1. introduction Preventive and Social Medicine.18.11

Introduction to
Preventive and Social Medicine I

(PVM 321)

ศ.พญ.ชตุ มิ า ศริ กิ ลุ ชยานนท์
ภาควชิ าเวชศาสตรป์ ้องกนั และสงั คม

และเวชศาสตรช์ มุ ชน
วทิ ยาลยั แพทยศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั รังสติ

Introduction to
Preventive and Social Medicine I

• แนะนําวชิ า PVM 321 • บทนํา
• วตั ถปุ ระสงค์ 1. Health (สขุ ภาพ)
• เนอ้ื หารายวชิ า 2. Health determinants (ปัจจัยท่ี
• แผนการประเมนิ ผล
กําหนดสขุ ภาวะ)
3. Health promotion (การสรา้ งเสรมิ

สขุ ภาพ)
4. Epidemiology
5. Natural history of diseases
6. Disease prevention (การป้องกนั

โรค)
7. Disease control (การควบคมุ โรค)
8. เทคโนโลยสี ารสนเทศในการสอ่ื สาร

ดา้ น การดแู ลสขุ ภาพ

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศิริกลุ ชยานนท์ 2

PVM 321
Preventive and Social Medicine I

• จํานวนหน่วยกติ 2(2–0–4) บรรยาย 28 ชว่ั โมง การเรยี นรดู ้ ว้ ยตนเอง 56 ชว่ั โมง
• อาจารยผ์ รู ้ ับผดิ ชอบรายวชิ าและอาจารยป์ ระจํารายวชิ า

ศาสตราจารย์ แพทยห์ ญงิ ชตุ มิ า ศริ กิ ลุ ชยานนท์

รองศาสตราจารย์ แพทยห์ ญงิ วราภรณ์ แสงทวสี นิ

• อาจารยผ์ สู ้ อน ศริ กิ ลุ ชยานนท์
แสงทวสี นิ
ศาสตราจารย์ แพทยห์ ญงิ ชตุ มิ า คณุ ารัตนพฤกษ์
รองศาสตราจารย์ แพทยห์ ญงิ วราภรณ์ กมลศรี
อาจารยน์ ายแพทยศ์ ภุ ชยั ญาณารณพ
อาจารยแ์ พทยห์ ญงิ อาวพี รรณ
อาจารยน์ ายแพทยม์ รตุ

• อาจารยพ์ เิ ศษ

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศริ ิกลุ ชยานนท์ 3

วตั ถปุ ระสงคข์ องการศกึ ษา

1. อธบิ ายองคป์ ระกอบของการเกดิ โรค
2. อธบิ ายความสําคญั และหลกั การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ
3. อธบิ ายความสําคญั และหลกั การป้องกนั โรค
4. วเิ คราะหค์ วามสมั พันธร์ ะหวา่ งการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ

การป้องกนั โรค การควบคมุ โรค
5. ใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศในการสอื่ สารดา้ นการดแู ล

สขุ ภาพ

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศริ ิกลุ ชยานนท์ 4

เนอื้ หารายวชิ า PVM 321

1. การเกดิ โรค ธรรมชาตขิ องโรค การสง่ เสรมิ ป้องกนั และควบคมุ โรค
2. ประชากรศาสตร์
3. ระบบสขุ ภาพของไทย และพ.ร.บ.สขุ ภาพแหง่ ชาติ
4. พ.ร.บ.ประกนั สงั คม พ.ร.บ.กองทนุ เงนิ ทดแทน พ.ร.บ.คมุ ้ ครองอบุ ตั เิ หตจุ ากการจราจร
5. อนามัยสง่ิ แวดลอ้ ม
6. เวชศาสตรก์ ารกฬี า
7. เวชศาสตรก์ ารบนิ
8. เวชศาสตรใ์ ตน้ ํ้า
9. การวางแผนทางการแพทยแ์ ละสาธารณสขุ
10. โภชนาการกบั สขุ ภาพ ปัญหาทางโภชนาการในประเทศไทย
11. การดแู ลสขุ ภาพแมแ่ ละเด็ก
12. การอนามยั โรงเรยี น
13. ขอ้ มลู ขา่ วสาร ระเบยี น รายงาน โรคทต่ี อ้ งแจง้ ความ
14. แผนพัฒนาสาธารณสขุ ไทย
15. สถติ ทิ างการแพทย์

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศิริกลุ ชยานนท์ 5

แผนการประเมนิ ผลการเรยี นรู ้

1. นักศกึ ษาตอ้ งเขา้ รว่ มกจิ กรรมไมน่ อ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 80

2. ผา่ นการประเมนิ ทางเจตคติ มารยาทวชิ าชพี

3. สอบ MCQ 70 %

4. ขอ้ สอบ SAQ 20 %

5. รายงานบคุ คล 10 %

6. เกณฑก์ ารตดั สนิ เกรด องิ เกณฑ์

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศิริกลุ ชยานนท์ 6

Ehng Health lish

Health is a state of complete physical,mental,
spiritual

and social well-being and not merely the
absence of disease or infirmity.

WHO Definition of Health:
https://apps.who.int/aboutwho/en/definition.html

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศริ ิกลุ ชยานนท์ 7

กาย

ใจ สุขภาพ สงั คม

จติ วญิ ญาณ

Health determinants

• Individual 
‐ Genetics ‐ inheritance plays a part in determining lifespan
‐ Socio economic – the higher the better health. 
‐ Education – low education levels are linked with poor health
‐ Gender ‐ Men and women suffer from different types of 
diseases at different ages

• Physical environment – safe water and clean air, healthy 
workplaces, safe houses, communities

• Social support networks – greater support from families, friends 
and communities . Culture ‐ customs and traditions, and the beliefs 

• Health services ‐ access and use of services that prevent and treat 
disease influences health

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศิริกลุ ชยานนท์ 9

Health promotion

• the process of enabling people to increase
control over, and to improve, their health.

• is not just the responsibility of the health
sector,

• but goes beyond healthy life-styles to
well-being.

• สขุ ภาพดี เรม่ิ ทตี่ วั เรา

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศิริกลุ ชยานนท์ 10

The Ottawa Charter for Health
Promotion 1986

• Build Healthy Public Policy
• Create Supportive Environments
• Strengthen Community Actions
• Develop Personal Skills
• Reorient Health Services

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศริ ิกลุ ชยานนท์ 11

Thai Health Promotion Foundation
(ThaiHealth) สสส

• is an autonomous government agency
established by the Health Promotion
Foundation Act in 2001.

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศริ ิกลุ ชยานนท์ 12

Health Promotion and Wellness

Healthy lifestyle

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศริ ิกลุ ชยานนท์ 13

Diagram of Healthy 
lifestyle

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศริ ิกลุ ชยานนท์ 14

8 แกว้

2-3 ทพั พี

2 ทัพพ=ี 8ชต

1 สว่ น 2 สว่ น

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศิริกลุ ชยานนท์ 15

physical activity

• Adults aged 18–64 yrs.
• Do at least 150 minutes/wk of moderate-

intensity aerobic physical activity.

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศริ ิกลุ ชยานนท์ 16

Preventive medicine

• includes all measures which limit
progression of disease at any stage of its
course.

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศริ ิกลุ ชยานนท์ 17

Disease prevention

• Primary Prevention - preventing the
occurrence of disease and injury, for example
by immunizations.

• Secondary Prevention - early detection and
intervention, by reversing, halting or retarding
the progression of a condition.

• Tertiary Prevention - minimizing the effects
of disease and disability by surveillance and
maintenance to prevent complications.

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศิริกลุ ชยานนท์ 18

Primary Prevention

• BCG
• HBV
• DPT
• OPV
• Varicella
• Pneumococcal
• HAV

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศริ ิกลุ ชยานนท์ 19

• Wt Annual Checkups
• Ht
• BMI Blood chemistry:
• BP FBS,lipid profile, LFT, RFT

Being Overweight Wipes 4 Years From Life,
New Report Reveals October 11, 2019

https://www.medscape.com/viewarticle/919771?fbclid=IwAR0xF8cEsS05oqJu‐3bbLqCTgEW7EziNgfzqm‐

J714x/1I1n/6R2eplu‐w3m8Mw3vFo#vp_1 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศิริกลุ ชยานนท์ 20

Secondary prevention ภาวะแทรกซอ้ นในผปู ้ ่ วย
เบาหวาน

การป้องกนั ไมใ่ หเ้ กดิ
ภาวะแทรกซอ้ นใน

ผปู ้ ่ วยเบาหวาน
เป็ นการป้องกนั แบบใด

?

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศริ ิกลุ ชยานนท์ 21

การดแู ลเท้าของผ้ปู ่ วยเบาหวานที่ยงั ปกติ ไมใ่ ห้เกิดแผล การดแู ลเท้าของผ้ปู ่ วยเบาหวานที่เกิดแผล ไมใ่ ห้ตดิ เชือ้ ไมใ่ ห้
เป็ น prevention แบบใด ? สญู เสียเท้า เป็ น prevention แบบใด ?

A. Primary prevention A. Primary prevention
B. Secondary prevention B. Secondary prevention
C. Tertiary prevention C. Tertiary prevention

B. Secondary prevention C. Tertiary prevention

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศิริกลุ ชยานนท์ 22

Preventive Medicine Competencies

• Biostatistics
• Epidemiology
• Environmental and occupational medicine
• Planning, administration, evaluation of

health services
• Social and behavioral aspects of health and

disease
• Practice of prevention in clinical medicine

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศริ ิกลุ ชยานนท์ 23

Preventive Medicine Physicians Have Key
Roles In:

• Global environmental risk assessment
• Health care systems
• Prevention and control of infectious

diseases

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศริ ิกลุ ชยานนท์ 24

Careers in Preventive Medicine

Preventive Medicine Physicians May
Specialize In One of Three Areas:

• Aerospace Medicine
• Occupational Medicine
• Public Health/General Preventive Medicine

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศริ ิกลุ ชยานนท์ 25

Where Do Preventive Medicine
Physicians Work?

• Public health agencies
• Community agencies
• Outpatient and primary care settings
• Industry
• Managed care organizations
• Academia

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศริ ิกลุ ชยานนท์ 26

Occupational and Environmental Medicine

A Medical Career for the 21st Century

Age ‐ group & Health problems 

The young Adult
• Violence or automobile  • heart attacks, 
• lung cancer
accidents,  • sports injuries
• drowning  • Obesity
• suicide, • Diabetes mellitus
• Hypertension
• cancer

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศริ ิกลุ ชยานนท์ 28

Epidemiology

• the study of the distribution and
determinants of health-related states or
diseases in specified populations.

• the application of this study to the control of
diseases and other health problems.

• epidemiological investigations:
 surveillance and descriptive studies can be

used to study distribution;
 analytical studies are used to study

determinants

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศิริกลุ ชยานนท์ 29

Natural history of diseases

• Bacteria Agent Host • Gene Environment 
• Virus • Sex  sanitation
• Parasite Disease • Age • Water supply
• Protozoa • Race • Food
ศ.พญ.ชตุ มิ า ศิริกลุ ชยานนท์ • Immune • Sewage
• Behavior  • Garbage
• Life style
• Education • Physical env.
• Religion (รังสี, ความร้อน)
• Culture
• Economics • Chemical env.
• Biological env.
Environment
(ยุง,แมลง)
Ecology • Socioeconomic 

and culture

• Living
• Air
• Water
• Soil

14/11/62 30

5D (Epidemiology)
health ‐ related quality of life

• Death (Mortality rate) Advantage: simply
• Disability
• Disease (Mobidity rate) Limitation : 
• Discomfort
• Dissatisfaction • subjective,

• no community 
participation

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศิริกลุ ชยานนท์ 31

Disease Control 

non‐communicable diseases Communicable diseases

• DM • Influenza
• Hypertension • TB
• Obesity • Viral hepatitis
• Cancer  • AIDS
• Car accident • Syphilis
• Suicide • Zika
• Low birth weight

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศิริกลุ ชยานนท์ 32

หลักในการป้ องกันและควบคุมโรค

1. Disease surveillance
2. Health education
3. Increase immunity: immunization

3.1 Active immunization 
3.2 Passive immunization

4. Early screening, early detection 

4.1 Risk group
4.2 Risk person

5.Early treatment

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศิริกลุ ชยานนท์ 33

ขนั้ ตอนการดําเนนิ การเพอื่ สรา้ งเสรมิ สขุ ภาพกบั การป้องกนั โรค

(Developing Health Promotion and Disease Prevention Program)

Step 1  Identified patient needs and community resources

Step 2 Program planning – addressing patient needs

2.1  Integrate HP and disease prevention  into every practice

2.2   Developing  team work

2.3   Care coordination and  system navigation    PDCA

Step 3 Delivering HP and Disease Prevention programs

3.1  Patient education and self care
3.2  Outreach activities

Step 4 Measuring success

14/11/62 Program evaluation 34

ศ.พญ.ชตุ มิ า ศริ ิกลุ ชยานนท์

เทคโนโลยสี ารสนเทศในการสอ่ื สารดา้ น
การดแู ลสขุ ภาพ

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ ิมา ศิริกลุ ชยานนท์ 35

เอกสารอ้างองิ

14/11/62 ศ.พญ.ชตุ มิ า ศิริกลุ ชยานนท์ 36