tiasa ngabahayakeun kaséhatan urang.

Naon sababna? Anu ngabalukarkeun setrés nyaéta
hariwang ngeunaan hiji hal. Teu gaduh seueur kaayaan.
Tanggung jawabna dianggap beurat pisan. Kurangna
pagawéan, kagiatan, sareng parobahan dina kahirupan.

Nurutkeun Anoraga (1998), beuki kolot jalma
beuki rentan ngalaman setrés, sedengkeun numutkeun
Gunarsa (2008) jalma bakal rawan ngalaman setrés dina
umur 21-40 taun sarta dina umur. Tina 40-60 taun.
Nanging, setrés henteu ngan ukur pikeun déwasa.

49

Numutkeun catetan agénsi konseling Pertumbuhan
Pribadi, opat tina lima murangkalih umur 2-15 taun ogé
ngalaman setrés.

Dampak setrés henteu ngan ukur ngaganggu jiwa,
tapi ogé mangaruhan kaséhatan fisik sacara umum.
Insomnia, headaches, gangguan kapribadian, gangguan
kahariwang, depresi. Panyakit anu disababkeun kalebet
nyeri sirah, diabetes, darah tinggi, gangguan saré, stroke,
obesitas, asma, sareng déprési.

Kumaha carana nungkulan stress?

1. Jaga kasehatan ku cara olah raga/aktivitas
jasmani teratur, cukup sare, diet saimbang,
ngalaksanakeun kabiasaan hirup bersih jeung
sehat

2. Ngalaksanakeun kagiatan numutkeun minat
jeung kamampuh.

3. Pikir positif
4. Tenangkan pikiran anjeun sarta ngamekarkeun

hobi

“Tenang sareng santai mangrupikeun konci pikeun
katenangan pikiran. Kadang, anjeun kedah ngaraos
kasusah heula sateuacan kabagjaan anu sampurna datang

50

ka anjeun. Upami anjeun ngarasa hirup susah, pikirkeun
kasangsaraan budak anu hiji panangan ngemis di jalan.”

51

LIRÉN NGAROKO SATEUACAN ROKOK
NGEUREUNKEUN KAHIRUPAN ANJEUN

Alfarifqi - 8A

Rokok nyaéta bako nu digulung atawa digulung
digulung/dibungkus ku kertas, daun, atawa kulit jagong,
saukuran ramo leutik panjangna 8-10 cm, biasana
diseuseup ku batur sanggeus diduruk ujungna. Rokok
mangrupikeun pabrik pikeun bahan kimia
ngabahayakeun.

Naha Rokok Ngabahayakeun? Hiji roko
ngandung kira-kira 7.000 bahan kimia, 200 diantarana
karsinogenik, nyaéta zat anu ngaruksak gén dina awak
anu memicu kanker, sapertos kanker paru-paru,
nyababkeun infertility sareng peluh, nyababkeun stroke
sareng serangan jantung, nimbulkeun kanker serviks
sareng kaluron di awéwé, nyababkeun panyakit paru-
paru kronis, ngarusak huntu sareng nyababkeun bau
napas.

Salian ti kanker paru-paru sareng jantung,
ngaroko ogé tiasa nyababkeun batuk. Alatan ruksakna
kantong hawa dina bayah nu ngurangan kapasitas paru
sarta oksigén pikeun ngaleupaskeun oksigén. Upami

52

kaayaan ieu terus-terusan, bakal aya akumulasi mukus,
nyababkeun batuk anu nyeri sareng sesah engapan.

Rumaja jaman ayeuna nganggap remeh kasehatan,
seueur budak sakola malah ngaroko. Aranjeunna teu
paduli ngeunaan kaséhatan maranéhanana sarta condong
jadi panasaran pisan. Aranjeunna pikir roko ngajadikeun
aranjeunna tiis, roko bisa ngaleungitkeun setrés, tapi
sabenerna teu.

Pikeun anjeun anu henteu ngaroko, teraskeun.
Tong dicobian sabab rokok tiasa adiktif, sareng
katergantungan kana rokok.

Barudak sakola atawa rumaja anu ngaroko biasana
bakal ngalaman gejala kurang fokus kana diajar,
kasulitan ngarti kana pelajaran sabab ngalaman turunna
pamahaman, kurang aktif, ngalaman gangguan
kahariwang, anu ngabalukarkeun budakna ngalaman
depresi.
Kumaha carana ulah ngaroko? Hindarkeun nongkrong
sareng babaturan anu ngaroko.

Cindekna, rokok lain hiji-hijina sarana
pergaulan. Tong éra nyarios yén urang sanés ngaroko.
Terus téangan informasi ngeunaan bahaya rook sarta
pentingna ngajaga kaséhatan pikeun ngajaga awak urang.

53

RÉAKSI STRESS, DI MANUSA
Syakila-8A

Nurutkeun panalungtikan, stress mangrupa hal
anu mindeng kapanggih jeung hésé dihindari dina
kahirupan sapopoé.

Anu ngabalukarkeun stress nyaéta kaayaan
konflik, fisik, paripolah, jeung émosional, ogé tina
masalah ékonomi, lingkungan kulawarga, lingkungan
hukum, lingkungan masarakat. Setrés bisa nyieun hiji
jalma ngalakukeun hal négatip ku roko, tawuran,
alkohol, narkoba, overdosis, sex, komo bunuh diri.

Ciri jalma stress biasana hésé saré, ngalaman
insomnia, hésé konsentrasi, ngurangan atawa ngaronjat
napsu, gampang gering, gampang capé, gampang
guligah, ngarasa frustasi, sarta mindeng katingal surem.

Aya ogé hal-hal anu bias ngurangan setrés diantarana,
miikir positif, bersyukur, narima diri, ngadangukeun
musik, ngalakukeun kagiatan anu dipikaresep atawa
pikabungaheun, hirup séhat, deukeutkeun diri ka Allah,
percaya diri, nenangkeun pikiran sarta ngamekarkeun
hobi.

54

Upami anjeun ngalaman setrés berkepanjangan,
geura tingali dokter / psikolog. Kusabab setrés anu
berkepanjangan tiasa ngabahayakeun kaséhatan méntal
sareng fisik.

55

SISINDIRAN
AKBAR ZAKY - 8A
Sisindiran 1:
Indit mudik ka tasikmalaya,
naek bes barebg si sayang.
Ngaroko teh berbahaya,
duit beak nyawa ngalayang.
Sisindiran 2:
Si udin ninggalian gajah,
warna gajah meuni saé.
Jadi korban bully téh teu ngunah,
matakna tong sok ngabully waé.
Sisindiran 3:
Jalan-jalan ka kota Mekkah,
balikna nyareuri badan.
Ulah sok ngabully ka nu lemah,
mani teu aya ras-rasan.
Sisindiran 4:
Si Fahri néangan alamat,
Kalaka nyasar ka took.
lamun manéh hayang séhat,
kudu daék eureun ngaroko.

56

SISINDIRAN
ARLETA INDIRA PRADITA - 8A
Sisindiran 1:
Jalan jalan sareng pipit,
ulah hilap mésér saté.
Lamun alim gaduh panyakit,
ulah sok ngarokok waé.

Sisindiran 2 :
Bapa mésér baju koko,
saé pisan katingalina.
Sok geura eureun ngaroko,
bisi kaduhung engkéna.
Sisindiran 3 :
Nikmat tuang sareng sayur,
ditambihan sambel cikur .
Entong sok ngabully batur,
angguran mah alalakur .
Sisindiran 4 :
Jalan jalan ka Bandung,
motorna dibawa ku batur.
Ulah sok saling ngarundung,
lamun hoyong seeur batur.

57

SISINDIRAN
DESTYO REIHANASTIAR ILHAM - 8A
Sisindiran 1 :
Jalan jalan ka gunung tambora,
meni seger duh hawana.
Méh teu polusi udara,
stop ngaroko ti ayeuna.

Sisindiran 2 :
Néangan lauk ka Cina,
ditéwakan ogé bias.
Stop ngarundungti ayeuna,
daripada maot mawa dosa.
Sisindiran 3 :
Jalan jalan ka kota Bandung,
tong poho meuli sarabi.
Lamun manéh rék ngarundung,
bébéja heula ka polisi.

58

SISINDIRAN
JERICHO KEVIN PRATAMA SIBARANI - 8A
Sisindiran 1 :
Jalan jalan ka Cicadas ,
balikna rék bareng bareng.
Baé kulit henteu bodas,
asal paru paru teu hideung.

Sisindiran 2 :
Si udin keur joget dangdut,
ari si Agus keur sakit.
Mun dek sehat ulah ngudut,
bisi marawa panyakit.
Sisindiran 3 :
Jalan jalan ka Jakarta,
tong poho tuang bala bala.
Palaku bully teu tenang hirupna,
sieun bisi di panjara.
Sisindiran 4 :
Si Ali ulin jeng si Adly,
si Asep keur tuang sirsak.
Nu ngabully pasti ka bully,
ulah ngabully bisi ka jitak.

59

SISINDIRAN
KENZA ADHIATMA - 8A
Sisindiran 1 :
Jalan jalan meuli bako,
Balikna meuli bandeng.
Hidep ulah sok ngrokok,
bisi paru paru hideung.
Sisindiran 2 :
Di Jakarta hujan mendung,
reureuh di imah si jaka.
Hidep ulah sok ngarundung,
bisi abus ruang BeKa.
Sisindiran 3 :
Pa ari eukeur ka bali,
balikna indit ka cina.
Hidep ulah sok ngabuli,
da geuning euweuh untungna.
Sisindiran 4 :
Jalan jalan sareng koko,
balikna ka liang lahat.
Hidep kudu eureun ngeroko,
ameh awak hidep sehat.

60

SISINDIRAN
RIDHO NUGROHO - 8A
Sisindiran 1 :
Indit mudik imah Bi Maya
ka dituna jeung Si Nana
Tong nyoba-nyoba bahaya
bisi kaduhung ahirna
Sisindiran 2 :
Meuli panci eujeung téko,
sabab arék aya tamu.
Ulah sok nyoba ngaroko,
sabab rokok membunuhmu.
Sisindiran 3 :
Liburan ka imah paman ,
Dimasakeun sambel bawal.
Stop ngalakukeun Perundungan ,
Sabab Ieu ngaruksak mental.
Sisindiran 4 :
Hayang pisan dahar ubi ubian,
akarna acan di cabut.
Ulah sok silih poyokan,
bisi engké jadi gelut.

61

SISINDIRAN
SHELLY AISYAH SOLIHAH - 8A
Sisindiran 1 :
Isuk isuk nginum ci téh ,
améh tikoro teu garing.
Ulah ngaroko hidep téh,
lamun memang embung gering.

Sisindiran 2 :
Naek motor mawa kapak,
rariweh ku babaturan.
Tong ngalédek ngaran bapak,
lamun embung di datangan.
Sisindiran 3 :
Leuleumpangan sareng batur,
duit na kudu diatur.
Ulah sok malakan batur,
lamun hoyong loba batur.
Sisindiran 4 :
Ka sawah dék néwak bébék,
balik na langsung di sate.
Ulah sok palédék – lédék,
bisi panyenyeuri hate.

62

SISINDIRAN
SITI RAIDAH - 8A
Sisindiran 1 :
Si udin ka kebon waé,
kebon na aya di bukit.
Ulah sok begadang waé,
mun embung boga panyakit.
Sisindiran 2 :
Isuk-isuk naek bukit,
bukit na di palangkaraya.
Ngaroko ngan ukur panyakit,
untung hanteu rugi enya.
Sisindiran 3 :
Ka pasar meuli sayuran,
balikna langsung ka dapur.
Tong goring ka baturan,
lamun hayang loba batur.
Sisindiran 4 :
Jalan-jalan meuli bubur,
nginumna ku nutrisari.
Ulah sok ngahina batur,
biwir seuri haténa nyeri.

63

SISINDIRAN
ANANDA ATHAULLAH PUTRA H - 8A
Sisindiran 1 :
Beurang-beurang dahar kupat,
tambah bala-bala hiji.
Lamun haying awak sehat,
kudu dahar nu bergiji.

Sisindiran 2 :
Ka pasar meuli calana,
di jalan aya polisi.
Ulah sok silih ngahina,
lila-lila sok émosi.
Sisindiran 3 :
Si Udin ningali gajah,
dajahna anakan dua.
Lamun haying hidup ngeunah,
ulah poho nya ngado’a.
Sisindiran 4 :
Dahan pegat di sambungkeun,
ampir ninggang paying butut.
Bobogohan digedekeun,
pas ulangan peunteun butut.

64

KASEHATAN JASMANI
Aidan Pratama Winara- 8A
Mimitian ti ayeuna
Dahar kadaharan anu bergizi
Dahar sayuran
Dahar buah
Tong puguh,hayu urang tuang tuangen anu bergizi
Pikeun awak sehat
Masihan anu pangsaena pikeun kasehatan anjeun
Sabab dina awak anu sehat ,aya jiwa nu kuat
Abdi henteu hoyong gering
Rasa pait
Awak kuring taya daya
Lemah sareng kuat
Abdi jangji ibu
Bakal ngadahar kadaharan anu bergizi
Minuman loba cai
Sare cekap
Moal ngemil sembarangan deui
Pikeun sakabeh
Hayu urang jaga kasehatan ti ayeuna
Cinta kasehatan anjeun Sebab cager mah

65

HIRUP NORMAL
Alifa – 8A

Nyéépkeun waktos sareng jalma-jalma
Anu saé pikeun kasaéan
Ulah sieun prioritas kahirupan normal
Ulah sieun ngutamakeun kahirupan normal
Kesehatan henteu ngan ukur ngeunaan
Naon anu anjeun tuang
Ngan ngeunaan naon anjeun pikirkeun
Sareng karasa ngajantenkeun kasehatan anjeun janten
prioritas
Ngutamakeun diri samemeh ngutamakeun
Kahirupan batur
Sangkan bisa ningkatkeun kualitas urang
Ulah sieun ngamimitian hal anyar
Pikeun hirup normal

66

PIKEUN DIRI JUNG BAGJA
Carrisa Putri Meylanie – 8A
Pikeun awak jeung jiwa kuring
anjeun milik abdi
anjeun pohara berhargana
Anjeun ngahiji dina ieu haté
Kapercayaan ibarat jiwa
Moal balik deui lamun geus leungit
Hirup sakali
Hirup bermakna lamun teu alus sagalana bakal
Euweuh hartina
Jiwa abdi percanten ka anjeun yén urang bakal
Salawasna kuat jiwa abdi
Abdi kosong tanpaanjeun lamun ninggalkeun
kuring
Pikeun diri ieu, pikeun jiwa ieu mugia salawasna aya
dina kasenangan
Kanggo ieu manah, mugia salawasna manggih
katingtriman.

67

KUATKAN DIRI
Moc.Fachry Firmansyah – 8A
Jalma - jalma dina kahirupan anjeun
Kedah janten sumber pikun ngiringan
Setres sanes nyebabken anjeun
Hayang katingali kuat
Kuatkeun diri
Sabab sagala masalah
Anu anjeun sanghareupan
Bakal gampang
Lemah mental sorangan
Rasa bagja jeung kudu inget ka nu kawasa
Bagja nu salawasna.
Cahya nu nyaangan
Jandela ati nu jadi bukti

68

STOP PERUNDUNGAN
Muhammad Zahran Raihannullah – 8A
Anjeun teu boga rarasaan
Ngahina babaturan
Omongan nu ngarusak haté jeung pikiran
Pikiran jadi teu tenang
Hinaan nu anjeun ucapkeun
Pikanyerieun haté
Dijadikeun hiburan
Dijadikeun tontonan
Nu nyieun haté anjeun bungah
Iraha anjeun berubah iraha anjeun sadar
Inget karma éta aya
Urang ogé jalmi sami sareng anjeun
Teu aya gunana nga hina babaturan
Ngan nyieun nyeri haté babaturan
Mending damai
Ngarah haté jeung pikiran tenang

69

KASUKSESAN MERLUKEUN USAHA
Nabila Julia Kinanti – 8A

Terus leumpang ka hareup
Sanajan loba halangan
Nu kadang ngajadikeun anjeun capé
Jeung guligah dina haté
Hirup teu sagampang nu dibayangkeun
Teu mulus sakumaha anu anjeun pikirkeun
Tapi yakin lamun cocoba
Mampuh nyiptakeun kaéndahan kahirupan
Pernah ngarasa pegat harepan
Nalika panggih jeung kagagalan
Justru dimana anjeun ngamimitian
Pikeun ngahontal kasuksésan
Perjuangan panjang
merlukeun sumanget anu diciptakeun
Tong éra lamun gagal
Diajar ti dinya tur mimitian deui
Gagal téh normal
Wani nyoba téh hébat
Terus berjuang tanpa eureun
Gusti bakal némbongkeun kasuksésan

70

MENTAL DIRI
Ratu keisya Amelia - 8A
Mental diri anu kuat
Ngawangun méntal nu alus
Tengtrem
Santosa
Kabagjaan kumaha urang sorangan
Kabagjaan urang nu nyiptakeun
Kadang waktu nu ngajarkeun ego
Ulah kasar
Ulah Adigung
Piceun dendam

71

STOP PERUNDUNGAN
Rifqi putra Nurfawwaz -8A
Baheula anjeun nganyenyeri kuring
Baheula anjeun ngagogoréng kuring
Urang hideung
Urang kribo
Hiji kecap sajuta tatu
Hate ieu nyeri rasana
Ucap anjeun nyeri pisan
Anjeun teu paduli ka batur
Anjeun hayang katingali kuat
Anjeun hayang kakuatan nu leuwih ti batur
Anjeun teu paduli kana mental korban
Teu paduli kaayaanna kumaha
Euweh rasa karunya ka korban
Euweh mangpaatna ngabully Batur
Can tangtu anjeun sampurna
Leuwih hadé hirup babarengan
Ngarah hirup tingtrim tenang

72