4. อนามัยสิ่งแวดล้อม-ดร.ชัชวาล

PVM 321: Preventive and Social Medicine I

อนามยั สิง่ แวดลอ้ ม

ดร.ชชั วาล สิงหกนั ต์
ภาควิชาวิทยาศาสตรอ์ นามยั สิง่ แวดลอ้ ม

คณะสาธารณสุขศาสตร์ ม.มหิดล

ประเดน็ ทศี่ ึกษา

 ความหมายและความสาํ คญั ของอนามยั สิ่งแวดลอ้ ม
 ขอบเขตของอนามยั ส่ิงแวดลอ้ ม
 อนามยั สิ่งแวดลอ้ มในโรงพยาบาล

อนามยั ส่ิงแวดลอ้ ม คืออะไร?

http://www.searo.who.int/topics/environmental_health/en/

What is the environment?

สงิ่ แวดลอ้ ม (Environment)

 ทุกส่งิ ทุกอย่างท่อี ยู่โดยรอบตัวมนุษย์ ท้งั ท่มี ีชีวติ และไม่มีชีวติ มที ้งั ส่งิ ท่เี กดิ โดย
ธรรมชาติ และมนุษย์สร้างข้นึ บางส่งิ สามารถมองเหน็ ได้ด้วยตา รับร้ไู ด้ด้วย
ประสาทสมั ผสั แต่บางส่งิ กไ็ ม่สามารถมองเหน็ หรือรับร้ไู ด้ มีท้งั ท่เี ป็นรปู ธรรม
และนามธรรม

 มีความสมั พนั ธ์ ส่งผลกระทบต่อชีวิตความเป็ นอยู่และสุขภาพของมนุษย์

What is health?

อนามยั (Health)

ตามพจนานุกรมฉบบั เฉลิมพระเกียรติ (ปี 2530)
 อนามยั : ความไม่มีโรค ถกู หลกั สุขภาพ หรือมีสุขภาพดี

ตามความหมายโดยองคก์ ารอนามยั โลก
 สภาวะที่มีสุขภาพสมบรู ณ์ดีท้งั ทางร่างกายและจิตใจ สามารถดาํ รงชีวติ อยู่
ในสงั คมไดด้ ว้ ยดี และปราศจากโรคภยั ไขเ้ จบ็ และความทุพพลภาพ

อนามยั สิ่งแวดลอ้ ม

(Environmental Health)

การควบคุมกระบวนการ/ปัจจยั ต่างๆ ท้งั ทางกายภาพ เคมี ชีวภาพ ที่กระทาํ
หรืออาจกระทาํ ใหเ้ กิดผลเสียต่อสุขภาพท้งั ทางร่างกาย จติ ใจ และการดาํ รงชีพ
ของมนุษย์ ตลอดจนสังคมของมนุษย์ ท้งั ทางตรงและทางอ้อม

จดั เป็นงานสาธารณสุขที่สาํ คญั งานหน่ึงในการส่งเสริมสุขภาพอนามยั มนุษย์

ใหม้ ีสุขภาพดีท้งั กายและจิตใจ ดาํ รงชีพอยใู่ นสงั คมไดอ้ ยา่ งมีความสุข

What are determinants of health?

Four basic determinants of health

 Biological factors (Heredity)
 Medical care, Healthcare services
 Lifestyle
 Environment

Hazards Good Environment

ปัญหาส่ิงแวดล้อม มนุษย์

ขอบเขตของงานอนามยั ส่ิงแวดล้อม

การจดั หาน้าํ สะอาด การควบคุมพาหะ
นาํ โรค
การบาํ บดั น้าํ เสียและ
ควบคุมมลพษิ ทางน้าํ สุขวิทยาอาหาร/
สุขาภิบาลอาหาร
การจดั การมูลฝอย
การควบคุมมลพษิ
ทางอากาศ

ขอบเขตของงานอนามยั ส่ิงแวดล้อม

การควบคุมมลพษิ อาชีวอนามยั
ทางเสียง
การจดั การสิง่ แวดลอ้ ม
การควบคุมป้ องกนั ของบา้ นอยู่อาศยั และ
มลพษิ ทางดิน
บริเวณใกลเ้ คียง
การป้ องกนั อนั ตราย
จากรงั สี การวางผงั เมือง

ขอบเขตของงานอนามยั สิ่งแวดล้อม

งานอนามยั สิง่ แวดลอ้ ม การดําเนนิ งาน
ทีเ่ กีย่ วขอ้ งกบั การ สุขาภิบาลเมือ่ เกิด
คมนาคม โรคระบาด เหตุฉุกเฉิน
ภยั พบิ ตั ิ และการอพยพ
การป้ องกนั อบุ ตั ิเหตุ
ยา้ ยถนิ่
การสุขาภิบาลของ
สถานทีพ่ กั ผ่อนหย่อน การป้ องกนั ความ
เสีย่ งและอนั ตราย
ใจ

นักศึกษาคดิ ว่า...
งานอนามยั ส่ิงแวดล้อมในโรงพยาบาล ได้แก่อะไรบ้าง?

การสุขาภบิ าลอาหาร

 สุขาภิบาลอาหาร = การบริหารจดั การ ควบคุมส่ิงแวดล้อมรวมท้งั บุคลากรท่ี
เก่ียวขอ้ งกบั กิจกรรมอาหาร เพื่อทาํ ใหอ้ าหารสะอาด ปลอดภยั ปราศจากเชื้อ
โรค หนอนพยาธิ และสารเคมตี ่างๆ ซ่ึงเป็นอนั ตราย หรืออาจเป็นอนั ตรายต่อ
สุขภาพอนามยั ของผบู้ ริโภค

 Protection from Contamination = “การป้ องกนั การปนเป้ ื อน”

 การสุขาภิบาลอาหารในโรงพยาบาลจะครอบคลุมท้งั โรงครัวสาํ หรับผปู้ ่ วยใน
และร้านอาหารสาํ หรับผปู้ ่ วยนอกและบุคคลทวั่ ไป

ํสาห ัรบ ้รานอาหารในบ ิรเวณโรงพยาบาล สําหรับร้านอาหารในบริเวณโรงพยาบาล

สําหรับโรงครัวทใี่ ห้บริการผู้ป่ วยใน

มีประเดน็ เพิ่มเติม ไดแ้ ก่..
 การลาํ เลียงอาหารที่ปรุงสาํ เร็จ รวมถึงชอ้ น สอ้ ม แกว้ น้าํ ไปยงั ที่ต่างๆ

ตอ้ งมีการปกปิ ดใหม้ ิดชิด
 การลา้ งภาชนะ ตอ้ งแยกภาชนะสาํ หรับผปู้ ่ วยติดเช้ือ และไม่ติดเช้ือ ออก

จากกนั
 การลา้ งภาชนะในข้นั ตอนสุดทา้ ย ตอ้ งมีการทาํ ลายเช้ือโรค

การจดั การขยะในโรงพยาบาล

 ตอ้ งมีการแยกประเภทขยะภายในโรงพยาบาล
 มีภาชนะรองรับขยะท่ีเหมาะสม
 มีสถานท่ีเกบ็ พกั ขยะ โดยแยกประเภทขยะ
 มีการกาํ จดั ขยะที่ถูกหลกั สุขาภิบาล
 อาศยั หลกั 3R

ขยะทว่ั ไป: ขยะเศษอาหารและภาชนะบรรจุ ถุงขนม วสั ดุเหลอื ทงิ้ ทว่ั ไปทไ่ี ม่ได้ใช้

ขยะตดิ เชื้อ: เลอื ด สารคดั หลง่ั ชิ้นส่วนอวยั วะ วสั ดุทางการแพทย์ทสี่ ัมผสั
ขยะจากห้องปฏบิ ตั กิ ารตรวจเชื้อ ขยะจากห้องผู้ป่ วยตดิ เชื้อ

ขยะอนั ตราย: ถ่านไฟฉาย หลอดไฟ ยาเคมบี ําบดั ภาชนะบรรจุเคมบี ําบดั ภาชนะใส่
ยาฆ่าแมลง

ขยะรีไซเคลิ ได้: แก้ว กระป๋ องโลหะเคร่ืองดมื่ ขวดพลาสตกิ กระดาษ

Thank You for Your Attention